• No results found

VIRTUTIS MODO,

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "VIRTUTIS MODO,"

Copied!
14
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D.

DISSERTATIO PHILOSOPHICA,

GENERALEM SISlENS THEORIAM,

DE

MODO,

QUO

VIVA VIRTUTIS

COGNITIO

ALIIS SIT INGENERANDA,

Quam,

CONSENS. AMPLISS. FACULT, PHILOSOPH.

IN REGIA ACAD. UPSAL.

PR^SIDE,

CELEBERRIMO VIRO,

Dn.

Mag. LA UR

Ε Ν TIQ DAHLMAN,

MORAL. ET PöLIT. PROFESS.REG. ET ORD.

horis ante meridiem sqlitis,

IN AUD. GUSTAV. D. XXXI. MÄJI,AN.MDCCLV,

PRO GRADU,

müdnonum εχλμινί wbJicjt

JACOBÜS N. CHRIST IERNIN,

WEST. MANN US.

UPSALUE>Excud. L. M«HÖJER, Reg.Acad. Typogr.

(2)

tioilvisdeftituta remisacvels^ id profeéionid fimul fif viva , eft

virtutis cogmtio* Eruditione de

re<fte agendisfplendeatquisprofan*

da y & encomiorum praxeosmora¬

lis ampllffimam facht rnentionern,

vita ramen fl caret doélrina,. non

eiir,. quodfihi multum gr3tuletur»

Tlvam inaliismulH produeere exoptant eognitionem*

viam vero, quam ingredi debent, feiici pede progreiTu-

rf, ignorant plurimi. Dignam erg<*judicavimus mate»

riamin qua, noilras penclitaiido vires, modum often-

deretnus generalem , virtutis cognidoni vitam concili»

andi, Omnes defe&us HumaniflimusfuppleatLeélor..

j. m

Cognitio virtutisr qua ad eam efficaciter adpeten»

dam permovemur,. in fenfu flri&iori, quem hic adopta»

Bnuey dicitur viva> δε haec iftius adfe&io, vita tjuidemt

adpeliatur. Ex.oppofito^ quid,fit virtutis cognitio mor-

$w iiitelligitur»,

Sehet

(3)

) i ( WP

Schol. Cognitio viva futnitur latlus & ftri&ius. Latl¬

us, dum vivse nomine venit, quae adpetitus vel aveT&-

tiones quafcunque» five efficaces, five minus, producit.

Stridlius, quando adpetitus vel averfationes efficaces &

plenas idea fua folum comprehendit. Non modo ufu lo- quendivulgari, cognitio virtutis in fenfu tantum ftri&io-

ri viva vocatur, fed illeetjam noftro maxime convenil fcopo. Quernadmodum Praxis Theoriam praerequirit,

ita quoque nos, modum, quo viva virtutis cognitio aliis optime inftillari debeat, tradifuri, notitiam officiorum

debitam fupponimus, quod verbo , antequam ulterius progrediamur , hiG adnotafTe'fufficiat.

5. III.

Sola repraefentatlone nobis bom, ut obtinendi, ad·

petitus nofter evaditefficax. (Pfych.) Cognitio ergo, in

qua non reprasfentatur bonum nobis ut obtlnendum, viva

non eft , (§. II.).

Goroll. Si virtus bona quidem in fe, refpe&u mei^

habetur,fed hic & nunc ut minus, ratione majoris boni,»

cogitatur, virtutis cognitioeft mortua» Namque bonum

minus, refpe<ftu majoris, tanquam malutn aeftimatur·

(Pfych.). Hinc in ejusmodi collifione virtus non judi·

catur bona mihi·

§. IV.

Quia nihil fit absque ratione fufficiente, (öntol).

adefie quoque debet ratio, cur quis bonum aliquod fibi repraefentet ut obtinendum. Ratio illa aut nititur argu- mentis, in fubje&o orrinem oppofiti formidinem exelu- dentibus, aut non. Si prius, oritur convi&iö, <i pofte-

rius perfvafio (per def). Aut itaque eonvi&i, aut per-

fvafi de bono nobis^ cum virtute connexo» obtinendo 9

cognitionem habemus vivam. (§· III).

Corolh

(4)

) 4 ( &&

Coroll. certiores dum evadimus, quod bonum cum ä&ione morali copulatum, fit hiobis bonum, & quod fa-

cilius ejus compotes fieri poflimus 3 crefcit cognitlonis

noftrae vita.

