De jurium et officiorium nexu, dissertatio, quam, venia ampl. facult. philos. Ups. præside mag. Dan. Boëthio ... pro gradu p. v. p. Ericus Holmberg. Jemtlandus. In audit. Gust. maj. d. XII April. MDCCXCVII

DE

JURIUM

ET

OFFICIORIUM

NEXU,

DIS SERTAT 10 QUAM,

VENIA AMPL. FJCULT,. PHILOS. UPS.

PRyESIDE

Mao.

DAN

BOETHIO,

ETH, Et POLST, PROF» REG, ET ORD.

PRO GRADÜ

P. V. P.

ERIC

HOLMBERG.

US

jlMTUÜDVS.

m AUDIT. GÜST. MAJ. D, XII APRIL, MDCCXCVII.

U P S A L I JE ,

DE

sfURIUM

ET

0FF1CI0RUM NEXU

§ i.

Vix

_percinatia

umquam

tanta

_{de juribus}

aninaorum

_{hominibus concedcndis,}

contentione

tantaque

quam hoc, quo vivimus, aevo

disceptatum

fuit.

Si

ab una _parte hsec, de _qua

disceptator,

_res dignisli-ma habenda fit, _quae ad liquidum perducattir, trifte ab altera _{fpeftaculum•, quod oculis obrnlit gens5} quas jura rere omnia violando, novum

juribus

hu-manis araiciorem de _{integro fe condere velle}

Socie-tatis ftacum _{perhibet, humanam}

_fortem

_vel

_licentiam

düieodi _{juftam cordauoribus dedit causfarn, quod} fre-quens de juribus

vindicandis

follicitudo ofticiorurn

oblivionem et contemtum _{parere et augere videatur.}

Non noftrum eft tantas _{componere lites; fi enim}

omnibus nobis inftru&s esfe liceret rationis _jufta

im-perantis et fan#

philofophiae

prasfidiis,

vereor, ne

earum inter tot obftrepenrium cupiditatum _et licenciae

turbas _{psr-u.m val -ret auäoricas.}

_Nihilo

_{tarnen mi¬} nas maxime hurnani generis interesfe _{putamu?, ut} erroribus et _{ambiguitate liberam}

bas

_{praeeipue circa res}

habeamus'philofophiam; aut enim

fperandüm

eift

fo-re, ut illius dignitaci et felicitati

humanse

amica

con-filia omnibus fenfirn er. melius nota licentiam et jufti

conterotum _{comprimant, aut} trifte

illud

generi noftro minatur _fatum, ut tandern omnibus iss privetur prss.

2 De Jmium

(i-Jtis, qua; vitse

noflne

verum

quoddam

et

dhi

con~

Irans _{pretium addere posfunt. Monet vero hxc}

phi-lofophia, co copuiata

esfe jura

ec

odieia humana

yin-culo, uc neque ill-a (ine his, neque haec (ine illis

con-ftare _{posfinc. Quae aucem hujus inner ucraaue} ne-xus vera (in cxplicandi et tuendi ratio, paucis

illuftr*-r; nobis propodcum dl.

§2.

Minus _{quidem re8:e> nie jodiee, Philofophorum} operam, in-

riiudrandis jurium

et

odiciorum

princi-piis coliocatam, ream

facere

folen't haud

pauci;

fedi-tioiorum et infauftorum, _{quse n odrum}

inteftant-x-vum, proprer jura , qure quisque tibi vindicare

cu-pit, tumukuumj negari ramen non pot

0: V

remedia

crefcemis (endm, ab illecebris _{cupiditatum undique} cnafentibus et iniqua potcririorum iühidine fua initia

et incremcnta repetentis, maii fruftra quaeri via _{, qua}

iniiftendum esfe _{praeceperat communis hucusque}

in-ter phdöCophanrcs opinio.

Quod

enirn

odiciorum

_et

jurium in deflderio feÜcitatis ultimo pofuerunt tak¬

tum non omnes _prindpiurn, fixam _et immuxabilem nee horum nec Hierum notionem _parere potuit, _nec fetis cavere, ne, _pro

(Iiis

de

felicirate

propria vél all¬

ena o_{pin ion}ibtis, quisque licentiam _cum

jure

con-fiirfdéret.

