Deo ter opt. annuente, ex auctoritate amplissimi senatus philosophici in regia academia Vpsaliensi, hanc, de veterum philosophorum mediis cognoscendi naturalia, meditationem, svb præsidio ... Petri Aurivillii ... publicæ subjicit censuræ s. r. m. alumnus

31. B. V.

D^oTer

Öpt.

_annuenfe,

Rxauttorttate_{AmplisßmiSenatusRhilofopbiti} In_{Regia A(ademiaVpfalienfi»}

hanc, de

VET ERUM PHILOSOPHORUM

medlis cognoscendi

natur _allajmedj- .

tatjonem, ST)B fRJESIDIO

M.PETRI AURIVILLII

Log.

&

Metaph.

Prof,

Ord.

Publica

_{fubjicit tenfurct}

S.

R.

Alumnus

PETRUS

_©ijfrtwn

Wefmannus.-%Ad diem t Mart. AN K O M DC LXXII.

in Audit. Vet. _{Majori. ?}

♦elf

°

fä*

UPSÄLIÄ

ExcudicH eNricus Chrio S. R. M«

& A _'emi«

_Vp&lieufis

31.

Q^B. V.

f R JE F A T I O.

Q

Vi alt

äurisrupibus

ius vifeer

metalla

a

ter

ta

eruituri.ammum

ingrediuntur,

t

plerumque

_{demitterefotent, nefeufruftratiea}

fit

nefua

vel fecus

operatqua

frangendo

mon-ti, volvendis

_(axis,

_{fußtnendoque}

_fetört in-jumitur. Et mß qua

ffes compenfationis

fulciret

animum, ex dubii eventus timore

langvidum,

adque aßiduitatem

laboris bor-taretur de

_quafitis

_{re/ultans commodum}

j

totiab tam

_gravi

_{fefe abflmerent}

opere.Ea-dem (3 meam mentem

_verfat

_fententta)

t-dem_{tirgetJcrupulusj}

_quod

_fußtnuertm

ego, in fctcros

_Pbiltfopbia

_receffus

iter meditart,

quaft

talculum tis addtturus, quce

aoBå

& _felici

_fummorum

_virorum

opera, in

id

redaBa _{juni ordinü7 & ad eum v erit ätts}

gradum

promota , ut Ii

quid

tentarem

ifc-(ttper, agré pojfem

_{(upince ßoHditatü}

evita-re not_am;

_Aß

pollicetur mihi, nefcio qum

tn _animo

concepta melior perfvafo,

fp

em meam _{rr.inimbfore caducam}

,

jubetquecitra

omne tr

_ißt

_{oris eventus}

periculumproperare quo feror , (3

quidem

maxtmé, _{cum in ea}

ver/er

fotietate,

_qua

_ficuti

novit candcreirt

60

t3

benevofentiam

fibi

commendata ejje, ftc

ttiam

_{feBatnr illa}

_y

_primat

officii fut

_partes

exifltmans,facilt

&aquo

animoßoneßiortbuji

adeffe

conatibus.

Apparet praterea

cutvis

rebléjudicanti,

fubfißere

bac tbemata

in-ter_prima

_prima

_atatis

_tentamina

_:

_Neque

mimmihi> ut

Heßodopaßort

férunt,

cala-mus a, Mups donatus

eßt

utfelicißylo,&

maturo cum

_judtcio

_exequt

valeam,

_qua

ex-örfus (um»

Efi

&

hoc

lilentio

minime

fup-frimendum,

male

me

habere,

quod

urgenti-bus decaufis,tamexcellentemmateriam co-gar

angußü

pagellarum

fyattis coafUare*

circa_quam,modo

_acroamatico,

_{exquißtioriq;}

(quem tarnen

virit Itterarum &

experten-tia laude claris

_{relinquendum feto,}

₎

_debe¬

tet _occupari*

_Stquidem

_autem

_verba

funt

Scalig.Ex.

$59.5.

i.)noftrah^Gintite-rarura ftucfiis

_{peregrinatio,}

finc

luper-f>a luce,

mifcrabiiis quardam erratio

eft: divina

_itaque

_bonitatis

_gratiå

_ut

ät-turrat _opus,

_{fuppltci obfecro}

_voco

'

J*—3/.

J

Oi B. V.

Pofitio _{prima praeliminaris}

ÉxpMttquoruttdam

Phtlofopborum

,cum veterum9 tum rctenttorumdtvtrfatJententtatcirca _tnvé'

ßtgationem

veritatis naturaltr

tfubjunftaadfi*

neinratione titult. «.

Um_{proratione ftudiorum}

inftitutbaliqualeminfti-jitnero,demateriamedita#

tionis _meae,

confideratio-i_{nem,haud obfcuré}

colligo» minus _{felicem collocatam}

iri_{opera,fiinranco& tara} variodiflentientiu_{animorum provenfti,com#}

munes omnibus _{cognofcendae veriratis afli#} gnarem modos, nifi prius per illorum do* gmata eundo, indicarem , quofdam ä

nd-itra _{penitusdecedereparte}

, abos vero

éan-dem nobifcum retinere (enténtiam, Qnida

defiderio _{capti cognitionis, cum res}

fublu-nares _{expenderent, ebablatifunt abf> rdita#}

tis, ut _{p!ané defpetabundi} nullam

admife-rint rerum notitiam. Ut _{jam filentio invol#}

Vam Socratem , qui ob id gloriatus eft»fe

fummae _{fapientias ab Apolline obtinuififelau*}

dem, qtiod diceret, je td unum [are_,

qucd

tiihil_{fåret.Hancque effe unam »mncmque}

fap'en-iiamt tion arbitrartJe fcire,quod _{nefctat ('*).}

Ignorationisconfefiionem_{qualeminttiruerant}

Democritus,

Anaxagoras, Empedocles #C

(») Cic. lib.*.Acad.qq.