Schol. Hifce,generaliifima ad vivam virtutis cognl*

tionem requifita continentur, quse, defcendendo ad fpe-

eialiora, ulteriusperfequi, propofita impedit brevitas,

§ V.

Non eft prsetereundum impedimentum, quod aiios

ad praxin moralem manudu&uris, hoc in negotio occur- rit, mature removendum, Scilicet bonum nokis ex rel cujusdam convenientia cum fine, cujus exiftentiam hie

& nunc cupimus, menfurarefolemus. (exp).. Cum au-

tero omnes non emendati pravislaborentpropenfionibus, quibus, ut finibus rnaxime necefTariis, nuilo non tempo¬

re facere fatis adiaborant, (exp) patet virtutem, quah- doquidem tantum abeft, ut diftorfas eat promotum in-

clinationes , quin potius radicitus quafi eas exfiirpaias cupiat, cPhil. Mor.) non modo non depravatis mortaU-

bus bonam, fed re vera adparere malam, Ejusmodi vero

virtutis cognitionon potefi; eile viva Iii)

CorolLUt vivxvirtutis cognitioni concedaturlocus,

eradicentur oportet pravse propenfiones.

Schol. Profe&o in hoc cardo rei veriitur. Quin e-

nimplurimi, idea gaudentes virtutis , eam ranquam ipfis,

in fe, bonam adfpiciant, vix fuperefi: dubium. Curta¬

rnen efficaeiter non adpetatur, rationem in eo commode poni mihi videtur, quod pravis propenfionibus adeo titil-

lentur miferi morfales, ut taedium experiantur , deficien-

tibus obje&is, propenfionesperrnuicentibus, His itaque evulfis, obfervatisque, quae §. IV. requifivirnus, cogni¬

tio virtutisviva exiilit. Simul autem, opus hoc "eile hu-

rnanis viribus longe fuperius * fateri cogimur* Noftrum

in

(5)

β*3> ) 5 ( &3ß

In hac re confilium eo redif, ut taedium ex perverfarum pernicie propenfionum vitiofis tantlem exeitetur, quo majus hoc melius, oftendeturque deinde, folam virtu-

tem ei auferendo eiTe idoneam, Quod enima t»dio nos

Ijberat, (emper bonum nobis habetur (exp ). Alioquin, quamdiu propenfiones non fatisfad» , majus taedium ,

quam virtutis abfentia, in ftatu lu&se » gignunt, genui¬

na praxis exfulat moralis. Egregie nobiieuta confentit Oeconomia »fern» noftr» falutis. Pr»cipit illa Legis

. fulminepeccatoresomnium primo deterrendos, ut exvi-

tiis, pcenarum, qu» Legis tranfgrefiionem comitantur, graviffimarum formidine, t»dium perfentifcant exquifi- tiflimum; quofado, Gratia DEL quamomninifu cona- tuque tum confedantur, fide falvifica obtinenda Ulis proponitur.

§- Vi.

Pedem jam promovemus vifuri, quid refpedu modl cognofeendi fit obfervandum. Prarmittend» vero pauc»

d finiriones Cognitio , qua res ipfasnobis repracfentä-

inus, intuitiva, qua autem Egna, quibus exprimuntur,

reprüfentarnus » Symbolica audif. Magis intuitiva co%~

nitto eil, qu» nobis plus in rerepr»fentat9 Minus intui- thdi qu» minus. §.VII.

Ad cognitionem vivarn neceiTaria eil boni repr»fen·

tatio, IlI)eigoetjam intuitiva ejus cognitio (φ. VI).

Coro11. I. Quoniam tripüci inprimis modo cogni¬

tio aliqua fit intuitiva, fenfatione, imaginatione &intel- iedu a)y vivarn inaliis producere pofiumus cognitionem9

&.repr»fentatione intelledus, & fenfuum, & imagina-

tionis.

Coro!/: II. Cognitionis vita crefcit, quemadmodum

boni intuitiva cognitio incrementum eapif.

$. VfH.

m) Vid· Differt* de Cogniu Symbolica 9 ff* VIiL

m '74'·

(6)

QXD ) 6 ( $£2?

§. VIII.

