Subiectio civilis, seu officium boni subditi breviter delineatum, et consensu amplissim

/7

g^F,.F. g.

SÜBIECTIO

Seu

Officium Boni

_Subditi

Breviter delineatum

Etconferifu

_Ämpliffima*

Facul-tatis Phil: in_{RegiaAcad: UpfaJ*}

Sub

PR7ESIDIO

AMPLISS1MI

Da

_JOANNIS

Mathem:

Prof:

Ord:

Et h. t. _{Facult: Phil:}Dec._Spefr«, Publica ventilationiexhibitum

A

a

CHRYSOSTOMO E. LIMNELIO Geftrikio

Idqtie

in Audit. Gußav. Majori hor. confvetis die &

sJpt*. 2nno

r6s6.

UPSAJLIA_{TypisHENiiiCIKnYSER}

VIR

O

AdrnodumReverendo

Amplisßtnoque

DOMINO

M,

_JULIO

MICRAN-DRO

S4 S.

_{Theologie in Regia}

_hac

Academ._{Upfalicnfi ProfefTori}

_Celo

berrimo,nccnonin Paroecia

Böricn-fi Paftori_{longemeritifllmo,utPatron}

no ac Promotori mco ccrtisfimo

ita omnirevercntixcultu,

x-ternum _profcquendo.

Fl. Reverendo _CUrtsßmque -DOMINO

M.

PETRO

CELENIO

Ecclefi^Deiin

_J£)et>efunM

_P

afto-ri_{fidelifTimo,paritcr &}

Meretis-fimo, Parenn meo omni pic

täteacternum colendo.

Difputationem hanc inperpetuae

obfer-vantiae, ac_gratianimi argumentum

iuique promotionem

lubmiffe

ac

xeverenterdedicat&:inkribit.

K.A.V.D .

addiftusCUcnsacnlius C,

LIMNEJ-IÜS.

tJMonhm & litteris Volitisßmo lwveni>

DJtCHRYSOSTOMO

LIMNELIO,

Confangvineo dileclo,

TB,_Xj

_do|>?

Jbyxpile

_fieyirötg,

Txg _{vTTojcMxrofisvxs 'olt 7ret3-ecrJ#§}

BTOlflCOg

Kat_7nvvjoog,

_t^ag

_^

_avåqQfAsag

_xcCf

_e<péfyag*

'ö&éA _{0}hu<retv9? B7TÉ70j BViCjoV frCBya}

XV

mmo_{meliore quam carmm}

adpUufit

In _{Difputaticnem}

Politifßmi juvenis

CHRYSOSTOMI

LIMNELII,

C

_fiud

Um

_is

animadv

_fic

_incumbcrC)

er

terem

Te

_ut

A.

_et

_i

_am

H.

•publice ommbut

conßet

de eruditione

tuat

valde Utatus_{[um. Egregium}

_fane

_opus

*ggrejfu*

csy

ommbusgratum, amicis

fr-cundum

_mihique

_optatum

_dum

dißerta-ttonem tuam de Charaffere SubditOf rum

_{elegautkßrne}

_confcriptam

luci

_pu¬

blicadarein animum indu

_xß/♦

_Rom

ipfam

attingerenec volo nec

debeo,

quii

a Te eam_fatis

_fuperque

expofit

_am

fr*

fpicor.

Gratulor

igitur

Tibi

dotes

inge»

nii haud _{vulgares, pyogne}

_der

_e

_femper

pedefelici^propoßto

vero tuo

honeßo

fe¬

lteem concedat Vetos exitum! utill

d

ip

fum

in Patria commodum,

in

Eccleßa

emolumentum,,acommbusTibi

faventii

busin Utittam_{fummam vergat*}

_V<ilc

Hoc_{qualccunquc fcripium}feftw

nationc _{compoßtum fummi}

Amico fuorciiquit

•fr? <•& g ^

©SN%¥S$

& $_{«?«9V^$*vqföWF$} 5. I* ?.<r

Uam

be-ne fibi

_(uisqj

poftcrisprofpe*

xerint, _qni de-fcrta

vitafoli-taria,ac

fami-liis

_Segregibusa

adSocietatem civilcm _{confluxcrunt,}

nemo_{fagaciorisingeniinonperfpicit»}

Homineminftatu_{Naturali,quatenus} vitx ab hominc cxcultx feu Civiü

contradiftingvitur, fi confidcravcris

deprehendasanimal fuifle _{longe infra}

SortcmBrutorum: fermomsufucum

aliisdeftitueretur,finctegumentiscor*

poris incedcret, extremx _pauperiei

fubeffctjherbisgraminibusque

bruto¬

rum morc _{vi&itaret, aquis fitim}

@(2)0

ftingvcrct, antra fpcluncaeque loco < domorum _{eflent, nec i bi quidem in} Securo _{latitaret,quinbeftiarum} mor-fibusaclaniae _{objiceretur & ad}folio9

rum _{frondiumquc ftrcpitum mini9}

iri _{venty afflatu exertum} contremi-fcerer. Verum ad demonftrandum hujus flatusincommoda talcm com- *

minilci_{libuit,nonquod talis in rei ve9} rfläte detür»cum ftatim ab ortu

»I#/

_{ipforumlibery}

_enixi,

_non

va-gabundi emitterentut, fed Patern#

lubeflent Cur# ac

_Potcljati.

