D I S S E R T A T I O G R A D U A L I S , D E
B I B L I O T H E C I S
MEDII ÆVI i n SVIOGOTHIA,
Q U A M ,
V E N I A / i M P L ISS. F A C U L T . P H IL O S . U P S A L .
£- J.Q£MÏ<2£ IT Ï'p JJ JO XjL O lûlritlfi> ; X
0 ... PRÆSIDE
M ao . E R I C O A l F A N T*,
H I S T O R . P R O F . R E . G . E T O R D .
S. R . S. M.
nlf f ^ U' «<■*
ß 1 E k 2 r ‘ ! * ! » ! V , ; ,*
• J P U B L IC O E X A M I N I M O D E S T E S U B M I T T I T
Petrus Fabian. Aurivillius,
V E S T R O G O T H U S .
IN A U D I T . G U S T . M AJ. D . X X III M A JI, M D C C L X X X II, H. A . M : s.
U P S A L I Æ ,
T Y P IS J O H A N . E D M A N , D IR ECT . ET R E G . A C A D . TYFOGR.
S:Æ R:Æ M :T IS
R E G N I Q U E S V IO - G O T H IG I SUMMAE FIDEI V IR O ET S E N A T O R I ’, REGIAE ACADEMIAE UPSALIENSIS C A N C E L L A R I O , REGIORUM ORDINUM E Q U IT I ET C O M M E N D A T O R I ,
ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMOQUE
r*f , ? X ^ f t
COMITI AC D O M I N O ,
DOM. C A R O L O R U D E N S C H Ö L D ,
f i r f j i i »t w f '■ r *
• C- L l i . u f - i i i . i* *1 i C w JJ V J.
M A E C E N A T I SUMMO.
I ICZl
-V v ' r V ' '
E a ja m o lim placuit
t i b i , h e r o s e x c e l l e n t i s s i m e , y « w » wfavoris amplitudine, tum Maternum Avum meum} o&ogena- rium nunc Senem, tum Paternum etiam , ante bos quadra
ginta annos, pie defuti Elutu y beare; tot quoque Patri meo ,
cui adhuc tnereri contingit in Academia, quae aufpiciis tota
lata-
U t il titt
T U I S, clementia document a continue indulges, ut qua meos ipßus fen fus inflammat, pietatem publice denique [ub- je&iffimo aufm fludio profiteri. Eft hac unice, otowV, u t , immaturi licet ingenii, dum adulta d ilig en tia, qua- licum que fpecim ini, crefc enti que adeo cet at i mea Patrocinium, 71/0 cclfius aliud, mihi quidem, nunc cogitari nequit, fupplici expetere prece fuflineam, z»£*r uoto quae una mccum communi zelo Upfalienfis Academia ? tfc Patria univer- f a , pro
t u a,
h e r o s e x c e l l e n t i s s i m e, perenni incolumitate
fundere nunquam definit.
ILLU STR ISSIM I E X C E L LE N TISSIM IQ U E N O M INIS TU I
t lMI 22 ITH 3 JI 3 DXJ 20Ä2H <I2IT tm\o W f t U j ,
( VR\nvü wwrjk ûiov&\
S Î 3 Â ( H ù ' .i 7 . X U A V i * . . . ; ' - -î t r a v Ä v ! / * j r v . * , t w . « ‘i
ç \®t \w .w l < v . \ <*<. ^
SkVî\ < V .u\\iuu Vvi YViVüVt Ytl'afcS. W'.l
-%^ïA cu ltor devotiflim us
P E T R U S F A B I A N U S A U R IV I L L Ï U S .
N on multo port inventam fcribendi artem evalui fle “ ftudium colligendi fervandique (ollicitius ea , quae litteris fuerant exarata, videtur ad fidem eo pronius, quo majori pretio fefe commendaverint prima haecce ar
ris utiliflïmæ fpeciminaj ita u t, licer omnis de Bibliothe
cis antediluvianis difquifitio, utpote meris conje&uris nixa, cenferi debeat & inutilis & temeraria ; negari ta
men vix poflit librorum collectiones apud gentes anti- quiflimas fuifle inflitutas. Celebris eil Bibliotheca A le
xandria: a PT O L E M A EO P H IL A D E LPH O illiusque fuccefloribus conquifita, quæ tempore C Æ S A R IS , fub bello A lexandrino, igne periit, & in qua fuifle teftatur Seneca a ) quadringenta, Gellius autem b) feptingenta mil
lia voluminum. N eque minor eil fama Bibliotheca: , quam Pergami condiderant A T T A L U S I & EU M E N E S II, quamque ducentis millibus voluminum divitem , G L E O P A T R Æ muneri datam, ab A N T O N I O , au£tor eit Plutarcbus c). Carthagine, A thenis, Romae & Con- llantinopoli tam publicis, quam privatis fumtibus eximios fuifle comparatos librorum thefauros docent illarum ur
bium annales. Et poftquam, Arabes inter, laetius eflio- refcere occeperant litterarum ftudia, hi quoque omnem impenderunt operam libris optimis undique anquirendis, ita ut non folum plurimi Chalipharum copiam eorum haud fpernendam collegerint, fed etiam in privati cu- jusdam hominis litteraria gaza centum & feptemdecfm millia voluminum fervata fuerint, tefte Herbeloto
d ) ,Vi-
A guit
a) D e Tranquillit. anim i c. IX . h) N o ft. A ttic. Lib. V I . c. X V II.