Experientla novimus per ideas fenfuales omniufet

maxime, idquefimul, in rebusreproefentari; deinde vero

perPhantafmata, fl ceterafuerint paria; res autem, fen-

fationem& imaginationem effugientes, non taηti. τι no-

bisexhibereperceptionumnumerum. Ideseitaqueienfua-

fes funt omnium maxime intuitiv«, & pofthas, Phan¬

tafmata VI. *ζ).

ScboL Solem,Templum, Stockholmiam Oculis vi-

dentes, piura nobis repriefentamus , quam dum ea tan«*

tum imaginamur. "Similiter idea hominis in génere mi¬

nus mihiMit, quam hominis Angularis, Caji aut fern·

pronii.

§. ix-

Ut cognitio virtutis fiat magis viva , aliis , dum

fieri apte poteft, potiflimumingenerandaeil cognitiofen-

fualis & imarünativa bonorum cum ea connexorum. (Co-

roll II. $. VII. & §. VIII>

Scbol. I. Idema Pofteriori etjamconfirmatur. "Man ,

"Kanmit Grunde behaupten, dafs derjenige, der einem

•'andernbewegen will, feinem zweck nicht leichter und

"gefchwinder erreichen Kan, als wenn er gefchickteund

"(einem Endzwecke gemåffe Empfindungen mit derje¬

nigen vorftellung verbindet, welche die Gemütsbewe¬

gung verurfachen foll. Mejerus libr. cit. §. 136. Ih-

tellexerunthoc Icilius Numitoriusque, qui exfangve filias

Virginii corpus, Appii Decemviri necatum caufla, fub-

latum, populo oftentarunt, ut tarnatroci confpedlu, o-

dio Decemviri inflammarentur animi. Confr. Liv.Libr.

III. Cap. XLVIIL Libr. II. init. Cap. XXIII. aliudquo-

que infigne occurrit hujus rei exemplum. CiceroAnto-

nium (Libr. II.DeOratore, p. io8.edit.Schrev.)de mo¬

do Vid. Μ. Georg, brieär. Mejeri Tbeoretifcbe Lehre

um den Gemütbs bewegungen /. jf. 6u & 136. t

(7)

c

do, quo Μ. Aquilium optime defenderitj ifa iöqaenfena

introducit: "Senfi quidem tum magnopere moveri judi-

<cces, cum excitavi mceihim ac fordidatum fenem, &

"cum ifta feci, quae tu, Crafle, landas, non arte, de

"qua, quid loquar nefcio, fed motu magnoanimi acdo~

"lore , ut difcinderem tunicam, ut cicatrrces oftende-

rem, &c. . Qui juftas facinorofis inflfgi pcenas prsefentes intuentur, meturn & ftorrorem criminum patrandorurra perfentifcunt, abfentibus longe majorem. Quantumva¬

kat cognitio fenfualis ad mores emendartdos., prseclare

dacet Seneca Ep. VI, Rene & hoc, caliuerunt Lacedse- monii, de qvibus relatum legimu?, quqd iervos fuos ine- briatos-, in confpe&uvn· bberorum fuorum duxerint, ut hi eo facilius & felfcius ab eb.rictate deterreri pofient 9

feniibus percipientes quot & quaotatriftis coroilaria poffe

fe trahat eferietas. Cftmenfes> praeter Imperatorum ex-

empk, nudis quandoque uCbs·argumentis , ad vitsehone-

Harem alios imbuendam, mcmoriae eft proditum. Et ca·

ait Roeta:

Segnius irritant anfmos äemiffaper eurem? Quem qu£funt oculisjulje&aßcieltbus, & quae Ipfe ßbi tradir fpeäator. - - - - -

j HOR

Res fenfui obvice fortius & vividiusj intelledui tu- terr, objeétee,·. licet Ordinarius , debilius tarnen mente a adficere, adltTtCejeb» Canzius In Ration. & Örat viri-

cuio p. 3

Nee de ufu imaginationis idem vocari poteif in du-

bium.. Oratores, arte fledendi i'Iuftres, in id toris in-

eumbunt viribus„ut rem, Imagination! quaΓι coram fpe«

dandam progonanf. "Orator & Poéita verbis ea expri-

"n unt,. qua Ρ dores coloribus, Mufici fonis, & fcul*

"ptores in folrdo exhibere nituntur,ait celebr. Lev. ΜόΙ-

*ter iu Differr. inaugvDe Plenitudine Temporis. In re ade©-

k«·

(8)

) S i

adeo manifeila fupervacaneum putamus charfam impTere

exemplis. Non tarnen pr«iereundum duco falvatorem fapientiflirnum, fuoveiuticaiculo, vimcognitionisimagi¬

nativ« fsepius adprobafle. "Chriftusfelbft hat die himli-

"fchenwarheiteninfabeln, Metaphern,Allegorien einge¬

kleidet, und diegantzeheiligefchriftifteinunverglelch-

«lickes Mutter eines «fthetifchen Vortrages. Georg«

"Friedr.MejeriAnfangsgründe aller fchönen wiiTenlchaf«

4tten Tom, I, p. 2$.

