• No results found

Dissertatio philosophica de concordia imperii civilis et libertatis, quam consensu ampliss facult. philosophicæ in illustri. acad. Upsaliensi, præside ... Gust. Anton. Boudrie ... publicæ censuræ modeste submittit. Andreas Gust. Carlbaum Westmannus. In au

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio philosophica de concordia imperii civilis et libertatis, quam consensu ampliss facult. philosophicæ in illustri. acad. Upsaliensi, præside ... Gust. Anton. Boudrie ... publicæ censuræ modeste submittit. Andreas Gust. Carlbaum Westmannus. In au"

Copied!
10
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D.D. DISSERTATIO FHILOSOPHICA DE

CONCOR DI

A IMPERII

CIVILIS

ETLIBERTATIS

s» t «sssbbbzssbeks*^" quam * *

consensu ampliss. facült. pkilosophica

IN ILLUSTRJ. ACAD. UPSALIENSI,

PRiESIDE

VIRO CELEBERRIMO

Mio.

GUS

T.

AN

TOK

BOUDRIE

Phil. Prof. reg. et ext-ord.

Publica Censura Modeste Submittxt.

ANDREAS

GUST.

CARLBAUM

westmannus.

in aud5t. gustav. majori d. xxvii juni!, mdccixxxo Horis a. m, folitis.

uli iii ii iii ii iiiiwii i- iiii ihill'iiii 11 »iii

(2)

PROßSTEN OCH

KYRKOHERDEN

ÖFVER WESTER FERNEBO OCH DERUNDER HÖRANDE ^CEiTRACT

HÖGÅREF ÖRDIGE och

HÖGLÅR

DE

Herr Mag

ANDERS

CARLBAUM

SAMT

HÖGÅDLA FRU PROB SLINNAN

Fru

ANNA MARGARETA EL

VIA

MINE HULDASTE FÖRÅLDRAR.

T*i

11äten migr Huldäße Föräldrar, ät Eder, fä uppoffra:

desfa blad,fäjom ett litet vedermäle af min djupaße ärkänßa

foräfven fätalrika välgärningaryfomjag underEdarvärd\ ägt

lyckan atträkna dagar och är. Gäfvan är ringa, men

öfver-lemnas, af ett för Eder vördnadsfult och hinnande

hjertao-Upptagen den dä, med vanlig ynneft och fäfom den Jörßafig

i allmänheten företeende frukty af den telning, I med fä

myc¬ ken och aldeles utmärkt omjorg värdat.. Mit nögdafte

gjå-romälfkall ßädfe blifvay att

anropa Den Nädige Guden, det

Han täcktes foröka Edra dagar, till fednafle äldren} under

fördubblad fällhet, till min och Mina Syfkons fiorfiä glädje

och fägnadi Med djupeßa vördnad framhärdar att oaflåteli»

gen vara

MINE HÖGLÅRADEKÅRASTE FÖRÅLDRARS

Lydigfte Son

(3)

i^fc- Ö -^- -*|v -^c "^j*1

§■ I.

Nihil

qaeritius,

apud Scriprores

qvani ut

diiferenciam

Philofophiae

in

Civilis

ter

flatum

^fl Ire«

na¬

turalem & civiiem indicaturi, illum lihertatis, hunc imperii atqve obedientias

flatum

vocitent.

Hoc

ve-ro, quamvis fuo

("enfu re£le

iefe

haheat,

in

eam ta¬

rnen incautos atque ignaros

facile

abducere

poflet

fententiam, quafi omnis extra civitatem regnaret

Ii*

bertas, nec ullanr unquam ejus ja&uram homines in hoc fhtu fentire poffent aut excimefcere? in

civil!

autem ftatu libertas prorftis exfularet & omnia civi«

um negotia duris legum

repagulis

efTent

circumicrip-ta. Ne vero hasc opinio, experientiae

cujusvis aevi

plane contraria, imperia

reddat

odiofa &

femi-na feditionis ubiqve fpargat,

ipfamque

providen-tiam Divinam negle£be hominum

fejicitatis

arguat, dum libertatem fuftuiifle prorfus atque

exterminas-fe per inftitutas

refpublicas^

autcerte

hoc fieri

per-mififle, creditur: non inutile fortaffis judicabitur, fi brevi Diflertatione, fpeciminis

Academici loco,

oflen-dere adnitar, civilem ftatum non per fe libertati ho¬

minum repugnare, fed inter eundem atque

imperi¬

um civile concordiam efle amiciffimam. Hunc vero

conatom" Tuo B* L. favori & mitiori cenfurse ma¬

jorem in modum commendatum veiim.

(4)

© ) 4 ( ©

$.11.'