ho

pxné omnes veterura, qui

denfiffimis

cir-circuradara efleomnia_{renebris,depIorabant,}

videre _{poflis loco nominaro C dceronem.}

Cy-fenaici _{Pbilofophi totos fe rerraxj^int å} contemplatione rerum naturalium > quod

eas comprehendere fe _non pTlffr_{jrfrie in}

telligerent (ß). Et fiquidem textvis^gjgcus

meretur obfervationem,opera? prerium

exi-ftiroavi eum _apponere. Verba

fic'fiaßenr.

a<pivt«t»n> $ rjqt <Q\j<nx.cöv} tjjv

tju^omvo^é-ecKxnxAtjtltow, i. e verlerne

_Cdfu^ano.

_^a'

turalium rerurn _{inqvificonem omitiebAnt, quod}

comprebendi non poffe mamfefio eolligeretit. Hi jtaque profitentur fcinfirudos

fmfTe

mediis

naturalibus fcientiae _paranda, fed noluifTe aljquidoperis

impendere

contemplationibus

»

vel_{quod fruftrane# peniuis viderentur,}

_vel

quod res primo intmtu non caperent. Sed

extitere alii, _{qui ray} »jV«? tollebant (y)\

imo _{hodierno tempore ejufdem farinae}

ho-mines fefe _{ingerunr, ab} hifcequiderncaligi-nis,& ignorant)# tenebris vacui,

anticipa-tis tarnen praejudiciis _{verirate,quam}

illuftra-re autumant , atris fpinotarnm _ppinionum

involucris obfcnrant, Caufa dubio _procul hxc eft, quod media, qu# faniorum

Philo-foph. chorus proximaagnoverac,vel conte-maant, nefcio quå firma fapientiae perfva* fione _{nixi, vel dubiis occupaci}

hypothefi-bus, in veritatis liberumnequeant

profilire

(/#)|Laert. iavita Ariftippi. (y) Id. eod. loco#

eampum

3 i

Qi.B.

V.

campnm. Sed plura de his in pofitione fe-qcenti. Placnit exercitium hoc nottrum in«

fignire nomine meditationis , tantam enim

mihinitnqoam aufim _{pollicericertitJidinem,}

ut djcam famores vetrrum _{Philo(of>horum,} hiic^Ttiediis j eodem ordine& numero,it» fosfuiflfe, (ed quod habita, fuper hac _re,

meditatione _{qi'adam proximam Si accom*} modatamfaris _{expiorandse veritati, college*} rim haneede rationem. _{F.ft & boc obfervan*}

dum,per nomen medioruma nobts _{intelligi ipftus} humana rationit _{dtfiinfttores aäus, & expreflio} resfunttiones, immanentes ,fenftbut & inteUeäu

temtnatas, qua in perfauianda objeäi alicujuf

natura, ab ipfa adbibita fuerant: ( cum nemo fibi _{perfvädeat, foto intuicu, rerum haberi}

pofle indolem) itautratioperhorum mediorum velionjunltam , velfuaefiivamoperam,in_rerum

intimam/limiratamramen _{proconditione} in-telle&us_{humani:)deveneritcognititnem.Quod}

autemhasc media _{ignota fuerant vet:}

Philo-Tophis,verant nos dubitareliterarum

monu-menta. Sic enimLaerritis, qui vitam Si

do-gmrta _{Epicurilireris mandavit, differir. 'W}

irbvv tu kxvdvi _ktyet

o EttK&ny&tx tv?

dktiStla;ein# rus eu&-yurnf, ^ _KStj

rd_{7rä% (J). Hicprimo lococollocataie9-yj<roif}

,

neceCfarium _{yvuxnus no»T\wif Propte*}

rea t quod eo minus tognofcit intelleäus, _quo

magis dottor* & duäore fen/u deßituitur.

()) Lactt,in vita Fpicnri.

{%)GaflenduSin

animädverfionibus

ad locn$

fcpicun, dicit eumcontendifie,

nullam

pos-it falfitatem cadere in _primam Sc fimphce

apprehenfionem,qu«

fic

per

fenfus.

Dequa

re _pollea«Epicurum _veroprorfus

eadem

no-biicum ftamiTein naturalibus, media,patet

ex iliis_verbis, ubi ficloquitur. _^$_cRnvoiq

kvcguf iisr» t vy cucsrjrtwv ytyivxm, kxtu n

*&t7TTU(TlV, X»xAoytOA>_{y 4#) K&l}

CV*$i<nV , -71 (c $ Aoytc-juS. i. e.

togitattones omne\afenfibusmanant,feiundum in•

f_identtattij dr proportiofkm&fimilitudtnem,&

■

tmpofttionem , toeperante etiam ratitne ipfa.

