De conformitate conjugationis Arabicæ atque Hebrææ dissertatio, priorem cujus partem, venia ampl. ord. philos. Upsal. p. p. mag. Justus G. Bexell ... et Johannes Gust. Wretberg, stip. reg. Uplandus. In audit. Gustav. die V Dec. MDCCCXII. H. a. m. s., P. 1

(1)

I

DS

CONFORMITATE

CON

JUGATIONIS

ARABIC./E AT QUE HEERDEüä DISS ERTATI O,

PÄIOK.EM CUJUS PARTIM,

.i

VENIA AMPL. ORD. PHILOS. UPSAL.

p. p.

MAG.

JUSTUS

G.

BEXELL

a. TH. CAND. STIP. REG.

ET

JOHANNES

GUST.

WRET

BERG,

SUP. REG. DPLANDUS.

IN AUDIT. GUSTAV. DIE V DEC. MDCCCXII.

H. A,. M. ST.

Ü P S A L I M ,

v

EXGUD.EBAKT STEKHAMMAR HT PALMBLAD.

(2)

JMONSIEUR "1727 I71\T^I7CsrP'^

.LßkJÅuJL üi

i £VW>.

CONS KILLER DES MINES»

ET

MADAME> SON EPOUSE

nn 1 c /S KéB BK

v

auch;

I MONSIEUR ET MADAME!

La reconnojssance, qu'ont falt naitre daos raon cceurVos

bienfaits.» öftre

a

Yous cet hommage. QueVotre generosité,toujours pléine

d'enceuragement»

isien _regarde _eet _exprsssion _{publique du} plus

profond

respeél,

aYec

lpquei

j'ai l'lionncur d'etre

MONSIEUR ET MåDAME!

Votre tres huaible

et tres obéissant Serviteur

(3)

DE

CONFORMITATE CONJUG ATIONIS

ARABICjE ÄTQUE HEBRiEiE.

v^uernadmodum omnino quae obfcuriora funfc, compa«

ratione illuftrantur, ita quoque linguae ratio, fi vel

abs-trufior fuerit, rite conferendu magis habetur in promtu.

Haud tarnen fcimus, an alia, quam Hebraea, majorem

aliunde defideraverit lucem. Linguae enim, locupletis

quondam, tenuia nimis

obveniunt

monumenta.

Quis

dixerit, in aréto Hebraei Codicis volumine veteris

lin-guae amplitudinem vel contineri, ne

dicam, copiofe

ador-nari? Vis, quaenam vocibus fit genuina, in lubrico faepe

eft _pofita, _nec* _varise

_{inukiplicesque illarum}

_formae

lu-culentis fat exemplis ubique firmantur. Quae difficultas

linguae penitius

cognofcendae

ut,

nifi

tollatur

penitus,

certe allevaretur multum, linguas, Hebrasae affines, diu

confuluerunt Eruditi a). Pauca Hebraeae linguae funt

propria,

plurima

cum

ceteris

Unguis,

in

Oriente

indi-genis, communis.

E

nulla

autem

affiuium linguarum,

A _quod

a) Quo linguas Hebrseae

tratfiandas

modo in

primis

ufus

efi Albert. Schlittens, litteraturse Hebrse* reftaurator ac vindex. Cfr. IV. F. Hctzel Gefchichte d. Hebr. Sprache

und

Litteratur,

(4)

quod PK

Arabl'cä,

id: iiébFseaä cöncifiatur lumfnfs.

Cete-ris _enim, _ab _eadem

ftirpe germanis, et emortuis et

tantae conformat'ionls _numquam _capäcibus, _haec _fane

una, viva adhuc, turn divitias tum venuftates _aemulafur,

tantumque Hebraere lingute refert fimilitudinis , ut

ger-raanaro _{agnofeere Facilt?} _fit

negotium. Cum igitur nos aiiquam Hebraese partem inveftigare fumu« aufi, hasce

quoque fuppetias» q:use in ipfius iinguae adTunt _famiiist, duximus _quaerendas: _quo _Ciarorum _f_eran_t

vefiigia

Vi-rorum fide iecuti, _Sic nos _{Conjugationem}

b) Hebrseam

breviter tra&aturos ad ea, _qua? _in _Arabum _Verbo _funt

fiunilia* oinnem referre _{disputationem} _nunc _juvabifc, §

Si Formam vel Genus _fpeftes,

_Species

_cj _qitaevis

Conjtigationis

Hebrseae in Adtivnm _dignofcitur _et _Pasßv■in.

