Dissertatio chemica de diversa philogisti quantitate in metallis, quam, venia ampl. facult. philosoph., praeside Mag. Torb. Bergman ... publice ventilandam sistit Andreas Nicolaus Tunborg, Dalekarlus. In audit. gustav. maj. d. 13 dec. 1780

#

ninnrnrn*rpTA rnrnTTrA !'% DISSERTATIO CHEMICA x x , DE -%

DIVERSA PHLOGISTl

QUANTITATE

METALLIS

, QUAM,

VENIA AMPL. FACULT, _PHILOSOPH,,

* '

'

PRiESIDE

Mao.

TORB.

_BERGMAN,

Chemije Prof. Reg. et Ordin. nec non _Equite

aur.

Reg. Ord. de _Wasa, PUBLICE VENTILANDAM SIST1T

ANDREAS NICOLAUS

_TUNBORG,

dalekarlus. i in audit. _gustav. maj. d. 13 dec. _1780. '

'upsalu,

Typis _{Direct. Johan,}

Edman3 reg. acad, tyfogr.

1

.

r\TPr>r>nTiA rrm /''TTPiTTOA

DE

DIVERSA PHLOGISTI

_QUANTITATE

IN METALLIS.

Nec_{Jpecies fua cnique manet: rerumque novatrisc} •Ex aliis alias _{reparat natura figuras,}

ovidius.

i.

Inflammabilis

_principii

_copla*

hlogiston inftar element! _{per totam naturam} cor-poream, falrim in telltire, diffeminatum reperitur, ita tarnen, ut in _regnis, quae _{organica vocari} fo-lent, illtid pirefertim notabili abundet nbertate. In

folli-liis _{quidem plerumque parcius adeft, at nihilo minus vix} ullum eo _{penitus privatum}

monftrari poteft, quod, ii

vel omnibus aliis reconditum lätet _{criteriis, facile in} o-culos cadit _{coloribus, quibus omnia induta funt, & qui}

fine dubio _{phlogifticam agnofeunt originem.}

Subtilissimum liocce _{principium, quod ea gaudet}

te-nuitate, ut folum omnes noftros _{efFugiat fenfus, &}

o-mnes _{penetret materias, nullo coercendum} inftrumento-rum _{apparatu, chemicum ideo examen omnino}

eluderet,

nifi valida attra&ione aliis adhaereret _materiis',

inaequa-li tarnen & _{ele&iva, adeo ut ex uno connubio in aliud}

facile _{transportari queat. Sollicite igitur comparatis}

pro-p^ietatibus ante Sc poft phlogifti unionem , de ejusdem

na-2. De

Fhlogißi

in

Metallich

quantitate.?

natural indole. _{quodammodo judicare licet.- Stupenda} fane efficacia _{gaudet & pro copian varietate mirum in}

modum _{difcrepante, Vid.emus ejus ope ponderofum}

a-cidum vitriolicumodore oc colorer _{deftitutum,, heic in} auram _{expandi acidam , maxime volatilem, elafticam,}

aeri qua externum habitum fimillimam & vix graviorem,

fed _{penetrantiffimo.inftrudbam odore} fuffbcante: illic

con-denfari in folidum _{fulphur, acore., fapore & odore pri¬}

vatum. Tales _{metamorphofes, quee novis debentur}

con-nubiis, veL variatis. _{proportionibus, in fcrutandis} naturae

operibus , mediantibus experirnentis rite inftitutis,

mul-tifarias.. _{indagare. licet, a fidbis probe diftingvendas.,} P.rieeunte, Becchero _{magnus StarliuS; Phiögiftiido-.}

dbrinam _{quafi creavit,, quam; fequentes Chemie!}

expoli-verunt _{in,frientiae eximiurn emolumentum & genuinam}

dilucidarionem,. fed hadbenus, pauci cogitarunt de dimCr

tjenda in diverfis materiis hujus ejementi quantitate,

.Mi-ramur Aftronomorum induftriam, qui, in _corporum

coe-leftium _{magnitudinibus & diftantiis determinandis,}

ftre-nue _{defudantes, licet abfolutas} non dum invenerint

men-furas5 continue tarnen veros valöres-appropinquant. &

interea relativos maximo cumTrudbu in fuis calculis

ad-hibent. Curni _{partem inflammabilem corporum,} plane-tis ex alchemiftarum fententia in.tellure. _{refpondentium,}

qua copiam faltim relativam, eruere adlaboremus? Hoc

Metallurgien fulgentiftimam adfun.deret lucem.. Quanti¬

täten!, fulphur vulgare ingredientem, dudum Stahlius

expifcari rentavit, &„poft illum nonnulli alii, fed in hac ardua _{pakeftra inftar omnium nominandus eft illuftris} Di-vonenfis _{Chemicus, Dominus a Morveau, qui eam}

in-g'reffus eft Phyßcee & Mathefeos ftipatus fubfidiis, quique pbftea etiam numeris feliciter exprellit vires hydrargyri;

attradbivas in alia metalla,..

