• No results found

Deo Duce

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Deo Duce"

Copied!
20
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

Deo Duce

DISSERTATIONEM GRADUALEM De

ROMANORUM

SCIENTIA NAVAU,

Approbante Ampi. Fae. PBilojQ in Reg. Acad. UpfaL

Sub P R & S I D I O

Maxime Reverendi ffîri

D

jOtfANNlS

ÊSBEKGII,

SS. Th. Do&. Gelëberr. Grxc, lir*

Prof. Ord.Sç Fac.Philof.h.t.

Decani fpe<à.

Vubiicdt difquifitïonijubjicit

GUSXAVUS FULT, Holm.

Al K.

w&Ui.; id i ' _}J>

In Audit*GußaV,Maj. d. Decemb»

'C*nn. MDCXC1X.

H O L M I JE, ExOfficina OLAI EN Ail,

(2)

S/ R.*

SUMMTE FIDEI VIR O

SENATORI REGIO,

STATUS ET CANCELLARIß

CONSILIARIO.

ILLUSTRISSIMO

LENTISSIMOCOMIEL

ET DOMINO,

DnCAROLO PIPER.

COMITI ET LIBERO BARONI &c.

MACENATI MEO GRATIOSISS1MO.

(3)

EXCELLENT!®/JE.

ILLUSTRISSIME.

HANG

ROSTRATAM. COLUMNAM.

NON.

INVENTIONE. RERUM.

NON.

ELEGANTIA. VERBORUM.

ADORNATAM.

VEL.

EXORNATAM.

SED.

NOMINIS. Till ILLU- STRISSIMl

SPLENDORE/

SED.

TITULI. ROMANI.

DIGNITATE.

SPLENDENTEM.

(4)

IN. FIAM. MEMORIAM.

SUMMI. FAVORIS.

TUM. BEATO.MEO. PARENTI.

TUM.M1HI.CLIENTUM.MINIMO.

EXHIBITI.

IN. SUBM1SSAM. SPEM.

NON. MINORIS.

IN. POSTERUM. EXHIBENDI.

MENTE- VENERABUNDA.

PONIT.

EXCE LLENTBSIMI NÖMINIS. TUI.

TT ' ? T TTT T Tr:'TT' Tl

T *T

(5)

CldrißlmoPhilofophiœ Candidâto

Dn. GUSTAVO FULT

Amico fingiïlariter dilèâo Dijfertatiommpro Gradu

eruditarrï

edituro.

QVamvis

gloriasatqj tentandacupido

tàriturn

ftimulaverit,ad

non

quasvis

cunclis

audendaquibtis

infîta

celebritasnomini conciliaretur; paucio-

ribustamen incultaindulferefecula litau- fusfuos, ftudia ac moliminapolteritati

traderent: plerörumqve res oblivionis

tenebris itacircumfeptae ac obtutas deli-

'tefcunt, ut evolvere aceruëre paranti-

bus, defeUus mbnumentorum Iuftam

fôpenumeroinanem, & fpeinihil relin-

quat. Haudminimam felicitatis Romanas

partem in eofitam jure dixerim , quod

quafi foliorbem inhabitafTent,fdli irhpe-

raflent, ita certatirh viri cUrilîimi, In¬

genium ac labores fuos hiftoriàs hujus

populi confignandàs cöttfecraverint, at-

* qye vel emori ut Romanum vivat no- mën, conciipiverint. Quantocuritjve

vero ftudio& affiduitatefcribentium,Ro¬

manisantiquitàtibus fbêneratum lumen5

caveritarnen nofipotuit quin caligoali-

qua bïfuhd'erëtur* qti& fcgre difcutitur,

omnes

(6)

omneslicet radiosomnesorbis éruditi fo¬

ies vibrent. Sais haud caret nebulisquae- ftio de aftäte fcientixRomanorum Nava-

lis$ quaf abaliis vindicatur temporiquod primum bellum Punicum antecefUt, ab aliisderogatur. In qua materia ventilati-