Veriffirnum quidem eft, qpod in ftatu

natura-Ii, quatenus civili opponitur, haud exigua regnet^

libertas, prafertim quum nemo åkerins cujuspiam

imperio eft fubjectus, fed quisque fuarum

aäionum

arbicrtirn ogic, (i modo ad eam

per/enerit

setatemf

lic res (uas ipfe difponere

queat, neque etiam mi¬

noris cujusdam focietatis dire£b'oni (it obnoxius. Ne¬

que enim omnes extra rempiiblicam viventes, adeo fui funt juris, ut nemini prorfus morem

gerere tene-antur, (iquidem focietas (altem paterna atque he* rilis apud omnes genres, quanmmvis etiam.feras & civilem omnem fubje&ionem refpuentes,

obtinet. Me*

rito enim inter figmenta otioforum horninom ilie flatus naturalis efl referendus,

quo vel folse

cogitan-tur partes hominis effentiales, (ine ulla ad res ali¬

as reiatione, qui (latus idealis dici

poffit, vel (ine

ulla five naturali five padlitia, cum aliis

confochtio-np,plures, diverfse licet gratis& conditionis, homines

perpetuo vitam degere dicuntur: qui enim

folitari-am in (ilvis vitam agunt, nec ab initio atatis foli. vivere potuerunt, nec diu (ine ope aliena fubfiftunt.

Sed quamvis in (latu naturali* coaclionem

imperantis

nullam fentiant homines, quatenus ab imperio ci¬

vili prorfus funt immunes;

nemo tarnen fibi perfva*

deat nulla iibertatis, extra vim

legum,e(le

impe-dimema, ut plane illa fit integra

atque illibata,

Nam , ut taceam, fervitutem vitiorum

turpiflimam,

quae in omni vitae conditione fspius miferos roorta*

les

adiiigit;

nemo utique minus über

cenfebitur^

(5)

e ) j c

m

quam

qui vel alios

perfequendo ipfe nullam fibi

quie-tern permittit, vel aliorum violenriae & fraudibus C\m

ne ulla fuperioris poteftatis ctitela quovis momento

expofims, metu angitur perpetuo. Talem autem efle hominum,vel modo folitario, vel gregatim, ex°

tra omnem poliricam focietatem , viventium, res

ip-fa loquitur, & omnis sevi experientia teflatur.

§ Hl.

Imperium autem civile, quod poteflatem

deno-tat a&iones civium ad communem (ecuritatem

feli-citatemque proourandam difponendi, vim omnina

cogendi fecum cunjun&am habet, ti quidem non

o-mnes, qui rempublicam condicuunt, focii adeo func

fapientes ac probi, ut fponte luis fatisfaciant

offici-is. Sed inde tarnen non féquitur, ut libertati prorfus repugnet eandemque tollat Civilis focieta^ neque

e-nim contra libercatem conjurade cenfendi funt, qui

pa&o unionis in unum quad corpus coaluerunt, uno

imperantis arbitrio, velut capite, regendum: fed hoc

potius pro fcopo habuerunc, ut liberum

facultatum

rerumque (uarum ulum ab injuriis &

mächinamen-tis malevolorum qonjunftis viribus 8c judo ordine

defenderenr* Tantum enim abed, ut libertatis, qux

ntique res eft omnium

jucundiffima,

fegreges illi

homines, ante civitates inditutas pro fuo arbitratu

viventes, ullum fentirent tsediom, eamque adeo

fub-verhim vellent äut diminutam: ut potius ad

praeftan-tiflimum hoc commodum, (ine quo vitam optimas

quisque acerbam, immo nullam, judicac,

(6)

9 (

ü

)6

dum, civilem confociationem, velut optimum

fub-fidium, eligerent.

Scilicec

omnibus

per

naturamil-lud eft iiiditum, ut vitam fuam ejusque adminicula amenc, iisdemque frui cupiant.

Cum

vero,

au&o

honiinum numero & crefcente malorum protervia ,

multorum impetum finguii aut

pauci reprimere

ac

propulfare haud

poflent;

non

modo

confoeiata mul.

titadine vires firmare voluerunt, fed etiam,

impe-randi potelhte uni vel

pluribus

commsfla,

vinbus

confiliumaddiderunt, ut eo cercius vel hoftes externi

abigerencur, vel

perverfa

pravorum

fociorum

co-hors inträ officii quafi cancellos rerineretur.

Hinc

libertas confervanda prsecipuum etiam

in ftatu im«

perii & fubjeftionis

hominibus

faceffivic

negotium.

§. IV

Retinent igiturcives

fub imperio

jufto

ac

beni-gno libertatem naturae

fuae

convenientem, nec

ullam

ejusja&uram, fed faltem deliqvium

faciunt.

