• No results found

Disputatio philosophica, de realidistinctione mentis humanæ & corporis, quam adprobante amplissimo philosophorum senatu regiæ academiæ Upsalensis, sub præsidio ... Joannis Billberg ... publico bonorum examini sistit Ericus Castovius, Smolandus, in auditor

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Disputatio philosophica, de realidistinctione mentis humanæ & corporis, quam adprobante amplissimo philosophorum senatu regiæ academiæ Upsalensis, sub præsidio ... Joannis Billberg ... publico bonorum examini sistit Ericus Castovius, Smolandus, in auditor"

Copied!
48
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

Disputatio

Philoso

phica,

do

REALIDISTIN.

CTIONE

MEN-TIS

HUMAN/E

&CORPORIS,

QosrrL»

Atyroldnte

AmpUfimo

philofopkorim

senatuRc-gißAcademi(C Upfalenßs,

Sub PR^SIDIO Vmi CLARISS1MI ,

Dn.

JOANNIS

Maihem.Prof, Ordin*

Publico bonorum examinififlit *

EfclCUS C A STOVIUS ,

Smoiandus ,

In Auditorio Guftaviano Majoriad dien) JQ

ßeftg/:An.

M

DCLXXXV.

(2)

tteverendifimoin

chrißo

AdmoduntReve'rendoé

PatriaeDomino, j Clarißimo,

MJONiE SGARI* Dn* M. ENEVALDÖ

NiO,lncltK3eDiaecefeos WlDBECKIO,

VVexEpifcopograviflimo, PaftoriWex.Sc

Archi-Senatus Ecclcfiaftici,

Gy-Prjcp#fito longe

digniffi-mnafiitjueRegiifcSchola- mo, ConfiftoniAdiefföfl

htm per eandem Dicecefin laudaeiffimo.

Epnoroadeuratisiimo, J Necnoxl

. AdmaduntRev.&dar. vl.Rever, & Clarißimii

M. JOHANNE SPA

| vir« ae Dovtin«,

KIO, t'aftori inläfjljetW/& reliquis Confiftorialibusj

PrspoßtoinüpttMömgeJpa»j & Gymnafiii

Le&ori-rafetmeritiflimo, I bus dexterrimis»

, , , PlKev.cetate& meriiis

Vi Reverendo & dar.

cUriRimo PE™ 1 Dn.ER.lCO BR.O-Fideliffimo faftor. fcFr*-.vv AL L ,0> Paftoriia ponto in j,k a. j meritiflimo«

Speäatijf. & Prud.Viru,j ° üt &

Dil.N1L.OLAO Pl.Rev.Rev. Clarifiimis& primario NitrarisePradedlo DodHflimis

Dominis,Prae-perinduftrio. pofito & paftoiibus in D/

Ijlrat;aroifvigilantiffimis»

hießeenat'tbus, Patron«, Promotoribus &Fauto»

ribusmetsopümu ac defideratißimti,

Hoc qualecunq* cogicationum mearum

fpe-eimen, in humillimiebfequii & gratiflimianimi fi«

gnumoffero, atqjme,measq;affli&asfpesrflibtnifi»

fa, iicutpareft, veneratione

commendo

(3)

■,rc,.

Ealcid tantümvocnrou?*

quodpropiric entitatis bencfi-C&k cioexfiftiti Sivefimplieiter|

l||

ut ensinfinitutii , cujustaiitä

■V||

& tam inexhaufta cft potent

tia, feuElTentiaeimmenfitasj

■fru utnec opeuliius exfifUt, nec cogitari poffit

fineexiftentia, quippequae riecelTario ia eju$

0- Effentia Sc idea contiiietun sive fecuridum_j

iin quid, ut omneSres creatac, inquibuS nullarrt

» experirriur vim,

perquamex nihilo vel emer-s£ Sere'

vc^

et*arnper

pundtum

minimumextra raB. illud {e tileripoiTunt* Sed velutradiiaSoie$

ä Deodependent, a quocreatséfunt,&

fingu-is' Iis,

quibus dürant momentis,

rcproducun-t9'

tnr, adeo titduiratio earur» aliud fit nihil«

quam cöntinua reprodudtio. Qua rationé

e- cum per fenön exiftant, reales non funt di¬

ll- ceodaej verumdum legesnatursin Dei im«

Inutabilitate fundatas , Sc vim, quaiii

quarli-betresper

dependentiam,fecundumördineni

a Deo eonftitutum, ad ie in fuo ftatu cotvfeir-validas

(4)

2

vandas habent, aciem Metitis convertirtius ,

evidenseft, omncsres creataselfe reales,cum

ejusfintEntitatis, uta

feinvicemnondepen-de«nt ,<tut ullis naturae viribus, rationefuae fubftantiae , conferventur aut

corrumpan-tur, Sola enim Accidentia funt interitui 6c

ortui obnox;a , 6c illa fola per multiplices

^

mutationesrerumintereunt 6c oriuntur,illius vero, quod reale eft, annihilatio infinitairui

requirit virtutern.

II. Realitatisvero reicujuslib«ratio, per

generalem aliquamnotionem , quae

cogitatio-nemnoftram nonimplet, nec

rcmaliquamfi-bi refpondentem in tota natura habet, noiu

innotefcit: Sedoptimededucitur, qua

inter-nam 6cpropriameftentiam ab aiiquo anteri- ' oriattributo. Sic intelliginon poteft, quals

(it eftemateriae vclMentisnoftrae,exeo,quod

fintfubfiftentesj Sed quod illa fit extenfa,6c

haeccogitans. Intcrattributa vero

uniusejufi-demq;fubftantiae, unum eft principale,

cften

tiale 6c conftitutivum, quodita fuofubjetfto

ineft , utfineeo necefte, necintelligipoffic.

Ineftenimlecundum identitatem, hoc

eft,ta-limodo, ut eilentialem conftitutionem

lar-giatur, unofimplici6c indivifoatftu fubftan-tialifubfiftat, atq; a parterei, acftu6cre iplä,

^

idem

eftlllud

quamvis in

modo confiderandi

(5)

icieamejus partiamur,

Hoc

fi

inveftigabimus,

iine taedio adcuratioris Examinis, ad omnia circumfpieiemus>atqj

ailenfum

iribibebimus»

donec mens ad idafiurgat, quod reiita

ineft,

utcurinfitnullafubfit ratio» Sc itapercipitur,

ut, tota ferie attributorum Scmodorum,quac

ejus pofitionemfequttnturnegata

vel

ignora-ta, oprime percipiatnrj noncontra.

Cogi-tationem tale cifeattributum mentis, Sc

ex-tenfionemcorporis, defenderenonvcremur> quandoquidem ab iis, attributa Sc

modi

o-mnes, tanquamfiuminaåfuo fontecmanant,

atcjjitadependent} uteorum ruinam

lequan-tur. Dequa veritate qui dubitat,

expendat

quafumus,eaquag

ad

corpus

fpechnt,eatq;

per:

omnes mentis facultates, Sc exuatfé Omni¬

busfingulanbus

formis,

quantum

poteib,

ex-ternis, internis Scomnibuscogitationibus de

rebus, omniaqjfido fubjiciatexatnini, Sc pcr-fuafiffimifumus,nihilcuminventurum,quod ejusfoliditatem Sc vim

labefa&abit

Scobruetj

nam quxcunq; Ipecies cogitandi deponatur,

fixa tarnen remanetcogitatio, quaealiquafor¬

maimpleriamat.

