Juvante Jehovah E X I H C I T A T 1 0
VITAM ABRAHÆ
Q V A R T A iConfenßt Feneranda Facultatis Theologica in Academia Vpfahenß
Publice habita, P B Æ S I D E
M. E R T C O H. B E N Z E L I O
S. Thcolog. Profeflorc Ordinario jU f f O N ß l N T J
N I C O L A O D . e j 6 $ « 3U 3 ’5 l © O-Gocho.
In A u i%Guß. 'Maiori ad d. Aprilis M DC L X X I V baris ante meridiem son fie t û.
U P S A L U
fecudit H i N x i c v s c v n r o S. R. u . ft Ac «A
s : r : M : ‘ R E G N I Q V E S V E C I Æ S E N A T O R I , C O N S I L I A R I O M A R E S C H A L L O , r . G E N E R A I - 1 G U B E R N A T O R I P R O V I N C I A R O M S C A N Ï Æ , H A L L A N D I Æ , & B L E C I N G I Æ , H t C N O U S U D
E
R M A N N I Æ. - ] U D J C I P R O V I N C I A L I ,Iüußri
ßiniQ
Exceflmtißmw
d . n . g u s t a v o s s a f l e ?i
-5 « 6 O f t
L i b e r o B a r o n i d e © M l b t a (Jflttc& t)/
D o m i n o d e ? i D é n & I*ic. & c.
Domin• mto Gratiofîjfime & Benioniffimo-
Ncc No*
Æ
mo d um
ReM erenio
D . J O A N N I E L A I T E R S E R O ,
S. S. Theol. Doft. Celeberrimo, Df*#<gfio« Lmcopenfi* E p i k o p o meririflimo , Conliftoni Praefidi ,
Rcgiiq; ibidem Gymnafii E p h o r o graviüimö, P a t r on o fuo
optimo-i
Ïlluflrilïîme Excellentiflîraeqtie
D O M I N E ,V T E T
A d m od u m R everen d e & Am plilfim e
D O M I N É E P I S C O P E .M
Agria fiunt Ö? multa
>Illußrißim e D om in e
,Beneficia T u a
m ih ipr*fiita,qu œ hujujmodi occafione commemorare Veh
l e , a rro g , ntis e ß e t3ingrati tacere,Tanto enim Beneficiorum cumulo
a d hoc ufque tem ptu à T e Illu ßrißim e Domine fum auclm 3 ut f i
'Vel m a x im e nunc inßituiü meum id ferret , ut itloru laudes celebra
r e m , & pro tUts gratia* averem ^ im par tamen era deret oratio & iis
enum erandis /a ltem , longe in ferior. I d Vero fixiere nullo modo pos-
fum y quod anno proxim e prater Upfo,cum ea m e except/] et Fortuna
u t rerum nece fi artat um angußid p re fitu M u ju U p/alien/ibm Vale-
dicere omnino neeeßü haberem? ! flufi> is fima F.xce lient ia fu a fiipen-
dium lUudquod IH ußnßim a V tß ra
SA lSl FTfil O fi J J M F a m i
liam ujus necejfarios Theologice alien jus fiudioft d e/h n a vu , in me
conferre dignata e ß . M ateria itaque ere copto/a m ihi efi reiiEla
prœ dicandt M unificentiam Ih firisfin ite FxcellmtioeT.ua: , ctd
E x e r c itiu m hoc 1 beolomcum ^uo in p ra /entia i a t us Academici
exerceri mthi contigit /u bV ra ftdio Amplis fim i V rofefioru Fleo*
lo g u ,c ti]u s duflu Ö? circumfpclfio confilio, alum ni Illu/lnsfim ee
F am ihetVefirœ in ß u d r s fuis dirigendis utuntur quâ p e r e/l ob/er-
Vantia jn firiptu m eo Sereno Vtdtu W u /b is/im e Don in e, accipe
fUcefo ilL d quod burnt L u e infignum grati anirni offero > cum
åliud höh habeam quo imitent deVotiJJimam TXbiaperirC qutam # pr Mer pia ac/incera Vota. Quod/ upereß D eum T e r 0. \ f . r x i n r
Umts ammi [u/piriù fetnper Venerabor ut T E , Illußrißim e* D o mine, cum omm lH u ß r is fim a B ^ 'N .E ^ R lö R ß jH Famdia, dite incolumem atqueflorentem m jalutem O rn a m e n tu m f atri as r a d feram usque pofteritatem fervare clementer digieiur. N e c c a u f te dé funt cb qua* T e quoque Admcdum verende J m p ïis fm c Do mine Epifcope in prafcns copdlare aufim^qui ex quo tempore T ib i primum innotefcere capi,magnum Tuum erga bona* liter a seairum- que Setlatorei as(iduos, fa vo re m non minus admirari quam Ve nerari merito debui. Sedula enim cur a T u a & Ubor nunquam in* termißut pro augenda C H R I S T I Ecclefia & S c fo lu in DHccqc- f i pra/ertim Cna,Lineo pen fi promoVendu COnferVandisque fatcky ut dd Te Exercitatione bac at CeJerf non Verear, cui publica ejtufmodi Exercitia ykadernica quibus otii noßri rationem iis quorum h <ec ta ba noViße intere fi reddimus ynonJifblicere certo mihi perfvajwm ha- ' beo. De'Beneficiis T u is Opt. Trte/ulqu.t plurima m me extitere nunc jionfoquOr,cum tanta illa fuerint, ut multo majora quam nunc exhibeo, y ener abundi pettoris indicta jure fiuo pofiulent. Quio ma- git Deum e x animo precor ut T e Amplis/ime Fpifcope 7 mosque non mmus diu quam felicuer, in N ominis fui Gloriam & Ecclefix Chrifit falutem, ferVare Velit> quidumViVamma nebo /emper
I llu ft r iflim x E x c e lle n t i« T u x r « Et
Admodum Rcvcreodx T u x Dignitatis
deyùùf imm CmlUr N . ©dfrrrling.
^ M E M B R U M V ,
In quo explicatur indoles fidei ac jußificatio-
nu Abrahœ, cujus certitudine,robore & conflan
tia ,
Deo
ac
hominibus
f i &
mnibtis
juflificaniw
pra luxer : Quam
profesjione
&
exemplo
a
§ . !•
ïEœpus cft uf propiorem n u n c fidei A* brahamicicx contiderationcm ingre- cdiimur, cui praeluicre ea quæ membro
IUI tradita funt. N o n c f t autem hujug imftituti e x profeflb e xp ende re totam cdoflrina fidei ObieSiivee Patriarchae no- fftri, quae fertur in o m n e Dei verbum divinitus revelatum, & multis eft C o - imunis, alias diÄa fides Q u x creditur, Sed f e r m o erit inprimis de fide SttbjeHiva five Q u â c r e d i t u r , cujus propr ium & principtle obje&um eft meritu C h r i f t j J d q j in i ndividuo fiducialiter adpreheftlum & a d p l i c a t u m , de qua fide a cc ipimus illud Habacuki > 2 , 4 Jußur fuafide v tv e t, idque i n t e r p r e t e Apoftolo Rom. 1 . 1 7 . Galat. 5,11. N o n ©bftanti- bus v a ri o r u m haereticorum g l o d î s , quibus lumini tenebras o f f un d e r e conantur*
$. II. Non vcfodubitimui quin hic m a n n u m p «ef «* tiam reliqua DoÄrinx fidei capita firmi fide fuerit amplexuf» Q u o r u m notitiam haulerit ex m a jo r um traditionibus, q ua ru m
ufus illis t e mporibns fuit vulgatiffimus & vicem S c r i p t u r a r i i lupplevit. L i c e t vero defecerint proximi ma jore s A b r a l h c , qui turpi idololatria fe cont ami nar in t, per a n t e r i or e s tarmen q u i ç u m A br a ha mo lu pe r vi xe re n o n o b l c u r u m c f t e u m i mf or- niari potuilîc. Q u i n & in capitibus D o à n n æ fidei ewm (Con firmatum c o n d a t per frequentia alloquia Divina & revehatio- num modos alios, quibus ille pariter & alii his t e m p o r i b a * ornabantur. Adde,quod in promiflione Divina Ab ra l ix fanda , Jtl [emine Tuo benedicentur omnes gentes , virtualiter contineairttur principales plerique doftrinx fidei articuli. Id q u o d diiuicide explicatum dedere inter alios L u t h e r u s , Ch y tr æu s & C a l o - vius in (uisad Genefin commentariis.
§.111. Qu cmad mo di i Chriftus omnis b e ned idi oni s ac imp ri mis Salutis x t e r n x fons eft & origo,ita ex illius acquifitiome ac me rito unicè nobis cont in gi t Ipecialis llhvgratia Dei, pcrr qu a j u d if i ca mu r & falvamur E p h . 1,5. R o m . 5, i f . A c q u i n r u o illa œ a m f c d a t a e d generi h u n u n o in promulgatione primi E^van- gelii Gen*3, 15. Nam c u m fregifient primi noftri parenteis Pa* élum illud Legale conuimmatillimum, quod in d atu innoi cc n- t i x cum iis iniit D e u s , requirens p e r f e d a m obedient iatm & legis tam intcripcæ quam praderiptx impletionem numciris o-
m n i b u s ablolutami ad q ua m praedandam lutficienti (limi sierant i n d r u d i v ir i bu s, placuit benigniilimo Deo absquè m o r a e ô - municare cum g e ne rc hu ma n o in peccata lapfo P a d a n i GJrati x
five Ev a ng e li c um. q uo da b aeterno in cceleftis curix tabulus co- ditum Çc decretum erat.
