1 Ν, S. S. T.
DISSERTATIO GRADUALIS.
dü
V Λ KIO
OBJECTO
LOGICES,
quam,
Confenfit xfmpltff. Facult. Pbilofi
in Regia Acaciemia Upfalienß, Sub PRiESIDIO
MAX. R.EFSR. CSLBBSRRIMI VIRI
Mag.
KR I C lALSTR1N,
Log. & Metaph.Prof Reg. & Orcf*
Publico bonorum examini tnodeße Jubmittit,
Alumnus Regtus
Gabriel arctopolitanus
GREGORII FiLiUS, ostrobothniensis^
In Aud.Guß. Maj. ad d'em 14. GUob*
anni mdccxxx.
Horis ante meridiem confuetis.
ÜPSALI/E, LiterisWernerianis^
S:A CA SA MAIS
MAGNiE FIDEI VIR,
Dioecefeos 6c Ecclefiae Revalienßs
EPISCOPE
Graviilime,
Reverendiffime
Pater ac Domine
Dn MATTH!A
SIMOLIN,
ΡΑΊ-ROΝ Ε ΜAGNE,
Q Ζ)concihaturm,od ego, lue em
Peneropettü huk
andum
Tuum Nomen, Reverendiffime
Episccpe , prdfigere fußtneam?
facitfaaUtatk Tux Gf benigne
inliterarum cultores mentisaplu- nbm, fmmna cum laude, fa&a
commemoratio. Hac ego unicc fretus, (neque enim in munufeuli
digmtatefiduciam ullam coÜocof)
venerahundmpeto, velk, hm pa*
ginm, quas Tibifacratm effe vo-
lui, benignisßmefufeipere, meque de cetero2 Tibi habere commen-
datisßmum. Ego asßduis preci-
vftt DEum Optimum Adaximum,
ψι
ψύ Te Eccleßdrum Antijlitem ejjejusßt, invocabo, ut, in multi-
plicia Lutherand. Ecclcfd aug-
mentd Gf comrnoda, Tuo«
rum dulcisßmum folafwm, Jal~
nu* Gf incolumbs diu vivds, ηΛ- gedSj floreds.
Max* Reverendi atque Amplis-
iimi nominis TUI
eultor bumillirnus gabriel arctopol1tanus.
1. Μ $
§. I.
Uod homini inna-
ta fit vafta fciendi
cupiiitas, quodque ejus natura? optime
conveniat ftudium Veritatis, nemo facile ignoraverir»
Certe dignifiimus eft , qui in«, hane rem loquatur , vel tmicus
ille Ciceronis locus: Inprimis ho*
minis eft propria vert inquißtio, at-
que inveftigatio. Itaque , cum β-
mus necejjariis negotiis curisque va*
tum avemus altquid videre, au*
dire, addifcere: cogitaiionemque
*um aut occultarum, aut admtrabt*
A humt
τ ο
lium, nå beate vivendum veceßariam
ducimus: ex quo mteUigitur, quodve¬
rum, fimplex,fincerumquefit, idejje
natura hominis aptißmnim a), At-
que hoc quidem defiderium , ut-
pote quod fruilra a natura ncbis
non eil datum , invitante infuper infigni rerurn varierate ac elegan-
ti proportione , ignorantia vero
domeilica inftigante, fecit, ut ho¬
minis , duce ratione, ie perfe&io-
res fedderent, multarum rerum, qua? rationis fphasra continentur,
fcientiam fibi acquirendo. Foret
autem h^c cognitto confufa& im- perfe&a, nifi ipfa? res, multitu-
dine alias innumera?, inter ie ha-
berent quandam affinitatem, cu¬
jus ope, conceptus aliquis univer-
falls difciplinam aliquam poffeL-» j
conftituere. Scilicet, confideranri
affinitatem rerum offert fe ejusmo- A
di conceptuum ad fe invicem or- do, reipeåus ac proportio,'' ut__> i
pin- \
aA T ofnc. c% 4,
•m o £69* f
plures ad unum aliquem Conce-
ptum, tanquam iliorum bafin &
fundamentum, commode videan-
tur referri, imo retfte* referanrur·
Qjare, ii iitiguH conceptus ad fu-
um, ut ita loquarrsur, revocati fue-
rint fundamentum, diftin&is fcien- tiis omnes diftinéle contluden¬
tur b). Ejusmodi bafis eft obje*
dum dtfciplinare, cui fubordinanda
erunt cetera , quas ad obje&urru
illud habuerint refpecftum, Hinc fit, ut, obje&is, ad proprias fe·
des, accuratioris cognitionis gra-
tia, redu&is, conftituantur difci·
plinae, quas non male, meo qui-
dern judicio, definirentur per ad-
äquatam objetfi coram mente repr<e- jentatknem. Eft autem omnibus
his· diiciplinis communis frnis, ca-
ra illa veritatis inveftigatio ; quas
cum inventu ardua iit, non 0rn.it*
tenda erunt auxilia , quibus diffi-
A 2 cul-
b) Vid, Calovii Npol,p> gm, c. 5./>.