De Äristotele Philoioph. facile principe, roneft quod dubitemus, quin certö

ftatea-mus eum hasc media preflfe (equutum fuifle in enodatione reruro _{phyficarum. Impugna^} toribiiS hujus aflertionisipfinsloca

opponun-tur, ut _{[£]> Se 0]} ubi »adverfionem Va-tabli; hec babentur verba. Qut non fentit,

hibil _{dijitre velintclligtre fottft♦ Nec obftat,}

quod dum oculis

luTtramus

fcripta,quje

de

inediis» vel ut aliis _placet,

inftrumentisin-veniendarum _{conftituendarumquenatur»lu- |}

mine notis, rerum» aliquid praecipiunt,ali*

ponantur media feu pnncipia >

diverfo

etia rmmero. Ab _{hisnaraquegeneralifiimaefolum}

conltitnunturrationes,quas nosfacultat.sin" (»)Meifn.q.Metaph i c.7%. partis

anal. c._{i^./uxUcdit.PiKU. (n) lib. }*de}

auimac.i.

felleåivas adjutrices fuftinemus appetlare

I

quibus parari poteft

qualifcunque cognitio*

ron autem a&usaliquiindiCanttir intelle&us*

Et forCan _{qiuedam hornm mediorum cum}

noftris concilian _{poflent. Vixit etiam Pro¬} fetior _{qnidam in Academia Witeberg:}

_fuo

tempore hand

incelebris,

qni ex

PhilippO

jMelancht. iqveniendar arris tria ftatuit

prin-cipia ; Experientiam videlicet, piincipia nw

biftumnatu,& intellettum ordtnis inSjllogtfmo,

Sed _{quid nobis ille objicit impedimenti ?}

folum boc indicandum cenfeo. Experientia

efle _{priiKipiatpm qnoddam alterius pnnci#}

piicognofcendi> illiusque fcetus, [ li ira

fas

e/Tet dicere_{3. Eft} namqueillaplurium

obler-yationum cölle&io. Innotuit prseterea jam

dndtim _{per illos, qui pccupati fuerapt in}

confignanda Gnoftologia, & in illa de

me-diorum _{intelligendinumero, quamrequirat}

ratio formalis _{experientiar,non}

_fenfusfolu»

fed & intelle&us _{plenariam operationens}

Inyolvitur _{itaque contradi&i©, dicere ex#}

perientiam efte principium,

cumabalio

na#

fcatur._{NequénegamusPbilofophosopus}

ha-buiffe illa, yeliiti caufa fine quånon » quip-pe, ut habet Scheiblerus , tollitforrpidinem

in _{intelleäu adferendumJudicium.}

PoGtio fecunda

Declarat_primummedium

3 quodmere wntmpla»

tivum, aliasfenfuale diet poteß.

PRitnomitaque

&xv iplam rerntn

medium

(enffibilnira

pontmus

, &

nos^w-

obje-£iov rn _per fenffus _{perceptionem,}

Mewio-nemfecimus9t«e>«tf. ubi^erbanc

hnjusvo-cis latiorem _{(ignificanoiiem}, non veritatis

indagationem accuratam, quar jundå ope¬

ra ffehfftis Si intellechis _acquiriuir, (ed

nu-dumrerum -nruiruln» nudamque_percepr>o« rem, fepolita lilteriori diiquifirione_, intel#

ligi vel-mus. Sed ad priora revertar. Tri» plexconcurrit

rationis

adiis,amequam

derei aliciijus mdole certioresreddimtir.

Hfotrm

prior eft,d: dicitur ol'jeäivus [tu

ir&ifttvnt

t

«bi _{fimplex Sc intuitiva inrelligenfia}

_jocutn

habet, qu£ pendet ab aduali influxu obje«

6b infenlus. Primaommf togniito_{fenfitiva ex¬}

teriör , & omnit interiör ortutn fuum habet X

fenfu exttviori, afferente Javello [5-]. Nos itamque du&u fanionim Philofophorum» ab illa recedimus fentenria, quar ömnifim re-,

rum intelligibiles fpecies,per naturalem _ge'

neranonem in bomines coßtendrt '

adeoquenonreqtiiri aJ'qnod exterionYfemus

mtnifferium, modoadveniat, quodanimatji

ranonalem fflarttm admoneat _{partium. Sat}

equidem plauhbiles ab eis adferuntur ratio# fies, quac ,utexaminenturå ncbis >praeffens

non concedit inftitutum. JMiodo hoc

indice-imiis s d bitarenos an illa rolerari poffit

as-fffsitio, qu5 ffanre, tarn habet undefibiglo«

^)lib. i.Metaph,Exerc,6.

31.

C^B. V.

riari queat, homo de media orms _ptebe# qni nullius unquam fuberat informationi _; quamquiomnes aetatis inaepar res,

_multumqf

operar addikendis fcientiis contu'erat. Sed

hic confuli _{poifunt magni nomints v»ri,}

ex-cellentisque erudirionis , qiiorum _opera,ut

in _{aliis, ira &} in hoc _{(crupulo éxcutiendo}

magnifacienda. Sed ne _{longius ab mcepto}

trahar. _{Certumeß,imtfiitjdem Javeilus,}

/«r<-rtotem _{fen/tim tion mtnutart. nifi}

pitus im*

tnqtaiofetifu exteriort. Antea _{namqtie occu¬}

patio fuerat in eo ur cftenderec , perditis

fenftbus _{extenoribus,collabi inrenores,nam}

catcns de colore _{quam nihil judicat.}

%Alttr

actui ttt _{apprehenfivus &interiör, intelledum}

nuda _perficiens

apprehenfione, quiremob* jeftam concpit,& fenfui tommuni comnrut-tit. _{Senfus etenim communis efl terminus}

