1
a F. F. Q. S.
DISSERTATIO PHYSICA,
DE
NATURA
LUMINI
QUAM,
.CONSENT. AMPLISS. FAC. PHILOSOPHICA.
IN REGIA ACADEMIA'UPSALIENSI,
PRAESIDE
MAG. SAMUELE
DURjEO
Phys. PROFESS. Reg. et Ordin.
Reg. Acad. Scient. Holm. MEMBRO,
PUBLICO EXAMINI OFFERT
OTTO LINDBERG,
BAHUSIA- GOTHOBURGENSIS.
IN AUDIT. GUSTAVIANO DIE XI. APRILIS,
Anni MDCCLXI.
H, Fl, AI, S»
l) r S A L 1 £
§■ I.
voniam oculus, polTta facula in
medio fphamse cujusdam dia- metri, aliqvoc e. g. 1000 ped.,
in qvocunqve fphxrailliuspun- 6bo!ocatus,lucem perclpit: con- cludfrrius lumen a corpore luci-
do propsgari ad omnia hujus fpacii pun&ä. Dein, fi corpus qvoddam opacum ponatur oculum incer 8z corpus lucidum , ita ut ocu¬
lus, corpus opacum & corpus lucidum fint in linea reöadifpofita, tune corpus illud lucidum neqvaqvarri
?b oculo percipietur. Propagatur itaqve lux fécun-
dum lineas rettas ; alioquin nihil im.ped'iiffet, qvin
oculus corpus vidiflet lucidum. Hoc idem pba>
nomenon pnebet radios , (fibra cva: vis lumjnis
tenulfPma , a corpore qvbvis lucido extenfa) per
exiguum föramen in camerani obfburam incromis-
fus : nam lumen illud admiffum obfervaftur fecun- dum iibeara reflarn propögari a foramine osque ad
corpus aliqvodOpacum, ipfi oppolitum, qure refla
A :examb
i
s*
examinari potefl: extenfione fili ferici tennifFmi, aut oeulo, propc extremum radii adnioco, qvemadmo-
dum reäicudinern repularum' cxaminare Ickmus.
$- II.
Attendamus ad tormentum bcliicum dum explo-
ditur &oblervabimus, nos igncm prius videre, qvasi fonusauditur:cjvod phsenomenon ingeniaMathemati-
corum plurimum vexavic, ica ut de motu luminis
in varias abiermc feilten- tias i nam aiii dixerunt, mo-
turn illius fieri momento
temporis, qvse fuit fenren- tia Kepleri, Cartefii, Aca-
demicorum Florentinorum aliorumqve; aiii accuratio-
ribusa Roemero & pluribus
aliis infticutis oblervatio- nibus; oftenderunt, lumen, qvidqvid dt, aliqvod tem¬
poris fpatiurn requirere, an- tequam a Sole ad nos per- venire poffit. Obfervatio
Rcemeri hseefuit: Sit SSol,
DECGH orbita telluris, cir¬
ca Solem rotantis, L Ju¬
piter , BAQP orbita inti-
mifatellitisJovis, BLAum-
bra Jovis projetta. Ingrc-
diatur hic fatelles in um-
bram in A, exeatqvein By
fit tellus in D, & ob-
fervetur emerfio fatellitis
in f
& ) I ( 3K
in B; icaqve, qvoniam tempus periodicnm fatelli-
tis n 421 hor., fi tellus maneret in D pod horas
n> 42I, novam iterum videbic fpe&ator emerfio-
nem; fi ve ro tellus motu fuoannuopoft 11.42J hor.
.ferturinF, tunc fpe&ator, pofito motu lurninisin-
fhntaneo, pofl 71. 42? hor. etiam heic videret emer-
fionem; fed hoc repugnat experientiae, qvastedatur
plus temporis reqviri, qvam n. 42!hor. priusqvam
.emerfio heic appareat: vocetur hoc additamentum
temporis ö, & feratur terra motu fuoannuo per fpa-
tium temporis 7/1. 42£ hor. abF usqve ad C, &con»
feqventer per tempus ('m+-n). 42^ hor. a D usqve
ad C, & oftrvabicur emerfio inCvifa iterum retarda-
ra, ita ut ad (r/n-n). 422, hor. + ö addarur plus tem¬
poris, qvod dieaturA, ante qvam videbitur emerfio.
