Dissertatio academica, de natura sociali, quam ... Sub moderamine ... Dn. Jon. Bilberg ... Bonorum ventilationi modeste submittit Andreas S. Hielmberg Bahusia - West.Goth. In audit. majori Gust. horis ante meridiem consuetis d. [tomrum] Maji a. 1688

Qj_B. V. — *

PISSERTATIO

ACADEMICA,

Be

NATURA

SOCIALI»

Quam

Pcrmiflu &

approbatione

Amplisfi*

mi OrdjnisPhilpfophici inRegia,

quae ad

Salam eil

Aca-demia,

Sub moderamine

VIRI

x^Amplisfimi atque

Celcherrimi

DN.

_JOA.

_BILBERG,

Math. Prof. Ord.

Bonorum ventilationi modefte fubmittit

ANDREAS S.

HIELMBERG

Bahuiia-Weft.Goth.

In iudit. _{majort Guß.}

_horis

_ante

meridiem

confvetis

d.

Äiaji I

^88·

HOLMLE,

Impreflit

Laurentius

Wall.

S?i Rs.Mtts,

Summae fideia confiliis Viro,

GENERALI

militix

_{cqucftris &}

_pedeftris,

Ut&

Provincix Pomeranx

PRjESULI &

GUBER.NATORI,

CELSISSIMO HEROI, lliuftrisfimo

Exeellentnßmü^itc

COMITI 2c DOMINO,

QN.NICOLAO

B1ELKE,

Comiti,

& LIBERO B

ARONI

in _Äetpo;

DOMINOin

Sätfrocia

l

Uftlctoi ©aiflftt)

gtucjåtben &c.

Celßsfime

Comes,

« Domine

_{Benignisfirne,}

£

ö 7 4i

Q

Uod

_{TuumaCelftsfimeComef,}

_n

nomen illußrtsßmum vilesh& _{na- fa}

niλ Audeantfalutare^ Tottantaque J

beneßcia

permiferunt,

quibus

Var

entern

meum

j,

jervum Tuum

bumilimum

munißcentia Tua

β

ornaredignata

eß

_,

quippe

ntii

re ac

gratia

h

Tua _refotus

_cxttlceratts

htsce

temportbusMar-

β

ttsdrmtmtcoruminjurias

evitajfet,

trißisfi-

/,

mofatötwa cum

fßs

obnoxius

j

am

pridemfuis-

K

fet. Hoc piomentis

aßeclu

cumßemel

atque

h

tterum revolvißem, cujusvts Tuttnmemeos- ₀

que

beneficii

teßimomum

augußius

reperi,

ρ quam quo

ullus

remunerandt

conatus

vel

a- «j

gnofcendo

vel

pmdtcando

furger

e

valeret

ipra-

j

ßare igitur duxttantam

bencvplentiam

tactta

j

Uni laude Φ _pradhatione

_{dignisßmam im*}

perfeilo eam encomio magis

adterere

quam

de-cantare. 2V5? tarnenvota φ defiderium

offi-eia Tibi meaprobandi

fimperfaller

_erit>

b

_anς

Tibi, IlluftriiTimeHerös,

innotefcendt

anfam arripui,prafertim cum tnter

litt

eras

viventi*

busnon altadatafit:fedverlor neinplurimas

reprahenfiones incürrat

hac audacia humihma

licet meniis _{interpres, quodtmp}

_otitis

_φ

rudt*

bus hisce_pagellis

_aJplendore

_Tuo

_lumtnis

quas-dam_{ftrttturas accedere}

_fabmifie

_opiem.

_§ane

in_{digna fiwt}

_fatcor

_{, qua}

_confpcflum

_Tuum

fubeant',quidemmumbrattct

lal

ores

ad

tantam

lueeml_quamnon

_{fortuna,necforti, fea}

_exceU

farum virtutumfulgori ac merttislonge nobi-Itsfimis debesi quorum teftes provocarelicet

magnamGermantarn, Ungartarn φ inter re«

liquas?atrium nofiram

Tibi

ttnice caram, quas

omnes _regiones

triumphis

colutfii, _{φ fanguine}

pretiofisfimo quottes

nobtlitaHi,toties

famarm

virtutis Tualuminiaterno _{confecratam ext"} Tlimabts. Ceterum netfic

mihi

_tempero,qum

propofitum

maturem, cum pro

certohabeam

nonilltsfolumfavere_? qni _{mtliti*stipen~}

diafmctunt,

fed

& hös

dntyltiffyui

cafiaßh

Talladis _{Mgtde virtuti nörntn}

_dititfe.

J>ua _{fpe jretus} ,

favöris

Hutauratn non

hutctantumfcrtpto,quodmuriufcult

löcoöjfer·

renonerubui,(edmihi etiampollicéor,_qutpro

tncölumttate_{Tua,generÖjdejtie}

_{Famiha fedula}

mentis_{pietate aternum rogaturusfum. Vivi}

igitur HerosiUuftriiTimé^^ÄegijPatfiar,

Amicis_{yClientibUs etiamfortis &feltχ<zHvt,}

licvovety_femperqtte

_vovthtt

Cdfisflmi

Töi Nominis

Humiiimus & addi&HTmius

cultof

>«»

JESU

fave\

§· ^

fNter

omniä

fumttii

^Numinis opera in hoc iuniverfo»,homine ni-^hil_{cftpraeftantius*}

_qiii

!idcirco

compendiumna-_ '/«r*nonimmeritO

di-cipoteft.

Artificiofiflimam

corporis

textUram &compajgem

immortalis

al¬

tera _parslonge

nobilitate

aoexcellen-tia _fupetat.

_Habet

_ttamque

_{ifla lu¬}

men å natura ingenitüm

quod

homi-nem

perficit &

tra&abilem

at^ue

fo-cietati idoneum reddit.

Obeuntve-råi&haec minifteriafacultates ejus,

in-telleöus & voluntas. Huic principia

tam theoretica, _quam

praÄica

utpote

per fe nota &

nulla

demonftratione

indigcntia, non

multo

aliter

ac

*C ϊ ·)*

men potentise

vifivse

percipiuntiir,

Illa _quse

_determinandi

_facultate

gau-der, notiones tam inter fe, quam cum

aliis contendit Harum ope

ad

va-ria rationis munia _prseftanda,

&com-munes ratianes, ur virum bonum

decet,ilngulisrebus

rité

adplicandum,

£quä in re Socrates omnem

felicita--tem pofuir) _naturas

dueftu

adigimur.