61,
4 ( -Φ* ο ££*·
cultås ha?c tollatur , faltem minu*
atur. Hoc munus jam diu datum
eft difciplina: cuidam, quam no-
tiflimo nomine Logicam vocarej conivevimus. De cujus cbjeflo,
Bono cum Deo, Tuoque B. L. fa-
vore , decrevi agere , utinam fe-
liciter!
§. II.
Qnod LegiCa nomeii fuum tra-
hat a Acyw, rationem & orationem fr&mficante , neminem fugin Et
quia Logica, in legitimo iuo uiu fpedhta, non iolum rationi , fed
erjam orationi , ad veritatem di- rigenda?, fubierviet; jure Logicam I
ab utraque nomen fuum derivare pofTe, &debere exiftimamus,quam#
vis non negemus , inarquali hoc .
rafione fieri. Obnoxium autem-»
eft nomen Logtca amb'guitati, ob
variam vocis a variisaeeeprionem.
HcC igitur diverfa? aeeeptiones e-
runt nobis explicanda?, qui cupi·
nuis noftra opella* quantum qui-
dem, ι
o *#»· j
dem , (Ine veriratis dpfrirrenfo %
fieri poteric, pacem conciliare in«
ter patronos diveriarum, de Lo{i-
ces objeflo, fententiarum, oftenden-
do, aiios aliis non contradicere ,
quum abfit eadem , qua? in con-
tradi&ione aderit, vocis acceptio.
Habet homo multa citra difcipli-
nam a natura; habet itidem p!u<.
rima ab arte 6c doårina. Sic do-
no natura? percipimis judicsmus,
unum ab alio inferimus , plura.^
inter fe apre nonnunquam ordi-
narrus, 6c cum aliis communita-
mus. Per artem vero,hoc in pun-
öo, cerra acquirimus pra?cepra,
certasquecudimus regulas, partim
ijfu 6c experientia, partim rario-
ne inventas , quibus modo di<fta?
intelle&us ooerationes perfici, 6c
ad finem debitum, promtius cer- tiusque affequendum provthi cre-
duntur. Logici itaque , intuendo
originis div* rfiratem , inter Logi-
cam Naturalem 6c Artificlalem di-
ftinxe-
6 <-m o m-
ftinxefuut Hase, quae diximüs >
prseeepta vel menti noilrse in fy*
ilemäte 6c fcripto exponuntur pro»
ponunturque, vel, accedente fre-
quenri exercitio, mentem habiru
ornant. Qjq refpeélu , qui dici-
tur peti a fetbieflo, Logica alia di-
ci iolet fyflemåtjca , alia habituaiis.
Incellfgimus autem facile, pr^ee- pta 6c regulas de redo modo eo-
gnofcendi vel pra?icribi 6c exponi
tantum , vel ad ufum applicari.
Quod duplex Logici officium pro- duxic diGin&ionem Logier in Do· j
centerny aliis abdradam , meram,
a rebus fejun&am , 6c utetitem, a-1 JHs concretarn 6c feientiis mjxtafn.
Eft tandem miraculi inftar, 6c ad
fata Logicae cum. Metaphyftcsu
communia perrinet, quod tantam
rnecamorphofin Noüra iubieric, ut jarri, inter diiciplinas principales,
regia dignitate cpniedjrit, jarnÄ in·
ter inftrummtdes, 6c quidem ße- pius, locum imanj inveneric, mu'
•Un» o 7
nere ferva? contenta. Qojediftincbio
inftituitur, ratione objeétif qnod, ex v'oJuntace Platonis , fpit Deus ; a- liorum & piurium confeniu, obje-
&a ignobiliora. De quibus, utäd
propoiitum noftrum praecipue per-
tinentibus, pluribos poftea ageciir.