Ponatur BF~BD, BM~BE, & concludimus, ra¬
dium lolis reqvirere tempus ö ad percurrendum
DE~FM, & tempus A ad percurrendum AfC, &
Ö+-X ad percurrendum FC: ponatur dein arens DO
perexiguus, ira ot feré fit OC~FC, tunc per obfer-
vationes condat 0-*-azii4 min., hoc ed lumen pro-
pagari a Sole ad tellurem tempore 8 niin.circitera).
Si tellus altera ex parte fertur verfus pun£fa G &H,
8z fpedhtor qvispiam obfervat immerfiones, videbit
illas fimili rnodo accelerari, ac emerfiones antea vi-
debet retardatas.
a) Newt. opt. Lib. II. Fart. III. Frop.XL
§. ni.
Plane eandem theoriam motus luminis fucces- fivi mirum in modum confirmat Aberratio dellarum
A 2 fixa-
& ) 4 ( &
fixarum BracUejana. Nimirum fcllerdffimus Anglo.
rum ABronomus Bradlejus Bias obfervationes nrca
aberrationes Bellarum fixarum incepic d. 19. Aug.
1727. easque in 12 Bellis per totuna annum maxima
cum adeurarione continuavic: qvas poBea examina-
tas & inter fe collatas, pkires invenic conBanter ob- fervare leges, quibus uc fatisfaceret, plures qvoovs afTumfit hypothefes , qvas fingulas conferebat cum
phamomenis, uc cxinde veram tandem eliceret ab«
errationis caufiam. Pluribus minus idoneis reje&is,
tandem fufpicatus efi, hafce ädparentes aberrationes provenire ex motu luminis fucceffivo , & motu tel- Iuris in orbita, atqve indicavit, qvod his rnoti- bus conjun&is, defcriberet locus adparens Bellas fe- micam qvam proximeEllipticam,circa ejus locum ve¬
rum, qvodqve fic demonBrari poteft.
Si oculus, in circurnfercntia circuli uniformt'
i-ermotus, adfpiciatpunctum lucidum qviefiens, val¬
de remotum, videbitur illud motu periodico defcribe-
re Ellipfeos circumferentiam, cujus centrum eßlo¬
cus puncli verus a)é
Reprasfentet T oculum in orbitam TocCA mo-
tum, & TSrecla ab oculo ad locum pun&i lucidi
verum; e centro orbital O dncatur cum O» paralle- la tangenti Tt, tum re&a OS parallela refctee TS, Sc in ipfa fumatur OL, quae ita fe habeat ad Oa vel OT,
ut velocicas luminis ad velocitatem telluris, atqve compleatur parallelogramum LOA, atqve ex L in A demittatur normalis L*
Ponatur jam oculus in O, Sc videbit punåum Iu.
cidum
■U1.JM
8 ) 5 C &
cidum in / vel *, atque intelligatur moveri fecun-
duni Om vel Tt ea cum velocicace , qva in in orbita
nr ^ 6
M
fua movetur; & qvum pun&um lucidum ponatur
A 3 remo-
b) Quod fl lumen propagetur in Iineis reftis & oculus moveatur, non videtur punctum lucidum qviefcéns
in loco vero, fed verfus eam plagarn, in qvam fit
snotus oculi Dif*D:niPrsef, De Aber.Bradl. p,ö.