-Re&e _{itaque Cic. L. 6.}

_{de legg.}

ho-■minem iic dcfcribit: _{quod fit}

animal

providum ,

fa

gaχ,

multiplex,

acutum. me·

mor,plenum _rationis,

confilti,

pra

dar4

quadam conditione generatum a

fupremo

Deo. Ex vero intelle&usjudicio vir--tute & prudenriae

habitu

fuam

o$o<pifo

nancrfcitur ratio, qua ut nihil

divi-fiius, ita ad focietatem ineundam

ni¬

hil _copulatius

_{elfe cenfetur.}

,

§·

2-Deus hominem coeteris in

uni-niveriumomnibus_{prseftamiorem,}

_&

digni-ί

ϊ(

)

)7#

ur, dignitate fuperiorem_natura

finxit,

_ut iu- rebus creatis melius_{uti, easdemque in}

tm commodum fuum,cui deftinatae _eranr,

ra- vertere fciret. _Quamobrem natura

ώ- _nunquam fruftranea huic

fubje&o

im\ ad re&iorem vitae moduminilituen* m, dum, inftrumenta neceifaria

profpe-:a- xit 5 Ratiocinandi enim facultate

ho-jr. minem donavit ut_jufti & injufti,tur-o- pis _{atque honefti} difcrimen

cogno-*al\ iceret. Neque ulla rerum &

obje-K- öorum iive å corpore,ii_{ve extra} cor-irå _{pus produdtorum comparatio}

fine

a-w\ nimi hac _potenria ,ab

homine

inftitui

ir- _{poteft. Praeterea tam multiplex &}

varia _{ejus in vita regeuda} confpici-ή· turvirtus , ut non fui folumfubjedti

ii- rebus confulere conetur, fed ad

alio-rum etiatn commoda

procuranda

fe-fe _extendit,

_quod

_{a primseva}

Crea-toris _{Opt. Max ordinatione obtinuir,}

ä _{quo natura homini ad focietatem}

. redtae rationis adminiculo, cum fui

fi-]1*

milibus colendam _{implantata cft.}

3.ÉX-«C * §. 3·

Excelleiitiatn ilattiras hurhaiiaÉ

perfpicientibus

öccafio

pracbetur iil

interiores _ejus

_{rcceiTus|renetrand!,}

_ne

conditionem noftri _{plane incognitani}

habeattiiis, quas tahtae digniratis eft,

lit _{tanquam thefaurtis terrae vifceribuS}

recondi _{prorfus recüfet ·, Multum}

c-bim intereii , uthomb fe ipfum

no-Fcat, iie prasiiantiam _fliam pernicio-ciilitba _{voltiprate, qua brlitiscompa·} i'atur _fubmergi at^ue fiifFbcari finat, fediiluddonüm divinüm _{Audio atqüe}

Cültura irtdefefla nattlrse iuas omnia ad bene vivebdum _fuggerend ,

cori-Veniens & _{aptiim reddat, qtiippequ£} fua virtute & in fe _{perfediflima,} hö-minem illi _{parentem , oihiiibus} nume-ris abfolutum & _perfedum efficit-Ubde Stöicoriim fedae méritö fiiic ΨSummutn ticnum 1 Natura convenienttt

vivere. ilitid enimex

opiiiioneCicé-ronis hane habetfentemiatö'♦ firtuii

ι _{*;c r )»}

mtuYAtn _{nunquam repugnarc. Quemad}

-lisé modum homini ratione nihil divinius

iil _{atque prseilantius conceiTum eft ,}

_fi?

ne quidem beneficio ejus principia

con-irii nata vim _legis

_naturaliter

habentia

_,

ft,1 qusenull.us unquam

animi

potens ne?

jus icire, _{neque iilorum} obligationem

c- declinare valet , cuilibet innöten [0- frunt 5 Nihil eti^m hpmanse natura?

o- magis proprium

eife

conftat, _quam

>a- vjm rationisexercere,

icjeoque

ipfam

Lr, ad finem & feiicitatem reda via dur üe centern virtute fua perficere _{, &} iia _{tanquam optimam fui pantern con-*}

ii- fervate hominemdepet. Qujd?quod

jas diöamine ejus, _{non n^turse} proprise ö- folumindolem _{atque conditionem,} it- Verum etiamaliorum

_inveftigare

_po$?

:1c. fumus,& ex comparatp judigio,ad ea Hit _{quse nobis convenipnt prpfeqven-r}

ter dum , quse autemdifepnvepiunt abpn

:c- minapdum

impellimur,

uti

wk ,v

A

? §.4.

W6

ί' 4·

Nihil _{freqventius apud}

Philofo-phos inculcari cernimus ; quam

ho¬

na nes admutuas _{operas ejJe natos,}

_&

o-utnia in _{univerfum ojficta mutuis}

adfecli-ontbus _{efle mettenda. Ratio proinde} fo-la modum & ordinem, quem in

a-ftibnibus adhibere debcmus

oftcn-dit _{Quod nifi per illam homincs}

ho-minum cauifa efle _generatos ccgno-ici _{pofler, nulli plane ufui naturχ lu¬}

men föret. _{Conftat itaque rnentishu¬}

manas _{dignitatem, non in unius}

io-lum hominis confervatione

acquiefce-re, fed vitas etiam communiinfervire

debere. linde de focietate ineunda

continuo _{admonemur, & ratione} tan-quam inftrumento ad

_aflcquendam.

felicitatem ex focietate _proventuram,

finemque ad quem creati iiimus

ob-tin _{ndum utimur. Erudite itaque}

no-bilidf. Puffend, de _{J. N. &Gent. in ipfo}

Vocabulo fanae rationis , quando

*( 7 )"*

Txiini tribuitur oftenditefle refpe&um

ad _Legem

_{focialitatis ä Creatore}

hö-,

mini _{injunftam. Enim vero}

ubi

rati-onis fcintiilulae _{per setatem}

_vires

ac-ceperint,

Legis

naturalis

praecepta

nobis fenfim manifeftare incipiunt,

quibus focietas hun/ana,

perfe&am

vim _{obligandi habens}

continetur,tum

vel maxime _{quod liberrima}

Numinis

voluntatc menti humanse fünt

im-preifa , & omnera

ignorant

immuta-tionem. linde laudatus Puffend.

Homo tion imrnutabili quadam

necesfitate,

fed beneplacito

divtno

foctalew

naturam

Jortitus(fl. Nonautem

ad longas

vi

·

ras _fpes

ordinandas

hominem

perdu-cit, fed nobiliorem fpe&at

finem

ill

re&as vitas inflitutione confiftentem, qui virtutis opera reöus

efficitur

&

prudentia attingitur.

Conf.