c) In
A n t o n i o .E d it. Parif. 1624. T . I. p. 9 4 3 .
i ) B ib lioth. O rient, p. 307.
guit in hac genre tum maxime fcientiarum & eruditio
nis omnigenæ cultura, cum pars illa Europæ, quæ h o die numerofis adeo fplendet Bibliothecis, involuta jacê- bat tenebris ignorantiœ & barbariei iflius, q u a , proprio quafi chara&ere, diflingvi folent tempora medii ævi.
N eque negandum, quod hoc ipfum aevum, fi rei littera
riae flatum refpexeris, nulla ex parte poflit comparari cum aetate florentis Graeciae aut Romae, multo minus cum faeculo X V I & fequenribus; attamen veras efle fln- gulas, quæ de torpore & infcitia horum temporum cir
cumferuntur v u l g o , narrationes, nemo fibi facile per- fv a d eb it, qui hiftorica documenti diligentius excuderit.
Certe, quod ad patriam noftram attinet, iniqua om n in o cenfenda funr multorum judicia, quibus exploratum v i detur, Borealium regionum incolas, per totum illud m e dii ævi fpatium, crafla rerum omnium laborafle ignoran
tia* Longe enim alia fva d en t, quæ fuperfunt a d h u c , pauciora licet, v.etuftatis monumenta. D o c e n t, noftra in gente minime negle£tam fuifle litterarum curam, im m o extitifle viros, qui & cives inter & apud exteros erudi
tionis haud vulgaris laude eminuerunt. Indicant quoque non obfcure, pluribus in locis publicas fuifle indituras Bibliothecas vel Librarias , uti tunc appellabantur. H a rum tamen quum nulla continua exflet. h id o r ia , placuit fparfa veterum tediiponia in unum collegia inter fe c o n ferre, ut eo clarius pateat, quam adhibuerint majores noflri induflriam in iflis (ludiorum adminiculis com pa
randis. Et poftquam deprehendimus, eorum fæpius re
petita conamina non omni caruilfe fucceflu, exiftimavi- mns Hidoriæ Sveçànæ Litterariæ amatoribus non om p i- u ß difplicituram brevem illorum expofitionem , quæ de Bddrot+>eeis-med+i ævi 4 n S-vtogoflm 4 ic-uk -ex-pi-fcari. N e- que a propofiro abderruit, quod facile praevidebamus, f o r e , ut a multis cenferetur in re minutula collocata
p p e -
opera. Speramus enim, ab aequis rerum .æftimaroribus, fepolira temporum antiquiorum confideratione, nullam unquam inflittii comparationem inter Bibliothecas Euro
pae hodiernas & vetuftas patriae noftrae librarias, neque ex hac collatione temere mox definiri, quo logo haben
dae fint h æ , quarum non nili exiguas jam filtere licet reliquias. Longe enim diverfa fuit ratio iltius aetatis a rroltra, cui inventa ars t y p o g r a p h ic ingentem adeo li
brorum copiam largita eft. A n t e a , quum manu erant fin- gula exaranda, quae pofterirati traderentur, innumerae fiefe librorum amatoribus offerebant difficultates, quæ præfenri tempore nec co g n o fci, nec æltimari re£le pos- funt. Pauca admodum inveniebantur exemplaria cujus- libet libri & haec ipfa maximi conflabant, praeferrim poftquam, occupata fæculo VII a Saracenis Æ g y p to , i n terrupta prorfus fuere gentium Europaearum in his terris commercia. Praeclufo enim tum aditu ad papyrum Æ - gyptiacam., mirum in modum crevit difficultas obtinendi membranas, librariorum ufibus fufficientes, im m o multis in locis, licet ingenti oblata pecunia, impetrari amplius non .poterant. Ortam hinc inlig.nem librorum caritatem teftantur exempla in a£tis hujus aevi haud infrequentia.
Sic fæculo XI Exemplar Homiliarum Haimonis, Epifcopi Halberfladienfis, fibi comparaffe Comitiffam quandam An- d egavenfem pretio ducentorum ovium refert MubiUon e).
