Disputatio
Philoso
phica,
do
REALIDISTIN.
CTIONE
MEN-TIS
HUMAN/E
&CORPORIS,
QosrrL»Atyroldnte
AmpUfimo
philofopkorim
senatuRc-gißAcademi(C Upfalenßs,
Sub PR^SIDIO Vmi CLARISS1MI ,
Dn.
JOANNIS
Maihem.Prof, Ordin*
Publico bonorum examinififlit *
EfclCUS C A STOVIUS ,
Smoiandus ,
In Auditorio Guftaviano Majoriad dien) JQ
ßeftg/:An.
M
DCLXXXV.
tteverendifimoin
chrißo
AdmoduntReve'rendoéPatriaeDomino, j Clarißimo,
MJONiE SGARI* Dn* M. ENEVALDÖ
NiO,lncltK3eDiaecefeos WlDBECKIO,
VVexEpifcopograviflimo, PaftoriWex.Sc
Archi-Senatus Ecclcfiaftici,
Gy-Prjcp#fito longe
digniffi-mnafiitjueRegiifcSchola- mo, ConfiftoniAdiefföfl
htm per eandem Dicecefin laudaeiffimo.
Epnoroadeuratisiimo, J Necnoxl
. AdmaduntRev.&dar. vl.Rever, & Clarißimii
M. JOHANNE SPA
| vir« ae Dovtin«,
KIO, t'aftori inläfjljetW/& reliquis Confiftorialibusj
PrspoßtoinüpttMömgeJpa»j & Gymnafiii
Le&ori-rafetmeritiflimo, I bus dexterrimis»
, , , PlKev.cetate& meriiis
Vi Reverendo & dar.
cUriRimo PE™ 1 Dn.ER.lCO BR.O-Fideliffimo faftor. fcFr*-.vv AL L ,0> Paftoriia ponto in j,k a. j meritiflimo«
Speäatijf. & Prud.Viru,j ° üt &
Dil.N1L.OLAO Pl.Rev.Rev. Clarifiimis& primario NitrarisePradedlo DodHflimis
Dominis,Prae-perinduftrio. pofito & paftoiibus in D/
Ijlrat;aroifvigilantiffimis»
hießeenat'tbus, Patron«, Promotoribus &Fauto»
ribusmetsopümu ac defideratißimti,
Hoc qualecunq* cogicationum mearum
fpe-eimen, in humillimiebfequii & gratiflimianimi fi«
gnumoffero, atqjme,measq;affli&asfpesrflibtnifi»
fa, iicutpareft, veneratione
commendo
■,rc,.
Ealcid tantümvocnrou?*
quodpropiric entitatis bencfi-C&k cioexfiftiti Sivefimplieiter|
l||
ut ensinfinitutii , cujustaiitä■V||
& tam inexhaufta cft potenttia, feuElTentiaeimmenfitasj
■fru utnec opeuliius exfifUt, nec cogitari poffit
fineexiftentia, quippequae riecelTario ia eju$
0- Effentia Sc idea contiiietun sive fecuridum_j
iin quid, ut omneSres creatac, inquibuS nullarrt
» experirriur vim,
perquamex nihilo vel emer-s£ Sere'
vc^
et*arnperpundtum
minimumextra raB. illud {e tileripoiTunt* Sed velutradiiaSoie$ä Deodependent, a quocreatséfunt,&
fingu-is' Iis,
quibus dürant momentis,
rcproducun-t9'
tnr, adeo titduiratio earur» aliud fit nihil«
quam cöntinua reprodudtio. Qua rationé
e- cum per fenön exiftant, reales non funt di¬
ll- ceodaej verumdum legesnatursin Dei im«
Inutabilitate fundatas , Sc vim, quaiii
quarli-betresper
dependentiam,fecundumördinenia Deo eonftitutum, ad ie in fuo ftatu cotvfeir-validas
2
vandas habent, aciem Metitis convertirtius ,
evidenseft, omncsres creataselfe reales,cum
ejusfintEntitatis, uta
feinvicemnondepen-de«nt ,<tut ullis naturae viribus, rationefuae fubftantiae , conferventur aut
corrumpan-tur, Sola enim Accidentia funt interitui 6c
ortui obnox;a , 6c illa fola per multiplices
^
mutationesrerumintereunt 6c oriuntur,illius vero, quod reale eft, annihilatio infinitairui
requirit virtutern.
II. Realitatisvero reicujuslib«ratio, per
generalem aliquamnotionem , quae
cogitatio-nemnoftram nonimplet, nec
rcmaliquamfi-bi refpondentem in tota natura habet, noiu
innotefcit: Sedoptimededucitur, qua
inter-nam 6cpropriameftentiam ab aiiquo anteri- ' oriattributo. Sic intelliginon poteft, quals
(it eftemateriae vclMentisnoftrae,exeo,quod
fintfubfiftentesj Sed quod illa fit extenfa,6c
haeccogitans. Intcrattributa vero
uniusejufi-demq;fubftantiae, unum eft principale,
cften
tiale 6c conftitutivum, quodita fuofubjetfto
ineft , utfineeo necefte, necintelligipoffic.
Ineftenimlecundum identitatem, hoc
eft,ta-limodo, ut eilentialem conftitutionem
lar-giatur, unofimplici6c indivifoatftu fubftan-tialifubfiftat, atq; a parterei, acftu6cre iplä,
^
idem
eftlllud
quamvis inmodo confiderandi
icieamejus partiamur,
Hoc
fi
inveftigabimus,
iine taedio adcuratioris Examinis, ad omnia circumfpieiemus>atqjailenfum
iribibebimus»
donec mens ad idafiurgat, quod reiita
ineft,
utcurinfitnullafubfit ratio» Sc itapercipitur,
ut, tota ferie attributorum Scmodorum,quac
ejus pofitionemfequttnturnegata
vel
ignora-ta, oprime percipiatnrj noncontra.
Cogi-tationem tale cifeattributum mentis, Sc
ex-tenfionemcorporis, defenderenonvcremur> quandoquidem ab iis, attributa Sc
modi
o-mnes, tanquamfiuminaåfuo fontecmanant,
atcjjitadependent} uteorum ruinam
lequan-tur. Dequa veritate qui dubitat,
expendat
quafumus,eaquag
ad
corpusfpechnt,eatq;
per:omnes mentis facultates, Sc exuatfé Omni¬
busfingulanbus
formis,
quantumpoteib,
ex-ternis, internis Scomnibuscogitationibus derebus, omniaqjfido fubjiciatexatnini, Sc pcr-fuafiffimifumus,nihilcuminventurum,quod ejusfoliditatem Sc vim
labefa&abit
Scobruetjnam quxcunq; Ipecies cogitandi deponatur,
fixa tarnen remanetcogitatio, quaealiquafor¬
maimpleriamat.