Rachel,

in notis ad offic. Cic. Hoc per

vitam

folitariam nullo modo

_procurari

pos-fe, _propter

_ingenitam

_illam

_{φκωώ'ο»»}

Natu-«κ 8

Natura _{ipfa , Γι penitius illam intro*}

(piciamus, fatis oilendit. Solem er*

go demundo tollit, qui focietatem

naturae ratiorfaii _negare contendit.

§. _S>

Varias naturae _{fignificationeshic}

exprimere, noftri qui demnon eilin*

ftituti å Ted nec brevitati litaturis iu

prolixa vocis explicatione

occupari

per

fcilinationem

licet, hujus itaque

rei _{Studiofos, tum ad aiiostum}

prse-cjpuead nobiliifimi Domini Laurentii LiljemarkStigzelii opus de Jur. Nat.

remiiTos volumus. _Definiri autem

poiTe arbitramur; Naturam focialw, uinculum _{quoddam generis bumani}

indis-jolubile,

φimmutabUe, quo Creator O.M*

ad _{propagattonem & communem utlista«}

tem obtinendatnomneshonynes_conßringit,

Societatem a natura _inftitutam, ne¬

minem _{fugere exiftimamusy tametii}

non _{defintj qui Ave rationem prava}

opinione dementatam fecuti, natura:

« ρ,·

»

hane

_{praerogativam}

denegarunr,

quio

quid eft intcr

homines

confenfus

ex

difciplinå

nuda

aeftimantes:

iive

etiam

atheifmolaborantes: livehis

nonmul-• _tum abfimiles,qui

nullam Deo curam

rerum creatarum elfe

pertinacitcr

contendunt, & in fexcentis non

mi¬

nus _impiis

proponendis

graviter

de-fudanr. Verum hoc ipfo

declarant

illi, _quam

_{ieviter naturse}

rationahs

Sc

focialis indolem fibi perfpe&am

ha-bent. S* autcm divwa animts

noßris

wigo :

tendendum

ad

virtutem,

fine

qua

nuliafocietas diuturna

eiTe

poteft,nec

aliaratione , quam

ipfius

iludio

adfe-licitatempervenire

fatagit,

quoniant

natura rationalis non

turpitudine

a-öionum fedhoneilate

ad

finem

fuum

ducitqr, divina quoque

Providentia

vacare non

poteft,

quod Ii

fieret,bo-nitts,_juftitia

_&

omnipotcndaDeifru-ftra omnino forent,

*8 ίο 5»

§·

VTtam ifti _{focialem, in quam} jTiiferam_pertrahunt conditionem,pro-feöo non vident, qui tali mentis er-rore abripiuntur; adiones

nimirum

humanas _{praefentis folum vitae bono}

frucndo meflfurant , in quo cxigua

valde _{fpedantur prsemia , planeque} fimtimmemoresveraebeatitudinis ini¬

tia _{poft hujus vitae traniirum}

_demum

eflfe _{quaerenda: Nos vero fcimus ex}

vniverfa mente dtvina animos noflros

eße

dehbatos ait Cic. in Catone _Maj.

quo-rum natura _proprer firnplicitatem

Sc

convenientiam fui _nusquam diflimi-lem, non patitur divifionem

unde

nec inr-erirum. Proinde illam ipfam

humanam naturam focietap ut firmis-fimum iubiterni _{poiTe fundamentum,}

ipia ratio, fcpofita

fummorum

Phiio-fophorum

auÅoritate,abunde

evincit.

Rationis _{porro opera}

_in

_ornamento natura:rationalis Scfocialis,

«I II

W

que

tutela

&

confervatione

iatis

e*

gregia

confpicirur

;

arque

ab altera

parte omne

quod

deftruöionis

aut

perturbationis

fpeciem

praffert

amo«

firi conatur.

§· 7·

Veluti ars atque

fcientia

artiftcis

neceffaria ιequirit

inftrumenta,ne

fte*

rilis iine ufu arque

exercitatione

jace»

at: ita _quoque

rationales

natura

adid

quod Tibi

maxime

proprium

eft

incli«.

nat: Cui fini å Conditore

fcrmo

ho-minibus eft conceiTus, cujus

benefi»

cio dicftamina rationis edere

poffit

aliisque

eadem

manifeftare.

Etßcuc

ratione ä beluis diftingvimur:

ira

o*

ratione _quoque

virtutis

illius

indicc»

earum _gregem

longe

fuperamu&

Quod Cic. L·

i.Off. eleganter

hisver«

bis illuftrat, Natura vi

rationis

horns*

nem conciliat homimy & ad orationts

&

ad vitx _focietatem.

_{Qua propter}

_eo

majori cura

excolendas

func,

quo,vim

«ffica*

«ί " »

ef&cäciorcm ibcietati _{perficiendae ad«!}

hibent. Nam _docendo,

dtfcendo,

com-wuntcandoy _{difceptando^judicando, concti}

Hat inter_{Ja homtnes conjungitque}

naturalt

quadam focietate ut ibid. Ciq. Hinc et* iam homo _{ζαον χοινωιχον iive focialc}

dicitur , cui Cannes facultates ad

fo-cietatem_{neceiTariseabunde}

fuppetunr.

Hase tam_{praeclarae dotis femina}

quo-»

rum folihomines _partieipes iunt,ne-quaquam fruilra aut cafu _quodam

natura _{iatafunt, Ted ut aröioris fo*}

cietatis cum aliis _{hominibusineundae»} ciTent inftrumenta. Natura enim_pro.

fapientia iua homines noiuit in tene*

bris aut folitudine vivere , fed cum

aliisin _{publica focietate, uti fermonis} ufus rationis _{interpres eilet,}

Dequi-bus _{eleganter Racheliusin}

Paraphraft

ad officia * _{£)uid fmgutis homtmbm}

pra brutisnatura _{tribtterit explicatumeß.}

Jam

pergitdocere : naturam non bis_fintbus

«Κ -«är »

Uko borhini _{iribuiße ralionem} j ut

äd fl)+

tletatein xum alns hominibnscolendatn &

quidein et convententtm

ejJet idoneus.

