• No results found

la ti

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "la ti"

Copied!
72
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

tA. fl;

DlSSERTATIO

ACADEMIGA

AriAOEIAN

SAPIENTIS

STO

ICO

RDM

leviter

perftringensj

QVAM,

Sufjragante

Ampltff.

Ord. Philo]1

in Muta

Mufar

um

ad

Salam PäUflra,

Sub PRiESlDIO,

Ampli/fimi

aique

Cehberrimi VIRJ,

,Dn.

la u re n ti

i

ar

rhen

11,

. Hift. Prof, Reg. &

Ordin.

Ad

publicum

efuditorum

examen

de

f

ert

JOANNES

MICRELIUS

NBR IC I US,

InAudit,

Guft.

Ma), ad diemxxvi.

Junil

A. MDCCXXVIl.

Horb ante mericfiem confvetis.

(2)

S:«

R'/®

M:tiS

MAGN/E

111)11 VI

RO,

Rever

endijjimo

Patri

ac

Domino,

Dn.

DAN I

ELI

NORDIJM).

S. S.

Theologie

DOCIORI

Celeberrimo , Incluta? Dicecefeos

Strengnefentls

EPISCÖPO

Emi-nentiffimo, Confift.

PR/ESIDI

Gra-viffimo, Regii

ibidem

Gymnafi!

Scholärurnc$ EPHORO

adcu-ratiffimo,

MsECÉNATI maxiMÖ.

H

Silade

qui genitus

Pcecile

fopbtis

tcttum

eft

y

cUl

Prabuit, £9"cunas /Itticaßravit

apisj

lndeque Tarpejas fedes,atquealta

Qvirini

Culmina, Romulidis inhabitata ■> videt,

Jauern tantiftupuere viriy quem

prifca

ve

tu-fias

JPaUtdacommemorat,litorayfaxa,fonani, Hunt

(3)

Jfunc meay M^ECEN»AS , getidifukrcgnaBo*

i 01i.t,

CultaqueHyperbobeis arvdyThdlejdvocat» Scilicet haud dignum ttuxi quem mucida

Lethe

Supprimaty autfcretro quemLibitinalo->

cet;

Namque perirefitu, lentacforubigirie carpl Ccepit}&adputridas ireCharontisaqua*. D(t vehiam,V rande Pater, Tua UmiriA

tangat,

Mitia da trepido lentaqueverba,preeor. Noneaquarutilansy fatcor, datPaBolus,

adfert

Munerdyneccelerlsqua vehit unda Tagit

Ciaffus adeß, propria nec quidquam luce corufcat,

Lumtnefedradiet fac,PaterAlme,'Tuo. Fervidusinteredy fubmißipeBorisarrha,

Metenetyy & votüathera pulfatyamor, Vtve diuy Patrium fidus, procul improba

pergat

Atropos , & rauc£ pulla caterva Stygis♦

V'tve diu,celfosque humeris fulcire Triones Pergito,ftc rapidos ridet ovile lupos,

i

Remendisfirnt

Nommis

Tui

cliens dcvotiflimus

(4)

fidm.Rever.

atq;Ptzdarijjimo

VIRÖ,

MAG.

SAMUELI

F A

B

R

I C I

O,

S.S.

Theologie

LeBori

Primaria in

Gymnaf.

Strengnef.

laudatiffimo,

Paflori &

Pr<epofito

SeiJoenfiurn di«

gniflimo,P^m;opia

mente

aeter-num

fufpiciendo.

rj4dmtRever.atque

Pr<eclarisfimo

V1RQ,

Mag.

GU

ST AV

O

H

E

R

D M

A

N,

Paflori in &

étilU

fatfebfltneritiffimo, ut8c

adjacentis

diftri&us

Pr<epo(ito

adcuratiffimo

a

Tatrono venerabunda animi

ob-fervantia astatem coiendo.

Plur. Rever, atque

Clarisßmo

FlRO,

Dn.

ANDREI

D

U

C

H M

O,

Paßori

in

2iUh)ttd

8c

£>bt)

dignifll

mo,

Everget#

a c

Faatori

Optimo3

omnihonoris genere

jugiter

(5)

Adm.Rever,

alquePr&clarisfmo

PIRO,

MAG.

I N G

E

L L

O,

HELST

A

DI

O,

S. S,

Theologie LeÜori

in

Collegio

Strengn.

dexterrimo,

PafioriScPr#-pofito

in

Sffpo meritidimo, Patrono,

ut optimo, ita quovis

obfervantias

cultu ad cineres

profequendo.

Aclmod.Rev.atque

Pr<echri(ftrn$

V1R0*

MAG.

S I M O N I

K I E M

P

E,

In eodem Gymnafio Streng. Gra*c.

IJng. LeÜori adcuratiflimo,

Pa-trono nullo non tempore vene*

rando, colendo.

'Plur,Rever.atque

Doäisßmo

VIRQ,

DN.

ANDREJ!

a

$

3t

m

« 3?/

Ad

Templum Cathedrale

,

quod

Strengnefias

eft

V. D,

Comminiflro

yigilantifllmo,

Fautori

certiflimo9

(6)

T

ftram3Patroni,

Anteil

per

lenevolentiam V

Promotores,

c-,

8

cf

FautoresExoptatiflim

j,

in me _

cßrnultitti

ji/int

beneficiasnt

quod

ea,

^

debitis laudum

chortigits

ejferat,

||

nedum

ftitiis

meritiscpue

rependat,

in me

fitum

non

fit.

Habete

inte¬

rim Actidemictis

hafce

lucubrati-nncnltis,

in

perpetua,

revefentia,

gratisfimique

ammi

IsKpitifioy,

V

o-bis dicatasj easopue

munufcuh

<vi-cefaventes

excipite.

Ego

ajicisfimj

profaluteQf

mcolumitate

Vert

ra,

ardentisßmti

ujota

fundere

nun- ad

quamJ-

mtermittam

£e

tdc

»bfervanttjßtnus cultor,

j.

M.

tes

Admod.Rev.Clari(fimorumqj

(7)

ÖOOOOOGOOOOOÖOOOOOOO

Å.

ö.

tl^OOlfilOV.

|lü

muitumqué

intet?

rtiortales quarfitum eft* quo potiflimurri nomi¬

ne iliud veniret,

un-dequismeritödici

que-at felix. Fuerunt, qui

äd ararn fortunac ante omnia

confu-gerint, tänta éarri religione

ädoran-tes, ut, quartdoaut

fplendidos

natäles^ äut celfos hönorurri äpicesj aüt

am-bitiofa mägni nominis elogia, aut

vi-rentes filvas, divitisque patrimonijL*

Crcefi» autalia, fiquacfiint, ejus

mu-nera? oftentarepotuerunt, iis tanquam

Ultimo bonorum > unicéadquieverint®

Aliij quos btluas potius, quam

hotni-toes dixeris, eo dementia:

(8)

runt, ut in faginando voluptatum le-nociniis mifero corpufculo, beatarn

vitam^pofitam efle crediderint. Alii

alia9 quae orbis literatus dudum

ex-plofit, circa hanc rem fententiarum

rnonftra, infaufto fane omine incru-ftarunt. At vero alii, quorum lyncea

ingenii acies

- ~ - licet eoali rcgione

remota

Afra tarnenpetiit:&qua naturanegav'it

Vißbus humanis, oculis eapeüoris haufit

Ut eft apud Poécam a) ab ejusmodi

E-picuri de grege porcis,

immanequan-tum receflerunt, nec in externis illis,

fortunas temporisque varietati paren-tibus, fed in ipfius animi cultura ac

perfeélione

finem animocertummiferisfaviaticacanisb)

feu, ut verbodicam, veram

felicita-tem quaerendam efie, magis ex vero

judicarunt. Animus enim hominis,

etfi indole fua fublime quid & alturrij

fpiret, eumquein finema fapientiffimo

Creatore inditus nobis fit, ut corpus

& omnes noftras avftiones regat; ea_»

tarnen eft natura: hümanae perverfitas, caeft pravorum affetftuum pertinacia,

eamalaeconfvetudinis vis, ea denique

(9)

exem-Cxempiorüm

efficaeia, ut> nifi in eo excolendo & probe informando ,

o-mnem moveamus Iapidem, eertiffime

fiat> ut hifce malis mifere fuccumbat,

& extra gyrurrt rouneris fui velut

fur-ca quadam abigatur. Inde vero

tur-bulentifiimas oriri folicitudines,

&vi-tam miferrimam, quis nifi talpa

ca£-cior non videt? certe experientia_,

clamat, eos homines, qui ex fupinä

quadam negligentia, animum fuum

velut fitu quodam obduci finunt,per-petuas fentire furias, eo quod vagam & impotentem mentis vim , jamcor*

poris inordinati motus arietent, jam

coiicitatitfimi affedtuum aeftus

fuperin-undent,jam tanta errofum pravarumqj

opinionum divortia diftrahant, ut

le-giones quasdam & cafira in iis

excti-bare jurares- Et dicere profedloaufim$ omnem,qua cingimur* malorum ler-nam, ex prave informato animo, &

pracpoftero affediuum dominio* velut

ex hydra quadampullulare, At Con¬

tra, ubi hic per impigrum Iaborem*

& crebra virtutum exercitia, ad eurii

perfeftionis gradum perVenitj ut

mu-nere fuo rite fungi, inordinatos

(10)

poris & affeduum motus pro

imperio

hftere, & omnia ad redae rationis a»

muflim ita examinare queäti ut nil niii ex ejus prasfcripto geratur, non

potefi: non maxima inde oriri Vitas

ju-cunditas* & ex confcientia rede

fa-dorum, gratiffima animi quies & tranquillitas. At, quam fvavis &

ju-cunda hatc poffeflio? quam fapida:

mel-litacque hae deliciac ? quam rnagdac k incomparabiles haedivitiae? certe, ut

praeclare olim Seneca: in*ftimablie

bo-num efl, quies mentti iri tuto coliocat<&y

& fublimitai c) & Poeta :

Latius rcgnes avidum domando

Spiritum, quam ß Libyam remotti

Gadibusjungas, Cd uterque Ptenus Serviat unid)t

Ex hoc dudi Stoici, fapientem fuumy

.quem culmen quöddam omnis

perfe-dionis efie voluerunt* quemque ideo

beata vita neceffario fequeretur, tot

parafangisj ab omnibus quas homines alias fentiunt, animi perturbationibus

fejunxerunt , ut omnimoda quadanu

jt-aet&tU feuaffeduum vacuitate,

gau-dere dixerint. Qui conatus, an

fe-liciter ipfis

ceffent>

an Scyllam

(11)

M o gg f

giendo in Charybdin inciderint, res

eft, quam adcuratiori fcrutiniodignam

duxi, cuique ideo praefentem opellam

impendi. At te, candideje&or, in_»

anteceflum, qua decet humanitato

rogatum volo, ut hoc, quidquid fit

conanimis, pro candore tuo, aequi bonique confulas. Et fi, quod facile

crediderim, per omnia tibi heic non fatisfiat, id immaturo adhuc ingenio,

& argumento fi libere dicam, fatis

fublimi , benigne adfcribas* Quod

fi a te impetravero , tantillum tem¬

poris in lucubrationibus hifce

confum-fifle, neutiquam me pcenitebit.

a) Ovid: met am'. 1://. b)Perf: Sati /♦

c)de vit; beat\c:jt d)Hor:carm:l:z:od.za

MEMBRUM PRIMUM.

§■

i-UT

pulos

periculofosaequivocationis fco«

tuto praeterlabamur, vo-cum quas fronti adpofuimus,

na-tales, omnium primo inveftigandos

efle judi.co. Quod igitur ad vocemj

<t7r*Stictv adtinet, originem fuam

Grac-ciae debere, & derivari ab a

(12)

& nomine vaffe neminem fugereij

eredideidm. vero a nuix® pa~

tior, afficior, ortum trahit. Cuj us

verbi ufus ut latiffime fe extendit, eo

quod & animatis & inammatis rebus

indifferenter adtribuatur, ita etiarru

sraJ9? derivativum ejus, multiplicem

in pandecdis Grarcis, fortitur fignifi«?

catüm. Midis autem brevitatis caul-fa reliquis notionibns, eas, tantum, %

quibus animo hominis adfcribifur>

perftringere lubee« Difcrepant ha: pro vario variorum palato. Apud

Rhe-tores graviorem quendarn animi

mo-turn, quales in tragcediis effe folenc,

denotat, eoque pa<ffo tZ ,

affe&ui

mitiori ac tenujori opponitur. Stagi^

ritar taiem animi moturn plerumqnc

importat, quo quis ad objedas,

fen-ßbusque perceptas rerum

fpecies,me-diocriter incitatur, easq; prout bonae

-aut malar vife fuerint cum

hnodera-tione quadam adpetit, aut averfatur^)#

Pythagoricjs, Platonicis, ahisque

ve-teris aevi Philofophis idem fere infi^

fiuat. At Stoic-i-j in q-uorum regno nunc fumus, aliud aliquod per voca«

(13)

Calem nimirum motum, quo animus

a repraefentatis per phantafiarn rertim

imaginibus, velut vi quadam

abript-tur, eumque motum ita perfequitur,

ut ultra debitum modum ,

praefcri-ptosque a reda ratione limites,

Ion-giflime progrediaturf), Hinc Cicero» ipfe quoque Stoicifians, femper fere, per animi perturbationem , vocem hane reddit, ut bene obfervat

Ju-Aus Lipfius^). Alii vero, modo

pas-fionem, modo adfedionem, modo

adfedum , & qua: id genus alia funt,

vocare foient b). jam quid a7ra&eic*

Stoicis fit, velDavus quidam judicare pofiit, nimirum talis animi flatus, quo

aphantafiis, ut.ipfi loqui amant, non

abripitur, Ted ad omnes perturbatio*

lies immobilis, perpefuam quandam

conftantiam fervat & ferenitatem, e)videatur ipfe Arißoteles liét

Nico-mach. cap. 4. f)Diogi Laert: in Zenone.

conf: Cic: Tufc:qu<eß:/:4. Salmaf:com: in

JEpi£i:&S'tmp\p,//, g)manud:ad Stoic:ljhii\

3*diff.p* b~)vid.Budd:Tbcol. mor:p.m»ipl%

II.

Proximo ad frontem loco vox

fapientis comparet, quam a verbo

(14)

pere

originem ducere,

tam notum efts

quam quod notiflimum. Antea vera quam vocabulum hoc, ad menterq

1

Phiiofophorum, inprimis Stoicorum, cfrplicatam eo, natales nominis

imme-diate fubfequentis, Stoicorqm,&quod

(

ulterius circa illud obfervationem

me-jretur» paucis adferre lubet. Sedlam quandam Philofophicam, hoc olim

taomine infignitam fuifle, omnia

fcri-ptorum loquuntur monumenta? cui

nomen dedifte t*jy roau, Jocum ubi

philofophiam profefla eft, more tuno

temporis perquam folenni , praeter a-lios audor eft Diogenes Laértius *)< Tres autem ?ocu Athenis olim fuifle

dicuntur» quarum una, ?oct ßaa-tXeisfy

porticus regia k&t

e^o^v

vocabatur,

eaque fita fuitin dexrraCeramici par¬

te» annuoque saudebat magiftratu,

quieapfopter ßcuriteiog , poteftas

regia

appellatus

eft.