•■

nxnnnnnnA rnr/A nrxmffTn«

De Ph_log

_iß

_{i in}

_Metnllis

_qii

_antitäte.

_j

In hac Diflertatione mutuam principii inflammabilis

in metallis _{proportionem nova via determinare}

conabi-mus. _Qiiae defunt multiplicatis tentaminibus Tuppleri

pos-funt Sc debent.

§. II.

Metalla ex acidis, aliorum

Metallorum

ope,

praecipitantur

attradtione

duplice.

Ha< metallorum deturbationes huc usque

confidera-tse _fuerunt, uti effe&us attra&ionum dectivarum

limpli-cium, fed irritö. Jam nempe Tatis'

Tuperque

patet,

nul¬

luni acidis _{fufcipi pofle metallum Tine idonea}

_phlogifti

privatione antecedenre.

Menftruis igitur plus minus

cal-'cinata inhoerent, Sc, addito alio metallojTub complétaför¬

arna decidere _nequeunt-, nifi _recuperetur amiftum

phlogi-fton, heic a nulia alia materie hauriendum, quam e prte-cipitante,

quod

etiam eo

lite

Tpöliandum

eft, Ti

Tolutio-nem _{ingredi poterit.}

Caices, 'tefte experientia-, Te invicem non

derurbant,

fal tim non eodem ac metalla ordine. Nonne -igitur

phlo-gifti copia

in

quovis

metallo determinari

'queat

compa-ratione _ponderum

_praecipitati

_Sc

_{prsecipitantis?}

Experi-menta fequentia

reiponfionem

exhibebimt, fed

anteä propius, generatim tarnen,

examinemus

illos

cafüs, qui in

hoc _{negotio occurrere}

_poftunt.

Sit Ä metallum _{prtecipitans, m}

_acidi

_pondus

₁₀₀

_A

folvendis _neceffarium, x phlogifti copia in 100 A,

B

prsecipitandum, nm

memorati

menftrui

pondus

i

öp

B

liifcipiendis adaptatUm Scy

phlogifti copia in

100

B.

Re-ipe&u unitatis n vel

sequalevel

majus,

vel

minus

efle

por

eft.

A -2

*S'it

4 De

Fhlogifii

in

Metallis

_quantkate.

Sit _{I) n =r i Sc erit m =3. iwk}

In hoc cafu fi x = _{y nulla oceurrir difficultas, nam} menftruum _{aequale utriusque pondus folvere valec, Sc ß}

ab A tantum materice inflammabilis _{recuperare poteft>}

quanto redu&ioni opus efL

Si x _{> y nihil quoque obftare videtur,}

quo minus

prcecipitatio perfecle fuccedar.

Si autem x _{<;j qua parrem tantum B deturbari}

poteft, nifi _{quidquam praecipiranris fenfim feceraatur,}

vel aliud adfit _adminiculum.

II) Sit jam n > i Sc erit m nm. Heic _{refpeclu ■}

phlogifti iidem redeunt cafus3, ac in momento _{I, fed}

obftacula omnia funt minora.

HI) Sit n i Sc erit m> nm. jam B om ne _dejici

neqiiitj nifi nxz=zy vel fix > 3/, nam _{praecipitantis}

tan.-tum _{portio n 100 A folvitur.}

Hisce _{praelibatis experientiam confulamus,}

quae

plu.-res exhibebit variationes. _{Quum autem quindecim}

cognita

fint metalla _{diftin£la, qua? fingula feorfim confiderata ul¬}

tra centum _{requirerenr tentatas}

praecipitationes, paucis

pagellis non comprehendendas, duo _{igitur maxime ido~}

nea _{felegimus propius examinanda,}

argentum nimirurn, quod a plerisque, Sc zincum, quod a nullo _dejicitur.

§. III.

Ärgenti

aliis metallis tentatae

praecipitationes.

Argentum e menftruo nitrofo omnibus fere metallis

dejici poteft, exceptis auro Sc _{platina. Ut hae}

T^TonrnrnArpr/A Ttpi /rT/T^ 4

De

_Phlogifii

_i?i

_Metallis

_quantitate.