Initio fæculi X V vendidit Francifcus Fogçius Antonio de Palermo Liviutri, viginti Ac centum aureis f ) . Quin etiam verfus finem hujus fæculi, L U D O V I C O XI Rbafis, medi-
A 2 ci
t ) A n n al. O . S. B . T . IV . L. ö r , n. 6. Parifl 1 7 0 7 . p. 5 7 4 .
f ) Denis B ücher kunde p. 85. T . I. Scripfit Antonius ad R e g e m A L P H O N S U M hac de re inter alia : Illud n prudentia tua /c ire defidtro, uter y ego, an P oggiu t, melius fecerit. Is ut vi! latu F lorentia em eret, L i‘s v iu m , quem fu a manu pulcherrime fcripferat, ven didit: ego ut Livium e~
m am , fundum profiripfi. .
ci Arabis, opera commodare noluit Facultas Medica Pa- rilienfis, antequam magnam vim fupelle&ilis Regiæ op- pignoraverar & vadem infuper reftituendi libri, llluflrio- rem quendam Optimatium dederat g ). Eadem, fi non m a jo ri, temporum iniquitate laborafle Patriæ eruditos fatis indicant verba Teftamenti Ifra'élis E rlandi, Epifcopi Arofienfis, init, fæculi X V confignati: Decretum D c- cretales, que eruimus pro E I talentis cupri, que tum vale
bant centum marcbis denariorum h. e. fecundum rationem noftræ monetæ i6 o Thai. imp. item M ijfalis, quem habui- mus emptum pro decem marcbis argenti pu ri, h. e. 80 Thal, imp. b). Hominis igitur communis fortis non erat, læ-t tlorem aliquam meffem librorum colligere, quum ad u- num alterumve coemendum vfx fufficerent facultates di
tiorum Principum atque Ecclefiarum. Neque igitur mi
rum , f i , quem librum aut cafus felicior , aut hereditas alicui indulfiffet, hunc ille m oriens, tanquam cimeliorum omnium pretiofilfimum , Monafterio vel Ecclefiæ vicinæ pro remedio animae fuœ donaverit. Itaque tantum abeft, nt jure quis offendatur paucitate codicum in Bibliothecis noftratium antiquioribus, ut potius mirari fubeat, illis y quibus præ exteris longe graviora disjicienda erant ob- liacula, lieuilfe tamen fuos in loculos eam inferre vario
rum Scriptorum turbam , quam re vera collegerint. N e que illis vitio quis vertat ipfum dele£tum librorum. F u
ere enim Bibliothecae, quarum ad nos aliqua notitia per
venit , fingulæ aut Cathédrales aut Monachales. Et lau
dem potius, quam vituperationem meruiffe videntur ha
rum antiflitcs, quod omnium primo ejusmodi conquifi- verint libellos, qui eorum officiis cognofeendis & rite ex-
er-
g) Gnbr. K nudf, A ddit, à I’ H iftoir. de L O U IS X I , par Comminer, edit, de du Freftroi, T o m . 4. p. 281-
b) Stjcrnm an, A n m irk n . vid. F ttr i N ig ri H iftoria om Vefteräs.
Bifkop. p. 5 4 .
. . . . in Svfagàtbia. r .:n f
érceridis maxime infcrvieba'nt 5 & cum ad hos o m n e s . e - m endos atque defcribendos, nec tempus, nec reditu# or*
dinarii fufficerent, merito excufandi, fi aliorum, illis cer
t e , minus utilium collectionem penitus neglexifle d e p r e hendantur. Accedit quoque, veteres Scriptores illa ae
tate fuiffe perraros , ita u t , licet horum opera vel fum- m o ftudio perquifiviffent noftrates,non tamen potuiffenf v o ti fieri compotes. Favet huic conje&uræ haud dilîimi- lis penuria AuClorum Clafficorum apud exteras nationes.
Certe in Gallra faeculo nono fruftra quaerebantur Infti- tutiones Quintiliani & liber Ciceronis de Oratore, fi fides habenda fuerit Lpiftolæ Abbatis cujusdam Ferrarienfis , in qua Papam magnqpe^e obt^efiatur, ut horum apogra- jfha übi ad tempus permitteret i). Quæ raritas Scripto
rum Graeci atque Romani fermonis etfi varias habuerit cauffas ; praecipuis tamen adnumerandus, quem nuper te tigimus , membranarum defe&us, cujus levandi gratia antiquam codicum feripturam delebant M o n a c h i , ut Tua illis inferiberent Breviaria, Mifialia & Legendas. Quan
tam ftragem librorum melioris notæ pefîîmum hoc con- fiJium fecum attulerit, vel inde facile eft judicatu, quod ex innumeris, a fe diligentius examinatis manuferiptis Codicibus, maximam partem membranaceorum, exceptis, qui fæcuk) XII antiquiores, in numerum referiptorum referendam duxerit Montfaucon k). De cetero quam cau
te fit procedendum in Aciis medii aevi, five politicis, five litterariis examinandis, neminem fugit, qui ja&uram monumentorum Patriæ, non una vice fattam, haud ig n o raverit. H is deficientibus, vix quidquam certi ftatuere licebit de Bibliothecis priftinæ ætatis, quarum vera ini
tia , incrementa &fata denique cetera^ qua magnam par-
A 3 t e m ,
i ) M u r a to r. A ntiqv. v ol. 3. p. 835*
* ) M ém . de 1’ A ca d em , des Infcript. T . V I in 4 . p . 6 0 6 .