Nos, ut concludamus , Logicam
heic intelligimus artificiale-m, habi-
tualem inprimis, Docentem, inftru-
mentalem.
δ· III.
Qnid fit difciplinas obje&umJ
& quomodo formetur, e thefi pri¬
ma, brevem difciplinarum genefiti
comple&ente, opinor, aliquaterius
patuifie. Quia vero praecipuas Di-
vifiones objefii in genere non mi-
nora ad ea , qu*e poftea diiputa-
buntur, nobis pollicentur commo-
da , quam qua? ab explicatione_»
arnbiguitatis, cui Logica iubilat ,
fperavimus; a nobis non iunt pra?«
termittenda?. Sölemnis eft divifio obje&i in Matériale & Formales il-
A 4 lud
s -m o
lud vocatur res, circa quam ali·
quid verfarur; hoc erit ratio vel modus , fub quo circa aiiquam-·
rem veriatur aliquid. Ια eo ita·
que fita eft diftinåio unius ab ai·
tero, quod quum obje&um mate- riaie ieu res confiderata pluribus
Icientiis fit: communis, per obje-
<ftum formale ieu modum confi- derandi ad certam (cienriam re*
ftrngatur, Noftro quoque infti·
tuto intervit cognitio objeåi, in-.
ad#quatum & wadaquatum divifi.
Addpquatum exhaurit totam am·
plirudinem rei cognoicenda?: in-
ad^quatum eil aliquid eorunu, quae fub objecto adaequato com- prehenduntur. Inluper obje<äum
eil proxtmum vel remotum, princi¬
pak vel minusprincipak. Qua? au-
tem horum fit natura , vel ex i«
pfis vocibus, attendenti patere po- terit, Obje&um , de quo nosqua?·
rimus , eft Formale, ad<jequatum> j proximum> principak> non exclufis
tarnen
o 9 I famen omnino materiali, tmd&qua-
to, remoio& w/»«jprwcipali; quum
& horum, in Logica,aliqua haben
ioieat ratio.
§. IV.
Fruftra vero ulterius laborare-
mus de conftituendo obje&o, non derronftrata difciplinée exiftentia;
quam quidem ha&enus, vi metho-
di, fupponere necefTe habuimus ; hoc vero jam atrplius non licere
re<fte nobiscum putaveris. Nemo
autem nobis de hujns difciplinae
exiftentia litern movebit, qui mo¬
do perpenderit, neceffarium utiq;
eile, ut in certa quadam & a reli- quis diftin<fta difciplina conftans
tradatur modus re<fte, quoad un- quam fieri poterit in hac mentis
noftrae imbecillitate, utendi ratio-
ne , circa eas res , quarum a no- bis cognofcenda eft veritas; &poft>
quam cognita eft, feliciter eam-·
cum aliis communicandi. Atque hoc
ΙΟ ο ir®-
hoc pragftat Logica. Manuducit
enim ad veritatis notifiam, noru
qualemcunque, Ted demonftrati·
vam, non obilante vu'gata divifi·
one in Dialeätcam 8c Arialyticani
Habet enim nihilominus pro fine
fcientiarn , quam per ic iuis inftrU'
nie ηtis quagrit, 8c quomodo obti-
neri poffit, fuis pragceptis, longa,
8c ilbi fem per conftanti, obferva-
tione hauftis 8c formatis common' ftrat. Quare, ope fubfidiorumLo- gicorum > toties certa ac fcientifica
cognitio ab attento philofopho Ha¬
ber} poterit, quoties materia fub-
firata exa&am patitur applicatio*
nem regulärum , a Logica prüfen-
ρtarum. Unde, qui cauilanhquod
faspius aberretur , Logica? docenti
adfcripLrit, inftrumento ftultetri'
buit, quod caufik principali, eo abutenti, efTet tribuendum. Qvum
vero cognicu necefTarium fit, quid
diftet interfcientiarn&opinionem, quaque via ad utramque eaturjni·
4Φ3 ο
_ 11
hil alieni committitur conjun$io-
ne Diale&ieee cum Analyrica* Ger¬
te vel Γιc credendum eil, Logicam
iuo officio fatisfacere, qood regu- las , in univerium, ad veritatis in-
ventionem (peélantes, exhibeat.
i v.