& ) 6 (
remotifTirrmm, erunt linea: loci veri & apparentis punfta ex O vifT,parallel« lineis loci veri & apparen- tis ejusdem pnntti exTvifi. Revolvatur jam oculus
T per integram orbieam, & radios 6tatangenti Tt pa-
1 rallelus fimiliter integrum abfolvet circulum, atqve re&a »/, ipfi O L femper parallela, fuperficiem de-
fcribet Cylindricam, cujus Bafis ed circulus ab ocu»
lo percurfns, & axis O L. Eft igicur * iemper in fu- perficie Cylindri: fed qvia L* ponatur normalis ad (»1, qvum pun£turn lucidum referatur ad fuperficiem fphsricam cceli, adeoqve etjam ad ÖL erit L* nor¬
malis, eoqve & punÖum * in piano ad axin Cylin¬
dri refto, hoc ed, in circumferencia Ellipfeos, cu-
jus centrum eil: locus Hellas verus; c) & in qva ed
axis major MxV, ad axin minorem a*, ut radius ad finum Latitudinis delis.
Hinc condat, dellam qvamcunque fixarn a fpe-
£latore terredri videria loce fuo vero evagantem in
orbita Ellipfeos exigus, cujuscentrum ed locus del- Is verus: hinc qvoque patet, excentricitatem Ellip¬
feos aberrationis in Polo Ecliptics efle nullam , in
ipfä vero Kcliptica maxiniam; in Polo igitur videbi*
tur della in circulum gyrata, in Ecliptica vero per lineam fere refram prorfum & retrorfiim vagabun-
da. Non vero heic fubditic Clariffimi Adronomi in-
dudria, nam calculis qvoque exaftiffimis determina-
'
. vit
c) In Conicis demondrafur, communem interfeéfio-
nem fuperficit-i Cylindricse obiiquse, & plani ad axern Cyiindri refti efle Ellipfin.
^ v
» ) / c »
vit aberraticmes pluritim fixarum ex hac hyporhefL
oriundas, quas furnma cum voluptate deprthendic
propius convenire cum obfervationibus, qvam inne¬
gotio tantx fubtilitatis jure ex peÖari poffir, quippe
e. g. inter 70 of/ervationes inftifutas in y Draconis,
acque 50 in v Urlas Majoris, raro excefTit differentia
ifec min. nunquam 3fec. min. ej. Diametrum ma- ximum lineae aberrationis deprehendit pro omnibus
Bellis 2j.ofec.min. circiter. Ex his inluper deduxit.
ijmoStellarum tantam a nobis efTe dillantiam ,
ut diameter orbicae celluris fenfibilem racionem ad il-
lam non habear.
2.*do AngulumSOL, qvando eft maximus, ef?e
2ofec. min. circiter, ideoqve velocitatem luminis,efle
adveiocitatemtellurisin orbita. ut 10210; i.fere.Quod
ratiocinio conflat trigonometrico.
5:cio Lumen a Sole ad tellurem pervenire in
minutis 8 qvam proxime; qvemadmodu-m qvoqve
Roemerus per (uas obfervattones invenit. ($. IL)
4:to Eadem velocitate lumen procedere ab 0-
mnibus flellis. Unde feqveretur luminis motum , dum per immenfa fpatia ad atmofphasram telluris ac- cedit, seqvabilem elfe.
Poflea quoqve plures celebraciflimi Adronomi
hane examinarunt theoriam, & illam aeqve conve- nientem ccelo deprehenderunt.,
a) Dijfert. D:ni Pr.tef. De Aberrat. Ercidl. ej•„
Philof. Tranfaci. An. 1728- p. 637.
§. IV.
Si ad luminis propagationem ulterius attenda-
II)us
» j b ( -K
mus, facile repericmns , intqnfitatem luminis conti«
nue diminui, & id inrationc qvadratoruni diftantia-
rum a corpore lucido; narrs fi cogite nus pun£tum qvoddam lucidum in centro fphaerse coIlocaqLim,qvo-
niam lurnen ( per" §. L ) propagatur feciindum Line¬
as redas ad qvodcunque punctum fuperficiei fpha>
ricae, erit intenfitas luminis proportionales denficati radiorum, hasc autem ed in ratione doplicata inver- fa diftantiarum. Sed hxc non fola cft diminucio,
qvam patitur lumen; intenfitas ipfius diminuiturqvo-
que ex tranfitu per diverfa media: ponåntur dux can.