Cre-fcentevero indics hominttm multitu»

dine _{difperfionem fvadebat ar&ior «}

cohabitatio9proptcr peeoruni

Ufum.

Hincunusalterum_deferens3fedem

fa-miliamque fibi propriam

conftituir,

donec finitimi _{quique, majorem ex} majori Societate_{perfpicicntes}

_utilita»

tem _{iftnnum corpus Moralc}

creve-rint, %

§. II.

Pcrpendamus quaefo Societatem minorem, hancvel illam

familiam,

quarumvita _aliquantulum

_eft

_cxcul*

ta: ,

@(3)®

ta; ncc hxc tanti

aeftimanda

ed,

ut Socictati_{majori; qux civilis dicitur,}

aequiparari queat.

lbi

namque in¬

finna cft fecuritås, infirmum robur

adexternamvirn_{repellendam, facilis} in_{pauperiem lapfus, dircptis ab}

_hofte

bonis, domibusquc ignc confumtis

vel re famiiiari aliomodo concufså, necnonvariarum artium infcitia,

fo-litudo _{aliaque incommoda. Heic} vita _{magis tranquilla & ab hoftium} incurfionc tutior, vires validie

adde-fcnfionem. Hic ditiorcs _{cgenis Se}

noverca fortuna prelTis facile fuccur«

rere,imoillos erigere queunt, Unus

propter excellens ingenium quo pol-let praalio, alium inftruere,variasres artcsque comminilci, quxSocietate eonnexis_{ufum praftant infigncm}

po-tefl,hic jucunda confabulatio convcr* fatio& deliberationesdemodis medb

isque fe fuaque confervandi.

§. III

Homopraterea quilibet juris na¬ tura monita fervare _{tenetur, utpote}

unusaliumnon lardar, alium ut fibi

© ©

(4)

naturalitcr _{aequalem habcat ac tra- 11'}

det,altcriusquantuminipfoeftcom- ,

modis _{profpiciat, & quae rcliqua.} Suadet & hoc communis fors: _pari mcdoomnes lucemhane_primamad*

fpiciunt5five RexPrinceps&]trqera*

tor,fbc parens & fnbditus, pari rati- t

one alimenta _{capiunt, nutriuntur e* 1}

, dueantur,variisfortunseidibus hicx»

queacalter eft obnoxius, nihil

hicfir-mum ac ftabile _{prar altero fibi}

polli-ccripotcit. /Equoetiampede mors

rapida, Regum tabernasacpaupcrunl

tugurioIapulfat,neefecus indiviteac

paupere omnia fefe natura habent. Verum cnimvero _{officia, quorum} mentionem fecimns in _quibusdam

imoquamphirimisfubjedis vili,

fus-quedequehabentur,quin

plusftudent

proximum fuurn laedcre, injuriis

la-cefcere, bonafurripcrc, imo mortem ipfam intentare. Cum vero

vide-

i

renthomirics _{quam parum}

_praefidii

hinc _{emergerepotuit, re melius}

pen-fitata,vitamexcogitarunt

cultiorem

& _{Civilem, feunaturadudi ac}

_indi*

©(0 0

gentiacompulfiincoetus ccivere ma»

jorcs»

§. IV.

Poftquam vero multitudo aliqua

hominumfalntiscivilis caufa

cftcon-fociata, ulterius requiritur bonus ut ordö_{inftituatur, (ine quo totum cor/«}

ruir,Quarenecefle cft alios _imperatu*

ros alios _{paritures. Nam multi hi}

congregatififuifuntjuris, raro ita in

unum_{confpirare qucunt, ut falus o*}

mnium feu_{publica fartateftaquema*} ncat. Hic _{quippe fagax magis in} hane _{propendet lententiam,}

eamquc

Rcipubl,fatisfalutarem,alterin con*

trariam _{eidemnoxiam, uterquefunm} acritcrdefendit.Alius_{plusutilitati (lu¬} det_{privata: quam publica. Hincé re} maximc_{cftprofpicercqua rationc}

ex

tali difsenfufiat mutuus _confenfus^ uteoéuntium voluntatcs fic ordinen*

tur_{utquicquid ftatuatur}

pro una vo* luntate _{habeatur. Id vero commo»} dius fieri _{nequit quam(i tili qui in}

u-num

corpus coalucrunt fnas volunta¬

tcs _{contulcrintvcl in}

unum _quem

© röj©

fum _{fucrit, vcl in quosdam}

_feledio«

res, utquiequid dievelhi decreverint

prounoeodemque ac fi omnes

TcnTc*

rint _{habeatur, Cgeteri jutfis libenter} parcant. Hac rationc inrer

diflimi-lima _{ingenia maxima unio &}

har-monia obtineri_{poteftl Ut in}

_fidibus

actibiisatquecantu ipfoac

voeibus,

concentus eft _quidam

tenendus,

_ex

diftin&is_{Tonis,quem immutatum ac}

diferepantem, aureseruditae

ferrenon

poflunt, isque concentus ex

difltmili-niarumvocummoderatione Concors

tarnen cfficitur & _congruens:

_fic

_ex fummis & imis & mediis interjedis

ordinibus, ut Tonis moderata ratione eivitasconfenfu difltmilimorum coi* vit.? & quaeHarmonia

å muficis

dici-tur_{in cantu,eain civitate}

eftConcor-dia, ardifiimum atqueoptimum

o-mniinRep. vinculum

incolumitatis,

ceu_{egregieloquitur}

Cicero

_2.

de Rep.

