ANTA CASA

(1)

rrrr cwn inry De_»

ANTA

CASA

Sive de CUBICULO LAURETANO Diflertatio. cquam>

Confenfu _Ampliffimae

_{Eacult. Philof!}

SUB PRaESIDIO

VIRI

_Ampliffmi

_atque

_Celeberrim

)n.

_JOHANNIS

A-BELLMANNI

Eloq* Prof.

Ord.

Publico bonorum examini

_fubjicit

NICOLAUS _{JON#; FLUR}

Stockholmienfis»

In Auäitorio _Guß_av.

_Maj.

-D. -2/. _Ottobris Auni M DCC III.

UPSALI.E,

^erJOHANNEM H. WERNER,

(2)

RETERENDISSIMO

IN CHRISTO RATRI

D

no

E

R I

C 0

BENZELIO,

S. S.

_Theologie

_Do<5tori,

Regni

Sveciae

Archi-Episcopo,

& Academia* _Upfalieniis

Pro-Cancellario

Eminen-tifllmo

Mßcenatiac

_Patrono,

Summa Pietate & _Vcneratiotfe

(3)

REVERENDISSIME

PATER.

Qua divinls

mm

cumulata,

propemodum

in

Italico

enco-

folo

fplendet,

San&a

Cafa,

heic

adfciti-tio

_fplendore

_nudata*

_comp

_aret

_:

cmacpue

infinitis

laudibus, ad

ccele-pia

ufcjue

habitacula,

eve&a fuit,

ventatis

_jam

_fulmine

_dejella,

ocu-ks _Tuis,

_{REVERENDISSIME}

RATER,

_fißitur.

_Quanta

_ve¬

rb cum _arrogantia,

Aullores Pon~

tijicii,

materia

bujus

dignitate

crepaverunt,

_eaj.^

_etiam

_coram

_po¬

(4)

tentisßmis

Principibus fuperMtve*

runt, eorum^

ojuod

_eam

ipßs

infen-berent-,

_{gratia certo}

_fibi

_polhcentes:

tantacumammi

fubmtsßone vüem

hane

_cafam^

_ejusq^

_qualescuncp

_mi¬

nas,

ad

confjpe&um Tuum,

RE¬

GERENDISSIME PATER

defero.

Patcrnum

Tmm

favo-rem humillnne vener_ans,

dignerü

tenuehoc excrcitmm

_{fcrcno vultu}

refpicere,

utcp

fpes

ac

fortunas

me¬

ns Tibi commendatum

eam^fimul

permittere.

ffhiodfnpereß,

utr

in

tam_gram

QP

_c_ana

_fenedia,

etiam-numfirmrn

vigeas

diu,

longacpfelt-citatcfruaris

ßupremum

Numen,

asßduisj

dum

vixero,

precibm

fati-gabo-> ad

eineres usque man

furus

REVERENDISSIMI

NO-MINIS TUI

HumiUimus_{devatijfimiiifc} _culto/ Nicolaus Flur.

(5)

Caput

Primum

UffsXiyOfJLVIOV^

§. I.

Ivini Numinis

cul-tum & _{religioncitL»}

omnis human« feli»

citatis efte

fundamé-tum, veritatem

me-ritö _adpellaveris

o-mni dubitatione _majorem. Fruftrae-f nim _mortales,morte deje<fto corpore,

aut_{animae fuae} _vitam, _aut _vitae

beati-tudinem, aut huic denique

perpetui-tatem _promittunt_j _Ted _&_fruftra _fibi,

quamdiu in terris vitam agunt,pacem

&fecuritatem_j _fruftra_imperio, _cui fub-funt, &focietati civili> cujus ipfipar-tem _conftituunt, _aetatem _longam _atqj

profperam

pollicentur:

nifi fummi

Nu¬

minis imbuti fenfti DEum Ter Maxi¬

mum_fupremum _omnium_rerum_&

(6)

ato-2

atorem & redorem _agnofcant, ejus-que dudi amore _pariter ac reverem tia 7 quod fui cujusque fuerit officii,

fedulo _exfequantur.

$.11. Ceterum^ quam certutru eft huic live _bafi, _five _fulcro, _omnem inniti felicitatem_hominum,

tamquo-quefirmum cenfendum eft, _plurimum intereffe,quoanimo,quoveritu Deum

colas. Sanum _atque _unicé amplexan-dumcultus divinimodum exhibent

no-bis divina _oracula,_fcripta_videlicet

an-tiqui & novi foederis Qni-bus_tarnen, _(lhiftoriam,_praefertim_eam

quae ab ecclefia nomen habet, Theo1

logiae, ceu herae fbae, ancillantem ad-junxerimus, nihil credo, quod a ve-ritate alienum fit, ftatuemus. Dolen-dum veto_{,quod hane}_ipfam

hiftoriam, recentiorum _imprimis _feeulorum, au-dorum vel infcitia vel malitia adeö

fcedaverit., ut non alia _magis reperia-tur _figmentis _Sc _mendaciis _{referta atq;}

vitiataj _plerisque _in _gratiam _vel _pa¬

triaefaae_fuorumque_vel

magnorum

ho-minum, vel _denique _lucri _caufa

mul-ta _{fingentibus.-} _Horum_irt

numerofunt

Jefuita?, Monachi, aliique Pontificiae fedae

(7)

feds addidi: quorum

aliquibus

nihil

interdiu tam abfurdum occurrit, nihil

nodu _per _fomnia _tam _vanum

obftre-pit, quod ipfi provero

venditare

ve-reantur, modopaululumutilitatis

inde

redundet} faepiffimé adeö

ineptientes,

ütomnesverecundiae limites

transgref-ii videantur,

III. Tales etiam funt eorum.»

de Santa Cafa _ineptiae _&

_{ftultiloquia^,}

quam fummis laudibus

extollunt,

vari-isque encomiis ornant,

cunabulacoe-leftis _regins, _Dei

_concepti

_{veftigia_,,}

facrarium Dei, fandum fandorum, o-mnisque fandimonis

receptaculurru

appellantes. Quam

verö

falfö

&imme-ritö, ex prsfenti

dififertatiuncula,

cujus

id _argumentum,

_{Philofophicé}

pertra-dandum eflfe voluimus, patebit:

aded

ut ex _impudenti hac

fabula,

quid

do

ceteris eorum traditionibus

fentien-dum lit, intelligatur,

Caput

Secundum.

£)uce de Santa Cafa circumferuntur

brc-viffime narrans.

§. IV. Tria prscipue

funt

loca,

(8)

qus Pontificii, & in _{Iiis Monachi}

po-tiffimum _frequentant _, _cultuque

divi- ,

no _{profequuntur:} _Nazarethi _domusS.

Maris, Betlilehemi _prsfepe _Chrifti, & _Hierofolymis _ejus

fepulcrum. Ho¬

rum autem _{primus quia}

maximé apud

illos _celebratur, _{cum tarnen}

reapfe ce-teris _longé _inferior _fit,

exercitio prs-fenti materiem _{luppeditabit.} _Initio

i-taque Sands Domushiftoriam breviter

exmente & narratione Pontificiorum

contexam_j _ut, _{quid de}

eatradant

in-fulfi _ejus _defenfores, _adpareat.

V. _Fuit _itaque _Domus _Iisc

a-lias dida _Camera, _Cella, _Cubiculunu

S. _Maris,_Domicilium, _Tedum_B.

Vir-ginis, sdes Lauretana, facellumde Lo-reto, Sands Maris _{domus natalis,} o-lim fitain _oppido _Galilss _Nazaretho, ubi _concepta, _nata _& _educata _{eft. Ibi} etiam nunciante _angelo _Gabriele au-dorem & _{coniummatorem} _falutis

no-ftrs _CHRISTUM _JESUM

concepit, &

ad _duodecimum

usq; annum nutrivit

§. VI.

