Q. F. F. Q^S.
EXERC I TIUM
In Compurum Ecclefiafticum,
P R I M ü M
NaturamComputi & Cyclorumrationem
adumbrans,
Quodpermifla ScapprobationeVencranda;
acqucAmplitlimr Facultatis Philofo- phic^,
ER^SIDE
MAGNO CELSIO.
FacfPhil. Adjundo, de Sch. Red.
Proviribusrefpondenäotuebitur
JOHANNES M. (Swijnfooe
Helfiagus.
In Au ditorioVetenmajoridie Februarii Anno 1664.
»VA'-£ k 1♦ c, /3. if.
7 UP S a L I iE.
ixeudie H enricvs Cvri o, S, R. M>
& A«d, ybfal, Bibiop«
Virtute, Literis , &magnomultoquererutnufa Köhlisfimoacdepatriaoptimemertto
Domino»
Du. JOHANNI SSiaraiSÄ,Patron»
magno*
NEC N O N
jpUltimum Reverenåist (larisfimis, fpeftatisfimis, integerrimis &bumanisfimisyirts
1
sfri-, iuaIA^I Ju&iJkfa.*u< Mfu
{/LKU!§-+ i«tV^MU\ *4MUl\h vW0A.\JLvh*\
txypcX** ^ n ' 4
"fiXbc ^
4
"*ft *4 u !^i=/'vjw wk*å&j. fc
jwU*ia Vh^\^ ^/
Dubitantemaudacict,utmeVjam diuosPatroninumoptimi,ebprogrediquosliceret
nego¬
tiorum in horas occupatmoles, inconditaforfan &
tempeßiva parum interpeüare auderem Epißola ,
tommodum erexitfingularisinbonas literas tarumq\
cultoresfavör, acferena, injuvandis ijsquosdumt fors iniqua premit, benignitas. Sum emmineorum
„.Q? Ego numero, inquem veßram multoties decla- raßis benevolentiam eamqs nun vulgarem : quam
dumapud animum meum reputavero, nihilfanein
meatenuitateejfereperio, quodvobisprcetergratam
meutern,propenfamque,addemetendum, quacunque ohlataoccaßone,voluntatem pndare acpollicerique-
am5 imitatushoc innegotiodifchifößi, cuius memi- nitSeneca'.quicumnihilpropter adißerptMem fortunce
haberet, quod PatronoSocrati daret,feipfeobtuht.
Ita egoveßrofavori, cuiiampridem quamplurima
debere mefateor, ea qua parefl^venerationeatque modeßia,totnmmeßuaiaque med'commendo, quam
officicßsfmerogansuthoc auicqmd chartaceimuneris
eß, quod Vobis*Nobilfjßtceß ftimodumfeverendit
atqueSpeHatisfimiDomini, inceriumanimi pignus
aternummemorismeritorum, nuncuparevoluidebui- queyhilarifronteytä^eoquofotet/sanimoacciperehaud dedignemini.DeceteroDeumfupplexveneror>ut"Vo-
b\fprosperr}mosrerumfucceßi/s,&longa vejetämqf fenetlamlargiridignetur, ut annumhunccuitis idt&
facimusinitium, cumquamplurimisfequentibusfin
divini nominis gloriam, veflrumproprium commo- tH JfU-* tv\ yicJ <2- Cect {itf.t.bo 1?m
V£^'Ul>*WA
dum, C£emolumentum multorum, falvi acincolu-
mes,vivatis. Valete&ficutme amarecapifiis> ita porr6mefavoreveflro complettipcrgite. Vovi Vp[a-
UalX Cul. lanuarij AnnoCbriftiano 1664»
Nobiliffimo, A. R: dis ac
fpe&atisf:Nominibus veftris
e * A, f>/h . . 4euatiflimas.
Cbif» V**MW £v0» 4n.v»^v 'ttt-jVllUl'ltdfV) v' j J
•J—; c
""g^tVK•tVHKVww.