5. V.

Negarc

Jmperantcs in

Repub.

re»

quiri Tubditis qui imperent

idem

eft

acdicctc corpus

finc

capitc

_aeque

bene

fua

@(7)@

fua munia obirc. _{Imperantium ve*}

ro_{fabdjtommquc diverta funt cfficia.}

jSorum

fe: Impcpantium

efi,

fubjc-ctis voluntatem declara:e _fuamquid facicndum vel omiitendiun _quid H-citum_{velprohibitum,quidhoneftum}

quidqueturpc,fi vero in contrariam declinaverint _{partem, promeritas .in*}

fligerepoenas. Pari modo cum iili

qui jnunam coivcre focietatcrn non fiatis tuti elfe _{poflint ab injrriis inter»}

nis, <5c inrer feinvicem, multo magis

aliorumutpotcextraneorumtimeant; profpiciant crgo quibus cura Totius

cftcommifla, partes ut inter

feunian-tar _{congregcntur neeeffariisque ad} vim externam _{reprimendam armis}

inftruantur. _{Jus belli & pacis inde}

cxfurgit, Potcftatem etiam foedc.s

pangendi cum alflis ccmmerciorum

tranquiilioris tutiotisque vit# caufa.

Etcum omnibus officii _{partibus ipfi»}

metadeffe non _{pofiunt, praecipuc in}

civitate _{perampla, alios oonllituant}

vicarios, quorum opera utantur in

cjusdemadminiftratione. Civcsob*

in-©

fS)©

ftringant ad tributa exhibenda ve&i* galiaquefolvcnda, undc affatim efte

poffit,quodre Tic exigente pro falute

publicaerogetur. Hinc pecuniae 6c

opesReipb. nervi audiunt. Verum

de Summorum _{Imperantium officio} agerehoc loco haudnoftrieft inftitu*

ti: Sed eorum fubje&ioni civili qui

fubfuntid_{eft,<p/ ad debita}

_officio.

_Sum*

wo

_Magißrotui

_{exhibenda xdßrmgun~} tur>

$ VI.

Subditorum varia _exfurgunt offi-cia _{Magiftratui praeftanda, Confb} derantur vero _eadem vel _{magis vcl} minus GENERALITER, Prioris

claffis cd AMOR _{qui ut intcr reli;}

quos affe&us _{primum tenet locum}

[namamorcft _{boni, & ficut bonum}

prius eh malo ita Affc&us bonorum

natura _origineque

prioresfunt afieäi» bus malorum ut _{loquitur Alfted:}

_L.

35. Seft. 31. inPathol: _{p. m. 393*3} ita &hicinliminercceniendus. Hoc

quippe Subditi _{Magiftratum ut Pa?}

tri« _{Patrcm defenforemtutoremque}

com-0(9*)

9

comple&untur. Ex codcmmaxima

intcr_{|mperantcsSubditosque refultat} animorum Unio&_concordia,

felici-tatispublicse optima confcrvatrix ac nutrix. Examorc_Supcrioraad

infe-riorum _{providentiam aliici inquit}

Dionys:Arcop: Amorei ti dem

inclu-ditur OBSERVANTIA _{qua dcbito} cultu inferior _Superiorem

profequi-tur» Nonfecusac in Sociecate

fim-plici Paternaexliberis _genitores prae

ter amorem _{exfpedftant & obfervan*}

tiam fcu _{honorem; fic jmperantes} ab iis _{qui ipfis funt fubjeäi. Hinc} etiam amicitia intcr _{imperantcm pa»} rentcsque y.dj

vtts^ox^

talisdicitur A*

„riß: 1.8. Eth. c. 8. Et ut nihil tetrius

turpiusque quam cum _geniti, adver-fus genitores morofitatem monftrant

imo maxime_{pcriculolum fi commi*} nationcs _{contcmplemur divinas, ita}

ldemcogitarefascft;

Si Subditi con» tra _{magiftratnmtalia committunt;ma}

giftratus_{eft magnusillePatcrfamilias}

qui in Suftentatione familiae hoc eft

coetusfui_{plurimas fubirccogitur}

r

©fio) ©

lcftias _{pciftzpsi ct'JX'w aya&(&>}

ctya&x 7rci\obg inquit Xenph: tioaö\ 8.

5, VII.

