DlSSERTATIO GRADUALIS PNEVMATICA
Dt-3
A N
IM A
Ejusque
Post Fata Recordatione,
Quam»
Content, Afmpltfl. Facult. Philof.
Acad. Up/al.
PRiESIDE
Adm.Rcver.atq;CeleberrimoFlRO,
Mag. E R I C O ALSTRIN,
Log. & Metaph. Prof. Reg. & Ord;
Publk» eruditorum examintfubmittit S. R. M. Alumnus
JOHANNES PRATENIUS
Dalekarlus.
InAud. Carol.Maj»ad diem 27Maji
A. MDCCXXVIJI.
Horis ante meridiem folitis.
MPSALIM, Literis ^ERNERIANIf,
VIRO
jdmplisßmo atque Celeberrimo, ,
MAG F A BI A N O
@d 3t 3? 895/
Eloqu.PROFESS. Reg, &Ordin,
PATRONO OPTIMO,
Max. Rever.Amplisßmo atqu DOMINO,
Ma?. PETRO
T i L L JE O ,
Dioecer.Arof. ARCHI PRffiPOSI- TO Longe meritiffimo,
PATRONO äternum colendo.
Ådmod. Rever. atque Praclarisfimo
VIRO,
Mag. ERIDERICO
A NA G R i O5
S, Theoh LEGT, in Reg. Gymn.
Arof.meritifiimo, &Eccl.Skynken-"
fis PAST.ac PR&P. Vigilantiflimo,
Evergette Maximo,
Paginas hasexiles, ob pluri-
JO HANNES
VIRO
Amplisßmo Celebemmo,atque MAG. ANDRERE
satöM'Bass/
Ethic. ac Polit.PROF. Reg ScOrd.
PATRONO MAXIMO.
Admod. Rever, atque Atnplishmo
DOMINO,
Mag. P E T R O
LAMPA,
Givit. Arbog. PASTORI acPR/E-
POSiTO maxime inclutoj PATRONO Benignisfimo.
Nobilisjimo atquePerinduflrio
V iRO,
Dn. E R 1 C O
BRANDBERG,
Offic. iErär. AveftadienfisINSPE-
CTORI dexterrimo, Avunculi loco fempercolendo*
ma beneficla, devotus oflert
PRATENms.
Sap. C p» v. i f»
CÖrruptibile
&terrena inbabitatiocorpus animammentemaggrjvatydtplu~ribus fbUicitam deprimit.
Cypr. de morte»
Magnus iUic (in c&lo )nos carorumex-
ffiettat numerust parentumyfratrum,fitio»
rumfrequensnos &copiofaturbadeßderaty jam defua immortalitatefecura ?C5* adhuc
defialute nofira folltcita.
Auguft. de cur. p. Mort.
Tatendum efi > nefeire quidem mortuos
quid bic agatur, poftea vero audire ab iisy qui hinc adeos moriendopergunt, non
quidem omnia, [ed quafinuntur indicarey qui finuntur etjamißa memini(Je, &qua
illosj quibus bac indicant5 oportet audire•
Våren. Brev. arr.ij. $.9.
Anlwa feparata fidelium, citra uüam^
memoria rdtionalia va^Koorivfiecum efferunt
prateritorum&objetlorumheic cognitorum
memoriam•
Carpz. Part. V. funeb* p. 6p6t Obnejroeifel(dffet mein liebeé^Beib /eßo
5>on ©runt)t'bre© «Skrina manchen tieffett (Seither ffl&un: ö lieber ©Ott/ ersatte
meinen lieben SD?onnunt) finber/unb bring
«nébaib m oöen fmibett fur tMWtt
W iwfaoimtm ■
/. N, J.
$. I.
Nnuente ani-
msnoftraeejusdem*
que recordationis
Au&ore. Argument
tum elegi arduum-.
& difficile de Amma ejusque poB fa-
ta recordalione: & quoniam fua ra- diat iplum opeilas frontifpiciunL-r,
luce, verbalem ejus explicationem fupervacaneamduco, ac ftatim rem ipfam aggredior, Lübens fateon^
potuiffeadmirabilemnoftrum Con-
ditorem, animam ipfarn , ejusque
recordandi faculcatem , licet nihil
fe intrinfece corrumpens habeat,
rupto unionis cum corpore vincu-
A lo.