Sceptici igittir craifiores, et- jam Pyrrhonici di^li, qui confci-
entia? iuae obloquendo, omnern-»
negarunt veritatem , & coniequen-
ter omnem ejus inveftigandae ar-
tem , facile hujus exiftentiam, in ip(a men is obje&orumque natura
fund-itam, erunt agnituri, agnjta
& coneéifa vel aliqua veritate,cum
qua aliae plures , itidem admitten-
djs, conneåuntur. Imperite au-
tem illi inferre videbuntur, qui,
quum iemel crediderinc ipfasres,
accurate in diiciplinis realibus con«
«fideratas, aperire nobis modum-·
fufficientem mveniendae veritatis,
non largiuntur exiftentiam dif i-
11 -Φ? o §φ»
plina? ab bis diftin&a?, modurrLi
fciendi , diverfifltmis ia?pe rebus applicablem, traditura?. In fcien·
tiis tamen realibus intelle&us ope- rationibus fuis varias res compre- hendér; in Logica vero operatio-
Hes fuas, omnis generis rebusap- plicandas confiderabitc). Et quam·
vis ultro concedamus, Logicanu artificialem naturali, tanquam fun*
damento, eile fuperftruéhm; fal-
fum tamen erit, quod hxc plene,
exa&e, atque compendiofe ea ex- hibeat, qua? ad dirigendam ratio-
nem perrineant, quodque ab ar- tificiali illa noti egregie juvetun_>, perficiatur & extendatur. Accedit, quod ad errores & defe&us ope-
rationum noftrarum facilius dere- gendos explicandosque bene infti-
tuamur ab artificiali; quicquid fit
de illa ενφιίκ feu ingenii felicitate,
nonnullij» indulta, ad quam videas,
hac
c) Titii Ars Cog. Cog. Cap. /. §·
XIII.
■Φ* ° l·®- η hac in re, provocari. Certe feli-
ciifima hscce ingenia non tantum
longius progredientur, ii com-
plexionem eorum omnium , quae
iongiflimo ufu, diligentiilirnaque
plurium horninum obfervatione-», depreh^nfa funt ad veriratis inve·
ftiganda? apparatum pertinere, iibi
habuerint pra?paratam ab arte; Ted
erjam hoc ipfum, quod veritatem
narurali bonitate unice invenerint, vel inviti fatebuntur, non alia Me- thodo ab Iis fa&um e(Te , quarru,
pr^fcribit Logica artificialis; cujus
proinde exiftenfiae neceflitatem«·
fuo exemplo comprobabunt. F^c
vero, Logicam Ariftotelico-Siho-
laftieam, & illam fpinofam ac dif-
ficiiibus nugis refertam, qua? fecu-
Iis Barbaris in uiu fuic, & illarru,
quae poftmodum haud parum eft
repurgata , Logices fini, a nobis
fupra conftiruto , non eiTe prorfus
acrommodaram , ob fuam infuffi-
cientiam ; requires vel fic indu-
ßriam
14 o
ilriam recenriorum , qui egregias
quoque fymbolas ftamini bene_»
ccepto dederunt. Qua? autern in»
utilia, jejuna & maciienra , in ve¬
terum icriptis Logicis continen-
tur , ea trahi non debent in op-
probrium univerfonim. Sic nec fubtilitates illa? , ob quas , ut ad
praxin nihil, vel cerre mulrorum opinione parum facientes, accufa-
tio inftituirur , mox damnand#
funt. Ut enim multi fecundum re-
gulas exercent artern Arithtneti-
cam , quibus tamen abftruia regu-
larum fundamenta funt abfcondi-
ta: fic idem in Logicis fieri intel- ligendum eft. Proderit dodlori Lo- gico fcire rationem conficiendiB regula? , quum difcipulo tantiiper fufficiat, poiTe ea uti.