PoftafcenfionemSalvato-ris&obitum Divs _Maris, _Apoftolicus

coetus _{Cameram hane} _ob _varia _ibi

fa-da _miracula? _{fumme yenerabilem elfe}

'

(9)

vo-voluit, eumque in finem in Ecclefiam

j confecravit. Et LucasEvangelifta

ima-d* _ginem _S. _Maris_{manibus fuis} _formavit,

I

iisdemque pinxit

coloribus,

quibus

ad-I huc inftar folis nitet atque corufcat. $. VII. Infummadeinde

venera-I tione hsc domus _apud _populos

Chri-^

dianos fuit.

Cum

autem

invaluilTet

impoftura Muhammedis, & Suitanus

Rex _dEgypti _Palsftinam

_invafiffet,

_mox

anno M CC XCIvn Idus _Majas,

Nico-lao IV _Pontifice, _{sdes hsc} fundamen-tis avulfa _{eft atque} _Angelorum mini-fterio é Galilsa _pet _nemora _{& maria_*} in Dalmatiam translata, ubi cum iter

milliarium yoo confeciffet, circa

fe-il cundam nodis vigiliam

Terfadumin-rer&Flumenf_{oppidulaDalmatiae)}

con-fedit.

§. VIII. Nec miraculofs

huictrans-lationi fides deeffe creditur.

Fuitnam-, que

eodemtempore Alexander

intern-ploS. _{GeorgiiTerfadenfis}

_Antiftes,qui

( Jam gravi ac diutina

laborabat

febri.

HuicB. _{Virgo Parens} _inter_fomnum

_&

vigiliam divinis radiis fulgens, adpa-ruit: & dicendi _genere _prorfus_orato-* rio _hiftoriam _{aedis fuae}_> _nec_non _ejus

' "

(10)

tram-6

translationis caufas criarrans, aegropri-ftinam _{valetudinem reftituit.}

§. IX. Tuncomnes& fubitam An-tiftitis fanitatem & novam de recens

advecla aede _revelationem_ädmirantes,

rem hanc Nicoiao _Frangipanio _illius regionis Praetor! _Terfaclique _domino

nunciarunt. Hic _itaque _iv, _probatae

fi-dei & _integritatis _vi_ros

? una cum ipfo

Antiftite _Nazarethum _{mifit, miraculi} veritatem _{exploraturos.} _Qui _vifis

re-centibus avulfaedomus veftigiis,fuper-ficiem dimenfi _Iongitudinem _ulnarum

40, &latitudinemulnarum 20

deprae-lienderunt, cum _{adveda in Dalmatiä}

aede exade _{convenientes.}

§.X. Ceterumnon tarn domici-lium _quam _diverforium_ibi

locorume-legiffe B.Virgo videtur: Nam

interje-dis tribus annis cum _dimidio, _anno

fcilicet M CC XCIV iv.Idus

Decem-breis, Bonifacio VIII _Pontifxce, _aedes

ab _Angelis _trans _mare _Adriaticum _in

regionem Italiae Dalmatiae _oppofitantj

Picenum _{transportatur}

7 & in fylva_.

collocatur, _quae _erat _Recanatenfis

cu-jusdam matronae, cui nomen Lauretae:

unde _{hodienum Domus} _haec _Laureta¬

na audit.

(11)

$.XI. Cumautemfandam a?dem avolalle _cognofcerent _Palmatae,

_Fran^

gipanius in memoriam

divini

hujus

pir

gnoris sedem

confimilem

in

eisdenu

veftigiis erexit, & Virgini

Chriftipa-ra; confecravit. Adventante auterrL»

hoc fanduario, omnes obviae arbores ad terram inclinatae veluti reverentiä

fuam D. _Virgini _teftatam

_voluerunt.

Cumquenemus, cujus

medium

facrum

hoc cubiculum _occupabat, _fatis

_elfet

opacum,radiis tarnen divinam

prsefen-tiam _fpirantibus _undique

_corufcabat,

Jrubi ad inftar ardentis, nec combufti.

§. XII. Cum autem divinum hoc

habitaeulumrevifuras_plurimae

conflue-rent _gentes, _{neqtihTimi homines}₇

lo-cum latrociniis fatis commodum

arbi-trati, faltum occupaveruntj ubi pere-grinus quisquam veniret, ex

infidiis

profilientes, & veftibus, pecunia

pa-riter& vita _fpoliantes.

_Sanda

_itaque

domus eodem veda curru fublimis ad

collem _quendam

_fertur?

_qui

_duorurm»

fuifle fratrum dicitur, urbique

Reca-natae Silva Lauretana _paffibus _millo

propior eft.

S.XIIL Adventum ccelcftis hujus

(12)

mu-8

muneris fratres hi _primö _{quidem pia_»} devotione_coluerunt; _cum _autem, plu-rimahominum_{copia advolante,ex}

prae-IentifacelIo,major in dies nummorum

vis _{ipfis rediret: religio} _abiit _in

quae-flum5 quxftus in avaritiam, avaritia,

ut _fölet, _in _{dilfentiones,} _lites _&

arma;

aded ut non _multum _deeffet,_quin

fra¬

tres hi mutuo _fangvine _fanftos

afper-gerent parietes. Pacifici _itaque_Parens

cum _paucos _duntaxat _menfes

apud

bi-nos hos fratres morata _fuerat, _federru

quartum mutat, _vicinumque _{collem å} colle ifto_{ja&u fagittae diftantem,}

atque in _{ipfa via,}_ut_vocant, _militari _8c

adop-pidum ducente, fedem _occupat,

_uti

etiamnum hodie _refidet.

$. XIV. _Magnumhoc _transvete

aedis erat _miraculum, _plura

veroin

ia-cro cubiculo in dies _edebantur.

Po-pulus itaque undique concurrens

do-numhoc_{divinum vehementer}_fibi

gra-tulabatur. Et ne _divinitus _{hoc miiium} munus_rueret,

utpotenullis nixum

fun-damentis, muro firmiffimo eam

circu-dedit.

§.XV. _Populum _autem _adhuc

in-certum _vari# _trahebant

opiniones, de

(13)

cir-circumftantiis midiadeos facelli, aliis

aliafentientibus.Sanda_{itaque Deipara,}

ut _{Dalmatis per} _Alexandrum

, ita

eti-amPicenis_per_{Paulum Eremitam divini}

hujusdonipraetium,modumque

migra-tionis _ftupendum_aperuit. _{Vir pietate} &: fanditate _fingulari _infignis _erat, _in

nemore, xdt huic _proximo, _habitans.

Hic _Virgini _{Dei Genitrici} _totum_fe

de-voverat,_ejusque facellum quotidié

fe-pipfrequentabat,exfandarei hujus

no-vitatem_penitius_{Cognofcendi cupidine.}

Necpiis ejus defideriisdefuitalmaMa¬

ter Maria. Nodu _{enim per} _fomnum adparebat, remque totam a capite

ad

calcemenarrabat. _Quam_revelationem

vir fandus zelo convenienti inomnem

regionem divulgavit.