III. Quoniam vero hae fubftantiaeörtum
alii debcnt,adlu fimul nonpollidentomnes
perfccliones, quarum capacesfunt, necined-dem manent fempcr ftatuj
led
multa millia
4
myriadum mutariofium Scforstiarum admit>
tuntScinduunt. Sicmens, quoniamIbas
fa-cültates oranesfimul non exercet, nécunp intuitu omniavidet, nec uno a&u unius rci
plenum ftatum
compledtirur
i led fuccelfiveiScper partes» novislimitatur Sc veftitur for°
mis', quoties novo objectofeieapplicat, vel
inter meditandum, de eodem iiovasproduci?
cogitationes, vel feriem Sc nexum" earum_j
rnutat. Adquodadeo aptarn eameile exilti-raamus, ut, fi velmille homines, fimul in
altofilentio,unirci evolveiftdaeincumberentj,
cuilibettarnen copia foret,alias eliciendima*
ditationes,
at<^>
alio eas ordine dilponcndi*Nec forte duo eandem habiturielfent fimul
«ogitationem> quodappareret, fi alios
me-ditationumluarum, proutfe
invicemexcipe-srent, participesfacere valerent»
Namcogi-tandi mirandacapacitas Sc aptitudo totmodis variatur,ut nulla ingenii visSc diligentia id
alfecjui polfit. Qusmvisvero mens, fine in-termilfione cogitet* quamdiu exfiftit, &in-finitis modis fuas facultates Scvires exlerar,
atqjluarn cognitionemmagis magiscjjaugeat, nuncjuam tarnen eo usqiprocedit, utomnes perfeétiones fimul Sc citra menluram
obti-neat, omniaq»
intelligat.
Nam netji fort©#€Qffocuit>
omniura rerum Idcasinnobis
s
yonerci necp quasvariis
vicibus admifimus,
omnes adu retinencur fimulj Sed*continu» tjuaft evacuatione fefcexpellunt8cejiciunt,
IV. Stupendametiamelfe
varietatemex-tenfionis»
oraaem^j.
lägacitatem humanani_,
eludete, nemo inficias ibit, quétn nonpiget
t myndum manuum Dei opus feu lufum
pul-cerrimumcontemplari, faporum, odorum»
colorum , Sc reliquarum qualitatum genera,
item Ipecies herbarum,animalium, $comnia
^u*c finunatura? pro.deunt,debicarimari dit
ligentia; Quse nihil lunt aliud, quam
multi-plicesvariarionesSc modificationes, fub
qui-bus extenfio eft Sc fcntitur. Hifce
extenfio-nisöc cogitationis variationibus.inter entiarc-i
alia:locum viadicare& aperirenonaudemus»
cumtamdebilis fmtnaturae, uteandemextra
fuum fubjedlumfervare nonvaleant. Noiv.
vero adeoiniqui. Scabfurdilumus, ut
eas ni¬ hilJeffs ftatuamus, led dicimus eas e(Te
tan-tura
dtfpofitiones,
modos
8caccidentia,quae tamenproprie8cvulgariter realiaappellareni¬ hil prohibet, modo entitaspropria , quarn
habent, majoripfisnontribuatur. Talesmo- ^ ;
difint omnesdifciplinae 8c
fcientiaT;
Quae åt*
privationes juredicunturj Non quatenusfic pratcife fumatur voxprivationis,, &meranu.
ab&atiam
fignificet
> Sedquatenusacceifuluoaliamdifpofitionemexpellit, &preeféntemu elfe noniinat.
V. His excuffis, arduum nonerit colli-geretria
elfe diftindionum
genera,F.eaiis,
Modalis &cformalis. Realiseft , quandö
re-ciproce unum fine altero cogitari poteft 8c
exifterej ut A.fineB. & B» fineA. Modalis',
quandounum fine alteroneccogitari, necei¬
lepoteft: ut,figura8cmotusfine extenfione*
affirmatio 8c negatio fine cogitatione, For-inalis leu rationiseft, cum eainmodo conil«
derandi dividantur, quorumneutrumfine al¬
tero cogitaripoteftj ut,cogitatio 8c ejus
lub-jedum; item acclive 8c declivej illudafcen-dentifuperandumj perhocitereft
defcenden-ti5 cum tarneneadem eft linea, quaeducit a
pedemontisad verticem, 8caverticead
radi-cem, ficuteademeft via ,quae
UpfalaHolmi-am ducit, 8c HolmiaUpfalam. Perrealem
igitur diftindionem inter mentem 8<corpus,
intelled;am volumus eorum naturae,
condi-tionis, aduumtp difparitatem, atq,
exfiften-tixa fe inviccm poftibilem independentiam.
VI. Licetgrande illuddepofitumSc.Sacra argumentis, iineomni exceptioneveriftimis,
realem iftam diftindionem inter Mentem 8c
corpus fatis fiiperqi adftruat: in ejus tarnen.,
campum excurrere non
placet,
neconfilio7
tempeftivo ea
evolvere
aggrcdiamur,
quaevi¬
ribus noftris , immo totius humanaenatura:t
majora longe
funt;
Sed
lubenti
animointer
limites rationis calamum concludimus,
ex-perturi, quid
folo rationis
noiirae
lumine
ef-ficere valeamus omnirevelationis
adminiculo
deftituti. Quodpro
viribus
dum
molimur,
alienum nonduximus, confcientiam, infalli-bilcillud pedoris
oraculum,
interrogare
Sc
confulere. Quaefi arbitrareturfe
ciTealiquid*
noftri , terrenac moii limile, quod
tumulo
conditumdiIiipapetur Sc corrumpf*etur, nnn-qnainprotenderetluascuras extra
fpatia hujus
temporis,quaetantaceleritate
tranfmittuntur;:
Nunquam landaSc
illibata
vita
componeretfeinfpem aeternae
felicitatis
:Et
nunquamdi-em fati & demigrationis vel horreret ,
vel
IsEta Scintrepidacxfpedaret5
Quin
potiusha-benas vitiislaxaret, omniaqjfuaftudia& adi. onesreferretadeam beatitudinem, quaeintu¬mulodelinit, Sctermino corporifatali
clau-ditur. Jam vero cumvota Sc
defideria
ejus
ferantur ultra carneam Sc
caducaaivolupta-tem, invaftamScimmutabilemaeternitatem,
certumcli,eamnonignorarefe
eile fecretam
Scdiltin£lamacorpore, Sctandem ab
eofo-lutam, ituram in conditionem deterioremu»
vel nieliorem, MeraenimefTec
*
tem elfe follicitam ultra corpusSc pundutx*
quovivit) fl aliudabipfonon cffet.