delae diverfis in locis, & moveaeur altera earum, do-
nec inveniatur uterque eandem habere luminis inten- fitatem: tum fi vitrum qvoddam vite alterutrius lu¬
minis objiciatur, obfervabitur lumen, a vitro excep- tum, reliqvo efie debilius. Heic obfervare quoqve juvac, vitra crafliora lumen plus debilicare, qvam te¬
nniora. Sicut vftrum, ita alia quaevis corpora de lu¬
minis intenfitate aliquid detrahunt. Ipfe aer multum luminis, qnoqueintercipif,qvod ex fequenti obferva-
tione dilucide patebit: attendamus ad lumenSolis*
Lunte vel ftellae cujusvis prope horizontem nitefcen- tis, &conferamus id cum funali qvodain: pofteacum Sol, Luna vel aftrum illud aiiqvotgradusfe in altum
a&terracumtulerint,eodem funali illuditerum ad lumen aftriconferamus,attendamus,& reperie-
mus intenfitatem hoc cafu multo majorem, ratio nul- la alia efie potefl:, qvam qvod lumen primum obfer- Vatum longius in atmofphtera fecerit iter. Qute o-
. -
, » mnia
» )*(
'ninia purere profecutus ed Dn. Bouguer in Jibello
1729. Parif. edito^ar la gradation de la lumiere.
i V.
Radius luminis, per aerem profe&us, &a cor4
pore qvovis alio peltucido exceptus, praeter intenfi-
tatis fuae diminutionem, aliiquoqve obnoxius ed mu- tationi, Refraclionem puta , qvippe radii ex uno me- dio pellucido in alterum tranflati de via fua defle&i
deprehenduntur. Hoc phasnomenon diu obfervarunt 'Phyfici atqne follicite examinarunt, omnes verolon- gitfime antegredus ed Ängiiae non folum, led Sc
generis humanidecus , Ifaacus Newtonus, qui fua
Mathefifacem pr<eferente, fubtilifdmis experimentis
& ratiociniis, fuam Opticam, & pluresPhilofophiae
Naturalis partes, mirum qvanrum amplidcavit, qvi-
quefeqventibus illud feptum ededeprehendit legibus,
iisque confiantibus, i.rna, Si radius folis vel aliuscu-
jusvis corporis lucidi e medio rariori transfertur in
medium dendus, refringitur ad perpendiculum, fi
vcro edendori fertur in rarius, refringitur a perpen- diculo 1 i:da Progrediatur radius luminis ex aere in
virrum , & determinentur anguli, qvos cum perpen- diculo faciunt direftiones ipdus ante & pod refra-
fHonem, reperientur idarum dnus ut 17 ad n. a),
vel ut 31 ad 20. Z>), vel ut 3 ad 2, quam proxime*;
&, fi radius perveniat exaere in aquam, ed dnus an¬
guli incidentia:, ad dnum anguli rcfra&ionis, ut 529
ad 396, vel ut 4 ad 3', qvam proxime: haec autem proportio ed condans, qvicunque fuerit angulus in-
cidentiae, Si loco vitri vel aqv3e,dcaliud qvodvis me~
B di$$
& ) io ( &
diuni pellücidumqvoqve conftantem cernere licet
racionem finuum angulorum incidentiac & refratlio- nis, qvae ramen pro ciiverfa mediorom gravitate fpe- cifica,ut plurimum variare folet, excepto qvod Cor¬
pora un£fcuofa &: fulphurofa plus refringant, qvam alia corpora, qua: fint eadem denfitate c). Noran-
dum tarnen, qvod cum radii incidant in. medium ra-
rius, fit qvidam limes, feu angulus maximus, quo fi angulus incidentia: fit major, non pocefl: intrare in medium iilud rarius, fed refie&ituu in medium den- fuis, unde pervenerir. Hic autem non difficulter re~
peritur, data ratione finuum incidentiae & refra&io*
nis generaliter? ficfi angulus incidentix radii tenden«
tis ex aqua in aerem, vel ex vitro in aerem,, fuerit major 48 grad. 35 min. in priori cafu, vel 40 grad.