§. XVI. Narrata vifio dubia

qui-dem _fide, _at_exploratu_tarnen_digna vi-debatur. Eledi _{itaque funt} _fexdecim

ipedatae fidei & _{probitatis viri, qui} ae-dem _ipfam _{fecundum longitudinern &} latitudinem_{dimenfi,primo}_adDalmatfe accefleruntoras: commonftratoqueab

incolis sedis loco _priftino, _cum _allata uienfuraexade eum _congruere

depre-henderunt. Deinde Nazarethum

(14)

gunt, domusque veftigia, fetis

obfcura

quidem,( vaftata enim a Barbaris erat

terra)veratarnen, inveniunt, eandem ;

menfiiram,itidem adungvem

adaequan-tia. His _itaque _reverfis _, _unanimiter

omnesfecrum Mariascubiculum_pia

de-votione _profecuti _funt: _ut _defiderei,

tam evidentibus _argumentis _probatas, dubitare exinde ne ullus _quidem aufus

fuerit.

§. XVII. Hasc omnia Teremanus a duobus viris relata audivit. Verba

ejus, poft recenfitam Cameras

hujushi-ftoriam, hasc habentur:In quorum

omni-tim_fide-m_{& tefiimonium, mihi}_Prag_o_fit_o

Te-^ remano&gubernatoriprcenuniiatce Ecclefidj

quidam duoboni viri, hujusvillahabitdto- • res, retuleruntacnunciaverunt&_pluribus

vicibus dixerunt. Unus vocabaturPaulus

Renaldutius, & alius FrancifcusaliasPri¬

or. Ft dillus Paulus dixit _mihi, _quod_d'

vusavi_{ejus vidit,}_{quando Angeli duxerunt}

prcediffam Ecclefiampermare : &pofuerunt

illam in dibla_Jilva_: _{& pluribus vicibus}_ipfe

cum cateris _perfonü _, _{ipfam Ecclefiam} _in

prcelibata fy ha vifitavit. ItemdiffusFran'

cificusmnltoties retulitacdixit mihi quod

(15)

II

dixity quoct plurzhtu Vzczbus vlßt/tvh di¬

ttam_{Eccleßam in}eadem [yh/i&CHa&enus

Teremanus. Sed haec b mpofp §. XVIII. Crefcebat quotidie

multitudo novum hocDeiinter homi-neshabitaculumvifitantium: ut _itaque

peregrinis effent

diverforia,

Recana-tenfes _primo_{cafas &}

_tuguria,

_mox

do-mos_{fplendidiores circa}aedem

exftruere

caperunt, pagumque effecerunt,

cui>

non aliter ac facrae Domui? a Laureta

Matrona,Lauretinomenimpofitum eft. XIX. Bonifacius VHI.tunc tem¬

porisliimusPontifex,annofc.MCCC. jubileum longa jam temporum

ferie

negle&um inftituit. Fefto hoc

loci

hu-jus celebritasnonparumaccrevit.

Sed

Papa infuperindulgentiis,

veniam

pec-catorum _{promittentibus}_,

liberahrfime

eam ornavit 5 unde tanta advenarum copia,munerumque Chriftiparae

obla-torum_vis,utnec illis excipiendisvicus,

nechiscondendis aedesfufEceret. Pa¬

ri eti _itaque _lateritio _ampla:

_fatis

_&

in-fignes adjungebantur porticus , ut

fic

donaria,quoponerentur,

hominesque,

quofe reciperent,haberent.

Varia

quo-quetemplifacerdotibus&miniftris

(16)

diafuntdomicilia. Nobilis _fuseque_artis

peritiftimus pidlorhiftoriamsedis in pa-rietis _{fuperficie expreftit, coloribufque}

.v

adumbravit.

§, XX, Sed _magis _magisque

ad-venarumexcrefcebat_frequentia. Tem-fti enim ornatus _iplendidior _concurfus

lominum crebriores efFecit. Porticus nas_nuper_{exftrudlas peregrinorum}

mu-nerumque copiavicit,longeque exceft

fit. _Epifcopus _{itaque hujus Dicecefeos,} confenfu _poftefTorum _{facile impetrato,} agrum, cubiculo_undiquaque

circumje-dlum, _occupat,_{porticibusque} _dirutis,

templnm, nonminus altiffimis funda-mentis,_quam_infigni_amplitudine com-mendabile,facrx domuicircumdat. M* dificia quoque facrorumminiftris, ob- ! * latis donariis , variorumque ordinum

peregrinis infervientia , erigi _curat,

prioribus multo _ampliora.

§. XXI. Ut autemaedificiis, fic & jiovisin dies_{miraculis,cubiculi}

augeba-tur _majeftas. _Pium _{II, Pontificem}

ar-dens_affligebat _febris,_cum_tufti

gravifti-ma,_conjundla. _Recuperanda;

valetu-dinis_ergo, _plurimos_confulebat medi-cos,_opemque _ut_{ferrent fuperi,}_templa

(17)

faepius vifebat; fed fruftra, i£desautem

Lauretana eximia celebrabatur virtute

•'* morbos _depellendi. _{JIluc itaque} _iter

dirigens, quopropioraedi facm

fädus

, eo meliorem _experiebatur

valetudi-nem _; _sedemque _ubi ingreffus fuerat,

morbo non tantum _convaluit, fed

in-folitis_infuper_viribus_corpus, _&_morbo

& fenio _jam _pame _deficiens_,_adaudum fuit.

§. XXII. Piceni terminis 'iuc

uf-quefe continebat fama (acratiflimae

cel-lae, jam autem Jtalias fines transgreila

inplurimas circumferpfit regiones

De-mortuo_paulo_poft_hoc _Pio_II, _cumque

ut_fölet, _é _numero

CardinaliumPonti-fex alius_{eligendus eflet,} _comitia

Poriti-'

ficiaRomaeindidafunt:_quibus_una _cum

ceteris etiam Cardinalis Petrus Bardus

adeflfet. Diraautem tunc feviebat

pe-ftis, qua etiam hic correptus , exem-,

ploque Pii IL admonitus, ad

Cubicu-lum Lauretanumfe deferri curavit; ubi

fubito _fopore_captus

_praefentem

_{vidit B.}

Virginem, &priftinam

valetudinem

&

fucceflionemPontificatusipfi

denunci-antem. Nec vanam fuifie fpeciem

e-ventusdemonftravit. Somnoftatim

(18)

vus_{fofpesque farrexit,}

Romamque pro-fe&usexomniuravotisfumumEcclelias

Romans _{faftigium adeptus eft:} _indito

ipn Pauli II. nomine.

XXIII. Beneficii autem

recen-tis memor_{Virgineam fedem} _praeclaris

muneribusornavit & _{indulgentiis,}

qui-busandern hane _vifentes,_{diebus D.}_Ma¬

rias _facris, _{Dominicis item,} _ab

omni-um _generum _fceleribus _immunes

pro-nunciavit. _Jngentem _prasterea _calcis

lapidum laterumquevim appararijuffit,

templo& ampliore & fplendidiore

fa-cellum includeremotiens. _Quod

qui-% dem quo minus confummaret',

pras-maturus _ejus _obitus _vetuit_^

egregiam

tarnen _{ejus partemfexftruxit,} _{Sixti IV.}

Nepote Hieronymo casptum opus ab-folvente.

XXIV. Hane autem Dornum

eandem _efie, _quam_{Nazarethi olim} in-habitaveritB. _Virgo,_ipfi_etiam

Dsmo-nes _profiteri _{coadi funt.} _Antoniam _?

