Dissertationum academicarum, quæstiones in jure naturæ a recentioribus illustratas recensentium, proœmium, quod venia ampl. ord. phil. Ups. præside doct. Dan. Boëthio ... defendet Jonas Kjellander, stip. Victor. Westrogothus. In audit. Gust. maj. die III

DISSERTATIONUM ACADEMICARUM,

QUiESTIONES

in

JURE

NATUR.®

a RECENTIORIBUS ILLUSTRATAS

RECENSENT1UM,

t

procemium,

quod

VENIA PHIL. UPS.KMPL.ORD.

PRJESIDE

Do

CT.

B

AIS.

BOÉTHIO,

eth, et polit, prof. reg. et ord.

defendet

JOW.M

STIP. VICTOR. WESTROGOTHUS,

IN AUDIT. GUST. MAJ. DIE III JUNII, MDCCCI.

H. S.

U P S A L I m,

CONTRACTS-PROSTEN,

HÖGÅREVÖRDIGE och HÖGLÅRDE,

Herr MAGISTER

JONAS

_EJELtANDER,

och

PROSTINNAN,

HÖGÅDLA FRU

EVA

MARIA

_KJELLANDER,

FÖDD

XKXJL&KKIN'j

MINE HULDASTE FÖRÄLDRAR!

Det _{ringafle ff kunnen fordra af}migfor upfyllda Fordldra-plik¬

ter, det villfäga Välgerningar, fom" ännu aldrig kunde mätas,

vore enJkicklighet _at forfvara desfa Blad. _Agerjag den,fä hel¬ gas den EDER. Nägon florre del af den fonliga tackfamhetens

gärd ville jag här hafva afbordat: — ej for atfSlja ett, torde

hända _{ofta, platt bruk, — blott for atfylla en}

_fordran

_af

hjer-tat. Likväl kan _{jag icke neka, at jag med tilfredsfiällelfe nytt¬}

jar _{äfuen detta tilfälle,fäfom det forfta — ehuru kanfke i}

affe-ende _{pä mig}

_fjelf

_{icke fä väl valda — at offentligen betyga,}

EDER _{desfa tankfätt, hvilka innefatta den vårdnad, hvarmed}

jag aldrig uphorer at vara

MINE HULDASTE FÖRÄLDRAR EDER

lydigfle Son JONAS KJELLANDER,

DISSERTATIONUM _{ACADEMICARUM,}

QU^-STIONES in _{JURE NATURiE a}

RECENTIO-RIBUS ILLUSTRATAS

_{RECENSENTIUM,}

P RO ce m i U M.

u,

, demandato mihi Scientias ad

Philofopbiam

Mo*

ralem _{pertinentes publice profitendi muneri} fatisfa-äurus, Juventutis Academic<e commodis, quantum

in me _{esfet, conjulerem, in votis diu habui^ut In¬}

fiitutiones, tam Ethicsc, quam Juris Natura, feien" ttfico ordine elaboratas,

&

ver a barum Scientiarum

indoli _{convenientes, praclePlionibus meis Academtcis} fundamento futuras, in Auditorum manus tradendi poteftas tandem Juppeditaretur. Cum enim nec Com*

pendia Ethicse

&

Jurisprudentiae

Naturalis in Scbolis noftratium bueusque trita, nec alia in eundem u°

fiim olim elaborata , ea accuratione eaque prineipio*

tum & _inde deduftarum _{confecutionum conftantia} commendanda mihi _{videbantur, ut ad vera folidaque} judicia, in argumentis tanti ad perfeélioncm

burna-nam _ponderis

, formanda difce?itium animos ducere

posfent, &

fruftra

exfpeffavi, ut e magna illa libro»

rum circa hane materiam _{copia, qui hac noftra a*}

täte _{quotarmis, inter Germanos pr^ecipue}

, prelo

com-mittuntur,

_aliquem

_{eltgere posfem} , qui tuto fatis Ju*

niorum manibus _{traderetur, officii mihi injuneli par¬}

tes _{requirere videbantur, ut, quod animo diu}

volve-bam _, confiliwn _{, Academica infhtutiom hac in re}

A

pro-II P r o ce m i u m.

proprio matte

fuccurrendi,

maturarem.