Hoc

de tationis υίύ in focietate prseclare

didlo _{·, orationis}

coriamendationem

paüio inferius

fiibtexuithis

verbis icui

rei_tnprimis

_{infervit oratio}

_{, qua no}

tio-nes αϋίϊηι bomo bomini diflintie ac

per-fptitte declavare pott

fl

Animalia

etiaiti

bruta in focietatem qualemcumque

inilin diu fux nacurae

propendent

at-qüe ferUncur,

necideo

revera

poteft

horum _conjpndtio

_dici

iöcktas,quod

vocenon minus giudentatque

horni¬

ges. Non leve enim difcrimen

cer-nitur, _quippc qux

iliis

rantum

indi¬

cium eil_{voluptatis atque}

doloris,inträ

hosmodo limites continetur, nec pro

lubitu eam varié formare neque ar>

ticulata & diilindla _quadam

verbo<-rUm _{expreiftone ,}

iibimet

invicem

quicquid

moleftum

aut

jucundum

vi-detur _fignificarc

_poifunt,

quodfolius

homi-«Η η m

hominis å natura ad vocemin fermo-nem _{redigendam inftitun}

proprium

«ft, unde juftum ab injufto &

bo-nufria malo diiterre _{indicatur. Quam}

ob rem figmentum _{merum & non}

ni-fi umbram focietatis _{praeferunt ferse}

beftiae. Verum maxime communis

Jo-tietasut _{loquamur cum Philofopho}

_eil

homtm tum homtne,

cfui omniope & o~

mm greguli _animante

magisanimal ctvtle

tfly jub quACunfy ccell regtone is etiam

äegat. Sed hasc uberius Ariftot. pol.

L. ι. C»X·

§ 8.

Quemadmodum omnia ad ufum & fruftum hominis accommodavit

jerum condiror , etiam homines in

mutuum auxilium creavit. _Ipium

e-nim _{fugere non poruit, quantum} pa-teretur detrimentum_{genus humanum,}

fi å fe invicem _{difilderet, cum homo}

fitλ confervattonis ßudtojisßmum ammal

<x_{fe admodum imbecille}

«Κ «? κ»

adeοtitfine_[utfimilum _ope

dr

fubßdii

fi+

bi_{fansprofiliere nequeat^}

ad

_mutua

_tarnen

tommoda

_promovenda

_maxime

idoneum^

factle vero

irritabile^

petulans

,

etiam

ad

noxaminferendamnort

minus

procltve

qua

vaiidum. _Hujusmodi animalis

commoda

rettius _{promoveri non}

poßunt,

_quam

ii

tåtm cum ful

fimilibus

canjungatur

in u-namfottetatern_{, & erga}

fir/gulos

ita

je

ge¬

rat, ut ne qmsquam

ad

leedendum

trrite-turßed finqidorum

benevoUntia

concilietuf,

uttommunia commoda fervare dr augere

ßudeants Verba iunc

clariiT.

Puffend.

Lib.de _{J. N. & G.L. i, Caj), ι.}

&

f

Quam ob rem homo per

facultatem

rarioni feu intelledui inficam,

impel-lente natura _eorum,qu3e iibi

prodeifc

vel obeife

_pöffunt,

_{comparationem}

inftituere novit, atquead hoc

fugten*

dum & illud

_{profeqvendum feie}

de-terminat, proprer

obligationem

, atq; neceifitatem officiorum, ab ipfa na¬

«

_«<I»

quibus ntdla viu pars vacare potefl nequé

puhltcis , necjue prtvatisy nequeforenfibus ,

nequedomeßicis in rebus , nequeβtecum

agasquid , nequefi cum altero contrahas■,

in _{tisque colendisfita eil honeftas omni^}

φin _{negligendo turpitudo teile Cic.off.} L. i. Enimvero per officia_tanquam

prsecepta

&

propofitiones

natiirse, o-mniafocietatis membra ad finem _ejus,

quem cum

Arift.

vitam

beatam

effe

dicimus, _diriguntur5 nee Ulla'fine bi-fee focietas confiftere _{poteil: Nemo}c*

tiim

_eß

_jqnt

_Ctne

_{afnicts vitam}

_fibt

_opta* bilem _{eß'educat, etiamfi ceterorum bono¬}

rumomn'tum copiaeircumfluaf,nametiam

ii, qui dtvit'tis, tmperiis φ potentia in~

ßruili

atque

ornati funt

maxtme τα

de

ηtur

amicis _{opus habere· £)uem emmfruttum}

afferat hujuswodirerumprofperitas

Jublata

beneßcentia^quaφinamteos cenfertur ma-xime, φfummts laudtbus cum in amteos

ufurpatur

affici

folct : aut quoηam mo¬

Μ 17

Ml·

fiyvart

potfit* Nam quanto

major

eßopulen-tu _{, tantoplurtbus}

cafibus

dr

pertcults efl

ob·»

noxta &c. Arift. L. 8. Eth. C. i. Si jarrä

natura, _quae ad

focietatem

ducunt

_{j ex}

fuafacultate divinitüs concefla,

prseci-pitj&hanc quoque

neceffitatem

hoftii-ni _{injungit, ut ne cum}

_infinita

qüidem

rerum abundantia in folitudine vitam

agerevelit,haud

difficile

eft

intelleöu,

hominem adccetus* concilia* civirates*

que aptum elfe*

&

ad

conjunöionem,

congregationemque

hominum

&

na¬

turalemcommunitatem elfe natum.His

lucem aifundere

_poiTunr,

_{quas accurate} Cic. docetL. 3.de finibus.

Uftcomm*-thunis hominum inter homtnes naturalis

commendatio^ut oporteat

hominem ab

homi-neob _{iätpfnm quod}

_homo

fityion

ahenum vi*

deri, dr ideo generatum , ut

alius

alti

pro-de(jepoffet. Nihilenim

eft

homini

per-petua folitudine triftius :

Quoniam

ii-ee_{ccnjunilionefui}

fimilium

homo

« ι8 Χ*

rebrutorum _{viveret, fi modo vivere}

puffet, virtutisque femina a Numine

nequicquam effent inchoata,finon ha-beret _{ergaquosvirtutes exercerepos¬}

ier, multo minus iisdem imbueretur.

Denique focietate & officio fublatis

(namhsecduocontinua feriecohserenr, &tamaréto _{conjunétionis vinculo}

ad-ilriöa _funt, ut nullo _{plane modo}

dis-folvantur)in miferrimamgenushuma¬

nuniconditionem rueret. _{Quis enim}

curaminfantium _{ageret? qui propter}

imbecillitatem_{tcnuitatemqueorgano¬}

rumfibimet_{ipfis profpiciendi nihil}

ro-boris habents certe flatus_animantium,

quse expertes funt rationis, humano iiatui _{longe praeponendus}

veniret,fe-risprofedo beiliistam

nobilismachi-na divino_{fpiritu confpicua alimentum}

praeberet.

O vita hominis

deploran-da, fi tarn diris obnoxia eifet fatis.

