De elementis physiologiæ plantarum in usum practicum spectantibus dissertatio academica quam venia ampl. facult. philos. Upsal. p. p. mag. Carolus Julius Björlingsson et Carolus Johannes Tornberg Ostrogothi. In audit. Gustav. die XIII Dec. MDCCCXXVIII. H.

/.

DE

ELEMENTIS PHYSIOLOGIE PLANTARUM

IN USUM PRACTICDM SPECTANTIBUS DISSERTATIO ACADEMICA

QUAM

VENIA AMPL, FACULT. PHILOS. UPSA&.

P. P.

Mag. CAROLUS JULIUS

BJÖRLINGSSON

ET

CAROLUS JOHANNES TORNBERG

OSTHOGOTIII.

IN AUDIT. GUSTAV. DIE XIII DEC. MDCCCXXVIII.

H. A. M. S.

P. I.

_{CU^t~^Lrd'.Jf}

U P S A L I M ,

KONUNGENS

TROMAN GENERAL- MAJOREN '

COMMENDÖREN AP KONGL. SVÄRDSORDEN

CIIEFEN FÖR KONGL WERMELANDS INFANTERI»REG.

HÖGVÅLBORNE FRIIIERREN

herr

CARL

CEDERSTRÖM

SAMT

HÖG VÄLBORNA FRIHERRINNAN

fru

AUGUSTA CEDERSTRÖM

FÖDD GREFVINNA LÖWEN HJELM

\

vordnadsfullt

af

EN HULD OCH ÄLSKAD FADE KR

Scct. L

animad

VERSIONES

IN

CONTEXTÜM

LICHENUM.

Satis

jara constat,

vix

triginta

annos

praeteriisse

ex eo _{tempore, quo}

Lichenologiae

studium

eo

prove-ctum erat, ut in systema quoddam

redactum,

et

da-riorem in universali naturae oeconomia notitiam

exhi-bens, vi propria Botanices

cultorum

animos

allicere

potuerit;

deinde

una cum

aliis

Botanicae

scientiae

sec-tionibus _pariter

_{progrediens, brevi propter}

alia

aliis

superstructa systemata

et

immensam

adbuc

inordina-tarum observationum sylvaua, eo crevissa, ut

jam

ni-mia sua mole laboret. Acharium, cui prinao

diversas

vias, quibus hoc in studio

progredi licet, monstrare

contigit, haud pauci

hac

vel illa

festinantes.

sunt

se-cuti_{j et aut e}

_fructu

_{aut e}

_Thallo

_i)

_Ltchenes

dispo-i) Thallus (a3«XXot, Frons. Truncus. Hediv. Frons et

Receptaeu-lum. Winden.) ipsum corpus Lichenum

significat. Achar.

Meth.

suerunt _{auctores, Fructistae vel Thalliftae}

2) appellati

sunt. _{Recentissimi ex his duabus}

partibus, verum

Lichenem _{constitueniibus, notas}

characteristicasad hasc

vegetabilia _{disponenda collectas} esse _{voluerunt, et cum}

hac in re _Lichenum

quoque contextum et _vigendi

tno-dum in auxilinm _revocarunt,

paucis de his

memora-runt _{3J. Nulla tarnen disquisitio,}

quas _{specialiorem Li¬}

chenum contextum vel _{singula eorum}

organa elemen¬

taria _{exhibuerit, adhuc in lucem}

prodiit, quod quidem eo _{magis mirati sumus,}

quod multa _phaenomena ho-rum _vegetabiiium

ejusmodi disquisitione forsan

expli-centur, et multi ad _{perfectiora vegetabilia}

quasi _typi

ex _{his, in inferiori evolutionis}

stadio _positis,

investi-gentur; non enim in _{perfectissimis, ubi omnia}

magis composita evadunt, sed in _{simplicibus potius naturae}

Lieh, _{in praemon. p. VII. Hoc loco veluti}

in _{sequenti opere}

Terminos _technicos ab Achario usitatos adhibuimus.