5 A) Argenti 100 librae docimafticae ita acido nitro-£b folutte _fuerunt, ut menöruum _{hujus metalli majorem} copiam vix recipere poruerit. Omnibus quidem falibus

metallicis _{Heliotropii fuccum rufefcendi facultas ineft,} fed hic exceffus tolli _{nequit fine falis decompofitione.} In nofiris _{igirur folutionibus operam dedimus, ut} exces-fus eflet minimus _{poflibilis, iclque ne praecipitantis pon¬} dus neceflarium _{judo majus fieret, quod in finem nobis}

propofitum adcurate eft cognofcendum. Hac via

prcecipi-tatio tardior _{quidem procedit, peragi}

tarnen poteft, pau-eis _{exceptis oaiibus. In omnibus tentaminibus}

centena-rium, h. e. reo libras docimafticas metalli _{prteeipitandi} adhibuimiis & faturationem _{completse proximam} quseli-vimus, nifi expreflis verbis aliter moneatur.

Argcnti centenario ita fohito Sc _{aquae deftillatte}

du-plo diluto, fuccefTive inditee fuerunt _hvdrargyri

portio-nes, qüae fimul fumrse 490 libras efficiebant, _Singulae

generabant arbores, qute a Diana nomen mutuantur, fed

variis _{preeditas formis, pro diverfa argenti foluti &}

hy-drargyri immiffi mutua _{proportione. Quo} immittitur quavis vice liquidum metallum uberius refpeflu praeeipi-tandi, eo plerumque fegnius _{enafeuntur, fed pulchriores,} nitidiores & _{crafliores, nec non interdum crydalli}

nee &

prifmaticse. Hydrargyrum immifium primo fegnitiem contrahit _{rigefeens, fuperfteies dein inaequalitates}

mon-ftrat, tandemque rami exerefeunt, qui fenlim augentur &

mulriplicantur. Arbufculae colle£tae, lotse '& ficcatse 455 libras _{exbibuerunt, in quibus 455. — 100 =}

355 , hy¬

drargyrum illas ingrediens, & 490 — 3.55 = 135, quod

menffruo acido _{inhaeret, produnt.}

Liquor clarus, immiflb poftea hydrargyro, 10 diebus nihil _{demifit, quamvis etiam digeflionis calor adhibere*}

tur. _{Itaque 135 hydrargyri fuo phlogifto 100 argenti}

io-6 • De

Phlogifti

in

Metällis quaniitxtte.

folutas , ideoquecalcinatas, in formam metallicam

com-pletam reduxerunt, quae quadruplo fere hydrargyro

u-nitas _{amalgama formaverunt .cryftallifando vegetans.}

R)~ -PluhbuM;, 100 argenti foluti libris

praseipitan-dis _{neceflarium, 234 dibras efficit. Immifta plumbi la¬}

mina mox _{nigrefeit, at .intra pauca momenta cortice ar*}

genteo circumdata reperitur, e cryftallinis äciculis

conge-fto. Ultima _{veftigia fegnius decidunt inifi heic, uti}

ple-rumque alibi, digeftioviis calor adjuvet. Prascipitatum

colle&um numquam non 8 vel 10 libris centenai;ium

ex-cedit, quod e vifibili plumbi calcinati pulvere

derivan-dum eft _{(§. V , E),}

C) Cupri laiiiina nitida 37$ librarum, folutioni

ar-genti immifta , mox crufta argenrea cryftallina

indueba-tur. Dum omne deciderat _argentum., lamina _{cuprea pro¬}

be _{depurata 32 libras amififte inventa eft. Argentum}

praeeipitatum exa&e centenarium porrexit.

D) Ut menftruorum diverfa exploraretur vis, cen¬ tenarium _{argenti, acido vitriolico folutum, cupro etiam}

dejeeimus , fed jam cupri non nift 30 libris opus erat.

Magnam igitur acidi nitrofi aviditatem heic

quodammo-do dimetiri _{licet, qua phlogifton prae vitriolico arripit.}

E) Ferrum peculiarem monftrat indolem. Lamina

polita hujus metalli, malleo egregie obedientis , argenti

folutioni immerfa _{per plures hebdomadas nullo vifibili}

modo _mutabatur, nec _{quidquam decidebat. Itaque raen«} ftrui nitroli _{portionem adfudimus, at nulla ftatirn in}

con-fpe£him venerunt corrofionis phasnomena., quamvis et¬

iam caloris adminiculum adhiberetur. Vafculum dein in mufeo _{repofitum poft quosdam dies vegetationes} argen-teas, in fuperficie laminse radicaras, _{monftravit, feet}

len-nronrnaia rrt/A rrminria

De Ph_log

_iß

_{i in}

_Métdiis

_qunntitau»