In Äraburn _Conjugatione _fimilis

quoque agitur cr.yfa;

nbi _fingulae _Speeles_, _nona _at.que

undeeima excepfis dj, fno _{gaudetit Pasfivo.} _Jn

quo formando eandem

ratio-ném _{ingresfa fuit}

utraque Gens, felis enim _punclis

vo-.calibus _iDUtatis,

_{ipfis A&lvi}

iuaneutsbus littetis,

utnim-t que

b) _{Neque Hcbrseis,} _nbque _Orient;;]_i_bus _bi

genere, nifi taum »sfe _{Conjugationeti),} _heic

non tarn _nsonfkrare, _qm.m

purere

debet, ki _quod, _praxet

alios, jani beiiö monuir. ßf A DanAns^

Gbmpend. Gram. Hebr. _Lipf. ₁₇₄₉ _p. _61. _{Cfr. C.} _AuriviUium,

DUf. de nuntere _{Conjugationum} _i«

liugua Hi-bisea, Upki.780 p.6. cj Alberto Schultens Kal, _Niphhal, _Pibhel, _{c et.}

Cöniu-gatiouis Speeles appeliari placuio. Vid. Ejusd. In/lirui.

_Liug^-kbr.

Lugd. Bat. 1737. p. 261..

d) Impedimento eft _{ipla Specieium} _neirralis.

_{fignificatio.,}

(5)

/r

1

qqe dignofcjtur

Genus

e).

Id

quod

in

hoc?,

ut

ynum

p?o

muitis

demus,

cernitur

e3?empIo.

Åét. _bt£>|3,

^Ö.

_Pasf.

_Sfcj?,

Jsfö.

§ IT.

In Modis difrindto Hebräer, ut et Arabes, csrer.t efc

Indicatiuo et _ConjmiBivo, _ucriusqiTö

enitn

Modi

vices

ambo

(usiinent Ao-nhi /),

Ubi entern _{Imperatives g)}

Ver

bis Arabum

Pasfiyis

deeft, eundem in Bebraeis tenorem

haud

reperles.

In

hisce enim Inc Modus ejus dera4 quam

diximus,

Formse

hatid _infrequens _{eH hj.}

A 2 Sic,

»J Unicam Hebracorum

Pasßvi

Gsiw-is

formandi rationeni

nes in _{pucélis ponimus}

lmpfandis.

Specks

Hehra-örum,

quas a

pfssfortnsftiva

FyiUba

inrt

inifkiui

Bciu-nt,

kenoque

NipiihaJ-,

quemadmodum

fint

,eojafidejr»nd«.,

Bis indicabitur B

eis.

fj Indicativus mriraque

iiaguse

ivudi-s

indieatur Aoriftis.

Sie iute-rdum Gonjundtivus. Plerumque tarnen, au?

ptaspofin's

partkulis, auf

ip'fa coiiftnt#iane;

de&gaatur

Cwijunföivus.

Cfr*

j. I). Michaelis,

Arab. Gram.,

-Gotting. 1781,

S.

132.

J. S,

Vater, tfcbr. Gram.,

LipF.

1797,

S-

475

gj

Imperativasrem

pofiulatam

fignificans, proprie efl

Infinitivus, qui, in oce

loquentis,

eeleriter pronuntiatus, vim

obtinet _imperandi.

Omxiino

eft

nionoFyllabicus,

ut

VuDjo:

fic

c .. - x

apud Ara'hes

V_ia_3

C

foret;

i^ C-C

Fed ob

Fonum

minorem

f additur

prosrheMcum, ut

in

comperitur

res,

Cfr.

A. Svanborg,

Arab, Gram., Upf 1804,

F.

31.

h) Infinitivum

ubi thema

demus

Imperativo,

per

Fe

quoque

(6)

4

Sic, nbi Arabum Speciebus Formse

Pasfivse

defue-rit _Infinitmus , idem in Hebraeis

adeft;

i).

In

quibus

hic

Modus Formse Pasfivae admodum eft

familiaris;

quo

fit, ut novus linguse fcateat ubertatis

fons,

varieque

reddi _posfint _{propofitiones.}

§. III.

Tempora Hebraeis non

nifi duo

funfc,

eaque

Aorifii

kj.

Qua in re

Arabum

qnoque

congruit

res,

atque,

ut

in

Activo maneamus, ex ipfo typo

fimilis in utraque

lin»

gua Aorifii Primi

habitus

confpicitur

A-ö.

_Sunt Generis fi admittamus. Praetcrea Imperativiis

Pasfivce

Forma

Ezech. 32: 19, Jer. 49: 8 exfiat. Quare

rede hunc

Modum

Pasfivis Hebraeorum conciJiavit A. Schiiiiens.

Vid. Ejusd.