4^»CwvV>
p*/1'^"*; f.A>i^X ^kToh.;Joh. ©ttrtjttfOOf-©ttrtjttfOOf- T " Vf
. A #*v>W"!".$,i*
-HV-t. Attn-J C*yiX»A^/u-4+*Å:
^fg]
>v 1»
<|vti f //imif.-^0*n tl
irt~~(Xvl £^uÅtSM J
VrA tT^- ö»i^iMt\ «/i '>VvA'V^-MVl tA^vk^.f*>7 {* ' i :,
3^MWBPP.. _I■imn
% '^f04A4vi 4< C**m4ȣZ ZLi&U
i. i.' 90^ . fa/ J >» / A/ I '. *
li¬
ta
a- COMPUTI ECCLESIASTICI
t»
C
is
».
rf* *
ytrHLI
- «
*v
3'W:\
{•%M
it -f
C*£<V;
"SI
5*V i
Cef
uJjfi
pars prima
D E
DISTRIBUTIONE ET DESCRI-
PTIONE TEMPORUM
CAPUT I.
Denaturacomputi.
Comp»™* j <?«4'genera , appellatienes, ohjettum. Tern*
fuscjuid, ejut menfura motus duplex » communis, er proprius»
hic tjHomodoexcxlo cognofcatur,in LunaorSo/f. Coccxifenttnttä
demott* fixarum. Computiad omnes utilitds. Vo(inläts yttet, —
^fffiettionetyyue.
Computus Ecclefiaflicus eft Doftritta,flatas temptrum
viccs, exSolis &Lunamotibuspopulariterdeclarans.
DVplexdinandi &omninofupputandieftTemporis diftinguendiratio: Vna civilis Scor-
popularis, adeoque ab Ecdefiå recepta; na¬
turalis feu Aftronomicaaltera. Hareexquifitc Sc le-
cundnm rigorem Aftronomicum tempornm vices ,,
confideratilla qualitercunquearquead populärem V/W-*- fa, intelligentiam adcommodaté , prout eas Ecclefise,
in ufum communis vita: commodiorem definire atque defcribere, velå Reipublicse re&oribus de- fcriptas adfumere vifum*fnit ; Unde Sc Computi Eedefuflici nomen accepit.
Pritci Romani do&rinam hane Taftos vocabant, quod dies faftos nefaftofquc, hoc eft, eos quibus
A le-
t
legeagi fasautnefas efletoftenderet» Pofteriorxti
& Latinitas fequior Computumappellavit, abartifi cio compucandi fumpto vocabulo , tempore feri^
.'vit,G,v-* 4f^Conftantini Magni alulio Firmicoufurpari csepto*C
v ^ A/cum apwdVi* vetuftiorem fcriptorem tefte Scaligero £
reperiatur. VulgoCalendarium dicitur, åmenfium
ob(ervatione,quoruprimi dies Calenda»Romanisvof g Xu* cabantur.^rabibus&/mtf»<ttfr ab articulo illis ufitato -
élt&manacb quod Calendariumfeu^vohoytavfigni-
ficat,defcendirqueutquidamvolunt abHebracavoce fOD numeravit feu fupputavit ; nec defunc quia
SqyMtA&cScl^tica de antiqua voceM.ana> quaLunam hodie 4
que noftrå linguå nuncupamus , derivant, quia ut/'j
feiteinfaftiscanitOvidius V
lunaefiquamenßbus impleatannum. >
Objeäum itaquc hujus difciplina cfttempus, quodin- v<f
I ulligmus intervallum feumoram quam mundi converfio X,
efficit. '
Hucrefpexiffevidettir Placo, qui tempusuna cum *
coelo natnmeffe,atqueunacumCoelodefiturumad- J ferit,itaeniminTimxo^ov&mquitpit]'égyivxytyevtv
IvctclfxapevriJivnf, clpoet x,Xv&uciv,av mn T^vris hi jj
mj]uvyivv\TO/.&Varroait J• f.de1.1.Tempuseßedicunt >j intervallum mundi &motus. Iddtvifuminpartes aliquot, -v
'
— tnaximeafolis & Luna curfu^ itaquc ab eorum tenore •%
temperato tempusdictumefi. '
t ^J /i Ccelum» *n ^uoitaqueiH^icismagnumfiveyerforiihujuspartesperaguntmundi eft hor^lo-lu- fiif xj^wvv1;miuaria. Spatia enim & mu^ationes temporum ex
kl#4 cU**t>Solis& Lunaecircuitu,tanquam prsereliquorumaftro-
.IV r&z\ rumnaotunoriori, raaximeque confpicuo, Deusco-
JLul Snofci
4-r u
t'rl'ck'lli
'
v\*X. C<&~\
t ,
W- if\A vK ,V»ut/* qjs) ,\a*» u C&ff'
"fTO -LiJdfövv fSwjuttfv /Cc -TW
^v\Ji)s vfåw. &\*>5j\!