Schol. II. Cognitione gaudentes fenfuali & imagina-

bili, judicium ferimus de rerum proprietatibus , qu«fo

mul nobisabjiciuntur, intuitivum, unde, modo obje-

élurn adpetibile fit, immediate fsepiffime inferirrius, rem effe adpetendam, aut non. Ejusmodi Cognitionen* eile

omnium clariflimam, quamquidem imbeciliitas fragilitas-

que generis human! recipere poteft, haud obfcure indi-

cat Lockius De Intell. Hum. Libr. IV.cap. II. §. I. Cog¬

nitione autem rationis, plerumque mediate &fucceifivei plurium fcilicet argumentorum & ratiociniorum ope, re¬

rum adfeéliones percipimus. "De hac Ira Lockius 1. c.

u§. IV. Etjamfi certa fit, inquit, nori tamen clar« adéo

"acmanifeft« eft evidenti«, necaffenfumtampromte eli-

«cit ac in cognitione intuitiva. Etil enim in demonftra-

"tione, animusidearum, quascontemplatur, convenien·

tCtiamautrepugnantiam tandem aßequitur,· ad hanc tarnen

"inveniendam, ftudium &attentio, & plusquam fubita«

"neus unus intuitusrequiritur. Confr. J. f. &6, cetera-

"que, qu« paflim hac de re habet.

Schol. III. Miraris forte, qua'ratione v.gr. virtus

fenfibus & imaginationi fubjici poifit. Lubentes fatemur,

virtutem in genere & ienfus & imaginationem effugere.

Exiftit tarnen in individuiscum fuis effeftibus &circum.

ftantiis, quas fenfu coram intueri & imaginatione repro- ducere licet, e, gr,Titii caftiias, Marcipatientia, in bis

Ulis

(9)

«w

Ölisye eircumftantiis. Similitudine quoque, a rebuspetf*

ta fenfualibus notis,cognitionem fieri imaginabilem cui- vls patet. Et licet virtus, quatalis9 quse nempe a&ionuni

convenientiam cum Lege involvit, neque hoc modo, rigorofeloquendo, fentiatur, aut imaginatione capiatur,

Indetarnen in vita communi, prafuppohta virtueis theo- ria, effe&us idem oritur, quod nobis fuiücir. Egre«

gise eniin, in cafufingulari, a$ionis& vlrttitisrepraefen-

tatio coéxiftit in nobis.

SlhoL IV* Verum quidem eil, noftram derebuscog¬

nitionem effe debere intuitivam

, & quo magis, hoc nos In quavis fclentlaevaderecertiores. Non tarnen inde iia-

tim argumentari licet, quodomnis cognitio debeat tan- tumeiTe fenfualis &imaginabilis. Praeferquam enim quod iocum interdum habere plane nequeat , nonnunquam fnaximeneceflaria eilcognitio diilindle univerialis. Quo

esque ergo id obtinet, prceftat aiiquali contentum eile intuitivaj cognitione, neceflitate exceptionem a regula irnperante.

Coroll. Quo elarius bona cum virtute cqnjun&a fen- tiuntur, aut imaginatione cogitantur , eo magis ejus

cognitio fk viva. /

Scbol. Quod fortius, quodplura Organa fenforia fe- rit, id elarius fentimus. Quod diftin&ius, quod fsepius fenfimus, idelariusimaginamur. Ceteradocebit Pfycho-

logia.