$. I V . Filius.quidem De i in temporis d e m a m plcnituidine jnittendus e r i t in carnem : interca vero di m plenitudo illla ve niret , q u o t q u o t crederent in venturum illum M e d i a m , h. e. certa & indubitata fide fibi adplicarent p ro mi d io ne m illaim de femine b e n e d i c o , vitamin illo erant habituri. E q u i d e m s<du- a)ii judificatio non omnibus contigit in P a ra d i fo , ncquiidem cleéEs o m n i b u s , uc Cal vinianor um aliqui improbo ctonatu* c a n t e n
-contendunt,(cdfolis,uc pic credîmç,primis Parentibus, qui in dubia fidein promillione fibi fa^am moxrecubuerunt.Reli qui q u i nondum exfhbanc, & quibus fides in Chriftum pro pria n o n d u m adlignari potefi;, nec adu turp jufhficati dicendi iunt. Salvus tanlien manet promilli vadimonii vigor & virrus, uc h o m i n i quamprimum a&a credenti imputetur, prxftanda fub V. T . & præltita /ub N. T . à filio Dei pro peccatis lolu- tio. S i c pallio Chrifti profuit antequam fuit. Hinc agnus occifus legitur ab origine mu »di Apoc. 13. 8. licet non pro p r ia , reali & ^ftuali pailione in crucc: tamen 1. in decreto, quod 5c ante mundani le exten Jic. 2, Prumillionibus. 3. IVleri-
to v i rt u te m fu am e x tre m e antrorfiim & rctrorfuin. 4. T y pis 5C variis Sacrificiorum generibus, qux intuitu fui Anritypi fuere expiatoria , coquè Evangelia dicuntur Ritualia : qualia p r x l c n b c r e voluit Dens fidelibus in V. T . uc per cadsrii tan- quam p e r figilla gratix aiplicurentur & confirmarentur pro- mifiiones .quarque valere debebant usque ad cempui corrccho- nis. E b . 9 ,1 0 .
§. V . N on igitur coepit promiffio de Mcffia temporibus d e m u m Abrahx , quod & lupra meiübro 5 §. 21* contra So* cinianos evicimui, Eundem vero cum Socinianis errorem erraffe antiquiores quoldam indicat T heodorus Haçhfpan in in notis Phil ologias ad Gcncfio«' cap.x 1.. Induâihi videntur in e rro re m illam ex eo quod diflingvcre nefcivcrint, inter pri mam promiilioncm , & cognitionis ejus varias circumdand as ac eluci dationes ..liat,Quarum relpedtu Deus non ni fi per gradus prodire voluit ex ateana majeftatis luar leae. Et in l is eminet re’ftriftio nativitatis Melli ac,non folum ad gentem cer tam ,f c d & familiam Abra hx.
$ V I Sunt i x melioribus Scripturarum Interpretibus qui prcnnilioncm Abrah.T datam faciunt ordine T e rtiam , verdi- Cantes primam prfttoplafin Gen. ; 15. Secundem Noar ho Gen. G i t . q u a m confirmatam voluerit Deus coft , diluvium Gen,
S, i f . c* 9, 9. Te)tu m A b r a bx .q u x incidat in initium 'T e rt ii
millenarii mundi, vide L ut h er u m & Calovium in G « n . 12. Nos id fuo relinquimus loco , indicallc contenti quod A id eruditioribus quibufdam iit pcrfvafum ,pcr oraculum N o a c h i - cum Gen. 9, 2 7. incarnationem Chrifti cflTc defignatana , ÔC Verba Habitabit in tentwriu Sem referri debere non ad J a p h e t u m ,
f e d a d D e u m , ho cfcnfu: dilatabit Deus j a ph e t u m » l e d h a bitabit in centonis Semi. vide paraphraften Ch a l d r u m ad h. 1. confer Fullcri Mifcellan. Sacrahb. 2, c a p. 4 . C o m m u n i o r tamen eft lententia contineri verbis illis vaticinium de vocatio- ne gentium ad communionem Ecclcfix,
$. V I I . N o n lo lu m d o d rin a de adventu Me f l i x , fed 3c Religio fidelium univerfa , ejusvccultus publicus novis acccs- fionibus funt locupletata temporibus patris noflri A b r a h a m . E- v o c a tu s tx patria Idololatrica , & Divinis oraculis m o n i t u s altaria extruxit & frequentiora facrificia peregit. E t diligenti Scripturarum examinatori adeo fit verofimile, A b r a h a m o C t - nanxam ingredicnri A Sacrificia adolcrc volenti G e n . 12, cotlitus contigifTe ignem Sacrificialcmquoinccndcrentur o b lationes cjufdcm^ Hoc enim beneficio Deum exaud ition em & complacentiam iuam fubinde probaflc fidelibus, ifSuftria € c r i p t u r x teftimos ia evincunt. Conlulantur inter alia G c n * 4 , 4, y. i Rcg. i 8.5 8, i . Paral. 21, 16, 2 Paral, 7, t. C o n f e r JFranzii Scholam bacrif. Diip- 5.
$ V II I . Loca Sacrificiorum quod attinet, vid e n tu r cadé
a n t e tempora Abrahx aliquantum liberioris fuific c l e d i o n i s :
Ita tamen ut non in quavis orbis parte ritè peragi p o f l e n t , fed vel in Cana nra .d am veri Dei cultores haberet, vel c e r t e in re gionibus illi vicinis A conterminis. A d a m i, Abclis No a- chi Sacrificia in monte Moriafuifife c o n f c é f a, « Drufin notis ad Sulpicium Severum indicat Quiftorpius annot. ad Gen ef. 2 j , adde Fr tnzii Scholam Sacrif. difput. 7. Quidquiid vero dc eolit, id facil« conficitur Abrahamum A pofteros in deliciisha builfc,
h a b u i f î c , poll promiffioncm f a ä a m de terra C a n a a n , n o n a - l i a l o c a facrificialia, q u a m q u x vcl ineadem client fîta, vel c ertc eidem contigua» Poft conftitutam vero Politiam & E c - clefiam judaicam obtinuifle, ne in aliis terris licite fierent Sa crificia quam in Cananaea, & gentes Deo Ifraelis facrificare v o l e n t e s , id non nifim judara peragere debuifle, & quidem p er miniftros ad id o rd in a to s , lunt qui colligi pofle pntant ex L e v i t i c i 17, 8 & icqq. Ad quern locum videantur in te rp re tes & conferatur viciflimFranzius dilput. 8 & 9 Scholx Sa crificiorum»
Ç. I X . Judaeorum Magiftrispcrfvafum eft Abrahamum ut d iftingverctur à euhoribus corporum ccrlcftium, vertific in* t er o ra n d u m facicra occidentem verfus.vide Maimomdis D o l o r e m Perplexorum part» c. 4 5 . Q u o ipfo etiam dcfiniilîe c re d it u r fitum & p rof peå um S a n ä o S a n å o r u m , quod verius o c ci de nta le m p a r te m , primo T a b e rn a c u li , deinde T e m p l i c olloc and um erat. (Jnde lucem nanciicitur locus ex Ezechic- Ü scap. I . t 6 . I n Chriftianorum Ecclcfiis plerumque orienté verius convcrfi Sacra poblica peragimus. Qu od an ex rationa bili ca ui a fucccflu Chriftianilmi iit i n t r o d u ft u m , an vero t raditio ne Apoftohca Chriftianis commendatum,nunc non in q uirimus. Illa vero veterum quorundam ratio qu od ve rf uso- r i e n te m dirigi debeant ora, vel in memoriam Paradiii qui in o - r iente fitus fuerit, vcl ut Ch riftu*inonente palfus animis ob- v e r f e t u r , illa inquam ratio pro omnibus Chriftianis non mi litat, fed iisfolum qui PaU ftinx ac Mefopocamix iunt occiden tales. Se d de his obiter. Redeo ad fidem Abrahae.
$. X» Breve eft fed illufire Spiritus Sanfti Te ftimonium de A b r t h a m o , Credidit Abraham Deo & imputatum efltlh ari iu 'ii- tia m G e n . 1 f , 6.1n quo corleOi oraculo inarftimabilcs D i v i n r b o n :t j t i s & fapienti» th d a u ri reconditi jacent» E x quibus aliquos ialtem pro prxlcntis feriptionis h a bi tu a t t i n g e m u s 5
libet ncc l i c e t , cum faltcmpropofi tüm fit, fub patris fideliium Abrahami cxcrr.plo rcpradenrarc medium à parte h o m i m u m adpîicandi ccxdcftiabona, fidcm (cilicotque rcruni lpcramda- rum cft h y p of ta l ïs , & per quam in confpeftu Dei confillimi9 j u x t a illud Lfaiæ 7, 9. W S n ^ DK cquse verba adcuratc reddidit Lut herus @(åu()C it>r Ulcfctfc ÉlCibctt ifit litffjt. E t cx »ilonoiler. £ r o o \ fefe få fedar tjjet met)cfci)cr.