2
lo , ftatim diiToivere:a t a potte Dei
ad ejusdem velie, non nifi fpuria
elicitur confequentia. Hoc enim«#
noluitte Deum , ipfa fpiritualis ani-
ma? natura , mirum perennitatis ejus defiderltjm , acjuftitia Numi-
nisSupremi, animas, quarurri in__*
his terris pcena fult dilata, pott:
ir.cr.cm corporis punitura, faei*
le evin-cunt. Rätlocinare igitur, quéfo, exeufiis pra?judiciis, a1ioss
rumquelomniantiumnugis; 6c ob- fervabis, pralucente ratione ipla,
quam evidenter, 6c potte 6c vellÄ
Dei , eaeque, quas ttlpra adduxi
rationes,hanerecordationern evin»
cant; nifi forlan, in caftris Epi-
curi dormiens , ipfam etiam ani-
mam pott: fara fuperftitem foreL>,
ratio tua ignorare velit.
5- "•
Proinde animum intendas o- portet, pentttando ipfius anitnae na*
turam, operationes, ac univerlä-
les
les & ab omni materia abftra&as ideas; quamque accurace ea_., quae (enfationes omnes, omnem- que imaginandi vim, mirum iiu»
modum, tranfcendunt, percipiat.
In divinis apprehendeti;dis quamL»
felicirer verfetur, confidera. Ad*
rnirabilem ejus feipfam deterrni-
nandi adHvicatem perpende. Ac poftremo de ftatu ejus noviflimo,
quorfum e domicilio corporis fui emigratura fit, eam percontare;
& eriü fibimet ipfi <eviternitatisfua?
haud obfcurus pra?co. Non qui-
dem me fugiunt acueifiima? cufpi- des, quibus hanc fententiam o-
imnes,quotquot Gib vexilio Epicu-
ri ^nilifant, infeftant; tantum au¬
terb abeft , ut. iis affentiar, ut po-
tiuseos aut noiie profiteri quid cer*
to percipiant, aut pr^judiciis fa*
icinari, aut denique phantafiae du-
<9um in hoc rationis prpceflu fequl
exiflimena, Die, quagfo, fi cumL»
corpore anrmadi(ToIvatur,quamam
A 2 pö-
potiffimum cauffa hujus diftolutio-
Iiis erit ? riiim (e ipfam deftruer?
Abfurdum : nihil namque (eintrin*
fece deftruens habet. Num ex a-
Ko? at nori datur aliquid, quod
e(Tentiam immaterialem , ipfurn^
Conditorem fi exceperis , interi-
meré poteff; hoc autern riolle eum, qua? iuperius allata funt, facile e-
vincunt. An vero una cum cor¬
pore;interire mentem credis, quia
eodem, quo corpus , modo, tibi
nafei videtur, eosdemque pati do¬
lores? Modus quidem, quo exifte*
re anima ineipit, rationi imper-
vius eft; fed nihilominus, pro fpi-
fitualitateiua,modum originationis corporis omnino excludic. Affici
autem doloribus corporis mentem, propterintimamcumhocunionem,
non quidem negaverim ; fed &
hanc,paffionibus corporis vacuam, per fe langvefeere, ac meerore in-
terdum affici maximo, nulla vero
decrementa fubire , niß quod ad
certas
certas quasdamoperationesfpeftar,
exiftimaverim: quodpofteriusLu*
cretius, aliique bene mulci falfo fomniant, quorum evanida efTe_>
argumenta , neque lufcum fugit.
Oftendant iniuper Epicureorum^
ciientes modum deftruftionis ani- ms, & in hoc fe quoque vapulare
videbunt. Si enim deftrueretun^,
quo modo hocfiet? num fenfim &
pedetetitim evanefcet ac diflipabi-
tur, quemadmodum corpus? Ab-
furdum: quia fpiritus eft, adeoque partibuscarens. Num annihilabh
tur? Neque hoc: quia nec cor¬
pus, niß per divinampotentiam^,
annihilari poteft. Quodemummo*
do, quoniam in anima ipfa. nihil
omnino invenitur, quodevincere poteft, vitam ejus foreceflaturam?