J.

c.

p. 292. Inique

furripuit

S. Vater,

Vid.

Ejusd.

].

c.

p.

274,

ij In Arabien iingua

Infinitiviis

eft Nomen

a&ionis,

riec

nifi Subfiantive _ufurpatur. _Quo

_fit,

_ut

_in

Pasfiva Forma

ejus-dem haud fit ufiis. AÜa in Hebraus efi ratio.

Heic

enim

idem Formte Adivse Modus potefiatem

confirn&ionemque

Verbi

fiepius fußinet: 2 Sam. 3: 11,

Arnos

1: 13 ,

cet.

Sic

ejus-dem Modi in Pasfiva Forma etiam erit

ufus.

Practerea

Infinitivus

Hebrasorum _Subfiantive _etiam _obvenit,

vel

_genere _et

confhudio-ne, vel cum prasfixis et

fuffixis,

quo

nihil

in

Codice

Hebraeo

frequentius.

k) Quorum

Prceteriti

alter

plerumque

fufiinet

fignifieatum,

Futuri alter. Cum autem vim eandem

confianter

haud

retine-ant, Aorifii dicuntur. Sic

Job.

19: 27

Futuri

fignifieatum

habet, Gen. 2: 10 Practeriti vim

posfidet,

cet.

De

duobus Aorifiis _agit _JJ. _A.

_Tingstadhis,

Förklaring olver

Matthasus, Upf. 1803*

f

*35?

1369 itemque

A. Schnlteiis„

(7)

i—^L.

Sunt: quoqne Verba tum

Hebrsea

tum

Arabica,

fub

quorum

fecunda

tadicali

in

Hebraejs

(.—)

£-^r),atque

in Arabibus vel (A) locum occupant.

Sic

pro

- ^

. '>' '

-nuntiantur _Npq _et

_{^ et}

_ß.j)

0-

veXjf:>

E diverfa Hcbrseor.am Arabunnque

fcribendi

pro-nuntiandique ratione, non

nifi

una

Aorifti Seeundi

_{i .5 cc} _c_.5_ci

Forma

_x _•?ch

fcriplici m)

refpondet

Årabum

Via3f,

jJaj'f,

^yLxsf.

Cum fecunda ve! tertia radicalis

fuerit

gutturalis,

utriusqne linguae

Aoriftus

fecundus

fub

fecunda

radicali

obtinet (~) et

(a) ioco

(i)

et

(A) n).

Aon•

l) Qu» Vcrba, o!im procul

dubio

Pasfiva,

Dtponentiälem

qiundam habitum nunc

retinenr,

fignificatumque,

fere

✓//

femper

intransitivum. Sic,ut exemplum hnbeamus, NV et ,

pariter

ac Grsecorutn (ßcßeoo, proprie fignificaht: teurere.

Pasflvuni

NV et _»pj), _ut

Grcccorum

(poßsojAcn: terreri,

dein

innere.

Cfr.

Sim. Lex. Ed. 2, et Goliuni.

fflj Id ufu venit,

fiquidem

vocaiem,

ultima;

littet»

appofi-tam, lu.ud pasfi

funt

Hcbraci,

Ceterum

Conjugationein

Hebrae-am Arabic», ex pronuntiatione

vulgärt*

quam

lcriptuiå,

propius

accedere,obfervandum videtur. Sic

J-b.3

et

btop,

J-laif

et

bittpN

magis adhuc

confonanr.

Ultimam

enim

vocaiem

fermoni

eli-dunt Arabes. id quod

obferv.atutn

reliquit

J. D. Michaelis,

1. c. _p. _130. _135*

n) Scilicet

Gutturales

apertiorem

fonum

per

(v)

et

(A),

(8)

Aorifiuf faundus, q ut Parugogicus dicifcur, Hebrjeis

p'-sepofittä, fignificatom infert Prnetesiti; ita q-uéque

PIs-braeorum _^, ex vjn örtum, cum Aorifto feen do in un am eoaiefcit _voceni, _{vimque posfidet} _prorfus _{eandem p).}

Jäunbo _{utriusque linguae Aorifli Pronomine Perfonali,}

qnod Äoriflo Prirno fuffigitur, et Aorifto fecundo

prse-.pooitur, discTiavinajitur q).