Succedit nunc _{neifag%ia. Bonorum}

Subdicorum cft fummo _Magiftratui in cun&is qussab eodcm

prxcipiun-tur_{obtempcrarc,nifi per aliquod}

_fpe»

cialcpadun in quibusdam Rerum* pub. formis fe exemtos voluere. Ordinatione _{quippe divina isdem}

confiftit, utnovimuscx pagtna Sacra

& _{quicquid ipfe Dens ordinavit}

_ei

proeul dubio parendum voluit.

V

c1

rum & cautelå _{quadam fvademus}

inobedicntiam,fi legi Divinas Sc

le¬

gibus Natürae minus confcntanea praeeeperit. Sic obtinebit präster

jd

quod in facris

hafcmus

Socratis

_ajjwd

Piaton: _{7r&iovfAcu reo Jtoo fxcihfavy vfuv.}

Et _{Antigoni in Phaliiflis Euripidis} dumdiceret: Cre:

7TCt)g♦ 71V.VUVUxJ®^

X^IXCLIOV

_éK7T0VMV

Rcfp: Ant: XX UV (? Vj XUXUi

eipvjr.di/jct.

® c_{ii) ®}

Idem fa£hun vidimus_{infcripturaSa»} Kam(tatu amNebucadnefans

adora-re decredarunt Sadrachus Melachus

&_{Abednego. Matercumfiliis} carnc-vefciin _{lege Dei vetitaantcquam}

_vel*

lent, Antiochi fe (ubmifere

Tyran-nidi. _{Magiftratui obedient}

_fubditi

maxime in _{pendendis ve&igalibus,}

eximportatione& exportatione

mer-cium,mirumin modum Rcip, com* moda_{promoventibus.}

s. vin.

Tributaexigere å parentibus Ma¬ giftratui fas eft; per eadem vero

in-telligimus proventus annuos ex agris

frnåibusque

redundantes,, in

lingula-tum _{familiarum ufum vergentes.}

Comprehendimuseti;uaifub haecme< tallifodinas exquibus reditus effe

lo-lent_{amplift[imi,praefertim ubi tales in}

copia reperiunturutin hoc noftro re-gno, Tributa vero _exigantur juxta

valorem _{perfonarum & ordinum in}

Rep. praecipue facultatum cujusvis

habitaratione« _{Vc&igalia&Tribii;?} ta_{fictamen modcrandafuntut ne iis}

nimi-i

@(l2 ) @

! I

nimium gtaventur & opprimantur

Subditi, fed tondeantur potiusquam

deglubanturt Plebs opprefia. &

fpo-liata _{Rempub.facile venalem habet}

inquit Salluft: lib. de Ord. Rep. Pru»

dentioresetiam _{imperantes, fclent Ii«}

mitaneasRegiones quantumvis opu- .

lcntiorcsnontam _gravi

oneraretribu-toquam rr.editullianas, nedelcifcant,

acrebellionem minentur. Artifices

qui funt, obcdientiam monftrent

fu-aminh^cipfo qnod prteparent utilia

neceffariaquearma adRegni defenfi«

onem,fine ipfis enim nihil efficitur,

hinc arma militis manus appellare

confvevimus, deficientibus illis quce-relam _{mgentem oriri neceffum eft,}

quod videmusfa&uminexercitu

Jfra-eliticotempore Samuclis iSam* 13*

Quivero fundo bonisquc

immobile

bus deftituuntur uxoribus liberisque

obediendomilitiam haud avcrfantes *

corporahoftiobvertant5 quoilli

qui

impenfasfumtusquemagnos

ad

ufum

& _{commodum publicum}

_confcrunt,

ab_{ingentibus periculistutioresfe}

_fuä«

que curare

_polfint.

©C1?)®

S; IX.

Nihilfcre _{magis commendandum} iuSubditis_{quamFidelitasipfius} ami-citix anima. _{Qui audire gcftiunt} boni _{parentes Regentium} commo-da& falutcm _{promovere, fin ulla}

ir-tepferint mala eadem plenis ut

dici

fölet velis averruncare ac repellerc

allaborent. Salutaria itidem _fi

pos-fintconrtliafuggerant, quacquc

inten-tantur_{perverfa detegant} patefaciant-que. Ex hac Eidclitate pullulat

o-ptimumRcip.fulcimentum

Concor-dia quaenihil aliud eftquamar£ta

ani-morum in idem _{confpirantium}

con-junftio/ fic ut unius voluntas depen«

deat _{abalterius, annulorum inftarin}

catena. Concordianec impcrantcs

nec inferiores ne tantilium quideni

carcre_{portunt, Hac abfente cunäa}

collabafcunt&adinteritum_vcrgunt$

Elorentcveroeademfortior eftmuro & _{propugnaculo. Hinc}

_Agefillaus

interrogatus

quana ob caufam non muriscin&a

cflfet^parta,

_ortend

_it

© _{(14) ©}

funtfpartac civitatis moenia. Plutt Apopht: Lacon: Non fecus ac de-cantatusScilurus_{Micipfa Rex}

cxtre-mumfereduccns_{fpiritumfilios} patcr-no _{plane monet} affedu

concordes

fint aurcis _{femper litcris fcribcndam}

fententiam inculcans: ConcordiaRes

parvxcrefcuntdifcordia maximx

di-labunturSali. Bell._{Jug: Cum}

_fingula

corporis human i membrafuurn

facc-rentofficiumbenehabebant,fedquan»

