• No results found

Dissertatio gradualis, de bibliothecis medii ævi in Sviogothia, quam, venia ampliss. facult. philos. Upsal. præside mag. Erico M. Fant ... publico examini modeste submittit Petrus Fabian. Aurivillius, Vestrogothus. In audit. Gust. maj. d. XXIII Maji, MDCC

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Dissertatio gradualis, de bibliothecis medii ævi in Sviogothia, quam, venia ampliss. facult. philos. Upsal. præside mag. Erico M. Fant ... publico examini modeste submittit Petrus Fabian. Aurivillius, Vestrogothus. In audit. Gust. maj. d. XXIII Maji, MDCC"

Copied!
36
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D I S S E R T A T I O G R A D U A L I S , D E

B I B L I O T H E C I S

MEDII ÆVI i n SVIOGOTHIA,

Q U A M ,

V E N I A / i M P L ISS. F A C U L T . P H IL O S . U P S A L .

£- J.Q£MÏ<2£ IT Ï'p JJ JO XjL O lûlritlfi> ; X

0 ... PRÆSIDE

M ao . E R I C O A l F A N T*,

H I S T O R . P R O F . R E . G . E T O R D .

S. R . S. M.

nlf f ^ U' «<■*

ß 1 E k 2 r ‘ ! * ! » ! V , ; ,*

• J P U B L IC O E X A M I N I M O D E S T E S U B M I T T I T

Petrus Fabian. Aurivillius,

V E S T R O G O T H U S .

IN A U D I T . G U S T . M AJ. D . X X III M A JI, M D C C L X X X II, H. A . M : s.

U P S A L I Æ ,

T Y P IS J O H A N . E D M A N , D IR ECT . ET R E G . A C A D . TYFOGR.

(2)

S:Æ R:Æ M :T IS

R E G N I Q U E S V IO - G O T H IG I SUMMAE FIDEI V IR O ET S E N A T O R I ’, REGIAE ACADEMIAE UPSALIENSIS C A N C E L L A R I O , REGIORUM ORDINUM E Q U IT I ET C O M M E N D A T O R I ,

ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMOQUE

r*f , ? X ^ f t

COMITI AC D O M I N O ,

DOM. C A R O L O R U D E N S C H Ö L D ,

f i r f j i i »t w f '■ r *

• C- L l i . u f - i i i . i* *1 i C w JJ V J.

M A E C E N A T I SUMMO.

I ICZl

(3)

-V v ' r V ' '

E a ja m o lim placuit

t i b i , h e r o s e x c e l l e n t i s s i m e , y « w » w

favoris amplitudine, tum Maternum Avum meum} o&ogena- rium nunc Senem, tum Paternum etiam , ante bos quadra­

ginta annos, pie defuti Elutu y beare; tot quoque Patri meo ,

cui adhuc tnereri contingit in Academia, quae aufpiciis tota

lata-

(4)

U t il titt

T U I S

, clementia document a continue indulges, ut qua meos ipßus fen fus inflammat, pietatem publice denique [ub- je&iffimo aufm fludio profiteri. Eft hac unice, otowV, u t , immaturi licet ingenii, dum adulta d ilig en tia, qua- licum que fpecim ini, crefc enti que adeo cet at i mea Patrocinium, 71/0 cclfius aliud, mihi quidem, nunc cogitari nequit, fupplici expetere prece fuflineam, z»£*r uoto quae una mccum communi zelo Upfalienfis Academia ? tfc Patria univer- f a , pro

t u a

,

h e r o s e x c e l l e n t i s s i m e

, perenni incolumitate

fundere nunquam definit.

ILLU STR ISSIM I E X C E L LE N TISSIM IQ U E N O M INIS TU I

t lMI 22 ITH 3 JI 3 DXJ 20Ä2H <I2IT tm\o W f t U j ,

( VR\nvü wwrjk ûiov&\

S Î 3 Â ( H ù ' .i 7 . X U A V i * . . . ; ' - -î t r a v Ä v ! / * j r v . * , t w . « ‘i

ç \®t \w .w l < v . \ <*<. ^

SkVî\ < V .u\\iuu Vvi YViVüVt Ytl'afcS. W'.l

-%^ïA cu ltor devotiflim us

P E T R U S F A B I A N U S A U R IV I L L Ï U S .