one digniiîima,îngeniumtuum eximiïim occupari voluifti Clariffime Dn. CAN¬

DIDATE: quo quidem inftituto eruditi-

onem annos anticipantem, teftaturus e-

ris. Ego fane ex itudiorum tuorum in-

crementisfeliciffimistantum animo con-

cepigaudium utverbis exprimereneque-

am. Nec mirum; hocetenim habet re- cordatio convidlus olim fvaviiïîmi Upfà-

lenfis, per annos quinqve, quibusftudio-

rumTuorum me elfemoderatorem, pa¬

rentesoptimi voîebant; quime tanto fa-

vore ac amore complexifunt, ut pr^ter- quam quod ex fangvine eorum non ef-

fem genitus, in csteris & ego filius vi-

derer. Gratulor Tibi impenfe honores diligentia, afliduitate atqve morum ele- gantia, quibus omnibus amabilem Tc reddidifti, meritos; utque fruftus ftudi-

orumTuorum propediemuberiorescar- pas,

Ex Animo feflinanti

caUmoVotfet

JACOBUS WALDIUS.

(7)

: r

Q, F K Q. A.

THES. I.

Alita quon-

dam erat

Reip.

Ro-

mana? magnitudo , ut in¬

geniafcriptorum, etiam feliciflima,

aefatigaverit. Rem hane venuftè

expremt Claudianus , in laudibus Stiliconis (a) canens ;

Qua nihilin terriscompteålitur altius

œtherl

Cujus necfpatium Pifits , nec corda,

decorem, Nectauàem \>ox ulla capit :

Çonfidoitaquè, mirum Benevolo

À Le&o~

(a) Uli,î.f.m,18}.

(8)

-*H (2) S-#"

Le&orinon futurum, quod ego,cui

tantum contigit excelfum iilud re-

rum Romanarum faftigiumadmira-

ri; quodinquam, rurfiis tanti im- perii prodeam fpeâator. Nimirum

anteabreviter oftenfumell, inid o-

mniftudio incubuiireRomanos , ut*

genribusirent perfuafum, fefehaud

indignos eiTe,quibus fafcesfubmitte-

ret Orbis terrarum. Nunc itaquè

a?quo nequaquam ferre pollum ani-

mo, utpopulo tam nobili Se indu-

ftrio inuratur îgnaviae nota, Seaiïe-

ratur fuiffe eum per plura fecula

reimaratimœ prorfusrudem ac im- peritum. Ineo enim(nequis plura

nos pofeat) occupabimur,utRoma¬

nis ante primum bellum Punicum

feientiamvindicemusnavalem.

THES. II.

Inclaruere Romani virtute pra?-*

cipuèbellica , qua haud fcio annon

ceteris pra?ripuerint gentibus pal-

mam,non terra tantum, fed mari

quoquè fortes, Hicitaquèprolixiüs

(9)

"*H (3)

indicandum eft videri mihi Poly-

bium Romanis paulo iniquiorem,

dum quantumquidem ad militiam

maritimam attinet, adeoejusafTerat

eosfuifle rudes, ut primo bello Pu-

nico nonmodo nävesteftas, fed ne

* longasquidë omnino,necp adeolem-

bümaliquem ad trajiciendum, niii

commodatofumtum habuerint (b)

AdeoutQuinqiteremisufum inpr^-

lio navali naupegi ipforum penitus ignorarint , donec tandem Cartha-

ginienfium una,arena? inha?rens in

' faucibus ad Promontorium Rhe-

gium, à Romanis capta naupegis

fuerit pro exemplari, quod imita-

rentur & ad quod fuas conforma-

rent. Rurflisait viros dele&os, qui

nunquamin marimilitarant, collo-

catosinfcamniseoordine,aciiinna-

viumtranftris coniiderent, & do-

* âosufu in terra fervare tempus Sc

menfuram ini&ibus, Sc tum de-

mum inmari revera , fedfeniim,

A 2 fe-

(b) Polyb. lib. i. Hiflor.pag. conf,

Savil. deMil,Rom. p, w. 444.