Et _{quod de recensnatis pronunciatur}

decrepitis & longa ferie annorum

«< IÄ §·

9-Nee eft _{quod nobis objiciatur,}

tiaturamhominis _proprer

impotenti-am &_{ineptitudinem infantium}

focia-les eosdem non effe enixam. Sane

quanquam ineundo matrimonio

non _fufficittenera asras: nihilo ramen

fecius adidem generatur &

quafiim-peru ad conjugium adolefcente natu¬

rafertur. in_{quod ediöum divinoore}

prolatum: _{CMultiplicamtni dr replete}

ten_ar»,

_{ftimulpsincendit:}

_unde

quo-, que _{conjugium ifthoc prima å}

Philo-fophis focietas audit; å Cic. L. 1.de

off. Seminarium _{Reipubl. fett}

_funda-?

mentum _{focietatum reliquarum appel¬}

latur. Et _{quamvis teneri viribus}

at-que robore anni ad focietatis hujus

onus _{fubeundum, deflituanrur,tarnen}

organis _{atque inftrumentis focietatis}

cuitui infervientibus non infansminus,

quam provedlior aetas inftrußa repe-riturj _{atque ut mens& ratio, ka}

»'

to

B

bra quoque

corpori

organico

illo

tempore

propria

competunt, qust

quidem per

bonam

inftitutionem

apti-©ra,atque cumsetate

pleniora

ad

mu-nia fua obeunda redduntur. Acli¬

cetab ipfis

ftatim

incunabuhs

infantes

loquenai deftituantur

exercitio

fatta-mén abfurdumföretnaturamarguere,

quod hominem

plaile ineptum

adoris

exercitiura iii lucem edidiflet , cum

meflis omnis in herba maturitatem

exfpe&ct, nec

faltum,

fed

gradum

tantum fieri in naturalibus conftet. De

monilris, quse åPhilofophisinterna¬

tura _{7ra§e§>aponuntur}nulla

eftcontro-verliaj _quare

quicquid fit de

infanti¬

bus & mente _{captis ac} idcirco

nullius

legis capacibus, Naturam

hic

intelle-öam volumus adultam _atque

_omnibus

rmmeris_{abfolutam, cujus talis eft con¬}

ditio, ut ea omnia, quae illi

conveni-unt fui perfeétionem

involvant,

_quas vero_{minus, noxam}&

pcrniciem

4K åf

»

mam. _Quo intuitu, legis naturae

im*

preflkmandato &

rationis

di&aminc,

ad _{ea,quae felicitatem}

_refpiciunt

_faci¬

enda,homo naturaliter obligatur,quas

I _{eandemperturbant ac corrumpuntuc}

cane _{pejus & angue}

quid,

deteftanda»

§.io.

Fruftra ut cumCic. loqvar

tan-tam _{difcendi, cognitionisque rerum}

aut occultarum , aut admirabilium,

quae ad benebeateque

vivendum

ne-ecflaria _{ducitur,libidinem} natura

in-feverat, nifi fimul fuam

eruditionem

atquefcientiam aliorum bono,

quod

proprio anteponendum

eft,adplicandi

propeniionem fuppeditaverat.

In

hane feiatentiam diiferit_egregie

_Arift.

L. i.C. _{7. Nicom.io. Satts}

ejfe

_au-»

temcum die_{intus, &id dieimus,non}

quod

tibi_{Joli vitamfilivagam}

_ö"

_folttarium

a-&nti) fed_quod

_{parentibus ctiam}

_{dr liberis,}

& _{conjugt, dr utfemel}

_{dteam amicts}

_&

« " Μ

tivibus

_{fatis eß^quandoquidem}

_{hämo ad vi»}

tarn

_{foctetatemque}

_{civilemnatus eß. Id}

tarnen cavendum eil_{unicuique in fo·}

tuetateconftituto ne cunöa utilitate

prcpriametiatur: Nec ideo å

_proba1

iiii ipfius obfervatione aliquidfocieta·

ti detraöumiri arbitxamur. _Nawpri,

*vat& utilitatis_{(ludtum 4 cornmunttatenoA}

<AfeW//wjquilibet

enim fuis rebus

pro-fpiciens} pihilo minus focietatem, cu·

jus membrum falutatur, fovet, tum velmaxime, _{quod cuadem libi} prse-fixum habent _{fcopum , & profe}

_quili\

bet_{,& totafocietasj tumdemumflo·} renriiftmus iocietatis_{vigor apparet, u·} bi _{fingulae ejus}

partes bene egerint.

Non fecus ac in _{corpore humano iin*}

gulis membris, bene fefe habentibus

totum etiam _{fyflema valet, at finß} totius _{corporis dolore,unumlicet mi*} jiutiflimum _{membrum laborarenequifr} Vid. PufF. de _{J. N. & G.L. 2. G. b &}

SenecamapudGrotiumL.I.C. 1« de J.

« *3 8§

B.&P. Adantur etiam verba clariflf.

Cumberl. _Disquifit.

_de

_Leg.

_Nat.

qui-bus immutabilitatem ejus

probare

(lu¬

det,partim quidem,

fingularumpar¬

tium_{falus a tottusfaiute}

realiter

_non

dt-ßingvttur,partimetiam quia

iisdem

afti-bns, quibus aliis tnfervimus,

nosmetipfos

aliquatenusbeamus,

§. if.

Quam felix

fuerit focietas

mor-talium in _{qua virtutis}

iludium

floret

Cic. in _ofF.paiflm

_inculcat.

_{Verba di¬}

gna iiint, quse

exferibantur.

Et

quan-quam omnis virtus nos

ad fe

allicit,

fa-citque ut eos diligamusin

quibus

inejfe

vi-äeatur , tarnen jußitta &

hberalitas

td

tnaxime _ejficit,

_nihil

_autem

_eß

_amabdius

aut _{copidatius quam morum}

fimilitudo

bo¬

norum. In_{quibus entm}

eademßudia

funt

e&dcmque voluntates ,

in

hts

fit

utrnque

quisque alterodelefteturac

fe

ipfo^efiicitur-que idquod Tythagoras

vult

_in

amiettia,

μ m

utunusfat ex _{pluribus, ΜAgna,ittam}

il¬

la commumtas_{ed,quacenficiturex}

benefi-cits ultro _{citroque datis acceptisque, <ma}

tnutua_{& gratadumfuntjnter quos ea(unt}

firma devtnciuntur Jectetate.

