SP A TIO

ΐ>.D.

4

Dissertatio Philosophica

SP A TIO

EM ILM,

Qinm

Confentiente Amplisfmo Tbilofophico

Collegio

in inclyto ad Salam Athenaeo»

PR^ESIDE

Viro admodum Reverendo ae Celebjerrimo

Domino ANDREA

g oe d i ν g

Philofoph; Thcorer: Profefiore Regio ^,

& Ordinario

Pro iolitis in Philofophia honoribus publico examini fubmittit

suen

VERMLAND ^:

ln Audit\ ^Gufil Maj, d 10, Maji 1699.

icr% ic* is*iis» <<©> tö·* la*

UPSaliΑϊ, Excudit HENRICHS Keyferjun»

Reg.Acad,Typog-raphus.

CKix'tmt Revereinlo äc

Ampliflimo

DOMINO

MATTHIiE JSER,

S.S.Theol. Do£tori Celebernmo, Prima-

riae Holmenfium EccleiiaeAntiftiti graviffimo,

ConGftorn Ecclefiaftici Prafidi adcuratuii- mOjMaeceiiäti iummo.

Tätigere veftra mihi fit fas,

^Bocior

Celebcnimc

^,

limina, qua

euntfis vel ietigijfe dafür,

jprivo _jure tarnenprivoque favere reeiufit

Qua effe folent

Ulis,

Vcrmta quosgenutt.

Profy

favore facras

quo

fem

per

fufcifü

artes, Sufcipejam

Adufa

parvula

facta

me&.

jpfe

fatigabo coelefiia Sumwa votis

·

Votaque pro

vita

proque

f&lute feram.

yivas chrißicoldt tut

b

a prafulgida

ftelU

^, Softer amorf patriideltciumque

foli·

Maxime Reverendi &

Amplisfimi

Nominis Tui,

Cliens devotisfimus

S. Dalman.

Cenerofo,

Tdjsbilisfimo Cenfultisßmoque

Domino JOHAN NI

LEjlONBIELCKE,

TotiusDalix fudici Territoriali dignifli-

mo,aquifiirno^, patronomagno.

Ν et a mihi en pie t as t ita mensque^aquijpmt

_judex,

JVpAjus conveniens euiquefuum tributs;

Efficit,ut veßra

jam

jplendida limina fcAnd

Alt

Cultutarntenuinoßra7haltadomtts;

Hauddubitansnoflroquinde^tentAmineρArvo.

lntegri

dr facilts

judicisarmageras.

Jpfe piis precibus

Superos invota

vocabo

^,

Ut teperpetua proßeritate

beentj

ln tii a confilia ut cceleftis confuUt usque Confiliiprinceps

jußitiaqtie

Sator»

Ut tandem exfummi

fileila

judieis utnS Fidelis fervipramia

lata feras.

Nobiliflimae veftrse

dignitatis

perpetuus Cultor S. D.

plurimum Reverendo &

Claiißtmo

DOMINO

Mag. GABRIEL!

FLOREEN,

Paftori Nyedeniium longe digniflimo,

Fautori& Promotori utoptiaio &cer- tisfimOjita^aeternumdevenerando.

Gratia,

Siejubet

Floreni, officii mihi

nunc

quam memintffe deferre /olebas,

mei;

17/ meritum vefirum memoretn fi nomine nullo_y

Ornisvirtutis dememtnijfe föret.

K^tque tuisq^oniam

claris vtrtutibus

impar9

Ei

dsjpar

^merit

is hoc rude

^carmenerit ^,

froverbisanimunty_promultis

fufcipe

pauca9 Proque tuis fattis refptce velie mcum.

Symbolum erit cujusχ venerart Numina ^vo*

tlSy Ut tua, Floreni^y

floreat

auffa dorntet*

Clarifllmo nomini tuo

fcddiftisfimus ~

s. D.

Φerquam

Venerando & Clarisfimo

V I R O

Domino PETRO

R I S Ε L L _,

Paftori in

iSäfifcffog meritisfi-

nio, Fautori ac benefadori fuo multis nominibus colendo.