III. Quoniam vero hae fubftantiaeörtum

alii debcnt,adlu fimul nonpollidentomnes

perfccliones, quarum capacesfunt, necined-dem manent fempcr ftatuj

led

multa millia

(6)

4

myriadum mutariofium Scforstiarum admit>

tuntScinduunt. Sicmens, quoniamIbas

fa-cültates oranesfimul non exercet, nécunp intuitu omniavidet, nec uno a&u unius rci

plenum ftatum

compledtirur

i led fuccelfive

iScper partes» novislimitatur Sc veftitur for°

mis', quoties novo objectofeieapplicat, vel

inter meditandum, de eodem iiovasproduci?

cogitationes, vel feriem Sc nexum" earum_j

rnutat. Adquodadeo aptarn eameile exilti-raamus, ut, fi velmille homines, fimul in

altofilentio,unirci evolveiftdaeincumberentj,

cuilibettarnen copia foret,alias eliciendima*

ditationes,

at<^>

alio eas ordine dilponcndi*

Nec forte duo eandem habiturielfent fimul

«ogitationem> quodappareret, fi alios

me-ditationumluarum, proutfe

invicemexcipe-srent, participesfacere valerent»

Namcogi-tandi mirandacapacitas Sc aptitudo totmodis variatur,ut nulla ingenii visSc diligentia id

alfecjui polfit. Qusmvisvero mens, fine in-termilfione cogitet* quamdiu exfiftit, &in-finitis modis fuas facultates Scvires exlerar,

atqjluarn cognitionemmagis magiscjjaugeat, nuncjuam tarnen eo usqiprocedit, utomnes perfeétiones fimul Sc citra menluram

obti-neat, omniaq»

intelligat.

Nam netji fort©

#€Qffocuit>

omniura rerum Idcasin

nobis

(7)

s

yonerci necp quasvariis

vicibus admifimus,

omnes adu retinencur fimulj Sed*continu» tjuaft evacuatione fefcexpellunt8cejiciunt,

IV. Stupendametiamelfe

varietatemex-tenfionis»

oraaem^j.

lägacitatem humanani_,

eludete, nemo inficias ibit, quétn nonpiget

t myndum manuum Dei opus feu lufum

pul-cerrimumcontemplari, faporum, odorum»

colorum , Sc reliquarum qualitatum genera,

item Ipecies herbarum,animalium, $comnia

^u*c finunatura? pro.deunt,debicarimari dit

ligentia; Quse nihil lunt aliud, quam

multi-plicesvariarionesSc modificationes, fub

qui-bus extenfio eft Sc fcntitur. Hifce

extenfio-nisöc cogitationis variationibus.inter entiarc-i

alia:locum viadicare& aperirenonaudemus»

cumtamdebilis fmtnaturae, uteandemextra

fuum fubjedlumfervare nonvaleant. Noiv.

vero adeoiniqui. Scabfurdilumus, ut

eas ni¬ hilJeffs ftatuamus, led dicimus eas e(Te

tan-tura

dtfpofitiones,

modos

8caccidentia,quae tamenproprie8cvulgariter realiaappellareni¬ hil prohibet, modo entitas

propria , quarn

habent, majoripfisnontribuatur. Talesmo- ^ ;

difint omnesdifciplinae 8c

fcientiaT;

Quae åt

*

privationes juredicunturj Non quatenusfic pratcife fumatur voxprivationis,, &meranu.

ab&atiam

fignificet

> Sedquatenusacceifuluo

(8)

aliamdifpofitionemexpellit, &preeféntemu elfe noniinat.

V. His excuffis, arduum nonerit colli-geretria

elfe diftindionum

genera,

F.eaiis,

Modalis &cformalis. Realiseft , quandö

re-ciproce unum fine altero cogitari poteft 8c

exifterej ut A.fineB. & B» fineA. Modalis',

quandounum fine alteroneccogitari, necei¬

lepoteft: ut,figura8cmotusfine extenfione*

affirmatio 8c negatio fine cogitatione, For-inalis leu rationiseft, cum eainmodo conil«

derandi dividantur, quorumneutrumfine al¬

tero cogitaripoteftj ut,cogitatio 8c ejus

lub-jedum; item acclive 8c declivej illudafcen-dentifuperandumj perhocitereft

defcenden-ti5 cum tarneneadem eft linea, quaeducit a

pedemontisad verticem, 8caverticead

radi-cem, ficuteademeft via ,quae

UpfalaHolmi-am ducit, 8c HolmiaUpfalam. Perrealem

igitur diftindionem inter mentem 8<corpus,

intelled;am volumus eorum naturae,

condi-tionis, aduumtp difparitatem, atq,

exfiften-tixa fe inviccm poftibilem independentiam.

VI. Licetgrande illuddepofitumSc.Sacra argumentis, iineomni exceptioneveriftimis,

realem iftam diftindionem inter Mentem 8c

corpus fatis fiiperqi adftruat: in ejus tarnen.,

campum excurrere non

placet,

neconfilio

(9)

7

tempeftivo ea

evolvere

aggrcdiamur,

quae

vi¬

ribus noftris , immo totius humanaenatura:t

majora longe

funt;

Sed

lubenti

animointer

limites rationis calamum concludimus,

ex-perturi, quid

folo rationis

noiirae

lumine

ef-ficere valeamus omnirevelationis

adminiculo

deftituti. Quodpro

viribus

dum

molimur,

alienum nonduximus, confcientiam, infalli-bilcillud pedoris

oraculum,

interrogare

Sc

confulere. Quaefi arbitrareturfe

ciTealiquid*

noftri , terrenac moii limile, quod

tumulo

conditumdiIiipapetur Sc corrumpf*etur, nnn-qnainprotenderetluascuras extra

fpatia hujus

temporis,quae

tantaceleritate

tranfmittuntur;:

Nunquam landaSc

illibata

vita

componeret

feinfpem aeternae

felicitatis

:

Et

nunquam

di-em fati & demigrationis vel horreret ,

vel

IsEta Scintrepidacxfpedaret5

Quin

potiusha-benas vitiislaxaret, omniaqjfuaftudia& adi. onesreferretadeam beatitudinem, quaeintu¬

mulodelinit, Sctermino corporifatali

clau-ditur. Jam vero cumvota Sc

defideria

ejus

ferantur ultra carneam Sc

caducaaivolupta-tem, invaftamScimmutabilemaeternitatem,

certumcli,eamnonignorarefe

eile fecretam

Scdiltin£lamacorpore, Sc

tandem ab

eo

fo-lutam, ituram in conditionem deterioremu»

vel nieliorem, MeraenimefTec

(10)

*

tem elfe follicitam ultra corpusSc pundutx*

quovivit) fl aliudabipfonon cffet.

VII, Po^ro, quoniamtotus dp^orunu,

chorus Scratio ipla amicaconlpiratione ineq

conveniunt, quod res, quae unaeademcpfar

cultatenon cognplcuntur, fintdiverfap: Nec

stos dubitabimus afferere Mentem Sc

corpus ^ifferentis eflé naturae, cum illatantumintel- /

|edupuro

indageturj hoc vero intelledu Sc puro , Sc imaginatione adjuto percipiatur.

Ädhaee, fi modumagendi harum

fiibftantia-fumintentiori cura infpiciamuSsi easeile rea¬

literdifiindaslaterenonpoteft. N^m

corpus

natura fuao.tiofum, torpidum

Sc iners, fpon-tefua, nuliaminduitvei exuit forman*j fed

|n ftatu, inquo eilmanet, donecvittutecau* {

fie alienae, in alium transferatyr. Sic, fi

to¬ tus mundusinmolem informem relaberetur,

nullain eapercipereturvis,

quafeinde

extra-heret, Sc in priorem vultum rediret; Nara fi taliadiva vipolieret, in

ejusincluderetur

i-dea,

effetqivel

attributumEfientiale,

velac-dens, Neutrum cum intelligatur,

r?linqyi-turfacultatem

agendi 6c movendi abeo

eile

difiindam, Sc ad aliampertine.refubftantiayi.