Heic neceftario, aut viftas dabunc
manus noftrae fententias zoili, auc modum hujus deftruftionis fignifi-
cabunt.
A? §. fil
6
§. III.
Hifce pofitis, natura imrnor-
talem effe animam , ex prineipiis
rationis apodi&ice ftatui pofle ar-
bitror, pofito fcillcet prius concur*
fu Dei ordinario. Ordinario dico, in öppofitione adinfluxum Dei fpe*
cialem, per quem pofle etiam rem deftrußioni obnoxiam in fuo efle fieri perennem , libenter largior.
Pofita autem hac animximmorra- Ütate, poni etiam ejusdem recor- dationem, nexu indivulfo fequitur,
m inferius patebit. Quod ut cla-
rius evadat,! an anima (eparata
adcorpus fuum propendeat, & hac propenfione id naturaliter appe- tat, priüs difpiciendum. Quod, quoadappetitum innatum, dudutn
ab eruditis evi&um eft; de elicito
autem major eft controverfia. Sed
& hunc anima? in hoc ftatu tribui debere, exiftimaverim: nam cum
in operationibus fuis peragendis u-
(unj corporis noverit, & voluntate in*
.7
infuper poüeat , quid defiderari
queat, non video, quo minus, aéki
.etiam appetitiönis fecundd, earnad
corpus propendere ftatuäm.
5. IV,
Data hac propenfione anima? ad
corpus, dari etiam reqordationem,
necefle eft. Hoc mihi.diftitat fana
ratio , fcüicet abfurdam effe, a-
nimam , qu® corpori jun&a, tan-;
ta rerum praedita fuit nociria,tums
quum prirpum rite a pharitasmati-
bus libera cognofcere quicquanu defiderat, omni cognitiörie, & an- teadarutn rerum memoria , defti-
tutam fore. Num attern® oblivi- oni omnis bonitatis fons tradat a- nimam fapientis , qui ingenti de-
fiderio , morte fe eripi, & in per-
petuumDeo unirioptavic fperavitcj^
Repugnathocjuftiti® diyin®,offici£
dignitati ipfius anim®,viamfterni^
impietati, iophifticiscg atheiftarum
&Epicureor um argümeutafipni buK
A4 lavet
s
favet. Sane,quatenusChriftiani fu-
mus , talia comminifci deteftabi-
fe eft, quumlonge meliora novifTe
„ omnes', quibus ratio rite exculta eft, res fit evidentiflima. Nec ul- lum viro bono ac fapienti dignum
argumentum , quod hane recorda-
tionem deftruat, proferre valeno
adverfarii. Quin & ipfi anima? in¬
time impreftam efie Futuran fuse,
ut vita?, ita & recordationis ideam arbitror, quam ei adimere impos-
fibile eft. Unde etiam pr^fraéli athei, qui hane do&rinam infefta»
runt, ac vigilantes , rationem fu-
arr, fopierunt, in confinio mortis conftituti , quum amplius pravis
voluptatibusinefcarinon potuitfce-
tidumeorum corpus, acerbiflimis
confeientiae ftimulis agitati, Deum
efle , animamque fuperftitem fö¬
re ,ac recordationem viteantea&a?
fervaturam, non fine fummo ter«»
rore agnoverunt 8c profefli funt.
Quid inluper rationimagiscongru*
um
9
um eft , quam id recordari , ad quod propendemus?propendecau-
tem anima ad corpus in ftatu fepa-
rato, ergo etiam recordabiturfuaj
cum corpore conjun&ionis, pro-
priorumqi in corporedi&aminum,
nifi fortafle animam ignorare fe- ipfam ftatuas: quod tanto abfurdi-
us eft, quanto plaufibilius videtur,
majorem fore tum ipfius anima?
vim ac perfpicaciam, quum ex
compedibus corporis liberata fue-
rit. Quis enim ignorat, eo exa#
Äius intelieöioneminftituere ipfam
animam in ftatuconjun&o,quo re- motius a corpore fevocatur: nam claram alioquin perceptionemejus,
ex interventu phantasmatum, fepe
obfufcan conftat. Unde evidentif- iime fequitur: (i mens humana_«,
in ftatu conjun&o, per aliquot fai¬
rem momenta fibi reli&a , felici fucceflbjin rerum fubtiliflimarumL, indagine verfatur,multofeliciusin- intelliget & cognolcet in ftatu fe-
A 5 para-
so
paratOj qüum nec imaginom &
p untasmacom occurfu turbabitur,
nec ciipidmum aftu in diverfa_>
trahi fe xpatietnr.