»

Venerahili ac· D

oElisßmo

Domino S VENO NI

ULHOLM,

Verbi Divini in

<£3^ minifiro

vigilantisiirro, Familiari fuo & ' affini fincero afFc&u co- 1

lendo. *

Veftra in

me

merita

_,

pie-

pietate

^,

^qua poffum

& licet, colere, atque

hocce literarium mu-

nufculum Do&isfimis

veftris nominibus exor-

nare

aufus fum.Quocir-

ca

fi _paucas hafce pa-

gellas admiferitis comi-

ter, nihil accidere mihi gratius poterit, nihilque

quod audeam ^am-

plius optare.

Veftcr

Prsefatio ad B. L.

Paucis

mus,C.L.circaea,

in limine Te monendum duxi-

quae hinc inde in

liac differtatiuncula cum dealiis, tum etiam

de praefentia fubftantiarum fpiritualium ^com-

memorantur. Offendetfortafiisaliquem, quod iaepiusinhacdiffertatione mundumindefinitum

dixerimus,taiemque3qui vix ånobis circumfcri-

Biautdeterminaripoteft. Atquihocitaeife^ac- cipiendumdiligentercavemus;utcuraOrthodo- xianoftranullarationepugnet·.fcilicet fines o- mnino &terminoe habereuniverfum conditum

nemo fanusnegabit$ nec ullaratione iis acce- dimus,quivel abaeternofuiffe mundum ^, vel

infinitum nugantur: fed quod nobis mortali- i>usnonconftet,quousque termini illi fefe ex-

tendant; proindeneque certos menshumana

definirepoteilejusterminoe. Caeterumqua2in pofteriori membro derepletivaDEI &defini¬

tiva angelorum praefentia eorumque operatio?

nibus dicuntur, pariter ^cum granö falis acci- pienda funt5 adeoutcummaximeOrthodoxis iisque accuratioribus Theologis imprimis yero Scriptura Sacra conveniant. Tenendum enim eft, quod DEUS rebus omnibus exiftentibus

fecundum fuam iubftantiam omnipraefens ht,

confer Jer;23. 24, Verum ita ^ut nullo loco circunhcribatur , ied omnibus creaturis fine fui extenfione indiiUnter adiit, Neque Or¬

thodo-

thodoxi« adverfacenfendafunt,quae deange·

Iis dicimus, Quippe ^cum nec illt, utpote

materia_carentes, quantifint,

proprie loquen-

do, extenfionemque admittant* Proinde

in

certo jrSomnino funt, ita, ut cum in

uno übt funt,inalierofimulexilierenequeant·

Interim^tarnen cumillocales dicanturTheolo¬

gie, &nosrationem praefentiae

pofitivam af-

lequi nequeamus,dicimus

iubilantias fpiritua-

les fuis operationibue , fed

diverfo modo,

praeientes eile, minime negantes

praefentiam

effentiae,quaeeilplane diverlaå

locali.

Tantum

veroabeft _,utquidquam

libertate aliqua philo-

fophandi in ortnodoxiam committamus

quod

injurium fit,utpotius nefandam

licentiam

^pro- nunciemus,quicquid cum

illa

ex

äffe

non coiis»

gruat. Danda itaque operaeil,neamorenovae Philofophiaeinillos iyrtes impingamus,

unde

nilnili confulio&iradivinacxtimeicendaeil.

Corrigenda.

p. j.lin.ult: corporis adde

generabilis &

^corru- ptibilis

p:7.iin: ip. nec quare, lege quare nec

ibid:lin:ult:& penult progrcamnuir & coilocan·

für,legeprogrediantur & collocentur.

p: u.iin:20. vulione^otio

lege :nullo modo«

lin:21, ifto-. lege: iili.

p: 15,lin:17. nonplane leg: plane non.

pi2ς;lin; 13. vol leg:ra;ione.

mm eraa

uviVN

Aiembrum Prim.

IPPIfptim ^{in Philofo-}

ISlpgpi phia illam fifci liberta.

tem absque nimia fui con- fidentia nemo poilit indulgere ^, ut»

quje n©n valet aiTequi vel percipere,

ea judicio iuo ^, tanquam plane jam

nota, fubmittat; etiam ante oninia ^»

nifi velis ab _{i ρ.}fa janua aberrare ^, in- veftiganda eft menti dicenfs eongrua

vocuoa iignifieatio.