(10)

"*H (4) M*«

fecilTe experimentumartis. Hîc,in-

quam , tanta laboralTe principem populum, quantam vult Polybius,

rei navalisante I.m cum Carthagi-

nienflbüs bellum imperitia3 vix à

mepolîlim impetrare ut credain.

Nequè id temerèycumrationesfeof-

ferantmultae, qux Polybii fidem

hacinparte (ufpedam reddunt, &

avitamnavalisfcientias gloriam Ro¬

manis aflerunt acvindicant.

THES. III.

Primumvidetur repugnare ipfe

tirbisiitus^qu^amnevelmaximisna- vibusmeabili (c)alluitur.Unde felli-

turHenricus Savilius, qui(d) exifti-

matalveüüuminis ad urbemmedio- cribustantümnavigiis vehèndis fe¬

tisfuiiTeprofiindum; &ad Fidenas

ita anguftum., (e)utvix du£e fçàphée juxtaiimul tranfîrepofiint ; cum ex Livio confie^ ahquarum nùVium con-

ciir-

&

(c) Conf Dion^Halle, libr. 3. Ant,R.p,/£3»

Tlin.H.N.lib.3.Cap.f, fd) InCommfntar.de Milit,Rom.p. (e)p. 443. (f) 4.34.

(11)

-S#-§ (s)

curfum ibifa&um effe. (f) Pra^terea

cum Romanonnili 12.dißaretmilliari-

biis abOßiisTiber/ms(f ora marisTyrrheniy (g) qui qu^fo credibile, quod quin-

gentoruin fpatio annorum, ex canta locorum opportuniraüe nullum vo-

- luerit ipfa captare quaddum atquè

emolumentum. Imo contrarium evincuhtNavalia multo ante Roma*

inftituta , nullo quidem alio fine, quàmnavibus conftriiendis fubdu- cendisque ; (h)adeout hinc , quo-

ties effetopus, navesrepeterent, de-

- diicerentque quovellent. (i) Quin

itaquèpotius in partes transierim Dionyfii, affirmantis (k) negotiatio-

ne maritimaufos effe Romanos inde âtemporibus Anci Marcii4.0illo-

rum Regis. Porro fi vel maxime

concederemus , quod tarnen falva

veritaüe vix concedere audemus,

*nullas kabuiffe Romanos näves, ne-

que (g) Ant.Bäudmnd in notisadFermrii Lex.

Geogr.p.m.ijâ. voceRom, (h) ConfLiv.8-'14.

(i)Conf eundem lib.-ycap.iä, (k,) libro &

M' cit*

(12)

~*H (fi) S-®?-

que adeo lembos nifi ab aliis com- modatos; ab induftria tarnen Ro¬

manorum alienum eft,fuilFe eos an¬

teprimum bellum Punicum ita rei

navicularise rudes, ut impellendse

cohibendasve navis, ducendi inhi- bendiquè remi tirocinia tum pri- \

mumnecefTe habuermt, «Sc quiaem

in terrafedentes, addifcere.

THES. IV.

Et quid multa ? Bellorum na- valiumlongo tempore ante à Roma¬

nis geftorum, femel iterumqvè fit^

in Hiftoria Romana mentio. Clafßbus

ad Fidenas certatum cum Vejentibus, an¬

no U.C. 328. relatum teftaturLivius (1) apud quofdam Annalium fcripto-

res» Extant &parta de ^ntio fpolia,

captahoßium clajfë, fi tarnen illa claßis,

namfex fuere roßrata, fid hic numerus

Ulis initiis nasalebellum fuît, (m) Ne-<

qvè vero antiquis temporibus, «Sc \ quidem longe ante Punica belia, fu-

bita tantum hxc Militia atqvè tem- pora- (0 Qn) Florw lib.i.cap,it.