Altera 70«

g\ev-fyW

Aiosi porticus fovis liberatoris,e

regione fuperioris ßamXtus collocata,

nominabatur. Tertiaab antiquis tern*,

poribus n*i<navciKTii(&*.

Pifianadia*

de-mceps vero vMKiXq feu varia dida_» eft* propter varias, quibus eam Po-

(15)

lygno-M O n p

lygnotus quidam decoravit pi&uris*).

Ultima harumnoftris JidarK&h.zlov fuit»

liomenque Stoicorum ideo contulit, quemadmodum teftaturSnidar* gmzA^-<9't] Jt k, avTog 'zt00txcgy Jid ro tv t\ <?ocL rjf tv A&rjyciig

JJcc^cti

dvräy yrig ttqmtov

pitv

mKnctvoLKTiiog, vrsgev

Je

laygctQij&etTOt

ynixiAy etciAtj&ij cognominatiis ilie etiam

eft Stoicus (loquitur vero deZepone) fröfterea quod in porticu 4thenis

docue-rif, qua pr'imum quidem Pifianattia, po*

ftea vero pitturis ornata, Poecilefeu va-ria appellata etti). Denominationis

hu-jus meminit etiam Etymologus:

ko), ci Qi\o<roQoi. ek foci* lx.ilyct(> vjv

dvTUV to JiJctrccAiiov. ZyvsoU o Knrtivg,

JitTgißsv

tv Ty <?od Ty xetAHpotvy 7mxiAy.

e&tv Xaßelv Tyvai^tcnv

Kanévopict,

(rvvißyy

kett £7rccv£y<nv tis o tig to oo. Stoici

Phi-lofophi exfioa ita dittiy ibi enim fcholas

eorunt fuit. Zeno Cittieus* verfatus efi

in fioa qtia pcecile vocatur, unde etiam

fetta qua ipfum fequebatur, nomenfuum

contigit, per mutationenstu oin to oom),

Hacc jam porticus, tametfi triginta_»

tyrannis Athenis imperitantibus,

tru-culentiffimaftrage polluta eft, eo quod mille quadringenti cives in ea

(16)

io m ° $$

emti dicantur n) attamen, mirabiU

jam colorum

fvavitate

variegata, non potuit nonanimosnoftrorum

impeile-re, ut ibi, tanquam in publica quadam

fchola* philofop^iiae litarent, internt

tentibus oculorum deledamentis

,pri-ftinam injuriatn apte avertentibus. Et

quod mirabere, eo minus avitum il-lud ulcus, dignitati ejus offecit , quo

poft jada ineadem, philofophiae

Stoi-cas fundamenta, tand habebatur, ut vel minimam ejus partem violaro,

propemodum religio fuerit. Quo

fa-dum eft, ut ad tempora Arcadii &

Honorii, farta teda manfilTe dicatur»

At Proeonful quidam Achajae, vene- 5

rationem, qua eam prolequebantuc

Stoici> jufto forte majorem, aegro

ferens, tabylas ejus abftulit, ipfamq}

ica deturbavit, ut non nifi nudum

no-men , aut faltem leviaquaedam

rude-ra, de tanto apparatu remanferint0),

Atque fic decantatiffima illaStoicorum palaeftra infaufto (Ibi fidere, extremam

fubiit K&TctTti.oQqy.

i) in Zenone. k) Lex'. Gr<£c: %afile<e

edi-tum in voce foa» conf: Diog: Laert: in Zc

mone l)cit\a Menagioin obf:ad Laerc. p., m. t$8i.

(17)

<M~ ° $§ 11

pt.lf$. tn) in vocepoecile, n)Laert'in

Ze-I

-tione. o)Cafaubonus ad3. fat\ Perfiitä hac

yerbtt: Quafc docetfagjens braccatts iHita

II Me dis Port1 cus*

III.

"

t

His

de

etymo

nominis Stoicorum

c breviter didtis

> proximum ert:, ut

au-töorem, incrementa, praecipuosquC/

3

coryphaeos fedtae paucis tradamus.

Au-dfcor fuitZeno Cittieus* a Cittio Cypri

oppidulo, ex quo oriundus fuerat,no.

I men träbens, quemadmodum teftatur Strabo:

kittjov Xtpsvet

aXei^

& IVTZV&ZV i<?t Zqvwv 0

Ulfasws

tywyztys. Cittium habet

portum opti*

'* me

claufumf illinc ortus eft Zeno, Stot*

ic ca fett* princeps p). C,ni adftipulatur

Seneca: Unum fuiffe Homero fervunu» ,

)i tres Platont, nullum Zenoni, a quo

ccc-i* pit Stoicorum rigida ac virilts faptentia^

-r fat is conßat q). Et alibi : vult nos ab c

)» brietate deterrere Zeno,vir maximus, hu-II jus fe Ha fortißima acfanEjiffima conditor r), Ti In diverfum abire videtur Laertius

u-bi de Antifthene na palaro: foxei Jsxa\

i- wjc

dva^oooi^arrg

sjuü'xfe nctru^cii videtur

e» Autem Stoica febla princepsfulfje,ejus qua

f* rqaxime Virilit ftfit s), Si Alltiftheni

(18)

II <ü ° 1$

rigo adfcribenda eft>

quomodo jatru

Zenoni? At facili negocio conciliari

rp

hasc pofiunt, fi m&minerirauSf

tan-tam Stoicos inter & Cynicos5 qui ad Antifthenem genus referebant,

inter-ceffiffe cognationem, ut omnia fere ^

utriusque

Tedlas

dogmata, amice in¬

ter fe confpirarint, ideoque non a di-verfis fed uno omnino audlore videan* tur eflfe profedla. Nam Zeno ut Cy^ nieos praeceptores habuit, ita ple-raque fua (cita ex eorum penu

de-promfit. Hinc eft quod dixerunt

Stoi-ci: TW ffvCpcv dvTov jcvvieiv, étvai yag

tV

j

xwitrfAcv, trvvToptov S.7T ct^£T)jv

ojcv

fapien- ,

tem (uum debere efje Cynicumy Cynicif-tnum enim efle compendiariam ad virtu*

tem viamt) adeoqj redte Poéta:

EtquineeCynicos, neeStoica dogmata legit A Cynicis tunha dißantiau)

Hoc igitur Laertii effatum, nil

impe-dit, quominus interrita fronte

adfe-verare poflimus, Zenonem Stoicae

fedlae fuiffe audlorem, praefertimquum f

ipfe Laertius innumeris aliis Iocis

rotunde hoc profiteatur, & prarter allatos jamjam audlores% omnia vete* ns aevi monumenta idem teftentur.