Χ. χ

Duplieem ftatuunt claritatis gradumPhilofophi: Ex»

tenfivum &Intenftvum. Ilie in multitudine, hic indiftin- étione notarum

partialium,quibus ab aliis difeernitur resr

confiftit

c r Ä

beniatio & imaginatio bonorum, cum virtute con-

B nex-

(10)

>idf

iiexorum , potiffimum redduntIpfius cognitloriemvlvaiwl

ti IX ) Senfus autem & imaginatiofiftunt res, omni mo¬

do determifiatas,, innumerisqueinvolutas circumftantiis

unde nonpoteft non multituda oriH riotarum, quibus ab

aJiis res aliqua difcerrittur; His vero animaefaeultatibus

notas rerum partiales non diitingvirnus. (Pfych) Iiaque ut

fit magis viva virtutis cognitio , aderii extenfive ciara

boiii obtinendi reprsefentatio X).

ξ. ΧΙΓ.

Cognitio extenfiveclara,vividavocatur. Quam ob

*em,( ut boni cognitio evadat vivida» danda elt opera

($, XI).

Scbot. Ex §,VIII. fenfationes efTe omnium vividiffi*·

mas elucet,.

i XTip.

idese abfiradlse & univerfales, quia féparanddnota*;, generi vel fpeciei haud communes, formantur, (Log.Jj

nomtantum continent notamm numerum ac iingulares.·

Cum vero* in multitudine notarum confiilat extenfivé

claritas, (§. X.) & in hac fita iit vividitas,, (§> XII.β

quae cognitionis vitam omnißo promovet, ($. cit.) fequi-

tur, quantum;fieri poffit, ab ideis boni ab/tra&is & u- niverfalihusabftinendum,ftngularibus in,earumiubftitutis

tbcum.

Scholl Tum illuilrationis gratia ,, tum etjärn ut:

cönfénfus aliorüm nobiséuin pateat, adferamus verbar

bahccortcernentia rem,, M. Joh. Ernfl. Gunneri in fåch

Erklärung des Natur und volker rechts, Tom. g. ρ;

260, Dritte Hauptduk: «'Hierausiit klar, das jemehre-

<4re merkmale dieoben erwehnte vorftellung des Guten

l%oder ßofen) in lieh faib, einen deftb grpiTern Einftufs

^hatfie in uafern willeh, uriddeito; lebendiger musßc

noib-

(11)

β» ) ίϊ ( «5®

*%otfiwendiggenentwei-den. weilnundie einzelnevor*

*ilellurigen des Guten und Béfen frepracféntationes hont

«<& maIiindividuales f. fingulares)ungemeinviel mehre«

«4re Merkmale,, als die algemeine deutliche und abilra*

e<&e Begriffe in fich halten, foiffoffenbar , das die ein«

^zelne vorffellungen einen viel gröffernEinffus in unfern

«'willen, oder unfere Begierden, als die algemeinen Be«

'griffe, haben. Wenn ich den wein fehe, rieche und

«'kofte, oderftelle mirdengutenweinvor, fo ichgeilem

•»getrunken , ίοWerdendiefeeinzelnevorftellungen ganz

^gewiffeinen vielgroffernEinfluß?inmeineBegierden ha¬

lben,, und alfolebendigerfein·,. alseinealgemeine abilra«

««£le vorftellung:von-der Gute'des wekis.·

«4Bönum, quod confideratur abftra&e tantum acge>

"neratimt non habet fpeeiemillam boni ardentem, qua

«'mensincenditur ac ad quserendum vehementius ImpeU

^liturfed sequipollet fpeciei veri meri, intra intelleilum

"manentis,parummovenris extra&c.. dielt Kev«,<Rydelius

«'in Exercit. Ratiom Part. IV ,* ρ. ιif..

Coroll I. Demonftrationes apriori, rlgprofse & Phi->

iofophicoe, lbeumnonhabentabsqueideisabiiradlis5 (Log)

Illae Igifur, fi non urgefneceffitas, omittantur.

CüroiL IE Exempla, a) Experientiay in primis do- meffka-, FabulaevComcedlas,, cet.inaliisradvlrtutis yivam dedacendis cognitionerryufurn pollicentur. ionge maxi-·

suutnv

<r) Exempla fortius animurrf percellere quam quosde

Iis formamus conceptusgenerales ac diffindtös, confendit Celebr.Canziusin Phil. Wolf. cumTheo*, conftnfu p. jq., Secretamquandam vim ac cffcaeiänv animos mortakum eaacfitar;# atque imp llendiy exempibtribuit Jo. Chrift».

fifdberus»m0emonff de obhgafc Hbro.-ad Eeiig,$*22r.<

Ifejjpr«» certiftidinem· ex: exempüs quam demonffratio-·

itibi» emifol'ere,,- dich IIb Woifius Phill Fra<iL univ.P.

