Τ
Η Ε
Μ
A T
UM
PHILOSOPHICORUM,
'■"*7BonocumDEO,
Confentiente
Ampliffimå
Facultate
Philofbphicåm
celeberrimå
Vpfalienfi
Academiå
PRÄSLDE
V.
CL.
M.MARTINO
BRUNNERO,
Gr.
Ling. ProfeiT
Ordin.
Publica Bonorumcenfura [ubmittU
OLAUS
N.
BOZ^US,
Angerm.
In Audit. Guftaviano ad diem 7. Tunii . Anni
M. DC.
LXII.
J J
U Ρ S AL I
JE;
J .
J~k
ho4ü
e
r
.ΦΫΙ.
w
φ'η*
l
'c
ΓΙ Cr*.
Γά
ίΐχι*
.ti
■pvf
O*
rfr*ti'
■77Vf'mtf
rt*'
U>
A i4"*J - Γ7*#/? >ϊ mk't
-[frinhj
i<vw.
eflyJry
·
*>
>
m.
4W
. ·c
*.
ΐΛΆφι·}«λ.
jjfa
Urf
(Α/Λ*
■
Ή Ρ*
k*.
ißih-γιJwJi
w
ί
.ΓΡ'*~μer.
<€-**
Φ±/%ρ
£>
.i7U.Γ
■
Γ
Qt,
B.
F-
. s:Prcefatio.
Llteratum
partim nova,partimhocfeculum
tentandomeliorafolidioravejocciipatu,
inexcolendis
pötius
quam
excultis
I
meliorem fapientis five fortunamfiveperfe&ionem
expe-clare, foii ignorantqui eruditionisomnia ignorant Magno
csteracultu ad ornatum compoiitum, quod
pompampragmatici
adparatus non Spiraret,dilfrculteradmiiiurum. Eratigitur
e re
literaris dignitatisfateor, ut nihil nifi
exquifitum ingenio ela-boratum induftriå,adornatumverbisin
publicum
prodiref.Qua-rum reprodiref.Qua-rum ntilla mihi facultas
3&reliquacurta admodum
fupel-lex eil: perfieere ea tarnen alii
poiTunt quorum ingeniis
vigo-rem Sc decus* propitinm numen largiri confvevit.
Csterum
Scdifcentibusconilatconfilii iuiratio
,qnotiens ad venerands
an-tiquitatisconfvetudinem,permodeitas dilTertationes,doitiorum
informationem expe&antes, profundiorisfcientis
initia qusrunt. Et egotandemde bonorum candore& squitate
benigne
fperan-dumarbitratus: non ingenii vel artis
fpecimenexhibere,fed
co-natum tantumScdevotum literis cultumoilenderevolui. Quid
quod Pacuvianus Ajax de virtute cernundi poteftatem dedit
o-mnibus ? Etinrebusmagnopereexpetendis
omniapotius tentare
Scexperirioportet
3 quam ob affequendi defperationem
a bona
menterelinqui. Extantin medio
prsceptorum>& alia
doctiffimo-rum hominummonnmentaomniamealaude majora:
qus ii mi¬
nusintelle&u
confequi, ingenuo faltem amore comple&i» Sc
ve-nerarifaseil. Cujus reverentis
argumentumaliquodapud bonos
relinquere cogitans,placuitexIfocratis
ΐηήπι\ΐοπανταχ£ίν
τα γζ»-ηuajuw'iyw: Sc
prsfentiatandemexagro
philofophico decerpere
themata,qusinvarioargumenti
genere,partimtheoretica,partim
Pra&ica,nonomninonullamdiiTerendimateriam
poteruntfuppe-ditare. Ea fi ex decoro non tra&avero bonos stati
veniam
daturosfpero« Meavero non
tanti eiTe crediderim ut
opus efle
putemlongiori
adparatu.Suitaque
quod
bene
fit!
Τ Η EM Α ι»
VAriamfuifje
rnenoptimam
olim
cenjeriillam Ε*λ«*·π*ί/.
Philofophandi
rationem:
ta¬
pnntipia eße
Script
warn
S.
Rationem,
ßT®
ifape-rientiam.
reffe
cußodiantur,
»ö»infeliciter
vitarimale interdum
Pbtlojopbantium
lapfus.
'
Duo hxc Thefis membrahabet, & confequens unum qu»
ordine
explicanda
iunt.
Memb. I* Sanéhim&venerabilefemper manfit
Philofophia:
no-men>quse non aliter achomoperactates
fuas devoluta,
primumapudbarbaros producta3
moxåGraecis
educata
& exculta, vires
cum authoribus Scroburaccepit. Hinc veteres iapientia:magi-ftrostamacriteravidequePhilofophias
ftudiis
intentos fuifleacce-pimus,utcibi potionisque,rerum
denique omnium
eosceperitob-livio. λ. <5"cilicet excitatas incredibili eruditionis amore
genero-fas mentes, nonlaboris tsdium, non avoearevoluptatum
blandi-tisepoterant> quominusverumin
rebus,
veritatemque inprofun-diffimo, utdkebatDemocrims,puteodemerfam, omni ope
in-veftigareniterentur» Cujus rei
fidem
faciunt
xternxlaudis
pi-gnora, qua:pofteris reliqnere,
permanfura donec
in terris
erunt cultores virtutis Sceruditionis. Sed multisnonparumobfuit cre-dulitas nimia,quifolenniter inaliorumverba
jurare maluerunt>
quam resipfas contemplariiuni omnino nomen
dare
fe&ie
>quamlibereveritatem indagare. Quinetiam
Pythagorici
tantumpras-ceptoris aurhoritati innixi
fuerunt.