&_generis _nobilitate _&

cunjngio Petri

Orgentorigis infignemMatronam,

fe-ptemDiaboli obiidebant. _Maritus

pro-bitate &_prudentia _clarus, _nihil_non_pro

uxoreliberandatentavit. Omnibus

(19)

r5

que Gallie templis fruftrå

rcvifis,

Di-vos_Jtaliae_fiipplexfalutavit. Dens_autem

i Matroftam haneglorias Lauretanasaedis

materien!fieri voluit. Adfacrum

cubi-culum fe cumuxoreconfert^utS.Virgo

malo huic domeftico

occurreretpluri-mis _precibus _{contendens. Ad}

_exorciF

mos_itaque_StephaniFrancigenas

faeelli

cuftodis,D.Virgo Daemonumfingulos

nomina edere , exque homine exire

compulit. Horumautem

quidam

ejecLi,

ingenti cum ejulatu presbyterum

in-clamarunt: Mariu nos ejicit, non tu.

liltimusautem, cui nomenArdo,

ex-pulfu omniumdifficilimuserat.

Hunc

itaquecumStephanus majorevi

adgref-fus_{eilet„ vehementer} nimiam Marias

C _potentiam_{querebatur &}ejulabat.

Ro-gantetuncStephano:quasnam

effethaec

domus, Cubiculum, refpondit^ eft B.

Virginis Dei Genetricis. Regerente

autem_Stephano _: _Tu

_mendax

_es

ab

i-nitio5jamqueetiammentiris?ille, Ma-v

ria,inquit,mejamveritatem

faten

coe-git. Cujusrei, prästeringentem, quas

tunc _aderat, _multitudinem _, _{teftis &}

auritus&oculatu£fuitFrancifcus

Ange-lita, ut affirmatFiliusejusFlieronymus

(20)

i6

$. XXV. llt autem obfefla? huie

mülieri, ita quoquelaboranti aliquan-do univerfae rei _{publica opemtulit D.}

Chriftipara. Recanatenfes atrocififima

infeftabat _peftis _, _extremam _ruinairu reip: minitans. Omnes itaque &

fin-guliad templum Deiparx facratum

iup-plicibus fe

_precibus

conferunt,

cohfe-mmque ( inauditum fåne) gravitflmä illalue liberantur.

§. XXVL Nechominibus ingra-tis _ingens_hoc _{beneficium obtigit.} _Re¬

canatenfes enim divino hoc munere

coronati, pro fua finguli facultate o-pes contulerunt,coronamqueex preti-olihimo auro _confedam,

nitidimmif-quefulgentem gemmis, capiti

impofu-erunt _{Virginei iimulacri}

, a Luca ut §. VI.diximus, fifti, _pi&ique. _Utque

heccCorona _{gratitudinis fuae perpetuum}

exliaretmonumentum a Robureo

Car-dinale & _{deinceps Julio} _II. _Pontifice obtinuerunt, ne_{unquam a} _capite

Vir-ginis removeretur.

§. XXVII. _{Jdemhic Julius}_II.

fa-cellum_Lauretanum, _fui _juris _atque di-tionis _{fecit, &abomnibus} _tributis im-munitatem_conceffit,_adhsec

(21)

tiis _variisque _muneribus _eam _ornavit. Templum, adverfas injuriam militum

&exterorum , mcenibus & _propugna*

culis cinxit. Sacrum Cubiculum

can-dido marmore extrinfecus incruftari,

marmorique hiftoriamcubiculi

Laure-tani_{pulcherrime infculpi}_curavit.

Can-toribus _infuper,_Organis_Muficis, Cam-panis, Canaelabris,aliisque

ornamen-tis, _Julius II celebritatem Lauretanam

infigniter auxitj quae omnia> ut a pe-regrinis vifuntur, pertexere nec

volu-mus, brevitati _{quippe ftudentes} _{; nec}

Valemus, rem_puta,ipfius _etiam

Turfel-liniviribus_majorem: _Pluribus, _inquit,

defcrlbere pretiumopera nonduco, cum

[fe-Rare liceat. _Opus _{omnino vifendum}_,

cu-jus eximiam_{ptilcritudincm}_, _nemo _concipe*■

reanimo_poteft,_qui _non _oculis _ante

fubje-terit. Hiftor. Lauret: lib: 3. _cap; _VI.

Caput

Tertium*

Ex _§. _XVII. _ha_c _omni_{a ev}_ertent,

§' XXVIII. Sed fatis de re

fabulo-filTimå, _merisque_{verborum lenociniis}

adftru&a, _quibus _{autem ut} _adftruatur

tantum_abeft,_{iisdem etiam in}_totum_de*

ftruatur. _Quo_majore_enim_verborum

(22)

i8 , - .

atque fententiarum mole eam munirc

conantur _ejus _patroni _{5 eo} _faciliorem

& vehementiorem _{ipfa fibi minitatur} ruinam: ut fieri _confvevit,_{ubi nuda}

fo-•lummodo _verba, non autem _ipCx _res

loqvuntur. Jpfe fåne Turfellinus, in

laudibus DomusLauretanzecelebrandis, omnium_{profufiftimus eft, nullisque}_vi¬

detur _{pepercifte argumentis,} _quae,

_ad

fidem fabulae huic faciendam,_fpeiftare

poftent. Quod autem in praefatione IliftorisE Cux _timuit, utfcillcetdifferendo

fieret minor vero,ipfietiamevenit. Ouia

namque resincredibiles( fubitoipfipag. I excefiit verbum hoc, in toto ejus

0-pere unice verum) tradere

aggreftus

eft, operampariter & oleumomne per-didit, _{aliudq; nihil eflecit,} quam

quod

multis haclenus creditam rem,

omni-bus dein _{ftifpecftam reddiderit.}

Sacel-lum _{itaque hoc} _{penitius infpiciam,}

_&

in _ejus _{principia & origines inquiram:}

& _{deprehendetur, fundamentis Naza*}

rethanis _nunquam _{ftetifte: fed}

_Laureti

nudis _figmentis _{& mendaciis} _efte

ni-xum, _quod funditus _evertere praeftat,

quampluribus praedicare.

XXIX, Utfabulac huic_plus

_hy

t

vo-f "

(23)

I

' ...

*9

vöris &_gratis

_{conciliarent ejus}

_pleri-'

quefcriptores, idnon tantumegerunt, I utfloridiori orationis genere

eampro-I _ponerent, _{fed etiam}_id

_praecipue

curaf-fe videntur, ut _principia fabulae_>

ipfe-quedolusquammaximelaterent.

Tur-fellinus in libro fuo I:mo _plurima nu-gatur, quseundehauferit,

(i

cognofce-re_tentes, _inanemaggrederislaborerru

Teremanus_primus _&pr<ecipuus

eftfa-bulae _hujus _{audor, ad} _cujus

audorita-tem unice _provocare

_potuit

Turfelli-nus. Haec autem_quia vilior

eft,

_quam ut commentis hifce fidem facere

vale-at, _acquiefcere _ea

noluit:

&

ad

caput

ultimum lib: I:mi Teremanum rejecit, ibieumcitans, nonutaudorem,fedut

teftemduntaxat, reliquis

teftibus,ne-fcio_quibus,

_adjungendum.