dobellum ventriculo indixerunf,

bre-vi_{temporefinguladeficcre&}

langve-rc _{coeperunt, Apologum} talem

pro-pofuit Agrippa, eundemque

Patres

confcripti ad plebem Romanam

dif-fidentes mifere. O_{quam fclices}

fu-iflent eivitates Graeciae adverfus

ad-ventantem _{Xerxent,fidemcum}ferva»

rent, fimultates _{deponcrent &} con¬

cordes viverent, Quo vero

vineul©

rupto, gravem paflx jaduram

Athe-nae^parta

eivitates

peramplx.

Dif¬

cordianihil_{pcriculofius,huic}

_merito

applicaripoteftquod Poeta

Mantua-nus_loquiturad

FuriamAledo

7>Ük

Iii _{pjtes unanimes arv*are in}

_pr&lia

fratres,

Atquecdiisverfaredomos, /0

verbera,

teclis,

Tunereos_que

_inf

_er

_refa

_eis

_tibi

_nomina

mille^

Mille nocendiartes *

De _{Jfraclitis & Benjamins lege ]ud:}

ao

_{Roboamo&Jfraelitis}

_{i. Reg. ns}

&c.

§• X.

Incumbit _{quoquc juxtä officia}

magis Generalis, omnibns in unam Societatem _{congregatis, unice totins} civitatis falutem_{quxrerc,nihil carius} Venditare_{quam patriaefuaeutilitatem,} imodefenfionem _{quo illaab aliorum}

irruptione farta te&ave maneat, cari parentes, cariconjuges, & cariliberi ; omnium tamen caritates vincit una

illa Caritas _{patriae, inquit Cic: 1. i.} off. illa male affeda incolae malis muldantur. -Suas fortunas ac _opes

ad _{ejus confervationem erogent,} id-que non coade & metu _{poenae, fed}

fpontelibercque.

Summatim; incivi¬ tatis

© f 16

)

©

tatis _{commodisufibusqucpromoven«} dis_{omncsnervösintendanr,} bonopri-vatofic urgente neceffitate

pofthabi-to, Hoc modo adgenuinum finem

adfpirant & vera Animalia politica audiunt. Prseterca nec unus alte¬

rumhoftilianimoadgrediatur,&_ma«

Iis _{afficiat, fed interfe invicem} con-corditer_{vivant,pacem ament,officia}

humanitatisquantum ficripoteft

fer-vent. Exulentmorofitasdc

pcrvica-cia, mancant humanitas & facilitas, Quilibetcommedis alterius haud

in-videat, eademve intervertcrc cone* tur; _{promoveat augeatque:}

Svadet

hoctam lexåDeolatain verbo reve*

lata, quam cujusvis menti iuferipta* Ex tali interna _{concordia, facilius}

difcordia, cum externis fedatur

to-tumqueReip. corpus validum & in-concullum manet, manebitque.

S. XI.

Specialiora officia

confiderare

nunc_{adgredimur,perqux}

_nihil

aliud

intelleäum _{volumus, quam}

funftio-nes _{quibusdam in Socictate}

degenti-bus

©(17)©

busperfummum

jmpcrium

in

juntas

quxdivcrfx funt. Hinc

divciTi

fub-ditorum_{ordincs,divcrfaque fubjcda,}

res ad bonum _{publicum fpcdantes}

quxexpedient. Eminentilli qui con-filiisfuis_{Magiftratumfummum}

adju-vcnt, prxcipue ubi unus impcrat,

&

ad clavum _{Rcip, fedct* cunda in} u-fum_{Rcip,vergcntia haud facile}

_folus

perluftrare potcft* In his vcro

fpc-datur _{imprimisÅptitudo, qua}

_officii

fui_{partibuspoffint faeere fatis, [& in}

rcliquis officiis fpecialioribus omnes

ineptos relegamüs]ut&voluntas

fva

• dendiea _{qux in} ufum Rcip*

cedunt,

confiderentfciMperquod

>ßxÅy

ßühivoufji & zazf;ßxÄq ß%-° Mimvli _{Kccxigt], Pvcfpiciant prxcipue} Einem _{duplicem, primo Gloriam}

Dci, _qux ut in omnibus adionibus humanis, ita & hic in primis

fpeda-tur: DcindetotiusCivitatis falutcm.