EttaliaSorboniftarum
de-creta
perhibentur:
Iufentiunt
Mag'tfiri
noflri
b. Prsecipue
verofe&aria hxcPhilofophandi ratio
obtinuit
temporeAverrois,
qui
cumveltitlymphari caipit in
laudes
Ariilotelis,
multorum
demen-tarunt eaeanimos,ut oculisaliorum omniaquam
fuis
videremalu-erint. Cumveroin Ariftotelis fcriptis interpretandis unicc
de-fudarint; tuminepté loquendo,tum
authori
tenebras
offunden-doScno&em,magnadiiiidia, varia: variorum commmentatrones
inadhierentium animis pepererunt,
Sed
nonfine
veroiimili
ra-tionc\
tiöife'irttCiTmpéäläSentaveritatiSputaturnimia ifta Ariftotelis <& antiquorumadoratio. Quxenimifta fervitus? ducet noflri non
dominifimt c. &pluradifcenda refiantiqu&reliquos docerepotefi}qui
lommuniiomniumhabeturDottor. d♦ Cujus eft fpargere ingeniorum
donain xtates,necinunum conferreomnia. Venerandiquidem funt antiqui,ut primi fapientix inventores, Sc difpeniatores quafi philofophicxhxreditatis,fed quam Sc pofteri adire debenty ut
remfaéturiampliorem. Cumnulltpoß millefecuU natopracludatur
occafio adjiciendi. e. Equidemnecveteribuscomperta omnia& re-centiorumingenioficonatus>
fua
laude baud defraudandi, Quierrorum
labyrintho
in id folum fuas aperientfcportas, rte
pateretquidquam, curåfummå,
labore
indefeflo elu<åari conatilimt,variasphilofophandivias ineuntes. Nonnullitarnen, quafi
exfe nati»tumdemumfibi pulchri beatique vifi funt, fi veteris
Philofophix exilium
obtinere, ipfi
vero longe aliam introducera poiTent. UndeAriftotelis Sc antiqux philofophix contemptus,etiamin iis,inquibusinpretio maxime eftedebebat. Reveraau·
temfufpe&um bonis
efte
debet,
temerarium illud novandi ftudi# nm,quodcum meliorafibiproponit, ubi optima provenere, de¬generem primofobolem3poftremoabortum parit. Et ifte nov»
eruditiocfsgenius,ficutres incredibili labore paratas, negligen-tiflimoproiicitfailidio, itavotorum
fuorum
,nec modum habet»necfentitfriuäum. iedquorfum hxcomnia? Nimirum ur
pro-pofito duplici hoc bominumgenere,altero fervilinimisScfe&ario,
alterocontraantiquitateminjurio:tandemmelioresmentes
profe-ram,quxmediamtenentesviam>liberamillam Sc Έκ\ίκνκ»νphilo¬
fophandirationema Potamone Alexandnno introdudam/. inve*
ritatisinveftigatione>feqvuntur. Hos Eclogarios vocarunt
vete-resg. qtuaapum
inftar feligebant
taa^tavta ίξIkatoiv ταν Αίσιων*
h. EtfanecOnducereputandumeftveritatemperfingulos fparfam
incorpuscolligere. Cumnulla
fitfetta
quaomneverumvidit,& nuUla quanonaliquidex vero. i. Argumenta enim ab unanimi
Sapien-tumanthoritarededu&a,magnumhabentin philofophiå
momen-ttim: neehoc faciuncac fieåtantum pugnetur, fed indicant hoc
vel illudpronunciatumabufuoptimorumnon abhorrere.
Memb. II. Ceterum Εκλ?κτim? hujus philofophix tria funt
principia5adquxtvjto
infuper
nosreciperepoftumus. Necenitnita
philofophis
adh«rendum,
nt nonin
gravibus
reruift
philoiophi-cärumcomponendis
diilidiis
,iibi licet
>prirco
ad
Scriptur«
Sacras
authorifatemconfugiendum
fit.
Hane enim
judicandi,
imperan-dique poteftatem
illa
habet,
interim
nulli
fubjeäa.Prxrerea
ad
aureamreftaerationisilateram & experientiam,etiam
valida
fatis
Situta fubfidiadeferendum eilnegotiumj διad ea
velut
ad
Iapi-demLydium
explorandaomnia
Philofophicadecreta.
De
Expe*
rientia,quiaresclara
eil,
noloprolixior
eile. Ceterum
ficut
perprimumlapfum ,nonexuit
homo
naturam,ita &
quaedam adhuc
retinetprincipia: quorum
beneficioin cognitionem
rerum perve-riit. Ratioveronifiproberescoriiid£ret>&
Fxperientiam,
ubi
opuseil3fierique
poteil,
reäccolligat,
å
veritate
longé aberrat.
Ex
eoentmquodreseß, velnonefi
propofitw eßvera
vel
falfa.