ίοϋ notfc. XIV..

(12)

XX5) )μ( sm 5· XIV.

Cognitfo fenfualls &imaginativa Inferiorlbus antmas

producuntur facultatibus, quse ideas exhibent confufas*

fPfych) Conficitur ergo, cognitionem virtutis, cuiplus

ineft vitse, ideas comitari confufas. J. IX).

Sekel I. Intraélatu antea a nobis citato, Theoreté

Lehre von den Gemütsbewegungen > §. 70. idem de·

monftrare conatur M.Georg. Friedr. Mejerus, cujus ad·

ponere Iubet verba. "Ita vero Ille: Eine jede verwor¬

fene vorflellung iftein Inbegriffvieler dunckelen Vor¬

sehungen J. 49, Eine jede diefer dunckeln vorftellun-

"gen, würckt eine Begierde oder verabfeheuung §, 67.

"die aber dunckelift §. 15. folglich bringt einejede ver·

''worrene vorflellung, eine Begierdeund verabfeheuung

"hervor, die nichtnur gröilere Neigungen der feelefind

69. fondern die manauch , als einen Inbegriff vieler

"dunckeln Begierden und verabfeheuungen, betrachten

"muff. Daraus folgt alfo, dafs eine verworrene vorftel-

"lung, die dabey fehr lebhaft ift, überaus große Begier¬

den und verabfeheuungen würcken müffe , wenn iie

"fonft die dazu erfoderte Befchaffenheit hatf. 48. Hier¬

aus ift begreiflich, warum, bey uns Menfchen» die

"deutlichen!vorftellungen weniger Leben, Nachdruck

"und kraft inden mehreften fållen zu habenpflegen, als

"diefinnlichen. Wir habeneinenüberauseingefchrenck-

"ten verftand» und wennwir demnach einen deutlichen

''Begriffmachen, fo enthalt dafsdeutliche Unendliche mal

"weniger alsdafs verworrenein fich. Die verworrenen

"Begriffe find demnach ungleich größer, als die deutli¬

chen, wasdie Anzal der Begriffe betriff, die darinnzu¬

sammengefasft find.Wenn einekleinerevorflellung klei-

"nereBegierden und verabfeheuungen würkt, und grös¬

sere grösfere, fo müffen die verworrenen vorftellungen

"mehrLebenbey uns Menfchen haben, als die deutlichen,

ι ) m ' ' "wenn

(13)

V W® ) 13 ( ox®

4*wenn dieübrigen ftticke gieich find. Das ift derGrun($

"warum'man gemeiniglich dieaccurate Ausfuhrungendes 4<praéliichen Wiffenfchaften, fur kraftlofe Grtibeleyen

"ausgibt], undihnendie Erbaulichkeitabfpricht. EtGun-

nerus quoque, loco fupra citato, hcec habet verba: "Ei¬

gner fielt fich die Tugend auf eine finnliche art vor.

*'Er entdekt, aufeine verworrene art, taufend voikom-

"menheitenderfeiben, inAbfichtauffich. EinMetaphy-

"ficus aber macht fich einen algemeinen abgezogenen

"deutlichen Begrifvon der Tugend. Er raifonniret dar¬

über, macht eine ganze Reihe ichlufTe, und beweifet\

"das man Tugendhaftfein mus. Der Erfte begehret die

"Tugend heftig. Aber der Meraphyficus, ohnerachtet

"feiner algemeinen deutlichen Erkentnis, låfi oft die Tu«

"gend gut fein, und begehret fie höchftens fehr rnat und

<4fwach. Die finnliche , verworrene und undeutliche

''vorftellung des erfien hat einen großem Einflusin fei«

"ne Begierden, und ifi viel lebendiger, als die deutliche

"vorfiellung des Metaphyficus. His addantür, quae Ce·

lebr. Canziushabet in fuo Phil. Wolf, cum Theo!, con-

fenfu §. 4j. "Illa, (facultas mentis inferior, confufig

"obfeurisque pereeptionibus oppleta ) inquit ? fi prasdo-

"minatur , major agenåi vebementia, hese (facultas ani-

"mae fuperior) β imperium eapeffit, major agendi fapien-

^tia exißit* lila ardet, bxc lueet$ lila vitam , i. e.