Jen-fationum exteriorutn , & phantafta

fervat

Jpe-ctes_{Jen fala» iutnon}

nemoait.Et hieaétus_eft, quifpecies fenfuales, miniftcrso exteriorum.

frnluutn ad fe _{delaras, fuperiori intelle&ux}

trbmali examinandas _filtir. Tertius aäutcsi judtcattvus, _{quem intel!e<äus abfolvit, cum}

objeåum, quod per plures inadaequatos

cooceptus _{apprehenfum elf» dianoéiica} difturöva _prjceunte

operatione , jam _per

athfcqnatos _{conceptus, cogmtis caufis, fibi}

notum _{reddit. Appellatur hic}

aäus, ut er

Agidio Sclaolaftico notat _Scheiblerus

,judi»

intelie-60

étiva , praeter aäum , quo

apprehenditob-je&um , eIicitaliuma£fcum,quo

judicatretg

ita efle> velnonefle,vocata in

confirmatio-nem notitia experimenrali. Horum trium

prior ilie* quem

fola

abfolyi

contemplatiö-ne

fuprF

_monitum eft _, fefe in

hoc

_primo

medio exeriiit. _Obje&a namque conceptu

quodam leufuali percipiebant,

nondum

ex* cufla intimiori natura , ex qua disjungere

fcirentabinvicem , abstra&utn Si concretu,

fubftantiam &accidens. caeteraque vel con*

ftitutiva,vel confequutiva enrium,

quod

po#

ftea fa&tim eft , ut, bono cum Deo ,in*

ferius _{diipalefcet. Hic paujolatius}

digre-diendum putamus, cum videamus ingenia

Pbilofophica, non hserere iolum,

(edetiam

impngnare primum, quod å

nobis

accepta-tur veritaris _{inveftigandse medium. Qmratur} itaque, anne quisaudeat , falvtverttate,dicere

jtnfus exteriores,liberos &proporttonatos

*4

res,

non _{pritpum exbtbere} officium in cognofcenda in*

dole _{objeäi ? vel, Uttum pratermtßis, vel ve¬}

rsus _{negleäit fenfibus}

, objeäortim veritat im•

tnedtaté ab tntelléäu petendafit_?Nospriorem

affirmativam> pofteriorem negativam

defen«

dimus» _{fequentibus fulci}

_rationibus.

_Primo

fic _{argumentamur. Cum Philolophus}

_fefe

accingit contemplationi natura:, aut

habet

omnes _fpecies intelligibiles, Jam _ante in

in-feile&ti coacervatas,aut debet eas recipere.

Dcftitutum elfe jncelle&um illis

_fpeciebus

4

propria

convincirtir confcientiå. Ergo debet

de iis forinfecüs docen, _{Jam non potelf} inrelleétus amma _{egredi; verü'ad} difpofi-tioncm divinam,ei pradlo funt minifijri

fen-fus» _q,:i ex debuo cfhdi tui , objgdorum

foecies ad _{phantafiam & inrelje£tum} tfans-feriint, Deinde , (1 teninsi:ihil fidei

merean-tur in naturabü _{inveft'gatione, quam frprtra}

remittit S- Sanctus _{homines, nimiae &} in*

tetr.peftivaj ipbutudini deditps, ad grarnma

& volattlia cceli, ad _{qqa: Pculos}

dirigilva-det, uravocentur ab innciliilla craftinaedi*

ei curå. Curnonftatim_provocatad

cognitio-flis vim & inrdleéhis _{virtqtem? tednovit} il-le fons inexhauitae _{fapientix » hominemnon} facile aflenfum _{prabere rei, mfi per (enfus} aftualem _{experientiam informatus fuerit} •

de _{ipfarei veritate. Tertia, I lunc inrer}

caete-ros elfe _{fenfnumfinem» ut} contemplationi-bus inferv_{anr, & non folnm ad corporis}

> verum etiam animi_{perfe&ionemfaciant,}

ver-bis acutiiiimis declarat Viottus _{[<] inquiens.}

iQuodtunque prineiptum} quocunque modo in no-bis_ingenitum,

quaiunque rattoneftt man\feßum9

fl tonfiitutautprobari debet tergiverfanti, & ii tredere _{nolenti} tandem ad eos [erjuserit}

deve-niendum, quorum ope tnißUeäut tlliut (ognitioé

tiem _{fibiparavtt. Qaarto. Divértamus}

adfun-damenta _{phdofophandi adverfse partis}

,exn-amus nos ommbus _{concepubus ex} Philofo-(') ba.cj j.dc dcmonft,

phia

"

m

phia peripitetica hauftis : liberemus _{Sc fe#}

jungamufc mentem abomni _{fenfunm auxilio:} experturi quo randem _{abripiamur. Sed re#}

gerunt» Cut ad illomm _{dogmata utar}

ver#

bis _{Scaligeri,) (k) hos}

fubttlitatcs _negejfct' fulas trivtalium _ingeniorum ; _{quinettamrulgd*}

ru_{judtcia excedert multa.}

ty. Ejufmodifub« tilitates locura non _{habere, ubi}

res _{eft de}

abditis narur« _{eruendis. Natura}

equidem

fat fiibtrfis eft _{per le» ad}

quam cognofcen* dam, fi fubtiliöres _{excogitarenrur}

rationes, quam fruftraneus eftet _{omnislabor, omne*} que ftudium illorum, _{qui primo}

applicant animü(mim _inquifitioni

rerum natnralium.