'i i J, SJ
U WA, auJ) /^ah^ w*,
I*kA~Jx-^V^V ilicf^j,ilfc&Jidw^xsfl\J^lS\ssL 4*+y++KUK: <Alp-v^1 V^v 4u~t-ctutU< /
\vu/Xwt/l^tw*wi Cit^lsJsL, yU/Ui* /Wyl-\KSJp^X^ir^
i*V) tS^XtX/Lj ^xtXIxs^yjL^l \i/lW,\X*^J^ , iuU. fa cAuxåij,i
/\'C\Å^* ^»CxC, XLSstKS^p-^XUMi, vHCy^i ^Jvu^J
\c^*L-+*s fåtJsuX 1l*XSsxJl±C<X \UM\.
I *§ -lit. *A {*L\fs "A 'SA*..«.
yi»- \J) ftfy>t;/a i+L\^ C%b%S~*>*vi
9l^ JLiözfo.v^ ^
iT»' Wt^v'5 njj\J~£* (^L/ dXéjfj w <A> yfyj
dy^ttC <X$"{&+«*' ' l%täc$Zu> jwtsjfnt&
/J'ÄH^U UH*W 6vv^ -W W-'ixAfåU*
0a& &$2U
IHsMjL+Jf'"^3* /% *wv* J^c/i-iv
xjx/jfx9*-
^ MW ^Sas^U wJiw
fiZlcX* jJfc^ßU U&I ^ ' * '-
l. / -
■n** c+** u+*
.„■mk£%
(*XlZ. rLhtOtAfy..
HX jjM***1'» &V<Mu4■/tU^\'x*tA(? 1
<Ä^9P> /f -*nLyc^t,M
w^-t
v KuaaÅs-vi/t--h<^-9wIa -h^j f<l&) t v*T^bu
^■*[/%4XU*M^ CSU<
kH*
gnofci voluic, uteffetquaidam menfura notibilidi- fcrimine &fucceflionepartiumevidens>qu*tempo«
rumceleritatestarditatefqueoftenderet.
Motum iftum, non korum tantumluminarium,fed&
mnium inuniverfum aßrorum, duplicem deprehenderunt Aflronomi, communem&proprium.
Communem ( alias diurmim ,.qiriafingulis diebuS
grata luci» ac tenebrarum viciilitudine abfolvitur )
eum appellaruntt quoSoltmLunam&fydera univerfa ab
•rtu inoccafum commeare, &hinc porroad orientem vi"
ciffim, quotidie reyolvividemus, fpatio viginti quatytr horatumaqualium.
Quxhuncmotumimitantur,noftrisgåätätt(oU8s
quscontra eunt, tmffolté/aggfofttf cffcr awigföft*/
hoc eft admotumhunc Solis, vel contra cieridi-
cuntur.
Proprium vero vocaruntalterum, quoftdera infitana¬
turavt, orientemv erJus) fecundumobliquitatemfigniferi
pedetentimjfeddifparitarditateprocedunt,donecabfoluto >k - iw
curJujfuisquaquetemporibuseoundeprofetiafunt.rev er- v*
tuntur. .
In Luna quar citima terris, cjeteris vfelociusfer- tur, hic motustamevidens eft, ut a quovisnon in commodc * fingulis fermc diebus, obfervari queat.