Non

opus efi, ut varia illa, eaque

gravis

[im

a, enuwerem

im-pedimenta , /» causJa iuere, cur

hucusque

non

nifi parttm vropo/iti exjequi poiuerim;

nemini

tarnen ignotum esfe arbitror, quanta animorum contentwne, de _{fundamentis Ü3 indole Scientiarum, quibus} a-gendum nobis

for

et, hac

noßra

<etate

disceptetur,

£/

kinc exorta fit argumenta _{ad ea\dem pertinentia}

accwatiori examini _{fubjiciendi necesßtas, quam} ß pYovocem, w/? excujationis

habiturum

puto, /? paullisper privatis retineam Jcriftus ad

pro-misfam

Jcientificam

Ethicce

pertractationem

pertinen-tes _{jchedulas. Interea non}

_poenitet

_tue

Elementa

In-ftimtionum _{Juris Naturalis public# dudmn} cotnini-ßsfe luci ; quamvis enim,

lubens

fateor, muU

tum a debita perfeftione di/tent,

fpem

_tarnen,

concipere au

jus

fum,

fore

, w*

Ulis,

Jolidiorem

Sci-entice _{cognitionem qucerunt, emolumento}

_esfent,

_wo»

ornnino _frußratam

_esfe,

_{latus quotidie}

_comperio.

/w elaborando _{hoc apere, prceeipue}

_curandum

esfe exißimavi,

explorata

poneren>

tur _principia,

_omnia

_a

quaßionibus

_in

Ju¬

re Naturce folvendis

ahena

excluderent, ßngulis

_ta¬

rnen, _quce

_ad

illud pertinere

posfent, fufficerent,

at-ut viain monßrarem, _wzffo judicio unicam,

jjwe

confufionis zf

erroris metu, per totum

Scientiet

campum

progredi

valeant

ii,

qui

in eadem

vires

Ju-<15- _perichtar_{t cupiunt.}

Omni

_{a, quce} vel

polemica

funt,

ml ad fcientice [tatum,

qualn

ante

noßra

fuit

tem¬

po-P r o ce m i u m. XII

pora , illußrandnni

factum,

Jliens

omiß;

brevis

y

quantum

fine

Scieriti* detrimento

iicuerity

fui,

pr<r-letliomhus5 libellt exphcaiionem

&

iilu/tratwnem

babendts, refirvavi, ca:

omisßs

auditorun\

ufui

in_{faVitara esfe}

_intelUxerim.

_Curam

_{tarnen tion}

ab-jiciendam judico, ut ea qu<e ad ulteriorem

Scienti*

ex lanationem faciunt, _/w

primis

illius

lineis

ducendis locuin invenire nvn potuetant, luci comtniU

tantur public*, hoc _veto

cotnmodisfime,

pro _rcz

ht-terari* inter nos conditione, fieri posfe

mihi

vtdetury ß Dibfertationibus

Academicis

pottores

in

Jure Natu¬

ra quafiioves über_tus

iliuftr

andas

illis

traderem,

g»/,

tue vel duce vel comite, _fpeamen eruditionis

publice

difputando edeve cuptunt;

bac enim

opufcula fe

para-tim _{quamvis edantur,}

^

fenßm

in

lue

_{ern pr}

ode

ant,

tandem tarnen colleäay conßituere posfunt opus, aré

Jam

Natur*

prolixioretn

i?

fujiorern cognitionem,

fs accuratius rerum ad illlud pertmentium examen

infiituendum , ewolumento

futurum.

iVfC

diffiteory

eo

magis

amfisfe

mihi boc confiiturn,

fic

ab

una

parte in promtu

esfet

fcrtbendi

& difputandi

materia,

</«<2/» fuis bumeris *quam

eligere

posfent

Juvenes,

z« Scientiis ita pxofecerunt, _uty ad

publicum

e-ruditionis _fpecimen

_edendumy

_maturi

haben

posßnt,

£5* ab altera idoneam mihi naäus videar occafione?ny

ea, _{qu*y in}

linets

Juris

Natur*

_ante

editis,

vel

ad-denda, i;c/ corrtgenda,

ve/

aptius

dijponenda

occurre-re _posfunt,

publica exawini

Jubjiciendi.