VII, Po^ro, quoniamtotus dp^orunu,
chorus Scratio ipla amicaconlpiratione ineq
conveniunt, quod res, quae unaeademcpfar
cultatenon cognplcuntur, fintdiverfap: Nec
stos dubitabimus afferere Mentem Sc
corpus ^ifferentis eflé naturae, cum illatantumintel- /
|edupuro
indageturj hoc vero intelledu Sc puro , Sc imaginatione adjuto percipiatur.Ädhaee, fi modumagendi harum
fiibftantia-fumintentiori cura infpiciamuSsi easeile rea¬
literdifiindaslaterenonpoteft. N^m
corpus
natura fuao.tiofum, torpidum
Sc iners, fpon-tefua, nuliaminduitvei exuit forman*j fed
|n ftatu, inquo eilmanet, donecvittutecau* {
fie alienae, in alium transferatyr. Sic, fi
to¬ tus mundusinmolem informem relaberetur,
nullain eapercipereturvis,
quafeinde
extra-heret, Sc in priorem vultum rediret; Nara fi taliadiva vipolieret, in
ejusincluderetur
i-dea,
effetqivel
attributumEfientiale,velac-dens, Neutrum cum intelligatur,
r?linqyi-turfacultatem
agendi 6c movendi abeo
eile
difiindam, Sc ad aliampertine.refubftantiayi.Sirepofueris
, yU« ifiam effedefuppelledileqyalitatum realium, Sccomitetnindividuam ^
materiae ^ ycrcorne parumultra,nihil
9 j$. Mens yeroinperpetua a&iane
occupa-tuh &propria innatavi, multiplices
produ-étas variationeslufcipit. Se
fuoscp
actusim-mediatointu^tu cognofcir,
atqi capcu fuo in
res
corporeas& fpirituales excurrit, earutnep
formas induit > non rapipndo ealdem ad lej
nonquidejuam derealitate
earumlubjedtivain
*
fe transfundendoj aut reeipiendo qualdam
i-magines ab eis emiffas: (ed contemplando i-j deas, cjuaspeus impreffit,utcreaturas&cre- j atorem, modoqualicunque, decenti tamensj repraefentarent, fimulq, ad mentis
perfeCtia-nempertinerentj
VIII. Haecvisanimae adeomiranda eft,ut
pmnem admirationem pene vincat Sc tollar,
( SifaxumexoccurfuScconrinua coliifione
cor-porum de fliisyiribus nihil peyderet,accji
i-dem manens, auri,
argenti Scaquae mpdos» admitteret t Sc
pulvis
, inßar ipgentis maiTaemodificaretur* mirareris: Qbftupefceres
ve-ro, Ii cogicares. mentem tuam jnuhitudine
epgitationum non faugari, diffipariSc
eflen-tialirermutarij (edeandem exiftentem omnia
iieri, atep deDeo; cogitando naturaefuae
con
ditionem dignitate fui modi cxcedere; qui
eft adumbratio S$
imago iUa , qua inconv <( prehenlibilis,
inijinitus Sc län^tus Deus jfe
de-pingivoluit,
ut mensillum quitreret, inIO
lumardenti & pio voto ferreretur, ab
illo
,tanquamfontcfertiliilimoScabundantiflimo,
Omnia haurirecbona,acinillo,fupraomnern Idcaraacrem acquiefceret. Quae igiturmcns
verismodorum perfcdionibusornari Se Deo
placerecupit, incontemplandaejus idea
defi-xaerit. Illa enimeft modus cogitandj
perfs-diffimiisJ.&v.eravirtus : non quatenusmens
confideratfepericarnScdödarnin Divinisatq,
feipfam de Deo cogitantem admiretur, fibi
applaudic Sc infeexfultar: £ quippe id fuper-biaeft&abufus idearum, quaedataenonfunr,
ut leipfas exhibeant j fed ut cogitationes
fe-rantad res, quas iimitantur, quodexvifu Sc omnibus imaginibus apparet) Sed quatenus
eam ad Deumelevat, landum amorem
exri-tat& deftderiumTe transformandiin
ejusper-fediones,quantum earumfublimitasSchujus
incapadtasadmittuut. Quam igitur impura moditicationibus fuis reddaturqusevismens,
quaeexfecrando aufu ideam Dei, dotem
inse-fhrnabilem relinquit, Scamoremfuum repo¬
nitinncn-Deiidea! Quammiferedeprimatur
dumamore fui, fuiqscorporis cultu Sc cüra
refana obruitur, atqj lucoiis rebus affigitur,
diglutitur 8cabforbecur! Quam
fordibusfoe-da es^adtt, dum fceleribus modificatur, i. ef
cogitatquomodo lisdem occupetur, replea-%\xxSc in iis dclicietur, IX.
II
IX. Quoniam Ideac non tantum
funt
fun-damentum, cui exigui hujus
opcris
ftrublu»
raincumbit, Ted etiamnorma &
perpendictv?
islum, adquae omnia
noftra
judicia
in
Philofo-phiadifponimus j
juvabithic
pedem
paulifper
figere, Sc cxplorare
quid
folidi in
his
exfpe-<£\arehabemus. Et cum
oppofitionis
vis
nonpartfmlucis nobis
promittat>
operaepretium,
efieduximus,corpörea
fimulacra primum
ab-jicere. Hocutfelicius
fuccedat,
tenendum
bicerit, neceflariam eile aiiquamunionem
in¬
te r mentern &res qüaj.bognofcit.
Deindeil-las, utpote interdum
remotiftimas
,fecun-dum fe praefentes non
fifti
pofTe
,Ted
in
idea
repraelentari: Ideoq;
apud
mentemintelligen¬
tem fibi figna e0e non
pofTe,
Unde
porroconftatimpoflibile
eiTe ullum
corpusalterius
reicorporeaevellpiritualis
forefignum
per eC-fentiam, i.e.tale, quodfe folo, citra inter-ventum intellebfus, vi immutabili, aliquid notumfacit. Nam fi res adfe identificata,fignificandivim non habeat, habituranon
e-rit,quando abilla identitate recectit.
Solent
figna diftingui innaturalia
Scarbitrariaj Sc
haec ulteriusin formaiia Sc materialia. Haec
Omniapropria entitate figna non funt. Ver-ba, ut caeteramaterialiataceam figna, non
ne-^eiTirioSc ubiqs idem
fignifkant
>fed
ex con-ienlufenlu alibi aliudatq*
aliud.
Unde prorena-ta eorum fignificatio fingi
Sc refingi poteil,Sc
per aetates aclecula lo let. Nec cx fe prirno
intelliguntur, Sed bnua Sc inania funt, niß poteflas Sc fignificatio a^iunde nota fuerit»
Formalibus, pidFisfculptis
velquocunqj
arti-ficioelaboratis, ex natura fuanec
magis
com-petit fignificatio: Nuila enim convenientia.
interresefficit, ut unaevadat
lignumalterius*
iiiii intervenerit incellcdius, qui
fignificatio-neni percipit vel imponit
atqi profignoeligit;.
Quarenec ilatu a exquiilciffime in
Caefareme-laborata, magis. eumrefert, quamimago
Ve-neris,quamApcllesfuopenicillomentiruseß,
niii interceikrit mens, quae eamad
imitatio-nem fecit velfjeri curavit, velexalio
praeco-gnito Caefarem didicit. Nec majori jurena,, turaliafignafignosrum vices
pereilentiam
ob-cunc: Nam b adneceiTariam effedluscumlu« caufa connexioucm accedatpoteftas
lignifi-candi, neceßeeft, utintelledlusprius
fepara-tim difcat, quidiitcaufa&effedtus
, 6c
dein-de lignification.em
imponat. His Tic levire?
ta<ftis,
ultro&quitur,
ideas, quasmensgerit, ciTe repracfentamina rerum.
X. Per ideas nonintelligirnys
ullas-iew^ ginesin cerelwfodepidlas> non
cpiinatasquaf-«iamIpccies.dualesab
ipfa nativitateinmet>
II fcétänquam in
recortditorio
refervatas
$ autta*les, quae poftquam
prddti&a:
funt,femper
a-*dupraelentesmanent, &extraadum conch
pien iiperpetuo obverfantur} Necaliud quid-piatr»,nefcio quid,
feörfim
per fe extramen-temekfiftens, abilla veiälia produdhim
cau-fa: fed quae potentia in mente contincnturi
atq; viejus producuntul*8c eliciuntur, öcubi
rurfum novac formantur intereunc ,
evane-fcunt. Immonihil aliudfunt,quamidquod in mente efH quando vere alHrmare
poflu-inus, nosaliquid percipete intelledlu
appre-hendente, judicante Sc radocinante > JNoru
quod hi a&uspratcife fic fümti ideae fint> féd
quodha: formam ill^rum conftituant, 8c iili fineearum inrcrveiituexferinonpoifint.