Namcumintermeftris8cfubradiishserens Solaribus»
nufpiam in ccelo apparet, ita paulatim (olerelifto
orientem verfus recedir>ut uno vel alterodiepoft,
illofubmerfo, ipfa oramCGsli occiduamteneat,mox
prarcedentem fubfecutura. Hinc indies longius ab
occafuprogreditur,tardiufqueoccumbit; donec fe-
ptimodiequartana caelipartememenfa, fuboccafum Solis in mediacosliverfetur. Poft aliosfeptem dies,
A i totum
totumab occidénte hemifphaerium abfolvic, ideoqtie
foledecedente, hxc oriturex adverfo: deindequo-
tidie ferius revertitur, donec tandem exoriatur
circamedium noéfcis,quodindicioefteam, quotem¬
pore foi inoccafueft, Iatentis hemifphsmiverticem
occupare. Expletis demum feptenis adhuc-diebus,
Solem ante menftruum tempusreli&umdenuo afte- quicuri quem rurfum prastergrefla confuecumiterfi-
militerexpedire pergit. Quinetiam Lunam in folaii deliquio, marginemejus occidenri obverfampnmo
•attingere atque obfcurare, deinde Soli mag/s ma*
gisq;fubjici,actandemcuminterventufuo,abaltera
partepenitusliberare: nec nonadftellas verfus ori-
entemfitasidentidemappellere ,eafque brevi fpatio ..fuperareconfpicimus>manifefto motusfui inörtum
documento.
Sölem verbeodem hocmotu cieri, licetfitigulis
•diebusavulgo notari ob tarditatemnonpoftit; pott
modicum tamentempus, fatis manifefta ejusreife
•produnt indicia, Si enim cceloftellatooculos adver-
tamus, rem nonaliter fe habere liquidoconftabit.
Nam quaefidera modo poftSolis occubitumadocci- dentem fulgent, paucisdiebus poft , apparere de- finunt, radiis adpropinquantis Solis ad tempus in-
voluta: donec ante folis interea prseterve&i exor- tum, rurfus confpiciuntur. Nequeortus fignorum vefpertini,neclocahorizontis,inquibus Sol aliisat- que aliisteinporibus oritur occiditve>diverfum üia-
dent. Nam fignorum zodiacieaconditioeft, utfex
eorumquovis tempore fupra terram , fcxinfra ex- iftanti adeo ut unodecedente, lextum quodillic regione opponitur, continue fuprafinitorememer?
c
• -
;v;4 ^-UV CSMp
", / V+*T*,
pUfcw Lht^ju^ *aI&M4A^
$r£x +JjQCuX, c^Mjd
4~'<> iM^W, ^MUÅjm U '*'
^ / o, .
V-V&vM^ 1/wjlWto* \*4'H^\>+hA+>/ u\i
«Ä9trtiÅMv* \h/yll>wvi U*$+ attfc $j
w\ C^UAaj ptodwfctA** *wijiM+4</l\
*Ll '
^^'%AÅtVwu4 y>
/>
A'USuK^ H^vu:
V*U>^^h<u+-K t4*K Vt«f
9« ^V^vwv -/• --^ V• ^ - ■ '•
y /. 4Q^A • ^y^ij
yfyfcjWiU,<5>/^ ^■.