Quod

ut

feli-

cius exequamur ,

illos

non morabi-

Δ mur,

mür * qui ex abditis quibttsdam lo-

cis Verborum incuqabula arceffentes, vcfcabula alias quidem pervia , ter- minis multa fubtilitate & quidem praeter

neceflitatem conquifitis

, red-

dunt obfcuriora. Verum, cum fatis

in aprico fit, verba ^» ut habet Ca¬

non Hermeneuticus, accipienda eflc, prour

fubje&ae

materiae queant ada- ptari,

fufficiat

ut heic ^, antequam

rem ipfam piutibus aggrediamur, le-

viter tantum exponamus per ipatium

nos intelligere quicquid de corpore in genere dici confuevit, omne vi¬

de licet illud quod trina dimenfione ptaeditum eft. De varia EntU ac-

ceptione, deque vocibus ejus aequi- valentibus, heic in anteceflum mul¬

ta dici poilent, verum nobis fatis eft hujus conceptum indicare propriifti-

mum, quo res dicitur ^, vel utroque nomine conjun&o Ens reale, inquan-

tum non commentitias & ab intel- lectu

9

3

·Μ

le&u compofitas, fed nativas §c in·

variabiles ^rerum fervet naturas.

Excufla fic molimine haud mo*

lefto infcriptione ipfa ^, proximum eil, ut in iftum Difiertatiuncularo

hanc difponamus ordincm ^, qui na^

turae δζ rationi maxime congruit*

Proinde cum veniat nobis illud Pia*

tonis in mentem _, qui in Sophifta

ita ait: Vetus -eil omniumque com*

munis fententia, fi quis ea quae ma*

gna funt ^, re&e tranfigere velit ^> in parvis auibusdam prius illa facjlio- ribusque» quam in maximis confide*

rari debere, corporis tam generatim

quam ipeciatim fpe&ati Tpatium, quoad ejus fieri poteft ^, jpdagari poffe exiftimamus, priusquam ad ea, qute altioris forte indaginis & ptc*

tii videntur majoris,nos accingamus.

Paulo igitur altius rem hanc infpi«

Cientes, ex ha&enus di£tis dedac>

mus indelebilem hanc & ipfißimarn

cfle corporis notam &

idearx*

ut

fit

ift

e

4

β

in loco, quia eft extenfum ^{, quan-} doquidem hsec feie ^mutuo

inferunt*

Quod.ipium & Auguftinus

agnovit,

dum Epift: 57. ad Dardanum

fcri-

bit. Tolle β^Atta (ha corport

b

^tut, ?ita-

qmm erum, φ quia nuequam erunty

nec erunt; teilt tpja corpora

qualitativ

bm corporum, non erit

übt ßnt, &

ideo neceße

eß

ut non ßnt. Ex male

vero intelleda corporis natura eft, quod nonnulli iic ratiocinentur;Ni¬

hil ibi video, nihil tango, ergo ni«

hil eft» Seimus equidem hunc ta¬

lionis defedunv fuam inde traxifle originem, quod fénfibilitatem exifti-

maverint ad corporis pertinere

eilen«

tiam, fueritque pertinax quorundam

usque ab Epicureis duda tempori-

bus fufpicio, id efte ^vacunm omni-

que materia denudatum, in quo ni¬

hil fenfum iilicö movens confpicie-

batur* ^· Proinde cum ad totum cae-

lorutri

refpientes Expanfum

^,

nihil

quod o^los feriret

deprehenderunt,

m. ·> »

ftatim fpatia quaedam fitixére inania^,

vei ät nonnullis appellantur

μια, ^, minime advcrtentes hoc

effe

fummi Creatoris iublime opus rea-

lique refertum materia, Hujus

erroris Cicero in Topicis p.m. 39Ö.

ita differens convincitur i

Bjje

ea

di-

co, qua ctrni tangive

fojfitnt,

Nots cj]e rurftts ea dieo, qua fangt

demon-

ftrarive non

poßunt

&c. Verum iim- plex ea eft ratio quae fic judicat , cum multa fint, quas iuadeant con- trarium. Praeterquam enim quod

durities & gravitas ad corpus qua corpus non defiderentur, cum

rebus;

duris, utpote lapidibus &

metallis,

quam aéri & aquae, plus corporeae

non infit fubftantiae, quia durum e- molliri, molleque vice verfa. poteft

indurari; etiam nihil in nobis fen-

fum efficere valet, quin moveat

membrorum noftrorum nervös , at quoniam illi å minutis corporibus ^, sjuas tamen revera

effe

corpora ne¬

mo

mo recufa verit , tnoveri non pos- funt, feqoitur nullum

fenfibile

cor¬

poris exhaurire effcntiam.