Hinc
mi-rarifubit quosdam, quem
fervare
debebant,
ordinem
evertentes, fummareligionis capita,proprioeorumprincipio Scriptura Sacr.
reli&o,adnaturamexaminare,&pugnarecontra
acerrimé, fi
ad
eamnonquadrent.
Nonabam
ob
caufam,
quamquod
nencapit
ea ratio, quodanatura aliena.
Committitur
ita
fophiilica
illa
μίτά,βΛϊΐί·
quamferio
vetuitPhilofophus
l.
Et
crudum admodum
fe&anturdiilerendi genus,qui rei vcritatemeruereconantur exex-trancisSiproeul
ab
ejusnaturadiffitis principiis,
reliäis
δ/κέ/ο/ί·.
Inde ex afTeflato apudquosdam
male
fanae rationis
dominio, in
controverfiisThcologicis,innocens
philofophiahxrefium
genetrix
appellari
expit.
Vt
itaque
ferendus minime,
nec
philofophix
im*
putandus
quorundam temerarius
ifle
abufus:
uti
nec
opiniones
nominum,progermanoredtse
rationis
partuhabend«
:ita
contraimmeritocontemnentesvindicandaPhiloiophiae
dignitas eft.
Necaudiendi Hoffmanniilar, qui Philofophiam invero
ufu
confide-ratamrepugnare
Theologix
dicentes,
duplicem
unius
rei
fecerunt
v;ritatem. Errorem hunc quamquam
Hoffmannus
Helmiladii
confiteri coa&usfityreferente Grawero tn.
Tarnen
recoxeruntmoxid aliiininferiore Saxoniå; Sifeliciores miilti fibi
videbantur
indefendendafalfitate,quamtuenda veritate.
Et nimirum
pec-catononvacant, quiinnocentiihmum
philofophi«
nomentarnne-fariclxdere confveverunt :quafi
fpiritualia Sc
«ternaaeeipias,
nil
meliusveladmirabilibus ä DeohominibusconceiTumeil. Sane ve-lendumnecontemptumillum
ignoranti« excipiant
tenebrXjaut
a.Valer.MdxX.S.c.i.b.DAnbatv.Id.B.Tnt.S, <ί, Α. $. c. SenccA
Σρ. qi. ά. Boeder. Ordt.9* SenecA Ep.64. f. Diog. Laer,tu
pr. Ii£.I. F.P.Lipfius, Pbil.Sto.L.τ.Diß. Turneb.y. zz.
b. Diog.Laer. Cit.Loc i. Grotjus inpr.operis deJure B. φΡ-ubi φ
plura inrem. Ariß,1. Categ.C.f. 1. Lib.z.pofl.Anahc. 7.par,$.
m. Lib.pec.deunaverit.Cont.Hoffm.ρ.
13S.Ed. Vin.
Tb.
II.
Communicationem
propriorum
baud
Magnum Reipublica;licerariselumen I. H. Boeclerus, nullam
negligendam efleoccafionem ftatuit,quanon ex quovis argumen-tofummi Dei myfteria contemplemur & interpreterna, a, Carni
Chrifticommunicata eile idiomata τ» Koy* myfteriumeft, cujus
adyranecangelicasmentes penetrare, liec in revelationis
fpeculo
plené perciperepoiTuntmortales. Quorfumhxc? Mirumvideri
poteratquosdam fublimitate reitantseituporepiopotiusnon
pro-iequi,quamanxiå fubcilitate indagare velie* Nifi magis mirum
efletj quod propria
neότηξφι/trims·quidemcommunicari potfe
con-tendant,quandoinnaturå fimilia,quanquamnon ex aile,
reperi-untur. Nobis diviniflimum fecretum illud humiliter
agnofcen-dum,gravifllmisinfuper Theologorumjudiciisinteriora ejus
illi-batarelinquenda,& nunctantumadmagni viri monitum,fumptis
exnaturaargumentis,id quodnegarefolcnt adverfarii,
illuftran-dum. Tantumenimabeft ,utcommunicatio pugnet
cum natura
proprii,ufpotiushacnihilnatursefit notius:adeoque natura noll
raro eam ,fuppofitismodo neceiTariis conditionibus,intendere
vi-deatur.Nusqua
atitemmagisid,quodvolumus, elucet.qua intribus3 qua:vulgo aiferri folent,vera:St realiscommunicarionis exemplis:Inter materiam St formam^interanima Stcorpushumanupnter
fer-rumStignem. QuiaveroviriClariffimiMeifnerusk Schroderus c.
Scheiblerusd. St innumeri aliioperofiifimcea
pértra&arintjpartem
do<ärin£ hujus indicare folumi partemcompendiolucrari
fas eft.