10 min,, in pofferiori,, in totum refieÄitun. lihtia.
Radii luminis conftant ex particulis magis minusve refrangibilibus. Hancce plurima exqyifitifTima ipfi in—
dicarunt experimenta , quorum eft fimplicifTimum: fi
radii folis per exiguum foramen in Cameram obfeu-
ram intromittantur, ibique a prifmate A:ri vftreo ex-
eipianmr, & inde perveniantad oppoficum parietem,
vel objefhirn qvodvis, ad majorem difianciam dis- fitnm r oblongam valde prsebebunt imaginem ,,
cujus longitudo quadruplex fere fit laticudinis,& am- plins;- adeoque neceffe efl, radiorum fimiliter inci-
dentium, alios magis & alios minus refrirrgi, adeo
üt hoc modo radius folaris, qvafi feparetur in radios fmplices, qui cum fimiliter femper, ceteris paribus, Htfringi deprehendaneur, radii homogener dicifolent..
IV:tat
& ) II ( &
lV:ta Radlorum hornogeneorum qvivis certo colore qvafi induit objeflum, in qvod incidit, cujus etjam
fortitur nomen ,• fic radii omniuni minime refrangi-
biles funt rabri,hos feqvuntur aurei, flavi, virides, carulei, .indici, & tandem omnium maximarn pati-
untur retrafHonem violacei. Quum erat incertum,
urrum lux e loie eroifia cornpofita fit ex feptem his
radiis dinimiliter coloratis, hoc eft, qui finguli ha-
bent difpofitionem diverfos excitandi colores, an co-
loreshi producantur ex diverfa modificatione, quam patitur lumen fubicinere fuo per medium refringens,
ut hujus fieret certior fummus Philofophus, fecit fo¬
ramen exiguum in charta antea piffa, & quidem fic,
ut folus cofor rubrus per foramen illud tranfire pos- fet, iilumqve excepit alio prifmate, & tarnen erat
rubrus; pofi ha^c excipiebatur a fpeculo refle&ente,
& etjam apparebat rubrus, pofiremo colligebatur
lumen reflexum in focum vitri caufiici, colore indi-
co eum in finem tinfti, ut föret alteratio qvacdam in fuperficie corporis; & poftea quoqve excipiebatur
a priimate tertio, qvarto, &c.; fed obfervabatur fem- per rubrus. Ex hoc & pluribus hujusmodi experi-
mentis intellexit, lumen folare compofitum efie ex
radiis gaudentibus diverfa refrangibilitate , quo-
rum apti funt finguli ad eundem (emper producen-
dum colorem, licet ipfi non fint colorati, led ipfis
lolum infic potentia qvaedam feu difpofitio, ut fen-
fum hujus, vel illius coloris in nobis excitent, qvse- que nullis refra&ionibus vel reflexionibus potefi: mu-
B 2 tarL
& ) IS ( #
tan. Hiautern debita proporcione commixti produ-
cunt album lumen,qvale eft folis d).
a) Neut. Opt. lib. I. part. 1. axiom. j. b) l. c.
Hb. 11. part. 111. prop. 1. c). 1. c. lib. II.part. Ill.
prop. X. d) L. c. lib. I. part. II. prop. V.
§. \ I.
Neqve corpora omne lumen tranfmittune & re- fringunt; fed verfus fuperficiem accedens corporis,
qvredam ipfius pars refle&itur. Circa hane luminis
Reflexionen! ad feqventes juvatadtendere obfervatio-
nes: omnia fere corpora maximam lumrnis inciden*
tis partem rcfle&unt, St qvo magis politae & leviga-
tx fint eorum fuperficies, eo magis luminis obfer-
vatur refle&i, & qvidem ita , ut angulus incidentiae
fit aeqvalis angulo refiefrionis. Licet alia fitqvaeftio,
utrum particulse luminis refkchntur ad ipfam fuper¬
ficiem medii alterius, necne? Illud ftatuerunt vete-
res, St (juidam recentiorum, hoc autem Newtonus,
demonftrando pluribus argumentis, qvod reflexionis
cauffa non fic attribuenda impafrioni luminis in par¬
tes corporum folidas, a) fed alii cuidam vi, qva ra-
dii prope fuperficies corporum infle&unturj 8t pau- lulum incurvantur, atque partim refringuntur, par¬
tim refle&untur, hacce vi diverfe fein diverfis cirj
cumftantiis exerente b).
a) L. c. L. II. P: VIII b) L. c. P. IX.