t e m , ignoramus. Pericruat fimul cum ipfis libris haud pauca ,°quæ de his adnotaVerant illorum poflfeflbres, La- renr tamen forte etiamnum alicubi quædam huc fpe&an«' tia documenta, quorum examen ubi tavenrior in pofterum o c c a fio impertierit, negligere haud fahe fas fuerit ,'^fi /
q u a e in præfétitia B. L. cènfuræ licuit fubjicere collecta
n e a , 1 no« prorfus ingrata fuiffe deprehendantur* < ri
% II.
In METROPOLI REGNI, nominis celebritate reliquas cöllcftäs olim Bibliothecas facile vincit Francifcanorum in Moiiafterio Gràmnnkebolnt /). Prima haud dubie initia ha
buit circa finem fecufi XIII j anno enim D ît 1270 fun
data eft domus fratrum minorum Stockholmise, ut ipli in Diario ad IV Non. Januar, adnotarünt w ) , licet ex libris etiamnum refiduis qui expreffirm fervant anni m en tionem , nullum invenerim An. 1348 antiquiorem. I n ter e.qS,1 qui fttam !Librarlæ huic augendae ornandaeque operatn dicarunt, eminet Kamitus Johannis, cujus nom en
& merita ih pluribus codicibus comparent. Ex. gr. in cod. membran, föl. qui nunc eft Upfaliæ, legitur: Liber af/ig natus conventui Stokbolmenß, per fratrem Ka mit um J o hannis , Sacrae Theologiae B acc a laureum, ordinis gîte minorum ciiftodem gardianum Stokholmenfem imjuifttoremque noll rum;
dè elimofinn fua^ fuperfunt piares libri præfato conventui 'Stok
bolmenß a jjign ati, per intytulationem nominis fui de expres- fo anna 8? praeditiorum, verbis biff?: quia iff ins libri [externos in bunc modum fumptos a capfa antique libtrarie renovari ac - - * //-*
- • > 0 Hujus manfciotfem (io iït Ahr, A n d r, A u fe r mannus, in H ifh L iturgie.
M e/fentus, Scond. Illuftr. T . X V . in Dpdic. R h yzeliu s, M o n a fterio lo g . p.
3 8 , 3 Q , 4 0 . 0 . Celfius, Hift. Bibi. U pfal. p. 16. M . Cel/tus, H ift. Bibi.
Stoclcn. p. 4. ftörreT n isf S tritt, in ’ HîîE 'm b l. U p fal. p. 2 6 . S tT ltlter;
F ata T e m jd i R iddarbolm . p. ip .
m )’ È x te r p ts f Ö laf. Mirtorit* Lund. *762; p. 6.
lig a ri fecit y nove iterum liier nr ie imponendos y Atr. D :i 148&
D ie S:ti Gregorii. In reliquis fervatur adhuc memoria Fratris Jacobi Magni cod. membr. form. 4. quem fcribi fecit & conventui affignavit An. 1348. Et in vetufto Ca
talogo Sacerdotum & Scriptorum ord. minor, nominan
tur Henricus diBus Da kin, qui libros multos Çf utiles de
pu tat ad noßram librariam & Laio, qui legendas domus feri- pfit n). Crevit hac fratrum induflria & liberalitate Biblio
theca Francifcanorum ad annum usque 1 5 2 7 , cum vi notiflimi RecefTus A roffen fis, una cum reliquis monaffe- rii b o n is , R e g n o , in perpetuam pofTeflionem , adjudica
batur. Nulla fui parte orbam, euftodiæ diiigentiori fuis- fe mandatam refert Rbysschus o) & manfiffe videtur an
tiquo loco talis, qualem reliquerant M on ach i, ad tempo
ra Regis J O H A N N I S III. Hi.C Jefuitis Jo b . Herbeßo 8c Laur. E rici Forfero, quos Scholæ Theologicae, Stockhol- miæ inftituendæ, præfecerar, non folum hanc Bibliothe
cam integram conceffir, fed etiam fuam Ipfius nuper emtam , & partem aliquam Upfalienfis p). Qua e i R e gis munificentia fur rex it Bibliotheca, a novi?-dominis , Jefuitarum in Syecia appellata; & cujus fjpoliis onuffi Ri- gam alii, alii Brunsbergam fe contulerunt, cum tardem, dere&is peflimis illorum machinationibus, an. 1581 R e gn o exire coa£li funt q). Partem illam librorum , quae rapaces Jefuitarum mapus effugerat, Regiae Acacemiæ
U p fa
tt) H u n c C atalogum e calendaria pervetufto deferipturn typis ex - preffit Stricker 1 . c .