Mo-dum eflendifeu formalem 8cfpecificum,qutf abomni alio diftindlae 8c extra nihilum
pofi-taefunt,invenirequaméxprimere facilius efb.
Abfolutum feu formalem , qui rebus extra
mentem competit, eistribuere, efteasever-tere8c tollere* cum neminem fugiattantam
eflcdifparitateminter rem8c
ejus imaginemj
8c inter perfe&iffimumexfiftendi grad um,8c
a cogitadone dependentem,
ut nunquam iti
unuincoire pollint. More accidencium eas
fuis lubftantiis inelTe conteiidere nec licet 5
quandoquidem hic non attenditur internas
*4.
iiVerefpecflus, quem ad funm
fubjediim
pro¬prium involvuntj Sed excernusad objecla,
quaeinfe exprimunt. Sed qualisnuncreftac
efl'endi modus, Scquomodo ruinam
cavebi-mus? (caverepermagni mtereil, fiomnia,
quaeiisfuperftrucla Tunt, tuta apericulo cafus
veiimus) Cavebimusautem,
iilufpenfogra-du iilufpenfogra-duiilufpenfogra-dum fequentes Philofophorum , qui
palTii fubliniiori Scfelicioriadveritatem ivib> fe vih funt, dicamus , ideas eomodo eilein
intelledir, quo objecla eile folont. Hoceile
dicitur objeclivum » eo quodres
ideaeexhi-beant, repraefententdc efficiant, utproobje*
dishubeantur* Itemreaiitasobjedivaquod
entitatem reiextramentempofitaecontincant*
XU Quodplenius Sc evidentius hoc i-pfum exprimere ririum noitrarum noniit,
veniatnprecari non gravamur i quameocom
fidentiusnobispoliicemur, quo certioresTu¬
rnus
unumquemqj cuicum curaSc attentione
adea, quanntra mentem aguntur, refpicere
volupe fuerit , plurima experturum, quae,
quamvisfint evidentiilimaSc familiariifima »
verbis explicareprorfusnonvalebit.
Deicri-bat nobisaliquis ftatum mentis fuae, vel ira
excandeicentis, veiamore flagrantisj Scnos
clarius dicemusquid iit idea, quam in adu
mentalihabet, cumcogitetfealibiresdi
it
fiffimas quocunq;
modo percipere.
Has
ide-asquaeimaginesrerum
flint,
figna
effe
perel-fentiam volumus', quse primo,
inimeciiate
,immutabiliter & vere repraeféntantres, &in
redfam earum Cognitionen! nos
deducunr*«
Quodut credamus , nenmultaopuserit
per-fuafione, fi meminerimus easnobis efie
im-preffasab immutabili iflo Deo ,
cuietiamob
exfuperantiam potentiae, Si
boriitatis
plenitu*
cdinem> repugnatproprie
Sc
pofitive
effe
cau« famerrorisj cuminomni falladaeflfignum non potemia: Scacuminis,fed
imperfedlio-nisj aquavindicarinon
poteft,
fidederitno-bis facultatemintelligendifallaceni, i,e.quae objedlum nonattingeret,
quando
clare Sc
di-ffindlepercipit. Et
fi pofuerit
innobis
ideas
fuumarchetypummentientes,
ad
aeternaste nebras totum genus humanumeilet
damna-tum,
omnisjfeientiaeverfä, omnisqi veritas
Sc veritatis obtinendae fpes lethxis undisde-merfa, atq;nihil
reftaret
praetervalium
per<tinacisfludluationis gurgitem ,^inquonepun-dlumquidem inconcuflum, ubi
pedem
tan-tillumfigcre liceret,inveniri
daretur.
XII. Quamvis toti in
contemplafione
Deii/haerentes, nullam facultatem errandi
adver-tamus, ad nos tamenconverfi , noflramq,
naturam excutiences, eamdotibasfinc men-fura
i6
fura 8c corhparatione minofibuS
perFétfiiörti-bus fummiehtisornatam deprehendimus,
i-deocp erroribus obnoxiarti. Nam dum iri-telligimusnos limitibus circumfcriptos$ fci-hiusetiammultaeile, adqüaefacultas
intelli-gendife non extendit. Hoe dum alcius per-jpendimus, clara luce illuftriuseft, errorés, >
efletantumdefsiftumSc cärentiam
majöris
co-gnitionis, qust anullafacultate
pofitivaprö-cedit. Atcjui, ficut veritasfeu
plenanotitia
hon eft citra affirmationem 8c äfTenfum,
re-rerumperceptioni ccnformem, qüi
dicit id,quodverum &pofitivum eftin re, effeid tjuodertj Sicerrornon habetfuiplenam
for-tnam, i. e, rtoneft error proprie fic didluSi
citranegationem åc diiTenfurcii Sie licet ea '
fitanguftia mentisnoftrae, ut inträ
ejusfphae. tam, Öciimitescognitionis multanon
conti-heantur* cjualia funt qüaeftiones de
omnipd-tentiaDei,decaufäfinali,
cjtiare
fcilicetfäpien-i
tiaDei, imperviaabyftus
hasvel illas
produ-Xitrcs, 8c curmalahaec, hic,hoc
tempore8c
co
usq$ finiti öcaliis, cjuteinfinitatisfpeeiem habent, ) non tarnen erramus, cjuamdiu aB
his, tancjuam vetito abftinemus, 8c cceca
li-bidine cognofcendi
, earceribus mentis
oc-tluderenon tentamus. Sed ubidifféntimus
avero, &idnonample&iniur$ guod
verum eft*
J7
eft, proptefamplexum alcerrus', quod nom,
erat ampledlendum
, erramus. Inerrorum vero Sc falfitatis devia facultas intelligendi,
non fercur Sc abripitur,
utpote quae errare
nonpotellj fedjudicandi.
Npn quod in fe fpedtata, fitimperfecta Scerrorumcaufa;Efi:
enim ainplilfinta, Sc mira fua fibertate
longc
lateq;
excurrit} Sed quod eaabutatur, 6c in.terclare Sc
difiindleperceptafenonreftringat.
Abomnilapfu tuta föret, finon caeco
impe-tu extra diiiindlasperceptiones
tueret.
. XIII. Quod
autem mensita deviet,cauI^Ä.