Vberioremverodeclarationemconfliftui refervo. Cseterum in
a-Iiis aliqua hujus rei veftigia oftendere natura videtur. Docet quotidianus ufusex condimentorum, embammatum St fimilium
mixtionetransfundiincibosfaporesearumrerumproprios,
dinenn,amaritudinemacrimoniam See- Prajterea virtutem wnius
intimealterumpervadere, dealia exempla,qiianquamabinftituto noftropaulo remotiora,teftantur.Pomi,mofchi, odoresinres
vici-nasdifperguntur,
veftem
Sc aliacorporaodorata reddentes. Etdomefticaquisquefumere poteft exempla
fvavium
Sc olentium# qua:incorpora vicinaodores fibiproprios virtutediftlantmirabi-li. Quid ? Quodmagis mirere, venena nonnunquam in
tati-tumcommunicantproprietatesfuascorporibus,utnativashorum
proprietatesfuperare videantur. Puella qusedam napello
educa-ta,totocorpore virus itaimbibifle dicitur,ut folo complexu aliis
certamadferretperniciem. Ideoque & Periärumreges per eam
iiipplicia fontium peregerunt. e. Et Mithridates Ponti rex ita
venenoadfvevit,utpoitea,obnatura:cognationem, toxica nulla,
etiamcummaximevellet,einocerent. /. Cumautem inhifeetot
veftigiaappareantcommunicationis propriorum ,quis in
fuperio-ribusi ubi ardioremobfervarelicetconjundionem,hoc fieri
am-plius inficiabitur?
a. Pr.Acad. iz.fubfin. b. Part, ιΦ Ph.S.S.i.C. z. c. Ρec. Tr. de
Com. Pro:d.Topic: C.8. tut. ζf. e. Bartholt Phjf.Sp.p, ^χ.ιο,
& Alber:deAnirn:L.zf.C. ζ.f. Λ, Gell, Noft. Α. I, η, f. 16.
*Th, III.
Eße
Deum,
reSlam rationemper
β
colli·'
gcrepoße.
Omiffis facris literis>qu«quotpun&a,totDeiargumenta
fup-peditant, difputandum inpra»fentiaexratione& ejus foetu
phi-loiophia* Qiue fanenonaliud magis ingeminat,quamefle Deum, ingentishujus de admirandas machin« architedum. Etenim
fido-mus,fipalatii transmarinomarmoreparietes,aurodeargento
di-ftindalaquearia, omniatarneximiaquamfumptuoiä,denique ce¬
teraad miraculumornatahumanaopera
confpicias:mox
dearchi-tedo de authore, anxia animum tuum exercebit cura. Qiianto
magisdivina opera, Sc admirabilem hane mundifabricam,quanil velmelius velelegantiusfingi poteft,iicutreliquafuoambitucom*
pleditur, confideranti, fumm«de infinit«alicujuscaufse Sc
arti-ncis,iollicitacogitatiooboriatur? Nec miraridefines
pulcherri-mam rerumomninm difpofitionem, ordinem, harmoniamj cui
quidem, repeririporen. fct reiiquaomniatam
admiranda
quam* pulchra,fortuitoatomorumconcurfu
extitiile, nonnifi extremeftultusdixerit. Itacreatoremiuum, fupremum illud majeftatis
Numen Siimperium; reprxfenranromnia,creaturarumminimas
agnoicunt
laudant,
nobiliifimar
reverentur,adorant. Animaliü fer*meminutiffimamufeamproponam :oftenditeapartesadmirando
artificiodifpoiitas,
facultates,
Organatamfenfus
quamvitje,haudobfeuranuminisargumenta. Homovero>uteftDei opusin hac
naturaperfe&iifimum,
fi feipfum
intueatursadmirabilem
corpo¬risfabricam,omniumquecompaginumartificiumj deniqueanims
vimprorfus
ftupendam
:obihipefcat profe&o
,& dicat
cumGa-leno; bicNumeneft a♦ Qui re£te tandemexopereexcellenti,ad
fapientiffimum artificempervenit. Et
fåne neceflum eft
,fummam
&infinitamaliquammentemeife,åqua pulcherrima hsec rerum
feries,caufarumomniiimjucunda fubordinatio, five elfentialis,
ea,fiveaccidentalis/dependeat,regatur,coniervetur b. Quod ipfumpulchritudo mundi,& ordorerumcdeftium cogit profiteri c.
O-mnia enim Deus aflidué fua bonitate Si prudentiå moderatur»
fovet,omnesineo rerum ac temporum varietates &
viciifi-tudines efficit. Quod ftatos orbium cxleftium curfus i
quod conftitutis vicibus, infignes ac notabiles rerum com-mutationes intuemur: hxc Si cetera omnia adeum modum..
nonfortunaetemeritate,fed divinaprovidentiå dirigunturi
tem-perantur.Evincuntidprxtereaprxai&iones Si vaticinia, gentili-busetiamcomperta. Et adeaprovocatipfe Jehovah d. necnifi å divina & infinitafapientiåprovenireputanda. Equidemfimia Dei
Satjianas
gentilibus qujedam
peridola praedixit: ficut
Mexi
*
Canumpopulumperfimulachrum Vitz.liputz.linonregebattan tum,
fed Sifecretorevelabat,quae eventuraillierant e. Sedmerafuere
ludibrianec cumillisconferenda*quxdivino afftatx fpiritu
men¬
tes,myfteriadivinituspatefa&a annunciatunt. Adeoqueuthxc ipfares,itaDe? in formando homine fapientiadn fervando
boni-tas,illuftribusoperibus, inufitatis omniumfeculorummiraculis,
venerandismyfteriis continuata, haudobfeuramdebiti Deo
cul-tusinveftigandi occafionem, gentilibus fubminiftrare
poterant.