Sirepofueris

, yU« ifiam effedefuppelledile

qyalitatum realium, Sccomitetnindividuam ^

materiae ^ ycrcorne parumultra,nihil

(11)

9 j$. Mens yeroinperpetua a&iane

occupa-tuh &propria innatavi, multiplices

produ-étas variationeslufcipit. Se

fuoscp

actus

im-mediatointu^tu cognofcir,

atqi capcu fuo in

res

corporeas& fpirituales excurrit, earutnep

formas induit > non rapipndo ealdem ad lej

nonquidejuam derealitate

earumlubjedtivain

*

fe transfundendoj aut reeipiendo qualdam

i-magines ab eis emiffas: (ed contemplando i-j deas, cjuaspeus impreffit,utcreaturas&cre- j atorem, modoqualicunque, decenti tamensj repraefentarent, fimulq, ad mentis

perfeCtia-nempertinerentj

VIII. Haecvisanimae adeomiranda eft,ut

pmnem admirationem pene vincat Sc tollar,

( SifaxumexoccurfuScconrinua coliifione

cor-porum de fliisyiribus nihil peyderet,accji

i-dem manens, auri,

argenti Scaquae mpdos» admitteret t Sc

pulvis

, inßar ipgentis maiTae

modificaretur* mirareris: Qbftupefceres

ve-ro, Ii cogicares. mentem tuam jnuhitudine

epgitationum non faugari, diffipariSc

eflen-tialirermutarij (edeandem exiftentem omnia

iieri, atep deDeo; cogitando naturaefuae

con

ditionem dignitate fui modi cxcedere; qui

eft adumbratio S$

imago iUa , qua inconv <( prehenlibilis,

inijinitus Sc län^tus Deus jfe

de-pingivoluit,

ut mensillum quitreret, in

(12)

IO

lumardenti & pio voto ferreretur, ab

illo

,

tanquamfontcfertiliilimoScabundantiflimo,

Omnia haurirecbona,acinillo,fupraomnern Idcaraacrem acquiefceret. Quae igiturmcns

verismodorum perfcdionibusornari Se Deo

placerecupit, incontemplandaejus idea

defi-xaerit. Illa enimeft modus cogitandj

perfs-diffimiisJ.&v.eravirtus : non quatenusmens

confideratfepericarnScdödarnin Divinisatq,

feipfam de Deo cogitantem admiretur, fibi

applaudic Sc infeexfultar: £ quippe id fuper-biaeft&abufus idearum, quaedataenonfunr,

ut leipfas exhibeant j fed ut cogitationes

fe-rantad res, quas iimitantur, quodexvifu Sc omnibus imaginibus apparet) Sed quatenus

eam ad Deumelevat, landum amorem

exri-tat& deftderiumTe transformandiin

ejusper-fediones,quantum earumfublimitasSchujus

incapadtasadmittuut. Quam igitur impura moditicationibus fuis reddaturqusevismens,

quaeexfecrando aufu ideam Dei, dotem

inse-fhrnabilem relinquit, Scamoremfuum repo¬

nitinncn-Deiidea! Quammiferedeprimatur

dumamore fui, fuiqscorporis cultu Sc cüra

refana obruitur, atqj lucoiis rebus affigitur,

diglutitur 8cabforbecur! Quam

fordibusfoe-da es^adtt, dum fceleribus modificatur, i. ef

cogitatquomodo lisdem occupetur, replea-%\xxSc in iis dclicietur, IX.

(13)

II

IX. Quoniam Ideac non tantum

funt

fun-damentum, cui exigui hujus

opcris

ftrublu»

raincumbit, Ted etiamnorma &

perpendictv?

is

lum, adquae omnia

noftra

judicia

in

Philofo-phiadifponimus j

juvabithic

pedem

paulifper

figere, Sc cxplorare

quid

folidi in

his

exfpe-<£\arehabemus. Et cum

oppofitionis

vis

non

partfmlucis nobis

promittat>

operaepretium,

efieduximus,corpörea

fimulacra primum

ab-jicere. Hocutfelicius

fuccedat,

tenendum

bicerit, neceflariam eile aiiquamunionem

in¬

te r mentern &res qüaj.bognofcit.

Deindeil-las, utpote interdum

remotiftimas

,

fecun-dum fe praefentes non

fifti

pofTe

,

Ted

in

idea

repraelentari: Ideoq;

apud

mentem

intelligen¬

tem fibi figna e0e non

pofTe,

Unde

porro

conftatimpoflibile

eiTe ullum

corpus

alterius

reicorporeaevel

lpiritualis

forefignum

per

eC-fentiam, i.e.tale, quodfe folo, citra inter-ventum intellebfus, vi immutabili, aliquid notumfacit. Nam fi res adfe identificata,

fignificandivim non habeat, habituranon

e-rit,quando abilla identitate recectit.

Solent

figna diftingui in

naturalia

Sc

arbitrariaj Sc

haec ulteriusin formaiia Sc materialia. Haec

Omniapropria entitate figna non funt. Ver-ba, ut caeteramaterialiataceam figna, non

ne-^eiTirioSc ubiqs idem

fignifkant

>

fed

ex con-ienlu

(14)

fenlu alibi aliudatq*

aliud.

Unde pro

rena-ta eorum fignificatio fingi

Sc refingi poteil,Sc

per aetates aclecula lo let. Nec cx fe prirno

intelliguntur, Sed bnua Sc inania funt, niß poteflas Sc fignificatio a^iunde nota fuerit»

Formalibus, pidFisfculptis

velquocunqj

arti-ficioelaboratis, ex natura fuanec

magis

com-petit fignificatio: Nuila enim convenientia.

interresefficit, ut unaevadat

lignumalterius*

iiiii intervenerit incellcdius, qui

fignificatio-neni percipit vel imponit

atqi profignoeligit;.

Quarenec ilatu a exquiilciffime in

Caefareme-laborata, magis. eumrefert, quamimago

Ve-neris,quamApcllesfuopenicillomentiruseß,

niii interceikrit mens, quae eamad

imitatio-nem fecit velfjeri curavit, velexalio

praeco-gnito Caefarem didicit. Nec majori jurena,, turaliafignafignosrum vices

pereilentiam

ob-cunc: Nam b adneceiTariam effedluscumlu« caufa connexioucm accedatpoteftas

lignifi-candi, neceßeeft, utintelledlusprius

fepara-tim difcat, quidiitcaufa&effedtus

, 6c

dein-de lignification.em

imponat. His Tic levire?

ta<ftis,

ultro&quitur,

ideas, quasmens

gerit, ciTe repracfentamina rerum.

X. Per ideas nonintelligirnys

ullas-iew^ ginesin cerelwfodepidlas> non

cpiinatasquaf-«iamIpccies.dualesab

ipfa nativitateinmet>

(15)

II fcétänquam in

recortditorio

refervatas

$ autta*

les, quae poftquam

prddti&a:

funt,

femper

a-*

dupraelentesmanent, &extraadum conch

pien iiperpetuo obverfantur} Necaliud quid-piatr»,nefcio quid,

feörfim

per fe extra

men-temekfiftens, abilla veiälia produdhim

cau-fa: fed quae potentia in mente contincnturi

atq; viejus producuntul*8c eliciuntur, öcubi

rurfum novac formantur intereunc ,

evane-fcunt. Immonihil aliudfunt,quamidquod in mente efH quando vere alHrmare

poflu-inus, nosaliquid percipete intelledlu

appre-hendente, judicante Sc radocinante > JNoru

quod hi a&uspratcife fic fümti ideae fint> féd

quodha: formam ill^rum conftituant, 8c iili fineearum inrcrveiituexferinonpoifint.