Hoc fl

non ita ie haberct, nunquam inde

valida pofiet tcxi ratio pro vacuo

é

rerum natura tollendo , fed femper

recurrerent mortales ad haecce prae-

judicia. Verum cum absque haefita-

tione videatur pofle dici ^, nullum prorfus vacuum, five coacervatum

five diffeminatum in rerum natura

exiftere, opera; forte non erit pre- tiuna hifce jmmorari diutius, prarfer-

titn cum videri pofifmt digreffiones

å praecipuo Scopo longiores, ^cum &

ea qux in fequentibus fumus adfer- turi, hxcce quam breviffrme exami¬

nabunt. Quocirca ad alia nunc pro¬

peramus,

difpiciendo,

qua ratione·

Circumfcriptivum ubi å*Fhilofophis

fic nuncLipatum , corporibus queat·

appiicari.'

Attcndendum hic exiftmo intec

CPFpus, quod

figurå ce.F4 termina¬

tum

f

7

I

tum limitibusque fuis cifctimfcriptnrh

efte ideis & fenfu conftaf,atque

iilud,

cujus rtemo hominum novit terrni-

nos _, quatenus nullo intercedente hi-

atu, totum rcpicat univerium. Pri-

us quod ättinet, pofte illi Circum- fcriptivum ubi aflignari, quivis ^, nifi qui mentis eft ionpos, perfpicere pö- teih Facile enim in extenfione ha- bitudinem partium ab invicem perci- pimus. Habet namque hoc corpus éxtremitatem iibi congruentem^* ha¬

bet ambitum aliorum corporum,inter

qtiae eft fitum ac pofttum. Ad alte*

rum jam^, mundum videlicet,fi fleäa-

mus oculos, non apparet verifimilc qui circumicribatur & determinetur»

fed hoc majus eft quiddam quam

quod homini conveniat. Nec _qua-

re iis accedimus qui pediibent fuå-

rum eile virium, ad illum loc'umcö- gitatiorre pertingere, ultra, quo pro-

grediuntur, non habent, cxtraque quem nulla collocantur extenfa; · &

Φ 8

fi Vel maxime terminos

aflignarc

pos-

fent, nonne ultra illos

femper fpatia

fe offerrenr expanfa, adeoque mate¬

ria referta? Verum

ii corporibus

privari ea

Tpatia quis contendat, ni¬

hil certe nobis fupercft, unde

perci-

piamusilla non

eile nihil, fupereft for¬

tade extenfum finecorpore»

fcd

num

citra repreheniionem

hoc dicatur, dc

eo faltern dubitare fas eil:*

Collo-

eatis hoc in ftatu fpatiis , quaecun*

que in iis

refidua iunt advertentes,

praeter

materian* nihil inveniffe pro¬

be fatenmr. Unde liquet,

vocariil-

la per

abfurdam concluiionem ima-

ginaria ^,

quafi

vero

rationis & fiåa

fint entia. Huc facit

difcrimen, quod

inter entia rationis & realia,

Thobi-

as Andrx in epiftola ad

Theodorum

Muilert obfervat. si, inqutt,

/pacta,

i/la va/la

funt

extra mun

dum, habent

juam

extenfionem

,

adeoque quo i eß ma-

le vocant imagwartum.

Si funt fiel

a,

pojjunt

ea pro

libittt contrario modo

_con-

@

9

Φ

toncipi. Pegafus ^a Poe

tis fiftus

equus,

cum alts pro It

bit

u, poter11 aque

fime

a- lis tum eorntbus _conctpt (ed cum Jpati&

non po

fint

fine extenftone coneip', non■

eß aliquod humant in genii

fgmentum

Jed vontas, emus

agno/cenda:

vim ta-

lem DEUS human& mtntt tribuit, a-

deoqtte

agnafere

debet

mundi corporei extenfionem revera tantam e[Je, quA hominis captu tota

ftt

tncomprehenfihilis^

an vero & _quos

habeat fines,

ultrt

qtios nihil fit, & quomod^o ml ctrcum- dare corpora poßit, quod tarnen

figur

a

& eXtcnfionis incapax

hac

ut Capium fuum & hominis cujwvis

(upéfånttA

fobiius

phtlof&phus definire

^nec tenta- btt_{s nec} prafumeti

fed

DEO cujusmefi¬

tem infinitdm nihil excedit ^aut

fugtt

^y

int

eiligen dum

dt de

fnie

ηdum relinquet.