^A^s, "ni
gat. Quare cumhorumquodpiaiii fub vefperamori-
ri con'fpicimus* non dubium eft Solcmeodemtem¬
pore fignum oppofitum tenere; quod Solis etiam defcenlus > in eadem horizontis parte obfervatus,
ubi fignum iftud5 quod a Soleoccupatumdicimus,
occidere confuevit, argumento fatis evidenti com-
probat. Poft meniem vero, aliud fignum fole occi- dente oritur, nempe quod priori verfus orttim eft proximum . unde folem quoque in fignum oppofi-
tum , priore reli&o concefTifle eolligimus : atque hinc quoque effe, quod punftaortusoccafufqueea¬
dem obfervet, in quibus di&uro fignum paulo ante oriri atqueocciderefolcbat. Itaquecumprogredien-
tibus menfibus , fuccedentiafemper figna oriantur ;
quid aliud relinquitur quam Solem quoqueoppofit^
fignatenentem^prioribusfignisperagratis, in luece*
dentia fingulis menfibus commigrare: atquefictoto zodiaco confe&o, adpriftinatandemfigna renovato ordine reverti^Nifi in Jacobi CoccasiIVktliematic*
.Clariflimi fententiam concedere malßiufc, ftatue-
tisagmenftellarum inerrantiumuniverfum, Solipe-
né immoto obviam fierii unamque fuper polis zo- diaciconverfionemTquotannisconficere : quodcqui- Ä*
demdio mallenonfacileperfuafcritillis,qui naturamcompe'n-
quam ambagibusuti, omniaquequam po- tefl:
paueiffimisabfolvere, nonignorant, Quanquamt
vero hsec confideratio alteriüs firloci., tarnenpaulo fufius deducenda videbatiy?, utcaufastarnmenftrui quamannuitemporis> poflimusanimoquodammodo reprxfentare&ione non j qua in re diligenti globorura infpe-
pafiim jiivamur, gbi patenti via &facili <f
oculij fubjicitur , qualis circulus fit zodiacus , qui
t. ■ . i
fr
tranfitatquinodialis \ ttopici, itemque alia idgenus;
qu* mcnte pinguntur in ipfo cxlo, ut iter Sc loca Soliseodemqucpadocauf®,
QuidtantumOceanoproperentfe tingereSoles Hyberni, velqualongamoranofttbus obflet:
Curfpatiumcxaquetluciscumtemporenoftit:
Jitqueiterumtardoperfundatlumineterras:
fine mulra difficultate Sc fatigatione mentis notari
posfint-
VfusComputi, ut aliaomittam, in eo pr&ctpue ver-
titur, utcertamacmotibus luminariumconformem, anni menftumque rationemfequentes , videamus quomodo o-
>nnia decentiordine, &fuoquaquetemporefiant,cumin JEcclefia, tumin vita civili.
Etenim, ut notatio temporis diligens» res geftas
literis confignantibus, ad fidem fcriptisfaciendam*
Sc chronologo ad temporis rationemineundam fum- moperéconducitj itatemporisobfervandicura,vit®
public® privat®que omnino eft neceflaria. Nihil
enimnec inEcclefiapericulofius, necin Civitate tur-
pius, nec in re familiari perniciofius* quam minus
certum temporum efle ordinem , minusque aptam fervari dierum anni diftributionem , adpublicapri- vataque negotia commodé cxequenda, qua utfuis fufcipiantur, fuisfiniantur fpatiis, haudprofeäoparum
rc/*r/jinquitexercitationumin Tit. Liv. 3. vir Ce- leberrimus Joh. Schefferus,ingensAcademi®noftr*
©rnamentum.
Quoniam ergo hominibus inuniverfumomnibus»
obfervandi temporis necefiitas incumbit , quorum
pkrique plebei funt,aut filtern rerumAftronomi-
€arum igaari, multieleganter quidem dodi, itata.
A men
[f/«* Ls^WZa, > 11 ■(■■tfnV
iunii (
ru^vxotwi'f *4*
<uJk fjJcn&k*A> w»iÅ
WU^ /A jmtL «£\
(^h. A/nvuiiJ\t> >W
&>t*4*c^i, **J^ (Ak .
V+%>
ä£'A,
*\A++*i y
%~WJLam*~
yJ*>Msbt) /
^ vfU.
'ÄM4V\*4 tVtOtWi^
l 44
\J^M- ff*
i\S- xv- c. f
6&A#**
<kÅ-
\'\U4A
tW
7 men magnis>variifqueinfocietate civilioecupatioiii-
bus diftriåi, ut ad operofas Aftronomorumobfer-
vationes regulafque recurrerenon posfint: illorum
velcaptuivel commodis omninb confultumoportuit,
utSolisacLunaemocusquantumlatisettadfequantur,
dummodo non multum åyerorecedant. Quod qui-
dem triplici via prxltare fepoffehujusdoftrin«ij(ia-
giftri putant, qui idem hic iibi, quod Geometr*iq regulaecircinique u(u concedi> jurefuopoftulant.