Neque

vero interna tantum mentis libertas ipfis manet in-tegra, quae facultate

abfolvitur bona,

pro

menlura

bonitatis cognitae, eligendi &

mala,

quae

ceteris

ma»

jora fuerint, maturius vitandi:

fed libertate

quoque

gaudent

externa, quae

flatus eft,

quo

quis,

fine

co-a&ione, agere

poteft,

quidquid

ipfi

bonum

fuerit

vifum, atque adeo non impeditum

habec facultacum

rerumque fuarum ulum.

Immo

vero ut

his bonis

tuto ac fine metu violentiae malorum hominum , tum

exrra, tum inträ civilem hane confociationem,

(7)

pri-e-ÜHJj % »7 f

J i \

mi patres familias

& in

eadem deinceps

pemanferunt:

pofteri, qui

nafcendi (orte

haic

focietaci

funt annexi;

ipfique rerum

publicariim

moderacores,

dum

uni-verläe multitudinis jura fuo corifiiio tuenda

fufcipe*

rent, hoc in primis

promiferunc

fuis

civibus,

uteo-rum libertatem feu vicae bonorumque liberam

fru-itionem fint confervaturi, quantum penes

ipfos

fu-erir. Non igitur perit,

licet dimrnuatur,

libertas

hominum per

introdu&a imperia,fi

mod.o

reffce

in-ftituta atque

adminiftrata

fuerintt

fed

licentiae

tan-tum injicitur frenum, atque

grafiantibus

infmjilto-rum perniciem vitiis

obex ponitur,

ne

injuria fine

ültionis rnetu inferendis miferrimam redd:.rt f. f.

a-nx generis

conditionem.

Nufpiam

enim

e(t

g aor

atque confiantior

libertatis

ufiira,

quam

fub faono

juftoque Principe,,

qui

gladium

geftat in

terrorem

pravorum, ut

fub ejus

tutela boni

probique fecura

& minime turbanda fruantur felicitate. Hinc

opti-mus quisque ab imperante

jufio

laudem

ac

benefi-cia non vano fibi promittit augurio;

dum

legumri«

gor & poenaruni feveritas

perditorum

civium

immi-net cervicibus, donec ad meliorem

frugem

atque fimul ad veram ac beatam innocentiae & beneficen-tiae libertatem, revertantur. ^

§

V.

Mirum igitur non

eft,

quod libertatem

de

re

qualibet cogitandi, pr< . t

ipfam

percipere

& in

mo-mentis bene mulfis confiderare poffunt,

refiduam

babent fub imperio

Ctviii

lubditr,

quum

in

facultatent

(8)

%

fudicandi, quatenus nudis rerum notionibus ©ccupa» cur5 qose, fi vel maxime fuerint erroneae,

lecu-ritatemtarnen neutiquam turbant, quam diu in a&us

injuftos & focietaci noxios voluntas non erumpit,

nihil omnino fibi arrogare valeat imperans. In

fa-cris vero libercas fentiendi & pro fua convi&ionc

Deum colendi tanto juftius relinquitur civibus, quod

religio per fuam nacurßm coä&ionis fic maxime

im-patiens, utpote quae tum demum

Deo

placet

homi-nemque felicem reddit, quando veritas tanti ponde»

ris fponce inveftigatur, atque fpontaneam gignit

prae-ceptorum Divinorum obfervantiam. Et quamvis in

iis, quse ad rempublicarn gubernandam fpe&ant, in

lapientia principis libenter adquidcant boni cives, optimisque legibus Sc inftitutis obfequia praeftare

glo-.riofum fibi ducant: non tarnen in qualibet regimi¬

nis forma ita fuis femper & ubique judiciis renun« tiarunt, ut de modis & fubfidiis reipublicae

infer-vituris cogitare, & inventam forte meliorem agen-di rationem ea, qua par eft, reverentia &

circum-fpe£tione aperire nefas ducerent; quin potius eam

boni publici curam fibi injun&am efle intelligunt,

utadjumentafelicitatis civilis perpendere, atque im«

pedimenta praevidere pro lua quisque

fagacitate

ftu*

deat, modo publica infticuta proprio & privatoaufu

immutare non adnifus fuerit, nec obedire

detre&a-verit legibus, quantnmvis etiam aliquam adrnittere

aut poftulare videantur emendationem. In cecona

micis certe nova inventa Sc conamina eo minus fnnt

reprehendenda,

quod plurimum inde ad florentera

(9)

civium fiatum accedit ineremend, fi opes fingulo

rum amplificentur. Hoc vero tum maximc ff

poteft, quando fub excubiis impcrii

civilis

fuam

que libere quaerit

felicitatem,

fuisque

juribus &

com

modis fruitur pro arbitrio, ita tamen

ut^fecuritati

publicae nihil detrahatur*

Qui igitur libertatem imperio civili opponunt ?