Quis unquam _{finem, cui deftinar}

opus a» liquod, pertingere _{queat* mediis vel}

igno-ratis, vel_negle&is,vel

pravédifpofitis.H»c

sutem _{func, qnibtis}

agricola _fegetem,mer«

caior

merces,fcientiamque fibi _Philofophu*

adquirit. Quwto. Nec _{deftituimur ati&ori*}

täte _cfarorum

virorum, de _{Ecclefia Dei,&}

re_{literaria plurimnm}

meritorum > idemno«

bifcum _{fentientium. TertuUiano}

noitram baud

difplicuifle _{fententiam, evidentiftimus illius}

de _{(enfuum teftiinonio}

difcurfns, ex

confi-derationeS. literarum _{petitus ,docet. Atqtie*}

inquit, ne _{poflolis quidem ejus}

ladiftcataeft natura.F'delis_{futt& vifus &auditus}

in

monter-delis_&guftus

vint ilhuSflicetaqu<c antein_nuptiit

GaliUa:_{fidelit & tactus exinde}

incteduli Tht'

(*) Exerctt, 307,f«&:j_j.

tniJRtcita_{Johannis teßimonium.Quodvidimut9} (r manusnvslra contreftaverunt de_{fermone vi¬} ta. T_{alfiuttquetefiatio,fioculorum,&}

au rfum, & manuum _{Jenfus natura mentitur. Hsec}

ex

Gaflendo. _Pr,*terea mitrimus _{Ariflotelcm Sc}

Iptcurum, ne crambem bis co&am appofii#

ifle videamur. _{Meifnerum nominamus [a]}

Scbarfittm (p) Sc alios, quos hnc allegare

fupervacaneum föret- Nec nos tantann, ac

Epicums, fenfibus alfignamuscertitudinem,

ur dicamus eos erronbus Sc fallaciis no»

efle obnoxios, nec ullum diibitationibus

relinqui loaim in rerum _cognitiore, qu®

per fenfus innotuit. Sed hoc certo affirma/ mus, afferente Cicerone (*) itamaximum ejfe

i» _{fenfibus veritutem}

, fi faritfm, & valentes

& ornnu removentur_{qua obflant, &} impedi-unt. _{Itaque &lumen mutari fapé}

volumus,&

fitus earum rerum qua* inttttmur, & iuterv'alU

aut _contrahimus aut diducimus Exquibusli-quet, non prxtoria quadamdignitare, (en#

fus nna _{fenfatione veritatem afferere,}

led

repetendas crebro fenfationes, renaoyenda

obftacula, proportiooem leivandam inter objeäumSc fenfus. Laercius in vita

Pläto-nis memorix _{prodit, vixiffe}

Pbilofophos

,

qui alia eorum qua ftint, _{fenfibus perctpi,alix} intelligentia ratione _{comprehendi, dicerent.Ubi}

(*) part. i. _{ph.fobr.qq.tnet. c.S.feä,4.}

{/*) Phyf. rccog,lib,8.6-».part.fpcc, (t), lib. a;

Acad. qq.

iiotanclum,eos,_{ffmplicem perceptionem ad} (enfus, comprehenfionem vero «ffentialem

ad lntelleduni réciiljfle. Nec fernere~ad

di-öamen feiIWfitrffionm eile Judicium

fva-dct Cicfcro, locö å nobis fsepuis nominato. Nort enimii_{funms» iricjpit}

_{,qriiqüicquid}

_videtur,

taledicamus ftaiim cße, quäle vtdetur. Lücre-tius [13 videns fuä tempeltate, per hypo* theßn Academicorum violari rerum _fidem,

Sc convelli Uta

Fundamentaj quibtts nixaturvita falusque.

hifce*verbis,ucSc aliis,conatuselt ad meliore

frugemrevocaretn transverfü a£tas mentes Quid majorefidé porro,quam[enjus baberi Debet? Anab_ferif%faljoratio ortavalebit Dicereeoscontra,_quatotaabfentibüs_ortaefi.

Quintfi ftntveri, ratio

qüoquefaifa

fitomnis. Sexto. Rem verbo _{comple<äar. Lapis Ly¬} dias,quoutveritas,itaLtlfirasexploranda,ell

ipfa evidentia. Etcumpracipuaerroriscaufa

fit

praciptatiojudtäi, ipfum tempuseft, quod,

d;f-quifittone maiuriori adbibita,fa'fitatem apertam

facit. Gaffendus («). Nec apnd nosvalebit, qnod trito circumferrur pröverbio. Quemque

eßefua fentetitia amuum. Verum quisquiS fit

veritatis amicüs. Et cavendum netendendo

ad fua qitsecunque judicia, aperiarur

fenre-ftraad occafionem errorum. Hifce (Ic

pofi-fis

_ampfitis

_{in difcrimen venit :}

_cujufnani

(?)" 1. 4. d: rebus naturalibus, (0) inanimtd. ad

rhilofopho Epicurié

(juinqueherum

feufuum

opera

primas obtinuerat

in apprehenjione objeäerum ? A vifu maximum

fuiflfe _{Phdofophis exhibitum auxilium,}

am-plitudo obje&orum» A

digriitas,

quam pr* caeteris natur*_{opifex ei appoftiit,} luculen-tcr demonftrat. Habet namque

fuprafeex-panfum calum lucidiffimis corporibus aliis örnatum» _{quac fpeeulatörem mirantem, in} majorem rapit _femper

_{admitationem.}

Ter*

ra exhibet montes,

_fylvas

_{*agros, pfataani»}

malia &c. Avium multa milfia in

aerevo-litant. Vt jam taceam aquarum decurfus» fontium

_{fcaturigines,}

_{coloresque.Quis itaqué}

in tanto _{obje&ortf proventp,palmatn}

prscri-piat vifui?