naturalisprimaeffe poteif, quodintime uni-ta&ardfillimealiigatafitcorpori. Nam,cum
adhucrecens fit vinculum unionis, Sc cor¬
pusinclufum utero matris, mens inftar
flu-pidorum, perceptiones intuetur <3cnonadres relatasconfiderat. In
quofiatu eamaliquan* tifper, corporede carcere fuo in mundi
am-pldfimumtheatrqm demillo, manere
mon-ftraut infantes illi, qui manupjignelaeiärrL*
nonretrahunt, fecjdolorem
ploratuindicant* Pehoc profundo fluporis infaptiae ftatu duiti eatiergic., incipit promifcuereferrp
pprpeptio-nes fenfuum ad resextra nos
pp(ipasj Et
an-nosdiferetionisubi
attingic, deledlu habito,
quafdam perceptiones adcorpusfuum, qua£
dantad alia refert, periuafa id onine, quod
ig
exhibent, tale in rebus eiTe, qualeapparet, Sc
quodtali forma
deftituitur,
merumeile
nihil
Undecoelum auguftumopus Dei,
pronihilo
seftimat, Sc quod ita
difcerpitur,
utfenfus
non fcriat,enaturaabivifle Sc evanuiffeputav
Quibus tenebrisafluetain maturiori attate
ad
Caquaerelpe&u
intclle&us
evidentiora
&no-tiorafuntj raroaflurgit» Hinc quantitatem
materiaeaufert,cxiftimanseam effe nudampo* tentiam, quaeomnem
rcalitatem ab
aliaadlu-ofä fubftantiamutuabitut Scmendicabic. Se
ipfam utadhuc minus
feliciter
menscogno-Icat, facitjuxtaimagines
fenfuum, quibus
ob-tunditurj voluptasifta»quam capitex
com-modisrerumScpulcerrimis
formis:
Quaaf-fe&aScticillataincipit resfenfilesamare,
ve-nerari Sc inillis felicitatem unicevenari,imoIis corpusfuumornare, ornatumq}
magnifice
ae-ftirqare, tanquamilla his peregrinis
rebus
au-guftior cvaderet. Atqj fic
deficiens,
ad
fui
corporis 6c rerumccecamvenerationemac
a-moremobbrutefcit, donecnefcia fuae
dignita-tis, fe tanquam fubtilem auram,
vel,
quod
viliuseft, corporisfuiorganici a&umScper•
feélionem concipiat, Sc iterum resfenfilest
nonbrutasSc otioiäsaeftimet> fedvitam,
co-gitationes, appetitumScalia, quaementis
15
confufib veritens
Philofbphicae
ruina ftric, 3c origo idololatriae. Qurnodoautem origohu-jus rnali å naturatransferenda fitin culpamprimaelabis, quäeparentesnoftros corrupit» pofteritatem intecit, 3c perpetua ccecitate mul&avit cum fupra omnem induftriam fic,
fcrutarieffugio, cöntentuslimitesinter
men-temSccorpusinveftigarej quofeliciusa per-Verfis iftis riotionibus, quaeamiicelautriusq;
fubftantiae■, tanquam a male fcecunda radice
pullularunt, mentemqi meam occuparunt> 3c
Omniex parteobnubilarunt
, repurger.
XIV. Quoniam evi&um eftextentionem
&cogitationem eflemenris 3c corporis
attri-buta efTentialia■, 3c diveriitas naturarüm pro
veroprincipiorealisdiitinélionis
, unanimi
o-hinium fuftragio habenda eritj nobis vitio nonverci confidimus, quod in illarum idea¬
tum diverfitate diftin&ionis fundartientuni^.
ponamusfirmiilimum. Hoc moliri facilius
nobiserit, fi cogitationes noftrasordinepro. tnoveamus: Quodagendononconvertemus
nosad eaquaeienfibusapparent, fedmentem
abiifdem fummonifu abducemusj
acadfim-piices 3cprimitivas ideas reipiciemus. Ec
hocipfo Cognitionen! mentiscorporisfacilio»
tem 3c priorem eiTe experiemur. Nam , ii
fcnfuum3c fomniorum deiuiiones,
20
cortimdeliria & äliörumerrores tam cautos
nos in veritateindaganda reddiderint,
utfin-gulas
dubitandi
rationesad
examenrevocare-mus, omniaque, in quibus minimafufpicio
falfitatis effevel fingipoHet, inmedio
relin-queremus , donec inprincipio, quod
nulla
dubitatione concutitur, fubfiftere beeret;
Ju-beremur nosequidemavertereä
confideratio-necorporum, tanquamdubiae & incertae
ex-fiftentiaeeffent, nujlam vero caufäm falfam,
velineptam faltemfingere daretur, obquam
mentemtalia volventem Screvolventemnon
exfiftere , fingere Sc fupponere
pofTumus.
Nam aeftus ejus cogitativi adeo infallibiliter
ejusinferunt exfiftentiam, ut obtumefcant
il-li, qui ita philofophantur, ut omnium
re-rum certitudinem Sc notitiam fubducant,
ali-osqjfeeum in dubitationes ineludiabiles con-jiciant Sc detrudant, namnegando Sc
dubi-tando menrisfuae exfiftentiamevincunt. Hinc
conficiturmentemefTe acorpore diftindtam
,
quandoquidem illius ideam fine corporis, Sc reciproce corporisfine ejus , clare Scplene
concipimus , Sc in quafcunq; nos
converti-mus partes, nihil deprehendimus in una,
quod ab alteranoneft exclufumSclonge
exfu-lat, adeo ut nullum commune attribntum_»
(exceptio iis quae omni fubftanti* ex aequo
2t
conveninnt)
nullam
limilitudinem
&
affini-tatem habeant, &nullamalTociationem
pati-antur. Quodeftgenuinum
realis
diftin&io-nislignum, 8c quocertius
nullum.
Et
fåne
tanta haeteft difparitas, ut majoremnon
ha-b'eat natura 5 tantapugna, utcaloris 8c
frigo-ris cedats tantumq*
intervallum
,utaequelon-geale invicem diflent, ac a
nihilo.
Neq*
in
hisideis ullametuendaeft fallada,quippe
(im-plices Scprimitivaefunt, ideoq,
infallibiles
, ad quasomnesnoftrae perceptiones, tanquam adlapidem Lydiumexaminabuntur
jSc
quaecumiisconveniuntample&endae, quae
adver-läntur, tanquamidola&phantafmat«
rejicien-dae, PoiTuntequidem deficere a
realitate
re-rum, quarumvicesgcrunt,
feu omni
ex par¬ teexacftilTimenon referrefuaoriginalia, nontamenalienumquidpiam
abillis
repraefentare,XV. His ita animadverfis hane
conle-quentiarum catenam conteximus atq>
fubne-dimus, quarum prima
eft;
Mens (emperco-gitath &materiaJetnper Jervat (uamextenßonem
&divifibilitatem. Hoc neminiparadoxon e-rit, fiperpendaturlubftantiam fine
fua forma,
elfemonternfincvalle,Sc circulumfinearea.Porrofi mens non fit aeftu cogitansj Sc
cor-pusadtu extenfum> fedpotentia tanuim;
ni-' Kil
erunt, atq5ita
exlulabunt de
Philofophia
cumceleberrirno ifto Enteinpocentia. Qua-?
re enim illud, quodlocum interresnon ob-!
tinet, obtinebit inter veritates, quae funtre-?
i?um cognitio, yixititclligi poteft, Adhacc,
fimens non elicit cogitationes, propterea
e-rit,quodautnonvult,autnon poteit: Sihoc,
deftituta elt facultate cogitandi, & non efl:
mens: Siillud,cogitat, namvelle cft modus;
cogitandi.
XVI. Secunda: Mensnonefi actuscorporis
ingenereJpeftati. Ut veritas haec fuafulgeat
luce, nongravabimurrepetere, cjuoditeraiis
vicibus indicatumefti Scilicetcogitationern
8c extentionem, efleiftosa&us, qui
fubftau-tiashas ingenere confideratasa&uant. Qua;
a&uatio cum effentialis conftitutio 8c
iden-ti,tas, <S^ea fit indoles attributorum, quae ita
ingrediuntur elfentiam fui fubjedli, ut nutv-q.uam mutari poflint i immortali rifu digni
haberemur, fi mentem fua exuere natura
la-boraremus,aliamq* induerej quae
corporie£
fentiamlargiri pollet, 8cipli fimul
converu-ret: autetiam materiam 8c mentemin unana
iinaplicerrrellentiamconflarctentaremus.Cir-f cuius 8c trianguiumfecundumidem
,unifub«
je&o ftmul inelfe nequeunty 8c Iia&uineflc
reperiantur, necefTario duaeeruntfubftantiae,
q^rum vina
alteriüs
eilentiae particepsfieri
n nonpoteft. Corpus 8cmens
magis
adhuc
lon-gedifFerunt: Narn
triangulum
8c
eirculusin
extentione conveniunt> cogitatiovero8c
ex-tentionihil omnino communehabent» Unde
ccelum terrae mifcere 8c fumma
imisconfun-dere nihil eric, flmentemcorpori ita
commi-fceamus, utillahujusfitadlus.