§ X L U lu vulgata cR.diftintfio inter credere Deum, Deo
6c in Deumlquorum ißud indicée ncs credere Dei cxiftentham î illud à oceat nos diåis ac faéH? Dei aiïenfum præbcre : Hocc in. fuper c onnexam habcat hduciam, E t quia fidei juüificaintis objeftum poni-Jebct,non mifcricordia aliqua Dei extra C ' h r i - ftum confiderata, fed per ejus meritum acquiiîta, igituir in fu nde m fcofum cadit diilin&io inter credere C h ri ft u m, C ' h r i - fto & in Chriftum. Adeo ut hac differentia defignentur, vel certe huic refpondeant udei falvificae tres partes vel a élus, No* titio, Jjjenfm & Fiducia. Q u o r u m c a j h ha b it u d o , ut iccumdus p r i m u m , & tertius iccundum pr«efupponat, N o n a u t e i m v û cc vcrla fempcr prior poftcriorem c on ne xu habcat. Sarie m e moratis fideiadhbus fuus c o n i L r c debec honos. Freqnernccr etiam iteratam 3c commendatam legimus antiquis Eccllefij? Patribus lupra traditam diRinétioncm* Q o in & prxcipiuum huius fundamentum quæritur in J o h an n i s cap. I 4 10, I t , 12. DiHimulandum' tamen non e f t , magis frcquernta- t u m e i l e ulum huj us diltin&ionis in Latina Ecclclia inprrimis ab A ug u f t i n o , quàm inCîrnrca, cujus d o l o r e s de lingvairtAn O n e n t a l i u m Idiotismis melius edoéti, cam minus lolidis f u n damentis nixam putarunt, Ebr.vis ferme idem notant creedere D e o , & credere in Deum. E t l oc um Gcnef, 6, »YVTO pCMH non folum L x x (cd & Paul.ipfe R o m , 4, ; . (G »1. 3. 9. reddunt per <$nçtu<n * A j t u 0«». Ideo mimis prctfidenrcr non qu.vrendum videtur in hac diftinéhone p r r - f i di umpr o variis a d i b u sf i d c i addrucndis adverius
nos ôc Pontificios: fed poties ex cujusqueloci prardicatii, vel o bje &o colligi debet quis fidei aâus principaliter incen
da tur . /
$. X I I . Id certum ratumque'edo iv r û credere Abrahami, q u o d eidem ad juftitiam eft imputatum,comparuiffc i ,Notitia, n o n ta nt um aliorum Myfieriorum à Deo revelatorum , etiam in q ua n tu m ad donum IcientiasThcologicxpropius pertinent, fed inprimis Gratia? Dei & promilfionum Èvangslicarum de ob tin e n da remiiïionc peccatorum per Dominum jclum. Non fereb at ur fides ha?c ejus in res credendis, nifiab intellcâu adprchcnfas & cognitas. Fidet ex auditu efi, auditus autem per verbum Dei Rom* i o , 17* Nullt funtin Abrahamo veftigia Pontificiorum fidei implicita:, qua? feratur in obje&um inon a- lia ratio ne cognitum nifi quantum id Ecclefia credit, quamvis ncc id cognitum fibijhabeat frater ignorantis qui le credere profitetur 2. N cc <Afuit 4d{en[as quo ob Dei revelantis au*
tho ri rat em <5c veritatem immotam, certo 9c indubitato vera
e fi e c r c d i d it O racula Divina,inprimis EvangeLica,/alutem per Chrifhv m hcmini denunciantia. Quin & eadem ad Ic in fin- gulari adplicarc ici vit ^.F'ducta\c ro quae fidei in Cbriflumcfi: c o m p le m en tu m & vita, tantum abefi: ut ab Abrahr fideexu- larc p o tu erit, ut potius juh&a prioribus n&ibus vivam, com* ple ta m & ialutarcm conftituerit fidem ejui, Absq; hoc volun tatis aefu rccumbentc in mifcricordiam Dei nen potuiile: A- b r a h i m credere in eum oui juftificat impium.
§. X I I I , In initia fidei Abrahamicicæoperoïè non inqui rimus. Prxditus fuit fide à primis vocationis annis. Quin 8c a nt equ am vocaretur, .utnobis , fine cujuscuun tamci prxjii- d i c i o , probabile c flfe ccrpit. Unde alterius lententia? patroni* transferibimas etiamiilaqui* hic moneri (olent dç gratia Ex# traordtnaria quæjgontigerit Abrahame in converlionc cjufde. Q u a m cum noftrnrium T h e ' logorum aliqui, diront rejeci no p o tu )ïe, non intdlv&am volunt
Galviuianoruminexpugnibi-Icra & peremptoriam gritiàm f
fed griduta g r a tis aîtîorem S
t
& fccretiorcm , qui in aduali convcrfîonc vim fu a m e x cr a t, , & ex feae Temper fit efficax.vide Mcifneri An tro p o l. D cc a d . 11. p. 23« & Danhav. Hodof. pag. 617* D e cl a ra ta d e m u m fibipromidÎGne de fi!io credidiffe legitur D c o G e n . i f ,6 .qu o d anno decimo poft egrcfTum cxCharan fa&ura p u t a n t inte rpr etes. Sed id de incrementis Ôc robore fidei accipiendo eft, q u o d per tentationes pariter & iteratas revelationes coeperit fides ejus eile illitftricr quo ad Je nfu m, <k quo ad con fol at ion
em firmior.
$. XIV* Fides Abrahx utreftt ui percipiator, o p e r x p r e cium erit confideraflc , quod ut duo funt genera promilîionü Åbrah* f a å a r u m , unum corporalium & terrenarum »alterum Spiritualium , ita duo fidei ejus funt obje&a 5 ex quibas p
rin cipale eft femen bcnednftum in quo benedicenda; er a nt o mn e s gentes, cujus proinde promillio omnibus fuit c om mu ni s : Se* cundarium vero conftituunt peculiaria beneficia terrena Abra- harpromida , utpote de haerede ex fterili Sara o b tin e n do , de numerofa poftcritatc carnali A fpir ituali, hxredi ta te Terrae Canaan, & quae hujus generis funt alia. In quibus etiam la- tebantmulripiices T y p i beneficiorum fpiritualium <5c cocle- ftium. Hx poiterioris ordinis promiilioncs cadunt certe
ctia illae lub fidem quae Abrahx imputata eft ad juftitiam. Q u i n Se Mofe« pariter & Paulus hujus generispromiffiones figillatim producunt in commendationem fidei Abrahse Gcn. i j , Ô
C K o m .4 . Quippe in excipiendis & fuperandis carum difficulta tibus illuftriorcs fle magis in fenf us le offerentes extitere fidei
tffus* Manettn. primarium,adaequatum & proprium fidei ob- jc&um mediator generis humani Mcllias,pcr quem nobis uni ce obtingit gra tia Dei & falus arterna.Reliqua aut huic fuppo- nuntur, aut ad hujus confirmationem & exercitium pertinent.' j f tot quot [unt bromiffionet iit Cbrißo t fu n t etiam , in tpfo fu n t A - tnen. 2 Cor. 1, 20. Abraham promiilioncs reliquas n o n p o -tuidet
tuîflet firmâ. fide percipere nifî fiducia fuâ prius recu- buillct in femen promiilum. fane differentia wtei fiàemadm prehendentem Chrtßum, & inter exercitia fidei qua etrea alia Obieclet ver fantur : Sed tamen illa tpfit exercitia fiaeifimper çrafupponunt tan- quam fundamentum , Deum fide reconciliatum, ft; eo jemptr reducun tur , ut certa (it fides & firmapromisfio m alus ob eths. AirChcm- n it . l o e o d e juftific. p . m . 265. A brahr fatfa cfl promilfio farcunditatis corporalis. Exf pcdavit tamen bcncdidionem n o n quafi in feminibus, fed in fernen Galat. 5, 16. Paulus ad Ebr«ros c. 11.' variorum vana fidei objeda rcccnfet ac patien t i * argumenta in fuffcrendis moleftiis. Et tamen certum cft h o s rcfpexifie duccm qui in terram promiflionis cos erat intro- d u d u r u s . n o n fofuam fed Jcfum.
$. X V . Credidit Abriham non tantum Deum cfîc omni po te nte m , nt nugantur Pontificii ; Sed credidit Dei omnipo tentia fub relatione n u f x i n exhibendo leminc fibi promilfo*
fides ejusaideo firma erat, ut legatur credidifiTc in fpem, co ntr a Spem. Contra Spem Naturae fpem fidei concipiens, c o m p o t e le futuruampliflitrix harreditarisjnprinnis veroin fe m m e fuo benedicendas efle gentes, pleneperfvafum habens Deum quod promf/erat , poße etiam facere. Non csnfiderans ccrpui Ju*
urn emortuum ac emortuam S ara vulvam Rom, 4,19.
X V I . Dicitor Abraham vidillc diem Chrifti& gavifijf cfTc Toh S, j 6 . F ucrc qui cxiftimaverc fadum id in vili one «liqua prophetica ctquè f o r ti, vel aha aliqua adparirione. Pu tamus vero cxpohrione plana & finnplici per diem Chrifti dc-
1 gnari hic tempus a Iventus Chrifii in carnem & redemptio
ris generis h u r r ^ n i , quam oculis fpiritualibus viderit, licet eminus id fa dum fiuerit.Ebr.i 1, i 5. quemadmodum <3t diern- piliionis cius reprxfcntatum vidific creditur in ariete inter ve* pres h a r r e n t e G c « . 22.i Valeant igitur Sccinianx hujus loci detorfiones, ihouc his illa, çuod defignetrr hic dies ad ventus Chrifli adjudicium,& alus absque Solcccilmo dicino
puflc an? t quam Jbrabam effet ego fur», t u m d i d debuerit fui ve! tram . C u i g l o l i x contextu* acmlhcuti ratio manitcitè r e p u g n a t, doccns h m c r c â è exfirui prxcxiftcntian» filn L)ci anca A b r a h a m u m . [ i t cantum «bwfl uc Solxca fi t formul a ilia, u t potius vel maximè fit c m p h a t i c a , dcclaran* htium L>ei a bs qu è o m n i variatione ac t emp or um differentiis ismpcT e u n d e m cfiTc. C o n f e r P i a l . , 90, a. Eb. i , i r . Apoc. e. 1, g#
§., X V là. Abraham ablegaturus E l e a i *rum m natale foliï fuu n Mefopotami am pro conciliandis llaco n u p t i i s , j u b e t e u luppofica manu femori per Deumcofii jurare G e n . 2 4 , a» 3. * c o n f è r e . 47 , 29. Memorat JolcpHus Antiquir. I. i . c. 1 4 , m o re m fui if c ut lubditis alter alter alten manibus lub f emore D e u m invocarent, tcftcm e or um q u e dcftinavcrant. Varia* va ri er m ritus iliius ratione* vide rccetficas à G e r h a r d o in C o m m e n t , ad Genet, c. 24. Nobis pe« I v J u m elf volatile V- b r a h a m u m neu ilio rcfpicerc Mediam qui c a r n em ex 1II0 fcA m o re cflet aiTumpturus ; Sequè eam certitudinem exigere ab E l d z a r o , quam iplc conccpiiiet de alios cdocuil îct de m u n di lalvatorc ,qucm in tabulis carnis lux depi&um \ quafi ex* prc l lu mv id e re t : quam i nterpretationem a cc e pt an t vetere* n o n pauci »quorum nomiua paliim a pu d c omme ntator es iunt: obvia.