§. VII.
Pofita juxta radium folis, in cameram obfeuram
intromiflum, lamella vitrea, videbit aetentus fpe&a-
tor, radium iftum prope contaftum aliqvid fefe ver¬
las
5K >;r*3 ( SK
fus «am incurvare. Hsec lamella vitrea , fi «bjicitur
viae luminis, ica ut refringatur radius ille per fora¬
men immiflus, tunc deprehendetur radius prins fe quidqvam incurvare, qvam fuperfieiem lamellse atti-
gerit, itemque curvam hane incceptampott ingreflum
paulisper continuare. In lamella plumhea foramea
exiguum acicula fecit Newconus, cujus latitudo es-
fet unciae. Per id foramen immifitin cubiculum
fuum tenebricöfum, folis luminis radium, comperit»
que umbras capillorum, filorum, acicuiarum, alio-
rumque id genus parvorum corporum, in illo lumi¬
nis radio pofitorum, multo efie latiores,qvam debe?
rent, fi radii luminis prope corporum ifiorum extrc-
ma in lineis re&is tranfirent; & nominatim capillum
humanum, in illolumine collocatum, intervallo cir-
citer duodecim pedum aforamine, umbram proje-
cifle, qvse intervallo qvatuor unciarnm a capillo ha*
bebatlatitudinemqvatuorpartibuslatiorem,qvam ipfe
erat capillus. a) Dein, cum fol in cubiculum tene-,
bricofum per foramen \ unciae latüm colluceret,col-
locavit, interje&o duorum triumve pedum interval¬
lo, plagulam chartx confpiffatas, ex ufraquefuf par¬
te denigratam, & in cujus medio foramen erat qva-
dratum circiter \ unciae qvaqvaverfus, per qvod ra¬
dius folis tranfmitteretur. Tumdeinde ad id foramea
laminam eultri prseacuti chartae ifti confpiffataj frat agglutinavitpice,ut ea lurninisperforamen tranfmifli
partem aliqvam interciperet. Erant autem plana
cbartas confpiflatse & laminse eultri parallela inter fe,
radiiluminis ad perpendicuium obje&a. lam cum
B 2 hxo
£ ) H ( 3K
hxc ita eftent collocata, pofuic alium cultrum prope
priorem, ica ut acies iplorum edent parallel« interfe,
& invicem obverlas, radius luminis incideret in am-
bos (imul culcros, ejusque pars aliqva inter acies i.
pforum tranfmicteretur. Curnqveacies ipforum dida-
rent jam inter fe circicer ^ parte unciae; radius in-
ter acies tranfmilius dilpertivit fe medium in binas partes, umbramqve reliqvit binis idis fuis partibus interjacentem. Et prout calci i ad fe invicera pro-
pius admovebantur, ita umbra latior ed fatia, radia- tionesque ante di£tee contrahebant fefe in brevitatem
ab interioribus fuis extremitatibus propius umbram;
donec, cum culcri tandem fe contingerent, lu¬
mentotum penitusevanefceretinumbram b). Hsec,
& plurima alia experimenra, a Newtono indituta,fa-
tis fuperqve evincunt, quod radii Juminis ad fuper-
ficies corporum inflettantur, & qvidem proximi for- tius, & debilius' remotiores; qvare quoqve ad mö»
dum qvaedionis proponit; annon radii luminis, qvi
in corpora incidentes, refletluntur vel refringnntur,
infle&i incipiunt ante qvam ad corpora perveniunt?