Ut cheoria n fekem ab ea liberatam _ambiguitatc

fiftamus, quae in praxi tantopere cupidinibus et In centire arridere fölet, _{unicam, quaruum nös quidem} judicare valemus docuerunt viam Celeberrirni noftri

Ojfi ior um nexu. 3

determiaandis tam juribus quam

officiis

egrediendum

(it, a materia, circa quam, fecirrt

dum

natura

hurna-nae _rerumque eamdern circurnftaneiiim

indqlem.

ver-fantur _jura et officia hominis, omnino

abstrahendum

et ad formalem, hoc eft, rationis, cujus causfa juri-um et ofhciorum _capaces

funius,

proprium

concipi

endi modnm _{exprimentem legem unice}

_refpiciendum

esfe _{prseceperiint.}

_Hac

_via

_{nullo negotio}

_jura

_et

offi¬

cia eo inter fe connexa esfe vinculo illuflrari potell,

ut _jura, five, _an

Gadern tibi ipfi permittere

debeas,

quasrere lubet, five

eadem,

qualia

in humana

focieca-te iocum habere debent, detcrminare cupis, ab

officiis dcrivata et _proprer

officia

concesfa

esfe

ap-pareat.

§ *■

Homines de _{juribus, fibi vindtcandis follicicos ad}

rationalem fuam _{femper provocasfe naturam, vel}

in-de _{patet; quod omnia ratione deftituta}

_animantia

_a juris fecum fodalitio excludant, ad quod tarnen

o-mnes rationis participes sdmirtere _coguntur, nili fe

i-pfos

contradicbonis

arguere velinc

Pacilis hinc

mihi

videtur conclufio, ontnem de jure disceptacionem ul¬

timo ad discin&am de facultate, _{quam rationem}

vo-camus, per (e

fpefhta ideam referri debere

et veram

onmem jurium feientiam ab hac idea veluti ab

uni-co, _quo innidtur, prineipio,

derivandam esfe. Eft

ve-ro rarionis, ad _{quam, ut} jura nobis vindicernus,

pro-vocamus, ea indoles, ut confcientize präriens _nos

fub-jiciat imperio legis per fe

obiigantis,

atque hoc

ipfo

imperiomoralem nobis addacnaturam, qua:

de

earum

4 De _Jutium et

nos eximit ordine _{rerum, de quibus pro arbitrio}

dis-ponendi concedi poteft facultas. Refpe&u itaque le¬ gis per rationem latae et officia et jura nobis compe-cunc. Sed cum _{lex, quaiis a ratione promulgata}

con-feientiae noftrs _{adeft, primum imperet, prxcipiac,}

vetec, et dein, ut _{imperio fatisfieri posfit,}

necesfari-um virium, _{quibus natura quemque inflruxit, ufum}

concedat, ordo a ratione _{ptxfcriptus poftuUe, ut}

ju-rium fundamenta in offieiis _{lege morali praeferiptis}

po-namüs. Hoc _{refpechi aeeeptam plerumque in} fcho-Üs _{philofophorum juris definitionem, qood fit agendi}

facultas _{lege concesfa, non improbamus, peccssfe}

tantum nobis _{videtur, quatenus vera legis per fe}

ob-ligantis notio eandem non ingrediatur. Si enim ipfi rationis _{proprio concipiendi modo inesfe legem vel} facultatem, ab omnibus aliis rebus independentem, le-ges per (e obligantes ftatuendi, concedas, nec eam

(o-lum hominis_{naturam, qux legibus fubjefåä efl, fed eam} quoque illi conccsfam facultatem , qua leges fibi

toti-que entium rationalium mundo fert, refpicias, in fupe« riorihaccefacultate ultimum _{dignitatis, qua eminemus,} adeoque etiamjurium, fontem objektive (uum esfe facile fatearis, et nihilo tarnen minus fubje&ive _ita jura tibi tribues, ut _{primum, quid officium fit, et deinde, qux}

ad hoc _{officium, prout lex moralis idem poscit,}

prae-ftandum _{requiracur agendi libertas, quaeras. Si enim} objektive in ratione _{leges ferente pofitus} fit juris

fons, fubje&ive flve in homine omnis _juris

exfü-laret _{titulus, nifi rationis imperio femee obnoxium}

fateretun

4-Officiorum nexu 5

.§4.

