D I S S E R T A T I O
D E
USU
I N
F E B R I B U S
,
Q U A M ,
V E N I A EXPER. ORD. MED. UPSAL.
P R Æ S I D E
M. D. M E D . T H K O R E T . E T P R A C T . P R O F . R E G . E T O R D . R E G . A C A D . S C I E N T . H O L M . A T Q U E SOC. S C I E N T . U P S . M E M B R O , C E T . P R O GRADU DOCTORIS P U B L I C Æ D E F E R T C E N S U R JRMARTINUS LÜDOVICUS IFEN NER,
S T O C K H O L M I E N S l S ,
IN AUDIT. MEDICO DIE VII JUNII MDCCXCVII.
H . A . E T P . M. S.
«r
1
U P S A L I Æ ,
1
D E USU
OPII
I N F E B R I B U S .
P
ræconceptas adverfus ufùm Opii in m orbis fcbri- libus’ opiniones, quas diutisfime foverunt M edi ci , reccntisfimis tem p o rib u s non tantum evanuisfe, v e ru m etiam a d ufùm fereim m odicum , eundem que haud raro noxium et periculofum transiisfè n o tu m eft. A b altera parte fa te n d u m , quod Pathologia Febrium adcuratior quam quæ prifcae innotuit aetati, eos re&ius determinavit cafus, quibus adhiberi utiliter O pium posfit, erroneasque quasdam delevit op i niones, quafi nempe remedium hoc præftantisfïmum
genio febrium esfet in im icu m ; fanitatem retardaret, crifes tu rb aret, faceretque nihil ad minuenda fym- ptom ata; fed potius m o rtem acceleraret, et quæ re liquae erant criminationes, quas fervide T r a l l e s
adtulit: ut pateat, in q u it, horrida et diabolica Opii
facies in fe b r ib u s, quam cum angelica W iLLisius ei tribuit : à) ab altera vero p a r t e , interdum etiam- num peccatur in ufii Opii, fi quis, vel indolem et fta- tum febris non rite cognofcit, vel ejus agendi m o dum non fàtis perfpe&um h ab e t, vel in curatione prudentiam et circumfpeftionem debitam non
adhi-A
beta ) B . T r a l l e s Ufus Opii falubris a noxius, Se<5t.
bet. Utilitas tamen et noxa Opii fatis facile paterent, ii ejus vim et operandi rationem in genere latis (ibi cognitam habet Medicus pra&icus.
Opium minori dofi fumtum in fyflema nerve* u m ut manifefte ftimulans agit ; fcilicet ubi pariter ac v in u m , nec non alii liquores fpirituoli, animum exhilarat et facultates mentis aliquantisper auget, c u ras pellit et in fyflema vasculofum (imul etiam agit, incitando m o tu m cordis et arteriarum. Pari igitur m odo ac vinum , intra corpus agere v id e tu r, eo ta
men cum discrimine, quod O pium ejusmodi (iuim in nervos effeflum praeftet (limulo et breviori et m a
gis f u g a c i, quam qui esfe folet vini : poflquam ve ro memorata hæcce irritatio cesfàvit quæ cito fit, «lar giori præfèrtim fumta dofî, effe&us obfervetur priori fere contrarius, a&io nempe fedativa) fola hac vi tu m fenfibilitas, tum irritabilitas, usque ad fom num minuitur, pariter atque ab aliis fpirittiofis majori fum- tis quantitate , quo in flatu energia nervea majori ex parte cesfat, motus corporis voluntarii omnes deli
nunt atque involuntarii etiam in corde fcilicet et fyfle- mate arteriarum plurimum limituntur et diminuuntur. A tq u e hinc ratio patet cur Opium dolorem mitiget,
fenfibilitatem fopiendo; cur motus abnormes, tam to- nicos, quam clonicos irritabilitatem diminuendo fiflat, et cur omnes corporis evacuationes impediat exce pto fudore, quem per flatum vaforum exhalantium ato- nicum potius augere videtur. His autem tam per ex perientiam, quam obfervationes adeuratiores explicatis,
non adeo difficulter ufus Opii in morbis et præci- piie febrilibus dignofei et determinari posfe conten
dimus.