*.V..
Num autem per fpecies intelli- gibiies recordabitur anima (épara-
t i? Refpond. itaquidem multi phi*
lofophorum arbitrantur, quoru^
parnbns erjam me adicribo, Pia-
tonicorum &myfticorü (encentiam
heic jure explofam cupiens. Non
enim exiftimaverim , intelle&üm y
divini vuituslummefignatum perfe
omnia pcripicere;neccognitionem (implicem & intuitivam anim^efe-
parats tribuere fas eft : haee enim.
Deo ioii unice convenit. Atdicis*
fpecies has intelligibiies a phanta- lijnåtibus dependere, ac proinde de*
ftruéfco corpore eas etiam deftruh.
Sit hoc, quod a phantasmatibus de- pendeant quoad tqfieri, non tamen
exinde fequitur, eas quoad to con> fe:
5- '< ' fer- ,
fervari ab iis depéndere ;remane- bit etiim, arbitor, entitas harum,
fublato omnis materialitatisinflaxn.
Et has fpecies.qux nihil aliud funt,
quam qualitates fpiritales, animx fubjeftive inexiftentes , lecum a-
fportare animam, congruum doebs
vifum eft,utque per has cognofcat.
Quod ii verum eft, affirmari quocjj poteft, animx feparatxobverfari rt~
cordationem conjugum, iiberorum, parentum,amicorum:eamcg cogno fcere,non quide qualisjamfiteorum flatus,fed quaiis fuerittum , quum
corporiccnjuncla erat. Nullam au-
rem parcicularem horum,in praden- ti,notitiamhaberepoteft, nifiutfuis
bene cupiat; (i quam habear, de- pendet ea ab infiuxu fpeciali, qüi qualis quantusque futurus erit, ra- tionem omnem fuperare, ingenue
fateor. Si autem modum hujus re- cordationis noffe ftudeas , id tan- tufnmodo dici poteft, animam fe- paratam, dumeogitat priores fuas
eogitationes, recordari.
§. IV.
$. VI.
De a&ionibus autem humanisin
refpe&u adDeum 5c nos ipfos acali-
oshomines quid dicemus? & quo*
modoeas anim^obverfaturas fore,
rationi congruum eft? Refp. prout refpe&um habuere ad normam fu-
am, feulegem,iilarum reminifcetur
anima feparata : atque memoria^
tenebit,qua conditione fueritcoram
Deo, cum e corpore difcefftt,qua-
ve intentione opera fua perfecerit
in hac vita. Nam quemadmodum
normas hujus ideam fibi impreflam
habet anima in ftatu fuo natural!, ad quam a&iones fuascomponere fe debere , ac in quantum rite aut
perfun&orie hoc fuo fun&af{it offi¬
cio , novit: ita quoque , hujus
normas memor futura eft,corpore
licet deftituta. Unde quoque fequi videtur, illam fimul recordaturam
effe eorum, qua? vel fecundum vel
contra eam normam in hac vita admiferit. Horumautemrecordatio
conjunäa
*3
conjnn&a erit aut cum gaudio aut
mcerore , prouc a&iones ejus vel
normte fuere conformes, ve!fecus.