(19)

Occafionem i qua Mufis fe

confecra-»I Vit Zeno> hanc fcriptores fuifle

perhi-"bent: cum initio mercator efifet,tantis

ornatus divitiis, ut ad mille talenta

poffedifle dicatur1 purpuram venalem

f Athenas e Phcenicia aliquando

trans-Vedurus» xftuante procellis Oceano>

apud Piraeeum naufragium fecitj

u-bi mercibus ex afie deperditis> ex

di-tiflimo Cracfo) pauperrimus evafit

Co-drus. Hoc infortunium primam ei anfam fuppeditavit, qua de

Philofo-phia cogitareu Itaque paulo poft

A-thenas revertitur & Crateti,

Philofo-• pho Cynico, fe adjungit. Sed reti«

Cenda heic non elt vox illa Cedro

dignilTima* quam ad iftum novercan*

tis fortunac impetum, mira quadamj

tnagnanimitate edidit nofter:

Ivye

u

töytj -mitig , tigtoti

TffißoüVa

Tr^ocrEÅuvva-m Jjjtta? bene polfacti fortuna

> qua mos

inpalliolum redigis x), fenuteam efFerc

Laertiusi Nvr éuTrÅoqxct ort vtvctvciyqxazk

I Mvyé miti q Tngo&ehauvxfct tjpLag Cp^

jtoovCpu* bene navigavi cum naufragium

feci$ beneagit fortuna , qua nos ad ph\*

lofophiam advebity). Verum , ut

nq-fter hic is erat* qui cum virtutis

(20)

*4

^

&

0

ɧ

dio ro

7r^7rov

fcmper conjuflgerö Vö-luit, evemt inde5 ut a Cratete cani- t

nis iftis moribus prorfus adglutinato* tandem deficeret, & in

Academico-rum caftra tranfcendens, Xenocratetti ac Polemonem, fervatis tamen Cy- '

nicorum dogmatibus* per aliquot an-nos audierit. Sed cumjurgium quod»

darp» Zenonem inter & Arcefilam»

condifcipulum ejus» heic obortum

es-fet, Zeno calore contentionis rriotus»

praeceptorem fuum Polemonem*

to-tamque Academiam reliqiiit,

novam-qtie in porticu haerefim, novo, u£

loquitür Vatro>paxillo fufpendit. Hoc ^

modo plantata eft celebratiiTima illa_i f Stoicorum fedta, quam poft obituni»

Zenonis latifTime ampliarunt, & pro

Co, quo pollebant, ingenii acuminé

ad fidera usque extulerünt, Cleanthes

Aflius, ChryfippusSolenfis,Zeno Tar* fenfis, Diogenes Babylonius,

Pana:-tius, Antipater Sidonius, Pofidonius

RhodiuS) Arifto Cbius, Athenodorus t Solenfis, Epidtetus, Arrianus,

Sene-Ca, aliique plurimi> qüöS adcurato

recenfuit, & in ordinem

difpoluitce-Uberrimus Lipfiqsz)* Horum dodtrb

(21)

iiarrt, quantum ad meum quidem

pro-! pofitum pertineat , in fequentibus

examinabo, heic de vita eorum

dixis-fe contentus, quod etfi nonulli tales

fuerint, tit in eos merito dici poffit

I iliud Poetas:

QuiCuriosßmulant&BacchanaVtaVivunta)

eo quod phalerata verborum pompa,

virtutem ad coelum extulerint, opere

vero parum aut nihil curarint. Quo

intuitu optime iis cum Pharifasis

con-venire, jam pridem judicarunt

erudi-ti b). Multos tarnen, imo quod re-élius dixerim, plerosque eorum inve-a ». nire licet, qui externam illam

fanfti-f tatis larvam valde exofi, temperanj tias, modeftias, manfvetudinis,

con-ftantiac aliarumque virtutum ftudio, in

tantum eminuerunt, ut non modo

ceteros gentilium squaffe, Ted &

pal-mam hac in re iis prseripuifTe

- - - vel

ipfa fatebitur usque invidia c).

i

p) Hb. 14. tili de cleidibus qu<e funt tri

Cypro. q)in confol. ad Helviäm c. 12. r)

epift, Sp. s)Hb. 6. in Antifthene. t) Diog.

La'ért% in Zenone. #)Juven. fat. 13. .1?)

(22)

-iitat'e. item in lib. de tranq. animt, >*)in "Lenone. z) manud /.l.dijf. nf&/Z. conf* . Laur.Reinkar dus de fetla Stoicap. m.104, I item Rudd. ehm.phil inßrum.dcphil.Grac, j

§.37. a)Juven fat.z, b)videßsSalmaßuni

comment.inEpitt, &ßmplp.m. up. c)con• )

fiiL Budd, dephil. Grac.§. 40.

$. IV. ^ s

jam ad fapientem» qüem ämty formare voluerunt Stoici , pedertu

pmmoveo. Ubi in limine notändum

Venit, non talem fapientiam

flagitaflfe

Stoicostqualem,licet etrivio petitam*

fudis plebecula mirari folet. Qujdquid

enim cognitionis, quidquid fcientiaei

quidquid vigilantia?, quidquid indu-

!

ftriae aut artis

fufpicimuj

homines, &

omne demum quidquid

alto &

perfe-

!

<jio nomert debet, cun&a hacc fub uj fco fapientiac nomine comprehende-funt noftri, linde videre pronum

eft, eüm, qüem

titulo

fäpientis dignad

funt, tanta cognitionis luce, tanto

Virtutüm adparatu, tantö denique o- ; ftinimodae perfefrionis äpice^ fuprä_j

ceterosmortales confpici debere

quan-tö vel

- - - ab imö

diftet oiympus.

Quod

fi reélam rationem> tanqtiam i

(23)

iriadnaeum quoddam filuni) in

omni-bus fuis aftionibus adeo prefie

nonfe-queretur,ut vel latumungvemab

eade-liraret, nonfapiens fedftultuspotiusad

UK^ißsiuv

Stoicam

dicendus

erat.

Sed

ut ex lpfis eorüm fontibus aliquam

hu-jus imaginem habeämusj dignum^qui

prae céteris audiatur} Senecam duco* qui hunc demum fapientem reputat*

cui animus ineftv era intuens y

peritusfu-giendorüm ac petendorum y non ex opinio*

ney fed ex natura pretia rebus imponens%

Totife inferens mundo, ö' in omnes ejus attus coniemplationem fuam mittens', co*

gitationibus atlionibusque intentus> ex

«c-quo magnus ac vebemens, afperis blan•

düquepariter inviäus, neutri fe fortuna

(abmittensy fupra omnia qua contingunß

äcciduntque eminens, pulcherrimut cum._»

decoré , cum viribus (anus y imperturba-tus, intrepidusy quem nulla visfrangaty

quem nec attoüant fortuitay nec

depri-mant d)* Digna qüoque quae heic ad-feratur Ciceronis fententia eft: //,

quisquise(iy qui moder atione &conftantm

quietus antmö efty fibique ipfe placatuSyUt

hequetabefcat moleftiis, neque frangatur

titnorey necfttienter quidappetensardeat

(24)

defiderloi nec alacritatefutiligeffiénsy

de-hquefcat, is eftfapiens, quem quarimusf is efibeatus, cuinihil humanarumrerumy

aut intolerabile ad demittendum animum»

aut nimis Utabile adofferendum

videripo-teft} quidenim et magnum videatur, cui

aternitas omnis, totiusque mundinota fit

magnitudo e). Ex his, ni fällor,

lu-cem capit ille in porticu fapiens,quem exenumeratis perfed:ionibus7éAf<ov

av-<^«>perfedum

virum,vocare folebanr,

ctnque, differentiae ergo, 7ov

7rjor]a, fen proficientem oppofuerunt, qui usquedum ad fummum pervemret,

fapientis nomen proprie non obtinu-it, fed in numero ftultorum potius

reponebatur. Atpriorille,

utaltitfi-mum perfeélionis verticem, fecundum

eos, jam pridem occupavit,ita dignum

quoque judicarunt, de quo fequentia fancirent paradoxa: fapientem fibi

pa-rem, & in gaudio femper eflfe. Sapi*

entern vel in tormentis beatum eflo.