(13)

(7) S-®?*"

porariaerat, Ted conftans 6c perpé¬

tua;quippe quascertos haberetPne-

feâos claili adornandœ, inftauran- dx, claiïiariifqvèfoeiis 6c eommea-

tu inftruendas- Et duo imperia eo an¬

no daricœpta perpopulumj utraquèperti-

s nmtia adrem militärerna unum,ut tribu-

1 ni &c. Alterum, ut duumviros navales cUffis omanda rèficiendœquècaufa idempo¬

pulm puberet lator hujrnplebifciti fuit A/,

Dec im tribunmplebts. (n) Et fatetur fi-

mul eodemloco Livius, femperan-

tea, licetcertumnondeüniattempus,

^ foifTe in ufu hsec inunia, queequèDi-

âatorum fèrè 6c conlulum beneficio p concederentur; fecus ac putatSigo-

mus, qui hoc primum anno inftitu-

tos eiTe Duumviros illos navales ,

cum antea non fuilTent, cenfet. (o)

Adeo ut Savilius cetera egregius,

led indeterminandis navigationismi-

* liticeqvè maritima primis apud Ro¬

manos incunabulis, oppidö quam inconftans ûbiqvècontrarius, incur-

rat

(n) LivJib.pycap.pi (o) i# tfot, ad

Ppit} tiv, libyii.

(14)

i-m (s)

rat ipfe in vanitatis atqvè ambitionis

notam, quamLivio conaturaffinge-

re, (p) ideo qubd clailis, Prasfeåi

orx maritima, Duumvirorum na-

valium , (ociorum navalium, &c.fe-

cerit ante i.m bellum Punicummen- tionem, Exiftimat videlicet ipfe, 1

contra verbaLivii, hosvel nufquam fuiffe, vel non ad rem miliüaremde-

ftinatos; Ted falfb & nulla adduâa

fententias fax ratione* Quin imo bi¬

nas tum habuifTe Romanos Clafles,

licet non adeö magnas, alteram in navalibus Romas , alteram inaliqua>

ad mare Tyrrhenum crepidine pro- babiliter ex eodem Livio videtur

pofTe conjici. Per idem, inquit (q)

tempus (f Claßls Komma, à P. Cornelio ,

quemfenattu maritima oraprafecerat, in CampaniamaBa, q\>um appulfa Pompejos ejjet, fociiinde nasales ad depopulandum

agrum NucerinumprofeBi, (fc.

Th.

(pj id>. deMilitU Rom,pag.4q4.& f

415' (?) iib.p*capt

(15)

C9)

THES. V.

Ut autem alia taceam, nonpo- teft conlifîerehxc Polybii opinio,fà-

tente etiam Savilio. (r) cum caufîs

Tarentini belli viginti ferè annisan-

te illa tempora gefti, Quod nempe

' Duumvir Navalis ad deprasdandum

litus Magna? Gracias mifîus, ingrefî

furus jam portum Tarentinum cum decem navibus te&is, JWnm

cpçctKTuv, (ergo non ex opinionePo¬

lybii prirnum vtjsg KcyratyetttToi h. e.

naves teéhe inventa & conftruôae

0 " bello Punico: mu-ltominusnaveslon¬

ga?, quas habuiiïe Romanos primo

ftatim polt exa&os Reges anno iple

innuit Polybius (0 ) fît ipfe cum quatvor navibus fubmerfus, unâ ca¬

pta reîiquifqve fugatis. (t) Quam

cladempnètëxtu paâorumveterum àRomanis violatorum , éxcufàtum

« ï iverant, quibus cautufn erat, ne ul-

B trä

(V) lib.cït.p.44)-. (jf) lib^.p.uS. (EConf*

Epit. Liv.Uk.12,Appian,foc. citand. & Ereinf-

hem. infupplern. Liv. /, 11.cap 6.tfy.p.i%.

fttosinmargins citat auftores*

(16)

Cio) §-#-

tra Lacinium Promontorium navi- m

garent» (u) Quaoccaiione hoctan- clh

tummodö adjiciam, mirum omnino videri, non ammadvertifle Polybi-

umbina loca, à fe ipfo addu&aquae . lola & navigationis & militias mari- y,1

timas antiquitatem Romanis abundè J?