2) Thallistae fuere veteres, Acharius in _{Prodromo, Decandolle,}

A-gardh, Eschweiler et _{in genere omnes, qui}

methodum natura¬ lem _{proponere voluerunt. Fructistae}

fuere _{Schräder, Persoon}>

Acharius _{quorum dispositionem artificialem}

dixerunt.

Equi-dem vero _{maxime essentiale naturale dico}

et _{dispositionem pri—}

niariam e fruetu sumendam esse _{plane couvictus surr. Fries} in _{Syst. Orbis}

Veget. p. 228.

3) Fries in _{System. Orbis Veget. Wallroth}

in Naturgeschichte der Flechten»

leges aeternae deiegendae sint, et cum in formis

ex-plicitis vestigia interioris reconditi indagare volumus,

ut _{interna,quantum in nobis sit, perquiramus, estnecesse.}

Utia cum aliis naturae _{productis, quibus plantae}

nomen inditum est, Lichenes quoque eo commodo, ut irritari _{possint, fruuntur, quod quidem plures propter}

eorum, uti dicunt, massam terrenam et veluti

inor-ganicam, iis plane abnegarunt, Hoc vero primum

vi-tae sie dictae indicium, et prima conditio, et si eorum

mutationes Iucis vel aeris _{impulsu produetae non tam} brevi, quam aliorum vegetabilium paterent, numquam studioso observatori, quantam vim quoque in

Licheni-bus exserant, latebit. Illorum enim impulsu conditio-nes _{unicuique stirpi necessariae, quibus certi}

enascan-tur colores, perficiuntur, et ad organa carpomorpha formanda,quae in cryptis et locis, solis luce

destitutis,

omnino desiderantur, facile incitantur. Haec vero

o-mnia Lichenibuscum aliis _{vegetabilibus communia sunt,}

multa tarnen illis _{propria, quibus ab bis longe} sepa-rantur. Inter has _{proprietates praesertim} eorum vita¬ lem vim referre volumus, quse tanta efficaciasese

ex-serit, ut eos, sereno caelo et caloris aestu omnino

a-refactos et _{quasi emortuos, puncto temporis sub}

re-3uscitet4)> et hoc modo eorum costnicis momentis

in-terrnptatn vegetationem, saepe ne ab externis quidem injuriis piane delendam, in sevuro incertum extendats). Ad heec ex _{ipso Liohenum contextu explicandanostras}

observationes _{institoinwjs, proprio potius studio} satis-focientes, quam peritiorum desiderio, et cum occasio-nes minus faventes hoc nos _{prämature forsan}

divul-gare _{qoegerunt, parva adhuc observationum supellex} et _{exigua facultas nos quidquam}

pro votis elaboratum prasUre veut*

Nos haud _{poenitet eorum sententiae}

esse, _quibus

placet, oinnia naturae _producta certas revocare _ideas,

quae _{multifariam componendo dividendoque innumeras}

procfucant formas, et _{Semper per diversas naturae}

ré-giones repetitae,tam dissimiles induant formas,ut acies

nostra obruatur et affinitas _{qusedam vet analogia}

in-4) Ramalinas et Evernias _{per plures}

annos inträ domum servavi:

aéri ßt _{pluviis expositi iterum creverunt. Idero monet Cel.}

Frm in S&ils Qrb» Veget, p. §4>

/livljni*. atj qued Liehenes saajp vitam extendere _{possunt, non»}

dftBL S?tis _{Qftmpertttro haberaus.}

Lichenes crustaceos, qui sae-pe in plures eubitos _{dilatantur, per}

viginti annorum spatium

modo doo _{digttos latos,}

nuper in Germannii» observavit v.