Sapientemct7rctBti feuimperturbabilem

efie. Eundemnon opinari,

nonigno-rare , non fallere, non mentiri. Ei'

dem nihil prakter opinionem accidere»

Sapientem fibi fufficcre, feu fe folo

(25)

conten-^ o ^ ,9

cohtentum efie. Omnia fapientis* & folum divitem cenfendum. Solum.»

fjpientemliberum , ceteros omnes

fer-vos elfe. Solumfapientemregem» ifho

(quod diftu horrendum eft) Deo pa-rem effe. Sapientem omnia reéto

facere , etjam digitum exlerendo. Si*

ne peccatis elfe* Solum fapientem

a-micum , folum pulchrum <, nobilem_>>

civem, magiftratum , vatem, Rheto-rem elfe. Eundem non injuria affici>

non infania, non ebrietate. Nun-quam praeterea ignofcere , nunquarrL» mifereri. Qu^ omnia paradoxa» ere-tto nimis fupercilio effufa, qui accu-ratius cognofcere velit» adeat celeber-rimum

iSipfium,

ad mentem

Stoicö-rum hacc omnia fufe explicantem /)*

At vero tantum abfuit > ut aliis extra

porticum Philofophis» magnifica hacc elogia probari potuerint» ut potius in

jocum & rifum.abiilTemerito dixerim*

Unum Plutarchum teftem prövocalfe

fufficiat, qui fapientem illum Stoicum»

nafo fufpenditadunco, ubi hacc profert verba: ö 6% tö«? ßo&ov (Azyct

ttct)

Kac^ctyug 5 Eyso (aov(@^ h/A fiaaiÅkvg,

sy® fa-cvog H/tii , cgajcu 7ro?ha>cte

t7T

ctfaÖTgicqg

f&ogaif

Aeyuy , Acf aivctv

(26)

io Ii O

\7r7rcdvcacji,

xaflajccg fry®

K04

ß^/aßetKillti

Sapiens e por tu u tlamans altum (6

inco-nans : ego John rexfum, egojohu dives,

j

(6 conjficitur interim ad alienas föres

mvf-fitans: da tegmen Hippönatti j nam fru

geoj totusfo contremifco g). His adde< quod Horatius hunc Stoicorum regem alicubi ut futorem inducat* & fufto

pro fceptro inftruat, ac türba unde> quaque circumfufum omnium rifui ad

ludibrio exponat b). Et profefto, (i

quod fentio* dicam, vix in Stoica di-fciplina quidquam fuit, quöd tantam

aut litigandi* autcalumniandi materi-em acmulis fuppeditaVit, ac fecit

ma-gnilöqua

haec

de

fapiente

doéirina*

d)epift. 66. conf. epiß. fp. &dé tonft. fap♦

c. S» *) Tufc.qu&ft.L4. f)manud. adStoic.

pbil. I addeBudd.anal deerroribus

Stot-corumdiff.2. {?)inlib. Stoicos Poeiis abfur*

(Hora dieere• b) Serm. 1. /.Sat.3*

§. v,

Nobilis heic occurrit quaeftio,

ut-rurrt Stoici hunc fuum fapientem in_»

idea täntum defcripferint, an alicubi

gentium reipfa inveniri, adfeverarint?

In eo quidem eft Seneca» ut

pofterio-rem nobis fententiam obtrudaf» ubi

(27)

Ca-M. Catonem, ceu verum perfedae ib

Jiusfapientiarexemplar, inducit i). Nec ideo de exiftentia talis fapientis

du-bitari debere pronunciat, quamvis,

tanquamPhoenixfemel admodum

quin-gentefimo anno nafcatur k) Alteram

tarnen fententiam, ut probabiliorem ,

ita ab eruditis magis receptam > ego quoqueampledli nullus dubito. Nam,

utut nititur Seneca, vix ac ne vix

quidem probabit, aliquem Stoicorum

ante fe dixiffe, talem confummatse

fapientiac hominem usqnam loci vel

temporis, ne in ipfa Stoa quidem

ad-huc fuifle inventum. Hinc aperteL» Plutarchus: (fv Je ^rog éjccptis fås

fåyovev

eft autem hic (fapiens Stoicus)

nusquam gentium terrarumque, neque

fuitl) cui addj poteft illud Cicerdnis:

quis fapiensJit aut fuerit, nec ipfos

Stol-cos folere äieere z») quid igitur

dixe-runt? Unanimi confenfu

profiteban-tur,po(Te hominem,n excellentiffirnis

naturae doqis inftrudus fuerit, &

cre-bris virtutum exercitiis indefefla ope¬

ra animum fuum excoluerit, ad furo-mam illam fapientiae

ctKpc^if

perveni-re, hunc veroaut lllumde fadoper^

(28)

o

venifiTe, negry quidem in fcriptis

eo-rum comparet- Quapropter, fi in- i

terrogabantur, an fapiens Zeno, an

I

Cleanthes, an Chryfippus? refponde-runt, magnos quidem illos ac vene-rabiles fuiffr, non tarnen id, quod I

natura hominis fummumhabet

,confe-cutos»>. Itaque qui plus natura?

de-beret, qui meliori difcipJina

innutri-tus eflfet, qui in ftadio hoc

decurren-do magis fudaret, hunc demum, ad

fummum iliud adfcendere pofte, ex fua quidem hypothefi,, rotundc

adfir-mant, Quanquam & hoc, veritati mi¬

nus congruum effe, exiis, qua: ea de r re inferius djfferemus,facile conftabit*

i) de con(l. Sap.c. 7. k)epift* 41* l) in

IIb. derepugn.Stoicorum. m) diead. qu*ft,

l. 4. n)Fabiui U/•?.

MEMBRUM

SECUNDUM.

§. i.

¥uhet propofka tradhndi ratio, utad B pandenda Stoico-rum circa, affedlus placita,nunc me accingam. Seåqua?,

(29)

ma-lignitate, & ipfius vetuftatis vitio, in

( tantam

caliginem demerfa

funt,

ut qui ftudio lllorum tenetur, ex occultis

quafl latebris ea eruere necefltim

ha-beat. Fuerunt quidem, inter

homi-nes fequioris aevi, nonpauci,qui mul-tum in eo pofuerunt opera* ut re-conditos illos pathologias Stoicae

re-ceftus luci exponerentj fed vereor, ne multos eorum invenias, qui loco

Junonis, nubem amplexi fint,

dum-que in lucem revocare voluerunt,

genuinum illorum fenfum prave in¬

telligentes, tenebris potius & tricis in-L volverint. Ab his ego jure meritoqj recedens, in explicando hoc nodo, ad ipfos fontes quantum fieri poteft

refpiciam, & ut ordinis habeatur ra¬

tio, varias *]£ definitiones, quas in fcriptis Stoicorum videre licet,

pri-mum adferam, ut exinde de ceteris,

quas ad rhombum faciunt, eo facilius

judicari queat. Eft vero Zenonis hare definitio: 55-0.30? eriv q a,\oycg 71

(pvtnir Mvqcnso) quam Cicero ita vertltI perturbatio eft averfaa refta

ra-tione, contra naturamyaniml commotio p).

AIii fuccintftius ita definierunt: mS-os

(30)

i4 mo ° ^

Cicerone interprete ita vertitur:

iurbatio efi appetitus vehementiorr)t AIii

fufe magis fic extuleruntr m£&of

Sgf&vj

TrXi^vaZjioa,

(c

ctmiS'qs

1$ aig&vjl

Xoyco perturbatio efi appetitus

vehcmenti-pr^ & inobediens rebia ratt ont A AIii

denique? per

xftmg (pcivXag

(p

Jofas)

pravas opiniones & judicia, affedus defcripferunt» quemadmndum teftatur

PlutarchiiS! Ta 7ra9v\ (rvptTTtevla %oiva$

xgimg QavAag (c

$o£ag

opoAoyxcnv eivcti> omnes afebius omnino judicia prav a &

o-piniones dicunt ejfet) cui toridem fere

verbis accinit Diogenes: Joxei dvjolg

*Ja vct9tj ftg&etg kivat, videtur autemipfis

perturbationes judicia quadatn ejfeu). Hac jam definitiones, ut Stoam omnes re-dolent» ita quibus (ingulae nitantur

hypothefibus paulo penitius, pro mo? dnlo ingenii, inquirere Iubet.

o) Diog. Laert.inZenone. p)Tufcqu<eft.