§. XXX. Qupdautem

fabulahaec

Teremano luamdebeatoriginem,inde

non tantum _apparet,

quod

_ante _dum,

de domo hac , apud omnes

fcriptores

altiflimum fueritfilentiü5quodqué

pri-orum _temporum

fabulatores,

aliis

fig-mentis _atqj

_{traditionibus vehementer}

deledati, hacderenecogitaverint

qui-dem, ut infra dicetur. Sed etiam ex

(24)

?o

§.XVII. noftra(ententia evidenter col-Jigitur. Teremanus namque remhane

omnium_{primus fcivit,} _fcriptoque man-davit,eamfe exduobusrufticisrelatam audivifle. Certe fi fabulofs Camers

hujus, e remotiffimis terris,

migratio-nes _{aliis unquam} _{hominibus cognitse}

fuiftent, pro rei evidentia, fide

digni-orum teftimonia _adhibuiftet, _nec

ho-minum , _{quos nec} liters nec mores

commendant, inconcinnis relationibus

tantam rem _{fuperftruxiftet.}

XXXI. Fuit autem hicTere¬

manus facelli _{hujus Antiftes} _&

Prspo-fitus,unde_quam_obrem_tantopere _hoc

commendatum_{voluerit,neminem}

late-re_poteft, _Eft

namque communis Mo-nachis, _omniumque _ordinum

presby-teris, conatus &_{labor, quod}

Monafte-rium _quiéque _fuum _, _quocunque

de-mummodo^ celebrius _eultiusque

red-dere ftudeat: utfcilicetconfluentema¬

jore hominum frequentia, major ipfi fit ditefcendi _copia. _{Plurima itaque}_de facelli_{antiquitate & origine}_fingit, va-rias_{ja&at revelationes,} _{peftimas dies} _& nottes molitur _fraudes, _quibus_magna

miracula fa&aeftehominibus

(25)

,21

at; _nihilqtie _prorfus _{inbuccam ipfi} _ve¬ nit, _quodpro _celebritate _ejusauda&er

■i non evomat. Exempla hujus generis

referre, infiniti eftet tsedii, cumplura

fint, _quam _{templa in}_{Papatu. Extrema}

horum_impudentia _{univerfo orbi}

noti-or _eft, _quam _ullo _egeat _teftimonio.

Nullus lanenoftratium_{opificum ibi}

lo-corum _peregrinatus _{eft, qui inter}

po-cula etiam taliainnumeranefciatrefer¬

re _,

atquefutilia hxc ridendototas ho¬

ras _confumere. _{Quin &} _ipfe_{Papa Pius} II _monafticamhane _nequitiam admira-tus, diabolicå_{longe majorem} pronun-ciavit, his verfieulis:

Non audet _Stygius _Pluto _tentare _quod

audet

Effr&nis Monachus, flenaquefraudis

anut.

§. XXXII. Eadem nefaria quae-ftus libidine du&us Teremanus puti-dam hane & deteftandam, quamcapite fuperiore propoluimus, fabulamdeCa-fa lua conlarcinavit. _Plebejos _pariter & eruditos adcredendumfacillimos

in-venit fabulator: illi _{liquidem talia}

no-va_quotidie _exfpe&abant

5hivero

pra-fientem opes corradendi occaftonem_»

non

(26)

22

non recufabant. Cöncurrente enim

maximaadvenarum _{copia, multos}

fm-gnlarem munificentiam erga novam_>

hofpitem Deiparam declaraturos före

autumabant. Nec fruftra. Brevienim vilis _pagus _in _oppidum _firmis

propu-gnaculis munitifiimum excrevit.

Pon-tifici centena millia aureorum

quotan-nis inde redeunt: loci autem Antiftiti

tanta nummorum_vis,_ut_{ipfi etiam Car¬}

dinales invicem _contendant, _quis

eo-rumsedi huicpraficiatur.

§. XXXIII. Quantijam Teremanurm

omnesque aedi huic Lauretanae

faven-tes7 faciamus, omnis _aequus _rerum

ae-Himatorfacile _{colligerepoteft.} _Eft

e-nimut canit Ovid: lib: ₃_trift: _eleg:₁₀ Cum _funt_pramia_faifi

Nulla5 ratAm debet teßis haberefidcm.

Hic autemfunt_{praemia falfi multa,}_cum multos horumfeculorum non tantum

Monachos ? fed etiam Cardinales Sc

Pontifices unum hoc mendacium

alu-erit. _Jnventum _{itaque über hoc} pecu-nise _aucupium _cur_tam _anxie _inftituerit

Teremanus* _quis _nefcit? quodqueluc-ceffores,omnesqueejusafleclae,

lnftitu-to _aucupio _tam _{impenfe fint}

(27)

23 nati, caufam quis ignorat?

idem

fcili-cet oleum & Quicunque ig:tur

nova_qu<edäm lucripropriiquecommodigra~ tia_fingit_populoque _commendat, _is omnifi-de_indignus_efl. _Atqui _Teremanus_omnesque

ejus fettatores &c. E.

§. XXXIV. Ut fabula quandam

veritatis_ipeciem_prx

_{fe ferret,}

_eam

du-ösrufticos Tibiretuliffe dixit: fed & hoc euin finxiffe, inde luce meridiana

cla-rius _patet,

_quod

_{teftes hi}

_a

_nemine

alio citati, auditi, examinati &

adpro-bati _fint,_quam _aTeremano_,

_{cui fabu¬}

lahaecce_profuit.

_Quod

_{fi talia}

_unquam narraverint hi _agricola?3 ad Magiftra-tum_utique _civilem_eos

ablegaffet,

ver-baqueillorum 3

fcribente

notario

? pro-tocollo, _quod _vocant,

_mandari

cura-viflfet. _Quo _enim _jure _unquam

con-cefiumfuitj in _propria_caula

_teftes

con-vocare₃ _exaudire,probosque

&

genui-nos _pronunciare_>

quod

denique

men-dacium non veritas3 quidque fceleris

nonvirtus earatione cenferetur? §. XXXV. Quod Martinum Lu~ therum Beatorum Catalogo inferant

noftrates,aPontificiisaccuiamur: cum

nu vitaj nu mors Lutheri ufpiam a leg:-timis

(28)

24

tim is_ju_die_ib_ta_fit_ex_amin_ata_:_{&fi efty}_{a q}

ui-bufjquandof ubi^quiby teftibp7 quoexamine?

quaefit Roeftius in pfeudojub: cap: 4.

art: z. _Quafi _vero _{integritas Lutheri}

nonomnibusveritatis_{amantibp Jfit}

pro-bata, _hoftesque _ejus _{acerrimi hoc}_no¬

mine eum noncommendaverint. _Jta

éhim ErafrnusRoterodamuslib: II _ep:

I. _{Hominis vita magno}_omnium_{confenfupro¬}

batur. _jam _id _non _{leve prajudicium} _eft j tantam_ejfe_mor_um_integritatem

y ut nec

hö-fies reperiant, quod calumnientur. Nillil prastereautilitatisexcanonizatione Lu¬

theri in nos _{redundat, cujus} _intuitu

injufte eumKalendario infcriberemus*

Notamautem hane Teremanusmerito

incurrit,

_quod

_{figmentumhoc audo'}

ri fuo maxime_profuturum_viderit.

Po-tiore _{itaque jure} _nos_hac argumentan-di vi adverfus _{Teremanum, ejusquo} commenti _patronos, _utimur, _proprio

eos enfe _jugulantes: _Teremanka_fabula

nufpiam a legitimkjudicibus efi

examina-ta, &fi eft: a quibus, quandoy ubi,quibtis teftibus, quo examine ?

§. XXXVI. ConcefTo _autem,quod

minime concedimus , Recanatenfes

(29)

ville, fides tarnen eorum & au&oritas

flocci omnino eft _atque_nihili.

Teftes-funt, nefcio _quales, nec oculati, nec auriti. _Dornum, _dum _per _mare

ferre-tur, _ajunt _vilam _elfe, _non _a _fe ₍ _tum

enim nulla föret fabulse_antiquitas)_fed ab avorum avis. Cameram _per _aéra

Tolafle} idqj fe audivifle dicit

Renaldu-tius. Sed a _quo_? ab _eo, qui haec

vide-rit_, _avi _fcilicet _avo_? _Hoc _afierere_non

audet alias extreme audax fabulator :

tunc enim Renaldutium hunc III fe-culorumNeftoremfuilTe _fingeret:_hoc

autemfi_fingeret_j_omne_fuum_commen*

tum omnium fide _privaret, _illud _con, firmans-Thaedrianum: Qui femel turfi fraude innotuit, amittit fidem. Neceffc

itaqueeft, affirmet Teremanus:

Aba-vumvifam hane cubiculi translationem

retuliflfe _{proavo j} _{proavnm avo 5 avum} patri; patrem filio Renaldutio.