Quorumabfurdiflimicultus,oefandafacraapud rotefFeras
natio-nes,vario
gentiumrituufurpata,
velad folius
natur« tribunalcoii-eondemnari
poflunt*
Scireenim luminenatura: poterant,&
de-bebant,primumilludSctiimntombonum,åquofuam
perfe&io-nem omperfe&io-nem habentreliqua Entia,intertotportenrofaSc
abomi-nanda monilra, quacrendumnoneflfe. Hinc confiteri miferi
de-bent,fejuilonontantumDei,fed Sc proprio rationis
judicio,
inxternumexitium prxcipitatoseile.
Nondivertendum inprxfentiålongius: fuam quisque
intcrro-getconfcientiam. 0»ΐ£ nt mutusaäionum omnium judex, ita
Sctacitus Dei teiliseil. Quanquam enim multiitafuam
inilitu-ant vitarn ,quafi nullusin coslo eilet rerum humanarum arbiter,
quiqua: nosgerimus videret, vindex fcelerum, muneratorre£te
fa&orum. Tamen nemohorumabfolvipoteft> quin fub
dome-ilicotortorcvapuletfsepiibme. Qui fiinoculis eorum non
ob-verfetur,certeinanimoeil, & iuam ibiexcercetcarnificinam,Sc
confcientixfceleratsetumultibus,miferos fubvertit-Namvoces
ex-tantibigravilfm# fcriptse:Deuseil,Deus videt:impunit9
noneris.
Cxlum vident, fed unde imminentis vindiétx fulmen
exhorref-cunt. Terramcalcant, fedquam nefub
pedibus aliquando
de-hifcat, timent. PofTemexomnivetuilatismemoriaexempla
pro-ducere. Stifliciatunicus Nero, illud infandum
caput, ex omni
colluvione fcelerumconcietum. Adeononibat in fiagitia, fed
ruebat: morumvitiequemagiilrum Senecam interficiendo,
fira-tremoccidendo.matremtollendo,uxoremperimendo. Sed
evi-gilavit tandem confcientia,Sc perdidittyrannumu Indeilli
cru-ciafusanimorum, ille internus carnifex,furdoverbere
*diris
an-goribus,confcientiamejus itaexagitabat, utobfcxnammortem ,
malletcumdolore,quam cumlucrovitamomnimorte
graviorem.
/♦ Hincveterum nonnemo
fortioreargumento
Deum eile, nu»probandum duxitj quam miferrima morte> Sc fato impiorum^,
DeumSc di vina cotemnentium. Ceterum omnibus xtatibus non
folumopinio viguiteife Deum :
quemgentium confenium multis
in locisurgetCicerog. Verumetiam
antiquorumfeculorumphi
-lofopi,Thaies , Pythagoras, de motuccelbdeordinedc concen-tu catleiliumcorporumhon tantum
/iitrus
evolantes.deipfoDeo,
multaimagna,mira, docuerunt. Hosfecuti
Anaxagoras,
Archy-tas , Heiaclitus, Zeno, Sc
reliquiscfivinior
Plato,quantoaltiora
dcgmata,
deimmortalitateanimx,Sc aliadn^-gypto baufit:Ari-
ilotelemScreliquosomitto, quivoluminalatentis natur»» figillis
primae
fapientias diu confignata,
admirabili
ingenii
folertiå
ape-ruerunt: atqueexeis apertis,cumalia,tuminomnibus
Deumle-geruntSc
probarunt nobis»
4.Galenus. Lib. 3. deufpart.c.%. b. vide Cornel.M.Comp. Tbe.pag.
72. e.Cicero l.2. de Divin. Conf.1. 2.denat. Deor.1.1. Tufch, Qg.
tibimulta inrempr&fentcm, i· Lfai.4^.verf.1 o. e. Accft.1.7.c.4,
cit.Cornel. M. Comp,Theol.pag.1 $9. e.Sveton. inNerone. Tacit.
Annal.1. 1y. /. Lib. 1,& z.de Nat. Deor.1. 1.Qrufc.d.1.de Leg.
Th.
IV.
Fatumadfirtum:
Sed quod
cum
Uber*
täte
arbitrii
confiftere
poßit.
Labyrinthus propé
inextricabilis fe offert,
qui & acerima in¬ geniaprorfus fatigavit. Fortetarnenmihi
licebitritu fimplicitercogitantium,paucade hocargumentoconiignare. Quod opinor
nontambalbutiendiconatumopprimit,quamab anxias nimis Sc curiofse fubtilitatis arrogantiå liberum prarilat. Omittendum
imprimis,quicquid abantiquasfuperftitionis ingenio fidum circa
remprxfenteminargumentum humanas
follicitudinis
aut ftudiiinvaluit. Profliganda Epicurxorum impietas, qui fatum orane
exScholåfuå,quantuminilliserat,eliminårunt.
Aliquantopro-piusadveritatemacceffiffe videnturStoici,inquorum fententia,
defatoi mitius explicata , viridodi plus quod probarent, vifi
funt reperiffe. Inter quos eminet magnum feculi fui decus J.