Martins-5

ter omnia modo relinquatur. Qua ex ratione non

mi-ramur, certas, ut ita dicam, totius Regni Vegetabilis

formas _{partibus singulis, quoddam individuum}

consti-tuentibus, omnino respondere, et inter singulas vege«

tabilium familias _{plus minus evidenter patere. Cum}

igitur in tota Lichenum familia vitam vegetahilem ex-pressam videmus, Thallum quoque partem

Licheni

maxime esssentialem _judicamus, et quamvis natura

nunquain in eodem loco quiescens, in perfectoribus

enrum formis fruetum vel fruetui simile _{producat, hunc}

ad Lichenem constituendum conferre, nobis. nunquam persuadebimus, et in sequenti hujus disquisitionis hoc

certis _{argumentis comuionstrare studebimus.}

Licheni radices omnino deesse ex_{ipsa ejus Idea 6)} sequitur, et immortalis Linnasus, qui primus certis

Ii-mitibus _{famiiiam, Lkhenes quoque coinpfectenfcem,}

cireumscripsit, eos Vegetabilra, "qoibos Radix, Fölium

et caudex in _{unum," appellat. Interdomtarnen ftxur»}

radiculiformes _{adsunt, quae tarnen nihil cum veris}

ra-dicibus commune haben*. Iit _{quibusdam Umbiiharum} optiinse inveniuntur, tel» araneae1 baud dissinirles ex

6)- Die erat« Form der Pflanzen gehtnicht über der» Treib der Wurzel hinaus. Es sind die _Algen wohin die Flechten gehö¬

cellulis arefactis, fibrosis _{confectae, et ad plantulam}

i-psam Ioco natali adjungendam modo inservire videntur.

Hae vero fixurse neque aqna _{conspersse tumescunt}

ne-que formam suam capillarem mutant, nec, si non

Li-chenum naturae omnino _{repugnaret, glaberrimis}

sco-pulis adfixae, ex ipsa matrice nutrimenta _{absorbere pos.}

sent. _{Aliae quoque et natura et forma ab his}

longe

diversae in _{pagina inferiori multorum Lichenum}

occur-runt, quae magis ad aquam inter suum tomenturn col.

ligendain et retinendam, quam _{ipsam plantulam solo} natali _{adjungendam, instructae nobis videntur. Hoc ve¬} ro, tam ex eorum, quam ex _{ipsa Lichenum} natura con.

cludimus. In _{quibusdam tota pagina inferior quasipilis} obsita vel in floccos soluta _{evadit, quod quidem inter}

Gyrophorar, Stictas et alios _{patet; tantum} tamen abest,

ut hi flocci _{plantulam ipsam adfigant, ut}

potius eam elevent et hoc modo divellant. _{Quanta vi Lichenes ab} aqua humectatos afficiantur, et statim revi_{viscant, sa¬}

tis _{perspectum habemus, et in omnibus natura mire}

providit, ut haec unica fere eorum vita? conditio tan¬

tum, _{quantum fieri possit, nunquam desideretur;} nobis saltim rimosa ec _{areolata Lichenum} crustaceo-rum _{facies, nec non reticulata et}

lacunosa eorum, qui

ostendit, quam nteo facilius, superficie aucta, aqua

col-ligatur, et semel collecta diutius servetur.

Ad hsec

quoque adjungimus, id ab

omnibus

certe perspectum,

Lichenes, crusta riinosa et in areas quasi divisa, loca horizontalia _{praeamare, cum e contrario}

_{iilos, qui}

laci-niati vel diffusi paginam inferiorem in floccos solvunL

verticali situ _{optiine vigere. Paginam superiorem iis,}

qui uno Strato

corticali

utuntur, semper

coloratiorem

et luci obversam, non tam facile, quam inferiorem

ex humore superfuso tumescere, pro

cerfco

habemus;

nec eos, qui omnino cortice

obducuntur,

tam

cito

quam priores reviviscere.

His

rationibus

sufFulti, hos

pilos vel floccos ad

humorem

paginae

inferiori

tam

ne-cessarium servandum modo inservire, nec ullo modo

radicis munere fungi, contendere

audemus.

Ex

ipsa

substantia medullari vel strato inferiori oriri videntur, utique ejus fibrosam et stupeam texturam servant, et

cum facultate humoris absorbendi prsediti sint, haud

parum inter eas et fixuras supra

nominatas

radiculi-formes intercedit.