å.4. q) Laert.loc ocie. r)loco nupercit* s)

Salmaf. tommentjn Epibi. &Simp♦11.&fi.

eonf.Stobaus ineclogis moratibus. t) in lib,

wtramimalta &c. u)inZenone.

§.

II-Notum eft Pythagoram, Plato-fiemj Ariftotelem, & omnes denique* tam

(31)

Ü ° flf 2y tam veteris, quam recentioris aevi

PhiJofophos, qui in anima hominis,

praeter ?c

Ao>W?,

etiam atoyov n a-gnoverunt, unanimi confenfu

docuis-fe, in parte illa irrationali, quam & inferiorem dixerunt, omnes affe&us

ac motus, quibus ad rem aliquam

fu-giendam vel appetendam impellimur,

federn fuam habere, ibique ab ipfa na¬

tura plantatos ac infitos efie. Proinde, ut obje&a, quae appetitum noftrurrij

movent, in duphci fpeåantur

difFe-rentia, aut enim bona, aut mala fint

neeelTe eftj ex eo, parti huic ir¬

rationali duas fubjecerunt facultates, jtjv £7ri&v[AifltX}}v (c rqv

&v(Aosi$j,

concu-pifcibilem & iralcibilem , quarum illa,

quae bona adeoque grata nobis

viden-tur, profequatur, haec, quae minus,

deteftetur ac averfetur. Quibuscum

amice confpirantScholaftici ubi ad ap¬

petitum concupifcibilem ac

irafcibilem

omnes hominis afFecftus referendos

es-fe judicant. At Stoici, ut nullam in

anima humana AttAoV admiferunt,fed

unicam tantum ejus crvrctm, eamque totam Ao^tKvjv feu rationalem ftatue-runt, ita omnes affeéhis3 omnes

(32)

IT—'

~~

T

i6 M o $S

tus » omnes perturbationes , omnes

denique nifus aut inclinationes, quo- |

cunque demum nomine veniant, in

hoc Aoyt&KM produci docebant. Nam licet ammam in ocfto partes

difpescue-runt, quarum quinque conftituant to,

yrivn quinque fenlus, fextam

to (puvvjTiKiv pogiov loquendi particula,

feptimam to ^evvyj]iy.ov generandi, & ocftavam deniqj fe yytpoviKcv feu

prin-cipale x). Omnes tarnen lias partes

ita conftitutas effe voluerunt, ut nulla

earum omnino fit, quam to

hcivoqTim

feu ratio non componat, adeoque

to-tafri animae ervsuaty rationalem red- j dat y). Hinc ubi afFe&us uAoyot illis dicuntur, non ita intelligendum eft,

ac fi in parte animae irrationali eos

conftituant, quippe quae Stoicis nulla

eft, fed ideo fic appellari, quod licet

in ipfo r&) fapoHKu generentur, ra-tiöncmtarnen prorlusrefpuant acaver-fenturi Undé etiam Cicero vocabula

illa, r, öLÅö-yog xivqoit,per averfam

a re< ta ratione afiimi commotionem,

in definftione optime extulit. Ha:c

fwtratio, quam propter Stotelaffecftus

&

voltf&tlHatf

eile, & in hominerru i\ folum r

(33)

M o $$ ty

folum cadere adfeverarunt.

Volunta-rios quidem> quia aftenfu mentis

in-digeant, & ab arbitrio hominis toti

pendeant. Homini vero foli

compe-tere,quia, ut bruta ratione prorfus ca-reant, ita nec ulla rationis afpernatio

in iis concipi poftit, quae tarnen cum affecftu intime femper conjun&a (it. Hinc Cicero : Omnes morbi &

pertur-bationes, ex affernatione rationis evenjunt^

ttaque in hommibtis folum exifiunt, nam

beftta fimile quiddant faciunt, fed inper*

turbationes non incidunt z). Quid vero

iftud fimile ? habent fuam

ogfiij»

(quam Seneca impetum, Cicero appetituriu vertit a) animalia bruta, a natura.» fibi concefiam , cujus vi & impulfu, ad ea qua: grata ipfis vira fuerint

ferun-tur, ab iis, quac contra, recedunt. Quod autem illa ojjpuj in

beftiis eft,

id

in hominibus eft ratio, quibus

nem-pe acque naturale eft, fecundum

ra-tionem vivere, ac brutis fecundurrL»

impetum impelli. Sed habet, fecun¬

dum Stoicos, etiam homo fuam

o^vr

a ratione quidem diftin&am, at irL»

eadem qua illa, fede éoliocatam; quac

tarnen facpenumero, per pravas

(34)

2g fü O

niones, & tömeraria mentis judicia,

in tantum excurrit, ut debitum

rao-dum, pofitosque fibi a ratione

limi-tes , quam longiflime extravagerur*

Itaque ubi ro

Trubw

per c^v

TrAso^#-euv, impetum vehementiorem

defini-crunt, non fimplicem quendam &na'

turae convenientem appetitum, fed

talem omnino, qui rationis imperium,

rigida ut ita di.cam cerviceafpernetur,

hoceos intellexifle, vel ipfa vox

?rA?$-valuret

facile probabit,

x) Plutarcbtu deplac. Phil. 1. 4, addtj*

Laert. in Zenone lertull. de ani. c*14*

y)Videfi$Salm af,comin Spitt, ($'Simp.p.g^

z) Tufc<quafi, l.4. a) Sen./♦2, de ir4c,j,

Cic. defin, /. r.

£.

Hl-Hace> in genere quidem, circa^

affedluum dodlrinam tenuerunt Stoi«

ci. Ac litern haud minimi momenti,

inter fe agitarunt, firmiffima illa fedta:

HtipivjXict Zeno 8c Chryfippus, qua

po-tiilimum in re, ipfa affediuum

eflen-tia conftitui debeat. Chryfippus

opi-niones perverfas, 8c judicia rationi

contrariantia, affedtus nomine

indigi-iavit; Zeno e contra, non

ipfas

opini¬

onesj

(35)

B o m 19

ones) fed ea quac ex opinionibus

effi-*

i* ciuntur , ita dici debere contendic«

1 Sententiam

utriusque optime exponit

Galenus, Iiis quidem verbis: ^i/oisr-wog (mv xv , ev*jop Träuret 7n(ji

TmSuv

,

et-tnJetzvvvcCi ,

Knotig

^ivag

hvcti

7*

XoyiStKX tu 7rafyi; ZtyuxV Je , x1#,$

Kgi'*

ötig aujCLfi eifaet l7wyivopt.evctg

dvjcug

ov^oAe&$, (c Avoeig^ ex-ccgcreig ti (c

7r]dpsi$

1pvjfås

t evopilev hvcti I# Chry»

(tppus in primo Ubro de affcEtibus, demon-firare conatur, judicia quadam rationalst

partis efje affeftus} Zeno autem non ipfa

judicia, fed judiciis accedentes

contraRio-nest & folutiones, elationes & collapfio*

iies animi, eße cenjebat affe&us b).

Ni-mirumj inter eos quaefitum eft ,

ut-rumne ipfa opinio* quam animus dc

hac velilla re fibi format, quaqj

dein-cepsadeartdem rem autfugiendam aut

appetendam

impellitur

j nomine iret,* Sxs eflet appellanda ,an Veroillius

o-pinionis effe&us, nempe quodanimus

autcontrahaiur,aut efferatur, aut alio

aliquomodo afficiatür* IllaChryfippi,

hxc Zenonis fententia fult.