_f

tiflime increfcebant _{pulchrae.. Ihterea fubinée aqua.1}

de-biliatae taotum addirum _{fuit, quao.tum} evaporatio

abftu--lerat. Color folutionis flavens ferrum _fufceptum pro«

didit, non, autem laminas

infpe£iiö.;

Acidi nitroli

men-fura illi _aequalis, qua argentum folutum erat, praecipi*

rationem non accelerabar. Arbores orrae cum larniha

ex-tra&ae & aqua* deflillatae immerfae; mox nigrefcebant; &

poflea ochra involvebantur., Iurerea plura tenravimus

ferri _{genera, tam calidum, quam frigidum}

_fragile,

mal-leo. _{egregie cedens, itemque crudum, aeque}

_fub

_fufione

carbonihus parce (ferrum:fpontaneum, fvetice

bärdfatt),

ac, _{large iisdem circumdatum} (ferrum _{c o}ad_um, nådfatt) _,

fed nullum _{praeter crudum fufco cinereum, frigidumque}

fragile ex uftrina ad Hufeby in

Smoländia, &

colliqua-tae _micae, tormenta terebrando derafae ad Hålleforsj a-li'am _{prodidit indolem. Horum prius folutioni fatiatae &} dilutae immiffum mox _{dejecit argentum} nitidum, fed

in-ftar mufivi, exiguis compofiti fquamis, pofterius, horu.

la _{praeterita, fimiliter deturbare coepir.. Notacu dignum.}

elf, quod Hufebyenfe ferrum, in chalybem mutatum ,

nihil _valeret, nee non _quod Håll eforfenies fquams iner¬

tes fint;, _{antequam colliquätae fuerint in crucibulo.}

Cen-tenarius _{argenri 48 libris ferri crudi}

_Hufebyenfis

dejici-tur, fed fmem verfus ferrum folutum, iterumque fub o-chfae _{fpecie decidens, moleftiam parit, praefertim} acce-dente a^ftu intenfiore..

F) Argentum, acido virriolico folutum ,< mox <3t

egregie dejicitur ferri kimina polita, ejusdem geueris ac

in nitrofo iners; Cencenario _{prseeipitato lamina 43 li¬} bris lev ior. inveniebatur.

Metalla, quae acido vitriolico haud difficulter

fu-feipi p.oflunt, plerumque melius aliis dejiciuntur, quam

nitrofo foluta, quod in -ufum. Docimafiae humidae notari

De

_Phlogifii

_{in MetaIiis (ruantitate.}

Cr) Stannum foliacum mox prsecipitat argentum,

idque cryftallinum, fed brevi totus liquor nigrefcit Sc

per plura nyctemera talis perfiftir. Stan ni libras B 8

ar-genti centenarium in calore medio deturbant, fed prte«

cipitatum eo usque lotum , ut aqua iiltrum tranfiret

cla-ra, libris 215 sequivalebat, ob immixtam ftanni calcem,

ni°'rao contaminatam materie.

H) vis?»iutum _egregie argentum initio prcecipitat, fed

quantitas huic fini exakte neeeffaria aegre determinatus

Scilicet folutio vifmuti _{fatiata, nec aquam}

, nec ignem

per-fert fine _{depofitione pulveris albi, qui praecipitato argento}

knmifcetur, dein haud facile _{fegregandus. Argento}

fpon-giofo dejeclo ita quoque abforberur liquor, ut finem ver-fus immiffa fruftula vix hume£lari _{poifint , nec fatis di*} flindte obfervari. _{Qiium heic ultima veliigia aegerrime}

fecernantur, inter duas laminas vitreas e fedimenro o-mne _{liquidum, quantum fieri poteft, exprimere}

tentavi-mus, dein vifmutum aqua, tandemque refiduum argen¬

tum muria _{dejecimus, E pondere argenti faliti tum faci¬}

le _{colligitur, quantum dato vifmuti pondere antea}

de-ciderit. Libras 174 hac via ceotenario neceffarias inve¬

nimus, Sc quidem in temperatura 15 graduum. _{Aqua ta¬} rnen, prascipitatum expreflum lavans, la&efcebat Sc

quid-quam vifmuti immifcebat. Totum fedimentum

metalli-ciim libras igo _atrigit.

Prima, quae folutioni immittuntur fruftula, non ini¬ tio _{nigrefcunt, fed albenr Sc mox argenteis cryflallis}

veftiuntur, exiguis, nitidisque. Medulla vero plerumque

corroditur, fervata textura lamellari, fed facie terreftri

canefcente , raro metallico inftru£la nitore. Ultimo

in-je£ta frufta primum nigra £unt.