Mo-dum eflendifeu formalem 8cfpecificum,qutf abomni alio diftindlae 8c extra nihilum

pofi-taefunt,invenirequaméxprimere facilius efb.

Abfolutum feu formalem , qui rebus extra

mentem competit, eistribuere, efteasever-tere8c tollere* cum neminem fugiattantam

eflcdifparitateminter rem8c

ejus imaginemj

8c inter perfe&iffimumexfiftendi grad um,8c

a cogitadone dependentem,

ut nunquam iti

unuincoire pollint. More accidencium eas

fuis lubftantiis inelTe conteiidere nec licet 5

quandoquidem hic non attenditur internas

(16)

*4.

iiVerefpecflus, quem ad funm

fubjediim

pro¬

prium involvuntj Sed excernusad objecla,

quaeinfe exprimunt. Sed qualisnuncreftac

efl'endi modus, Scquomodo ruinam

cavebi-mus? (caverepermagni mtereil, fiomnia,

quaeiisfuperftrucla Tunt, tuta apericulo cafus

veiimus) Cavebimusautem,

iilufpenfogra-du iilufpenfogra-duiilufpenfogra-dum fequentes Philofophorum , qui

palTii fubliniiori Scfelicioriadveritatem ivib> fe vih funt, dicamus , ideas eomodo eilein

intelledir, quo objecla eile folont. Hoceile

dicitur objeclivum » eo quodres

ideaeexhi-beant, repraefententdc efficiant, utproobje*

dishubeantur* Itemreaiitasobjedivaquod

entitatem reiextramentempofitaecontincant*

XU Quodplenius Sc evidentius hoc i-pfum exprimere ririum noitrarum noniit,

veniatnprecari non gravamur i quameocom

fidentiusnobispoliicemur, quo certioresTu¬

rnus

unumquemqj cuicum curaSc attentione

adea, quanntra mentem aguntur, refpicere

volupe fuerit , plurima experturum, quae,

quamvisfint evidentiilimaSc familiariifima »

verbis explicareprorfusnonvalebit.

Deicri-bat nobisaliquis ftatum mentis fuae, vel ira

excandeicentis, veiamore flagrantisj Scnos

clarius dicemusquid iit idea, quam in adu

mentalihabet, cumcogitetfealibiresdi

(17)

it

fiffimas quocunq;

modo percipere.

Has

ide-asquaeimaginesrerum

flint,

figna

effe

per

el-fentiam volumus', quse primo,

inimeciiate

,

immutabiliter & vere repraeféntantres, &in

redfam earum Cognitionen! nos

deducunr*«

Quodut credamus , nenmultaopuserit

per-fuafione, fi meminerimus easnobis efie

im-preffasab immutabili iflo Deo ,

cuietiamob

exfuperantiam potentiae, Si

boriitatis

plenitu*

c

dinem> repugnatproprie

Sc

pofitive

effe

cau« famerrorisj cuminomni falladaeflfignum non potemia: Scacuminis,

fed

imperfedlio-nisj aquavindicarinon

poteft,

fidederitno-bis facultatemintelligendifallaceni, i,e.quae objedlum nonattingeret,

quando

clare Sc

di-ffindlepercipit. Et

fi pofuerit

in

nobis

ideas

fuumarchetypummentientes,

ad

aeternaste nebras totum genus humanum

eilet

damna-tum,

omnisjfeientiaeverfä, omnisqi veritas

Sc veritatis obtinendae fpes lethxis undis

de-merfa, atq;nihil

reftaret

praeter

valium

per<

tinacisfludluationis gurgitem ,^inquonepun-dlumquidem inconcuflum, ubi

pedem

tan-tillumfigcre liceret,

inveniri

daretur.

XII. Quamvis toti in

contemplafione

Deii/

haerentes, nullam facultatem errandi

adver-tamus, ad nos tamenconverfi , noflramq,

naturam excutiences, eamdotibasfinc men-fura

(18)

i6

fura 8c corhparatione minofibuS

perFétfiiörti-bus fummiehtisornatam deprehendimus,

i-deocp erroribus obnoxiarti. Nam dum iri-telligimusnos limitibus circumfcriptos$ fci-hiusetiammultaeile, adqüaefacultas

intelli-gendife non extendit. Hoe dum alcius per-jpendimus, clara luce illuftriuseft, errorés, >

efletantumdefsiftumSc cärentiam

majöris

co-gnitionis, qust anullafacultate

pofitivaprö-cedit. Atcjui, ficut veritasfeu

plenanotitia

hon eft citra affirmationem 8c äfTenfum,

re-rerumperceptioni ccnformem, qüi

dicit id,quodverum &pofitivum eftin re, effeid tjuodertj Sicerrornon habetfuiplenam

for-tnam, i. e, rtoneft error proprie fic didluSi

citranegationem åc diiTenfurcii Sie licet ea '

fitanguftia mentisnoftrae, ut inträ

ejusfphae. tam, Öciimitescognitionis multanon

conti-heantur* cjualia funt qüaeftiones de

omnipd-tentiaDei,decaufäfinali,

cjtiare

fcilicetfäpien-i

tiaDei, imperviaabyftus

hasvel illas

produ-Xitrcs, 8c curmalahaec, hic,hoc

tempore8c

co

usq$ finiti öcaliis, cjuteinfinitatisfpeeiem habent, ) non tarnen erramus, cjuamdiu aB

his, tancjuam vetito abftinemus, 8c cceca

li-bidine cognofcendi

, earceribus mentis

oc-tluderenon tentamus. Sed ubidifféntimus

avero, &idnonample&iniur$ guod

verum eft*

(19)

J7

eft, proptefamplexum alcerrus', quod nom,

erat ampledlendum

, erramus. Inerrorum vero Sc falfitatis devia facultas intelligendi,

non fercur Sc abripitur,

utpote quae errare

nonpotellj fedjudicandi.

Npn quod in fe fpedtata, fitimperfecta Scerrorumcaufa;Efi:

enim ainplilfinta, Sc mira fua fibertate

longc

lateq;

excurrit} Sed quod eaabutatur, 6c in.

terclare Sc

difiindleperceptafenonreftringat.

Abomnilapfu tuta föret, finon caeco

impe-tu extra diiiindlasperceptiones

tueret.

. XIII. Quod

autem mensita deviet,cauI^Ä.

naturalisprimaeffe poteif, quodintime uni-ta&ardfillimealiigatafitcorpori. Nam,cum

adhucrecens fit vinculum unionis, Sc cor¬

pusinclufum utero matris, mens inftar

flu-pidorum, perceptiones intuetur <3cnonadres relatasconfiderat. In

quofiatu eamaliquan* tifper, corporede carcere fuo in mundi

am-pldfimumtheatrqm demillo, manere

mon-ftraut infantes illi, qui manupjignelaeiärrL*

nonretrahunt, fecjdolorem

ploratuindicant* Pehoc profundo fluporis infaptiae ftatu duiti eatiergic., incipit promifcuereferrp

pprpeptio-nes fenfuum ad resextra nos

pp(ipasj Et

an-nosdiferetionisubi

attingic, deledlu habito,

quafdam perceptiones adcorpusfuum, qua£

dantad alia refert, periuafa id onine, quod

(20)

ig

exhibent, tale in rebus eiTe, qualeapparet, Sc

quodtali forma

deftituitur,

merum

eile

nihil

Undecoelum auguftumopus Dei,

pronihilo

seftimat, Sc quod ita

difcerpitur,

ut

fenfus

non fcriat,enaturaabivifle Sc evanuiffeputav

Quibus tenebrisafluetain maturiori attate

ad

Caquaerelpe&u

intclle&us

evidentiora

&no-tiorafuntj raroaflurgit» Hinc quantitatem

materiaeaufert,cxiftimanseam effe nudampo* tentiam, quaeomnem

rcalitatem ab

aliaadlu-ofä fubftantiamutuabitut Scmendicabic. Se

ipfam utadhuc minus

feliciter

mens

cogno-Icat, facitjuxtaimagines

fenfuum, quibus

ob-tunditurj voluptasifta»quam capitex

com-modisrerumScpulcerrimis

formis:

Qua

af-fe&aScticillataincipit resfenfilesamare,

ve-nerari Sc inillis felicitatem unicevenari,imoIis corpusfuumornare, ornatumq}

magnifice

ae-ftirqare, tanquamilla his peregrinis

rebus

au-guftior cvaderet. Atqj fic

deficiens,

ad

fui

corporis 6c rerumccecamvenerationemac

a-moremobbrutefcit, donecnefcia fuae

dignita-tis, fe tanquam fubtilem auram,

vel,

quod

viliuseft, corporisfuiorganici a&umScper•

feélionem concipiat, Sc iterum resfenfilest

nonbrutasSc otioiäsaeftimet> fedvitam,

co-gitationes, appetitumScalia, quaementis

(21)

15

confufib veritens

Philofbphicae

ruina ftric, 3c origo idololatriae. Qurnodoautem origohu-jus rnali å naturatransferenda fitin culpam

primaelabis, quäeparentesnoftros corrupit» pofteritatem intecit, 3c perpetua ccecitate mul&avit cum fupra omnem induftriam fic,

fcrutarieffugio, cöntentuslimitesinter

men-temSccorpusinveftigarej quofeliciusa per-Verfis iftis riotionibus, quaeamiicelautriusq;

fubftantiae■, tanquam a male fcecunda radice

pullularunt, mentemqi meam occuparunt> 3c

Omniex parteobnubilarunt

, repurger.

XIV. Quoniam evi&um eftextentionem

&cogitationem eflemenris 3c corporis

attri-buta efTentialia■, 3c diveriitas naturarüm pro

veroprincipiorealisdiitinélionis

, unanimi

o-hinium fuftragio habenda eritj nobis vitio nonverci confidimus, quod in illarum idea¬

tum diverfitate diftin&ionis fundartientuni^.

ponamusfirmiilimum. Hoc moliri facilius

nobiserit, fi cogitationes noftrasordinepro. tnoveamus: Quodagendononconvertemus

nosad eaquaeienfibusapparent, fedmentem

abiifdem fummonifu abducemusj

acadfim-piices 3cprimitivas ideas reipiciemus. Ec

hocipfo Cognitionen! mentiscorporisfacilio»

tem 3c priorem eiTe experiemur. Nam , ii

fcnfuum3c fomniorum deiuiiones,

(22)

20

cortimdeliria & äliörumerrores tam cautos

nos in veritateindaganda reddiderint,

utfin-gulas

dubitandi

rationes

ad

examen

revocare-mus, omniaque, in quibus minimafufpicio

falfitatis effevel fingipoHet, inmedio

relin-queremus , donec inprincipio, quod

nulla

dubitatione concutitur, fubfiftere beeret;

Ju-beremur nosequidemavertereä

confideratio-necorporum, tanquamdubiae & incertae

ex-fiftentiaeeffent, nujlam vero caufäm falfam,

velineptam faltemfingere daretur, obquam

mentemtalia volventem Screvolventemnon

exfiftere , fingere Sc fupponere

pofTumus.

Nam aeftus ejus cogitativi adeo infallibiliter

ejusinferunt exfiftentiam, ut obtumefcant

il-li, qui ita philofophantur, ut omnium

re-rum certitudinem Sc notitiam fubducant,

ali-osqjfeeum in dubitationes ineludiabiles con-jiciant Sc detrudant, namnegando Sc

dubi-tando menrisfuae exfiftentiamevincunt. Hinc

conficiturmentemefTe acorpore diftindtam

,

quandoquidem illius ideam fine corporis, Sc reciproce corporisfine ejus , clare Scplene

concipimus , Sc in quafcunq; nos

converti-mus partes, nihil deprehendimus in una,

quod ab alteranoneft exclufumSclonge

exfu-lat, adeo ut nullum commune attribntum_»

(exceptio iis quae omni fubftanti* ex aequo

(23)

2t

conveninnt)

nullam

limilitudinem

&

affini-tatem habeant, &nullamalTociationem

pati-antur. Quodeftgenuinum

realis

diftin&io-nislignum, 8c quocertius

nullum.

Et

fåne

tanta haeteft difparitas, ut majoremnon

ha-b'eat natura 5 tantapugna, utcaloris 8c

frigo-ris cedats tantumq*

intervallum

,utaeque

lon-geale invicem diflent, ac a

nihilo.

Neq*

in

hisideis ullametuendaeft fallada,quippe

(im-plices Scprimitivaefunt, ideoq,

infallibiles

, ad quasomnesnoftrae perceptiones, tanquam adlapidem Lydium

examinabuntur

j

Sc

quae

cumiisconveniuntample&endae, quae

adver-läntur, tanquamidola&phantafmat«

rejicien-dae, PoiTuntequidem deficere a

realitate

re-rum, quarumvicesgcrunt,

feu omni

ex par¬ teexacftilTimenon referrefuaoriginalia, non

tamenalienumquidpiam

abillis

repraefentare,

XV. His ita animadverfis hane

conle-quentiarum catenam conteximus atq>

fubne-dimus, quarum prima

eft;

Mens (emper

co-gitath &materiaJetnper Jervat (uamextenßonem

&divifibilitatem. Hoc neminiparadoxon e-rit, fiperpendaturlubftantiam fine

fua forma,

elfemonternfincvalle,Sc circulumfinearea.

Porrofi mens non fit aeftu cogitansj Sc

cor-pusadtu extenfum> fedpotentia tanuim;

ni-' Kil

erunt, atq5ita

exlulabunt de

Philofophia

(24)

cumceleberrirno ifto Enteinpocentia. Qua-?

re enim illud, quodlocum interresnon ob-!

tinet, obtinebit inter veritates, quae funtre-?

i?um cognitio, yixititclligi poteft, Adhacc,

fimens non elicit cogitationes, propterea

e-rit,quodautnonvult,autnon poteit: Sihoc,

deftituta elt facultate cogitandi, & non efl:

mens: Siillud,cogitat, namvelle cft modus;

cogitandi.

XVI. Secunda: Mensnonefi actuscorporis

ingenereJpeftati. Ut veritas haec fuafulgeat

luce, nongravabimurrepetere, cjuoditeraiis

vicibus indicatumefti Scilicetcogitationern

8c extentionem, efleiftosa&us, qui

fubftau-tiashas ingenere confideratasa&uant. Qua;

a&uatio cum effentialis conftitutio 8c

iden-ti,tas, <S^ea fit indoles attributorum, quae ita

ingrediuntur elfentiam fui fubjedli, ut nutv-q.uam mutari poflint i immortali rifu digni

haberemur, fi mentem fua exuere natura

la-boraremus,aliamq* induerej quae

corporie£

fentiamlargiri pollet, 8cipli fimul

converu-ret: autetiam materiam 8c mentemin unana

iinaplicerrrellentiamconflarctentaremus.Cir-f cuius 8c trianguiumfecundumidem

,unifub«

je&o ftmul inelfe nequeunty 8c Iia&uineflc

reperiantur, necefTario duaeeruntfubftantiae,

q^rum vina

alteriüs

eilentiae particeps

fieri

(25)

n nonpoteft. Corpus 8cmens

magis

adhuc

lon-gedifFerunt: Narn

triangulum

8c

eirculusin

extentione conveniunt> cogitatiovero8c

ex-tentionihil omnino communehabent» Unde

ccelum terrae mifcere 8c fumma

imisconfun-dere nihil eric, flmentemcorpori ita

commi-fceamus, utillahujusfitadlus.