-O b vim flimulantem -O pium non magis ab initio febrium continuarum , quo in fladio, (limulus febri- lis , fanguinis abundantia et denluas, fimul ac tonus fibrarum adefl, nfurpari potefl quam v in um , quod in omni febre cum diathefi phlogiflica, noxios potius quam falubres effeflus praedare notum efl : cujus ne- que admittendus eft ufus, nifî fublata omni ad inflam
mationem proclivitate. Quoniam vero flatus ille cum in plerisque ejusmodi febribus usque ad diem deci
m am q u a r ta m , quin et diutius continu atur, per fè patet nulla ftimulantia, et eandem ob causiam neque O pium ante illum term inum juftum habere locum. Poftea vero hunc alius excipit flatus fuperiori plane contrarius, debilitatis p u ta , in quo ftimulantium u- fus fyflemati tum nerveo, tum vafculofo maximope- re prodell. H u n c vero adesfe flatum a deperditio- ne virium corporis ; a celeri fed parvo , depresfo , tremulo pulfii ; a trem ore artu u m et linguæ; fubful tu tendinum ; inquie et anxietate ; agrypnia ; de lirio miti perm anente, depresfione animi; diminuta fenfuum a&ione, rei: judicamus. In his calîbus, ma* nifeflo periculo conjiin&is, maximo cum fucceslii O- pium parvis et repetitis dofibus dare necesfum e f l ,
donec aflhenia fuerit fuperata, tu m vero (limulus vini, utpote permanens magis pariter ac tutus, m a jori emolumento continuetur; quandoquidem ufus
pii ultra m odum protra& us,' præter a to n ia m , quam relinquit, vim fimiil cito prodit fedativam, qua c o r pus fun&ionibus fuis omnibus in p e rp e tu u m tandem
orbatur. Convulfîones febriles fymptomaticas, æque
frequenter ab inanitione, quam a repletione vaforum cerebri o rtu m d u c e r e , 111 : v a n S w i e t e n dudiim
m onuit: plurim um igitur interefl hæc duo diflingue- re m o m e n ta , quoniam quod in uno cafu f a n a t i o n t m
,
in altero fcepe mortem faceret, b) P r i u s , procul d u
bio obtinet, in fubje&is debilibus, infirmis, q u o ru m valde fenfiles funt nervi, u t funt hyftericarum et hy- pochiondriacorum, quibus flatus irritationis in cerebro
adm odum com m une malum esfe folet. Ejusmodi
fiibje&o obtinente, fubortis convulfionibus in fla tu febrili ufùm opii facile c o m m e n d a m u s , quem putam us repletione laborantibus fedulo esfe p r o hibendum.
D uo in febribus intermittentibus obveniunt fla- d ia , qu o ru m prsecipue in pofleriori O pium utiliter potefl adhiberi. Prim um fladium frigoris, quod per- fe&e flatum debilitatis, fpasmos univerfales excitans, fanguinem verfus interiora retropellit et ita ad m o tu m cordis au&um flimulat, calorem febrilem etiam fu- peratis fpafmis in d u c it, unde etiam totum fyflema vafculofum ad m otus fpaflicos ducit non prius ces- fantes , qum fufeitato fudore univerfali. H o c m odo O pium fpafmos fedando, fudorem g ra tu m p ro m o v e t
et
F) V A N S w i e t e n Commem ari a in Aphorism.
et febris fladium p ro tra ftu m infigniter minuit, dum m o dica dofï, vel p u ru m , vel antispasmodicis aliis volatili b u s ju n flim propinetur. A d im petum paroxyfmi in term ittentis praecavendum O p iu m m ethodo Cl. L i n d ,
h o ra antevertente, furntum, interdum valet, fed fæpc etiam , tefle experientia, fruflra fuit propinatum.
In febribus inflam m atoriis, in quibus a£lio fyflematis vasculofi a flimulo quodam locali impenfë a u f t u m deprehenditur, cum diathefi phlogiflica, ro b o re folidorum , (ànguine copiofà coagulabili lymphæ praedito, omnes (limuli accesforii, neque O pium c o m mendari debent. Valet in genere haec regula, quod O- pium in omnibus illis noxium fit cafibus ubi venaefeflio et antiphlogiflica methodus indicatur. U t anodynum in morbis doloribus topicis inflammatoriis flipatis, con- geflionem auget, abforptionem minuit aut debilitat et partem laefam in flatum perm utat atonicum. N o n itaque im merito autum arunt veteres O pium figere dolo rem , quatenus p e r efFe&um fedativum abforptionem nece fariam aut retardat vel in totum impedit.
Sed in febri fiippuratoria vulnerationum uti e- tiam in operationibus chirurgicis majoris confequen- tiæ, ubi per irritationem n erv o ru m convulfiones, m a xillarum trifm i, fpafmi reliqui et tardior puris for matio efl m e tu e n d a , O pium , etfi febris a d e f l , fîn- gularem praeflat utilitatem, cujus fedativa vis in m ul
tis callbus felici exitu per experientiam quotidianam confirmatur.
K :
In febribus catarrhalibus, in quibus materia per- (pirabilis retenta ad locum quendam nobiliorem , v. g. ad plumones facile determ inatur, atqiie ibi tusfim excitat moleftisfimam, exitiofam ægro fcilicet phthi- fim accelerantem, O pium etiam, tum ad irritationem in pulmonibus tollendam, tum ad refpirationem in* fenfibilem aequalius dispergendam rem edium eft e- ximium.