Etnifiomnia
fallant, eric nihilaliud,quameniti
hippocen-tauros, aliaqj
chimm®:ica
monftra
,ad
quaeomnis fingendi
indoles,
quantaquantafuerit»
obftupefcat.
XVII. Tertia; Nec aftus corporis orgarnet*
Omniaopera, natur* 8c artis , corpora
flint
organica, folis
perfe&ionis
gradibus
diftin-«äa. Quae tantaeft, quanto naturaartem
ae-mulam Sc imitatricem fuam , majori vincit
artificio,fuaq»opera
magis
afFabre ftruit.
Huic
reifacilemimpetrabimus
a(Tenfum,modo
com-(idereturtotummundumfeunaturamcorpo-ream, aliudnihil efTe,quamcongeriem
diver-forum corporumdiverfimode
agitatorum_»
ydiviforumdcfiguratorum» Omnesq*
formas,
proprietäres»virtutes
dependere
å quinqj
hi-fcemodis motu,
magnitudine,figura,
(Itu<&:
quiete. Quifo-li cum mente
8c
materia
to-tamexhauriunt naturam» 8c omnium reruna
principia funt,
fecundumillud:
Mens,menjnra,quies,moitu,
pofitura,fgura,
Suntcummateria cun(larumexordiaverum**4
Himodi, licetad corpusinfuaextentione fpe<=
«ftatum relati, ( cum quo adeoneceffaria to?
haerentnexu, utextraejusfinum exfifterenon
valeant) accidentiafintj atqj finguli cumhac velilla menfura extenfionis, quatenus
refpi-citurutfubjedtum, nullamconnexionem ha¬
bere cogitentur, ob quam eflentiales cenferi
mereantur: Conllderatitarnenincompofito,
unoeodemq; & feie fimplici conceptu cum
fubjecfta extentione includuntur. Hx quo fponte fequitur, eosmodosefteformas eflen¬
tiales, quibus folis omnia
fingulaq»
corpora conftituuntur , atftuantur & diftinguoptur 5
Quandoquidem, quod veraeformae fignum__,
eft, cum fua extentione fecundum
identita-tem & inclufionem elTentiae infuo fubjecfto,
uniti concipiuntur, feu ica
, utfuas fnter fe
communicando eftentias aliam effentiam
,
quam feorfimnanhabent, conftituanr, eo
fe-re modo, quo extentio Sc
fubftantia: Nifi
quodextentio fibiipfäfubjedfumSc forma in corporeeft. Sicmateria Sc rotunditasglobi
naturamconftituendo,fuas mifcent
eftentias,
utejusnaturafalva Sc invariata elfe
Sc
cogita-rinequeat, extentione vei rotunditate remo-ta. Par ratio eft
reliquorum accidentium,
qua: formamcorporumconftituunt.
Tolla-turacorpore humano
juftaquantitas, facef. fat
zf
fätdebita figura &Schematilmus interiör 8c
exteriörj Auferatur fluiditasfanguini 8c
Ipiri-tibus, cjui rapide venti vel finminis inftar
fe-runtur, fpolicntur
ofiafuaduritietotac],
com«pagesfuo fitu &nexu, cjuo fic cohaeret &c.
8cnuilum erit corpushumanuni, nullaejus jdea. Ponanturrurfumilla omnia 8c reliqua
cjuse fibi depofcit ftrudtura talis, 8c erit cor¬
pushumanuni, ejusq>idea. Exjquo, cuivis
ofcitantietiam, pronum eritjudicare,
mo-dosiftos, (qui itavariant actum entitativum
CXtentionis, utfittalecorpusorganicum,attj;
elfentiamfuamcum ejus itacommunicant,ut
innaturauno adtuexfifiant, unocjj
conceptu
8c definitione includantur,eodemmodoqua rotunditas &extentioglobi elfeaétum ejus,*
formamivT£Aé%eictv: non mentem, utpote
cujusullaminternam 8celfentialemcommu-'
nionenl quocuncpmodo fadtam, nulla capit
8cfuadet ratio, Meditare
quous<plibet,nega,
affirma, omnemcp aciem rationum infirue,
falfos, immoimpios nosforevel invicusde
prehendes, fidefendere cOnemur, mentem
cfie adtumcorporis: NarJifi
, negata
tranfub-ftantione,dicamuseameilemodumcorporis, 8c more acudentium adtuare id> lpfius im«
mortalitati apertum indicimus bellum,
pro-pria Ipoliamus elfentia, atcp ob debilemiitanV
enti-xi
cntitatcm, quam acorpore
mutuabimr,
nu-merofubftantiarumeximimus. Praeterea, fl
fotmalitcorporis, debet cum ipfo uniri,
i-deoqs in
ipfo
produci inftar
figurae: Namunio
formaeinmateria 6cprodu<ftio,eadeni
nufne-roefta<ftio. Deinde, quoniam corporis
ef
léntia non confiftitin pun<fto 6c
indivilibili,
fedincontinuo fluxu; Eritmensin perpetuo
incremento Scdecremento, 6cprovaria
aeta-te ac valetudine variabitur, adoiefcet 6c
fe-nelcet, Etfidicam,quodtacicamens
jubet,
Sc resipfadefiderat,
crefcetin
molemcorpo-ri parem, fi praelentia 6c
diftufione
fingulas
partes informabit. Quod
durum fi
quiscom coquat 6c digerat, ipfi nimiscrudum
nihil
amplius reftabit,XVIII, Quarta> NullatamarttaefttinioyUt
loIlat diftinäionem, &effentiasconfundat.
Si
décuro 6cillaefopedetranfeamus per
arocenif-fimasfalebras, in quasmeditationum
noftra-rumferies nosdetulit; rejiciemusomrtem
u-nionemperrealem6cvirtualem
expanfionem,
difFuIionem,permeationem, repletionem6c
oinnemIpatioläm praelentiam, quam corpus
j*ec exigit, necmens capaxeft j atcp
media-tam6c faeftampermodutn diftintftuma
men-ris 6ccorporisr3tione
eftendi,
quiglutinis Sc^jnculi
racionemhabebit,
Itemelfentias
fcentem, tranfmutantem, &evertentem:8c
inentem corporiadnexam cogitabimus
coa-jun&ionecorporeafuperiore8c
nobiliore,
in¬tima 8c immediata , 8c longe remotüTima 3
mifcela'& confufione effentiarum. Huicrei
ut luam foeneremur lucem , perpendemus
cjuatvor eße modostantum, quibus omnia,
quae fuh perceptionem noftram
cadunt,
Jfo-ciantur 8c conjunguntur. Primuseft inter
fubjedtum&:propriamillius
efTentiam,
&o-inne excluditdifcrimen, Secundus inter
fub-jcdlum8cmodos, quieflenti*cxternam
va-riationem conftituunt. Tertius inter duos
inodos,quifeinvicemmodificant8cafficiunt.