Eo autem ordine in

quaßionibus

htjce

trattandis

procedendum esfe judico, a*,

expofitis primum

iv P r o ce m i u m.

rum _{causfis, ea, qua quahhet atas ad fingulas foL}

vendas vel _{illuflrandess contulerit, breviter} adferan-tur; Auttorum celebriorum area easdem _judicia exa-minentur; _{qua in iis, ad pUnam & fibi ccnfiantem} veritatis _{expiicaticnem, adhuc defiderantur, indiern•} tur; & denique, ut, qua fineera & non fallax in

omni

_difcipiina

_{Juris Naturalis parte fucrit}

argu-mentandi _{ratio, explanetur , a dnbiis immunis} pra-fletur & rite adplicetur. Quod vero

disfertationibus,

hoc confiho & ordine _elaborandis, eas praeipue recen-fendas propofuerim quaßiones , qiu a Philofopbis

re-centioribus _{tllufirata junt, id eo majori jure facere}

me

posfe

arbitror, _{quo certius mihi perfvajum fit,}

neminem, ?>z _{difeiptina Juris Natura, decet},

ftudio verfatum, fugere posfe, quanta circa ejus de-creta, & argumenta praetpue , quibus eadem fuleire

joliii Junt illius dolores, nofiro tempore mota fint & ngiiata lites, quibus factum eft, ut vel _ipja Sei-in

_fufpicumem

_{& contemtum venerit, vel, ni¬} hil ven ab _{antiquis in eadem praeeptum esje, baud}

pauci rerum novarum

fiudiofi

temere judicaverint, dum ab altera _{parte, omnem} recentioris

_philofophia

curam in hac _{difcipiina vel Jupervacaneam, vel}

inu-tihm, vel _perniciofim

_habendam

_{esje, alto fupercilio cj}

rugoja

fronte, decreverint alii\ Nee dubitandum

es-fe

exißimavi,

quin tempestive muniendi /int Juvcnum, litteris _{ineumbentium, animi, ne falfis bis noxiis} judiciis deeipiantur, ftd mature _{dijcant fuum facere}

illud Ovemi :

Scu vetus _{eft, verum}

_diligo,

_{five novum.}

La-P ro ce m i u m. v

Latisfime patentem fcrtbenåi baheret materiam 5

qui iniquA omnia

recenfere vetlet

juätcia,

quct,

bac

practpue nojtra <etate, jiudium juris

Natur&

preme*

re videmur. Vtreor _{autem, ne partim} juvet omnis

iisdem occurrendi _{ß llicitado, antequam Scientia ipfa ad}

eam _{perducla fit maturitateni, eamque}

nacla fit

for¬

men , ut ülius tifas nemini, candern attentius

perle-genti,

åubius

esfe queat.

Éorum

itaque,

qui

bunc

dudum _{ufum perjpicere v? rite}

_dijuäicare

_{vahnt ,}

e-rit, ?ü£ defideratam hane, quantum m Ulis fit, ma

tu-ritatem _{promoveant, eaque} bunc _in finem _unice

aåhi-adminicula, fincer# & Japienti Veritätis ,

ab omni _{partium fludio allena, cur<z conveniunt;}

h c enim folum _{via arma q} Sckntice

ofmbas

ufitata vi

prhart

posfunt

jua ,

bonique

omnes

iliius

causjie fa»

vere dijcent. Pau eis _tarnen

hoc

loco indicare

lubet}

quandain ver/

fpeciem

mutuasje videntur, qn<£

prtfcipue circum

fern

fo!ent

, ad

fiudium noftr<e

Sei•

entja vel contemtum,

vel

fufp

cclum atque

mvifum

reddetiåum, juåiaa,

«SW _{veritates, in Jure Nature€,}

_{illique aß}

fini Ethica, proponuntitr,

ejus

in

doli

s, ut nemo,

hu¬

manam _{pr(€ Je ferens}

figur

_{am, car um omnino}

igna-rus haben _posfit.

Åsjenjus

_illis

>

ß

rite proponantur^

ab omni humano _{peefore elici potefi. Adfuit tacita} tarundem admonitio bominibus, /72 eorum , ad

jocietatem cum aliis jungendam & corifervandam>

Jpe-ßante _{vits; nullo Scientiarum artificio fubkvata ,} confvetudines, mores, leget

&

hnpena

inßituendos

»38-VI P r o ce m i u m.

contulit. His omnibus

_asfumtis,

_{concludere non du•} bitarunt haud _{pauci, fpeciah bas veritates non}

indige-re _{cura> ut rech perfpicidntur & rite adplicentur.}

Arrisßsfe noßri aevi bomtnibus pnecipitem hanc

ton-cludendi _{rationem, wo« miror; favet enim jocord?<e} tgnaviw, qua, ab intention omni antun, /ta