§. \a
Polliciti fumus in thefi fecun*
da, nos, feclufo objedio Platonico, qu©d etjam exolevit, a&uros de-» ι
Obje- I
•Φ3 o 19
Objeåo Logices, tanquam qua; dl·
fciplina fit inftrumentaiis. Quare,
poft fa&am jam non minus jucun-
dam, quam, ut fpero, futuris ufi-
bus omnino infervientem digreffi-
onem , cogitandum eile videtur , tjuomodo fidem liberemus. - Föret
vero heic ob multitudinem fenten-
tiarum & contentionum de gentri-
no Logices objecto , vel graviori
defperationi locus, niil opera e- gregia fummbrum virorum nobis
Uti liceret. Hane certe difilculta-
tem agnovit 0c ipie Hornejus, in
Logicis vir, pro ratione fui tem¬
poris, iatis perfpicax. ; Thomas, in-
quit, obje&um hujus difciplina? fa¬
cit Ens rationis , Gr<eci demonfira-
tionem, Avicenna ér Arahes modum
fciendi, Albertus argumentatio^em&*
defimtionem, Scotusjylhgijmum, quem-
admodumheec ömmamultisexponitFort*
feca: Jpfe Fonfeca & Gmimbricenfes
modum dijjérendi, tel ed argumenta,m
tionem, defimtmem & divi/tone™·
4*S O ξ®.
Verum a cunäis Ulis abit Jacobus Za·
barella. Subjectum enim conftituit res
omnes , prout notiombus fecundis fett
enti rationis fubßant, id efl, quate·
nus de ils propofltiones& argumenta- tiones conficipojfunt d). Eniteremur equidem declarare , quas quisque rationes, ad fuam fententiam con- firmandam , adduxerit, quantum-
que folidi illae contineant, nifi Sc longum nimis föret, & finul cre- deremus , perfpici id poiTe e fe*
quentibus , in quibus diftin&ius
hasc ipia explicare conftituimus*
$. VII.
Si uiitatae vocum fignificationi, reique natura? non repugnaverit, diiiinéUo illa in aliquid ftrifieSc Ια·
ti acceptum, non eft prorius fper*
öenda, inprimis, quum hac fola
mulcis atque diucinis controverfiis finem elfe allatum fciamus. No- ftro quoque inftituto de obje&o-
rum, in iübftrata materia , varie*
täte,
d) Inflit. Log,Qnoefi. IV.p.m. 16»
4Φ3 ο \f
täte, pr^euntibus aliis, perquam commoda vifa eil diilin&io in ob-
jfåum Lcgices,/lrifle 8c late acce-
pta?. Strida acceptio obtinuit^, quando Syllogifmo h#c tota do&ri-
na abfolveretur & terminaretuiL»:
lata, quum ultra Syllogifmum de·
fcenderetur, 8c quidem jam adpau-
uora, jam ad plura medta, prout intento fini fatisfieri crederent au-
öores diverfi. Scilicet extitere-·
Logici, qui conilanter crediderunf,
fyliogifmum eile unicum veritatis ignota? eruendae inftrumentum, &
ideo cenforia etjam aliquando fe-
veritate decreverunt, ut Logica«/, tanquam quas huic fini unice eilec
a natura ordinata & ordinanda, li¬
ndtes iuos, inträ has anguflias, (1- fteret. Notantur hoc nomine A-
Hftotelici, defendenteetjam Bruns-
manno e) hunc Logices fignifica-
tum. Certe, licet Ariftoteies pas#
B fim
e) vid. Rcetenb. Log. Vetf &· iV.
Qu&fl. z$.p. m. 7,
iS 4Φ·? o £§*-
fim dixerit, caufam fuifTe errorum
antiquis, quod artem definiendi
rede peripe&am non habuerint}
demonftratum tarnen eft, doåri-
nam definiendi ab Ariftotele iru logicis non elfe explicatam, quod
perivaium fibi habuerit, argumen¬
tationen! foiam eife praecipuumu
veritatis inveftigandas inftrumen·
tum j quod proinde unice ei effet
perfequendum. Idem etjam Judi¬
cium tulit de diviiione, quamvis
eam difficilem eife pronunciet_i>
tantumque ei tribuat, ut qui id
prasftare poffit, ut rerum vocabu-
la 'accurate femper difcernat, eutn' affirmet prope eife, ut quid in u·
naquaq; re verum fit, cognofcatfy
$. VIII.