Hancce luminis Inflexionem prius qvidem obferva-
vit P. Franc. Grimaldi Soc. IeC fed illam multo di- ftin&ius & fuhus illudravit fagaciflimus noder, re-
rum naturalium invedigator, ut inventum hocce merito Newtonianum falutari debeat.
a) L. c. Lib. III. obf.I.b) L. c. Lib. IILobf.X.
§. VIII.
Neqve heic fubditit indudria Newtoni, fed lon-
giusprogrefluseft, & demondravit, qvod.omnis ra¬
dius
>
t
& ) »f ( JK
dias Inminis, in tranfitu fno1 per qvamlibet fuperfi-
ciem refringentem nancifcatur conftitutionem qvan- dam feu tranfitoriam difpofitionem, quae in radiipro- greflu seqvalibus revertirur intervallis, efficitqve ut is in fingulis difpofitionis acceffibus tranfmittafur fa¬
eilius perfuperficiem refi ingentem proxime deinceps cbjsctam; in fingulis autem ejusdem intermiffibus
five intervallis refleftatur faeilius ab ejusmodi fuper-
ficie» Acceflus, five reverfiones difpofitionis idius,, q va fit, ut qvilibet radius faeilius refieÖatur, appel-
lat ejus vicesfacilioris reflexionis, (fits of eafy re¬
flexion): reverfiones autem difpofitionis iftius, qva fit,, ut idem faeilius' tranfmittatur, dicit ejus vicesfa¬
cilioris tranfmiffus' ("fits of eafy tranfmiffion). Ex;
bis podea explicare conatur, qvamobrern fuperficies
eorporum ornninm craflorum pellueentium, luminis
ineas incidenris partem refieGant, parrem refringant,,
nimirum, qvod radiorum alii, qvo tempore incidunt,,
fint in vieibus facilioris reflexionis v alii autem in vi- cibus facilioris tranfrnifius aBaecce omnia dedu- xit ex ingeniofifiimis obfervationibus circa reflexion
nes,. refraGiones & colores eorporum1 tenuium pel- lucidorum, e.. g., laminaj aércae interjacentis duo vi-
tra fibi invicem fupra impofita , & bullulae aqves b)
atqve egregie confirmavit obfervationibus aliis circa!
reflexiones & colores laminarum crafiarumr, pellu¬
eentium St politarum c:
a) L c. Lik IL P. III. Prop.. XII. &' XllL F). L. c. Lib. II. P. c) L. c.. Lik IL. P.. IV..
IX
» ) I* < &
IX.
Neque prastermittendum eft phasnomenonrefra*
öionis luminis omnino fingulare, & in natura, qvan-
tum pdhuc conffot, unicum; nimirum Cryßallus Ißandica dicitur iapis qvidam pellucidus, in paralie-
lepipedum facile fiflilis & coloris expers; Si lapidis
hujus fruftum libro typis imprefTo imponatur, litern
fingulseper Cryftallum infpe&a?, videbuntur bins. Et
fi qvis luminis radius in qvamlibetejus fuperficiem in-
cidat,dividitur is continuogemina refraåiorie in duos
radios, ejusdem qvalitacis luminisfere. Doarum ifta-
rum retra&ionum, una eodem modo efficitur, qvo
ex ufitatis optices legibus fieri fölet, ita ut finus an- guli incidentise, (it ad finum anguli refra&ionis ut
5 ad 3 5 altera vero, qvx refråttio inufitata dici fö¬
let, verfbs plagam anguli bafeos parallelepipedi cry- (lallini acutioris, cerca qvadarn ratione femper dirigi-
tur a). Quod fi duarum cryftalli I/landici portio-
num, altera poft alteram, ita fit collocata, ut pofte-
rioris fuperficies fingulae fint prioris fuperficiebus fin- gulis parallell, jam radii illi, qvi in prioris cryftalli
fuperficie prima refringébantur ratione ufitata, iidem
ratione iterum ufitata refringentur in pofierioribus fuperficiebus omnibus: &, qvi radii in prioris cry- ftalli fuperficieprima refringebantur ratione inufitata,
ii inufitata qvoqve ratione refringentnr in ceteris. Si
vero irufta cryftalli transverfim fibi invicem impo-
nantur ita, utplana perpendicularis refra&ionis fint
inter fe ad angulos re&os pofita, ille radius, quiad
primam fuperficiem ßfitatam refraEfcionem paffus e-
& ) »rc $
rat,pottea inufitatam patitur, & vice verfa. Quumita-
que haec lex refra&ionis reperiatur conftans, neces-
fum videtur, quod inufitata illa refra&io dependeat
ex congenitaquadam radiorum proprictate,qua-unum
latus radii gaudet pras altero b),
a) Hilgen. De Lwuine. Nervt. Opt. Q%rfß.2j.