_Siquidem

natura naentem d.edit Qmnium

virtu-tum _{capacem, quarumpraecipuum}

_fo

cietatis _{Fulerum, juftitia cum}

liberali-tate _{conjunöa aeftimatur. Enimvero}

quicquid contra focietatem agitur

in-juilumeft, Et fine focietate nc mi¬ nimus _{quidemcifet juris eflfe&us;}

_fcd

omnia beluarumritu in vita humana

peragerentur, quse ut ratione

deftitu-tx, omnem juftitise vimplane igno¬

rant. _{Jus autem per re&am ratio«}

nem in mente hominis _promulgatum

cum obligar, _{utfuasa&ionesad hujus}

juris normam componat , atque ita

i

fuam felicitatem _{confeqvatur,ut}

mon-ftrat Raehelius de_{J. N. & G. §. 33·}

Quae quidem in honeftate & virtutis

a&ione coniiftit. Hoc tarnen

probe

notan* ;

m *s

m

notandum. Non omnes

focietates

hoc

I

nomine

veni

re,ab

animo

enim

noftro

I

prorius

excludimus

malorum

fentinam

atque

colluviem

eorum,qui

eo

tantum

hne focieratis vincula

ne&unt,ut

cum

aliorum damnis fibi

profpiciant,

&

lucrum ex rc & vita aliis

errpienda

quserant.

Tales

naturam

non

feqvun-tur_ducem, Ted

praeceptis

ejus

mani»

bus_pedibusque

_refiftunt

_,

_quae

nemi¬

nem innocentem eiTe

laedendum

,

unicuique fuum

tribuendum

conftan-ter _{jubet. Huc}

faciunt

illa

Ciperonis

L.2.ofF.åGrotip L. i. de J.B.

&

P.

C»

I. addu&a: Sicaltert

dctraherefit

com-tnodi _{caufja contra naturam}

_ett,

ψΰα

id

β

fat9 fictetas

hominum

dr

communitas

e-•vertatur nccefi β_t.

Proinde

qui

earri

ob caufamin focietates coeunt, ηοη

honeftatem fedutiiitatem

refpe&u

Ul¬

timi finis

_{perniciofisfimam}

iptuentun

Veramautemutiiitatem

Cic.de

fin,

L,

5. eamque

hoqeftatis

comitem

his

ver?

«( )|κ

bis _{indigitat. Iη omni antem boneftode} quoloqutmur, »;Å//ii? tam illuTire ,

quod lattus fateat, quam conjunclio wter komines bommum , Cr quadam

ß-eietasy & communicatio uttlttatuWy&

_ifß

taritas_{generts humant.}

§> 12.

Quam deteftabile itaque foret a-nimal homo_{legis atque} juilitiaeigna-rus? _{quoniamperfe iatis}

_validumad

infcrcndum damnum , facile irritabi¬

le, armis ad malitiam fuam

exfeqven-dam_{munitum, quae fi injufte}

capian-tur _{nihil crit homine horribilius. Ha¬}

bet enim libertatem naturaliter agen-di, ut nobiliflimas naturse dotes, nifi

difciplina

ac iludium acceflerit , in

perniciofiflima malitise inftrumenta

commutare,_{iisqueincontrariaspartes}

plurimumuti poifit5prseterea nifi vir-tutisa&ionibus regatur,

ad libidinem

&_{intemperantiam cft}

_{propenfifiimus,}

«C *7

)*

ysecullaunquam

ferarum

malitiatanta

cft, _{quae pofllt} cum

hujus

contendi.

Haec ab Arift. Polit L. i. C. z.clirius

docentur. Ne _{magnitudo illa}

_animi

humani limitibusferitatis

immanitatis-que

eircumicribcretur,

legem

menti

provida natura

indidit,

ad cujus

nor<-mamattionesiuascomponere tenetur,

idquenon aliam

ob

caufam,

quam ut

effet focietas& communicatio inter

homines, fine quibus

lex

omnis

eilet

fruftranea. Deus enim condidtt

homi-nem animal rationale ά* natura fecialey Idem _{focietates naturales mit tut',}

&qui-dem hominum bono: quod _ut

effet

_veret

α-le, nonfela utilitate _externa

commenda-btle _fedperfettum

_at£

_{perpetuum, etιam} hommem cum komme in

fecietattbus

cer-to_{jure conjüngere, ö*}

_{fibi invicem}

ohltga¬

re _{volwt Räch,} de J. N. & G. §.

Quas obligatio ab ipfo juris

auöore

Deo _{originem fuam}

_trahit

_tanquam

cauflaprima 5

Rationis

enimBeneiicio

«f 28 g*

poenamfibi

decretamefle

Ha

re&avia

male faciendo _{declinarit, &praemium}

ex bonis a&ionibus conftitutum

ho-mO)in _cujus fano _corpore fit_mensfa¬

na,viderepoteft. _Huic

determinan-di _{potentiam habend, corpus} organi-cum, ad _{praecognitas aöiones}

profe-quendas operam fuam commodat. Utcunqueratio equidem obligat,

qua-tenus honeftatem intuemur : nonta¬

rnen _{perfe&e nifi etiam}

acceiferitau-öoritas _{fupremi obligantis > quippe}

ratio fvadendotantum vim fuam ex- i

ferit,nihiljuris praeferens, praeterquam

quodbonasa malis aöionibus

fecer-nat, atque illas efle agendas,hasvero

©mittendas indicet, _{Itaque cumho- ι}

mo libertatis compos_abhoc di&ami« ne _nonnunquam recedit, obligationis

a£us

_fuipenditur.

§. i$.

gon

incommode dici

poffe

«g

ftimamtisvim _obligationis

natüraliter

fpeöatae,abipfa

Creatoris juftitia

pro-manare,quöd

prima

ibcietatis jura

irt-terillumScmortalium genus

interce-duntCic.deLegg. T

ranfit

deinde

foci-etas adalioshomines per conjugii

ap-petitionem

indefinentem

Sc

procrean-dsefobolis defiderium,quse exdecreto divino in ilatuhumano quam diu ge¬

nus_ipfum

_durat

_non

definet;

quodni

-Γι itaeflet,illi integrum foret pro

lu-bitu fuo finem velinvitoDeo,totihuic

univerfo_imponere,

_abftinendo

nimi-rumab hac conjunétione in pérpetu-um j

nampropagationehumani

gene-ris _{ceflante, reliquaomnia fruftranca}

atque fupervacanea

eflenr,

dum nullus

foret_fuperßes,

_qui

_{rerum creatarum}

ufudeleftari _{pofler. Er}

_fic

_omnia

ho-minum caufia creata,hominumetiam

eauifa _{perirent. Verum}

_enim

_vero

hujus univerfi auöor Sc parens,cui

aliquaho-m to g*

minis

_{interpellatione}

_{integramanet,}

_k

per fecula manebit, fux liberrimse

vo-luntatinaturam hominis itaconforma-vit, utnulla illicirca haec talia

difpen-fätio reli&a fit. _{£puam ob} rem natura

tpfa hane legem jugandtatque gignendi de-dtt, φ _fecula perfationem propagandu

Exhac alterafocietare , quae primum

CiccrOni dicitur civitatis_fundamentum

&feminarium Retpub. oritur obligatio

illa _quae

_{parentibus debetur}

_{ex jurein} libcros competente. Hinc ad cogna-tos,affines, vicinos, _{qui proxime poft}

pareptes naturali obligationis vinculo

gdilringuntur.