Utram-que temere confundit, & in ununu

coadunat Cicero ubi italoquitur1 Sed

(36)

}Ö o

qu£ judicia 9 quasve opiniones pcrturba*

tionum effe dixi, #0« fAr5 perturbationcs

folum pofitas effe dicunt, verum illa etiam 1

qua efficiuntur perturbationibus3 ut

<egri-tudo quafimorfur» altquem delorts effiiiatf

metus receßum quendam animi fugam»

fat itia profufam bilaritat em c), llndo

etiam aegritudinem definivit per opini•

onem recentem maltprafentis , in quo de-mitti contrahique animo rettum effe

vide-atur d)> Cujus definitionis membrum

prius Chryfjppo, pofteriusvero

Zeno-ni originem debere, ex di&is facilc

colligitur. Et judicat Lipfius hunc eo-rum diflenfum tanti non effe, quin_» facile inter eos conveniat e). Sed d

quidquid dicat, hypothefi uterque

ni-titor diverfiflima, nam quod uni ipfum

wd&l&y ld caufla 7^zraSxs alteri ha-bebacur. - Exempio rem illuftrabo:

Morsmihi exmorbo impendit. Si

ju-dicem , mortem effe malam , &

me-tuere illam incipiam, opinio illa quam

de morte habeo impendente,

can-quam de malo aliquo, a

Chry-fippo ftatuitur , & (foß©* feu metus

vocatur. Quid autem ex illa opinio-oe deinceps efficitur? cum malam-»

(37)

mor-£1 o ü ?r

mortem judicaverim, ab ea quantum

3- poflum recedere nitor. At in eo quod

itarecedam, contrahar animo ac de»

mijttar neceffe efb. Hane vero animi

i afT^ionem , ir'ct&m nomine

infigni-vit Zeno, ideoque rneturn , non ut

Chryfippus, per opinionem

impen-dentis mali, fed per receflfum

quen-dam animi & fugam , a ratione

aver-fam, definivit. Hoc igitur difcrimen5

interutrumq;horum interceflitj

Chry-fippi tarnen fententiam, quampluri-mum fecuti funt ceteri Stoici,

quam-visPofidonius, & ipfe exeadem Scho-la, ab ambobus difTenferit> & affe-åus neque judicia effe, neqne id quod ex judiciis efficitur

, fed fieriab ea

fa-cultate animae, in qualo

SvjuostJeS

kui

imJvpqTiKov ponitur, conftanter

do-cuerit. Quo quidem refpeftu a por-ticu difcetfit, & in Academicorum ac

Peripateticorum caftra tranfcendit. &) de dogm.H/ppoc.&Plåt. I.4, c)Tu(c, qu<xft. I.4, d)loc. cit. j?) Manud. adStoic*

tbil. /. j. dijj»7.

§. IV.

Ex his igitur frtud obfcure coI-;

ligimus, mvtjgcie

éc£as

pravas & per-verfas

(38)

verfas opinioftes* omniuomnino

afFe-dtuurticauffas habitasfuifteZenoni.

Un-de,utunicumtantum teftimonium pro-feram,ajgritudinem ita definivitr hyfå

B<?i ov<?oKvj ciint&yis Xcyop$ ctfyov

<5e civ]qi

Jo£ct(^eiv

7r^ocr(Pei]ov kcikov

7r%(>-itvcti •) £(p' d Kcb&Pjkei ovséyktiQ-cit

<egritu-do eft contraciio animi> a verfa a ratione. Cauffa autem ejus öpinari recens maluni

adeffe in e/no conirahi animo refttWLs

ijje videatur/) ubi rotundis> quod

di-Citur, verbis hoc adfirmaf. At do

Chryfippo difficilior quxftio eft, qui

ut non cauftas affedlutim> fed ipfos

aftecftus in opinionibus ponebat, ita

haud facili negotio probare pofte vi¬ detur, qua podftimum e caufla eos

provenire cenfuerit. Fuérunt, qui

motus quosdam

dvctfjias

eosfeciflej nec

iillam omnino cauftam > unde

proflu-adhibere potuifte

Chry-fippum, dicere nod dubitarint^ quo-rum in nümero * primas fibi facilo

vendicat Galenus,avu^ejcdi ko]® Chry¬

fippo hoc objiciens^). Sed quojure>

ex dicendis> nifällor, conftabit.

Sup-pofuit Chryfippus, in cujuvis hominis

aaima# efte quandam aut éd]o/tetv aut

(39)

%Toriuv, vigorem aut infirmitatétrL,,

qua potens vel impotens efficitur flan-di iis> qua; fernel reda efle viderit, &

fana: ratioiii convenientia* Si qnis illa

gaudet, inde fieri dixit> ut rationi

jo KgcE]@h>

feu robur quoddamaccedat,

quo omnem extrinfecus ingruenterrL»

vim expedite repellere, & in omnes hominis adiones plenum & abfolutum

imperium exercere queat. -At ubi

a-nirnus, c^onoc quadam laborat, ex ea, rationi uKg*]eiuv feu imbeeillitaterh

fupervenire contendit, qua domina.-adionum fuarum elfe non poflit, fed

incompofitis affeduum motibus

cede-re, & quafi tergum dare cogatur» Tae

lem autem rationis

dxgctTtiavi

quanu

Stoiei alio nomine intemperantiarrLi

dixerunt, omnium affeduum fonterri

aeeauffam efle voluit Chryfippus. Narh ratio, quae ad regendum totum cor¬

pus, corporisque paffiones homini in-dita eft, ubi fätis virium non habet,

ut hoc faciat, regitur ipfa potius quam

regit, haud aliter ac imperitus &

ii>-firmus auriga, qui ab equis> quos ipfe

regere debebat, excutitür, aut in

de-vium abducitur. lit enim hujus

(40)

£4

pötentiae imputari

debet,

quöd

equi

eum transvorfum agant, ita quoquO j rationis etKgpJtM Sc defedfrii, merito adfcribendum elt, quod affedluum «•

ftus animam fuperinundent, ac per crines quafi & colla e via abducant.

I

Hinc optime ad Chryfippi mentemCi¬

cero: Omritum perturbationum fontenu

éffe dicunt intcmperaniiam, qua ett >

reita rationedefettio, fic averfa aprafcri»

ftione rationis ut nuüö modo appetitionct

animi > nec regi nec contineri queant.

gfucmadmodum igitur temperantia fe

dat appetitiones, cfficit ut ea retta re tioni pareänt, confervatque conftderata-i

judicta nientis >fic huic inimica intempe• \

rantia omneni animi ftatum inflammat,

conturbat y incitat. Itaque & agritudi« fies, & metus , & reliqua petturbationes>

omnes gignuntur ex ea b). Ex his igitur patet, Chyfippum & qui ejus veftigia

fecuti funt> minime eos fuiffe, qui»

tit nugatur Galenus*

nullam

affedluum

cauffam agnoverunt, fed potius, hac

in re f ita difteruiffe, ut verum & ge»

nuinum omnium perturbationum

fon-tem retexiffe videantur i)*

/) Stokam in eclogismoTAlibus* g) dej

(41)

m o a

dogm, Hippoc. & Plåt. /. 4. tff, b)Tufe.

qu<eß* /. 4. i) Vid. Salmaf.roz«,/»

Ä*Simp.p.g]* &feq%

l v.