adferunt. Prior eft in vetuftiffimo, *u

Romanos inter ac Carthaginienfes, ac

fub primis, poft exa&osRegesCon- m

fulibus, ipib fatente Polybio, (x) i- ^

ôo fcedere: mh iiaein pumaiots mh- ^

TE TOTZ PnMAIfiN ZTTtxzivcc TU adXa ctxçMTfjçixy ea,v (mj v7tq qi

7] 7ro\z[JUWi>civayKcLc&uo-iv. Ne naviganto M

Romani RomanorumVefociiultraPulchrum ri

Promontorium: nifitempeflatis aut hoßi~ ti

um \>ifuerint compulfi. Alterum item q

locum continet aliud antiqvum fœ-

dus, fed tempore tarnen aliquanto re- g

centius, ubi inter alias conditiones, d

etiamhasc ; Tor kaaot akpxithpiot,* ti

Mctçidç, Aqile&cLi STreKeivctPi,- q

pcuxç. Romani ultra Pulchrum Promonto- C rium-i d

:—; —— ii

(») Appian. fragm 7n£i 7T£Strßtia>vfa &r S44- CO Hhfj.Hißor,p. /77.

(17)

ino

'bi-

Cii) $-&•>

avi- Yiuyn) Mafliam & larfejum Prydds nefa»

:an- "M*0- O)

THES. VI.

IU£B Interim tarnen quoniam

nobis

irj. videmur quod voluimus obtinuifle ,

lcje id viciffim Polybiopoflumus largiri,

10 fuiffe Romanos, quantum quidem

'eSj ad militiafn eorum maritimam o-

^ mnemqvè adeö rem navalem atti-

! j_ net, ante primum bellumPunicum,

Carthaginienfibus longé inferiores,

siyct cum videlicet ante id tempus, nun- quam venerit ipfis de imperio maris

nto in mentem> quodjam inde à majo-

um ribus Pœni tenebant* Et hic faâum

di» credo, quod militia navalis, quippe

îm quam ferius cœperant excolere,ter-

œ- reftri femper deinde fuerit habita i»

re- gnobilior, non tarnen poftquam ftu-

?s, diofius frequentari cœpta eft, vir-

)r,f tuteinferior, cum mari non minus,

quam terra, quaqua verlum viâri-

to- cia circumtulerintRomaniarma* Vi-

m> de Lipfium de Magnitudine Rom.

lib.i. capy. Th.

^ (7) p*l19*

(18)

C12)

THES. VII.

Nonignoroquofdam mercatu-

xx, commerciorumqvé cum träns-

marinis hommibus per aliquot fecu-

la intennillo ufuï, ailiguare, quöd

virtutibns apud Romanes fuus tam- diu conftiterit honor. Cujus inter alios fententias patronus Henricus

Savilius (z) fautorem etiam videtur

naéhis elfe Forftnerum, qui enu- meratâ collaudataqvé Romanorum

virtute, fie concluait: (a) Nimirum

cum Ulis gentibus adhuc luöiabaturpopulus

Romanusy qua nihilex tranfmarints mo- rihtu in urhem invehere poterant. Ce-

terum Forftnero oppono ciim Dio- nyfii modo laudati auâoritatem, af-

firmantis fcilicet effecifTe Ancum Marcium, ut Roma non mediterra¬

neis tantùm> fed etiam tranfmarinis hominibus patens maritima quoqvè

bona deguftaretj (b) Tum, inftru-

men-

(2) de Milit. Rom.p. ton.44z. (,a) ad 4.

Annal. Tacit,pag. 60y. (b) q.Antiqv. Rom pel. 181.