b) Opt. Qutffi, 28.
5. X.
Radii lolis, vel a fpeculo cauttico excepti, & in
focum reflexi; vel a vitro cauttico in focum refra£b'r
lummurn excitant calorem, ita ut corpora qvaevis fir- miflima, ipforum violentiae permifta, aut liqvefcant,
aut in vitrum mutentur, aut in calcern abeant, aut in auras per modum fumi difpergantur. Obfervan*
tur corpora nigra, un£hiofa & fufphurofa heic citius comburi, qvam cetera colorata, macra minusque pinguedinis & fulphurofi in fc continentia; unde et*
jam vettes nigra*, in folis a2ftumagnum,& in commo-
dum ixpe adferunt calorem. Per experientiam, &
qvidem vulgarem conttat, corporibus in le invicem
fortius agitatis, uti in attritu & fermentatione fieri fölet, calorem excitari: augeri vero, qvo corpora funt duriora, qvo fortius comprimuntur, &quocc-
lerius agitantur. Numne itaqve fas fit credere, vim radiorum luminarium calefaciendi & ure-ndi , adfcri-
bi debere iftarum particularum duritei, celeritati &
attritui ?
§. XI.
Quum itaque lumen poflit loco moveri, e loco xxcludi, infle&ij refledli, refrangi, urere &c. quae
C omnes
& >1*C «X
cmnes funt afFe&iones corporum, ad mentem New¬
ton!, hxc ejus theoriacondi pofle videtur, quodcon-
filht ex particulis minutitTimis, duris, heterogeneis,
a corpore lucido emanantibus, & in dire&um maxi¬
ma velocitate progredientibus, donee ab aliis viri¬
bus defle&aneur -r inter bas vires prascipue eminet illa, quae ad fuperficies corpornm agit in radios lu- minis, illos inflc£te-ndo, refle&endo & refringendo»
ß. IZlh
CartefTus, vacuo e natura expulfo, fTnxit totam
buius mundi materiam initio divifam fuifie in parti- eulas utcunque deformes, variosque motus circula-
res habentes, unde fa&um elfe putat, ut alias ab aliis fejungerentur, & poflea fibi mutuo occurrerent, illo-
que attritu omnem finxit earum fcabritiem tol- li: binc provenere particulas rotundas, qvas vocat fecundi elementi. fed qvoniam eorpufeula ejusmo*
di fpbaerica perexigua qvsedam intervalls reiiqve-
runt, quas ut aliis ramentis materias minut i (limis im*
plerentur, necefle fuit, itaqve ulterius fingendo po- luft ramenta, attritu fuperius indigitato extorta, vi
motus fui in infinttum feredividi, adeoque capacia, ejus omnia interfUtia implerent. Hxc ramenta, utut
fubtiliora, apud eum conftituunt materiam primi ele¬
menti. Materias hujus primi elementi initio Continus
crefcentis, impletis interfiitiis globulorum fecundi elementi qvidquid fnpererat in centra varia conflu- xiffe, ibiqve corpora qu&'dam fphserica fluidiflima,
folem pucae & fiellas fixas conftituifle llatuir. Cor-
pafcula h_aec omnia, in orbem fecundum ejus fenten-