$. X V I I I Adeo firma <5: immota fuit Abrahar fides ur dif ficultatibus nulli* c e d e r e t ,, aut calem dubitationem admitte r e t q u r fiduciam fidei animam expelleret. Ggiitquit dubitat tnronjfnnr e(i tn omnibus v iù (uü \ co\>. i, S. Eff dubitatio q o r d a m i n tentanonibus nata ex carnis infirmitatibus, q u x quidem fidem valet aliquandoclficcrc langvidam , fed infulrus illos vicifiimfide* promi flionibu* mxa e x p u g n a t , & p o f t v i - éforiam fortior cluit. C u m Abraham riiutn moveret ad riun- cium de fufeipienda ex Sar*fobole Gen. t **, 17. non hxfira- t a vit diffidentia , fed fide conforr »tus gloriam dedit Deo.Fui* igitur riius ejus c h a r a ä e r fidelis animi, & verius exaltatio o r a -
t u la n tî î qtitWÎrrîffo(?!ilî(îrn<fff, Tnfcfpfcte Aufuftinodc Ci* vit, Deilib* 16 cap. 2 6 . b lu m ie vttn a rf ait nafittur
film
& c , S cnfu Divinæ b c n t ë i â i o n i s , & lantfo gaudio concitatus D i v in a m potentiam admiratur. Quar fiöclis animat dilceptatio n ihi l c ommune habet cum Nicodetni quomodo t ad rationis t rut inam my ft eriaexigere volentis. Fctic ne penitus abjicia t u r l l m a e l G e n . 17, 18. non ex ditfidcntia dc certitudine D i v in a ru m pro mi fli onu m, led qnia naturali efgi fibum affeftu t a n g i t u r , qui tarnen & isceilat cum Narurx Dominui prsrei- pit* £ o dc m am in rc r incendia refpicit Gen. i p . a y ^ o n d u - £tus aut curiolitate aut incredulitate,led comn iteratione jufta. U n d e ncc (Imili m a â a t u r porna, qua Lothi uxor. Human* t a m e n infirmitatis nxvos huic parenti nofiro non denegamus, de quibusinfra« Et nunc ialrcm oficndimus fidem A bra hxi n f - 'gnis di tficulraribus adn irandum in modüm cluxifie. Hacrcs m u n d i fa&us efie legitur Rom. 4,
j 3. N on fane corporali h x - i c d i t a t c , n a m n . quidem in Car anæa fibipromifla,poft rcli- Ô i m patriam , pl r tan pc dure nuit Atf, 7, f. ^-ed jpriruah',’ per q u a m mundana « n ria infra fepofuit, exfpeftan* civ ita tem fu nd am en tum h /b e n tc m . E t hxc veramundi eft poflcfbo, lie uti mun do ac li r o n urari« # 1 Cor. 7,51. Heecfûtes eßv< f t *fio , qutcrriundhni v tm tt 1 ] o h . ^ , 4 .
§, X i X . ln execurione vero mandati dp immolatione fib'i Omnium clarilbmc Ic confpinendam prabet fides& conflan tia Abrahar. Filmm defid». ratiflimum , unicum coquc charif- fimum.in quem fpes omnis recumbere vifa, ad facrificmm du cere jubecur, Vi m a n d ar iconftri&us triduanum iter conficit. P a r e m filio roaum p a r a t , illuc perdu Äum ligJt, idquepro m o re in cerdendis viflin 1« re e r p t o , ut una manus uni pedi pofi rerpum j n g e r e t ' r , fi Salomoni jarrhio ad h. I. & aliis c'cd-mt «. Vide P u x ' o r p h ü Lexicon Tbalnindicom R a d i r c IpJ/.Ligatum fimi lignorum imf or ir, importier 11' m o x adm^urus>r.on gladium, o u i p i â c r u m cil ti r o r, fed euk
9* . _
t r a m Ciijui trtÄ-i! & retra&u filium j a g u l a t u r u i e r a t , d o c e n tibus id j u d r o r u m Magi(tris,<3c firmantc id ulu c u lt ro ru m l a - c r if i c a h u m a p u d gentes rcccpro. C o n f er L ut h c r i c o m m e n t , ad cap. 1 2. Gencf. iSon r e tr a hi t Abraham ab opere m a n u m , »ill inclamato bi* n o m i n e , <3t cum diierce j u b e re t u r ne ni m a f u p c r p u c r u m extenderer* N o n pofuit lacerc Ab ra hanf i q u o d fangvis innoxius fundendus non eilet, quod Deus humani» v i é h m i s no n placaretur,quod in>rtc filio adpropcrata p a r r i c i dii nomine infamis fieret. H ic non olnm oportebat(uperare huma na* rationes, fed (3 aliquidamplius o(leniere. N am qua Dei (unt f videbantur puonare cumtis qua Det [unt : Fidet pu^nabat cum fide 3 ju f* cum P rom iflion^. U t veteris cujuldam verba hab en t.
$. XX* Has dirficultates omnes dc q ua i cunque alias fide ma &a vit Abraham. E t h o c i p f o d oc umen to fidem A b r a h * expertus dicitur Dcut. N o n ut d de er et ipfe q ux . l c i c b a t , icd ui ignorantes d o c e r e t , quam j u ù â de caulâ Pa tri arc ha m dili geret. Cyprianus traÄatu de duphei Mar tyrio non dubita vit p ro p te r h o c fidei & o b e di e nt i r exemplum Patrem pariter & filium M a r t y r i b u s a c c c n t e r c , cum null t carnificinae gravius to rf er mt c o r p u s , quam Patriarchat me nte m tor m e r e p o t u e r i t narurx afFc&us ; nec o b mu r m ur a n t filius aut expaverit c u l t r u in cervicem vibratum. Oigna lu nt verba Zenonis Epi l cop i V e r o n e n l i s q u a hic referantur, prou t eadem ex L t p o n u n o exi ri pt ad ed it Quifiorpius in Annot. a i G c n c l 22. 0 miratpa triarcha tentatio , qua enrn aut (acriltgum faceret
■
„(i
contemneret > D eum , aut crudelem y fi occideret filium* n iß qvndam fingulart ac vere divin a patientia , inter religionempietatemnuè negotium tempe raret , in [pe non densans Deo, quod contra (nem acceperat à D*o. I- deo Ifacb (ib dulciskmum filium , Deo viftimam dulciorem ,contemnit, ut fervet J eftin a t jugulare ne p o u le t feeurus r/lofe non pofft <tift luere factnoreynuod D tö çerebatnr anthore* 0 novum jpc ft acui ü ac vere Deo a /on um, in quo definire difficile e d , utrum pat rend or h t fac er dos an vi- clima. Non pert ujJcrij, ttonperculitndt clauduat color $ non membra timer*more v ib ra n tu r, non demisfi non to r ti[unt oculi: nemo rogat , nema tr e p id a t, nemo fe excufat, nemo turbatur, ne veri Jit put ruta un. lüe e x tra h it gladium , iße cervicem, uno v o to , una devotione, ne quid prophanum (it,diligent er ac patienter geritur , quod ab altero celebra
tu r . Ille lignum quo inuratu rfibiportat, iße aramßruit. Sub tanto non dtcam humanitatis ,fedtpfius natura metu U ttjunt. & c.
$ X X I . împiè & non nid réclamante hiftoria , e x hacten* t a ti o n c Abrah* Ca lv inuni cxltruftä volunc diftmftioné Juam «Je voluntate Signi ÖC Beneplaciti. Quam quidem adduxere Scho la ÜK i quidam. Nec le improbat L u th ero , commentario J n cap
6
. Gcncfios , nec alus orthudoxis, led ienlu innoxio St langer cce dcn te ab in li tu to Prxdeftmatianorum« Volun tas Beneplaciti linceriorious dicebatur vel cllentialis Dei vo* luata* ac M* jrftas, à qua removendi lunt oculi, cum ippre- hend» non poilit : v..laftu* Divm* vcluntaris mternus: tel -fingulana Dei judicia circa negoria Ec< lclialhca, Civilia Sc c pcononnca, caque impcrvcltigabilia & Divmo beneplacito deferenda. Non obftante q u o i in lcripturis voluntas bcncpl icm dicatur ilia quam Evangelium manifeiiat, qnodqj. nulla lit arcana in Deo voluntas in us qux lalutis ncgocium concernunt« Aft. 20. v. 27. Vol i«ca< v c n fgm uselt vel cum Dcus nobis doftrinam lalutis in v< rbo revclat : vcl cum per externa figna ac vilibilia lymbola nobilrum agit : vcl cum nobis videtur prarcifcahquid vclle , quod ta men omni ex par te non vnlt: ant cum conlpicicndum 1c offert quali ablolucè prohibeat ill a quae tamen fieri permittit.Quo iplo tamen homi ne* non decipit* Nam tigna voluntati* Divinxcum voluntate e i ‘i* benepliciti exaftè conlcntirc pofTunt, ctfi à nobiiabtcT forte concipiantur. Harum omnium fignificationum velligia, in prxlenti Abrahr hifloria deprehendere licet, Calvimini *rcro in tdu difiinftionis hujus digreffi lunt tam à f c h o lr qua O r5bodoxQi*iülcûiu,traaiifcrcDtç| vulunuccm dgni St-to o
- *
*
-Bcplacitt
t d deffartiadas dua«Contrariai
înDeo
vofunfâtet circa idem objetfu »quali voluntate figr.i externi D e m in Scri pturis faepe ttftetur le veile ,quod tarnen inmnlc ca voluntate beneplaciti non intendat, quin & cuna Scripturae htera è dia metro pugnet. t r has locum habere contendunt n o n i o l u m in reconditis judiciis, vel in probationibus,quaeque tentandi caula aliquando praecipiuntur, led & in iis ou* (alutis » oftr* negotium concernunt. Quae ailcrtio horrida eA & blafphema, facit ex Deo hypocritam, Scripturx veritatem e v a r u a t , & promifiiones Evangelicas enervat. Q ui bu i erroribus mitigan dis ÔC exculandis recentiorcs invenere v a r a ma la gm ata , fed quar falvis hypotbclibus eorum examen lultincre non poliunt. T a n t u m vero abeft ut fcntentia illorum in hac AbraK* hifio- m pr æ li d iu m aliquod inveniat ,ur potius hinc confutati pollkj cum in hac voluntate (igni non blandum ac benignum It e x h i beat Deus,quod requirit Calvinimorum
voluntas figni, *fed difficilem & Icverum. Beneplacitum D c n r hac hiltoriaex- prefledititur tentatio, in q u a Ii vel maximè limulario aliqua, ied innoxia , locum habere pollet, eadem tamen promiflioni- bus Ipiritualibus accommodari non d e b e t , in quibus benepla- ct tum fuu m defalvandis hominibus etiam ju ra me nto co nfi r- n. jn im voluit.$.