Pofitio Tertia'

Alterum _{cognoftendi medium, quodftmilitudinis}

dppeüatur3 continet. r

ÄPprehenfionero

lamedia, qua? proprius

fimplicem, alia

concernnnt

nonnul«

ipfi-us intelFe&us fun&iories, in veritatererurn

venanda, _{occupati, interquae primum focu} obtinet medium fimilitudinis , excipinnt.

Hic,ut habet Toletus,_{(a) homo vel Philofo*} fhur attendenr individuoruexteirtam _fpeciem

B

natural,_{magtsatque magis aduttabat, fuaque}

Jpe-titi _{applicabat. Cum}

namque beneficiö fen#

fuum fat _{colligerent, multa effe in reruns} (*)Gommern?ia,1.aufcult»_{phyf Aiift,p»} m. j.

natura, & ratione'carentia in fua:_fpecié, & ratione _{prasdita, indem in fua}

fpecie,

qua? fimilitudine externas_{figurae, formas, o.} perationumque,_{eådem gaudebant: fubit} a'

nitnura _{cogüatio, has res eadem}

participare forma eiTentiali_{,excollatione}, _natur®

con-venienüaminferentes. SedVideo occurri mi¬

hia dotlis vins , elfe m l a _qua-

fimditu-dinis _{fpecie quadam,incautisdcnonadeoin}

rerum _{cognitione firmatis facile}

polluntim-ponere.fnamq; hocpronuntiato ficpr

cmuni-untinitantiam : _{fimtle in}

cffettualtcui

nenßa-tim_{eß idem fpeci*. IJi. Non aileri å}

nob'S,

eos _{per hoc medium}

, cögnicionem fibi

fci-entificam _{adquifivifte , latentibus caußs}

:

collegiiTe tarnen ex _{effeätibus,fimilitudines,} qu* phantaii® coromendar®fünf,_quoadin»

telle&u» töcum _inquirendc

veritatis negonu demandarerur. _{Quod etiam intelleéfcus}

ex-fequutus eil,cum _{lnqtiiiltionem dirigeret in} obje&i ultimatum _complexum,i. e. in_pro«

priiifimam de _{fpeeificam hujiis vel illitis rei} formam, é _qua

operationes proflnxere.Sed

ut _{brevitati litemus. In hac via}

(implicetn

hauiere notitiam, _quse nomine feientias

itri-Äeficdid®, nequaquam infigniri meretur,

üt _{quas per primam Sc immediatam}

cauiaru

fiognitionem cönflatur.

Pofitio _quarta

m

Q;. B. V.

FInifo

&im _{objefta confideravit, nkerius}

fic medio fimilitudinis,

qnod jun-

_in

na-mr® _{penetralia pergenti , obviam fe}

präs-buit diverlitas _{confiderationum, quseammO}

majorem indagand® veritatis creavit mole-ftiapi. Hic c®pit fenfus fummam negotiiad

rationem deferre,eamquein fnbfidium

pr®-cipnum aflumere, ut illa ipfa, qu® anreaå natur® _{opifice congefta erant, diflecaret}

,

id _{eft,utrarioperitlterius examenfubftanti®} vel _{objeéli actiones»Sc pafliones ertieret,de}

formali _{fingnlorum conceptu diltin&ivo in¬} formanda. Nam fenfibus Sc mtelleöu fub-flantias_{ponderantes,concipiebantilla efleen*}

tia ,

qua: ultimatum fubfiftendi modum in aliis non _{qu®rerent, b. eft. quorum natur®}

repugnatin aliis fubfiftere. Sed deprehenlu eft eafdemfubftantiasvariisaffici_paifionibus, gaudereqne diverfis aliis qualitatibus, un»

de res eö _{devoluta, ut cogitarent ipefleil'}

Iis fiibftantiis, _{quod efientialem nori}

habe-ref _apritudinem

, mintrinfecéconftmiateas»

afficiattarnen_{extraeflentialiter»(Quem}

termi-num,_{pr®eunteScheiblero, ad eviranda}am* bign® lignificationis jncommoda,_qtnbusvox ineiTe _{laborat, utile exiltimoufurpare) Sed}

tit fub _{exempli allegatione loquar. Aqua fe}

iatis oftenditefle _{fufceptivamcontrariorum»} caLoris Sc _{frigoris, diyerfo licet tempore.}

Ratio itaquehanevarietatem

allaboravitdi-Jigentiori cura dirimere, certoftatuensefle

60

in illa nt aliquid, quod ad

fubftanria»

_con*

ftminoBem.confervatione & deftrtuäionem,

iiih'l _conferebat, cum ad tempus fuftenta#

tum ab _illa, recederet. Et hoc accidentis

nomine cenfere _{dignum, ex contrario iilo}

abitus & reditus motu.