‘o> L . c. p. 3 9 .
f ) M ejfett. L c. T . V 1Ï p. ^ 3 . M .{ Celfius L c . p. 14* , , , q ) A t r ab.' A ndrea, b C. M QJfiW L Ct p» t é . Q l C d ß y s’j. ç .,p . 1 6 . qui etia m a d d it, adhuc invepiri in Biblioth. U p fal.Iib ros h o c
tm P ? , «d m arginem titularis folii : Infcriptns Catalogo BilA. Sae. IF jv, *«
Sveti a , ubi ex p u n ftis v o cib u s, in Svttia, it« t f in ie n u t facile le g i poffint-
vocabjtdum Brauns ber g repofuerunt.
Upfalienfis Bibliothecae de integro quafi condendae, d o navit Rex G U S T A V U S A D O L P H U S 1621 r ) , cui alte
ram quoque , injufte abreptam, fua vero victrici manu recuperatam , paullo poft addidit, quum integrum & ^ R i
geri lis & Brunsbergenfis Collegii Jefuitici librorum appa
ratum eidem Academiæ lëgavit s). Sic tandem bona pars antiquæ Gråmunkeholmenfis in Academicam U]p fal i ê hie fn transmigravit. Ex hujus Mfcr. Codicibus, qui olim per
tinuerant ad librariàm ord. minor. Stock höl men (is , fé- quentes fpeciminis loco adferre licebit.
Cod. membr. in fol. emtus Revaliæ a Kanuto Johan. 1488.
’ in quo coritirtefur, ut in (chedula, exteriori parti in v o lucri adfixa f ) , ad notatum eft: LeSlura dofloris exim ii fratris Alexandri de hales libri prim i fententiarum ord.
fratrum min. irrefraftabil.
Cod. membr. in fol. Textus glojatus pofteriorum analethico- rum; Originalia in naturalem Pbilofophiam per alphabetum;
Sophismata. '
Cod. membr. in fol. u) Summa five colloquium a magißro Job. Sa len ft de ord. f r . minor, compofïtum. Abflra&a de libro Senecae de copia verborum x) Proverbia Senecce. Ab»
; flra .
r ) G U S T A F A D O L P H S D o n a tio n s b r e f: Till det f j c r de i TiU liibliothekens upråttéffe hafvom vi f i r år at de Bibliotheken , fom vt bafve hår
* kloftret ftdende.
j) _ 0 /. Celßus ]. c. p. 2 0 .
t ) Ejusm odi fchedulis m em b rap aceis, cornea lam ina obdu& is, in- firufti funt quotquot vidim us ex libris h ujils B ib lioth ecæ -
u) In part, inter, involucri hujus cod ic. adnotatum le g itu r : anno ah incarnatione D :n i millefimo t recent, quiuquage/ feptimo, Iße liber f u i t fr a tr is Gorcelli falkedata de Régno.
at) Continentur h o c o p u fc u lo , u t duobus quoque fe q u e n tib u s, fententiæ morales nullo ordine cum ulatae, fi Proverbia e x c e p e r is , quae p er Alphabetum funt digefta. Ipfe liber de copia verboru m , quem n u s
quam memoratum vidi in ter feripta Scnecce fu p p o fita , exftat in alio
C od. Bibi. Upfal. chartae. 4 :0 , in quo Senecx etiam tribuitur & confiat
ßraäta de remediis fortuitorum. Liber Seneca de quatuor virtutibus cardinalibus cum Tullio de officiis j ) .
Cod. membr. in 4.0. Mdmotreclus %), Computus manualis a).
De legendis Sa*n£lor. De Sermonibus bomiliis de tem pore, de Hymnis, de Menfibus Hebraeorum. Hcfles Sacerdotales.
Cod. chartae, in 4:0. Tabula ad inveniendum Solis Çf Lunae conjunSlionem. Traft atus Magi [Iri Rotbgerii kunrvnenii b) , ordinis minorum miniflri quondam anglic contra hbellum
B Hr-
V l I I cap. Incip. Primum argumentum compofite exiflimo & c. F in. Tur•
pißima jactu ra tJt, qua per neglige ntuim fit. D enique adjiciuntur fe x ver
ius* q u o s Seneca dicitur com pofuiffe in balneo ante mortem.