Perpetua? quidem gaudii fruitio-
ni primitus deftinata erat in ftatu
perfe<ftiori; mcerori fe obnoxiam
fecit proprio aufu in hoc imperfe-
<fto : quapropter aut priftinus gra¬
tis recuperandus eft in hac vica_*, quod qui falutaricer fiet, ratio pe-
nitus ignorat; aut triftifiimum de-
pravationis fuae fru&um perfen*
tifcet in futura. Hasc aflertio fun-
damentorelationis animas&normas
hujus, feu legis, ad Deum niti vi-
detur.Mens enimfibireli&a, facien¬
da& omittendainlege videt: jufti-
tialegis arguit fancftitate creatoris,
adeo ut lexfit quafimedium quod-
dam,per quod fefeconformat mens
voluntati Divina? : ea igitur fa*
ciendo, quas lex requirit, lasta eft,
fecus (ifecerit, inquieta eft,turbida
manet,contriftatur. Quodapertiffi-
mumDeiinhominetribunal merito
cenfe*
cenfetur, indieans, terrena qtia?-
vis & caduca non pofTe fatisfa-
cereanima:: hoc nnicum obleéta- ré, quum ea qua?legis funt operan-
do, ad voluptatem Divinam vitam
fuam inftifuat. Et quidern quod
ad bene a&a attinet, la?tida illa,
quam mens habet in ftatu unito,
baud obfcurum la?tiria? iftius {um~
ma?, quam adipifci Iperat & optat
in feparato , prslaghim efTe vide-
tur. Mate autem a&iones 6c indel!-
nenter patrata fcelera, quandoqui-
dem ob violacionem legis, & peo
eonfequens , voluntatis Divip#,;ti-
in orem tepenumero incuflerunt af nimas interrena hac converlacione;
futura ejus ignominia ac mceron,, haud oblcuro pra?fagio inde colli- gitur. Confcientia enirn omniurn
a&ionum gnara, (celefte vitae ex- itiabilem fore finem, unumquemcg convincit, eamque tetitte [ruitio-
nem, qua? bonis eompetir, iis,qui>
lemper voluntati divina? reluäati
funt
*5 imt, tribuere , injoßuro siTe de-
terminat. Idcirco h<£C, de quadixf»
recordatio, cum aliqua auc laetitia autturpitudme eritconjun&a:nulla
enim ratio (uadet, utanimam, cui
memoria competit, omnibus inde
mananribusafFfcdibus privatum fö¬
re fhtuam. At, dicis, affeöuf ex
motu fpirituum animalium extra*
ordinario } fangvinem agitantiym,
oriuntur ; & illorum prcinde_3
expers erit anirra fuperftes ? Sed
dantur etiam affedlus roere mens
tales, qui in ipfa rnente origi-
nem habent. Hinc in hoc quoque unionis ftatu mens,humana , in_j meditandis dtvinis occupata, absqj aüquo phantasrnatisrnnterventu,in
Deo !aetari poteft, etiam contrifta-
ri, intimoque ailici dolore. Nulla
itaque ratio obftat ,/quo minus,
remotis fpiritibus animalibus, ani-
ma feparata,cum afFedu reeorda*
ri queat.
§ Vit
i6
§. VII,
Haud forfan injucundum föret
heic addere, quod ex difputatione quadam lubumbone fummiTheo- logi B.Joannis Fechtii, nuperper-
cepi, ubi hoc traéferur problema:
An moribundecommitti queat, utpri-
dem defünftis amicorum fuperßttum
nomine falutem nuntient ? In hac e- nim difiert. non levis ponderis ar¬
gumenta, pro recordatione anirnae poft fata militantia, audor ejus Schilibergus collegit , prcpfertim theologica , eaque DoÄorum o-
mnium tempörurn calculo proba-
vit. Qu# in hoc Problemate.»
Philofophic# funt confiderationis,
ad hcec fere redeunt momenta:
i;mo Supponitur animam bea-
torum choro illaram a&ualiter co-
gnofcere ftatum fuorum, qualis
fuit, quum in corpore viveret-,
anima.
2:do Non obftsre 'videtur loco-
rum aliqua diverfitas, quo minus
anima,
*7 anima, cui falutatio concredita.*
eft, animam prius feparatam eon- venire queat: conclavia enimbea-
te defun&is certaadfcribere &pra?*
ter neceflitatem multiplicare, in- confultum videtur, Qua? tarnen fi uno plura ftatuere quis velit, ni¬
hilexindedehujusproblematispos*
flbilitace decedet, quandoquidem
g:tio Animam feparatam, facul-
tate femetipfam pro arbitrio mo- vendi, pollere, dudum evi&uriL*
eft; unde quoque eam, ad quam
falutatiomittitur, convenjrepoteft.