XXII.
Revertorad Abra h* fid em ,qu arq uo d inter illo*i n l u l t u s i n v i & a & i m m o t a Aetit, id peculiari d e b u i t graft* Divin v, b t d a t u n i illi fuit non tantum ut crederet,v e r u m et- 3 m ut pateretur , quin & ga»» J e r e t in athiäionibus. Erli v e r o
d.»na Divina «on cadtmmenlura omnibus c o n ti n g a n t, n oa alia ran.cn f*dc* eA Salvifica , quam q u x certa & i m m o t a cor dis fi d u r i a Chr ift i m e n t u m adprchcndit & f i b i a d p h o t f t r r j -
r m (ii v II ; jl^nttm P o n t i f i c i a contra manifeAas Scriptura* • d k re fidem cum dubitatione confiAere pofTe, (altem c o c o -f ! 10 ut meri ris uptrum & nundinationibus Eccle-fiar Romanic iuuacoQÜct q ux liu s , nunifcfto cum prr ju4iciopromifiioru
D i v i n t f u m 8c cxirio faliirif tn im tr u n i. K a m acJmifTa du bi- t a ti o n e dc gratia Dei & rciuidionc p e c c a to ru m , vu promis* f io n u m ef t co nc ul la , virtus Sacramentorum evacuata, Spir i t us S a n d i ob fig na tio c on fra da, univcrla Chniiianoru m (pei l a b t f a d a t a , acmilicia noftra n e c c l L r u s p r x l id m dejeda , ÔC e x p lita q u ib it v u Diaboli, mundi St c a m i s ignitisjaculis». A c c e d a m u s igitur cum fiducia ad T h r o n u m grati*., Accéda-- m us irr cordibus afperii certitudine fidei, dcpulU confcicntit mala.propo ice nobis in cxcmplu n Patre n^ltro Abraham qui non h<rhtavtt Per diffidentiam tJed robu *itu fa e b a eft,fide da n t gloriam D e o , nient sh me (tiens quod ü qui promt fer at ,\ otentJit etiam p ra ß a ri. R )m. 4. 20, j i.. H m c Abrahamus columna fidei ÔC obedic- t i e c e le b r a tu r Scriptori’ us antiquis.
§.
XXl l l ,
Fides A bra hra d juftitiamilli imputata legitur G e n . i j , 6: Supra diximus id non de initio fidei eiTe accipien d u m , fed augmenfo it robore cj ddem. J a m tum cum voca r e tu r per fidem aufculta vir Deo t b xi , S. Et quamprimum V va fiducia per Spiritum S a n d a in cotvle hominis clt acccn- fa, etiamhorainijufiiria C hn lti imputatur. N o n tantum in p rim o regenerationi* initio.Ic i femper di quotidie fide* im pu ta ur ad jufiitiä credenti,quoticscuna; fideleincuit&in promis* fîoné de Chri<to excrit &' e x er ce t. Q bin A licet cm m b^ tem p o ru m mom mtis a d u 1 ccundo dc Cnnitodc cjusbcneficis eo* g r t t i o n e m non infhtuar, tamen a d u primo Chriftum gratiofè in corde nrqmcfcentem habet <3f poffidet: Manet credendi f a c u l t a s , à qua fidelis denominari poteft , ceffante licet a d u . U nd 2 quidam dicunt* fidem h^bitualiter etiam juftifica- r e , fed non fcnfu pontificio. Habet fide* C hnfti meritum a pprehendens quendam continuum quali fluxum, <5c in qMo« libet fidei a d u juftitia imputatur credenti.. Q da vero fiib- i ndeDeccantcfiim jufiificati.flc nova opushabcntrcmillione peccatorum, juftificatio eorum non quidem indi^s augetur,eu. m a g u de u»mus u o n r c c i p i a t . ncc poflit qui» eile fimul m 3Cf o i
e xtra g r a t i a m . fed fides etiam infirma totam C h r i f i i meritum a pp rehendat, Indies tamen innovatur & n ova incrementa accipit. Qualis innovatio etiam hic tribuitur Abrahar circa lo le n ne m hanc promifiionis repetitionem & c o n f i r m a t i o n e , cum j a m crederet in fpem contra fpem. Chrifti difcipuli cdo- ö i per miraculum dicuntur credidiffe in Chriftuni J oh. 2*11. n on quod antea client infi deles, fed quia firmius n un c crede
r e n t , & fides eorum quoad lenium ac conlolationcn* incipe r e t etfe firmior.
S. X X I V . Imputari dicitur alicui res vel rei caufa quam h abet vel non habet* Vocis tignificata fule e xplicant Flacius in clave Scriptur*, Meilnerus Philol. fobr. part. 2, fcA. i . & alii. Sollicité vero diftingvit Paulus K.om 4-intcr illam i m p u t ationem q u e fiat juxta dignitatem i n h ä r e n t e m p e r l o n s vel f ci iubjeäae; Et inter illaro qu* rclultat ex mera bcnevolentiâ imputantis* Pnorilli dicitur imputatio e t merito. Poßertor ex gratia , qu.v in negotio juftificarionis Abrahx & aliorum fide li um locum habet. N o n enim hic attenditur i mp ut at io talis q u * cuiquaiu ex jure d e b e t u r , ut cum mcrcc* i m pu t a t ur o pe - ranti ; led quarex graria proficilcitur, ncc ta me n juri eft ad- verfa , c um rationibus acqim nitatur , & interveniat lufficien* tiI limumAurp mediatoris C h r i f t i , licet non interveniat meri- t um illius cui iit unpuratio. Dicitur h.rc ab aliquibus i m p u t a
tio cogi ta ti oni s, decreti & conliln, q u« & illa duplicem in- vol it r e fp e â u m . Na m primo eft imputatio ab una p cr fo n a 1 i a lum ubi res abfens habetur pro prs lente , utpore cum ju'
fticia Chnfti nobis , & ncKra irjufHtia Chnfio imputatur 2 Cor 5,21 Secundo cd i mp uta tio dignitatis & pretii,cum co- gir »n ne A decreto uni is rei dignitas ad aliam transfertur, &
1' fid s d in tu r imputari alicui ad juftitiam, h. e. relate ad C ri un contiderat a. ejus valons & pretii habetur aci! per- lor-aiid 1» ic ) d b c l k t . Unde<5f illuc nos deducit h r c i m - f quod q u e m a d m o d u m in artc Lc gi fl
ca Calculi valor acftimatur non ex f c , fed rationc fui pofirui j ita tides hic attenditur non ut qualitas, Tutus, auta<ftus aliquis, fed prout pretium ac arftimationem omncm nanciicuur à fuo c orrçlato C h r i f t o , qui fidei proprium & pTOximum eft obje- ä u m . Et hinc fidei apprehendenti id tribuitur, quod princi paliter competit Chriftojuftitiam fuam nobis impertienti.Un* de absque omni fufpicione erroris lynergiftici fidem aflimila- m u sm an ui,Ch rifti meritum adpj ehe nde nti , ut tamen operi fioftro nihil debeatur. Caulx etiam organicae tua eft a<ftio. K< p roprium fidei etheium eft apprehendcrcidigmtas vero illa ab ©bjeÄodependet. Manus mendici thclaurum fibi gratis exhi b itu apprehendit. N on tamen apprehenfio led donatio divité f acit, licet absque apprehenfione non fiat. Nec ideo fides no- flra eft manus fcabiola , ut conviciatur Bccanus & alii.Confe rimus fidem cum manu,non ratione accidentium nedum illo r um quae eidem affricarunt Papales, led ratione ufus. Quin &C aÄus credendi charitateformatus, quem meritorium faciunt Ponfificii, ab efficientia |uftificationis excluditur. Nam pro* pria fidei forma non eft charitas , quæ fidei eft e f f e r u s , fed notitia Chrifti de certa in eum fiducia. F*des in le fpe&ata imperfc<fticr mulro eft , quam ut opponi poftit levero Dei ju dicio.Er (i vel maxime ab imperfcftinnt immunis effer, unias t i m e n falten» eilet p rr cc pt i o p u s , idque mandat'»m ac d ebiru. I n d e ncctllecft ut aliunde accipiat adus ille dig i o t c m & pondus. Accipimus igitur remiffionem peccatorum & f o n é inter rr s , qui landhficasi lunt per fidem q u x eft erga eum fc, J cluni A (ft. 2 6, i g.