Lipiius, quicumalia,tum potiflimum haneeorum dodrinam ad tifumpietatis Scvitsetradere inftituit a.Sedtarnenjudicio
Bcetle-rimagniitidemviri,jludiofé k Stotcanecefsitatis hypotbefi repurgan-daj& ad Chrifiianam Philofopbiamdiligentius exigendaerant quadam
eorum de fato ditta b. Etnimisdurafunt,qijas fatali ifti catenx
Deuminnedere videntur. Qux commodå interpretatione ad
verum fenfum deducipoffe difputat Lipfius c. Sed verendum
quosdampejus fenfiffe, quam ut conftare omnia iibi poillnt d.
Necfinecaufa Cl. Bceclerus errores vulgaris Sermonis, & colores
difertafcriptionts, vitandosmonet e. cumomnia ineludabilifato¬
rumviadfcribuntur,Se aiiniftri eorundemdifpenfatione adverfa
huic vel illicontingere, ftylomagis>utputarit
fublimi
adimita-tionemvecerum>quamanimo&fententia telfancur.ContraStox
cretaacrhrrinfiirgebant FVripatetici, derejeita^toica n.ecelirta"
tate,contiη
gentiam
quoad
adtiones humanas urgebant, bbertatém
arbitriimafculcpropugnantes. Et apud Tacitum egregia extat diflfertatio : Nutnresmortaliumnecefsitate imn/Utabilitanfor'e volvan-tur. f. Ubipoilquam eorumopinionem,recitavit, qui divinam
providentiamreijeiebant,quiaprobos miferiispremi 3malos verb felicirate fruividerent,adeostranfit,quifatum fimul cum arbi-trii libertäre interpretanrur. Quod cum Chriiliana do&rina
benccongruit; fubijeitquenequemala vel bona qua vulgtis putet;
multosquiconfliäar.tur adverfis beatos ,&plerosquequanquam magna*
per 0pes , miferrimos. Sed ut ad id veniam, in quo
difficul-tas feréomnis continetur. Deum inhocnegotiononaliternobis
fas eil cogitare,quamutfeientia de prgevifio a<äuumhumanorum;
«t seterna,itade certafitde immota. Hincantem nuHaemergit
necefiitas, quas fororfitquafi de gemella Stoici fati, fed
hjpo-thetica fakemde confequenti*,utloqui amant Philofophi·, nata
exprasfeientia futurorumaétuum,qui ipfi in fe funt mutabiles.
Iraquexternse&infallibilis prsefeientiae fvaviflimaeil concordia
cumarbitrii libertate: de quando liberé hominesde cum eledlio-neagunt,hoc veliiiud nonfaciunt.quiaprxfcivitDeus, fedidco
prasfeivit Dens, quiaillud ipfum fadturi illi erant. Non igitur prifcientiaabfolutamneeeifitatem rebusimponitjfed tantum
in-fallibiliterin Deorepraefentat quid futurumfit; &fectmdumeam
atqne primsevam conilitutionem,utferteujusquerei natura&
a-bb'onum indoles,efficitprovidentia ,utres eant ordine divinitus
difpofito, fecundum conceflam illis agendi facultatem. Hinc
qua?fato fieri dicuntur, fiunt etiamfecundumnaturamliberam de
rationem.Sedabyilusrei tantajcogitationemea nonpoteil
exhau-rin j nedumhujtis paginseanguiliis comprehendh
a.vid.Lipf: Pbyfiol. Stoic„difs.n &rei.Itemde Conßant:1.1.c.i y,
& rei. b. Boecl. innot.ad Vellei. Pat.1.1, f7, 3. c.Phyf: Stoic. 1.1.
Dtfs: ιx.d. Vtd. Vofs.Theol. Gentil.I. 5. c♦4?.e. in Notiad Vellei.
Pat: l. 1 n8.1 f,l. 6. Annal:pag:zoo.Edit: lipf:
{Th (S.
Kegum
principumque
laudem eße
magnam,dementia
ßudere.
Sed &
imgerii
tu-telam
magna exparte
in
ea
conßßere.
Vene-~
VenerandaRegum "Majeftas, per
orbem
terrarum in magno femperfuit honore. .ddeoque fecretior quidam providentiaefenfus, inhacipfåregentilium animos pertentavit:eoqueadegit utregesfuos quafi quosdaminter hominesDeos , vel Vicarios
Dei>quibuså iupremoNumineconceGTa poteftas
eiTer,veneraren-tur. Sedufitata»dignitatismodum
fupergreflus
honor, fnblimi-orerat,quam utredeeumajftimareomnesautpoiTent3autvellet,licentia veladulationecorrupti. Hoctarnenvideruntmeliores> nullarepropiusadnaturxdivintc fimilitudinem pervenire prin-cipespoile>quamvirtutum illr.ftri
fplendore
Sc exercitio. In-terquasprincipemferme tenetlocuni dementia. NecdubitatCi¬ cerocundisJ. Caefarisbellicislaudibus anteferre,quod M.Mar-cellum SenatuipopuloqueRomanoredonaffeta. ItaqueSc vehe¬
mentercharum habentMagiftratum dementem fubditi, Sc
inex-pugnabilecenfetur munimentum amor Civium. Quod ipfum Neronidicebat Seneca b. Cujusaureosde Clementia libros
meri-toprincipibus commendat Lipfius c.