Mentem&corpusalterutro horumjunginon
pofle ex fuperius datis rationibus adco con^ ftat, ut fuperfluade otioia videatur in
hision-gior mora. Quartus inter duas fubftantias:
nempe vei corporeastantum,
velfpirituales,
velipiritualem dccorporeamfimul.
Hae
li¬
cetdiverla fibiq; propria habeanc foedera, 8c vinculisligentur
diverfis
i nullaetamerifocia-tae intelliguntur
per
attributa
abfoluta
8cefien-tialiaj Necperea uniripoflunt,
quandoquj-dem omnis unio dicit'tantum quandam relä-tionem , fimilitudincm 8c depcndentiam,
quaduoaliquomodounum componunt.
z%
relpc&ivisattributis, quorum fubftantiae
ca-pacesfunt, &veliirtiextra fe egrediumur fu-umq; efFeéhiminalio fortiuntur. Haec
alia
efienonpolTunt, quampotentiaagendi Sc
pa-ticndi. Sic duo corporaob extentionem Sc
figutam unita non funt, fedconjun&ionem
localem, quacapaceslunt aftionis Sc
paflio-nis, five confentiantineundem motum,five *
non, Duaementcsfedere unitae noncenfen-tur, quod fintres cogitantes, fed quod
mu-tuo ardeant amore, 8c eudem fefe invice*ni_# ampledlantur8cimplicent. Corpus 8cmens fociatanon funt ob extcnfionem 8c
cogitati-onemj fedmutuam dependentiam agendo 8c
patiendo,& reciprocum commercium
a&io-num. Hujus conjugiicapaciafunt ambo,&
unumfiunt, non natura&eflfentia, fed
com-pofitione, i.e. fimultanea pofitione Sc exfi-jfientiaquorundammodorumSc] variationum
in
utroqi, quaeunoa£u fenfiis8c imaginätio-nis complicantur8cpercipiuntur:
Sedabjfunc longiffimea commixtione efientiarum. Haec
abunde noftro inflituto fufficerent, Ted
quo-niamvidemur nobisviderequosdam arripere
occafionem, tanquamhinc natam,
fufpican-di mentemcorpori unitam inftar nauta navi:
Paulifper nos adhuc in contemplatione hac
detinebimus, Etut iftam opinionem
mus,
aliiscji malis
occurramus,dicimus
men-tem cum tota coagméntatione Sc compageorganorumcorporis, cujusratione
indivihbi-leeft, relationem haberei Non cjuod totain
toto, &totain omnibnspartibusexßßeits, ßtigu*
Iispartibus cequaliadftt modo;
Sedijuöd
f^dein
habeat fuam inquadam cerebri parte
f
emit-tendo Sc determinando fpiricus per totum_,corpus, impenafuainflar Regis in
fua
aula
di-ftriboat, Sc rurfumexcipiat Sc audiatcorporis
nuncios, Spiritus puta, qui ab objecfiis
vel
aliadeterminad caufå, acad certbrumdelad, ilatumSc condidonem ptafentcm, vclquam
talisforma Sccurfuseorum
comicariconfue-vit, indicant, mentenup adiisdem
confor-nies ideasproducenaas obligant: Idcp tanta
conlfantia Sc vifaciunt, utredeuntesiidem_,
motus, comites eafdem habeant ideas, Sc
contra j adeo utmensnunquam
quafdamco-gitationesSe motus unitostollere Scfeparare,
multominusacorporisamplexibus le.expedi-re valeat. Hoc adexperientiamclarumeft,
Scrnonftratnulluni adeoftringenjfcfTe
vincu-lum unionis inter formani adfiftentem, a$
intermentemSccorpus, Velnonne nautain
fua navi, dumcarie rodirurj tantas
lentitof-fenfiones Se affliCtiones , cjuantas mens ob
^uosdam niotus tempéramento fui corporis
contta-jo
contrarios? Nontamartflaeftunio inter
fof-mam adfiftentem Sc corpus , ut lpfi fublata
fint dehderiumSc libcrtasabeodem
difceden-di. Unionisautem legemaDeoitafancitartt
ad conftituendum hominem dicimus, ut a mentis voluntate , minime pendeat corpus
fuum relinquereSc aliud eligere, necpid cu-piati Ted quamdiu aclio obje&orum per in¬ tegrum
corpusllgfertur
ad federnejus> Scfpi-titusafcendunt Sc defcendunt, manet amor
corporis Sc fludium adtionum , qua:ejus
iri-terventu peraguncur. Quattdo vero corptfs
lahefa&atUmmoleilum eilonus, Sc femper
affligit, mens cupida Scconicia meliorisvi¬
tas, anhelat addifTolutionemScexcremum
di-vortium. Et quamvisanalyfisvitiocorporis
contingat,6c quidemcum
exquifitiflimisdo-lorum fenfätionibus , quaecorporis
dilpofiti-onis féquelaeTunt, iHud tamen fine failidiofe Sc odiorelinquit.
XIX. Quinta licetmensforma Cit
bominjfi
Operationes tamen ejusacorporis
moübwaccura-tedißin^uendce funt. Diilinguit quidem mens
hominem a brutis, animantibus fed ineft
et-iamcorpori, perquoddiftinguitur ab
lisderti
ScAngelis: Operatur, vitamhuman*natur*propriam exferendo, fermonis, oculorum,
aurium Sc reliquorum fenfuum
ufu
* atq,do-<i* minli Ininferiores' creaturas exercitio decla*
rando, hominem effe rationalem 6c longc
anteceliere animanrifeus brutis: Non tarnen
proprerea eft fons 6c pfincipium omniuma-dionum. Namut mensingentemnumerum
cogitationum incorpore, abeodem
indepen-dentium 6c ad quas nihil confert praeter
ho-Ipitium, exercet: Ita plurimaefunt a<£Uones
Corporeae , quae fiuntvel animanefcia,
vel
cicraejusjuffa. Experientiadocet
muficosa-liisintentosrebus cordaspulläre6cfidibuscan* tilenascanere. Flexus membrorum corpo¬
rishumani, imminente pcriculö lapfusprius
fiunt, quam mens fecum conlilium inire 6c
dignofcere poteft, quae membra aptius
prae-mittanturadimpediendum laplum. Mente vehementi imaginatione occupata 6c ad
alia
negotia voeaty
Sinc attentione
preces aprincipio adfinemrecitantur. Quidtremor?
Ofcitatio, 6caliaeplurimae atftiones,quaeve!
nunquam velaliquandoparentimperio men-»
ris, aliud funt, quam dcterminationcs ma»
chinaenoftrae«? Nihil tarnenobftat, quo mi*
nusde totohomineaffirjnentur, cum, quodl
parti convenit, toti tribui foleat. Si verbis
veroconfonis hoc
ipfumexprimamus,
dice-niushominemtam
corpore animatum,quam
animaincorporatum
elfe.
Namreciprocaifta «nitjZ
linioutramq? partemncceflitate agendi pä■
tiendi conftringit, Sc corpusoeque refpicitr'
mentem utadfcuspotentiam, acmenscorpus,
.&aequefuum actum communicat, quitarnen
nullus videtcr, propcerea quod corpus ejus
jionfitconfcium. Necnos movebit, quod
Deus virtutem vitam corpori dandi, «Scalias
millecuplopraertantiores, quasnon norimus* inmente ponere potuerit vel pofuerit, cum
xeligio nobis (it &fltagitium judtcia noftraex¬
traeorum normam extendere, Sc virationis
.eademonftrare conniti, quaenullioculi Phi-lofophici, quantumvis penetrantes Scacuti* adhuc penetrarunt.