/) Niccolo folutioni argenti addi.ro, liquor cito

vi-r.efcit Sc _{quidquam dejici videtur, nam maculte}

Tnr«nnrn* _r*rTr<irrria

De _{'Phi)?jßi in}

_{Met al!}

_is

_qnantifate.

₉

cae cryftallinse in fupein.de

praecipkantis

enafcuntur,

fed

fparfae <& tärde genitae.

Acidi

excelfu

Sc

digeftionis

a> ftu,ad ficcum usque continuato , operationen!

accelerare

tentavimus , fedparum profeeimus. Oportet

nimirum

(é-mimetalium addendum in fubtilem pulverem comminue» re, _quae encheirefts

nulli

metallo

neceffaria

ek, nifi

nic-colo Sc _prrefertim

_arfenico

_regulino.

_{Reliqua in}

_fruftulis

vei laminis fine refiftentia praecipitant, quod infignem

conciliat commoditatem, nam neceffaria puiveris

quan-titas vix, ac ne vix quidem, ita temperari

poteft,

quin

jufto magis

addatur,

dein

nec

facile

removendu-m}

nec

adcurate aeftimandum.

Ut

omne'argentum

_{prseceps ruat}

_librae

₆₄

niccoli

re-quiruntur.

Praecipitatum

e

parvis

cryftallis

comexrum

eft Sc _{pulvere fufco}

_inquinåtum.

_Totiiis

_{pondus iibris}

fi6 _{sequivalebat.}

Reguium adhibuimus vulgarem, hoc efttalem,

qua-lem _{porrigit prima}

_reductio.

Hic

_varia

adhuc

_fovet

he-terocrenea. Puri fine dubio minor quanritas praecipita«

tion?

eft neceffaria, quod e pulvere peregrino 16

libra-rum colligere licet.

k) Arsenicu-m

regulinum

omnium

difficillime

argen-tum deturbat. Hoc praecipitans in pulverem

necelfario

eft _redigendum , nam

in

fruftulis

tant um extus

albefcit

prseterea iners, quam

vis Sc

menftrui exceftus

Sc

plures

ad ficcum _{evaporationes adhibeantur. Argenti} centena-rius 92 libras requirit.

Regulus nativus in _{majori mafla paullo melius, quam}

arte _{paratus, operatur.}

Pr^ecipitatum lotum Sc ficccatum libras efficit 140,

immixto arfenico calcinato au&um.

L) Cobaltum fine pulveratione Sc calore promt-e

gen-ro De Bh

_log

ißi

_in

Meiallis

_quantitate.

gentum dejicit cryftallinum, cujus centenarius

praecipi-tantis libris _{37 opus] habet, Solutio ftatim rubefcit.}

M) Zincum folutioni argenti additum mox nigrefcir, cortice inftar mufci cinerei cito involvitur, qui etiam intra

pauca momenta argenteum adquirir nitorem, Librae 55

eentenario deturbando fufficiunt 8t indifae aeftum excitant.

N) Antimonium regulinum facile dejicit, & quidem

fub _{peculiari forma. Metalluni nempe reduitum}

raraen-ta refert foliorum _argenti cortorta* Aquam fuftinet io-lutioj fed vix dum, & hinc ultima argenti veftigia

difficillime fecernuntur. _{Prascipitans 83 circiter librarum}

eentenario _{argenti convenit. Praecipiratum 200 librarum}

fuit, vel argenro

prseeipitando

duplc gravius. Omne fe¬ ie antimonium. ill.i calcinatum inerat, _nam liquor

rema-nens vix _{aliquot libras continebat.}

0) Magnesium1

flatim cruftam

argenteam*

cryftalli-nam induit. Sub ipfa _tarnen operatione pulveris portio

fimul _{prodit, partim}

_{nigra, &}

_{partim virens,} quae cir¬ citer 11 libras efficiebat. Centenarius argenti libras ₄₄

magneüi

po

flu

lar.

Praecipiratum

magis

iolidum

reperi-tur°äc

fiavens, quam aliis provocatum metallis.

§. IV.

Metailorum _per

_{alia metalla, praefertim}

_zin¬

cum, tentatae

_{prseeipitationes.}

A_{) Auri puri centenarius aqua regis folutus,}

quan-tum fieri _{potuir line exceflu acidi, ur perfe&e}

decide-ret, %inci libras 217 _exegit.