Abeat
igitur in Hetruriamfuam Machiavellus : Cui temporum calamitas
impofu-it, ut clementia Sc cseteris virtutibus non neceffum diceret
principemelfe
inftrudum
d. Necrediusfenfit Dionysius Syra-cufanus, quihuncciviumamoremirridens, regnandi vincula vi¬res armatas eöe dicebat. Contrariumenim DionyiioJuniori
pro-batum: Eademefle civiumbenevolentiamScamorem,fola
boni-rateSc dementiaquserendum e, Quid enimeomiferius,quicum
longelarequefuiterroremdiffundit, ipfeintuspavet.,Sc mifere formidateosquibus eft formidini? neceasmanusfecurusadfpicit
quibusfalutis fuse Cuftoftiam repofuit* Hinc Platoni tyrannus
fervus dicitur /. Etreveranullamiferiot fervitus eft , quam
eo-rumqui infupremodignitatis faftigio
confpiciuntur
3niii
reveren-tiamexbonitate Sc Clementia,nonodium ex atrocibus imperiis
aucupentur. Clementia: enimtanfavis Sc efficaciaeft,titfineilla induftria,vis Scpoteftasomnis,Iaudabilis nunquam, ftepe etiam
turpisfit Namingeniohprincipes,qua:ad
bene
agenduminftru-mentaeile debuerant, iis adperniciem
fuorum
abuii fgepé, malopublicoeloquentes fuere. Nec porro magna potentia prodeft,
utå fataliexitiofervarevaleat, ubifupra^odum odiafubditorum
crevere.Lucullus enimpropter immanitatemåfuis militibus
r
il Μ
Η i
fertuseft^.Nec homovocarimereturDomitianus,opprobrium ac
dedecusFlaviiegentis,quiproptercrudelitatem inyifuscun&is
ta-demfamiliariuconfpirationeoppreiTus. eft/uEtfane fuashabet fu¬
riastyranni, Se acerrimisconfcientiasftimulisexagitantur,
quibus
cumnulJiunciaut eqvulei comparari
poiTunt: Exemplo Tiberii
apud Tacitumi. &Alphonfi apud Gvicciardinum, qui minimum
audiensftrepitum,timebatcoelum Se elementa contra fe focdus inivifte kl· Sed quodeteftatiorhorum eftvita;tantodeiideratior clementiummemoriaprincipiun eft. Sicut
quemfarna
confenti-ens amoremSedeliciasgeneris humani appellavit. Qui negabat
oportere quemquamexvidtu autfermone principistriftem
difce-dere. Qui diem leperdidifte querebatur
, quo nil benignitatis
inquemquamcontuliftet. /.
a. Orat.proM. Marc.b. I, i.de Clern.c. i.e. mo.Tolit. /. z. c. iz.
d. Mach.pr.c. S.e.Plut. in Dion.f.1. 9.deRep.g.Plut. in Luc. b.
Svet.in Domit.i,Libt é.Annal. Gvicctard.l. 1.L. Syet. in Tito3
1.1. & 8.
Tb.
fl.
Fabuloßt quidem authoribus
noncon-temnendis videri qua
de Phcenice traduntur;
tamen
in hoc 3
ficut
in
reliquis
antiqua
eruditionis
in-'ventis,
ingenium Qp ujum
cerni.
Summoolim verborum, carminumque fplendore decantatus
Phoenix, avisfui generis unica & folitaria,quingentosvulgo
an-nosviveredicitur. Hic nidumfibiex pretiofiflimis lignis,
cali-diifimisaromatibus,thurisque furculis conftruit. Tandem vel
ingreditur vel confcendit, ibique vel finitovitas fpatio,velflammis
exardefcentis nidi crematusmoritur. Solutaveroinputrefa&ione
carne,& fecundumalios,e
fepulchricineribusrevivifcitvermis,
moxnafefturpullus. Primaei curafepeliendi
patris; igitur ubi
paronerijfubitpatriumcorpus, portat ex Arabiå Heliopolim
jEgypti: propefolisaramdeponit,adolet. a. Ffecmagnaolim
excercuereingenia: Se ρecuüareCarmen de
phoenice confcripfit
Laöantins, apudpatresreliquoscreberrima ejus fitmentio. Sed
jamolimfabulavideripoterat,niiifepultamexcitaffetApoftolici
cujusdain viri authoritas.InventpmenimClementis Romani
ptum recens
publicodatum, eandem Phoenicis hiftoriam
ccm-ple&ebatur
b.
undenondubitavit Patricius Junius
, in notis quasadjecit, veritaremhiftoricam Phoenicisafferere· Hviic, ficut Sc
illisquiideo noluntillud
effe
Clementis fcriptum obviam ivit G.Voiiins. c. EtcommuniterobtinuitAivtyixA-nuyiAveffe,vel
Ta-citijudicio incertam & fabulofis auäam. d. Herodotus quas audivit
ipfeexHeliopolitanis,
dicit fibi
nonvideri
verofimiliajnecvifum unquara Phoenicem nifi in pi&urå. e.Coeterum Sc in hac parte nondefraudanda fua lande
ati-tiquitas. Ejisenimtalianonlevia qusedam otioforum hominum
commentafunt;nec exnullå caufäproveniffeputanda, ficut
idi-pfum in muirisoftendit präster alios Palasphatus de iticred. hifior.