Politio _quinta

In medio _{cuupatur refolutioqis.}

VBnio

quirendas, qni

nunc

ad illum

refolmionis commode

modum

veritatis

in-

di¬

er poteft. Et liquidem

hic iplå

abfolvebatur

, liereflum habebant, divifa in via

feparationiSjulrerius

divrdere

atqj

refolvere,

ut caufas dc principia

cujufve

_rei penitius

cognofeerent. Hic etiam

modus,

ut

laboris

erat refertus, fic intelle&am in eflentialem

admiOr rerum _cogninonem.

Philofophi hic

irtdruebarrtur _{cogmtione illa}

_{comprehenfiva}

& _{quiddirativa rei, qua totumid,}

_quod

_e*

rar in _{>ntelligib;!i, per rationis}

_asfidtiarr.

o-peraru , tam quoad

quidditafiua-,

quam

at-tributa alia innotuit > compoiito in partes

componentes refoluro.

Sit

torum

aliquod

phyficum loco exempli,

quod

ex

difquifitü©*»

ne intelie&us fe fatis prodidit ordmem

ha¬

bere ad materiam & formam, ex quibuS coep-s naturale fuum efle habet,

licet

inte' qualiter, Dixi inaequaliter coocurreremate¬

31:

Qi B. V.

riam & formam._Qniaut tradunt_$vnHa!nf>tot

materiafe habet roeré _{pasfivé Öt fecundum} fe non elt _{alictijus a&iviratis. Habet}

equi>

dem aåum entirativum, formalem vero

adipifciturab ingreflu form®,qu® materiam pcrficit &eidatefle fpecificiim«

Sedperga-mus. Refecto fic corpore_{phyfico, principia,} procul dubio , conftnutiva manifeita red*

debantur. Et forfan non_impingamusin

Phi-lofophiam» flftatuerimus ,eos_per hocmed;u

in _{proprietatum quarundam corporis}

natu« ralis, ut (unt quantiratis, qualitatis, mo<

tus, _{quietis, loci & temporis cognitionem} inveftos fuiffe.

Pofitio fexta

Contpofitionisdemenflrat medium,

HOc fummå

mus. Indicandum

cum

feftinatione

autem eft fiib

percurre-

imciu thefeos,hoc non fuiiTe conjun&um fucces-(iva _{quadam ratione cumrehquis jam ablo*} lutis mediis > _qu® fefe _mutuo

excipiebant»

fed devenifle _{Philofophos in hoc, citra o.}

mnem _{expe&ationem, inftarhominisin}

igno-ta via errantis. Exiftimo é renoneflfealtius

tepetere,^quippefciarn omnesfanioris cere-bri _{hominesånöltris} (lare _{partibus] tnulta} effe in orbe rerurn_{, qu® per fe ab}

intelie-3u _{capi non poiiunt, yel quorum natura}

ftO - »•

octulra _{jacet» nifi tcum aliö cotijunganftir,.} Ex _{quä conjundione effedus}

_quofdam

fin-gulares, & patfiones refultare cognitum eft,

quae extra talem unitionem nequicquafm

fci-untiir. _{Prognata au tern} etthajc

compöfitio-nis ratio» non exrerebellis Philofophoru,

fed accidenrano modo fadurr.» utres rei admota & _{oppofita, hos vel dlos}

edide-rit effedus. Eft _{iraque in propaculo quam}

turpiter llljs obruratur os, qui

aflerunt

in-tellectum menfiirare res, _{adeoque omnem}

demonftrationem ad intelledus _fufpendtint determinarionem. Quis aurem tinquam fe

perfvafione hac induci patiariir , magneti non inefle virtutem attrahendi ferrum,

nul-la de catifa _impeditum

, 8c proportionatu,

licet homo viribus _{ingenii id nunquam per'}

fequi valeat. Ab intelledu iraque non ap-prehendente naruram rei>ad ejus proprie-tatum _{negationem , non valere}

confequen-tiam , cogniru eft facilimuin. Ab attäoritatt

humana _{negativa, fequela cß nulla; ait Ge*} prgius Mejerus

Pofitio _feptima

Medium _{proportionis aidit.}

MOnftrant

quod in

alii

veritatis

infuper

adyta

aliud

medium

decurritur,

per

quod

PYOportionis

fen analogu

nuncupatur.

f») infua Gaoftol.p,m. 30*

■

St:

QiB. V.

Porro vox _{analogiar varias ob conditionii}

« {wz rationem. forrirurfignificationes. Nam

inSchölls Phil,eftaliud analogum,quod me«»

ram dicicextrinfecam _{denominationem,abs*}

qne participatione eflenciali analogator tim. A'terum vero extrinfeca illa _{pratdicatione}

non _terminarur, fedeffentias iftfertcommiu

nicacionem,licet injequali modo. Quas ac»