§ XXV. Q.
iod Moles a i t ,Deus
imputavit Abrah.r j u - ftitiam ,- id Lxx & Apoftoli imperfonaliter re d d u n t, f c d l t n - fu plane eodcm% E t docent locorum circumft ir.ti.r n c te x t u u coi l.i r i o r e s , non imputa fle A bra hamum ju ftitiam illam l ) e o , h . c.faft.im (ibi ; romilfionem Divinar bonitati ac grati.r acce ptam tulilL,ut Judsei ineptiunt •* Nec accipi deberen e t n j u f l i t î x i r c l de juftiria infufa, vel habituali eonFormf- t atc c u m l e g c , v e l a u g m m d s j uf t it ix & juftificationc fccun- d a , u t cavillantur Pontificii. N c c confundi aut c omp on i de be re p rxf cnt em h a n c imputationem A b r a h z faftam c u m f a l t o P i n e *
t x
zelo occidentis l d o l o l a t r a m , q uo d eidem ad j uf t it i* i m p u t a t u m legimus Pfal 106, ; i* Quali coniimili r a t i o n s D e u s prompt irudinem adjuftitiam Abrahz i m p u t a r i t , h . e« p r o magnifico fa&o habuerit St compenfati onc d ig na m r e p u t a n t , ut voloit iemipapizans Grotius St alii, Se d f e r m o e f l d e i mputatione jultirix Chrift i, cujus imputationis h r c cft ra tio» ut homini imputetur juftitia qiar ei non i n h z r e t ; N o n i m p u t e t u r injuftitia, q u z e i de mi nhx re t . E x quibus illam i m p u t a t i o n e m affirmatam, hanc negatam i ilUm politivam, h a n c privativam dixere Schola:, n o n abnuente Davide Pl»l. ; 2,1»B emtt quorum remiff* funt iniquitates , quorum teftd fu n t peccata. "Beatu* eut nen imfiutavit Dommrupeccatum. Praeclara h x c eft per
mu t a t i o : Q u o d noftrum d i malum filio Dei i m p u t a t u r t q u o d filii cft bon umnobis dona ttir. N cc malum, C h r i f t o , n e c b o n f i
nobis i n h z r e t , led per imputationem utriauè confertur. § X X V L I m p u u t i o igiturilla nihil quidem c o m m u n e h a b e t cum phyfica t r a n s f u l i o n c ,,
St
inlitionc aut i mp ut a ti on e i u r c u l i i n arborem., No n ideo tamen commentitia eft St ima g inaria, ut noltram lententium tr a du c un t Pontificii St W c i- g liani. Ve ra 51 rcalit cft adpliratio meriti Chrifti fundata in mo r t e V pallione ejus „ q u x putativa St imaginaria n on eft- A u d e n t Papales promittere quod merita San&orum per induV jr ntias im > itari potfint aliis. Annon m.ijori j ur e juftitia C h r i fti nobis imputari poteft iD eut erat in Cbrtßo munrlum rcconcthan» f i b i % non i m w ans iis peccatum 2 C >r; j , 19 Alienum cft merit u m q uo j ift'fii anvif. ^ c d quod ali num cfl noftrum cfte in c i p i t , c u m fi d idadpliramus. Pçr fidem non M t c m c o g n o - f r imu s j u f t i t h m n of tr t m St cerri »res reddimur dc jnft f ficario* Ce, ut c o n t c a d i r c audent C Iviüianjrü »liq >i, l ed cum \ >0.
Ä o l o do^e muf <jnodl ab?quc W e i » poffîbilc fit placere D e o , C r e d i d i t A b r a h a m & imputavit ci Deus juititiam. E t fides q u i d e m requiritur, non irr pucata à D e o antequam a â u a i i t e r c x i r t a n t vel homines vel fides , nedum talis fides qux ab E c c l c - £ a aut parantibus carnalibus d e p en de a t , quali» non valet fub;- «niniftrare ido ne u m fundamentum imputationis jurtitix D e i , f e d f u b j eâ i v c propr ia quxquè adhi fertur in Ghrirti m e r i t u m , F o t e f t fides aliena aliquem promove re ad uium mediorum fa- l u t i s , & cuiquam impetrare fidem propriam ; non t amen ad» p li c at ur falusnifi per pr op r ia m. Q u i n ne quidem amplifliraa promiflio data A b ra h x & porteris ejus, Ero Demr Tutu, f?Jmi+ uis T u/,potuit cis aperire immediatum acccflum ad perfruitio n e m gratiae Divinae absque fide propria , fed patefecit illis a- d i t u m ad ntedia, per q u x inferebantur ferderi 5i adoptaban t u r in filios : ira quidem u t promirtionis illius f r u d u m tum d e m u m p e r c ep e r in t , q ua ndo per medium Divinitus ordi na tu m fides in illis excitata eft.Non imputatur infantibus fidcliu fidet aliena in d c f c d u propriat, fed per med»a Divinitus o r d i n a t a , £ n o n a l i a , cer te preces Ecclet ixdc fidelium, i«s c onfertur fidet» q u x quoad fubrtantiam crt eadem cum adultorum fide,' i n qua nt uma f tu a li te r pacifcitur ÔC ltipularur cum Deo i.Per.
2 1. Etii c redant line fenlu f ide i, & fandificcntur line fenh» l a r g i t a t i s .
X X V I I , J uftitiam h a n c confecutus efl A b n h a m e x g r a t u utexcl udatur omnis gloriatio. N on invenit ullam j u - rticuui fecundum carnem R o m . 4, 1. h. c. ex oinbuscunquè c uju sr u nq u e legis operibus. C o r loraliuni promillionum par t e m aliquam obedientia fua mereri potuit. Sed ca q i * be nedictionis funt Sp ir i tu a li a & principalia, nonndi p r m n t a funt . N cc fas crt partiri efficienti «m |tirtifirannnis mt r f D e - » m ÔC homines. Patroni N ar u’"r* fiunt inimici grutix. I' t gratia non cft g n t i a ullo modo , fi n m gratis dt tur o m n i tro*
4
o, A b u funi couilitutus in n e 10 b -»noium oi t u m cu lo 81v a 6 .
x itx fanåiffionia cxccllcns ] in confcicntia fus
Sc
apud h o m i nes gloriam aliquam habere p o t u i t , led non apud Deum.O -
perum cærcmonialium pars praecipua erant lacrificia , q u * £ vange lia ritualia fuiffc diximus. QuinSc
circumcifio n o bi le opus crac a Deo m a n d a t y m , quod p r omp t o obfequio exle-quitur Abraham , licet rationi videretur adverlum vernis
Sc
& domcfticis nudare oblcoena ac partem pr*putii relecarc . qui ritus GentibusSc
exteris videbatur ftolidusSc
oblcoenus. LJnde his Judaei tanquä recutiti verpiSc
apellæ probro h a b e b a n t u r . H a c promptitudine vero & fimilibus operibus nihil le ïneriturîi novit Abraham,leiens illa fervitura intrudu&ioni in Ipern mdicrem* Legis moralis' opera perfefte lervata vitam conferre valent. Sed ab human a imperfe<5h o n c nulla amplius in his pe rf eåi o exipeâtari poteft* Etiam in renatis q u ic o op e- ranttir Spiritui S a n & o , operum decor fubintdc oblcuratur,Sc
omnis noftra juftitia elt inllar panni menftruataf. Er go nefas cft in h oc juftificationis negotio perfeftam Chrifti & iroper- f e d h m hominis juftitiam conjungere velle.Quidquid legi c on forme pracftamus, licet ad id exequendum fpontanco duca m u r Ipiritu, tamen legis opus m a n e t , idque mandatumSc
debitum. Sumus Dei of us conditi in Cbrtßo Iefu ad opera bona, quœpr«t>aravit De** ut in ess ambularemus Ep h. 2.10.X X V i l l . Quas eft ratio juftificationis Abrahas, eadem eft
Sc
fuit aliorum fidelium. O b t i n u i t idem jufticationis modus omnibus mundi temporibus. D e leculis pra*cedentibus t em pora Abrahx id iupra probatum dedimus. E t meliori jure id affirmari pofte dc t e mporibus inic quennbus a ta t em Abrahar, res aperte clamat. Abrahamum tänqwam ftngulareSc
maxi m e ifiuftre e x emp l um proponere voluit D e u s , cujus non fo- Jum haberemus n o t i t i a m , fed & fidem ftuderemus imitari.Fi- dem St conftantiam ejus non folum fufè tradit Mofcs, fed Sc in duftu fuo frequenter ad eam provocat, inprimis quoties o* p e r æ p t c t i u m vilum cft ut trepidantes inter advcrla lfraelir*tfrîgereKtur, E t propofîtuï cft in exemplum non felum judaris poflcri* Abrah* fe cun du mcarncm, & us quiexcl^cumcifio^ I le, fed & gcntiboi fit iis qui ex prarputio. Rom. 4, 1 1, 1 2. B ene dic itu r Abraham non inprimis quia gente E b r x u s , ltd quia fideli^
Gàl
3,9. Née carnalis pro pagatio, fed fidei imi-tetio veros , h. e. Spirituales , filios Abrahæ facit. Sociniano-r um exceptiones contSociniano-ra exemplum AbSociniano-rah* peSociniano-r fidcmjiifiifi- c a t i , quafi \inicum fit,nec exemplo led legibus & promiflisfJt a gendum vide refutatas a T h u m m i o in impietate Photiniana
p<
m, 5 i & feq.§. X X I X . Erat quidem circurocifio in V . T . nonfolum f i g n u m diftinéfionis inter f u d s o sd t Gentes, fed & profefîio- nis ac fidei tefifera, quin & fignaculum juflitia? & medium or* dinarium q u o in foedus recipiebantur. Fidem aut contulit aut collatam auxit & confirmavit. Foedus autem fuit rc< ipro- cum,requirens ab hominibus reftipulationem obcdienci*, qua: fi prxft ita no n efle t, foedas à parte hominum reddebatur ini t u m , N o n fuit vero juflitia fidei ptarcife alligata , ne quidem in V. T . circumcifioms r i t u i , qui alus non imperabatur, quam mafculis, qui ex Abrahamo eilentoriundi per carnalem pro* pagationem. E xteri vero converti ad Judaicam religionem n on obligabantur adcircumcifionis Sacramcniu, nili cum Ju* dreis Pafcha comedere vellent E x o d , 12,4; 44. Confer Franzii fchoUm facrif. p. 211. & 2 ;o. & ~0(innari annor.ad G r o t i u m p . 266. cxkdKifytict,tamen inft ituri Divini fi&um eft* q uodii tus ift e ad varios populos eminarir.Et quod hodierno t empore apud Chrifiianos Æchiopas & Aby fiinos non folum • baptifrr us , fed & circumfionis ritus adhibeatur, non id arguit eosqudxis accenfcndos eile, cum
rir
im jll imadbibant nen
facramentali necelhtatc, fe dprvtexru p o h i r o , ut hacnor* tanquam filii credentis ^brahv difcerhanrura cartrrisnationi bus. D t rc£leolim judicavit Fr-anx'ius fcho!*- facrif difp. ix
i-7}' Q*cn> contra cavillationes
C loppccburgii n u p t r n m èvindicavit Tohannè* Vildtîus åfgenforateniffs Difîert.dt Ec* clcfia Æthiopica,
§. X X X jdeohxcinta anon fuere prarteimittendautco* fUret iubftantialia fidci âi juftitix coram D e o conlequcndx foiffe omnibus temporibus , jam inde à lapfii Sc repara tione generis humani eadem , ctlî vel organa fidem gene* rantia variis temporibus fuerint varia, vel variarinc eorum cir cumflantia & adplicationis modus. Quin & varia e(ic p os - funtfalyificaedodrinx augmenta, extenfïones 6c diduâioner, eadem tamen manente fidei fubftantia* Unde certaracimmo- t * veritatis eft oraculum Jerçratm m Domni leju Cbrißi Sa h ir i mos in N . T . quemadmodum Ü illitn l'\ T . Suntfalvati, Ador#
1 5 ,1 1 .