(19)

(13) $-&?"*

mentum vetuftillimi cujufdam Ro¬

manos inter Carthaginienferqvèfoe¬

deris: (c) Qui admcrcaturam Venerint,

ii Vediigal nullum pendunto♦ Quicquid

hifceprafentibusfucrit Venditum, publica jide Vendituri debetor, quodquidem in A-

'

frica aut Sardinia fucrit venditum. Item

in fœdere fecundo: (d) Romani ul¬

tra Yulchrum Promontorium, Maßiam &

Parfejum ad Merçaturam ne eunto. Et

tamen his frequentatis commerciis

nihilo fecius antiquamfidem, religi¬

onen!, morumqvè difciplinam &

integritatem aliquamdiu retinebant atqvètutabantur. Savilius prasterea nobis praevaricari dataqvè opera

ineptias fe&ari videtur: primum e-

nim Urbs Romana , inquit, (e) per

aliquot centum annosfe nonappheuitmari¬

tima militiafiudio, Fortafßs hac intera- lias cauflas non efl minimi ponderis, cur tamdiuflorens virtutibus conftiterit Refp.

excluferitque corruptelas, quarum praci-

pua nutrix eft mercatura peregrinasque

terras

(fl) Ap.Polyb,].hift.pj*ly. d) lib.cit.p.iyp*

(0 lib.cit.p.44

(20)

(14)

terras freqùentandi naVigatinnibus libido, ßVoliticitfides habenda, Ubi dum Jo- quitur de militia maritima, qux

qu^fo ratio erat diceremercaturam ad corruptelas civitatis multum fa-

cere, certe ifte fermo nullas omni-

no ibi quidem videtur habere par-^

tes» Voluifle autem eum dicere hoc de militia navali, vix à me pofliim impetrare ut credam, cum h^ctan- tumabfit utreipubl. alicujus corru-

ptio queat dici, ut potius robur

fummum ac munimentum, Deni-

qvè (f) ipfe Tibi contradicit, feque, quafi reprehendit. Quantum autem !

ad mercaturam attinet, multos an-i

nos ante Ancus Marcius , cum ani- f

madverteret oftium Tiberis portus commoditatem prasbere,extruxitO- ftia, ad merces cum apportandas

tum exportandas, utRoma nontan-

tum iisfrueretur, qua; vicina regio*

liippeditaret, fèd & maritimis com- moditatibu&

£ D. G.

(/) M* 44S-H**

References

Related documents

patuerit, quum in ceteris, excepto apud Lycios, quod etiam Apollinis.. erat, non nifl certis diebus, utpote vel Idibus, vel Kalendis,, vel in ortum vel in occafum vertentc Sole,

tempus comparitionis, vel praeftandi quid in judicio ne- gligit, quod dilationem tarnen admittere poteft; is non-. nulla quidem Incommoda fibi accelerat

ut nullum modum ftatuerent homines quxrendis diviriis; de illas ipfas non in ufus fuos,fed ad plura fine fine qvxrenda adhiberent. Id quod minime natura intendit,quae in

buisfet fubfiflere Audor, neque enim pJuribus opus): habe nunc formam Tv\pojuct(, irvxpcc/utjv atque adde iis fyllabam ys, ut Hänt fyllaba una produdiores Tu\p-/j(ro/Jcct,

tando ; interpres enim erat Deorum , quadratus yero Hermes, quoniam literas,■ muficam, geometriam &amp; pa- latfbram invenit, unde in ejus laudem ita fcribitur: 'Efjutjs. o A tos

nova vocata eft deinceps ideo, quod Cumani illam, condidere, everfa Pal&amp;'poli urbe, quam antea exilru-. xerant. Obtinuit tamen ufüs apud

ria etjam margaritis pretia fecit (c) ; quanti vero fumtus fuerit purpura, quam dibapham Romani nominarunt, mox Indicat: me, inquit, juvene vio-. Incea purpura vigehat, cujus

depreilio j immo ιτΑξα, rvjv xgntuitAv ην μ\» το~ς dm.. Quid, quod ex fola coftftru- endi ratione, diuturno ufu firmata, facris literis fua conftat dignitas, veritati fuum