Quid

vero fi Renaldutius _deceptus _fit a

pa-tre? _{vel pater} _äd _avo_?

_vel

_avus _{a pro¬}

avo?vel _proavus_ab

_abavo

_?

_O

figmen-tum nive _hyberna_frigidius! _Vel _Tal»

pa coecior ht oportet, qui nonvideat, agrefteshos virosRenaldutium &

Fran-cifcum , haec Teremano mmciafie ( fi

(30)

26

modq unquamnunciaverint)non a

ma-joribus lins informatos,fed

aTerema-no _paftore _{fuo mercede}

corruptos, &

gratiam benevolentiamque ejus avide

captantes.

§. XXXVII. _{Quod fi & hoc}

lar-giremur,quod a majoribus fais hxc

o-mnia relata habuerint:_{quodque Abavus} Renaldutiihxc_{pofteris retulerit}_j _eum

tamen_talia, _{qualia retulit, vidilTe,}

per-negamus.Domus enim hxc, Nazaretho per mareMediterraneum inJllyncum

& ex _Jllyrico_{in Jtaliam} _translata, plu-res _{trajecit regiones} _, _(patium _emenfa

. fere _{po o} milliar: Germ:

quam ab an-gelisportatam fiunushicagricola

con-fpexiflet,

multis

etiam aliis hominibus, fubdio_{vigilias habentibus,}_oportet ap-paruiffe : qui tunc fpe prxmii incitati,

de his _{Jtalos commonefacere} non

ne-glexifTent. Cum autem totpopulorum

& _gentium _ne _ullus _{quidem, qui} _talia

vel viderit, vel _audiverit, _compertus

fit, migrationibus Domus hujus

perfva-dendis, vix (ufficit una hxc hirundo.

§. XXXVIII. _{Quod fi domum} An-gelis veélam videre, huic mortalium

<oli _contigiflet: _novum _& _ftupendum

(31)

hoc _miraculum, _{efflagitante plebe,}

re-rum novare-rum_cupida, _qua

circumflan-tias accuratius _{defcripfiflet:} _quot fci-licet _Angeli, _quo _habitu_, _quo _modo

domum hanc duxerint? humeris ne e~ am _per _aéra_{bajulaverint:} _an_remis

ve-lisque carentem per undas maris

tra-xerint?quce quoniam omifit?fidem quod amiferit, meruit. Fieri etiam hoc

po-tuit, quod navigium quoddam

fludi-bus _jadatum _aliquando _e _longinquo

confpexerit, idque deinde Cameram_.

Nazarethanam fuifle fibi _perfvaferit _:

atquefic _{ipfe primum fruftatus,} eadem

opinione alios_plures_fefellerit. Etquid,

ß avi ißi_fuerint non modo rußici rüdes,

deliriy fiupidi: fed nebulones etiam,

impo-ftores, furciferi?Ergofidemnon me rentur.

Bernegg : Jdol: Laur: p : m: $7.

Caput

Quartum.

Ex_ßlentio_fcriptorum_fabulam _ejje'

domonfirat.

f. XXXIX. Lauretanam, qua;

cif-Cümfertur,hiftoriam, nihil aliudquam

putidum Teremani commentum efife,

altiflimum etiam _fcriptorum _filentium

(32)

evi-28

evidenter _arguit. _Antiquitatem _facelli

fui _{indeufque ab Apollo!}_orum

tempo-ribus _{repetit Teremanus, ejusque}

ul-timam _{migrationem in finem}

fecu-Ii XIII _reponit. _His _feculis _plurimi

vixerunt viri dodi & eruditi, _qui

va-ria non tantum _temporum _luorum,

Ted etiam_Antiquitatis _monumenta

lite-ris _{confignarunt.} _Horum _autem

o-mnium_teftimonio,cumLauretanahasc

Cala _penitus _{deftituatur, ipfo fole}

da-rius eft eam_{prifcis temporibus}

_prorfus

incognitamfuiflfe;atqueSeculoaemum Decimo _Quinto _a _Teremano _fidam,'

ante _quem_{Cubiculi hujus teftem}

pro-ducere Pontificii non _valent, _nec in

asternum valebunt.

§. XL. Dornum hanc ab

ipfisA-poftolisintemplum confecratam,atquc efligiemMarias a Luca formatam efle,

perhibet fabula: quae fi a vero

nonef-fet aliena, Lucas inAdis ea non

prae-teriiflet, _{qui etiam minora}

Apoftolo-rum_opera

_prodidit:

_Sed_nec_in

_Adis

_a

Lucay nec inullo alio fcripto

Apollo-lorum_Pauli,_Petri,_{Jacobi, Johanis.} _Jü'

das, quorumomnium _epiftolas

polteri-tas _{fervaLunquamfunt} _commemorata.

(33)

29

Mera _itaque _Sc_vana _funt

_recentiorum

figmenta. Uno autem ore omnes

Je-luitae Sc facrificuli _regerunt:

Quam-vis hxc_Apoftolorum _alicui

_fcripto

_non

fint mandata:Apoftolicis _tamen

tradi-tionibus, ad hasc noftra usque tempo-ra vere Sc fideliter transminaftint.

Be-ne, boni Viri! fi fcilicetTeremanum,

Angelitam & Turfellinum

Apoftolo-rum conftituatis decimumtertium,

de-cimum _qüartum _& _decimum

_quintum,

atque(icconfequenter alios, donec nu¬

merus _Apoftolorum

ad

centenariunu

ufque excrefcat. Detraditionibus

enim

nihil hic attinet diflerere> cum eas ad

Jndos & Garamantesufque

profligave-ritCeleb: Chemnitius inExam:Conc: Trident: Nihil enim ifta controverfia

ad noftram fententiam deftruendanu

facit, qvoniam nos, ulla

Apoftolorum

traditionefundari hoc _figmentum con-ftanter pernegamus.

XLI. _Jpfos _namque

Apofto-los exceperuntClemens

Dionysius,

Po-lycarpus, Jgnatius,

Jrenams,Quadratus>

Evodius, _Hypolitus , quorum

fere

o-mnes fua_reliquerunt _fcripta,

_quibus

vi-Sc operaApoftolorumpraecipue

(34)

tan-30

guntur. De hac autemCameras

inau-guratione & imaginis Collocationene verbulum_quidem reperitur.Hosyinter-vallo _{quodam temporis interjedo,}

fe-cutifunt_j _Eufebius_Epifcopus

Casfarien-fis, Ruffinus _Aquileienfis,

Theodore-tus _Cyrenenfis,_{Sozomenus &Socrates,}

&c._{qui Cameram}_{hane alto}_prastereunt filentio_{i cum tarnen} _de _{Chrifto &}

A-poftolorum fadisnon pauca attigerint.