Si Numerum confide-res, in Verbis Hebrasi non ni.fi

Singularmn adniittunt et Pluralem, Qitibus Dualem

ad-dunc Arabes.

oj Quod Futurum spud Hcbfxos pletunujue ante fuffixa

o ec_ur-rit, _Jer. _{2: 24.} ₂ _{paragogicutoi, in}_ter_{dum elifum,}

per da-gefch. eompenfatur, Pf. 30: 13.

pj Dc i converßvo Prceteriti ab anfiquiorrbus disfentiunt

Recentiores> qui huic 1, ut A_rab_um oopulandi _non

cönver-tendi vira _»dfignant, _{judicantes, boc H&brseorum} _") _non _nifi oratimaem innuere coniinuatani, Conf. J. Pcfsier( Iollit,LL.00.

Wratisb *7.879 P- 112. j S. V-m-r, L c. p. 30g.

q) Videt-ur ort.usVerbotum Orienfalium fuisfe, quem dicunt ChiomatopoVticmn, :irbi vfm vocis ipfo fonus indiesrer. Sic, ut

in ecxdem, _{quod ab imrio hahuimus,} _maaeamus _{exemplo} ipfuin}

flarnen _bpp _ex_ft_i;_{i sie arbicramur.} _Ut _vero_{ooufianti caruit} _forma,

ira _quoque _{certo tum} _Temporis _tum _Modi _fignificatu. Paulia-tim variis indurata) fuit formis., atque _{Infinitivus abstraclam} _fibi

vindicavit _{figuificationem,} _{Particip i}_um _concretam. _Quod _Verbi §. IV.

(9)

fnfpice Perfonar, et Arabes in

Aorifti Primi

tertia

perfona Numeri Pluralis duplicem

Generis

tern

inationem

patiuntur, quam tarnen Utrique

generi

communem

ha-buerunt Heb^aei r). Cetenum in hac re utraque

iingua.

eil conformis.

In _quavis _Speciei _Forma _non

_nifi'

_unum

_eft

_Partici<

piuThi quod omniuco eft Temporum, rem

folanj,

non

tem-pus deßgnans sj. Nunc

de Spetieius

Conjugationis.

Hörnen, dimfe pronumiatum, non Modi«

folis

ortum

feeit,.

fcd

et

dialcdis _SiKJ?,

_SiQp),

J.Ü3,

^SJ^Qr

_cef..

Ceferum in _ipfis _Mo_dis _Cardinslibus

ccnfinuendis

valde

dis-crepan t Erudiri. Cum enini tantum non omnes

Imptrarivuin

ab

Infinitivo deducendum _{judieant. in} themafe

Aoiiftorum

/L.tuendo

eo _magis _disiemifur. _Quidain, _ut

Infinitivuni

Imperativo

dant

bahn,

ifa _quoque _Pärticipium_Aorifiis

_{aptisflmum iudicant}

_thcma.

Matth.

Norberg,DisfideüonfornxationeLinguaeHebratar,Lunda 1804.p.7.

Aiii Infiiiitivunj tum _Ttmporuiu _tum

Modorum

^pu-tant. A. Scultens, 1. c. p. 270.

Sunt, _qui _Infinitivum et

Pueteritum

Cardinales

nominanty

J. S. Vater, 1. c. p. 249.

AIi i alster» J. Fefiier, 1. c. p 70.

Ut fua _cuique _fententia _;

_flu

_vnria

_Variis

_argumenta..

r) Et Genus. Mnfculmm et

Fnniv.imim-

in

1

jus

habent

commune, quoniam ab anAquo >2.1 et |n

deducfla efi

atque

cor-rupta terminatio.

Cfr.

A.

Schaltens,

!.

c p.

2go.

fj Sic elBcitur, ut Benoni

(medium)

abanriquis

Grammaticis.

appellatum fit Pärticipium

Adlivum

primae

Utb

"teorum

Speciei.

Pjliefenris _quid_ein _viees

_plerumque

_gerit

_Pärticipium

_j

atta-inen Imperf. loco obveuit Gen. _{2;. 10.} Pro

Perf,

Zach.

12.: 1.

(10)

§.V.

Siquidem

Orientalibus

baud nfu

venit, Verbi

figni-catum _prsefixis _raoderari

Prsepofltionibns,

huic

defeélui

aliå ratione eft confultum. Variae enim exortae

funfc

Verborum Species, fignificafcionis

Verbi

pnmitivi

ex-presfurse modos.

Qose

tamen

Species

nihil

aliud

funfc,

ac Verba derivata', quae a Prirnitivo quoque

flabiii

pro-cedunfc _lege. _Sic _Hebraese

Conjugationis

tradere

defcri-ptionem,

quid

aliud,

ac

ejusdem recenfere

Species?