Etnifiomnia

fallant, eric nihilaliud,quameniti

hippocen-tauros, aliaqj

chimm®:ica

monftra

,

ad

quae

omnis fingendi

indoles,

quantaquantafuerit»

obftupefcat.

XVII. Tertia; Nec aftus corporis orgarnet*

Omniaopera, natur* 8c artis , corpora

flint

organica, folis

perfe&ionis

gradibus

diftin-«äa. Quae tantaeft, quanto naturaartem

ae-mulam Sc imitatricem fuam , majori vincit

artificio,fuaq»opera

magis

afFabre ftruit.

Huic

reifacilemimpetrabimus

a(Tenfum,modo

com-(idereturtotummundumfeunaturam

corpo-ream, aliudnihil efTe,quamcongeriem

diver-forum corporum

diverfimode

agitatorum_»

y

diviforumdcfiguratorum» Omnesq*

formas,

proprietäres»virtutes

dependere

å quinqj

hi-fcemodis motu,

magnitudine,figura,

(Itu<&:

quiete. Quifo-li cum mente

8c

materia

to-tamexhauriunt naturam» 8c omnium reruna

principia funt,

fecundumillud:

Mens,menjnra,quies,moitu,

pofitura,fgura,

Suntcummateria cun(larumexordiaverum*

(26)

*4

Himodi, licetad corpusinfuaextentione fpe<=

«ftatum relati, ( cum quo adeoneceffaria to?

haerentnexu, utextraejusfinum exfifterenon

valeant) accidentiafintj atqj finguli cumhac velilla menfura extenfionis, quatenus

refpi-citurutfubjedtum, nullamconnexionem ha¬

bere cogitentur, ob quam eflentiales cenferi

mereantur: Conllderatitarnenincompofito,

unoeodemq; & feie fimplici conceptu cum

fubjecfta extentione includuntur. Hx quo fponte fequitur, eosmodosefteformas eflen¬

tiales, quibus folis omnia

fingulaq»

corpora conftituuntur , atftuantur & diftinguoptur 5

Quandoquidem, quod veraeformae fignum__,

eft, cum fua extentione fecundum

identita-tem & inclufionem elTentiae infuo fubjecfto,

uniti concipiuntur, feu ica

, utfuas fnter fe

communicando eftentias aliam effentiam

,

quam feorfimnanhabent, conftituanr, eo

fe-re modo, quo extentio Sc

fubftantia: Nifi

quodextentio fibiipfäfubjedfumSc forma in corporeeft. Sicmateria Sc rotunditasglobi

naturamconftituendo,fuas mifcent

eftentias,

utejusnaturafalva Sc invariata elfe

Sc

cogita-rinequeat, extentione vei rotunditate remo-ta. Par ratio eft

reliquorum accidentium,

qua: formamcorporumconftituunt.

Tolla-turacorpore humano

juftaquantitas, facef. fat

(27)

zf

fätdebita figura &Schematilmus interiör 8c

exteriörj Auferatur fluiditasfanguini 8c

Ipiri-tibus, cjui rapide venti vel finminis inftar

fe-runtur, fpolicntur

ofiafuaduritietotac],

com«

pagesfuo fitu &nexu, cjuo fic cohaeret &c.

8cnuilum erit corpushumanuni, nullaejus jdea. Ponanturrurfumilla omnia 8c reliqua

cjuse fibi depofcit ftrudtura talis, 8c erit cor¬

pushumanuni, ejusq>idea. Exjquo, cuivis

ofcitantietiam, pronum eritjudicare,

mo-dosiftos, (qui itavariant actum entitativum

CXtentionis, utfittalecorpusorganicum,attj;

elfentiamfuamcum ejus itacommunicant,ut

innaturauno adtuexfifiant, unocjj

conceptu

8c definitione includantur,eodemmodoqua rotunditas &extentioglobi elfeaétum ejus,*

formamivT£Aé%eictv: non mentem, utpote

cujusullaminternam 8celfentialemcommu-'

nionenl quocuncpmodo fadtam, nulla capit

8cfuadet ratio, Meditare

quous<plibet,nega,

affirma, omnemcp aciem rationum infirue,

falfos, immoimpios nosforevel invicusde

prehendes, fidefendere cOnemur, mentem

cfie adtumcorporis: NarJifi

, negata

tranfub-ftantione,dicamuseameilemodumcorporis, 8c more acudentium adtuare id> lpfius im«

mortalitati apertum indicimus bellum,

pro-pria Ipoliamus elfentia, atcp ob debilemiitanV

(28)

enti-xi

cntitatcm, quam acorpore

mutuabimr,

nu-merofubftantiarumeximimus. Praeterea, fl

fotmalitcorporis, debet cum ipfo uniri,

i-deoqs in

ipfo

produci inftar

figurae: Namunio

formaeinmateria 6cprodu<ftio,eadeni

nufne-roefta<ftio. Deinde, quoniam corporis

ef

léntia non confiftitin pun<fto 6c

indivilibili,

fedincontinuo fluxu; Eritmensin perpetuo

incremento Scdecremento, 6cprovaria

aeta-te ac valetudine variabitur, adoiefcet 6c

fe-nelcet, Etfidicam,quodtacicamens

jubet,

Sc resipfadefiderat,

crefcetin

molemcorpo-ri parem, fi praelentia 6c

diftufione

fingulas

partes informabit. Quod

durum fi

quiscom coquat 6c digerat, ipfi nimis

crudum

nihil

amplius reftabit,

XVIII, Quarta> NullatamarttaefttinioyUt

loIlat diftinäionem, &effentiasconfundat.

Si

décuro 6cillaefopedetranfeamus per

arocenif-fimasfalebras, in quasmeditationum

noftra-rumferies nosdetulit; rejiciemusomrtem

u-nionemperrealem6cvirtualem

expanfionem,

difFuIionem,permeationem, repletionem6c

oinnemIpatioläm praelentiam, quam corpus

j*ec exigit, necmens capaxeft j atcp

media-tam6c faeftampermodutn diftintftuma

men-ris 6ccorporisr3tione

eftendi,

quiglutinis Sc

^jnculi

racionem

habebit,

Item

elfentias

(29)

fcentem, tranfmutantem, &evertentem:8c

inentem corporiadnexam cogitabimus

coa-jun&ionecorporeafuperiore8c

nobiliore,

in¬

tima 8c immediata , 8c longe remotüTima 3

mifcela'& confufione effentiarum. Huicrei

ut luam foeneremur lucem , perpendemus

cjuatvor eße modostantum, quibus omnia,

quae fuh perceptionem noftram

cadunt,

Jfo-ciantur 8c conjunguntur. Primuseft inter

fubjedtum&:propriamillius

efTentiam,

&o-inne excluditdifcrimen, Secundus inter

fub-jcdlum8cmodos, quieflenti*cxternam

va-riationem conftituunt. Tertius inter duos

inodos,quifeinvicemmodificant8cafficiunt.

Mentem&corpusalterutro horumjunginon

pofle ex fuperius datis rationibus adco con^ ftat, ut fuperfluade otioia videatur in

hision-gior mora. Quartus inter duas fubftantias:

nempe vei corporeastantum,

velfpirituales,

velipiritualem dccorporeamfimul.

Hae

li¬

cetdiverla fibiq; propria habeanc foedera, 8c vinculisligentur

diverfis

i nullaetameri

focia-tae intelliguntur

per

attributa

abfoluta

8c

efien-tialiaj Necperea uniripoflunt,

quandoquj-dem omnis unio dicit'tantum quandam relä-tionem , fimilitudincm 8c depcndentiam,

quaduoaliquomodounum componunt.