. XX. Sexta,
Corporismentfuniti dijfolutié
non infert mentis anniliilationem. Eo minus
mirari convenit mentem omnis interitus
fe-curammachinamentifuicorporis ruinam
fper-nere, quo certioribus>argumentis edodti fu-musnuilam ellentiarum effecommunionemt
Sc nulluni tarn ftridlum vinculum, ut,
eo-dem foluto, mutuamorteoccumbant. Non
cxiiHmamusullidernonftrationi tantumine£ feponderis ac virium, ad vindicandam im-mortalitatem menti, quantum huic noftrae, quamfundavimus inrealidifhndttone: Quip-peremotacorporeitate, &qüaeeam
fequun-turi fatiseiucec Ipiritualuatem orymem vim,
corpo-eorpoream
eludere.
Quippe tantumdeftruit
corporadifTolvendö, & di (pergendopartes, ßguras mutando Screliquos
modos tollendoj
nonannihilando ipfämfubftantianv:Cui
mor-ti obnoxia elTenonpoteftmens, quaeomneiu
cxtentionem fugit. Ruptounionis vinculo,
r»ultas pcrdit operariones>
intelledlus
(poli-aturfenfu, imaginatione Sc memoria
corpo-rea 5 voluncas de&ituitur commotionibus »
quaeper aliquemmotum corporeum
produ-cuntur, & vi movendi corpus. Quimodi licetmentemintimeafficiant,no!sitamen
con-ftituuntcertamfpeciem
&(piritualeindividu-uminhaerentia Scnexu (iio, quo foluto nex
ei infe^tut, ütcorpori ex refolutione
conti-nuij (ed variant innaturafuaconftitutam,eo
modo, quo figura extentionem, quae
pero-mnia cxcu^itcorpora, Scindefinitum mun?
dum contiguitatcuniftn conftituit»
XXI» Poftquam ea, quae corpusSc men¬
teminträ certosfuos reftringunt iimites,
fu-gitivo Sehebitilufiravimus oculoj noftrief feofficiiarbitramur obtutumejusconvertere adeaquaecorpusScmentemcomitantur. Cir-cumfpicientesveroinvenimus
extentionisap-pendices efleindefmitamdiviiibilitatemSc
ira-penetrabilitatem, cum quinq, prius recenfi*
tis modis? aquibus inefficax&inf ormis
?4
teriaomnemdiftin&ionem&agendivim
mu-tuatur. Hi modi, licet pauci fint, &nonL»
aequeprimo &
aequaliter
adfingula
conftitu-endacorpora concurrant»omniumtarnenefi féntialesfuntformaeSc veriprincipii naturam implent. Namtotuplex eft eorum variatio,
utcitrajacfturamScinjuriam veritatis
Iperemus
nos afterere, omnem mundi admirabilis
or-natum abeorum congerie oriri. Et parum
abeft, quin omnes a<ftiones brutorum
ani-maliumåfola difpofitionemateriae
depende-recredamus,cumneq, illae fint certiftima;
co-gitationisfigna,
feu tales,
quaecumanimipro-pofito faciendi inftituuntur, 8cprovaria
con-ditionetemporis,perfonarumSc loci
mutan-tur, Cgd & nullam diftincftam ideamformae
lubftantialishabemus, aut conjedlura aliqua
fagaci colligere poftumus,
quoH^endat
diru-toejusdomicilio. Nan*fi fitlubftantialis, h.e. verafubftantia diftinébe exfiftentiae ab exfiften*tiacorporis, cuialligataeft, eodiftblutoSc
corrupto, fuperftes erit, Scnovoexcipietur receptaculo, cum
alicujus
fubftantiaeannihila-tionisveftigium nufquamexftet.
XXII. Inmenteplurafefe offerunt,immo tot, utnumero nos obruant»
quaeomni&co-gitationis nomine veniunt, Scad
inteliectum
äcvolmuatemreferunturj qua fiinc duae iftae
praeci-ii praecipuaefacuirates feumagna flumina,
qui-bus mensmagna illafcaturigo difFunditur,ex-cürritSc infe ipfamperpetuoreditfluxu. An haefacultates afeinvicem Sc amente diftin&ae
fint difputari folet intra parietes Schöbe
cum
ftrepituSc magno zelo, fcdprarpoftero, Nani
mens perfuam propriam naturam
operatur,
femper
fimplexmanens Sc eadem 3&fungen-doortieiis, quibus multiplex ert> aliter atque aliterfe habet inftarmanusinpugnum contra-vel inpalmam didudtae. Adintelledhim
pertinet potentia ifta neceflaria, qua res lina judicio repraefentantur. Ab hac rurfüm
deri-vantur tresrivuli } Intelletijkis, fenfus Sc
ima-ginatio. Horum omnium necertario lolus
in-telledluspurus, etiam port hanc
vitan^quan-do feliciorerit, fequiturrem cogitantemin fefpe&atam. Namilnefpecie
corporea cum mensperagit. Ideae ejusfuntinnumerae,
in-ter quas fervabimus locum ideaeDei,
nirte-gregielitare velimus horrendoatheifmo,hss
omnes cumfola mentis vi Sc interna
applica-tione producuntur, naturae merae
fpiritualis ertenemo reclarnat, nifi cuiomneiumeru
mentisexftin«rtumeft,
XXIII. Senfusnon eft modus
cogitandi
mereIpiritualis, fedabactione
corporea
pen-detj qu.ae aborganocorporeo
recepuatqj
o-C 2.
penervorum,quorum
tenuiflimae fibrillaepe?
totum corpus fparfaefunt, ad iedem mentis
delat3, ineadem ideamexcitat, quae actione
^riciflim ceflante ceftat. Haec ardta eftunio,
a qua permixtio Sc
compofitio quarundarru*
propriecatum, quae corpori Sc
menti
conve. nient, refukare videtur. EtquoniammukaS fenfuexperimurideas, quaeinvitisnobis pro-ducuntur Scevanefcunt,facilescredimusres, €quibusprocedunt, continere infe aiiquid
fi-amileiis,ideoq;calorem,
fäporem
Screliquam
qjualitatum turbam,quibus
resvulgo
diftin-guifolent,
cfle
quid
reale^.
Eadem
etiam
rationeimpulfi&|ecepti,
corporinoftrö
in-éfte ideas exftti& fame ortasputamus, item
doloris Sctitillationis, & omnes quatin
no-ftris fentiuntur membris. Ut hae
cogitatio-«lumumbrae Scverepulvereanubesdiflipetur,
«tqifulgor veritatiserumpat
Se jfplendeat,
o-tnninohie necefte eft probe meminifte nio¬ dos eodemintervallointer fe diftare,
eadem-<quédifcordiae
fémina poflrdere,
quaefubftan-tiae, quarumentitatem
inciudunt:
Etnullam
cogitandi fpeciem, etiam interventu
corporis
produdtüm, ullam, aliam
affinitatem Sc
afto-ciationem habere cumproprietatibuscorpo¬ris, quam quaementieftcum eodem.
Ethinc
etiamgravius