*

ceptiones, ut heterogeneas rejieimus, per proportionis medium intendentes noneflen#

ti», fed in aliis attributis _{aliqualetn cQnve*}

riientiam, e* _{quortuu uno tanquam notiori}

j' elicitur alteriusnaturae

_{indoles,nobisq;}

_notior redditur res _{alioquin incognita. Vtcum}

per

res feiilu _{perceptibiles}

, aliarum ifitelligjV

bitium indolem_{jintervenienre analogia}

qua#

dam, haurimus. Et conveniunt _Philofophi

»n declaratjone formalitatis

hujtis medii,

fcilicet fitam eflfe illam in affinitate & con#

junåione rrmtua rerum. Contendunt etiam

hane _{aoalogicam convenientiam dari inein#}

juria inferatur _{philofophiatprimas, quaeen$}

confiderat in _{abftratliffima conceptum na»} tura, _{quodetiarti tam communibus}

gaudel

>

affeftionibns,ut non _{corporeistanrum, fed}

etiarofpiritualibusveré & realiter tribuantur rebus. _{Sic Pneumatici probatnri aninaa:}

ra" tionalis _{immortalirem,}

argumenta & con»

clufiones deducunt ab _{ejufdem animas}

in _corpore

organico jatn conftifut«, o. peratioflibus. Sic ab artis eonfidöratione»

^rc

ad naturalium _{procedimus ' fpeculationem.}

Atque fic emenfi fumus haec _cognofcendi media, _{quoriim iiamplior faerit numerus*}

*

fperamus nos in ipfo colloquio informa* *

tumiri_,finminus,_{hifceadqiiiefcimus.}

n

A N N E X A.

i

I4 An ex mulittudine

_legum

_{poßtivarunb,}

argui

paß]t

fyipub4

dgrttudo ? Aß.

11. Vtrtim hoc

_cjfatum

_{(it <wSy<Töfov 0}

mntt malitia

_eß

_in

_{bona ?}

_Neg,

Define _{plura puer calamo fignare tenello,}

Nefcis anne ifthasc do#a jVlinerva _probet,

SOLI DE O _{gLO KI A.}

Dofto

Quod

dum

monflrtsfcriptOjdottisfime

cognofcendifit mediumAtque

Dijkmatl

modut

In re natura : ne c non_{qua prifca fopborttm}

ul Turba _docet,

loquitur lingua ii[erta tua: ! <jfl dratulor ex animo tibi _{pulchros hofce labores:}

JU

Apprecor ac Mufis pr&mia digna tuit. ni

In honorem exim i Dn. Studiofiac amici

mei _honorandi,authoris Sc defenforis harum_{thefium.amicae gratulatiomsergo}

a

ta

hxcce _{paucula adpofui}

JOHANNES

S. ,ö9t9J. i"

Paltoris Vbfal. fa Ad_jund.

rf?

31.

C^B. V.

em.

ndi Taf

ruSj

_^it&jonv.

_{avQwg avvt%ui{}

_pthtfnuctT

_egtnw»

ma#

_'E.vg*ifo&

j«(W*

c . A«T?«r> *

n'ilTPE cp/AiS-' ItMrtW rufsat Qthoptxetf 'a*

9H»I 33n ff"» X8<p#*\^ eiv$-dlict _fyiQJ» 'uni, '

I

0-<P<A/o^ «vgJC#

civ7ij£i£i'xr£

CHRIST« Aurivillm?«. !o, >ef* wa« >dw TMCI oris :rgo tf,

Exiraie & Do&iflime Dn _£Mjtlt1(W/

amice _{inprimis dilette!}

SExennium eß

iDijfttläö.exquo

,

vel quod exiurrit, amtcisfime

ctpitecumamiciiiamjünge¬

re jnonfucatamillam&f'iperjuiariam,_quain

o-re hom'mum _nafeitur

, quaque moniento durans,

inopiarerum}per quas mundi tonciliatur amor, deßruitur, fed_quaintitnotmprejja cordi, vix_cum

ultimo_{refolviturrogo. Qj<od}

rumitufu,egoqueper quendam amiiorum_acceptrtm, Te velie privata

Jludiaypubluo exbtbereexamini, baudrite

conti-nui, quinTuurn, intanta rerum_angußra,cona•

tum,_{amicaprofequerergratulatione. Interimta¬} rnen,utaltius _repetum

,me nonfemel admiratione

afftclumejje, cum nefciam qttibiufubnixus

facul-tatibus,tantum_{operü fubire aufm fuérit,quippe} quifctarnTenonexeorum_{prognatumgenen,quotu}

faventior fortum _{progemém ivgtntibus obitte»}

fat muneuhut» qua unten in _{nhifum dejui ab}

tu _novimui, qui _{in praapuapartegloria}

potiunt,

Audaudj.ittitionü>tolere _{verborum, variatoquev$.}

fitumeultU ,nonnullorumgratiamfutile

tmpetra-re, _{Sedvereorne peitem tujttffaepifloU legem,}

p longiori Te detineam alloquto: Hat proinde

tlaufula mamfeftum reddens,quantam _{in peftore}

rneo Utitiam exciurit nuncius Tuorum_conatuum,

Dtvinam Bonitatem _{[upplicibus venerabor}

prect-bus, velit Teparentemaftulo orbatum,dementia

fua adtße

fuperflua

> ficenim fiet utStylUmad»

verptutisrabiem &(onantes invidiafcopulos,qui• busper aliquot annorum deiurfum allifus fueras,

in UtoreUtttia, DeoFavente,tuttu

rejpicias

,ubi

revocatoanime,_{tnaftoque dolore abjetto,ad}

exem-plum Anea ,aUuadjicios calcar, dians.

O _{focii(nequeenimi^qarifumiisante malorum )}

O _{pafli gtaviora : dabitDeus hisquoque}

finem.

Fortan&haec olim memihiffe _juvabit.

Vale.

T.Q^F. S.

S. _{iötitrbacf Dalk ml»} S.k. M. Alumn.