(30)

z%

relpc&ivisattributis, quorum fubftantiae

ca-pacesfunt, &veliirtiextra fe egrediumur fu-umq; efFeéhiminalio fortiuntur. Haec

alia

efienonpolTunt, quampotentiaagendi Sc

pa-ticndi. Sic duo corporaob extentionem Sc

figutam unita non funt, fedconjun&ionem

localem, quacapaceslunt aftionis Sc

paflio-nis, five confentiantineundem motum,five *

non, Duaementcsfedere unitae noncenfen-tur, quod fintres cogitantes, fed quod

mu-tuo ardeant amore, 8c eudem fefe invice*ni_# ampledlantur8cimplicent. Corpus 8cmens fociatanon funt ob extcnfionem 8c

cogitati-onemj fedmutuam dependentiam agendo 8c

patiendo,& reciprocum commercium

a&io-num. Hujus conjugiicapaciafunt ambo,&

unumfiunt, non natura&eflfentia, fed

com-pofitione, i.e. fimultanea pofitione Sc exfi-jfientiaquorundammodorumSc] variationum

in

utroqi, quaeunoa£u fenfiis8c imaginätio-nis complicantur8cpercipiuntur:

Sedabjfunc longiffimea commixtione efientiarum. Haec

abunde noftro inflituto fufficerent, Ted

quo-niamvidemur nobisviderequosdam arripere

occafionem, tanquamhinc natam,

fufpican-di mentemcorpori unitam inftar nauta navi:

Paulifper nos adhuc in contemplatione hac

detinebimus, Etut iftam opinionem

(31)

mus,

aliiscji malis

occurramus,dicimus

men-tem cum tota coagméntatione Sc compage

organorumcorporis, cujusratione

indivihbi-leeft, relationem haberei Non cjuod totain

toto, &totain omnibnspartibusexßßeits, ßtigu*

Iispartibus cequaliadftt modo;

Sedijuöd

f^dein

habeat fuam inquadam cerebri parte

f

emit-tendo Sc determinando fpiricus per totum_,

corpus, impenafuainflar Regis in

fua

aula

di-ftriboat, Sc rurfumexcipiat Sc audiatcorporis

nuncios, Spiritus puta, qui ab objecfiis

vel

aliadeterminad caufå, acad certbrumdelad, ilatumSc condidonem ptafentcm, vclquam

talisforma Sccurfuseorum

comicariconfue-vit, indicant, mentenup adiisdem

confor-nies ideasproducenaas obligant: Idcp tanta

conlfantia Sc vifaciunt, utredeuntesiidem_,

motus, comites eafdem habeant ideas, Sc

contra j adeo utmensnunquam

quafdamco-gitationesSe motus unitostollere Scfeparare,

multominusacorporisamplexibus le.expedi-re valeat. Hoc adexperientiamclarumeft,

Scrnonftratnulluni adeoftringenjfcfTe

vincu-lum unionis inter formani adfiftentem, a$

intermentemSccorpus, Velnonne nautain

fua navi, dumcarie rodirurj tantas

lentitof-fenfiones Se affliCtiones , cjuantas mens ob

^uosdam niotus tempéramento fui corporis

(32)

contta-jo

contrarios? Nontamartflaeftunio inter

fof-mam adfiftentem Sc corpus , ut lpfi fublata

fint dehderiumSc libcrtasabeodem

difceden-di. Unionisautem legemaDeoitafancitartt

ad conftituendum hominem dicimus, ut a mentis voluntate , minime pendeat corpus

fuum relinquereSc aliud eligere, necpid cu-piati Ted quamdiu aclio obje&orum per in¬ tegrum

corpusllgfertur

ad federnejus> Sc

fpi-titusafcendunt Sc defcendunt, manet amor

corporis Sc fludium adtionum , qua:ejus

iri-terventu peraguncur. Quattdo vero corptfs

lahefa&atUmmoleilum eilonus, Sc femper

affligit, mens cupida Scconicia meliorisvi¬

tas, anhelat addifTolutionemScexcremum

di-vortium. Et quamvisanalyfisvitiocorporis

contingat,6c quidemcum

exquifitiflimisdo-lorum fenfätionibus , quaecorporis

dilpofiti-onis féquelaeTunt, iHud tamen fine failidiofe Sc odiorelinquit.

XIX. Quinta licetmensforma Cit

bominjfi

Operationes tamen ejusacorporis

moübwaccura-tedißin^uendce funt. Diilinguit quidem mens

hominem a brutis, animantibus fed ineft

et-iamcorpori, perquoddiftinguitur ab

lisderti

ScAngelis: Operatur, vitamhuman*natur*

propriam exferendo, fermonis, oculorum,

aurium Sc reliquorum fenfuum

ufu

* atq,do-<

(33)

i* minli Ininferiores' creaturas exercitio decla*

rando, hominem effe rationalem 6c longc

anteceliere animanrifeus brutis: Non tarnen

proprerea eft fons 6c pfincipium omniuma-dionum. Namut mensingentemnumerum

cogitationum incorpore, abeodem

indepen-dentium 6c ad quas nihil confert praeter

ho-Ipitium, exercet: Ita plurimaefunt a<£Uones

Corporeae , quae fiuntvel animanefcia,

vel

cicraejusjuffa. Experientiadocet

muficosa-liisintentosrebus cordaspulläre6cfidibuscan* tilenascanere. Flexus membrorum corpo¬

rishumani, imminente pcriculö lapfusprius

fiunt, quam mens fecum conlilium inire 6c

dignofcere poteft, quae membra aptius

prae-mittanturadimpediendum laplum. Mente vehementi imaginatione occupata 6c ad

alia

negotia voeaty

Sinc attentione

preces a

principio adfinemrecitantur. Quidtremor?

Ofcitatio, 6caliaeplurimae atftiones,quaeve!

nunquam velaliquandoparentimperio men-»

ris, aliud funt, quam dcterminationcs ma»

chinaenoftrae«? Nihil tarnenobftat, quo mi*

nusde totohomineaffirjnentur, cum, quodl

parti convenit, toti tribui foleat. Si verbis

veroconfonis hoc

ipfumexprimamus,

dice-niushominemtam

corpore animatum,quam

animaincorporatum

elfe.

Namreciprocaifta «nit

(34)

jZ

linioutramq? partemncceflitate agendi pä■

tiendi conftringit, Sc corpusoeque refpicitr'

mentem utadfcuspotentiam, acmenscorpus,

.&aequefuum actum communicat, quitarnen

nullus videtcr, propcerea quod corpus ejus

jionfitconfcium. Necnos movebit, quod

Deus virtutem vitam corpori dandi, «Scalias

millecuplopraertantiores, quasnon norimus* inmente ponere potuerit vel pofuerit, cum

xeligio nobis (it &fltagitium judtcia noftraex¬

traeorum normam extendere, Sc virationis

.eademonftrare conniti, quaenullioculi Phi-lofophici, quantumvis penetrantes Scacuti* adhuc penetrarunt.

. XX. Sexta,

Corporismentfuniti dijfolutié

non infert mentis anniliilationem. Eo minus

mirari convenit mentem omnis interitus

fe-curammachinamentifuicorporis ruinam

fper-nere, quo certioribus>argumentis edodti fu-musnuilam ellentiarum effecommunionemt

Sc nulluni tarn ftridlum vinculum, ut,

eo-dem foluto, mutuamorteoccumbant. Non

cxiiHmamusullidernonftrationi tantumine£ feponderis ac virium, ad vindicandam im-mortalitatem menti, quantum huic noftrae, quamfundavimus inrealidifhndttone: Quip-peremotacorporeitate, &qüaeeam

fequun-turi fatiseiucec Ipiritualuatem orymem vim,

(35)

corpo-eorpoream

eludere.