4:to Verpfimile etiam videtun*
pofle animam,cui falutatio concre*
ditur, vel ope aliarum animarum,
vel aliorum fpfrituum , vel alio a?
liquo modo, in notitiam venire.*
illius, cuifalus nuncianda eft. Nec
5*.to Locutione animas ieparatas privare fas eft, licet ipfum modum
ignoremus. Illetarnen, quiange-
lis competit , etiam animabus fe-
paratis tribuendus efte videtur.
B Ob
18
Ob has aliasque raticÄies arbitra-
tur audor modo laudatus, haud in- congruum fore, fi ftatuatur, poiTe a*
nimse, jamjam in coelum tanquam iru domum fuam propriam emigraturar, committi, alteri prius feparatae falutem
13t nuntiet, prout faiutatiö, ämoris,
memoriac ac honoris conteftationem
lignificat. Fateor majus robur huie fententiae accedere, fi ipfa allegaren-
tur dida coeleftis Politik Moderatoris
benigniffimi: nec non pia: piorunij Theologorum fuper hoc argumenta
cogitationes,fed extra oleas vagari no- lo. Qua? allata funt, lumini revelato, rätionis lumen innumeris modis exce-
denti , conformia efle fpero. Quo¬
rum luminum datori, & animarum^
noftrarum, omnisque adeo cognitio- nis, non in hac folum, Ted & in vita futura, audori» fit laus & honos in o~
mnes aeternitates. Klos incerea, qui
in hoc ftadio anxii ingemifcirnus, ita
eorum, quae noftri ofiicii funt, recor-
demur in vita pratten11, ut cum gaudio,
in futura, eorum nos fubeat cogitatio:
ficque bene agendo pie defundo»
rom vota expleamus.
0 @ @
•£å #ég[drbc jfrrn Kandidaten
JOHAN PRATENIUS,
0pf fram ftna mogna fanfar
Dm
©ialetts eftertilftänb
0d) tl)eé minne*
t>ttrat>e fm fdgnat) fä(et>e$
$$r (talen fa(i af luftan btttDa
©tg låt rntD fpnDenéglöntffo«
trdD/ '
Itöp lögnen firar utur fin ItnDa 3 ttDen ttt; 11) bålleé tneD/
Stårlögn marDör/od) luftantrappa/
Det) tnörfret Délgt t Itufeté tappa/
2tt (talen Da mantndfttg mari
Det) ej tunD' ftänga't ute g mar.
Sp forDraé tttöDa at få meta / 2Bår fidlö förDålDa traft octj art.
9teg få ett tDogé fanfar teta / görloraDocC fig fielf7 (tn fart
®n mer pldr bicrnar brg ocbbryta/
Det) forDra mett för utan pta / fe bmaD fidlen dger qmar;
Sidr bon ftn f)t)DDa Idmnat bar.
Sfl prof: en Inder tror bon bmtlat/
93a Slomftren ban mtö grafmett f«tt/
3a
3«/ ot bon in t Sittren iMar
I
I2()e förftefom fjoit fan fa fatt.
3 vcoppené nr fom (pcftat (fala/
Uti en Btupev glotnffatié Dtnala / |
©tet Hcbbestjcnne rnmoÉ&grafi' i
Ocl) Cowardgiöt en f|B tbet of, t-
JptuaB (talen av t BöBjené ntavfcr
SöleB ftörre tnctt 3 MBen af.
£ar 3 tå reft utt tfteé parfcr / Del) tittat in t tibfens graf?
©å elBtgt roctt i få rena bilCer
@i&t'ftelfti>aafnnmo^tatitcnmilBer;
2t) ttiinneé=btlBer tntfas Bär/ jfptoat inga fctlBerå ämneår.
Sit öjatfcere manBting/ tllatifes I
(logber / f
Samolxis tanfaré fnåtla lopp / £>
SSt liten l)ie!p til (lifa l)ögber/
2l)it ©Barr fnille tpanBrat opp.
3ogfpår: tå ging'cd) fom jaganlle/ j
Sit ©Bart nrittra lårBomé fnille m SSefonaé (Tal / od) ©Ber (tål
§å nétjfam tiB/ einigt toåf. f|
ii
3 florfta fjoff
JOH, BRQWALL1US. p
Andcrßon. .