§. 14"

Satis inculcatum eil humanam

naturam_{perfeibcietatem}

appetere,fi-cuti nihil _{magis homini proprium}

_eil

«jvam appetitus focietatij, ut

loquitur

Grotius in _{Proleg. ad Lib. de J. B.}

_&

na-4Ü s*

Ϊ»

tnralis focietatis formam, ad fincm

propofitum fc non

pertingere

pofle

natura _cognovit:ut

enim

in

fe

per-fe&iflima & finem

_perfe&um

_iibipro

pofuir, neceftum

omnino

fuifle

arbi-tramur, ilium in

_primis

de

perfe&io-rimedio deliberaiTe,quo communis

il¬

la utilitasconciliari_potfet.

_Ideoqj

fo-cietates qvas diximus

naturales?

nume-rö hominum _aliquante

auöiori

fatto,

utmelius confervarentur civili lege ftabilivit, quse licet

fententia

fummi in

hoc ftatu

_imperantis

_promulgatur

_, nihilotarnen fecius natürali legi

ori-ginem debet, modo illi non

refrage-tur ut in ftatu civitatis corrupto. Et

folet interdum

_aliquid

_de

_{quo natu¬}

ra _{tacet ftatuere.} Nec ideo

exifti-tuandum eft _propter

_huius

_man

da¬

tum, _aliquam

_fieri

naturalis legis

im-nuitationem , fed pötiüs

fupplemen-tüm & _{amplificationem.}

_In

_hoc

•h»

altera derlvetur, quod civili

legt

pro

lubitu _{imperantis aliquid addi}

_vel

demi _{poteft, verum hsec}

immutabi-lis _{femper mänet. Quam}

_ob

_rem civitatem in _{primis tanquam}

_uitimum

finem _{reliquarum focietatum in}

confi-lio natura habuit, _quae aliter

Philo-fophis non accipiuntur quam partes civitatis, totum enim eft prius fua

partes licet non re ipfa,

cogiratione,

tarnen å mence humana _proveniente.

Nam licuti artifex _{opus quoddam} concinnaturus, iibi _{prius iaeam}

to-dus formar© fölet, ut _aptius

deinde

partes

ad

totum

applicare

atqj

ordi¬

näre _poffit:

fic

_{natura quoqj p}

ovidä

& _{fapientiiRma fociétates majores} feu civitatesin coniilio habuit, haud

ignara utilitatem

inde

uberiorem

ho-jninibös

_{expeétandam fore}

₅

_Huc

fpeöant illa

Grotiiin

Proleg.

Voluit

natura auclornos

fingulos,

& infirmos

ef

fe

& μfiltarumrerum ad vitam refle

da*

-:f

« ii

_Jf

cendam _{egentes , quomagis}

_ad

_focietateftd

rkpcremiir; jun autem

civilt

occaßonem

åeditutilitas : nam illa quamdiicimus

ton-fociatio autjubjeBio utilttalis

al/cujus

caußd

.

ϊκριί inHUtti,,

Bände dr

qutjura

prdfcrt-tunt _alitSy m c o altquamutilitatein

fpeålA-re_filent

ac deben11

Hane

urilitatis

efH-éaciamiii eo

conflftefeéernimus,quod

juftitiaj qU£virtuseft

mäximecivitati

convehien^male feriatorum

hÖmülüiiV

a&ionibusfrsenumatqtie

cofripedes

in-jiciat, &ad benfe vivenduin

viamape-riatjUtftnem ultimum

homocorifcqua-Quo aütem quid

perfe&ius

eft$

idco_rttagis fectindum _itaturam

eiTe

di-cimlis ^ Civicatein quajuftae leges

flo-i

rent nulla eft

focietasperfe£Hor*ideo-queillam änattlra

prior

em

effe,quarti

aliae unquam

confociatiories

evidenter1

i

apparet. Neque

(ufttnebit

aliquisefc·»

tracivitatis limites vivere, qüi rioriöt

fupravelinfra cönditionem

humananrt

feftconftitutui vidArift. L*i.C*.Ρolifc

m 3* _»

-§. _Iß

, Dicitur homo

animalpoliticum,ijon

quaii eilet malitiae _quorundam refras-nandae _{decretus, fed potius exercitio} virtutis, ad _quod a natura _produdus eft. Nam _{inter homines maxime}

pro-bospolitiae vigor neceiTarius habetur.

lEam_{praecipue obcauflam,quod vidit}

natura nullum in eivitate

ordinemob-fervari

_poflfe

_{Omnibus fimul} imperan-tibus. Proinde _{aliquivirtutc}

nobilio-res_{tanquammagis idonei ad}

imperan-dum_{redduntur,aliietiam bardioresad}

parendum non _{inepti. Neceße quo% eH}

qui

_beneimperarc

_{cuptat, etiam parerejciAt.} In ftatu_{politicomaleficia poenas}

per-folvunt,virtutes autem _praemio ornaß-tur: _{praeceptis homines politicis} imbu-untur, ex _{quibus fumma civitatis per*}

feßiooritur. Ad hancfocietatemin?

eundam nontarn _{egeftateprimum,aut}

fleceffitatehomines fuitfe addu&os

as-ierimus, quam _{propter natura}

perfe-dionem alledos. Sententiis _proinde Ciceronis

*X 3S **

Ciceronis, Grotii Sc aliorum

calculum

eife_{adjiciendum putamus.}

_Sic

_enim

Tullius: _£>uodβömma

nobis,

qua

ad

Vi¬

tium _{cultumtfpcrtincnt,}

_quafi

_vir

_gula

dtvi-na_,utajunt

,fnppeditarentur,

_tum

optima

quis%tngenio,negociu

omntbm

omißts,

to-tum_{fe in cognittone}

_&

_{fctentia collocaret.}

Na» ett ita.Nar» &_folttudmem

fuge

ret,

é*

foctum studtiquareret: tum

docere

tum

di-[cere vellet,tum audtre, tum

dicere.

Hisce

honeftis

_{appetitionibus}

_focietatis

ftu-dium _hominumque

_communitatem

prseponit, nam

plane

inutiles eflent,

nifi fimul forent _{quibus infervire}

pos-fent. Haec ab Arift. multisin locisL.