B) ^Equalis auri portio , ftanni anglicani libris 301

praeeipitata , dedit auri compleri 66 8t pulveris _e nigro

Li-i-iTPr>r>nm« nnr/-N /">r Ti"»n rTn A

De

_Phlogifli

_in

_{Metdlis quantitate.}

_if Liquor refiduus _{purpurafcebat, fed in calore} me« dio _{decompofitionem ftanno addito refpuebat, Hic zinci}

libris _{158 deturbabarur, pulverem praebens}

pürpurefcen-tem, qui lotus 6c ficcatus libris 212 aequivalebat.

C) Platin/e vulgaris centenarius, aqua regis ita

fo-lutus, ut menftruum _{hujus metalli nihil magis} ebullien-do _{recipere polfet, zinci tarnen non minus quam 416 Ii«}

bras ad faturitatern devoravit. Color _{fanguineus mox} ab initio turbatur moleculis _{nigris, quae fub vehementi}

eifervefcentia fecernuntur. Omni motu inteftino _fedato,

fubfidet _{pulvis niger, qui colle£tus, lotus 8c exliccatus}

77 libras efhciebat, fed liquor clarus reftans flavet 8c

fub _{evaporatiose exigua fecernit grana cryftallina,} prae«

fertim li _{quidquam alkalini vegetabilis additur. Pulvis}

nigrefcens in carbone, ope tubi ferruminatorii, flammae

expofitus primo momento fumum albidum eru£tat 8c

i-gnitus metallicum recuperat nitorem, non autem album, fed cinereum. _{Magnete nec ante, oec poft ignitionemr}

follicitatuj.

D) Argentum antea refpe£lu zwei exploratum eft

(§. III, M).

E) Hydrargyri partes 100 perfe£te e menftruo ni« trolo _{praecipitandae zinci 44 requirunt.}

F) Plumbi centenarius acido nitri folutus 26 zinci

libris _{opus habet. Quod in calore medio decidit, me«}

tallica _{gaudet forma, fimulque cryftallina, fed hoc} bre-vi in _{pulverem album mutatur. Ebullitionis aftu non} nifi _{pulvis calcinatus obtinetur, qui colle&us, lotus 8c}

ficcatus 124 libras efficit.

G) Cupri centenarius, acido nitri

_fufeeptus,

_dejicitur

zinci libris _{164. Solutio initio caerulea cito virefcit. Prae¬}

ter _{cuprum, indole metallica completa dotatum, pulvis}

deci-%2 De

Pblogißi in

MetaUis

quantitate.

decidit _{partim albidus, partim ex}

_{albido virefcens.}

To-tum _{prseeipitatum librarum circiter 211}

1hvenitur..

H) Vitrioli carulä centenarius zinci 38

libris

mit-tit 26 _cupri.

I) Ferrum folutum aciclo nitri non

nili pulverem

calcinatum cum zmco exhibet, qui etiam fponte

fecerni-tur, adeo ut heic vix qiiaedam adcurata proportio

ftabi-liri _queat.

K) Vitrioli viridis centenarius, in lagena plena &

claufa > nec non fine calore, ut pracipiran

dephlogiftiea-tio evitarerur, o£lo tarnen diebus cum ztnco nihil demifit praeter pauxillum fedimenti ochr-acei, nec zinci pondus

hoc _{tempore fuit diminutum.}

L) Stänni centenarius, aqua regis folutüs, zinci li¬ bris 68 deturb'atur, non tarnen fub forma metalli

com-pleti, fed inftar calcis metallicae albae, quae pondere

ef-ficit _{149 li-bras.}

M) VisMUTi centenarius zinci libris 49 ex acido ni¬

tri. _{dejicitur. In calore medio fub forma metalli, fed}

majori seltu non nili calx obtinetur 133 librarum.

N) Niccoli regulini centenarius acido nitri folutus

zinci libris _{54 m'ateriam nigram demilk 80 librarum, quce} vix. aliud _{erat, quam arfenicum, qua magnarn partem}

r&fblinüm. Diuturniore diffeftione cum zinco dein non

o o

iiilj pulvis e viridi albus feeernebatur, calces zinci Sc

ntcccu ünitas continens. Ceterum 'folutio faturatam vi-riditatem _{retinebat, nullo modo debilitatam., Hac forte} via _{arfenicum, in regulo niccoli praefens, melius quam}

calcinatione _feparari

poreft.-0') Arsfnici _{regulini centenarius, aqua regis folutus,} Immiffo zinco initio nihil fere _{praeter particulas nigras}

~

re-nrnnrnmarrrr\ r>r Tn* /rrf^ a

. De

Phlogifli

in

MetalUs quantitate.