His fucceflit _Hieronymus, _qui

Palefti-nas _loca, _{prscipuis Chrifti} _&

Apofto-lorum didis & fadis celebriora, ipfe

revifit, incoluit, memoriasque

prodi-dit, de hac autem B. Marias Cafa ne

li-teram _{quidem habet.} _Seculo _denique

decimo quartofloruitNicephorus

Cal-liftus, icriptcr Grascus fatisque fabulo-fus. Hic varia de _parentibus _Chrifti* de Marias _conceptione, _nativitate, _for¬

ma,ftatura, astate, morte, refurredio-rie& ad ccelos _adfcenfione, fuperftitio-fe_{conficfa, fabulatur.} _Hic certe

tali-bus deditus fabulis>fileviflima farna, de

Cameras _hujus_{confecratione,} _ad _aures

ejus _{perveniftet, labori} non

pepercif-fet fuo? cum autem _hujus _rei _ipfi _nec

in mentem venerit, evidenter

(35)

31

tur, fabulam"hane _ejus _a^tate,_ne _fabu¬

lam _quidem _fuifie.

§. XLII. Cubiculo autem huic

Lauretano _faventes, cum, in fententiae

fuse _{patrocinium, neminem} _producere

queant, horum feculorum hiftoricum

in _gratiam _eoruni_{VenerabiiemBedam}

adducamus, qui cap:6 de locisfandtis inter alia hxc habet: Altera_Eccleßa_eß,

tibi Domris erat, in qua Angelus ad

bea-tam Mariam venit. DickBeda:ubiDo¬

mus ERAT. _Jtaque _fi _temporq _Bedae feculo fcilicet 8:vo domus hxc _prifeis

ftetillet _fundamentis, _dixiffet_Beda: ti¬

bi domus _{JAM EST.} _{Sed, ubi} _domus?

ERAT, dicit. Jtaque domum hane a

barbaris tunc _disjedfam _foloque

jequa-tam _fuifie, _indubitato _{poteft colligi.}

§. XLIII. Sed & _{påvres alii} hiftori-ographi feculoXIV. vixerunt>qui

fabu-huic _auygpwM _de _aliis _{rebus plurima} teliquerunt, hancautemCameram

fic-co, (_quod _ajunt) _pede _{praterierunt.}

Horum tarnen illos duntaxat

recenfe-ajnus,qui patriaJtali fuere:quibus, fi a-bquidde Domo hac, miraculofe

trans-Hta,fuboluerat, omiflum id minime

(36)

32

A:o Chrifti ndo, mortuus A:o 1311,

in_cujus_setatis_annum_trigefimum hifto-riå translationis incidit. Hunc _excipit

DifcipulusejusFrancifcus Petrarcha na-tusA:o 1304, mortuusA:o 1374. Jo¬

annes _denique _Boccatius _{natus 13149}

mortuus A:o _{13 71.} _Quorum

pofterio-rum_parentes, _{fi domum}_Virginis

adfu-am regionem advolaffe

animadvertif-fent, talium omnino _cognitione

ani-mos imbuiflent _pueriles. _Viros _autem omnes _tres, _{ob eximiam eruditionem-»}

Jjotentiffimis

laec nova minime

principibus cariflimos^

_fugere _{poterantj u}

cuidam mortalium_unquam_inotuiifent_J

cum autem _migrationum _harum

pror-(us_nefcii,_inter_praeclara_(ua

monumen-ta, dehisne verbo _{quidem attigerint,}

eas _nunquam _{cognitas vel} _fa&as

fuifle

manifeftum eft.

XLIV. His autem _quod _repo* nat _Turfellinus, _praeter _hominum

in-credulitatem, nihil habet3De tranfror*

tata autem dlvlnltus Lauretana domo id*

clrco_fortaffe _{nullum verhum} _-paulo_antiqui*

ores _{hlfioricl fecere,} _{ne vana} _&

incredi-Lilla _{afferre vlderentur.} _lib _: _I _cap _20. O excufationem calvam ! _vix, _cui

(37)

re-fpondeattir dignam.

Ne

tamen

deftt

Hiftoricus _paulo _{recentior, S.}

Vincen-tiumAro 1418 florentemadducam, x*

di Lauretanae _aperte _{contradicentem,} his verbis: Romines mulieres

peregri-tiando_frangunt _{fibi collum}_, & efficiuntuf

pejor es: quia aliquando vadun? caft<e>

£f

redeunt meretrices. JdeOfpiritualiterfat

peregrinatio. Hodie & qvolibet

die potcftis

ire INNAZJRETRadcameram, ubi Fi¬

lius bei fuit incarnatus: &fic de aliis lo¬

tts. Diftertis hic afterit verbis: Came¬ ram incarnationis Chrifti non Laureti

fedNazarethi _quxrendam

_{efte. De fide}

autem audoris, noneft, quoddubites,

DomineTurfel line3Eftnamqtie ex

ve-ftratibus,Monachus fcilicet

Dominica-nus, _{praeterea a} _Papa

Calixto III

in

nu-merum Sandorum relatus.

Caput

Quintum.

Singulares quasdam fabuU

inf

tas5

ab-furditates taxat.

§. XLV. Plura autem

foris

col-leda argumenta

hic

inferere

? e re

non

Videtur, cum infinitis fere

cqntradi-étionibus _ipfa _fe

_fabula

_deftruat.

(38)

cit fabulat _aucdor7 _quod_Salvator _no¬

der in hac Camera ad duodecimum

annum (it educatus. Sed Math: _cap:_I

verf: ult: exftat: _{o'iacwp iin} _roZ

tjzpvov 7rttpi^aC'! Iny _yvycWféf,eiflcZ. Itaque Ma¬

ria _poft _fadtam _Jofepho _revelationem

in domo mariti _manfit, _ibique

enutri-vit _puerum _Jefum. _Quod _etiam _vult

Nicephorus Calliftus lib: I cap: 8

in-qiliens : Itaque in Nazareth cum Jofepho

domicilium illa habens₇ _ab_Archangelo_Ga¬

briele,Utum_acceplt_nuncium,_dicente: _Ave

gratik plena. In hac autem Maria;

ejus-que parentum Camera , (i Redemtor

educatus _eftet, _fequeretur, _Jofephum

ä Maria_{affumtum cflTe}_j _quod _oraculo

huic divino é diametro _opponitur, at-qneextrema! _impietatisforetilatuere.

§. XLVI. Cameramhancin

tem-plum

ab Apoftolis confecratam effe ,

m fabula ftolide _afferitur.

Apoftolie-nim certa _quidem _habuerunt_loca,

quo facra _{peradturi convenirent,} _qua? _ta¬

rnen (ubinde _mutare,

diffitasque

fkpif-fime occupare latebras & folitudines»

mifera_{illorum temporum} _conditio

co-egit. Ullaautem_{ipfis fuifle} _templa

vel

(39)

nequeexA-dis _Apoftolorum, _nec

_{ullo prophano}

fcriptore probari

poteft.

Contrarium

autem evincemus ex Jfidoro Pelufiota

Üb: i epift: _Z4<5, Illud_ex _me

difcatEu-[fbitis,quod Apoftolorumtempore, cum

Ec-clefia fpiritualibusgratIisabundaret> Nul~

L_templa _erant_: _At_noftra _tempeftate

tern-pla &c. Quod etiamconfirmat

Polydo-ras Vergilius de

inventoribus

_rerum

lib: _f _{cap :} _6. _Jftuo_fere _toto _temporum

intervallo _(ab _afcenfione _fcilicet

Chri-ftiad _tyrannidem

_Diocletiani)

_tant_um eberat,ut aliquod templum a noftris Cbri-ftianispublice <ediftcaretur: utetiam

omni-i_{ejftent occulta}_j tå facella potiuf _, _atque

tadem ab dita , tåplerumque fubterranea>

quam apertis atquepublicis inlocüfierent.

XLVII. Lucam _{Evangeliftam,}

imaginem Marian, in

cubiculo hoc

po-fitam, fuis ipfius manibus

depinxine,

afTerit fabulator. Lucas autem non

pi-dor fed medicus fuit CoIoiT: IV. 4. Ars _quoque _pingendi

_Judaeis

_omnino

ignotafuit,utvultOrigenes

lib:

4.