Imoverofubiilis velut involucris Scintegumentis, multiplex
pro-fundiorisingeniido&rina,rerummultarum majeftati exprimend« idoneacontinetur. Quin etiam in excitandis acuendisque inge-niisnimium quantumvalent. Et hincfemperoccafionem
fumfe-runtviridoftifementem quandamvirtutisfaciendi,de rede in·
ftituendavita , deomnifere dodrina prasclare differendi.
Et-enim optimaquaequefubfabirlarum node quafiSc tenebris,
oc-culrareamatantiquaeruditio : Scutarcanisfacrisque vela folent
oppandiSc aulasa,ita åprofanorum afpe&u fubducit meliora
dog-mata. H-ecvero cumfcribo >etiamad prasfentem de Phoenice
traditionem pertinerevolo: quam velexhominis alicujus hifto*
ria, vel aliundeortameffeindigitatBoeclerus /. Etconjecit Sca¬
ligerPhoenicem effe,queIndi Semendamvocant.^. quanquam
ro-ßrutnejustrififtulareperquod fonos ederet muficosnonfacilis
ad-mittat.Etfanegraviffimanec paucaargumentafuntquibus
illufträ-dis haec de phoenice δΑνματοΧογ/α infervire poteft.Necraro
fan-di Patresimagineshinc&
fymbola fiimpferunt
in explicandispro-bandisq; articulis fideicontra gentiles. Cujusrei plurimacollegit
exemplaW-Franzius.h.Vt nihil dicam decasterisquibusidem
ac-commodari poteft. Nec omittendumquod Cl. Boeclerus felicem de heroibusconfiderationemex Phoenicis argumento inftituit. i.
a. Vid Herod. 1. z. f ι.Phn. I, !o. c. a.es£lian.l.f.c.f8.
^S.Tatit.
1.6. Attnal.b.Cl.K.Epift.ijadCor. c. Phyfiol. Cbritt. 1. 3. c. 99*
d. Tach. Cit. 1.e.Herodot.C.L.f.p. Acad* 1
z-g.Exerc.z}$,b,Hift.
Λni. ρ. z,c.}+ /♦ Pr. Acad,ecd.
/\ <3α i uarn twwm
VäBum
Tarquinii
quodrefert
Liv. lib
i. ^54,
crudelis-ferfidiapon
artisaut
induftrU
fuiffe.
Populnm Romanumexhumili initio ad magnameve&um
po-tentiam,tumfapientrasftudia, tum
egregia belli facinora, longe
fupra reliquas gentescelebrarunt. Etquiaconcordiapopularis&
virtusfundamentortim explerevicem volebant
3 deteftatio regi#
libidinisanimosoccuparat: jam tandem,nbiad
Traquiriiumven¬
tum erat, fatale regii nominis exitiumvidit. Etenim
obfuper-foiamSccrudelitatem ,indignus meritoTarq.
cenfebatur, cui tot generofarmentesparerent. Inprasientiåvero asnigmaillud
per-fequiνοίο,quofilioS.Tarq. Gabiis degenti, homo vaferrimus
confuiebat. Excompcfito Gabios
perfngerat filius. Poftquam
fatis virium collcftumadomnesconatus videbat, nuntiumad patrem
mittit,quaefiturum quidnamfieri vellet. Rex nuntio fecum in fcortum accepto,ficut fidei dubiavtdebatur,fummapapayerumcapi¬
tadicitUYbaculodecufsijfe. Speciofum
Scprobabilem dicet aliquis
hunc fallendi modum, etiamantiquis
faepe
ufitalum*, uti viderecftapud AlexandrumabAlexand*a. Etfimile
narrat Herodotus
Thrafybuli ad Periandrum #nigma b. Unde Livium in
defcri-ptione fa&iimitattim oile Herodot. cenfet Henr.
Stephanus_
c.Verumenimvoro,ingenium fraitdis fecnta innocentium
princi-pumC#des, infigniseumarguit immanitatis& perfidise. Ita
,o-mnesfpeciofsc fallaciseconatus
impendit ad opprimendos
Gabi-nos. Ettantumab
excelfa.fapiendi
fiuceritate,vafritiesScverfu-tia quxvis exulabitj
quantum aregalifaftigioomnis vitiofa
turpi-tudo abefie debet. Prsetereaconijciturfaciie juftumillud
mini-»efuiflebellum,fedTarquinium
folaregnandi libidine impuliiim
Gabinos adortumfuifle. Sicutneccurabatquaebellijura eiie
de-berent,quitantum cupiditatibusfuisexcercendis indulgebat.
Hkveroargumentiiimilitudoadmonebat,
utde fraudibnsiftiusmodi,quibus
fanäiflimum alias regumnomencontaminarifolet, quaedam adjüngerem. Sed
quiajaniprolixa fatisdifputatiofutura>indicarecontcntus , ad Boscleri Prin¬
cipatumTiberianum: Örat.defafciis,quibusinvolvuntur arcanaMajeftatis. B.L.remitto.Sicutenim is, poft vindieatamfceptris
virtutisgloriam,malasartes
nondeceieprincipesofttndit; itarurfus,
ingeniumadaftutiamcompofitum,
inasternumtyranni dedecus,
iölitaconfignavit facundia.
A, Genial. Dier.l.2.C.J2.b.Herod.I. j.r. 92.
c. H.St.Apol.pro FiCrod pilOt