Concluditut jam hinc in fpatiis illis eitc veram Phyficamque materiam

feu quantitatem vel fubftantiam ex- tenfam, _{nosque rerum} univerfitatem

non nifi itnicam cogitatione poffe

Β com-

i° i

CömpieÖi.

Neqüimus enim nec

fu-

ftinemus plura percipere extenfa ut diflfimilia & å fe invicem iejun&a, nid

inter ea habeatur intervallum aliquod interjedivumjquodifiita iintjat illudin¬

tervallumeiTe non concipitur absque longitudine profunditate & latitudine.

Ergo oifmis ifta intercapedo corpore jfive materia eft oppleta» Et nifi a- liunde hoc conftaret, illud arguere

poflent ea, quas de omni hoc uni-

verfo deprehendimus , quod lcilicet

fit ens aggregativum feu colleäi-

vum, quo nomine cum tota veniat

corporum conditorum congeries,^non percipimus quicquam omitti ex iis ^,

q\xx å DEO

funt

creata. Plane huc

quadrat, quod Claubergius Difput:

Phyfic: 9. de

hac

eadem re diiferit,

γlures, ait, verum umverßtätes

absque

vnanifeßa contradifttonü m adjefio ad-

mifßone ßatui

nm

poffunt. gui tnim

verum

univerfitatem

pontt , multitudi-

nem illim univerfiutis

tollit

^, er

vice

cκ νerfa.

φ @

I

verfa,, Nim β in uno

fint omniaqmd

tnt in reltquis$ t

Quamvis ex iis qu® jam in me¬

dium prorulimus.haurire ^non fit dif- ficile, ^non opomiiife infra condi- tionem mundum pro omnimoda ^tc-

rum materialium colle&ione fum- tum, adeo circumfcripium réddi, ut limitata valde fui intelledus potén-

tiå örnens humana illum definire, veii aliquod fpatimr» cui includeretur, de-

terminare poffet, fed potius ipfi ad- fignanda eflet indeftnita quoad no*·

ftruna captum extenfiOy fiquidem nemo

tam arrogans eft, quinon perpenderit^, quidpoffit å fe vel nonpoffit percipi^

tamque confideratc egerit, ut fuutrr

confentiat cum perceptione Judicium*

nunquam ab ea difientiat, Exindc

tamen nullo negotio concluditur nos hac aflertione ifto in omni genercr cntis INFiNITO,quödnon in exten-r fionismaterialis, fcd incorrupt® &o-

mnibas nu.neris, afe?

ίοϊιι*

φ

13

φ

fetatz intcgriratis· & pcrfeüionis pléV

nitudine vertitur _, quidquam vellc derrahere; taarum enim abeft uthoc

a»;rtobis fieri poilit, ut potius di·

cendom ßi> nos, qui omnia fpatia

matpria plena concipimus, jarh in

iua plenitudioe univerfa foveri &

å

imaxjmo Rerti-m OpifLce coniervari adftruimus, longe eminentiorem de

illo habere opmionem, quam qui imägraem immoniufabilis extra muti- (ihm tfacui mente concipcre non ve- rentur, ubi non repugnare

dicunt

enfrpora & qtiidem plu-res mundos

eiTe poflfeⁱ licet revera nondum fintj qiip tarnen qrrjd repugnantius dici poffit non videmus. Quia Γι hoc ip&im ita eflet, aliquid daretur, ubi sribplius vim ifuam infinitam nullo-

que momeintö interruptani in ^aper-

twaiimpn daret confervatio & crea*»

tia Divina, idd exfercre tantum pos*

fet quandocuftque id ei volupe

fö¬

ret* ^< -Atque quum Jam in eo

-'loi veri-

s(cn_V-V τ1 ^_o ms

.witas reluceat , magis - efte quod

reaρfe ert.· quam quod eile potUr,

nunquam habebunt quod obtendant.