Quippe tantum

deftruit

corporadifTolvendö, & di (pergendopartes, ßguras mutando Sc

reliquos

modos tollendoj

nonannihilando ipfämfubftantianv:Cui

mor-ti obnoxia elTenonpoteftmens, quaeomneiu

cxtentionem fugit. Ruptounionis vinculo,

r»ultas pcrdit operariones>

intelledlus

(poli-aturfenfu, imaginatione Sc memoria

corpo-rea 5 voluncas de&ituitur commotionibus »

quaeper aliquemmotum corporeum

produ-cuntur, & vi movendi corpus. Quimodi licetmentemintimeafficiant,no!sitamen

con-ftituuntcertamfpeciem

&(piritualeindividu-uminhaerentia Scnexu (iio, quo foluto nex

ei infe^tut, ütcorpori ex refolutione

conti-nuij (ed variant innaturafuaconftitutam,eo

modo, quo figura extentionem, quae

pero-mnia cxcu^itcorpora, Scindefinitum mun?

dum contiguitatcuniftn conftituit»

XXI» Poftquam ea, quae corpusSc men¬

teminträ certosfuos reftringunt iimites,

fu-gitivo Sehebitilufiravimus oculoj noftrief feofficiiarbitramur obtutumejusconvertere adeaquaecorpusScmentemcomitantur. Cir-cumfpicientesveroinvenimus

extentionisap-pendices efleindefmitamdiviiibilitatemSc

ira-penetrabilitatem, cum quinq, prius recenfi*

tis modis? aquibus inefficax&inf ormis

(36)

?4

teriaomnemdiftin&ionem&agendivim

mu-tuatur. Hi modi, licet pauci fint, &nonL»

aequeprimo &

aequaliter

ad

fingula

conftitu-endacorpora concurrant»omniumtarnenefi féntialesfuntformaeSc veriprincipii naturam implent. Namtotuplex eft eorum variatio,

utcitrajacfturamScinjuriam veritatis

Iperemus

nos afterere, omnem mundi admirabilis

or-natum abeorum congerie oriri. Et parum

abeft, quin omnes a<ftiones brutorum

ani-maliumåfola difpofitionemateriae

depende-recredamus,cumneq, illae fint certiftima;

co-gitationisfigna,

feu tales,

quaecumanimi

pro-pofito faciendi inftituuntur, 8cprovaria

con-ditionetemporis,perfonarumSc loci

mutan-tur, Cgd & nullam diftincftam ideamformae

lubftantialishabemus, aut conjedlura aliqua

fagaci colligere poftumus,

quoH^endat

diru-toejusdomicilio. Nan*fi fitlubftantialis, h.e. verafubftantia diftinébe exfiftentiae ab exfiften*

tiacorporis, cuialligataeft, eodiftblutoSc

corrupto, fuperftes erit, Scnovoexcipietur receptaculo, cum

alicujus

fubftantiae

annihila-tionisveftigium nufquamexftet.

XXII. Inmenteplurafefe offerunt,immo tot, utnumero nos obruant»

quaeomni&co-gitationis nomine veniunt, Scad

inteliectum

äcvolmuatemreferunturj qua fiinc duae iftae

(37)

praeci-ii praecipuaefacuirates feumagna flumina,

qui-bus mensmagna illafcaturigo difFunditur,ex-cürritSc infe ipfamperpetuoreditfluxu. An haefacultates afeinvicem Sc amente diftin&ae

fint difputari folet intra parietes Schöbe

cum

ftrepituSc magno zelo, fcdprarpoftero, Nani

mens perfuam propriam naturam

operatur,

femper

fimplexmanens Sc eadem 3&fungen-doortieiis, quibus multiplex ert

> aliter atque aliterfe habet inftarmanusinpugnum contra-vel inpalmam didudtae. Adintelledhim

pertinet potentia ifta neceflaria, qua res lina judicio repraefentantur. Ab hac rurfüm

deri-vantur tresrivuli } Intelletijkis, fenfus Sc

ima-ginatio. Horum omnium necertario lolus

in-telledluspurus, etiam port hanc

vitan^quan-do feliciorerit, fequiturrem cogitantemin fefpe&atam. Namilnefpecie

corporea cum mensperagit. Ideae ejusfuntinnumerae,

in-ter quas fervabimus locum ideaeDei,

nirte-gregielitare velimus horrendoatheifmo,hss

omnes cumfola mentis vi Sc interna

applica-tione producuntur, naturae merae

fpiritualis ertenemo reclarnat, nifi cuiomneiumeru

mentisexftin«rtumeft,

XXIII. Senfusnon eft modus

cogitandi

mereIpiritualis, fedabactione

corporea

pen-detj qu.ae aborganocorporeo

recepuatqj

o-C 2.

(38)

penervorum,quorum

tenuiflimae fibrillaepe?

totum corpus fparfaefunt, ad iedem mentis

delat3, ineadem ideamexcitat, quae actione

^riciflim ceflante ceftat. Haec ardta eftunio,

a qua permixtio Sc

compofitio quarundarru*

propriecatum, quae corpori Sc

menti

conve. nient, refukare videtur. EtquoniammukaS fenfuexperimurideas, quaeinvitisnobis pro-ducuntur Scevanefcunt,facilescredimusres, €quibusprocedunt, continere in

fe aiiquid

fi-amileiis,ideoq;calorem,

fäporem

Sc

reliquam

qjualitatum turbam,

quibus

res

vulgo

diftin-guifolent,

cfle

quid

reale^.

Eadem

etiam

rationeimpulfi

&|ecepti,

corpori

noftrö

in-éfte ideas exftti& fame ortasputamus, item

doloris Sctitillationis, & omnes quatin

no-ftris fentiuntur membris. Ut hae

cogitatio-«lumumbrae Scverepulvereanubesdiflipetur,

«tqifulgor veritatiserumpat

Se jfplendeat,

o-tnninohie necefte eft probe meminifte nio¬ dos eodemintervallointer fe diftare,

eadem-<quédifcordiae

fémina poflrdere,

quaefubftan-tiae, quarumentitatem

inciudunt:

Etnullam

cogitandi fpeciem, etiam interventu

corporis

produdtüm, ullam, aliam

affinitatem Sc

afto-ciationem habere cumproprietatibuscorpo¬

ris, quam quaementieftcum eodem.

Ethinc

etiamgravius

nonerit crimen

dicereipiritua«

lita tem

References

Related documents

memoria excidere nequeunt, quia cerebri partes induruerunt poit- quam faciiitatem ieie

id ramen agere quod licitum eil &amp; eile ftatuit, conicientia fcrupuloia. non eil peccare:

Natura ipia lancivit, ut corpus unum aliud excludat loco liio, led diicedente uno, alterum ejus occupat. locum.Ergo evincitur ex his in uno Loco duo vel plura corpora exiftere

fa vero ea erat quod Populus Romanus mallet. in circo ac foro manus movere,quam

f cntemflandas \ alia; vero circa agendas aut efficicndas, ac rur- ius aliic folam cognitionem rcrum »circa quas funt ocgu« patar, iibi prcpoiitam habcant; Alias verö praeter

Infignis hujus virtutis in vita utilitas ett&gt; quam ex.. parte &amp; haud obfcuré innuit vox gra?ca

tio, quam natura indidit pocentiar, non eft aliud ab ipfa potentia; Sécuodum etiam affirmari nequie,.. Quia habitus potentix Liberaler aäus

tingens fit hanc remaut illam efTevel non eife: in genere tarnen contingentiam 8c mutabilita-. tem in rcrum natura dari