Syllogifmus vero quum non-·
minus ratione diverfie materian quam finis diverfi, diipefci foleat
in
f) Conf. Hornej. infl. Log.
v% f* 19.20.21. &Jen- i
ö S#· 1$
ι in ÅpMiBicum , Dialeäicum 8c So>
phiflicum^ iic, ut objcétum Logi·
ces, per fy logifftiurrr, in thefi pro·
xima conftitutum, iecundum alla«
tam diviiionem excendatur. Sunt n^mpe principia, quibus probatia
infticuenda eft , duplicis generis*
-Alia iunccerta & indubitata, quse,
ope demonftrationisj fcientiam pa- riunc: alia probabiJia 8c hominum opinioni confentanea ; quibuS
conflatur opinio. His tertium ge¬
nus prmcipiorum. ob abufum phi- loiophantium , addi fölet, quod
proereat errorem, a vitio pramiis«
farum derivanduin. Hinc vide*
mus, Analyricam, non tantum^
contradiftingui DialeBic#, fed et*
I jam Sophißtcds, cui efjam Diale&i-
ca contradiftinguitur. Quod fi
Anftotelem confulamus, appare- bit, philofophum artem inquiren-
dce veritatis duobus operibus, quae.
or^ana pbilofophi<e vocabanrur, rra-
didifle, & duobus iiiis organis di-
i B 2 ftin-
to -1^5 o
ftinöa dedifle nomina,alterfi,qiiod
fcientfä gignit, Analyticumf alterum,
ab ενδόζοις difputans Sc opinionem afferens, Topicum, five Dialefticumy
itemque Logicum vocando. Pla-
cuit autem, praeter veteres pluri-
mos, latinis interpretibus pafiim, LogiciE nomine appellare quidquid
in utroque Ariftotelis organo rra- ditur, fuffragantibus etjam icholis
noftris g).
§. IX.
Quod in thefi feprima de uti-
litate Sc neceflitate definitiom 8c
divifionis ex Ariftotele allatum eft, id eo rede trahunt alii , ut acceffione definitionis Sc divifionis,
difciplinae obje&um loeupletent-j.
Et quamvis etjam hi ipfi de loco hujus mantiffas nonnunquam in-
ter fe videantur litigare, quum
alii definitionem , tanquam de-
monftrationis fru&um , Sc divifio-
nem, tanquam definitionis con-
ftru-
g) Roctenb. L K & N. Qu#ß.25.
p. m. 8.
ö ti ftruendae adminiculum, do&rinae fyllogifticas de Demonftratione an-
neåanc ; alii defmitionem, quafi prascipuam inter propofitiones ne-
ceflarias, & divifionem, ut ipeciem quandam propofitionis disjun&i*
va?, doårinae propofirtonum ad-
dant ; alii locum his , tanquam terminis complexis, ante propo¬
fitiones tribuant; nihilo ramen mi¬
nus contendunt, certas eiTe regu-
las, quibus re&a definiendi & di-
videndi ratio contineatur, easque nulli alii rei quam rerum cogni-
tioni iniervire. Quicquid autem tale fuerit, id ad Logicam perti-
nere volunt; inprimis quum de.»
tatione illa alibi nec agatur, nec, fine inutili limitum migratione, agi poflit. Nec male ; etenim
non tantum yeritatem docet, qui aliquid probat, Ted etjam qui id re<åe & commode exprimit, &
Quid res (it, clare exponit, per
definitionem ea diftin&e ob ocu·
B 3 los
%% Q?
los ponsndo „jqu^ alias cotifufe
tantum apprehendebanrur. Acque
ut ratiocinationem ideo mutilarn
non habemusj quod legitima ter-
rninorum & propfrfitionutn ratione cognifa fgeat: ftcjicetad defini¬
tionen rede coqfiituendam fiepe
opus fit argumentatione, tion ta-
rnen dffinitionis-nullus in re co*
gnoicenda prit ufus ; quin potius
natura rei,j per argumentationen
inventa, adhüp reilabit, ut illa,
ppe. definitionis , .comprehenda-
turJj). Nec prastermittere poteft Logicus divifiojierr) , utpore qua?
rnulrum ad cferam; & diftin&am
remm cogηitionem a c q uire ηdam
facit, ut qui id npgaret, manife-
it<£ expertentia? refoagari cenfea-
tur. Non efi:, cur addam, di vi-
fionem efie infigne intelledus, jv*
dicii Sc memoria adminiculum, quum quivis no verit, plura eile
-j , CujuSr
h) Hornel inft. Loξ, Qtmß, V< p Wi 24f
o S«. 2J f cujusque rei attributa, eaque fi*
mul & conjunifca vix a nobis clare
& diftinite percipi, at in fuas par¬
tes, vel etjam quaii partes divifa
facilius & ciarius cognoici, certius dijudicari, Sc memoriae facilius mandari, Sc firmius retineri i).