atque adeo illam in civitate confiftere non pofle, aut

certe penitus limitari atque diminui, flatuunc, non

eandem, qua nos utimur, libertatis atque imperii

fervant notionem: fed prout ve! principis vel pop

li jura acrius defendenda in fe fufceperunt, limites

jam poteftatis furnmae ,jam libertatis popularis fupra

modum extendunf. Qui enim in mala & incornmo» da regni durius invehuntur, tyrannidem cum

impe-* rio

confundere videntur, & noxiam malorum prin-cipum gubernationem a paterna & exoptatiffima boni moderatoris cura non iatis difcernunt. Nullum

e-nim cft dubium, quiri maximo fit in periculo liber-tas civium, ubi ad gubernacula regni Nero aliquis

aut Caligula fedet, qui fuae potential ac dominationi,

quam civium fuorum libertati, eft amicior, & qui

populum fuae libidini aut avaritiae fervire cogit;

p(e vero populi juribus & commodis, prout

(an&is-fimum ejus officium poftulat, infervire negligit. Nec multos in plerisque civitatibus naevos Sc foloecismos

inveniri negandum eft, quibus libertas civium haud parum reftringitur, &, quse inde pendet, felicitas

(10)

H ) >o

c

H

dimlnuitur nonnonqnam ac decrefcit.

lila

emm hu mans naturs efl: infirmitas, ut (umma m &

omni-bus numeris perfe£tam civitatem ne fingere quidem,

exemplo Platonis, multoque minus prsfiare pofiit

quispiamt fed prsdare nobiscum agatur, (i, ut fi» mulacra virtutum, ita aliquam certe optims

admi-niftrationis ac fubordinationis cernimus imaginem*

Stolidi quidem aut frigidi fint oportet» quibus o~ mnia in civitate ex squo placent fafta & inftituta t

fed qui nihil prorfus probant, nihil non TheGnino

dente rodunt, improbi funr? & in Deum» cunth

fa-pientifiime dirigentem, atque in bonos publics

fe-licicatis procuratores ingratL Quiautem libertatem humans focietati periculofam judicanc» eamque ci» vilium legum vinculis neceffario confiringendam

fta-tuunt, non utique tutam improbant ac fecuram vits

ac bonorum fruitionem, qus ab injufta qualibec co»

a&ione fit remota; fed efirenacam ftultorum &

im-proborum peffima qusvis nioliendi ac perficiendi

li-centiam amabili hoc & venerando nomine perperarrc

infignire ftüdent» Nemo certe ideo vel privatim vel

publice malus eft, quia libertate gaudet, fed quia

vel jurium & officiorum fuorum t(l ignarus, vel miferrima vitiorum fervitute prspeditus atque per»

turbationum impetu abreprus» Libertas aiitem ge»

nuina fub iroperio jufio & benigno Istius effiorefcit & ftabilern ntriusque con»

cordiam fiorentitfTrmis relpubll-cx fiatus confirmat*

References

Related documents

in uliius magiftri verba jurat. Con- tingere enim poteft, ut bonus quoqj dormitet Horn eras. Quam pauca, in- quit Sturmius , Junt, qu&lt;e fetmus ; quam wc er t a ,

cipite , inquit Salvator, edite hoc eit corpus rneum). cujus, ut antea etiam di£tum,

quam jujcepta eil, rationis ufum non adjpernari k). Repugnat etjam ali- quid ab homtne credi, tarnen ita fupra caftum human# rationis pofitum ejje , ut nullatenus ab ea cognojci que

hoc, fi rede &amp; foliicite obfervetur, facile nos deducet ad cognitionem ipfius fontis, unde vitia omnia pro- fluunt* Quem nifi obturare cona- ti fuerimus, fruftra vitiorum

ter res minus neceffarias efTe repu- tandum. Cum enim bonum prin- cipium non nifi bene, malum non nifi male faceret, nec aliter facere pofTet; fruftra illud, ut prodefTet,. hoc

itaque religio naturalis, nomen in- de fortita , quod ex ipfa natur λ cum. univerf#, tum human#

6c cetera, ex contemtisviolatisque difciplinas militaris legibus, manan- tia mala, virtutes militantium tan- to minus obfcurant vel tollunt_», quanto certius conftat, has

Ideo- que monemur, curam habere no- minis boni, quod magis nobis ^fti- mandum, quam mille thefauri au- ri; bonum enim nomen manebit in asternum» (m) Negligere quid. de fe