Conftantcsfmtindidis _fadisque,ncc

ad _{alicnx libidinis nutum quxdam}

effutiant, quxdam rcticcantj id

cft

fint_{Sinccri,Veraces,Taciturni,}

or

i»)®

filiåfccrcta haud _{eliminantcs; Ab'} fitcontumacia in contradiccndo

ali-is, & iplorum confilia lubcntet audiantj hinc fcilicctoritur concor dia cum _{collegis. Exulct}

praecipi-tantia3Confilia enim calida rarofuc'

cedunt, primafpccie funtbeta,

tradta-tudur_{a,&pvcntutriftia.Sincfucopro*} ponantproponenda,fcponant

confpi-rationcs. _{Vcrbo5 in omnibus fuis}

confiliisRcip:

utilitatcmhabeantpro

fincgcnuino, Huicfini _{rcquiritur in}

ipfis eruditiohaudvulgaris;quarc in-ftru&ifint_{oportetpraeceptisPolitices?}

necnon_{Hiftorices*per quasdc variis}

Rerump, formis judicarc poffunt,

6 inde eliccrc_{quod maximead ejus} focietatisin_{quadeguntincrementum} facere_{poteft, Conducuntetiam ad} hocut _{plurimum, peregrinationcs}

&

variorum_{locorum luftrationcs» De}

quibus rebus _{praecipuc confilia dent,}

eleganter recenfet _{Stagiritcs 1.}

_Reth:

C*_4-bei I» _mcfjw. mpcav 2. 7rt£/

K2V _{3. (puÅctxyslqSZM&S4*}

vn^/Jonvy^Lf

_i^ctyo^^v

$•

$

_(19)©

5. XII.

Cum_{Religio fitrevera ultimum}

_&

firmiflimü human«focictatis

vineu-lum, ceu loquitur Nobiliflt Pufend:

de Off:H. &Civil. 1.C,1V» 5,9,Ac

per fummum imperium conftituun-turilli,quiSacra muniaobeant & re»

ligionis curamhabcant; é re quam maximceftutfintfelc&iac _apti

CNe-que agricola ncque tenuis opifex fit

SacerdosinquitAriftott7.Polit:c.9*3

tarnadEcclcfiam_{plantandam, quam} eonfervandam. _{Priusquam vero}

e-jusmodi fundtionibus admöveantur,

primo fe_{iplos probent, deinde ab iis}

quorurn intcreft fc examinandos

fi-ftant, an ullam habcant _linguarum

cognitionem, &philofophicisfint im»

butipraeeeptis,

quod quam

ncccfiari-um _{neminem credo latcrc dePhilo*}

foph;ufuin_{Theolog: cotif» varioi,no*}

minatimCalixt:_{inEpift;ThcoL item} in_{Apparat:p. 12. feqq. Dogmata ad}

fialutem aeternam _{fpe&antia ante} o-ninia_{probe calleant,nc caeci ipfi}

du-<?ant _{caecos, Concordc$ vivant;}

# ( 2.0) O

nihil fonti Sacro adverlum propo-nant; contra hasreticos adverfanos

genuinam( r odoxiam fummocona4

mine _{dcfendant, nova dogmata tur¬} bas cxcitantia non _{adlpergant; Sibi}

inperniciem, aliisquc in fcandaluni

haud leve* AVitiis caveant,& unice ,

pietati&fan&itatialiisque Virtutibus

ftudeant, Abfit _{aVaritia qua in Sa*} cerdotibus nihil _{foedius, ne ab al is}

pnseripiatur occafio infultandi, &de ipftsquerendi quafi lflius flatushomi*

nes,habendo femperfint infatiabiles. Si Vero Honores Ecclefiaflicos

affc-£tant,quinonvirtutenitent &dodtri-na_{accruditionefuntpraeflantes,tanta}

fubfeqvuntur incommoda, quanta

vix_{exprimiqueunt,praecipucipfi}

tnu-neridetrahunt exiflimationem &

di-gnationcm,ipfivero doörinse fuae dc-bitum _{pondus,in proprium vero}

_de-1

decus, incurruntin omnium contcm-tum.

AdSocietatishumanas flabilimcn-tum_{fi adillius modum ex mentc}

A-S. XIII.

©■(2i;®.

riH:: 5*. Pol. 9. homines in

cadcmde*

gentesinftituuntur. Quare per

fum-mnm _{impciium conftituuntur}Scho*

lar, hoc eft Rcligionis variarumque

artium _{Seminaria, ac florentisfimx}

Acadcmise,inquibnsvarixå

juventii-tisRedoribus_Dudoribusque

exerci-tationcs, adca rdemexercendam ha-bentur.Hiutfint_{Rcip. v era membra}

&officiifui partibus fatisfaciant, di«

li_{gentiani adhibcant & fidelitatem,} nihil oinittentcscorum _qux ad infor®

mationem funt neceffaria,

Prudenti-amitidem, non difccntium ingenia

tnrbando,fed nervofe & compendiole

tradendoresfcitu utilest Duac prxci*

pue funt partes muncris ipforum;

INST1TUTIO STUDIORUM &

GUBERNATIO MORUM que-madmodum tradit David _Chytrse*

tis _in

Reg. Vit» Qu i in ftudiisjuve»

nes informellt variarum rerum

cognitionefint imbuti, habeantq;

fa-cultatem res _meditatas ac _conceptas

pcrfpicue,& ad

cujusviscaptumpro-ponendijidq? ordinc& 11011confufé.