§. X X X I. N o n aliam commendat rationem obeinend* juftificationisin Abrahamo vel aliis Apoftolu* J acobus c. 2 . q u am qu a a Mofe& Paulo ad vivum eft exprefla ; etfi mftitu- t u m & formule | acobi minus diligenter coniideratx m u l t i t i n o v e r n t lcrupulos. Agit Paulus contra tumidos & prxfiden- tes Iudxos ac h or um (imilts operum legalium oflentaro« r e s , & docet, nullis operibus, cujuscunquè conditionis d t ordinis , fed fide m e n t u m C h n f t i adprehendentc nobis impu tari j iflitiam, J a c o b o negotium fuit c um hominibus fecurig
& libertmilmum vel profitentibus vel certe commcndaotib^e quibus pcrrl valum fuit fuflirere, (i ChriOi m e n t u m adprehcn- o c r e n t , ti vel maxime de extero in (ordibus Jc omnis generis Vitiis fc volutarent. Quale» hypocritas arripientes inane & mor t uum fidei n o m e n defignatos vult vcrlu 14, cum ait, fi quit d rat (e bahergfidem,Mon(lrat igitur tantum abclfe ut pater crc- dentium Ahraham abufus fuerit gratia Dei ad licentiam, ut potius fides ejus cooperata fuerit operibus ac lifdem confum* m«*ta,h. c.declarata,manifefista ac aliis cômendata. Inter alia A b r a h x magnifica opera doc et eminere oblationem Ifaci# quippe qua abunde cciUtuiu L c v i i t , quali ac quanta £dc fue*
f î t pr*dîfut êx q uo obedient?* fpecîmîhe împlcta fît fcriptu* r a , h» c. opère ipfo declaratum cft verum cife oraculum de Abraham) fide antea editum Gen. 1 5 , 6 . monet igitur ut dt a- lii qui fidei titulum jaftitant, fidem luam operibus äemonßnnt, q u o conflet veram df vivam cfîe fidem non hypocritieam & m or tu am . C on fe rt Apoftolus prxfentiam operum in juftitias candidatis cum fpiritu tp corpore. ïiytvp* vero five ref piratio n o n eft cauia etheiens , movent & agens in co>pus , fed animatetTc^üs df a rgum entum vit*. Fidesx*3-‘iaurî^,h c. ratione fu* n a tu r * ÔC clTcntix requirit operum przfentiam. N o n idoratione vel effc&us juilifici opera in conluitiS efficienti* adn»ittit. PofiTunt aliq ia efle organi conflituentia «jusque naturam abfolventia, qux tamen ad quemvis organi illius ufum non accedunt. Adde quod cum fides ex fe fic *• € tiva, reétc dici poflit fidem cooperari operbu« q u r cx fidei efficacia o r iu n tu r, q»’in dc ciientiam & confiitucioncm ejut i ngrediuntur. Non ideo tamen opera cooperantur fidei, cum qua effc&um juftificum operationem nullam habeant fed (inf inetficacia. Paulus igitur opera removet â proprio fidei officio,, q u od eft juflificarc. i acobus operum prarlentum requirit ad fidei conftitutionem,declaration m & maoifcftarionctxt.Quin & Paulus afferens quod credenti in cum qui judific.it impium i mp ute tur fides ad jif tit iain, non vult illum bonis operibus v acuum t fed operibus luis non confidentem.
$. XXXII.
Hisqua'i gradib is ad pcrfe&nnem fpirirualc itum fideli Abrahamofubvehim t. 1. Deus per verbi mnun* ciationcm , quocunque modo f.i&jm, aJ agnitionem I 11 vo* Cjt. 2. Verbum, m primis Evtng. h i,m animoubirem n o n ponente virtutem fuam exerit df fidem accendit per h »nc apprehendentem Chrifti bcnefikij homo regeneratur df con- V-rtir*»r ad Deum vivum. 4 . D-.i? homini credenti fifl icunt -a Cbrifto promeritam imputat, eumque juftum hiSer dr pro—fluotiat, / . Homo Lftifiwt~s>f:uäua faciv fide digno ac
h l °
indics r e n o v a t u r & crefeit de virtute in virt ut er t. I n His tarda neicic mo limina Spineus Sandligratia. E t i n p r m » ipia julii- fi c at io ma g is ^ minus non r e c i p i t , cum nequeant peccata c x p.yrfe eile remilla ex parce no n, Ne c ulla hic eftalceratio ph y- ftta acinfulio nov* qualitatis: admittenda t a n e n clt quahs- c u n q . i e variatio a n i m i, cum transfeicur h o m o de flatu iræ ia f t a t u m g r a t i r . D e quo lubet audire B a l d vi n un coni me nt .ad R o m . 3. 0por Ut ante juflißcationem prae edere v ta m & non ftmu- latam contrttionem, pavores confientiie agnpfcentis ram Dei t & die lentis propter peccata,propoßtum emenda ndi vitam Q u e omnia nen ex Ubertate virium npflrarum profit ifcuntur, fed furit netu*fpiritus ex* tn t fisc tu quad <*dflan tis & pulfantis fores c ordium, n qntbin\ talia pet
é'tdnum verk: qnafi ad extra operatur, donec intromffus a r renovet
0 in eogratmfe inhabitare incipiat. Et paulo pofl. H i motus ante* Cedunt juftificationem homini*3 non ut Jua dignitate iuidqunm coopt• rtntur ad jufltdcnt/onem, neq-è ut quai a i mutatiorem aliquam phy- ficam (ubteSlunt préparent, habilequè rediant ad fujipiendam novam juflitift infundenda formam', (ed antecedunt ut re moventia prohibens qußificationis noflra obflaculum, feu tnflur remoti otis pur if fanatio* ne n vulnerd necefano antecedentis , quemadmodun Lutheries de c §- pr itione lo quit ur in P f alm. f l .
§
XXXIII,
M o n e t u r Abraham G enef . 17» * oraculo Di vi no ambula coram me & edo perfeiïus. l i t pcfc&io requiri tur non t a nt um Evangelien live fidet t in qua mcnetur ui (it i m maculatus, integer & perfcchis ; quam etiam habuit t a nt am quanta in me r t a l c m conditionem caderc pot eft; fed <5f le^alis five tifec Chnftiantt ac novae obedientix , n e a m i u l c t in vanitate lenfus & poll pravi cordi^rogitationes Epi.4» *7- Tcr* J» 1 7 . S u n t oui d i l i g e n t i a s diflingvunt , intci amSuIarc cum D e o , poff
Dcnm
& coramDeo
; qnafi i f i u d i t .Divinar vo luntati fie conformare ; ill id Dei veftigiis inlflcre , ac ipfius virtutes in deliciis habere ; hoc D s u m prxfcitcm femperipe t u e n a c i n c j u s t u n t r e vivere. Sed ilia f e me in idemreci-u t d u n t , vcï ccrtè îndivulfo ncxu coherent. Unde pronufcue i n Scripturis accipitur ambulare cum Deo Gen. j , 2.4. I n c ô - f p e d u Dei G e n : 2 4 , 4 0 . i n nomine Dei M ichez 4, j. ante D o m i n o m P f a l * 84, 3. poft Do minu m O z c z n , 10. C u m D o m i n o M i c h e r 6, 8. &c .
§.
X X X IV .