Polit. clarius docentur. Addi etiam

merentur,qu2eCicero

itidem proponit

L.l.Off._Atfcutapum

examinanonfingen-dorum_favorum

_{caußacongreganturfed}

_cum

congregabtUanatura

fint,

finguntfavos$fic

homines acmulto etiam magis congregati

natura adhibent _agendi

cogttandi£

ftudiur» Sc_{quas fequuntur. De cetero} quamvis haec focietatis utilitas

dammo-W 3*

d^Hinsod0 inrcrum abundantia _fpe*

<ftatur, haec tamen fundationis caufla

praecjpua eifenpnpoteft,cumpoft

cop-junftionern divitiis affluere ut _pluri?

ipum _{cives iludeant.}

§·!<*·

,

i

Praeter mutua _{civipm pfftcia, praepir}

puum civitatis vincujum _{jyftitia a jur?} funamae_{majeftgtis proveniens habetur,}

puiau&oritasineftcives_{pbligandi non}

ajiter fere, ac _iupremq Numini in ihr

tunaturalis Deinde ad _{alios, quibus}

in quantum juri$ _{potentiam obftrinf} gendi

_{fummusitrperaqs}

_{conceflit?oblir} gatio rranßtum fatit. Quam _primum

pnim infocjetates coiverunt homines,

pa&um quoddanainiviffe _putantur,

_ad

quod fervandum tum naturse du#u,

tum_{civil; juftitia}

impelluntur,quo

ipfo

fuam qmm appetunr _p.rfeéHonem &

ρ_{ommunepaptiiitjitem confequuntur.}

$ed rranum de tabula foecundioreiu

rneiTem ex _{airpliflimohujus}

argumenta

parppv> exipeftarjnon_ignqro , qpi tar

4# 3?

Ä

men

defeéiusparrim immaroro

judlcihg

partim

etiam

fcftinatiorji

tribuendus

cft, quumenim

nonnutta

hisce

addere

conftituiiTem,invitomihi

csilanram

ex-? torfit _praepropera

_abido,

aljorumcjue

cura;quare fic

utafFeda

erant

pubhco

committere certis de caufiis coafius

fum5atque

ideo

veniam

om

ni

um

δί

fingulorum vehementer

eiiaip

stfque

etiam rogo.

SOLI DEO GLORIA.

Fratri fup dileöiifinno

de

NATURA

SOCIAL!

cliiputatprp.

Ssrewey a.h\$l τ§»σόλ/3(©* «£

rtlpv&oj®

etveX^feiy

'T o0eisσδίκ^Μι/Λ*&t$\&

j&m.

^lethok d,i o.Maji

Jtc

gratuUH

A. 1688. vfilnt$

P^ulqs

Nöring

PaitEpcJ»

*<

3*8 )J»

Eidem.

I

^Mpigra

dum

ar

feeras

t_es,

fe

cl

a

t

ur

Palladh

Et_fe

naturavindieat

_ipfe

_foa, Corporecum

nitidofecialtfcederejutt-tia

Mens_{fpeäatmeritispramiadigna}

feto.

Magnus

fyct

praeftantiflimeDn.Frater_peramande.

T

Ritte

β perpetua

fatum

felitudtni obnoxi*

mor

t

des

vexartU

avum_follicitum

ducerent,fa-mamefc in umbra educati

a-termstenehrh conderent. Vravtdit hane

mtferiam Creator Omnipotens , maturoque

conftlto

profpexit

naturahumana cum focta-ittatis_femma

_eidem

_{implantaretim}

planta-que

confvetudinis dulcedtne

fr

maret. Bene

proinde

figmcntaVoetatum explicandafint,

tuntdicunthominesepuondambettiarum_mo.

le

_{fegregesinfylvis}

_ontris%

_vixifse>

_milis

honeßilegibus devtnffos,& tandem nefcio

cujus-4K 39

cujusnam

Orphei

aut

i^Jmphionis

tantu

aU

ledos addivtna _{religionu &}

_humant

officii

cultum i in focietates

cotviße

j

hoc

enim

crude_{acceptum tanquam}

_rationi

contrari-um veraexplodttpietas _{} Ceferum}

exifti-mamtu auladorumßib

fabula

conjundtoms

Appetitumnatura

fatum

involvasy

Mußces

concentu harmomam univerß _, dr _apta

nervorumconnexionefocietatts

vincula

in-dtcans'Huncrectioris_{Philofophia tramitem}

ingreßum7V, Fräter

duleißimey

abunde

te· ßaturhocfcrtptum, quo

publice

oHenfurus

es : Non

difciplinafed

_natura

fadum

hörnt·«

nem_{foctalem.^yiclicet mentecaptt at}

fein-fanteseadeiittuanturfolertta,tarnen

ipja

na¬

tura rerum omntumprovida

hunc

nodum

folutu hauddtffictlem reddity cum

nobis

te^

nerarer um omntum imtia conßderandare¬

im_{quit. jguod ipßtm velfolus}

_monHrabit

herbarum _{genius, quibus natura vires}

_ad

alimentum&medicinarn valentes_infevit,

quastarnen in herbaftatimcume

terrager-minAr_it, vel_ex arbore

effioruerit

fruitra

firma-hå imbribm

_{educatdpericulofes}

_rnkliqni

derts_{afßattaevitarijt Xuosigiturfratet}

&ptitnt%tn bticeiiudiu_progr'eßuseotmvenßa

tibi _{gtätuloty quo}

_arhiött

_necejfitiidU titi _{tofftLt nos junkit natura £ Pergé «}

Tη mede iüos labovt nön _{ciUrifeΗirlar}

_§

fid Hudto tndefeßo tnåtutare> narh hoc

ipß tonfeqvutusfarts; ut tniferm quat

tnultaitina tnecufn _{jam diu multalti, ma¬}

gis quidcm ifttell/gäs fed patientiusfetas;

j

dt_{fi petiinactter urgeat,fortund;}

inimo-to_{femperrobere teία ejus tnfcßa Ut pra* vj} fyifa esttifiäsittipune. Ipfe deni%Dius

pra-totiovtstmBmbttor_{optirtous largßimanicu- j}

ψistuis mercedem retribuet; _{TrofeClo vo*}

OupUtem ek boe tarn liberalt propoßtö

tomeptåmpltmbtts ekprtmeréniy fed lan*

gvefeentibw

dtgttis valetudo

cdlamUrhex-totßt»

_ydettåffe

_dr

_feltcitet

_{vivefic vo*}

_il

<vco _{Jetoperqise fyovebo.}

Tui cömmödi iladiofiiUmui

tlpfala pfid sä0

Maj» At tSSB. _{J S,}

_#iflm&crå,