"agendi praxeos vim, h<zc veritatefn theoriie prxßat.

"(Et in notis ad eandem §, fub figno 55). Fundusani*

"nuet i. e. inferiorum facultatum complexus^cum innume-

"risobfiurispereeptionibus, adeommovendumfemperforti·

icor eft, quam facultas fuperior &c. Confr. Ejusdem

4tRat»onis & Orat. vinculum p. gyy. Quid vsro multis? Senfitivos adfedtus continere adpetitus &averfitiones o- mnium vehementifiimas,& tarnennonnifiejtconfufiscon-

Hare ideis quivis ambabus largitur mamhus. Hon iine ra-

tione

(14)

W3> ) *4 (

tlone inde afgumentari licet^ quod, quo propriuscognl-

tio noftra acceditei, quse adfe&us ciere valet, eomagis

(it viva.

Scbol.lL Ex di&is jam conftare arbilramur, cogno- fcendi modum, qui intelle&ui convenit eumque perfi:it,

nonftatimadpetitum noftrumfortiffime impellere. Elucet

In eoinfigne iapientiae Divinse documentum, quo rudibus

& ad diftinélas concipiendasideasparumidoneis,benignifli-

mevoluitconfultwm Numen. Hinc quotidianateftaturex·

perientia3de infima plebis fsece non raro eos reperiri, qui

morum probitate anfecelluntdo&iilimos. Neveroquern

forteofåendat, quod Intelle&uaJemcognifionem cum fen-

fuali & imaginabili aliis infplrandam non dixerimus, cum

tarnenfacultasanimas fuperior & inferiorunifaeac conjun-

étae majorem pracfiare poffent effe&um, paucis dabimus

fa&irationem» Plusadtentionisplerumquereqüirit intei-

leétualis cognitio, quam cujus omnes funt capaces* nos

autem generalis tantum tradere conftltuimus. Deinde,

quod utilefit■> utintelle<ifu eacognofcantur bona,qua; fen-

fuaiiter& imaginabiliterautnon, aut infufficientur capi-

untur, ex coroll. I.$.Vil.inteliigitur, Hoc modoaccum.

mularipatet motiva. Caveanturverohic demonftrationes rigoroiae& pbilcfopfoicae(coroll.I.§.XIII)*

J.XV.

Sufficiani bsec Theorie, quem fpopondimus, gene¬

rali. Mulrafateorfuperfunt vei addenda, vel exhisprin- cipiis eruenda, aiqueexemplisilluftranda. Temporisau¬

tem, qua circumfcrlblmuf* anguftiam, aliarumque, qui-

bu$obruti fumus , rerum occupationes, finoveris,

hand; utvcredimus, mireris, nos alhiis jam

contentos, mektemati ncilro adfcribere

FINE M.

References

Related documents

r it quod fua confum pferit &amp; non habens neceflaria pro fepultura, mo- rienti om nes fratres prout videbitur expedire neceflaria procurent fe- q uentes ad

rsi ) cum in omni iludiorum genere valere , tum maxime in iludio Ailronomico, nemini dubium eiTe exiilimo. Inde enim fa&amp;um eil , quod Aitronomia^ cultores huic icientise, ob

Non gredi bet videor periculum, pofle vero prius, mihi cautionc quam, tuto quod ad attention interiora in limine evitarim.1 ejus fe pro- pro¬.. De amplificanda repub, futurum

exifiimemus, teneaniusque perpetuum hoc, quod Tempus, nihil plane fignificans extra vim potefiaremque alius Temporis, quod jam Conjugatio habet, id non modo fiipervacaneum atque

mentis officium, ad quod quis vi adigi poteft: tunc enim non beneficium fed creditum efie ineipier.. 482* omnis beneficiorum fplendor,

&amp; eandem causfam diverfo plane modo dijudicent, ex- inde plerumque derivandum esfe crediderim , quod principia legis rite indagare omnibus non contingat, quibus non

Matth. u.y) quod coniugi, quoad vixe- rint, conftanti amore adh&amp;reant, $) quod, bile licet. non careant, tamen -ad iram

dam cenfuiffe. In confcGo prseterea habetur „ quod nemo , qui hand firmifllma omnis Juris f tum naturalis, tum voluntarii, privati, non minus quam. public!, tenuit fundamenta