In exanthem adcis, et præfertim variolis, O p i u m usque a tempore S y d e n h a m i ad p r æ f e n t e m æ-
tatem meritisdmas laudes retinuit, etfi a Cl. T i s s o t
pluribusque medicis alioquin celeberrimis m ultum fu it vituperatum atque etiam damnatum. Ex iis quæ antea m o n u i m u s , facile inteliïgitur, fub ipfa febri variolarum eruptoria non magis ac in alio ftatu in- flammatorio O pium unquam prodesfe, fed potius
obesfè plurimum. Iuxta vero hanc occafionem eo
minus hoc defideratur re m e d iu m , quo certius eft , regimen moderate frigidum , riteque inftitutum, cum illis quæ huc fpe& ant, febrim tutisfime moderari et {ymptomata convulfiva, quæ heic forent m e tu e n d a , prævenire. P o ll vero eruptionem u t et p e r totum m a
turationis ftadium , ubi tenfio cutis dolorem , æftum, p ru ritu m q u e excitat infeftisfimum, fom num aegro tantium im p ed ien te m , unde fecunda febris excitatur, O p io , tanquam fedativo e g re g io , quies æ gro neces- jforia comparatur. In variolis confluentibus opiato ru m ufus quotidianus minime eft c o n te m n e n d u s, et enim vis ejus ftimulans et vires fuftinet et pulvere
pru-p e ru v ia n o , v in o , nec non aliis ejusdem virtutis q u a n tu m fieri potefl, ad bonam fuppurationem p ro m o v e n d a m mirifice conducit. In morbilJis Opi u m ante om nem inflammationis fiispicionem fupera-
tam ufnm quidem non praeflat; fed poftm odum ta m e n m a x im u m , quippe quo tutisfime praecavetur no xa , quæ pulm onibus fæpe fuperato m orbo accide re folet.
U t rem edium mitigans unicum in febribus
heQicis O pium quidem adhibetur ; inprimis vero u- bi atonia in teflin o ru m , ad diarrhoeam colliquativam viresque definientem aegrum disponit : fed utilitas
ejus, qua lenimen ægro paratur et diarrhoea fedatur, dam num quod per fequentem flatum vaforum cuta- n e o ru m atonicum , Opio infigniter au&um, unde de bilitans fudor n o fturnus colliquativus, manifeflo pro m o v e t u r , minime compenfat. H inc f è q u itu r , u t , fi in m orbo ancipiti non Temper ægro gratisflmam qui
etem , dolorum que mitigatione posfimus den eg are, parce tamen et exigua dofi ab initio efl proceden d u m , ne nimium oeconomia animalis Opio asfiieta inde capiat detrimenti.
Duplicem igitur cfle&um ab Opio exfpeflandum esfe, ex fupra diQris patet. U nus efl: flimulans ille, quo certis in cafibus antea e n u m e ra tis , im prim is 0- pus fuerit et qui parvis praecipue atque frequentibus doflbus obtinetur. Sedati vus alter efl, quo flatus fpafrnodicus compefcitur et tranquillitas tum fenforio, tum fibris vivis conciliatur. Q uando a u te m ''h o c e
re eft, unica et fufficienti dofî fèmel propinata celer rime illud co m m o d u m obtinetur. U trique fcopo com* modisfïme infèrvit folutio quædam Opii in vino dulci, meraco qualis T in & u ra Thebaica. H oc m edo laudatum remedium forma liquida porre& um citius fe disper git, tunicam ventriculi nerveam attingit, celerius vim mam exferit, quam ubi (olida forma Opium fumi- tur, quippe quod u t folvatur et effe&um præftet m o ram requirit longiorem.
Dofes Opii de cetero fecundum cujusque ægro- tantis aetatem, m o rb u m et confbetudinem hoc rem e dio magis aut minus ufiirpandi, exa&e determinare difficillimum erit. Nulli enim m edicam ini, quam h u i c , aeger citius adfiiefcit; unde tantam adfuetus fæpe dofin requirit , quanta infueto maximam adfer- ret noxam. Infantes Tinfhirae antea memoratæ c , 8 ad io g u tta ru m femel aut bis per diem indigent : prove&iores 15 ad 20 quin et a 25 ad 30 fecundum formulam in Pharmacopcea noftra præfcriptam. M e
dicus prudens et eruditus indolem morbi rite digno- fc e n s, effe&um quem cx Opio exfpe&et atque in
tendat, qui probe n o v i t , nunquam ufum ejus perti- mefeere aut timide præfcribat: ignarus autem merito fecum reputare atque expendere d e b e t , noxam inde metuendam esfe multiplicem.