Prtmo, menfes & annosdiebus dimetiuntur integru»
negieäisboris >ffiquafint earumquefragmentis-quo*'
rumtumdemumhabentrationem,quotiescollect4,integrum
diemconfiituunt.
Dcinde}certasannorumperiodosobfervant,inquibusmu- tationumquarundamvelannuarumvelen annorumaliquot
intervallis recurrentium, reditus fit adfua principia:
Vnde fupputandirationem, perregulas inßituunt vulgares perceptuquefaciles, qualesfunt, quibus in Computoanni cycloruminvefiigart folent.
Vltimo,temporacivilisnon ad apparentesfyderumma- tus, obinaquabilemeorumvarietatem, exigunti Sed ai
mediosfixe äquales, qvifacilius&incyclosredigt,&ad
intelleftumvulgaremaptar'tpojfunt.
Proindeex di&ispatet,duaspotiffimumefletem-
porisaffeäionesquibushicCoroputatoremprxcipuc follicitum effe oportet} reflitutionem nimirum por cj- closj &förnamtntercalandi.
CAP. II.
Dc Rationc Cyclorum.
Cyelm quid, c quotuplex. D iesfeptimana qnotannls varlattga
ittmq-, mvilnnitt. Cyclusfolisquid, undegcntretw,\q»omedoad/i-
A 4 tte*
memriumreduettur.QuidcyclusLunaytlusufus dupete,ntvilunb
oruntfrVafhx Vraßitutio. bettres t xprimaface l*n*menftttb-
fervarunt. Cleoßratus &Harpalut*Raetertdit autborei; Metort
eyclidccennovennttlis. Cyclus Metonisquxndo in Ecclefiamrtceptus.
Vetetes Sueeiut annosliteriscértitq: nominibus notarint, Amtus
4P* Avicnutexplicati atdeftnfi- Cycli lunaritanticiputie Indiflio
Romana quid, ejusincunahuta incerta, qttit author videatur, ttfus Mntiquus&modernus.Periodus Iuliana.,l{adicetCyclorum.
Cyclus inComputo, eftannorum aliquot , velutmor-
lem revertentium, certo numero definita revolutio5 qua
cottfefta & adfuum remeante principium, vel vicis-
fitudines'carumrerum, quaflataratione quotannis inca-
landar io variant, infuum caput rediijfevelintercala-
tionem aliquant infiitui oportere ; vel denique anticipa-
tionemquampiamfaäamejfe3 fignificatur.
Duov- funtqu*quotannisin Calendario maxime
variant> Feriafive diesfeptimana earumquecharafteres,
qua litera Dominicalesvocanturj & nouilunia : Quorum
(ommutationes , Cycli in Ctmputocelebriores, folarisatque lunarisoftendunt.
Cyclus folaris eft circuitus viginti ofioannorum, quo evoluto, Ittera Domintcales eodem quo antea ordtne re-
deunt.
DichiseftCyclusfolaris.,nonquod Solisinftio or- bemotum oftendat* fedquod literam fen chara&e-
femdiei Solisquotannisdeterminet> velquod aban¬
no foljjri infeptitnanas & diesdefcrm.toÄ g&ieretur.
f v Nam aifttibutis acre^icatis^^nnCSferdari® literis fepteni DominicalibusTA B C D E F G. velquae
JJ^f/inaioribusnoltrbinufu fuere, faftosRunica literatu-
råconffgnantibus, FhMK.Fipoftintegras revoluti-
onesduas.&quinquaginta(totenimfeptimanisexpe- diturannusfolaris)fupereftdies unus, cuirelinqui-
turlitera qu*ha<; farione infineantecedentis, Sc
jHyp+i, fc/U*X^S dwil '
Tft** Äft' 'uUUtlefls f **
tiLri.i*tt'i*tt,i &*J
-»A y;
b**Ll
V
4
v, t 'v ^ ,
principiofequéntis"änni geminata,binis^ucfåptima-
nsediebusadfcriptaf"mterpolat ordjnemliterarum, impeditque quo minus dias Donfnica , ad lite-
ramproximoanno ufurpatam pertingat. Quo fit,ut
fequentequolibet anno, dies Dominica, adliteram fupenorem ordine retrogrado afcendendo,poftevo- lutum feptenniurn, quo ex die appendice integra leptimanaconficitur,inorbemeilet reverfura,nifi iii- perveniens dies biflextilis, quolibet completo qua- driennio ,ordinemferiemqjliterarum interrumperet.