15

regulinas depofuit, qute tarnen fub digeftionc

albefcebant

Sc novo pulvere albo atigebantur. Totius prascipitati _pon¬

dus _{123 libras attingebat Sc ja£lura proecipitantis 126.}

P) Cobaltum zinco addito pulverem tantum demittit

in _{digeftionis seftu, qua maximam partem ochraceum >}

qui colle£tus lisras 31 efHciebat. Interea zincum qua pom dus minirae diminutum _{reperiebatur Sc color folutionig}

integer manüt, quamvis pluries evaporatio ad liccurn

usque fuerit continuata.

g) Antimonh regulini centenarius aqua regis folutus

zinci libris 70 deturbatur , fub forma pulveris albi, fed

difiiculter folutio obtrnetur clara üne _{quodam menftrui}

exceiTu. _{Prsecipitatum cälce zinci plus minus oneratur,}

pro intenfitate caloris.

R) Magnesium, uti ferrum, cobaltum Sc niccolum, non

nifi_{imperfe&e, vel re£lius, zinco tantum qua heterogenea}

immixta _{praecipitatur. Scilicet praecipitantis fruftulum} ru-befcit _{pauxillo cupri , quod peregrinum ineft, Sc hac via}

melius, quam ulla alia, detegitur. Pulvis etiam virens Sc albidus (imul _deponitur , quod de cupro antea

nota-vimus _{(§.*IV, 6), Cuprum abefle poffe falva manente}

magnefii indole patet exilit/ate prtecipitati, quo omni

fe-parato magnefium nihilo minus reltar, confuetis dota^

tum facultatibus,

i

v.

-Corollaria.

Expirimentorum _{jam allatorum comparatione Sc} pen-fitatione plura innotefcunt utilia momenta. Nimirum

A) Quod

metcüla

äiverßs acidis iuhßreant varie de*

14

De

Pbiogiß

i in

Meta!Iis

quantitatc,.

pblogißicata. Ita argenti 100 partes nitrofo fufceptae

eil-pri 32 reducuntur, Ted vitrioiico nuptte nün niii 30

e-gent {§. III, C,

D).

Similiter

cupri ioo.e vitrioiico

zin-ci libns _{14^ reftituuntur, Tede nitrofo 172 opus eft (§. IV}

G, H). _{Hydrargyri centenarius} e nitrofo menilruo de-jicitur libris cupri 23, fed e muriatico fummura 16 opus

eil. Itaque nicrofum maxime, vitriolicum minus &

ad-huc minus metalla _{dephlogifticat muriaticum.}

B) Quoniam folutiones tentaminibus fubjecimus , quantum fieri potuit, faturatas, per fe patet pbIggißi

mit-tuas _{quantitates prcecipitantis £? pracipitandi}

_ponderibus

es-fe inverje proportionales. Exprimatur igirur copia phlo-gifti in centenario argenti per j,oo, Sc eadem

defignan-da _{erit per 74in centenario hydrargyri, per 43 in}

plum-bo, per 312 in cupro, per 233 in ferro, per 114 in

fianno , per 57 in vifmuto, per 156 in niccolo, per 109

in _{arfenico, per 270 in cobaitq, per 182 in zinco, per}

120 in antimonio Sc _{per 227} in magnefio (§. III.)

C) ;Ut hi nujqeri eo melius comparentur cum aliis

proscipitationibus exprimatur

phlogifti

copia in zincicen¬

tenario per 182 , uti modo invenimus. Hoc pofiro

fe-quentes methodo eadem enafcuntur: procentenario

nem-pe auri 394, pro platina 756, pro hydrargyro 80, pro

plumbo 47, pro cupro 292, pro

vifmuto

64 Sc pro an¬

timonio 127 _{(§. IV).} Diflenfus feriei _{utriusque, in}

ple-risque numeris parum notabilis, repetitis experimentis eft moderandus. In collifione autem illi _{praefertim fidendum} exiftimamus, q tue e §. III elicitur, narn argenti folutio¬ nes _{grano muriae} facile _{explorantur, utrum perfe&e}

fuerint _{praecipitatae, nec ne; argentum femel redu£lum in}

liquore indolem completam non amittit, Sc

qugefuntre-liquae prserogativae.

rvtnnr^nrnarnr^ /rrr*a

De

_Pblogjßi

_in

_{Metallis quantitate.}

if D) Videamus jarri applicationem eorum , quae in §.