Exa-© _(12)@

Examina itidem corum _quae prolata

funt ut&_{difputationesinftituant*Ex*} inde enim formatur _judicium,

acui-tur_{Ingenium,adjuvatur memoria,}

cu-jusvis difcipulifacultas cloquendi

ex-plorator, ut & diligentia fedulitas & |

capacitas* Inmoribus luceant co- '

ram iis quorum funt informatores;

Pietatisfintamantes, aliarumque

vir-tu_{tum,fimilitcrquejuvencsadcasdcm}

impellant, admonendo & prareipien*

do, rccfoeque vitae viam fuo mon-ftrent _{exemplo ac vita* Optima} adolefcentum affvefa&ioad virtutem eftnon monere_multa,fed _{ut qux}

nio-nes in omni vita _{ipfi facere}

_vidcaris

inquitPlat; $* de LL* & Ovid: j Sic _{petitur CenfurA,}

_{& fic}

_cxempU

parentur^

Cum _{judex alios,}

_quod

_monet

ipfi |

facit, I

Deinde Cato deMoribus.

Turpe

eß Doctoru

cum

culpa

redar*

guit

ipfum.

$. XIV*

Cumnemofiextra civitatcm com

ftitu-I}

@

(2.3)

®

fiitutus _{efier, ne quidcm in Societatc}

civilifperare,multo minus fibi polli-ceripoffit, utunus erga alium, omni

temporejuris Natura:praeceptalerver,

fcd _{potius &C pierumque malum}

in-: tentct _{iniuriaque afficiat: Jfti}

mor-1 bo _medelam

quaerendo, inftituuntur

fubaftioris _{ingenii certx perfonae,} qua:jus_{adSummiimperantis nutum,}

juxta _{leges pofitivas Civiles, i^ jure}

Divino a c _{Naturae fundatas dicant}

inter _{litigantes, infontem abfolvant,} fontem _{debita poena puniendum, ab}

iisquibusirtud negotium eft ccmmif*

fumtradant. Sintverohiimn moro»

fi, fed cujusvis, imo quam maxime I pauperumacceffum patiantur, &. ab

illatisiniuriisimfcecillioresåpotent;

o» ribus vindicent. Sine difcriminc i _Perfonarum

jus _{ferant, Tic} tarnen ut

babita feu

circumftantia-tumratione, nonnunquamin

gravio-tibus adhibcant _{aequitatem, vel} ali-quam de ftri&o _{jure remiflionem,} quantum _{quidem in ipfis fitum cd.}

Litcsfic_{dirimant,nccasdem in fpem}

O (24)#

lucriå_{partibusdiflentientiumprotra*}

jbanr, fed fe omnitemporead

judican-dumparatos pnebeant: Corrumpi fe

haud _{finant, quo accufator oleum &} operam perdat, quod fub cxemplo

Alercatoris _{proponit Democrit:}

Ri-dcnsp. i, quivas olco repletum

judi»

ci_{injuftoobtulit, ejusvcro}

adverfari-Lisfuem fatis_{pingvemdedit qute}

lcni-mcnto & olei _{iapore commota vas}

confregir, cecidit vero

caufå

Merca» t«r&de dono_{quod obtulit conqnc} Rus _{ed, cui judex å fne confumtum} oleum _refponditj

_&

_{fic alter}

_oleum

& operam _{perdidir, Priusquam ve¬}

ro inter difcordes _{Judicium fententi»} amque ferant, circumfpedionem

&

diligentiam non cxiguam adhibeanr, in omnium caufarum (quoniam

inde

decifio_{dependeU cvolutione,}

_quibus

probe cognitis fepefito omni

affeäu,

quod acqvum eft ac legi ccngruum

pronuntienr,ficfitutcoram

aliis

eru-befccrc neceflum non habeant, nec torqueat _{ipfos male}

fa&orum

i ®rv)@

cujus vioem in judiciis fcrendis

fub*

eunt,cxfpe&entmercedem, 5. XV,

Ipfa Natura

hominibus

ut

pacificc

vivantinjunxiflcvidetur, ejusque juri

. maximc eft confentaneum, idquc

fa-cileficri_{poffctfi unus altcri}

_qnod

de-beret _{praeftare veller,}

_Sed

_cum

_id

ficrinon _{poflif, ut illud malum}

avcr-tatur,adneeeffariafubfldia qualiain*

terim funt- arma rccurrendum, fet;

quandojurefuo fruicuique nonlicet,

pervimaliorumquemalitiam.

Re-quiritnr ergo ut quidam pro

ejus

in»

coiumitate militaturi fint,

Diftri-buunturveroilli_perSutnmum

Jmpe-rium in Duces & mil ites. Ducum officio_{quifunguntur prarprimis}

Salu-tis _{public« Societatisqne in}

quade-guntfintamantes, ipfcrum enim res, Ut & aliorum, in eadem viventium agitur. Rerum

bcllicarumhabeant

peritiam*

_{] pfos quibus}

pracficiuntur,

in _{partibus ad labores militäres}

Spc-ftintibus _{frequenrer exerceant,}

Pi-B < am

@(26)