Interim _ramen, fi cui placuerit fub

ineudem fiaecce ulterius _revocare·, mLindum infinite extenfum ^non fta*

tuimus, fed indefinite; quia, ut ver- bis _utar

Phyfici

cujusdam clariflimi,

licet reipebtu noftri non poilit ipilas

terminus definiri, nefcimus ramen

nunquid forte mundo aliquos ter- minos limitesve pofuerit DEUS;

quos nattiraiiter quidem nunquam

eoncipiemus, ied quos tarnen iuper-

naturaliter aliquando forte depré-

hendemus. Huic tandem rei ante-

quam fupremam imponimus manunfi,

verba acutifiima Viri in omni*, lite¬

ratura celebris Ρ1 iπii adjicirrmsj fic

enim ille, Furor ert, inquit, pro- fcdo furor, egredi ^{ex eo} ( mundi opcre) & tanquam interna ejus cun- -£ta plane jam fint ^nota, ita fcrutåri

extera; quafi ^vero menfuram ullius

rei

Ρ

14

Φ

rei poifit agere, qui fui nefciat, aut

mens hominis videre, quac mundus ipid non capiat,

DAembrum Toflerius"

Ex iis

^membro

quas

^funt

hactenus

expofita, ejusmodi

in fnperiori

funt profe&o, ut non parum lucismox fequentibus foenerari poffint. Natura jam ordinis & rei ipiius pofcere vi¬

detur, ut inquirendum fit, An, &

qvomodo fano fenfu fummum itlud

& perfe&iiTimurr» ens DEUS

Opt:

Max: diciqueateffe in locof Paucis igitur ut liceat nunc mihi uno vel

aitero verbo rcpetere ptius libata, negari non

poteft, iftud

de

fpatio fi-

ve loco enunciatum, proprie ad eas

res referri, quse determinatam fuam

obtinent extenfionem, ut adeo ini-

quus & in fummas DEI

perfe&io-

ncs

θ 15 ©

ite$ injurms üii qui non confiteatüe

Subftantias Spirituales ita eiie in lo- co,ut nonconftct quidfignifieet'eflein locOj cum de iis dicitür» Certum ta-

rnen eft non fignifkare elfe in loco

per modum corporum, quod folum

eft proprie efle in loco^* cum genus

humanum, cujus eft nomenlocoim- ponere, ^non viderit fubftantias Spi¬

rituales. Neque intereft, quod vul-

gus exiftimat non efle illud quod eft nullibij non enim fententiarum con- ditor eft vulgus,beut nomintim, idco-

que nominum fignificationem ab eo

aeeipimus, non di&orum certitudi-

nem, vid: Tbom: Angl: inftitut: Pe- ripatet: Hb; ^2, §. 13. 14. Itaque non

quidem plane affenfum prsebere pos- fumus illis, qui ^autumant eile de ra- tione effentia: ipfius DEI, ut iit in fpatio, quandoquidem nulla ^extent indicia, ubinam locorum ftaruamus DEUM extitiiie , cum nondum fue-

re fpatia ab illo ^creata, & amplius

doceriardemus quo pafto Supremum

Nu-

Φ 16 φ

Kumen, humana mens, &

fitnül pkta

res corporex molis expertés

angelici

Spiritus, in Uno eodemque

loco qui

corpore repletus eft,

absque pofitio-

ne uriius intra alium, efie queant,

IiiQ vera coUigéndo judicemus, in-·

corporeas haice &

fpintiiales fubftan-

jtias fui£ operationibus, quanquam

diverio plane modo, fe ibi

pra^ien-

tes fitiefe. Uttum vero fatis digne

ac decenter de DEO loqtii videntur illi,qut cum ejus idea miicent quae-

dam ^e rebus corpofeis alia, ^nön

iE

ne caufa in dubium ^mefetur vocari, prastertim cum inde

multa teda mi-

nimequc aperrahabeantu^quar ad De-

um attineiic. Verumenim veto,cum fatis evidens fit ac manifeftum ^, DE-

UM nec limitate nec infinite difru-

fum elTe aut extenfum, fequituf ^non nifi improprie de

Eo

enunciari poile quod fit in loco,· neque enim eaquae

oppofita funt eodcmienfu

eademeife

ac de feinvicemaffirmari poifunt.· In¬

terim

Q *7 ®

lerimtameη formulam recepram,quod rcpletive iti loco effc dicatur^cittari·

gidam cenfufam declarari poffe nemo

non intelligit, dummodo iatis dili- gcntet iibi _{caveat, ne} ullam ^nti in¬

finite corpoream adncctat exteafio-

nem _, fiquidem proprie ibi locuui

habet liic tertüinus _, ubi de univerii plenitudine _mentio, ut antea often·^

fum _, injicirut« Antequam veto hinc faciamus digrelTum , illud ct- iam reputari convenit, quod DÉtXS"

dicatur éfle in coelis ve! aitiiTimis·

Verba h£c funt Ariftotelis;