Omnino _Speeles _Arabicse

Conjugationis

_numerantur

tre-decim, quibus tarnen vel

plures

addunfc

Grammaticorum

Recentiores. Quem numerum,

hand fane exiguum,

ni

fuperenfc, cerfce exsequanfc

Hebrseorum

Species,

quarum

condantes in lingua adfunt charatderes. Ubi

igitur

idem

in _utraque _lingua _Specierum

_ferat

babitus,

easdem

jnn-ctim collocafcas comparabimus, filmjique

fcraébationis

ordo>

quo fequiintur Aralum

Species,

nunc

trädet,

.§. VI.

Hebrseorum Pahal, quod vulgo Kal dicitur,

Arabum

refpondet Primce

Speciei,

cujus

in utraque

lingua

chara-(der negativi ed generis;

etenim

ejusmodi

nota,

qua

ce-terae dignofcuntur

Species,

carefc

omni,

ne c

nifi

iprts

radicis conftat litteris t).

A<d. _btgjj,

In

t) Ideo Kal

(levis) ab

anfiquis

di

cd

a

ert

Species,

Recentic*

res _Speciem

primitiv

_am _a

derivatis

dignofcunt.

(11)

/c /

'

===== ₉

In Pasfivo _{apud Hebraeos} nunc non nifi

ParfcicipiutB

exftat, ceteris obsoletis.

^p,

J-aIo5

_et

_i£*

_n).

Vis _Speciei _nunc _transitiva

_eft,

_nunc _{intransitiva,}

prouti

fert ipfa

Verbi

nofcio.

§•

vn.

Pihhel et _{Pyhhat Hebrseorum confltnilia} _{funfc jecwdce} Arabum _Speciei, _cujus _{charadrer in} _eo _vertitur, _{quod fe«} cunda radicis littera conftanter _ingeminetur, _ut, _ingrave« fcente fono, ipfa fignificafcus vis intenderetur. Pro

fi-gnificatu igitur haec Species in utraque lingua efl: compar? vim enirn _primitivi _reddifc _{fortiorem v).}

Aéfc.

_btop

_l _Pasf.

_büp,

_'&

§. VIII.

Hebraeorum Pohel cic Pohal _x) _cum _Arabum _tertia

B _Speele

ii) Ob fonum mitiorem orta videtur hasc forma, cui in

Hebrteis _{refpondet nulla.}

v) Si quid in genere de hujus Speciei potefhte pnedicari queat, id quidem erit, quod primitiva: Speciei fignificatum paul¬

juni intendat, Sic, fi _{primitiva Species}

_hiDp

_in _occidendt no-tione _verfetur, _haec _in _{tvucldandi\ cernitur} _fignificatu. _Ceterum

fullor _defcriptio, _{qui cuique Speciei} _(It

_{fignificatus,}

_nos, _ex

in-flituto, ubi _Specieruin _{in primis} _formulas _iequimur, _baud 1110-rabitur. _Qui _Jiac _de _re _{piura cupit,} _{adeat Disf.: Lumina} Sy-riaca, _Upf. 1791, Aud. C. M, Agrell.

x) Hane a ceteris _{Speciebus rite}

diflinxit

_A. _Schultens, i. c. _p. _265. _Qme _tamen

(12)

Speck congruunt.

Ejnsdem enim

Speciei apud

illos

cha-raéter eft _(i), _qniefcens _in

_C~)

_atque

_inhis

_f,

_primain

pone radiealem qniefcens.

Speciei

poteftas plerumque

intransitiva eft, mutuam fiftens adlionem. Tum activa

tum Pasfiva _y) _Forma _exftafc.

originitus

fuisfe

videtur.

Indicio eft

tum

forma

tum

etiam

tigni*

ftcatio, quae plerumque intransitiva

eft.

Interdum haec _{Species Griecorum}

_Verbis

_, _{cum uvv}

_Compo

fitis, _fignificafu

_rcfpundc-t,

_Cfr.

_{J. D.}

_{Michaelis, 1.}

_{c. p. 117.} C. M. _{Ågrell, Lum. Syr. P. I.} _p. _g.

Aliam lu'oinde intransitivem obtinet _potefiatcm, qua» a

proprie Pasfiva faciiius

deducitur.

Sic» cum nsp

fignificat:

eircumdaxit, nniö proprie valet:

circumdutfus

eft,

dein

abiit

in

reciprocam

fenfuni: circumduxii

k ipfum, h.

e.

circumiit, qui

figuificatus voci inhaeret,

Interdum Atftivam _poteftatem

_{posfidet Species,}

_quo

fit,

_ut aliam Pasfivaip induat Formam. Sic promilcue in

Adiva

pote-ftatc obvcoiunt _^rqxTet _cet.

Idcireo cumGrjecorumVerbis in —-f/.t ita congruit Species, ut hsec Verbs, _quondam