Proximum jam cft, ut de ordin^

quo nafcitur affedus, ex mente

Stoi-corum , pauca differarnus. Quocirca

obfervationem mcretur» quod tribus

diftindis diverfisque grädibusj omnern

ömnirto affedum uroduci. ftatuerintj

quorüm primus po7ns feu propenfio , al-ter

ovyxcnufams

(eu adfenfus > tertius

impetus feu adpefcitus, vocari Co* lent. Primurrl illurh motum, a

phan-tafia alicujus rei* animo

objedac*pro-Venire dicunt, eundemque , cum

ex-trinfecus totus fit> omnerrique animi

aflenfum feu approbatioriem praeve-niat, ab arbitfio hominis neutiquam-»

pendere, fed prorfus involuntarium

eflfc, ac vi quadam animo fefe

infer-re.quemadmodum apudGellium

tefta-tur Epidetus: Fifa animt, quas

phanta-fias appeüant, quibus mens hominis ,

pri-ma (latimfpecie accidéntis rei peÜitur, non Voluntatis funt, neque arbitraria, fed vi

quadamfuai inferunt fefe hominibus no*

(42)

j6 ü . o

g!

feitanda k)l Quo cum am

ice

confpf«

råt Seneca, his quidem verbis : Utfei* as quemadmodum inclpiant affetttu, Aiit

erejeant9 aut efferantur, Eftprmtitmo*

tut non voluntarim, qtiaß praparatio

af-feBus, (d quadam comminätio /), Aliisl

quoque locis> de primo hoc motu*

ixiulta difputat, quac tarnen omnia* eo fere recidunt, ut oftendat* nec itu

arbitrio hominis pofitum efle * nec ul¬ lo padto efflei poffe, üt ratio eum

ex-pugnet, ideoque nec proprie

affe-&um> quatenus affeétus & ratio fibi

irtvicem conträriantur, fedpotius ptx»

parationem afFe&us* feu pracludens

quoddam affeeflibus prineipiuni etfo nuneupandum.' Alter vero gradus* quem <rvykcnx%aiv vocatum diximus*

ex eorum iententia tunC effleiturj

qüando animus phantafiae, aut fi

ma-Vis, produéto a phantafia motui, ad*

fentitur, ac rem revera ita

compara-tam ehe credit, quemadmodum eam

phantafia repraefentavit. Hunc toturti

in hominis poteftate fitum efle

con-tendebant, quippe qui, ad

admitten-das aut refpuendas ejusmodi

(43)

Ö g

admittendas quidem , cumrés ab ipCs

, objeftas utiles fibi ac bonas effe

vi-deat, adrefpuendasvero» cum fecus* Sed vitio id fit dWw animae, quod

faepenumero talia vifa» (utStoico

ver-I bo utar) quac revera mala &

pernicio-fa funt, in numera honorum ponat,

iisque, a quibus, tanquam Stygio ve*

neno, fugere debebat, afienfum fuum

& calculumaddat. Hinc re&e Poeta: Fallit enim Vitium? fpecie virtutU9 ö*

umbra.

Cum ft triße babitu, vultuque & ve~

ße feverum ni).

Haec eft illa ovyxcnujtrig, decantata^

Stoicis, qua:, fi rem penitius

intro-fpiciamus, nihil fere differt a feu

opinione , in qua

7}

vmfyg confiltero

volebat Chryfippus 5 nam ut opinio nihil aliud ipfis fuit, quam prseceps & imbecillis afienfio, cenfence Cice¬

rone n) ita wyKcmtJzms, quatenus fe-cundum in affeétu gradum conftituit,

femper ufurpabatur de tali afienfione,

qux rebus aut aperte falfis, aut norM

usquequaque certis, aut non refto comprehenfis, commodari fölet,

Un-C. 1 de

(44)

3S m ° ^

de eti-am nara eft diftmdio, intet

pjyKcnufcinv

dsfay

,

ipevj>/

tyy

dactm'

&>j7r]ov> aÜenlionem inhrmam, faifarrb

& incomprehenfibilem> ex diverfitate

objedorum quibus praebeator,

peti-»

ta o). Ex hac jam myxan*Jim, na-fcitur deinceps impetus, quo

af-fedus, ruptis jam animi foribus, vela

diftendit, & haud aliter ac effrenis

e-quus, excufTo auriga, in immenfum

excurrit. Hic motus, ut Stoicis ma-xime ßia&y.cg feu violentus eft, ita_. reda: rationi tantam vim infert, ut

alla9 qua: regina alias cluit, jam ad

infitas redada , ancjllari incipiat, illa

quae folio fublimis federe fölet, heic in pulverem quafi dejiciatur , illa quae

fixa, firma & immobilis effe debebat,

jam velut torrente quodam auferatur,

adeo ut heic, fiunquam, dicere pofiis Jertur equis auriga nec audit currus

b abenas.

k) Gelliw /ib,rp. c.t. /ib. 2. deira.c.4.

2») Juven Sat 14, n) Acad. quaß. l.i, <$) Sa/m. inEpifl'p,$6, conf,Cic, loc. cit.

(45)

o 39

VI.

Quod ad numerum affe&uum

ad-tinet, quatuor genericos

Princi-pales conrtituerunr Stoici, quos

7r^u-7ct vmfy adpellare

fol-e-bant. Recenfet eos Laertius, nomi-natque Xv7njvy cpoßov, i7njvfxictv

é qJavijg

aegritudinem , metum, libidinem & laetitiam. Quorum

finguli

ut

multos

alios fpecialjores fub fe

comprehen-dunt, ita pro fe quisque

dilucidan-dus ac excutiendus ert. Quantum

igitur ad acgritudinem, eam ex Ze-none definit Laértius, quod fit cv<?oA>?

a'Aoyog, animi adverfante

rati-one contradlio. Cui partes fubjicit

novem: mifericordtam,invidentiam,

acmulationem, obredlationem ,

an-gorem, affli&ationem folicitudinem,

acrumnam, conturbationem«. Has

ve-ro ita defcribit, quod fit

mifericor-dia acgritudo, ex miferia alterius, in¬

juria laborantis, Invidentia, acgritu¬

do, propter alterius res fecundas

fus-cepta. ./Emulatio acgritudo, quodeo,

quod ipfe cupit, alter potiatur.

Ob-tre&atioacgritudo ex eo,quod quibus

ipfepotuwr, his alter

quoque

(46)

tur. Angör

segritudo fit

premensj;

affliftatio aegritudo vexans, difficulta-temque afierens. Solicitudo,

aegritu-do, e cogitatione manens, five

au-gefcens. Airumna aegritudo

laborio-fa. Conturbatio aegntudo a ratione averfa torporem afFerens, impediens-que, quo minus praefentia confpieia-mus. Pauio in diverfum abit ab his

Cicero, ubi in recenfendis

atgritudi-nis fpeciebus occupatur, eo quod con^ turbationem non aegritudini, fed me^

tui fubjiciat, & loco illius fcx alias* quarum non meminit Laértius,

aegri-tudini infuper fubftituat, nimirtim in? ftum , moerorem, dolorem, lamen-tationem , moleftiam & defpcratio-nem. Lu&us fit a?gritudo ex ejus,qui

carus fuerit, interitu acerbo. Mceror

aegritudo flebilis. Dolor xgritudo cru».

cians. JLamentatio aegritudo cum

e-julatu. Moleftia aegritudo permanens.

Defperatio aegritudo, ßne uMa re rum,

exfpeftatione meiiorum» S.ecundus

interprincipales Stoicorum afFe&us eft

metusj quem ex Chryfippo ita

de<-finit Laertius: c<pcßog zat," raetus, eft opicuoimpendentis

References

Related documents

Por consiguiente, como hemos visto en la tabla anterior, hay una correlación muy clara entre el valenciano y la pertenencia sociocultural valenciana en la zona rural, no obstante,

[r]

Grinding in cyanide solution to 40 - 60 mesh. The mesh obtained in tae grinding mill will depend on the tonnage fed to the plant and to the &amp;mountof return milidlinge, if

oBpqp=rsqp=qBqt oBpqp=rsqp=q>qt oBpqp=rsqp=qpqt oBpqp=rsq@=qBqt oBpqp=rsq@=q>qt oBpqp=rsq@=qpqt oBpqp=rsqu=qBqt oBpqp=rsqu=q>qt oBpqp=rsqu=qpqt oBpqp=rsqp=qB oBpqp=rsqp=q>

[r]

[r]

[r]

[r]