y ) S ic m anu r e c e n tio r i, in fronte primi traftatu s, qui Seneca tri
buitur; ipfi vero operi praemittitur brevis praefatiuncula, quæ dicitur Prologus in librum de bonejlo f utili, qui 1 /agoge I? tamquam verbum abbrt- viatum in totam ethicam. Sequitur dein ipfe lib e r , qui h êic appellatur Uber de quinque partita confvetudine honefii & utilis Incip. Triplex\eft con- Jtlii capiendi deliberatio & e. In fin e , mutilus. C ontinet excerp ta pluri
m a e Tullio, ut h eic fem per vocatur, de Officiis & e x Scriptis Seneca, Epifiolis in p rim is, quædam difta Platonis, Horatii, Satlufiii, qui tamert P o eta appellatur, Lucani, Juvenalis & Ifidori, & Joca nonnulla P ro
verbiorum Salomonis, quæ fingula fuas infpergendo obfervationes con- u exu it & certis fub capitibus revocavit quisquis dem um fuerit hujus com pilationi^ au ftor.
z j P ro M am m a tractus. Glofias com ple& itur in V . & N . T eftam . lib r o s , & ed itas e ft , fub eod em h o c titu lo, una cum reliq u is, qui in h o c c o d ic e occurrunt traftatib u s, com puto e x c e p to , M o g u m ia , per Petrum Scboiffcrum 1470. T itu li rationem reddit auftor in fine pro
lo g i , qui in im preffo exem plari e x fta t, in nofiro autem defideratur : quoniam, a it , mores gerit talis decurfus pedagogi, qui g reifts dirigit] parvu
lorum , mamme tractus poterit appellari.
n) Q uum h ic c o d e x conventui fuerit adfignatus an. 1 3 4 8 ; licebit 111 antiquiora tem pora revocare verba Lagerbringii, Den aldfla Computus, fiom man bittils kan upvifa fr å n våra o r te r, torde vara den , fom en Stu
derande från Skara n ffkrifvit 1 4 2 6 . Sv. H id. V ol. III. p. 8 6 6 .
b j E lo c o natali in A n glia accepit hic Rogcriit f co g n o m en Con novi i
Connovay, Connovei,
ArfbnuTcevii c) , Arcbiepifcapi ordimun mendicantium per- fecutoris , quod f m t r es hbere n mitre ve/ leant cot;ft ffior/es quarumcunque perfonaruin. Acccffius t/d informationem f t o addifcione ju r is canonici. 7 racla tu s fufer Jtimmnm logice fidentiis notabilibus logic je util/bus. 7 er mini naturales. Ter
mini Tbeologicales. Compendium Velens Teftamcnti. De complexionibus Elementorum. De T ir t utib it s Signorum Çf quando debeant evitari.
Cod. chartae, in 4:0. Legenda S:ti Bonaventurce Cardinalis d).
Nova hi fi oria &r legenda S:ti Bernbardini. Hi fi or i a 7 runs- figurationis Domini. Officium mijfie de SanBi(fima facic Donnai jfEfu. De Natura anni cum certis annexis mi
raculis & notabilibus. Speculum peccatorum de contemptu mundi per beatum Bernhardinum ord. vtin. editum U mo
dus difDonendi (e ad mortem.
In Coenobio Ctarenfi, a R ege M A G N O L A D U L Â S anno 1282 fundato, fa&am fu i 1 Te aliquam librorum col
lectionem p r im u s, quantum c o n d a t, exprefle dixir Rby- zelitis e ), cui confentir, levicula tantum difcrepanria, Cel- fius f ) . Mentionem quoque injicit Mefifentus veter is utn- usque mon aß er i i librarii g ) , quin etiam in legato Regis G U S T A V I A D . nominantur plures Bibliotheca? Upfali- am ex Monallerio transportanda?, quod tamen de Regta
& Francifcana fele facile patitur explicari. Itaque d o nec his antiquiora acceflerint argumenta, licebit tantifper dubitare, an re vera pofTedcrint Moniales Clarenfes li-
bro-
c) V erum n o m en R ich ardu t, appellatus h eic A> chmactnius, quo
niam A rehiepifcop. erat /h m a g h ia in Fh/ entia. ' d ) Hanc ex cip it in ipfo libro a lia , in cujus in itio hmc adnotata:
LegendiJ btte coufcripta per domi itum Petrum Infantem , filium Regis Por.
tugnllice de martirio fanPtoruin quinque m artyrum fra tru m ordinis minorum.
r) L. c. p. 4 0 . U bi tam en, unde hujus rei notitiam habuerit, p e
nitus reticet.
. / ) H iftor. B ib lio th rr. S fo ck h , p. 14.
g ) Scond'. Ilhiftr. T . V I I , p. 3 3 .
in S v i cgot h/a .
brorum' quendam apparatum diverfum ab illo , qui ufi- biis earum förlitan patuerit, poRquam, venia Reo,is G U S T A V I I , diruto monafterio Clarenii, in Francifcano- vum immigraverant. Anfam dubitandi fubminiftrat paul- lo infolennor prgefenria Bibliothecarum in cellulis v ir ginalibus, & in primis altiffimum hac de re iilemium N ordbergii, qui omnia , etiam multo m inons momenti , Hiftoriam Monafterii Clarenfis illuftratura, fummo ftudio eonquifivk.