Atquoniamdieshicintercalarms geminatalitera F ,
ante feftum Divi Matthiaeindiebus feptimanse pari
ratione efi:computandus,literam Dominicalem idem perindeac diesille feptimanarum'appendix, utjam
diximus,lecttndavice immutat:ordoliterarum Do- minicalium reftitui nequit, antequam eum feptem
biflextiitidem feptimanamcomplentes, fuoquisq; lo-
co mterruperitquod fieri nonpotell, antequater
feptenos,hoc eft,duodetrigintaannosexpletos.
Jtaq; ex di&isconHai,ßiUremillum five literarum
Dominicakum Cyclum , poffe ntbilominus ad numerum
feptenariumrecidere, fimodoaccurata bilfextorumra¬
tiohabeatur; Qiiandoqnidemannisquibnslibetcom-
munibus unalitera, billextilibusbinse, ordineretro¬
grado fiftuntur, donecomnes feptem invicemifibi
in orbem fucceflerunt. Hincratioconfiabit literam Dominicalemhac quoq;methodo inquirendi,ut par¬
tez. probl. 3. docebitur.
Cyclutlunarisefiintervallumannorutnnovendecimtcu¬
jusevolutione,noviluniaaliiqLunaacSolisffitus confti~
tntionesq; qualesfuntquartadecinuLunapafihales,quas terminospafibalesvulgo nominant,priftinasferein calen-
darioJedesrepetunt. Vndeatemporequodcomprehen-
dic
-
10 h
i
dit,Cyclusdecennovennalis&b u(u,Cycluslunaris&Cyclus
pafchalis;abjnventoreCyclus Metontcus} quod aureis
literis incalendariisveterum pingeretur» Aureusnu¬
merusappellariconftievit. 7
Namprifci mortales quiLunamducem intemporu'
diftributionefequebantur, obrootus lunaris intrica-
tam& minusexploratam rationem*non exipfointer-
lunijtempore,utpotequod ipfoslatebatj (edexpri-
$>
maphafe (eu viGone Lunasper certoshomines,quibus
idnegoti}commiiTumerat,ineditioribus locis obfer-
vata, defcribebant. £uacobfervandicura, cum ad-
nsodumoperofaatq;diilicilis eflet, fåepiflimeq; per nubilumcficlum &aliaimpedimentafruftra fufeipere-
tur;-diu mulnimq;optatapotius, quam inventa ra¬
tiofuic, menfesexftabili aliquopraefcripto prasfinien-
di,donec primi Grarcorum, Avieno in Prognoll.&
Cenforino deDie Nat» c.18. tefttibus,* Cleoftratus C^WTenediusac Harpalus, retentatå pulcherrimå> fu-
i II
j
V!
gitivam Lunam numerorum quaG repagulis'coercere
**11'
conati» inftituta oäaeteride , menfes eins opera»
conftantilegedeinceps in orbem reverti ,&expr«- feriptoinpofterum definiri pofife exiftimabant» Sed opinioneluafaififunt > quumnon mulropoft, men-
fejexodlaetcride illa prafcripti,a costo adeo enor- miteraberrarunt, utAthcnienfes cavillo notatiGnt Ariftophanis, Nubes introducentis cumjlli&-expo-
ftulantes, quodmenfesfuospojlbabitaLunk, furfumde-^
0rfumvefluäuareputerentur. otvwTi %v$iÅOIT^
Duravittarnenhasc ratio,licet lubrica nimis Sc in- conftans, per integrum feciilura,menfesex oiäaete-
teride praeftituendK—denec Meton AthenienGs^io-
viluniapoft perados undevigintiannos priftinas de-
)-vi jl-lA"< hjf 1X1,1110
Sys
r (
\yw\i*\t
jjW puåU
+få{>£(y^$,*ic*i;
iU^qw^ v^t4»v-jyu- jpjyv<**t»vj fHly^^liS \,(s.(rHy, TI C,\}t
mum fedes repetituinirc> popillaribusfuisdemon-i!L
ftravit. Quam abilloinventam periödum» licetafe-^^r"i
cutis Mathematicis nonnihil caftigataß>» abolita^^l
odaeteride, magno cum applaufu uqiverfa Grsecia
utendamaccepit: utFeßuS Avienus didoloco
jnorat. (,ic.JtfiAu 1'' ,Mf
Jn Ecclefiam vero ad ncpmenias & terimnes pafchales indicandos* Mir-»»;»/in¬
dem invr&fl eftSbrEufebio Episcopo Carfarienfe,
authoritate Sc iuflii Conftantini Magni : referente Beda deTemp* rat.c. 42.Derat.Computi c.16.Sc
alibi.