Omnis de _{jure quaffb'o aut officia ethica, hoc}

cft ea, _qoas quisqoe ffbä injungere

debec^

_quamvis

externa, _{legisktione fanciri non posfent, refpicit, auü}

officia _{fpetht juris ftricle fic di&i, qux cxternis le¬} gibus lanciti pösfunt. Utroque hoc refpe£tu cum officiis ica connexa esfe jura facile patebit, _{ut csrta}

norma, fecundurn quam jura nobis et aliis

tribuere-ii]11s deft ieueremur, niff haec ab Ulis deriväta et iilorum

caosla cöncesfa esfe adfümerernus» _{Quod it&que ad}

e-thicam fen moralem ftri0:e fsc ditlam _{jurium eonfidc}

rationem _{steinet, ffve quando quseritur, quem ufum}

libere _{agendi facultatis nobis ipfis concederc}

debca-mus, dubium nemini esfe poteft, _{quin idem omnino}

ab officiis deterrninandus _fit, Ted fatendum eft,

o-mnia ea illicita esfe, _{quae cum officiis non confpirant.}

Ipfa libere agendi, et ab omni voluntatis alienac coa-ctione immunis _{facultas, quas generalem juris tam}

interni, quam externi formam conftituit, a lege

mo-rali et necesfitate illi liberum ebediemiam _prseftandi

derivatur, nullae itaque res et agendi occaffones, cir¬

ca _quas ejusmodi agendi facultas _{verfari poteft,} juri-bus _{anfam dare queunt, aut agendi veniam}

poftula-re, niff officii cujusdam id fiat causfa. Phyficae fux

naturae impuffu adpoftulandum fertur homo, _nec

libi-dini fuae ullos _{poneret limites, niff phyfica fua}

impo-tentia _{coa&us, et dolendum, quod fuperioris fibi}

concesfac naturae vires inferiori _{maneipaverit, et fic 1}

liccntiam et libertatem confundat. Cum vero omne

per-6 De _{Jurium fcr}

tineat naturam, hxc vero, qtialis nobis _cornpetere

potcfi, principio obligationen! et officio injungente

tota _{quanta innitatur, vera natura hujus moralis com} fcientia omnes _{pofitu!itioncs legi moral i ita fubjicic, ut,} qux non propter officium lege pnvfcriptum agendi necesfaria eft facultas, eam _quoq"e jurium, _qua:

quisque fibi permittere debet, numero excladat.

Vi-deri _{quidem primo intaitu poteff ha;c legis conditio} dura: innocua haberi _{posfunt multa, qlvae tamen of}

ficiorum causfa non (eölanttir mortal es*, _{fed an non} c-chica omnis re£litudo _{tolleretur, fi} non _{meta, ad quam} tendere debent moralis naturae _{participes, ita}

pone-retur, ut nihil aliud fibi licere _{putarent, quam quod}

officii causfa _{agendum esfe viderent? Neque h:cc ju} rium ethice _{dijudicåndorum conditio natura; homi¬} nis felicitatis _{cupidi repugnat; ffudinm enim} feiicita-tis non _{tollit, fed legi fubjicit, et quando fuperiora}

dignitatem hominis et internam virium ad eandem

tu-endam _{perfe&ionem fpe£hntia officia aliud non} rc-quirunt, ipfam de felicitate follicitudinem inter offi-cia _{ponit, quorum causfa jura nobis concesfa flint.} Hunc everterc ordinem fem_{per quidem conahrtur hu¬} mana _{cupidinibus undique enafccncibus agitata natu¬}

ra, cum vero femel _{pofitus et fana; philofophix}

o-pe undique fukus et illuffratus fuerit, hand

veren-dum esfe _{arbitramur, ne quis aperte eum deneget,} fed_{fperamus fore, ut eos eti-am pudeat eundem fusque} deque habuisfe, qui illius jugurn clam excutere forfan

temabunt.

5-Off;cii>}um tisxu. 7

§ _y

Si porro

de

excerriis

joribus

, quse

homfnes

fibi

invicem _{permitere tenentur, er qose}

_officia

_fpe&ant,

quae externa legislatione

fanciri posfunt,

qua^ris,

facile

quoque

invenies, eadem,

nifi lex moraiis

liberam

agersdi

facuitatém _{reqnircret, omni defbtui}

_fundamento

_, ac-que earn ob

causfam

retfe,

proprer

ofFicia, hxc

quo-que jura hominibus

concesfa

esfe,

flatui

posfe

Fa¬

cultas _{obligandi) quae}

_{ab idea}

_{juris feparari}

_nequit,

a lege moralem _{proereante naturam tota quama}

de-pcn'det

, et

iibera

agendi

atque

fe

resque

disponendi

facultas in iis, quse nullo modo

ofFiciis adjurnento

es-fo _poslunt,

_vel

_{quae apertc}

iisdem contraria

funt,

numquam in.

jurium

numerum

referenda

efl.

Sic

de

injuria fibi iilata

fruftra

quererexur

ille, qui amica

a-Horum _{ope, qu minus violentas}

_fibi

_{ipfi inferret}

_ma¬

nus, impedicus fucrit. Alios ad rnternam

moralita-tem _cogendi poceftas

contradiclionem

involveret.