P c rf edi o abfoluta . i|u* alias graduum dici t u r , nemini in hac mortalitate contingit I J o b , 1,8. Perfo d i tamen ccnlentur perfedione p a r t iu m , qui non folum vera fiducia in C hr if tu m Salvatorem r e c u m bunt, fed dt cogitata, ftudia ic a d ion es ita conformant ad Divinam v oluntatem , ne D e u m peccatis contra conlcientiam offendant. H is tribui tur p e r f e d i o i 4 Intuitu meriti C h r i f t i , qui unica oblatione p e rf e d o s reddidit eos qui fandificantur Ebr. 10, 14. 2. R a tione immunitatis à limulatione 6c hypocrifi, quomodo pii
c oram D e o dicuntur ambulare in ventate & corde perfedo Pfal. 1 1 9 , 1 0 . i R c g , 23, 2.Efa. 38,3.3. in comparatione ad. E liosfeculiqui cupiditatibus ferviunt carnalibus, & fe pa- fcunt absque timo re , fusquèdequè habita omni Dei revere- tia. C o n lu m m a ta vero perfedio ftatui beato eft refervata. N ihi l erit quod addetur ad d ile d io n e m , cum fides pervenerit ad vifionem.
$.
X X X V .
E rrant igitur qui cx perfedione quar A b r a h r & aliis fidelibus tribuitur, vel cum Pontificiis Pelagiamzan- tibus docent legem Dei hominibus efle poflibile & ab aliqui bus p er fe dè fervatanr vid. Bcllarrn. 1. 4. dejuftif. c. 11 vel c u m Socinianis , Arminianis ac mollioribus Papiftis tribuen dam putant hominibus impletioncm legis quae laltcm fît per- f e d a fecundum condefcendentiam, vi pa d i Evangelici, in q u o promiferit, fe nobis non imputaturum peccata. Q j o d n one ft aliud quamcommifccrc eaquae legis & evangeln funt,6c gratuitar pîcnifïimrquè fatisfadioni Chrifti aliquid detra
h ere. C u m laudantur fandi ut p e r f e d i, fit id modis j .m an i s a rc unß xi? » Je tun
dum
qudnium tnter bomints t tn v er Javanern1*1 _•
probabilem f? laudabilem, nul!tu hominum iuflè fojjet in aceti' (ationis & criminatio»û querelam vocare, quia tn ea nulia dtßimula? tione bominrs falleba u t fed ut apparebant hominibus ita noti erant o- culis D e i, interprete Auguftinolib.i. contra Pelagium de Gra - tia c. 48. Cum in oratione fua ManalïeS allerir poenitentiam non politam cfle julio Abrahamo qui noivpeccarit, hoc.ipfo non adftruitur vel Abrabæ, vel aliorum fidJium omni moda p e rf e d io ; led comp. rati ell loquendi formula , quod tam a- trocibus delidis le non contaminant qu ilibus iManalles. Dc e x t e r o velle Patriarchas ab omni peccato immunes p r a r l hr e , calix pietatis & irriti eft laboris.
§:. X X X V I . I d vero u t in A b r a h a m o n o O r o m a g i s c on f p i - c u u m e v a d a t , infi rmit ates a c n æ v o s c j u s h a c o c c a l i on e n o n - p e n i t u s i n t a & o s p r x t e r e u n d o s elle c x H i i m a m u s , q u or u m e - t i a m f u p r a M e m b r o u , § 10. f per inven a l i q u o d reliquiniUES,Im p a t i e n t i a m n on pe r o t i i n u e x c u i a b i l c m p r o d i d i t A >raham t ir- 'ca p ro li s c x f p c f t a t i o n c t n î quae e x cuf ab il i or -f ui l lc t ,.fi d e l i d c - rii c a u l a m alfegallet I p e m a d v e n t u s M e l l i x , c u j u s f or - è t e r m i n u m i g n o r a b a t . S e d a r g u m e n t i s n o n o b f c u r i s i n tc l h g i c u r e u m dc haerede b o n o r u m t e r r e n o r u m nimis i o l l i c i t u m g d l i i l e a n i m u m , vidi G c n . c. i j . 2, Nimiae f aci li tat is e x e m p l u m praebuit a d m i t t e n d o a n c il l a m Æ g y p t i a m in t h o r . i n v f u u m , ad uni us Sarae m u l i e b r e coti filium , q u o d c u ra ti o i 1 e x a m i n i f u b j i r e r c d e b m l l c t . N a m q u o d p u t a t B c z a l i br o de Po - lycramia & di vort io , id m a n d i t o D i v i n o f a d u m e t fe , q u o d l u p r a j o l e p h u m e t i a m c r e d i d i l l c i n d i r a v i m u * , id l ineeris D i vina; f a n d i t J t i s æ f i u n a t o r i b n s le n o n ad p r o b a t . H a f tc n u s m e n o n p e t n i t e t lent» nti r i n p r io r i b u s a d l l r u f t r , P o l y » ami a m r e p u g n a r e n o n t a n t u m juri pofitivr* D ’v i n o , l ed & i plius n a t u rae j u r i b u s , *c intrinfice m a l a m clTe» Q u a m v i s n o n i gnar u s fim i m p u g n a r i f ç n t e n t i a m illarn h o c in pr imis a r g u m e n t o , q»*od N a t u r x jurn d j f p e n l a t i o r ë n u l l a m a d m i t t a n t , n e q u i d ê Divi a, D a l p e n l a t i o n e m p r o p r i e d i f t a m h i c i n t c r v c m l î c n o n loll c it é
c o n t e n d o , quamvis ponet rationibus non contemnendis di- fpeniabilita» adftrni, (i minus in principiis prinus juris N a tu rae, t a m e n in conclufionibus inde dedu&is. Sed aliud cifc p ermi tte re & tolerare, aliud vero difpenfarc, res ipla & u- fus vocabulorum evidenter docet. £ t certe nondum evidens eft fitne minus periculolum afierere Deum dilpenlalle injure pofitivo morali primitus i le condito , ac hominibus ad perpe t uam oblervantiam c o m m e n d ato, & Deum difpenlationem f uam in familiari converfatione Patribus in V . T . manifeftaflc, q u am afferere D e u m haec talia in jure Natur« permi- filîe. Ad minimum op e rx prc cium erit h«c talia eruditorum e xamini f i d e r e , & amica collatione argumento difficili luce fûcnerari.
S. X X X V I I . Patriarch« erroribus etiam id accenfendS v e n it , quod iteratis vicibus pudicitix uxoris luar Sarx mi nus diligenter & caut£ profpexerit, ac Regé Æ nypù Pha- r aonem & Abimelechum Regem Gerar in adulterii pericula addu verit. O p o r t e t virum pium dt bonum ad bonos fines non nili decentibus mediis ferri. Et Sara inta&amanfit à flagitio* fo aulicorum conatu , non per imaginariam Abrahx pruden tiam , (ed divinam proteftioncm & auxilium. Dolum hunc Abrahami confidentem in a<du negativo, ubi quis per difli- nujlafionem tuetur fua vel aliena , pro non malo habet Groti9 J u re B. & Pacis lib. ;. c. 1. $. 7. Sed quidquid fit de occul tatione veritatis quam nomine doli fignandam nun volunt E- r u d i t i , certè hoc Abrahx faåuni excufari utcunque peted , laudari vero aut adprobari minus feliciter* Non decent ve- r x pietatis & prudenti« alumnum x q m v o o tio n u m involucra aut refervationes mentales. T a n t u m abed ut mentis redriflio tollat mendacium , ut potius convincat aliquem non prxeipi- t a n te r, fed cum prxmcditatione mentitum effe. Fuerit in verbis Abrah« ahquid veriratis, indicavit fororem , non nega vit u x o r e m , ut emollit Augudinusl. 11, cap. 5 $. contra F au.
t f 4 *.
fl um , & tilr. \ 6,c. 19. d e Civitate Dei. fA in c t nihifomfthff id cereum« Abrahamum , cu m diceret S a ram eflc (ororem » id intendifiTc ut aulici inferrent,non efle igitureum maritum e- j u s , åc Saram liberam efle, q u x v e lli n e cn min c abalio du
ceretur , vel minori cum periculo haberetur.
f X X X V II I . H ic vero Abrahjelapfus ut prarfi Jenter ni- tnis excul ari non de bet, in quo veteres quoldam m in u s fuilTc daucos (upra indicavimus, ita malignè nimis à diverfa parte fcxagitandus non eft, ac Ii Abrahamus hic nundinatorem dC lenonem egerit, quod improbo orceffutulle F a u l i u m iVlani- c h r u m colligi poteft ex Atiguft,quxft. z6 in Genefin. d( l . n * Centra Fault u-Docer (ane proccllus pariter & eventus , majo« rem hic fmfle regum & aulicorum quam Abraha; culpam. L a - fcivicntcs Palatini formam Sarx collaudant, ac nefandis ille* cebris r^gum animos ad libidinem accendunt. Rege s ipfi prae cipite« volunt form* ipcÄacores c l î e , unde majore libidinti flamma concitantur. E t qui 10 cubiculis meretricum luxuriari a m a n t , non alitcrac equi cnulfarii ad uxorem proximi hinni unt , negle&a etiam holpicali* juris reverentia,quod Abraha- m o contigille evidensed.Sara veroquar alienum à fcortatione & immundicic animum in Regiam at tulit, poftquam id agi ir.ti lligeret ut cafticati f u r metuendum e i l e t , q u e fit edide
r i t , q-todfciltcer uni marito eflTet elocata, cui caAitatem & fidem conjugalem fervare decrcviiler. C u m vero arftuante* auhei amplius eam vel latendi ipc la fta rc nt , vel fa&o impu nitatem p r o m i tt e r e n t, pr r t e x e n t c s , ut veroiimile c ft, mo res luos a u lic o s , à quibu* alienum eilet tant* venuftatis fetmi*
nam inta&im relinqui ,S a ri caflitatts proteftorem Deum im plora t, qui & affliäc fobvenit, & re gum an im os ad Umor a fleéfit conlili 1, uni quidem pl igam irr ogando, alteri per fo- mn ium iniq »itatem prop ïlîti repr.vtcnt indo. Non forrè defu- turi erunt emi putabunt fiitfiaenter caflitati fnrminarum pra- I p e ä u m c ß e » ii m od o vellet D e a , fornicari volentium yOum