00»//-derandum _{disquirendum, labore- deterrentur}

pluri-wi _{mortahum, #/// tarnen, dottririce if erudittonis}

penuriam, judicandi if decernendi _{poteßate, in} *e

tan-ti ad unius_{cujusque falute ni momenti,}

fe privari patiuntur. Vereor autem, ne communis hinc enata

opi-nio, quam haud partim firmavit anceps

fignificatio

fen-fas illius communis, ad quem provocandi adeo _folennis etjam inter

philofophantes

_{recentioris avi irivaluit mos,}

/» _{causfa fit, cur, 772 queeflionibus, ad}

Jus Naturde

pra-cipue _{pertinentihus, dijudicandis, pervulgata,}

_honaque

fide _{accepta fuerint decretay omni}

_Joe

_{iah ordim ini~}

mica, licentiam in libertatis locum _{jubftituentia;} q 11 i-bus ut _{tempeflivs occurreretur, allam, eadem}

öcc£-cati errorum _{caligine, «0» invenire posfunt}

viam, fenfui retti _{juflique, quem natura dedit,} ßlentium imponatur; atque fic, in Republicn _tuenda,

# _{peccato contra confcientiam incipiendi necesfitatem}

infaufio

omine intulerunt.

Pervagatis hifce malis remedium tandem

allatu-ram _{esfe fperamus folidiorem, non fine multo}

fludio addifcendam, Natura _Difciplinam , cujus ope

quodlihet

fina

mentis dittamen in lo -o fibi de bita

po-nitur, /ta _definitur, ceterorum veritati non

*/-P r o ce m i u m. vir

officiat,

cunäaque,

rite

explorato

communi principio

alligata, conftantem partant

judicandi

Ü3

agendi

ra-tionem. Sed ab ipja bujits

åijciplin<£

indole

argu¬

menta, nonjine veri quadam

fpecie,

tnterdum

petita

es_{fe videmus,}

ad

åisfvaåendum

illius fiudium

fa-cere _posfunt.

In

_to

Scientia

laudtm

pönendam

esje,

ipfi illius

patroni

non

diffitentur,

principiis

cer*

r/j defimtis vera verum

qucerendarum

indoles

illujhetur, unaque alteri ita co

tilget

ur ,

conftantia

de usdem _{judicia jine erroris metu}

fem

posfint.

Quis

vero ne_{fat, quantus}

fuerit

adbuc

fit

inter

ipfos

Scienti* Dofitores de principiis,

quibus

verum

Juris

Natura _fyftema

_{fuperflrueretur,}

disfenfus,

fapientisfimi

fere

habiti

fint

Uli,

qin, omnem

de

po-fiulato ejustnodi

principio

quaftionem

repudiantes,

fa-tis _{fe habere putarunt, /2}

_di

_clamin

_a

fenfus

communis

in _{qualemcumque, a}

_cujusvis

arbitrio pendentem,

_r?. digerent ordinem ,

argumentis

jam

huc jam illuc

fpeftantibus

firmata

exbiberent.

iV//z

w o

omnia

me faIIunt,

fafo

ab

imperfecta Scientia

flatu ad illius

inutilitatem concluditur. Tefiem provoco

experienti-am, _47^ docere

videtur,

melius

negotii?,

quorum

re-£ia _{adminiftratio ab infiitutis}

_Juris

Natura pendere

videtur, conjultum

fuisfe,

quamdiu juvenes

ad

ea-dem _{capesfenda properantes, a}

Grotio,

Pufendorffio

c?* Wölfio erudirifemet

patiebantur,

47/^7//

poftquam

invaluit mos Jy/iematicam _omnem

fpernendi

erud/tio-nem, t?* fipfui

communi

omnem

judicandi

potefia-defsrendt; nemo emm

adeo

rudis

eft

> ut

hoc

fenfu

aque ac

alias

fe

val

ere non putet.

VIII Procemium.

Qua praterea ad omnem _publicarn de juribus

hominutn _{dijceptationem fujpefiarn reddendam} hoc}

noflro _pracipue avo^ adferri _posfunt argumenta, fi¬ lentio _{praterire liceat. Providebo enim, ne id}

, quod

illis veri mes_{fe poterit, ullo modo contra}

disquifitio-nes, qua, me vel auftore vel _fvafore, in publicum

prodeunt,

valeat.

Veritati

litare noflrum esje

puta-vitnus. Ignojcant _{nobis, qui ahter fentmnt, (i eam}

in veritatis auttoritate collocemus _{fiduciam, ut illam} credamus in omnium animis eadem vaiere _{posfe vi,} quam in fe

habuisfe

fateri

videntur _{ipfi, qui aliorum} probitati

diffidentes,

tamen ferrent, fi quis, w a/w _{proba & generi bumano falutaria}

concipe-re velie confilia, fufpicaretur.