II _{generatim di£ta funt. Refpeftu argenti,}

quod rZ B

re-fpondet, nullum _{/4 feü praeeipirans ita eft comparatum ,} ut » = i locum habear. Si vero adhibentur hydrargy-l'um & _{plumbum eft » > i, at}

cuprum, ferrum, ftan~

num, vifmutum, nieeoium , arfenicum, cobaltum,

zin-cum_{j antimonium 8c magnelium ad cafllm}

peftinent, u-bi n < i. _{Refpe£hi zinci inftar}

praeeipitantis primus

quoque cafus u— i deficit;,fecundum, » j> i , praebent

aurum5<platina , ferrum 8c antimoniumptertium _{autem ,}

n _{< i, omnia reliqua.}

Sit » _{> i 8c x = vel >}

j fufpicio non fine

ratio-ne oritur de uberiore _{praeeipitantis- folutione}

, quam

prar-eipitando reducendo eft neceftaria, 8z fi res ita _peragitur,

totum in hifee cafibus evertitur teftimationis

fundamen-tum. Sed adeurata _{phtenomenorum confideratio hunc,}

quem nobis ipfi formavimus gprdiüm, _{forte laxabit.}

Sci-licet omnis metälli folutio fir cum efFervefcentia e

gene-rato fluido _{aeriformi, prteeipitatio autem Keic in folutio¬} ne _{faturata pera&'a nullas vel faltim.admodum}

raras

e-mittit bullulas. _{Ipfum ferrum, quod alias omnibus} men-ftruisacidis facillime _{fufeipitur 8z modica eorumdem}

quan¬ titate _{retinetur, per plures hebdomadas in folutionibus} nitrofis _{argenti & plumbi inta£him manere}

poreft. Eft

haec

_Angularis

_proprietas,

quam magnopere miramur, ra-tionem ha&enus _{ignorantes. De prseeipitationibus}

argen¬

ti _{parum dubitamus, quin rite perabta?}

omne fervetur

phlogifton (§. III), fed de omnibus in _{§. IV.} memo-ratis non _{aeque certi fumus, partim}

quum faepius fatura« tio difficulrer _{adquiratur, partim}

quum interdum efFerve¬

fcentia _{obfervetur, partim etiam}

quum _praeeipitata

adere-feant _{praeeipitanti.}

Quomodo in cafu « i 8c x _{y nihilo minus ple¬} na obtineatur _reduffio,

e mömento F _{colllgere licet.}

16 De

Phlogifii in

Metallis

quantitate.

E) Pr^ecipitata

metalla plcrumque

fub

forma

completa

comparenty 8c tum

femper

cryftallifata,

fed

non numquam

adeo laxe adhaeret _{phlogifton, via}

humida

receptum, ut

brevi abeat, etiam fine notabili

calore,

quod

plumbo

ac-cidit, itemque vifmuto, arfenico

8c

antimonio, immo

in-terdum _{aufugit, antequam}

fundum attingat

,

quod de

ftanno _{pnefertim valet.}

F) Ponderibus

comparatis haud

obfcure

patet,

prce-chitantis calcinati portionem baud varo etiam

deponi.

Hoc

interdum derivandum videtur e phlogifti 8c

menftrui

pe-nuria. Plumbum e. g. in centenario

materiae

infiamma-bilis continet 43 , ut igirur ejus phlogifto

centenarius

ar-genti reducattir, 234

librae

neceflariae

funt,

ar

plumbi

234

fclvenda: _{majore acidi nitrofi copia egent, quam 100}

argentio

Plumbum

itaque

dephlogifticatum

novo

folven-do _{deturbetur oportet, ut fatis prodeat}

phlogifti.

In aliis cafibus duae calces metallicte conjunguntur 8c

intime unitae decidunt, ut zinci cuprique, ftanni 8c auri.

C) Metallorum prsecipitantium pleraque

primum

ni-grefcunt,

dein erinaceoram

inflar aciculis

cinerafcentibus

tument, mox metallico nitore induendis. En

varios

re-ductionis _gradus!

H) Secundum experimcnta antea

allata

phlogilli

di-tiflima erit _platina,deinaurums cyprum,

cobaltum, ferrum,

magnefium, zincum, niec

olum, antimonmm,

ftannum,

arfe-nicum, argentum ,

by

drar^yrum,

vifmutum

8c

plumbum,

ut

ordine

_quodiibet

_{ad primum}

_metaUurn

_propius

accedir.

Numeri autem relativi, copiam in quovis delignantes, aliis fimul methodis funt _quaerendi, ut plurium

compara-tione rändern rite ffcabiliantur. Hoc facto, fi unius

tan-tum valorem abfolutum impigre experiendo

expifcari

11m-quam licet, mox ceteri omnes

innotefcent.