Accedit, quod non fruftra Plato
diviilonem vocer Donum Dei, af-
firmetque veftigia perite dividen-
tis, tanquam veftigia Dei fe fecu-
turum.
§, io.
Noftrum non eft , numerum
operationum intelle<ftus definire ; I nec diipicimus, annon quarta iub
numero ternario, qui multisfejam
diu probavit, per diviilonem dis-
I curfus in argumentativum & ordi-
nativum, reite queac comprehen-
di; nec inquirimus, quo ieniii
diéfce operationes nomina ifta nu- meralia ferant* nec noftram con- troverfiam facimus, poflit ne, de
B 4 Me-
i) Fienderi Phofpb> Μ.c, ix.fai 11»
24 ° MI-
Methoäocerta&peculiaris conftitui
difciplina, a reliquis diftin&a; ut etjam hane qua?ftionem, de defi-
nitione & divifione agitatam, an-
tea omifimus. Noftro autem in- iliruto iufficiat e IV. & V, thsiibus adduxifle , de bere Logicam ope¬
rationibus intelleåus, ad verita-
tem dirigendis infervire. Quo po-
fito, inferirnus, rnethodica pluri-
um propoiitionum 0c argumenta- tionum difpoficione obje<ftum hu-
jus difciplina; merito efTe au&um.
Arque heic vulgo conclufa eft do- örina de mediis five inftrumen*
tis illis, qua?, quaii Logices fini adäquate reipondencia, opportune ipfi obje&o metas ponerent.
$. XI.
Poftquam obje&um difciplinae
jntra hos liroites raliquamdiu con- quieviilet, coepit ulterius tandem extendi. Eft autem fere in vul- gus notum, quam infignem fubie·
rit
•Φ3 o if rit metamorphoiin difciplina, quae nominari jam diu fuevit Metaphy- fica HfC certe e Diiciplina prin- cipali fa&a effe videtur inftrumen- talis, e Theologia Ομολογία vei ontologia generalis ; in qua pro- inde conceprus & termini iimpli-
ciores & generaliflimi, fub nomi¬
ne entis & affeätonum entis, & ab
bis defumti Canones & axiomata
folent explicari- Metaphyiicam ,
hoc habitu indutam, pecuIiarettL··
eile difciplinam , a reliquis pro*
ι prio fuo & affabre conflru&o ob-
■\ jeåo terminatam , ab illis non eft permiiTum, qui amplitudini Logi¬
er, utpote quae & ipfa has par¬
tes fibi depoiceret, novo hoc &
aliünde /iblato obje&o conlulere-»
diicupiverunt; reclamarent licet, qui diverficatem inter utrascjj no-
tabilem , fundandisque feparatis diiciplinis accommodam, ufu &
au&oritate potiifimum addu&i, vi- fi iibi lunt deprehendifle,
Γ $. XII.
ι6 4&S o
$. XII.
Quoniam in Metaphyfica ver*
famur, necefTe eft , ut obiervemus,
eam, feclnfa etjam tra&atione de Deo, & reliquis, eidem abitra-
öioni vulgo iubjeéfis, nihilominus
habitam eiTe, & a multis forfan hodie haberi pro regina fcientia-
rum, qu» juftiti» praffidebit, ac controverfias, in inferioribus di- fciplinis fubortas, dirimet. Hoc
vero fuum munus exfequetur ab·
ftra&a omnium, qu» funt, inuni- verfaii, cognitione, & quarumvis
conclufionum ad prima principia
revocatione. Ut duplex hocce offi¬
cium eo melius pofTet pr»ftare >
adjunétas funt ei a nonnullis Gno*
ftologia & Noologia, tanqftam duo
habjtus auxiliarii, regin» confilia-
rii, diverf» mox fortunas 6c ipft iubjiciendi. Atque ii ad noftrum propofitum pertineret, non eiiet prorfus difficile exponere, quomo- do. quasve ob caufäs, Gnoftolo-
: gia,