§. III.
U p s a l i æ , praeter A rchivum , cujus -meminir Johan
nes Magnus 6 ) , in quo fervabanrur documenta varia, tam politica, quam Ecclefiaftica, & e quibus fupereft ad
huc colle&io quaedam diplomarum a R eg ib u s, Pontifi
cibus aliisque, Ecclefiæ datorum , Regiftrum vocabant Veteres /) , cui fua quoque Sacerdotes infperferunr Hiflorica adnorata k ) ; peculiari etiam librorum fur pelleéfili infhuchim fuit Templum Cathédrale. Probant hoc illorum telHmonia , qui mutuos inde libros accepe»
rint, quale eft illud Gott mari Curati Ecclef. B. Eirg. E- nekopiae & Prioris Monafterii Eadftenenfis l ), in quo iibi a Birgero Archiepifcopo an. 1368 concefTum fatetur li
brum , in quo continentur tra Elatus de veneno, de quatuor v ir tutibus cardinalibus , fermones Ma gift ri 7 horna Angelici Or
din. E radicat. de pugna fp iritu a h , ■cum aliis traSlatibus ; i-
B 2 tem
/’) Hiftor. Svec. L. X X ï , c. 2,
i) Praeter hoc Upfalnoife fervantur fimilia ejusm odi R cgîftra Eccl.
JJncopeti/is , Scnrenfis, Stttngntfenfis , A lm nfts & L.undenfis in R e g io A r
c h iv o , quod S to ck h o lm iæ e ft, antiquitatum.
*) E x hi fee membranis Ecclefiar Up&lienHs edidit Schiffer, Upfal.
Chrniticotl dc Arcbiepifcopis à t Sacerdotibus ca ren s Eccieftœ Upfali- enfis & H olm iæ 1765 lfr a A it Erlandi Vitam S. Et iri Regis Svec i a , c?' ejusdem Regis miracula. Reuzelitis in M onum ent. E e c l. S v e o g o th . p. 6 8 Catalogum Regum Paganorum pariter ac Cbr ijt i ano rutu.
I) Schejfet i Upfaiia llluftrata p. 75.
tem in c7 lio volumine librum M agißri Her mandi de Bello Fi- fu. Idem confirmant ultima verba Inventarii D o m us Archiepifcop. an. 1369 adornati, quibus affirmant præ- fentes Canonici ad librariam Ecclefise Upfalienlis fpecia- liter pertinere, librum Etbirnologiarnm, quendam parvum texium fexti decretalium cum modo injungendi publicas poe
nitentias , unum Pfalterium cum glofja Mngißri P etri Can
toris Parifienßs m). Et originem Se incrementa inlignio- ra debuit hæc Bibliotheca, ut reliquae fere o m n e s , do
nationibus privatorum. Certe An. 1278 legavit Eccl.
primus Præpofitas Upfalienf. Bero Bibliam in duabus p a rti
bus , Ev.mgelia glojfata î? P[ulterium cum gfoffd n). D e quarto Jï’ræpof L . /Esfelio dicitur in Chronie. Ver. quod inultos libros reliquerit Ecclefia Upfal. 0) & eodem au£tore, de bonis Arcbidiaconi Job. Odalpbi , bnbuit Ecclef Upfalt plu
rima memoria digna , videlicet libros multos & c. p). Eodem liberalitatis genere fuum in Ecclef. affe&um teftati funt M attb. Enecopenfis q) , Laur Nicolai r ) , Canonici Upfal. &
Archiepifcopus Jacobus Ulfonis s \ H o s vero om nes lo n ge poft fe reliquit, five numerum librorum, five indo
lem quorundam ifta aetate rariffimorum refpexeris, Hem- mingus Canonicus Upfal. qui Teftam enro, Par illis con*
feripto, Cathedrali Ecclefiae Upfal. adfignavic, an. 1292 Gaujredum Taneredum, Summam Rotlandini, cum gloßula,
Li-
w ) In ven t, apud Peringße. M onum . U llerSk. p. 315.
n) T efta m en t. Bernois ed it, a Scbeffeio, in n o tis ad C h ron icon Ar- eh iep ifcop . p . 119.
0) C hronie. Archiep» p. 141.
p ) L. c. p. 150.
q ) G a f 1 3 3 0 till U pfala K yrk a fin D ifcant Bok. P erin g ß t. L c. T . I I . p. 2 3 3 .
r) G a f 1 3 6 6 till U p f. K yrk a t t t dtcretxjn med de andra bocken.