«·«$$

Μ&ρ&ττΜ

zdti ^{Θΐύύν i%aart»}

ύ,τίληψίρ^

t&f vcLvjti \ ^cti/uxcaii τφ rendp

'απο&Μ&Γΐ)^w

βάρβαροι

xj

ilkwH.

lib. 1.

de Csélo cap. 3 Omnes homines de Diit

cxißimationem haben_t, & umuerß, qui

Deos effe putaüf, tam Craci _quam Bar¬

bari,

ipfum

_fupremtim locum D'tis tri~

bueruYHs Omnes _quoque

infuper

ho¬

mines qui nomina Chrifto dedere,

hoc intra qüodcunqwe

compreheh-

C ditui

© ι8 ©

dittir pro

peculiaci quadam DEI ic-

de habcnt# & facra pagina

illuftrati

Servatorem noftrum

docuifife

tenc-

mus, Patrcm noftrum qui eft incoe-

lis quotidiana

orationc dominica

compellandum

eflc. Sed

^ea

facro-

rum iibrorum intcrpretes merito

fic

enucleant & refolvunt, ut

nulla

DEO

imperfc&io tribuatur

^,

quafi

cum coelis circumfcriberent» vel

fin-

gercnt illum tanquam ens

aliquod

corporeum eerto

loco & fpatio in

coclis definitum. Verum ut

finibus

a&iones efle diftingvendas

fciamus,

ad ejus providentiam

& majeilatem

animo

repreefentandam ad coelum

o-

cutos attollimus. Providentiam qui- dem, quia qui

iummo loco efle in-

tclligitur

facile omnia pervidet. Ma-

jeftatem^, ne

quid tcrreni vel abje-

&i dc DEO cogitetur.

Ut enim jam nihil

dicam de

an- gelis, quorum

definitivum Ubi ipfis

å

Philoiophis adfcriptum, fatis firmo

- ftare

Φ

i 9

Φ

(lare talo ^deo non eft probabile,

cum hadenus, quod fciam, non fa-

tis fit evi&mn, femper cos circaCor¬

pora efficac ter agere; & quamvisdc

natura mcntis angcücae citra cogniti-

onem Sacrarum literarum rationislu¬

raine niulta å nobis dici _nonqueant;

Hoc tarnen pro certo conftat, ad

iliorum ellentiam mentem folam,

nullum vero corpus pcrtinere, adeo

ut Philofopho de fpatio angeli non convenientius fifcitandum videatur,

quam fi quacrat, quo colore tin&us,

quove fapore fit imbutus. Sed hoc

non impcdit, quo minus corpora fi-

bi adaptare & dimittere, aliqemque,

volente fic Deo, in fpatiis effedum producere vi cogitationis fuae,poflint*

Mitto _quae de fpatio noftrae mentis

heic poffent dici, ^cum qnivis ani- madvertat, illa nullius efie ufus.

Sivc

cnim ad adus ejus ättendas, fivc ad ipfam ejus fubftantiam, nunquamta¬

rnen ex illis necesfitatem quandam loci,

® #

loci» nunquam vinculum

qticd

tianc

illi ^lligat,

extorquebis* Quin

imo

aqua judicii lance

iinguia perpenden-

tibus conftabit, oaentem ve! plane

deftitutam organo corporis,veletiam

commercium cum illo habencera ^,

urilia fapere, velie,agere, nec tamen

ad hsec producenda corpore cgere.

Concludimus dcnique pofle dici ibi

mentem efle» ubi eft corpus quod

dila regit, &

å

cujus

motibus affici-

tur♦ quas praefentia non

eft localis

vel ipfius

effentiie

,

fed a&ivse &

paifcvae

virtutis duntaxat

^{, ut}

habet

Clauberg: de Conjun&:Corp:

& anim: Cap:17»

Tctur cuta^iiruaTtuv , μίτα> μα, μ,ίλίτηΓΜ ήα,ο,« τ<*£

åfyrcxi

ημπίροΐζ ^» όκκα

?βλ0*

ytnercq τχτχ

βία

«KSÄsmg*, ^.

τέiu_ς ταίζ'ϊί

ik'oßl

πιΚχ.

S. D. G.

'·.·· - ·:

,/ .:λ:,. ^{* -.} ' .. · ' jfi

# % # * *

; * * * *

m