Po-fito autemLucam _pingendi _artem

cal-luiile, vix tamen credibile eft, omne

otiumhuic _operae

_impendifle,

_aut

(40)

gen-%6

dis fuffecifle. Tales _eftirn, eadem for¬

ma, ftatura & coloribus, _imagines

lon-gé plurimae iiodienum vifantur, mon-Itrantttrque, Ex:gr: Roms, in templo S. Maria? _majoris; _Florentia, _in _tem¬

ploVAnnonciada. Bonnonia?, intem¬

ploMadonna di San Luca, &

innume-risaliis. Sic etiam de monafterio

quo-dam_{Conftantmopolitano} _nugatur

Vin-centius: In _Monafterio _S. _Dei _gcnttrlcü

juxta palatlum,prope S. Sopblam} erat

t-mago B. Maria, qua tenebat Infantcm i* brachlo, quam deplnxlt in tabeüa S.

Lu-c_as, _cum _adhuc _v_Iver_et _S. _Maria. Lib:

2_3,cap:i47. _Ha?e _itaque

fabulaLaure-tanam deftruit. _Qu_{od fl}_{ve ro}_Luc_as

plu-res formaverit _imagines _Idololatriam

promovere eum ftuduifte neceffe eft.

Quod quiafterit, in amanuenfem hunc

Sp:S:ti,optime de Ecclefiameritum ma-xime _injurius_{& in}_{ipfum denique Deum}

peftime blafphemus eft. Sed quid

mul-tis? _{Imagines illorum} _temporum _Ec¬

clefia_prorfus _ignoravit, _ad_prseceptum Exod: _{XX: 4}

_H#rr>"

im) ?yDD DW3 nw

mibrrwi

srw? nnriD otn im) nnriD

§. XLVIII. Saceilum hoc

(41)

ta-taiium idem efle cum camera, quam

, B. Virgo Nazatethi olim

inhabitavit

■,

habetfabula. AdhabitaculumautemB.

Marian _plura _praeter

_parietes

requirun-tur. Neceflaria enim ipii erant

men-fa> ledus &c. Haec autem ubi flint ?

fi _ipfa _Camera _in

_Jtaliam

_unquam

ad-venerit, haec unå transportata efle de-bentj aeque acimago illa aS. Luca

de-pida. Sed fabula

inluper

addit

longi-tudinem latitudinemque facelli

Laure-tani cum fundamentis,Nazarethi

reli-dis, exade convenire; hac re

fcilicet

bis accurate _explorata_{5 a}

quinque

fpe-datae fidei & _probitatis _{viris §.}

_IX.

_&

a fedecim aliis prudentia

pariter

&

in-tegritateitidem

confpicuis

§.

XVI. Dei

autem Genetrici pluribus praeter

uni-camhane cameram opus fuit manfio-nibus5 eulinå, cella, ftabulo

&c.

quae

fab eodem tedocommunibus

invicem

jungerentur

parietibus.

Solam

itaque

hane cameramcuminDalmatiam

mi-graret , a manfione

proxima

fepara-tam elfe5 qua ratione mente

concipi-am? Advenientibus autem his fede¬

cim, reliquas manfiones

ferro &

flam¬

madeletas fuifle, inde fequitur,

quod

(42)

ve-38.

.

veftigia reperta efient fatis obfcura §.

XVI. _Cumque _hi-menfuram admove-rint, fecum ex Jtaliå allat^m, aream

tunc_{facelli.Lauretani,totius}_seciificii

ve-ftigiaadungvem adasquafie, ei

perfva-deatur, _qui _nefcit, totum elfe majus

fua parte.

§. XLIX. Sed multa jam

fingen-do, adeo omnes ingenii viresexhaufit

Teremanus,ut_ipfum_etiam_cerebellum

amififle videatur. Caufam enim

Virgi-nese Sedis in _Illyricum _translata?

afre-rensait:_Sedpoftquam_{ille populus}

dimifttfi-dem_{Chrifii & recepit fidem Mahumeti,}_tunc

Dei _Angeli _{abftulerunt pr<elibatam} Ecclefi-am} (ftpcrtaveruut inpartesSclavonia&C.

Paulo inferius _{migrationem reponitin}

annum _circiterupo. _{Ubi jam} _finciput

tibi_eft, _{Teremane ?nefcis} _quid_fcribis!

Initio enim feculi VII. Muhamedesfua

dogmata difibminavit: quomodo itaque

anno _{1140? Sed} _forte _legifti _hiftoriam

quandam Mahometisnfi, non meliori

fide_fcriptam, _quam_haec _tua: _uno fcili-cetmendace alterumfallente. Siauteni

Mahometifmus _{migrationis caufa} _fuit>

quifactum eft, quod eandem ob caufam

cunabula_{CIirifti>praefepe} fciJicetBethle-

(43)

hemi-hemiticum , ejusque fepulcrum, ipfe

denique monsCalvariae fuis non

celle-rintlocis? cum tarnen veftigiis C'hrifti

^

atcj; acquifitisj ibi cceleftibus

beneficiis

aeque gloriantur acCamera

Nazaretha-na. _Quanquam _{me nec} _praetereat_?

quod Baroniusin Annalibus

Ecclefiafti-eis etiam huc _impudentiae _adduclus _fit?

ut affirmärit _fpeluncam

Beflilehemiti-cam Romam elfe translatam cit:

Ber-negg: P- 9h n ^

§. L. Sanaam Dei Gemtricem,

qua? ob varia fcelera , avaritiam,

di-fcordias, Iatrocinia, federnfubinde

mu-taverit, in Italiam fe contulilfe

mini-me credibile eil. Hanc enim antiqua

ejus impietas apud omnes

dilfamavit;

i _{Nufyiam minus} _{vel pietatis} vel religionis_y

quam in Italia & hominibus Rom<e vicinis

?fij teile Macliiavello in Difput:

Üb:

I.

cap:ti.Bonifacio VIII.Pontibce B.

Vir-ginem in Italia concediüe volunt. Hic autefrifuitdequoproditumeil:Intravit,

ut

vulpesy regnavit ut leo, mortuus efi ut canü. _{Hujus itaque} _{patrocinio D.}

Vir-ginem fe

commifilfe

omnem

excedit

hdem. _Hujus _per _{IV jam} _fecula

fuc-celforesPontiäcesRomani? quibus

(44)

cu-ra Sacri Cubiculiconcredita _fuit,

ma-ximam _partem_homines_hequam _&

fla-gitiofi fuerunt, quorumtiirpihirnis fce-leribus _{complures paginae} _Icriptorum fcctent. _{Qupd etiam Pontificix fedae}

addidus _{Georgius Gothardus afferit his}

Verbist Luce clarius _{efl, plerosque}_Ponti»

flcum, turpem atqueflAgitlofam vitam

tra-duxijfle. In apolog: con: Heerbrandum pag: 49. Cum itaque B. Maria talium

imperiotamdiujamfubdita fuetit?

me-lioresque Pontificum, totiusque Italias

mores fruftra _{exfpedentur, orbis enim}

precfertim Pontificius in dies deterior

evadit: cur non _quoque _jam _cameram fuam alio transferri curat? Videlicet,

ut aliis etiam,quam_Papicolis tam

ftu-pendi miraculi fidem faciat: praefertim

cum tam avide & vehementer id

ur-ge antVergerius?Berneggerus,omnesq;

alii,qnae hadenus deCameraSanda tra-dita funt,non nifi rifu & fannis,_idque_•

merito, _excipientes. _Sed manum de tabula.