Ib id . p. 2 2 4 .
s') G a f âfven i litt T efta m cn te a f d. 12 A pr. 1 4 9 6 till U p f. K yrka
eu bop böcker. Ibid. p. 17 0 .
Librum fu g itivu m , Egidium de Fufcariis, Sextum c f Septi- vi ui ii librum Decretalium, omnes Decretales E x travagan tes, Chronicam M artivianam, Libellum de Marejchalchia Equorum Sf multos alios libellos J u ris cum quibusdam feptem quater
nis , in quibus continentur nobili [fima dittatnina., Theoretic attt Planetarum, Canones, Tabidas Toletanas, Geometriam cum commento Campani, Tres Libros Mujicos , Libros Quadrantis Ef ipfum Quadrantem y Computum, Librum Pbyficorum Ef Mappam M undi, Lucanum Ef omnes Eirgilianos t). Sed neque neglexifie Præfules Upfalienfes * quæ Cefe obtule
rant, occafiones, venales comparandi libros , patet e x apocha Viduæ Magni B irg eri, qua fibi ab Ecclefia folli
tum fatetur pretium librorum, quos poffederat olim fi
lius Birgerus M a g n i, Epifc. Arolienf. a). Quo tandem haec Bibliotheca devenerit, & quo fato aut perierinty aut aliorfum fuerint abdu£li libri vetuftiores, reticent m o numenta. K am quæ fervatur adhuc in T em p lo Cathe- drali , fi partem aliquam antiqua? conftituerit olim , coL- ligi tamen vix potuerat ante finem fæculi XV. Sunt c- nim plurimi libri impreifi , licet qua maximam partem r fæculo typographico. Indiculum LXVIII horum fiftit Norrelius *). Ipfum aurem Inventarium hujus colle£tio- nis An. 169$ , præfente EL Obreclt Acad. Upfal. Biblio- thecario , adornatum exhibet CCXI Volum ina, quorum quatuor Mfcr_ Videlicet Cod. in fol. qui continet Non
nulla Tbeelogica ; in 4:0 Dive>fitates inter J u s Civile Ef Canonicum at que alia * in 4:0 E x Regiflro Gregor ii ad uni- verfos Epifcopos per Siciliam ; in 8 0 De variis argumentis
B 3 In-
t ) Præ ter h o s c o lle g e r a t etiam Hewmmgus lib ro s tam N a tu r a le s , quam L o g ic a je s & G ra m m a tica les, quos dem i reli& os A n d rea cuidam d ifto Cnhs rodem h o c T efta m cn to le g a v it , cujus autographum liiper- eft etiam num in R e g . A rch iv. A ntiqv.
« ) Stjernmnns A n m . ô fv er V. K ig ri K ifleria c m Veft. B ilk. p. 73..
x ) S tr id . in H ifh B iblioth. U pfalienlis p. 2 3 .
Inrer alia bona Templi S:<s T rin ita tis, quoe an. 1519 adnotavit Job. L au ren tii, C 11 rar. ad Ecclefam , enume
rantur etiam libri circiter XXX, quorum aliqui valde a n tiqui vocantur y \ Sunt tamen linguli ejus indolis, ut ad apparatum Eccleliafticum ifta ærate neceflarium potius re
ferantur, quam ad reliquias antiquae cujusdam Bibliorhecæ.
In Domo autem Arcbiepifcopali multo infignior fefe offert librorum c o l l e g i o , antiquiflimis annumeranda, li ejus primordia repetere licuerit usque a Stepbano prim o Archiep, z) cui Papa inter alia fui favoris documenta librum quoque Evangeliorum contulit, dictum Carlakn tp a).
Indolem horum an. 1369 offendat Inventarium a Pering- Jkoldio exhibitum b). Enumerantur ibi plus quam cen
tum diverii argumenti Trâ&atus, quorum, præter Libros S æ S:æ & in eam com m entarios, praecipui videntur, Summa TbeologLe Fr. Tbomx de Aquino; H iß or ia Eiclefia- ff ica i Hdtniliœ , Dialogi Moralia Gregor 11 Papæ ; M edi
tationes Bernardi Abbatis Claret vallis ; Novus Codex J it- fi ini an i.
§ .IV . S i g t u n a & W i s b y a , ut veruftate commerciis, o pibus & civium multitudine celebriores Patrite urbes fuperabant o l i m , ita etiam librorum thefauris nemini ceflTilfe manifeftum foret, fi modo teifimoniis fide dignis fjngula fefe probare paterentur, qune de illis a quibus
dam fcriptolibus memoriae prodita occurrunt. Quod ad Bibliothecam Sigtunienfem artinct, nobis co brevioribus li-
' . cet
y y PtrriWTjk. -M-onnm. f f : T . II. p. 14.
*) O biit an. I i8 5 - C h ton . V e t. E dit, a Scbeffero, p. 3.
a )