S< d

tarnen fme generali officiorum

meralitim

refpe&u

_et

agnitione

qued

folummoGO

propter

rborsiitatem (Iii

esfe _{juris hominibus}

_{concesfum fit,}

_{vereor, ne}

licen-ciae et juftee libercatis limites

confunderentur,

_et o-mni ad vitia _comprimcnda externa; leges

defraudaren-tur auäpritate. In iis omnibus, quse airbitrio (uo

ho-mines _{(abjieere posfunt, et quae per}

fe

offieiis

_non

repugnant, materism

jurium

humanarum

habemus,

non _quia eadem poteftate _teuere volupe

nobis

fue-rit, fed qiiia fingula officio

cuidem necesfaria,

utilia

et innocu-a prxbere posfunt adjumenta. Ec

quamvis,

ubi de jure externo et (iri&o quamtur,

8 De _jfurium

dum omnino fit ab inrerna moralitate et

tantummo-do _{rcfpiciendum, ut efficiatur, qux agendi et}

dispo-nendi fibertas _{unicuique tribuenda fit, ut cum}

fingu-lorum Übertäte fecundum univerfaicm _{regalam non} pugnet, cxfularet tarnen omnis objektiva et interne

quemque obligans ratio jura hominum (iticera profe¬

rendi

reverentia,

nifi

hxc

ipfa libertas

propter

of-ficia et _{perfe£fckmem, quam, ut metam, lex moralis} nobis _{proponit, necesfaria esfct.}

§ 6.

Gonditas funt Societaces _civiles, ut, _{quid jure}

ho-minibus corapetere posfet, quilibet ab aiiena vi

tu-tum fartum _{tc&umque haberet; ad normam itaque} jufti, hoc cft eam, qu?e libertatem, quätenus

aiio-rum libertatem fecundum universalem _{regulam non}

cf-fendat, _{unicuique concedendam} esfe jubet, formats esfe deberent. Cum tarnen fisri _{posfit, ut leges,}

quales de fafto in civitate dudurn inftituta vigent, ab hac aberrent _{norma, et ofticia civis offieiis hominis}

haud raro _{opponant, ab una parte periculofa videri}

poteft libertas ad naturalem jufti normam jura fua

exigendi, ab altera vero juftitis omnem everteret et

dignitatis humans reverentiam , et perfonas et res

arbitrio _{fubjecfcas in eodem pone?et foco jus fpern} hominibus _{pr^cidendb jura, quse natura oon}

dsnega-vit, tandem _{recuperandi In ancipiti hac causfa ut, quid}

reÖum fir, ftatuatur, meminisfe jovabit, offi -iorum

caus-fa concesfa esfe _{jura. Jam vero inter ofnaia, qua:} ab _{imoqnoque hominuin exforqueri posfunc, recte}

re-feritur _{obligatio eum anipietlendi flatum, in quo}

fli-Officiorum nexu, 9

ftitia rcvera locum habere _{poteft, eumque, ubi ferne!}

conditus _{fuerk, confervandi; nernini itaque} compete-re.

_poteft

_jus

_ca

_rnoüendi,

_quae

_eundem

_everterent, vel _{juftitia;, quasin codcm viget, vim fuspenderent, ec} ftatunx civiii ordini _{oppofitum redintegrare}

minka-rentur. _{Licita-itaque non eft alia jurium ad univer«}

falem _{jufti normam exigendorurxi reclamatio, quam}

ca, _quas ftatum ipfum juftkias _{neque tollit, ncque}

fuspendk. Qnac vero eundem non minitatur, _jura hominibus vindicandi _iibertas, ea jure in civiii _quo«

que ilatu heminibus competit, et nid omnia me fal-lant, civitates ita conftitutae, ut via _{legibus ipfis} mu nita , qua ad injufta jurium homini concedendorum

tollenda _{impedimenta procedere licet, omnibus}

prse-fto _{fit, folae a letalibus illis, quas licentia, (sn&um} jurium human orum praetendens nomen, ordini civiii

intentare folet, vulneribus, tutas fe conferyabum«

Sed cum _{juvenern praecipue deceat, modefte de}

re"

8:0 _{jurium fibi dudum concesiorum ufu magis}

que¬ rere, quam quas ulterius concedenda iorent, _pneci*

pere, ad id, quod unicuique olficii eft, animus re-dic, optans ut obligationis prius, quam jurium

me-mor, quilibet libcrtatc, qua gaudet, ita utatur, uc

fe _{majori adhuc dignum pracbeat, et in fincero} vir-tutis cultu _{praecipuum jurium fuorum pr»fidiuua}