Thalli texturam _{apud Lichenes} aeque variam esse ac _{ipsam externam}

formam,

unusquisque

primo

con-spectu facile

conjiciet;

et quam

vis

diversae

ejus

pro-vectam evolvi possent, transitus _{propter frequentes}

ab una ad alteram formam, el _{proclivitatem, qua in} formas abnormes mutantur, _{saepe scrutator dubius,} quae textura aptius sit eligenda, haeret. Hoc modo quidquam de varia Thalli textura in genere exponere frustra studeremus, et nos modum _magis nostro

con-silio accommodatum _{elegisse existimaremus, si}

singu-los ordines, in quos nobis convenientissime disponi possint, describeremus,quo facto omnia omnibus

com-munia, omnia singulis propria facile patebunt. Magna

pars Lichenum duobus stratis dissimilibus, alterum cel¬

lulosa, alterum magis fibrosa et stupea textura

insi-gne constituuntur; quorum iliud, vel situm propter

vel similitudinem cum cortice aliorum _{vegetabilium,}

corticale; hoc medulläre appellatur. Haec vero

strå-ta dlversis modis inter se _{obducuntur, modo ita, ut}

Stratum medulläre a strata corticali omnino _cingatur, modo _{ita, ut ad dimidiam partem vel latus superius}

obtegatur. Cum igitur in ipso contextu maximam

quoque similitudinem percepimus inter eos, qui stratis dissimilibus constituuntur, distributionen) dissimilia

se-secunduna _{strata, ceteroquin forsan} mancam, huic ve¬

Hoc _{respectu in tres forraationes Lichenes abeunt:} I. Bilaterales: strato corticali _{undique cincti, et per}

totam _{superficiem lucem absorbentes, erecti.}

II. Unilaterales: strato corticali superne tecti, in¬ ferne denudati et _{plerumque in floccos soluti, per}

pa-ginam superiorem modo luce

irradiati, depressi.

III. Crustacei neque corticali neque medullari Stra¬

to _{praediti, ex cellulis juxta positis coacervati.}

In _{prima familia Collemata,}

_duplici

_{suo strato}

cor-"

ticali, substantia medullari primo intuitu carentia,

o-mnes forsan in se convertent, non tarnen raro in

ge-nere _quoque Leptogio, Fries,

fila fibrosa,

spiraliter

con-torta et inter contextum gelatinoso-cellulosum sparsa,

observavimus, quae quidem nobis vestigia substantiae medullaris _{indigitantj An vero}

_hoc

_Collematum

_Stratum medulläre tenuissimum sub notam eorum

crescendi

ce-leritatem _{disrumpatur, unde}

_{ejus fragmina}

_per

_totam

plantulae massam dispergantur,

haud

affirmare

aude-mus. Cetera _{hujus familiae genera a}

Thallo

filiformi

apud Usneas,

Stereocaula

&c.

per

formas magis magisque

dilatatas usque ad latissimas

Stictas

descendunt,

et

in

omnibus diversa strata facile dignoscuntur. Contextus interiör filamentosus ex fibris,

confervis

baud dissinai«

et _{postremum in Corpora sphaerica vel Sporas}

desi-nunt. Prspsertim _{apud Ramalinas novum Stratum}

tali-um _sporarum, substantiam _{medullärem plane}

cingen-tium _{, fere Semper invenitur, et simile quid in ceteris} omnibus adesse, persuasum habemus, quamvis id no-bis nondum videre _contigerit.

Inter Unilaterales contextus fere idem ac in prio-ribus, et omnis dissimilitudo ex latere inferiori

nuda-to orta, hac quoque re explicari potest.

Crustacei inter se tam _{divergunt, et tam ProteiS} formis ludnnt, ut commune eorum ingenium non nisi

contextu et _{ipso vigendi modo perspici possit. Cum}

enim Lichenes crustaceos a _{primis eorum vitae}

mo-mentis _{inspicknus, tenuem crustam, ab cellulis sie dN} ctis elementaribus formatam, vidimus, sensiin aliae »Iiis accumulantur, et Thallus crustaceus inodo

latitudi-nem expandit, modo crassitudinem _{äuget, quo} in ca-su strata inferiora emoriuntur, leprosatn induunt

spe-ciem, et _{superiori cellularum} Strato ex proprio

interi-tu novas vigendi _vires concedunt. Interdum _quoque

in hac familia formae fibrosae inter strata inferiora

oc-currunt, quse potius inter deformes et sub

cellularum