Q

am

_difciplinam

_habeant

ac _excmplo fuo militibus in virtutum _fplendorq

praeluceanf.Jnipfocertamine

ac con*

fliäu, rc fic _{poftulante, hofti terga}

non _{obvcrtanr, militcsqce}

Tibi com» millbsfruftra laniencE&hoftium gla-dio necandos non

cxponant. Ne« ceffaria tam _{qua vietum}

qua ami-dtumfibi_{fubje&is procurabunt.} Lan-guet enim militisanimus macie coli«

fc£ti, _nihilquc in Zonula habentis:'

Eaqncqusead militum fubfidia

pro-curata _{funt, in}

proprium commo-dum _{quoad magnam partcm}

ver-tant, cum Ducum avaritianihil fit deteftabilius. Illa enim militem ad varia _{flagitia excitare}

potefl, utpote

feditiones, _diflldiaquc interna. Mi'

lites ver©ab _alteraparte

cumfint So* cietatis _{membra, quod fui officiieft}

faciunt, obedientes cum (int

fuperio-ribus, quibuscx jufluSummi

_Jmperii

pareant, Strenuc pro Patria pug-nent, pro cujus falute ad vincendum

nullumincitamentumå Diis immor-talibus datum eft _{majus ut loquitut}

© (27)©

Livius, _{Qui etiamboni}

_{milites fünf»}

non temerefuftineänt pericula, _quae

fupra eorum fortena fed x«]'

&humana vi _{propuHabilia,}

Dein-deubiipforum &multorum aliorum

Salusin _{difcrimen vocatur, pro aris} &focis _{pugnent, A vexatione}

pa-gänorumhoc efteorum qui extra ci*

vitatcm flridefic _di&amdegunt,

ab-ftineant, Fortitudinem fi quam

ja-åitant, non in proprios, fed hoftes

monftrent. Adbellum cum conflu-unt,manfionem ftationemque

obti-neant_{fuam, donec vincendo fibi}

fe-cerint locumverba funtCurt: lib. XV C. XI. _{honcfte pro patriae fuorumquc}

defenfione,magis gloriofumac opta-hile _{putent, quam turpi fuga, intet-*} dum_{perpedesfalutem propriam qu#<} rerc,

5. XVI,

Pecunia _{femper rerum}

gerenda-rum nervus dici _{fvevit; & tam eft} neceffaria in _{Rep, utinejus}

_defedu,

ttuikacresmiruminmodum

@(»80@

tatis _{utilitatem promoventes, infetb?} & _{quafi fepultae jaccanr. Colligitur} vcro ut _{plurimum per tributorum}

impofitionem, & vcdigalium , ex

rebus _{importandis & exportandis,}

Quiverolunt ejus exadores, & dis»

penfatores, in iifum publicum, nen

proprium quaffium erogent, fincere

cundemdifpenrenr,inter ipfa Reipubl. membra,quae de Rep. five per

belli-casvel alias vii tutcs, _{mcruerunt, aut}

per peculiarem Majeftatis gratiam,

iibi quid vendicare ha beut. Onera itidem ulla vetita non _importent

Rationem quoque redituum &

im-penfarum redderetenebuntur,qua ra» tione _{fufpicioncm optime effugere} queunt»

5. XVII,

Haecnunc _{protemporisac}

faculta-tum_{ratione, de Officio Subditi &} Ci-vis boni Generali& _Speciali

_prolata

quaefunt,pro candore & humanitate

Tua_{acqui& boni confulas B.L. opto} & _{rogo. Tarnen ad}

_fupplendam

©f*9)©

päginam addenducenfco,

mcperCi-vemhic _{inrclligcre non tantum}

c=ri-ginetalcmjhoccft, qui cum _primum Societas in unum _{corpus coaluit}

adfuit , fcd & ipfum qui _{ex co*} dem _{per carnaiem gencrationem} eft _{propagatus diciturqne jndigena,} Deinde Adventitium _{cujus nomine} nobis venit _{qui ad Socictatcm jani} conftitutam ab aliis _{provenit oris,} ifta conditione ut ibi _{permaneat *}

ac rem _familiärem

augere

quae-rat, Ejusmodi Civem Ariftot: x, Pol. i. vocat _{miqlsv fcd Fadtitium} fcilicet _{per cooptationem* De}

Duratione Officiötum notandum ,

quod Generalia_{obligant quemlibet,} quamdiu eft inträ Societatis

po-maeria, hnc eft _quamdiu non

peti-crat _dimiftionem

per Societatis

confenfum, vel extra Patriae fines

cxefte _{cogitur, metu poenarum ob}

anregtefta feepera vel deniquc

ho-ftium vi ac _{impetu fubaflsus, ei}

qui vidtor eft fubefie _cogitur.

Spe-cialiora vero Officia _quemquc

h kjlanima hominis

efletmot-raiis omnis

_obligatio

_juris

Naturs

_cefTaret.

2. Homo lolus _aptus

_eft

_recipe*

re

obligationem

5, Homo

_pluribus

_{raodis fértur}

in _{vitia quam}

_Bruta*

4,

Majeftas

_imperii

immedia-tenoneft å_Deo,

f.Ubi

una

_{perfedta virtus}

_eft?

ibi

_reliqus

_omnes

continen-tur>

6♦

_Qui

_damnum

_infert

_non

_3c