Majores noftrinovendecim hischaraderibiis,,five^
^£ris ejfuoAlphabeto defumptis /FnMRFffflif
JBJDT/FDKf,annoshuiuscyclidefignaruut,quibusea — quoqjindiderunt nomina, qu* ftatumanni qualira-
temq5 pr*feferre viderentur. Putabantenimtempe- ftates, morbos > frugumproventus Scaliaid genus,
evoluto hoc annorum circuituinorbemftatalegeelfe
reverfura. Qu* fententiautantiqÉtate ipfaeft com- mendabilis, ita ratione nonfperiiendanititur. Nara
etiamfi ortibus Sc occafibusluisfydera, qu*affixavo-
cantur, fatis evidentes in hcec terreua imprefliones faciant, maioreqjillistemporibus quamunquamali¬
asvi, aeremcommoveant, exhalationesvelconglo-
bando>veldiscutiendo, Sc adtempeftates> ventos, autfereriitatesproduoendasdifponendo} tarnenLu-
namquamquia,utfeiteLucanusait,
SuisvicibusThetynterretuqimifcet,
humorum dominamacmoderatricem non immerito falutams^eiusmodicvetusproaliaatqjaliaq$å fydera u
iftaadfpicit,propinquitateScremotioneplurimumvel
i /ufri. Q-hLD pro
vü^Vvj f« , *
promoverevelimpedirecertifliimum eft. Statumver®
ecelieundem,quoLunaoricntibusaucoccumbentibus aftris maximeaduofis, easdcm orbis partes teneat, fruitra exfpedamus, antequamneomenisealiiqj ad- fpedusIunares, ad eosdemdiesinquibusanteafadi
fuereredeunt. Qnodcumferoel duntaxatinquolibet
decennovennali circuitu evenirequeati relinquitur
certeeffedusiftostadquosexcitandos, didorumfy-
derum vimconftitutionemq,valcre, nonabfurde fta-
tnipoflfeexiftimamus> unacumLunainorbem quo- dammodoreverci. Quod fiitafit, fieri profedonon
poteft, quinprognollicaqutedamdeilatuannorum , generaliaCfi riteinftituantur)ex ipfa novendecim an-
nortimrevolutionepoflint depromi.
Nec aliam fyderum per Cyclura decennovenna-
lem, in priftinasfedesreftitutionem intelligerevolu- iße in Prognofticis Aratum, eiusq; Paraphraftem
Feftum Avienum , quamquasinortibus & occafibus
fiderum certaratione Lunam intuentiumperficitur,
praeter remdequaillis Termoeft(deortu autemobitu-
que fignorum iitriq; loquuntur) Theon Scholiaftes
tamluculentus teftiseft, ut nonamplius fiteådere dubitandunru Jtaenim FeftuSremhaneexponit: c
Nonegonunclong« redeuntufyderamotu , y, *^1
mMIw"'lnprifcasmemoremfedes,habetifiapriorum pagin*,&incertarerum ratione feruntur. >
NamqutlSolem htbernanovemputatatberevolvif*
Vt Lun*,fpatiumredeat, vetusHarpalusipfatp . sr>