(5)

N on multo port inventam fcribendi artem evalui fle ftudium colligendi fervandique (ollicitius ea , quae litteris fuerant exarata, videtur ad fidem eo pronius, quo majori pretio fefe commendaverint prima haecce ar­

ris utiliflïmæ fpeciminaj ita u t, licer omnis de Bibliothe­

cis antediluvianis difquifitio, utpote meris conje&uris nixa, cenferi debeat & inutilis & temeraria ; negari ta­

men vix poflit librorum collectiones apud gentes anti- quiflimas fuifle inflitutas. Celebris eil Bibliotheca A le­

xandria: a PT O L E M A EO P H IL A D E LPH O illiusque fuccefloribus conquifita, quæ tempore C Æ S A R IS , fub bello A lexandrino, igne periit, & in qua fuifle teftatur Seneca a ) quadringenta, Gellius autem b) feptingenta mil­

lia voluminum. N eque minor eil fama Bibliotheca: , quam Pergami condiderant A T T A L U S I & EU M E ­ N E S II, quamque ducentis millibus voluminum divitem , G L E O P A T R Æ muneri datam, ab A N T O N I O , au£tor eit Plutarcbus c). Carthagine, A thenis, Romae & Con- llantinopoli tam publicis, quam privatis fumtibus eximios fuifle comparatos librorum thefauros docent illarum ur­

bium annales. Et poftquam, Arabes inter, laetius eflio- refcere occeperant litterarum ftudia, hi quoque omnem impenderunt operam libris optimis undique anquirendis, ita ut non folum plurimi Chalipharum copiam eorum haud fpernendam collegerint, fed etiam in privati cu- jusdam hominis litteraria gaza centum & feptemdecfm millia voluminum fervata fuerint, tefte Herbeloto

d ) ,

Vi-

A guit

a) D e Tranquillit. anim i c. IX . h) N o ft. A ttic. Lib. V I . c. X V II.

c) In

A n t o n i o .

E d it. Parif. 1624. T . I. p. 9 4 3 .

i ) B ib lioth. O rient, p. 307.

(6)

guit in hac genre tum maxime fcientiarum & eruditio­

nis omnigenæ cultura, cum pars illa Europæ, quæ h o ­ die numerofis adeo fplendet Bibliothecis, involuta jacê- bat tenebris ignorantiœ & barbariei iflius, q u a , proprio quafi chara&ere, diflingvi folent tempora medii ævi.

N eque negandum, quod hoc ipfum aevum, fi rei littera­

riae flatum refpexeris, nulla ex parte poflit comparari cum aetate florentis Graeciae aut Romae, multo minus cum faeculo X V I & fequenribus; attamen veras efle fln- gulas, quæ de torpore & infcitia horum temporum cir­

cumferuntur v u l g o , narrationes, nemo fibi facile per- fv a d eb it, qui hiftorica documenti diligentius excuderit.

Certe, quod ad patriam noftram attinet, iniqua om n in o cenfenda funr multorum judicia, quibus exploratum v i ­ detur, Borealium regionum incolas, per totum illud m e ­ dii ævi fpatium, crafla rerum omnium laborafle ignoran­

tia* Longe enim alia fva d en t, quæ fuperfunt a d h u c , pauciora licet, v.etuftatis monumenta. D o c e n t, noftra in gente minime negle£tam fuifle litterarum curam, im m o extitifle viros, qui & cives inter & apud exteros erudi­

tionis haud vulgaris laude eminuerunt. Indicant quoque non obfcure, pluribus in locis publicas fuifle indituras Bibliothecas vel Librarias , uti tunc appellabantur. H a ­ rum tamen quum nulla continua exflet. h id o r ia , placuit fparfa veterum tediiponia in unum collegia inter fe c o n ­ ferre, ut eo clarius pateat, quam adhibuerint majores noflri induflriam in iflis (ludiorum adminiculis com pa­

randis. Et poftquam deprehendimus, eorum fæpius re­

petita conamina non omni caruilfe fucceflu, exiftimavi- mns Hidoriæ Sveçànæ Litterariæ amatoribus non om p i- u ß difplicituram brevem illorum expofitionem , quæ de Bddrot+>eeis-med+i ævi 4 n S-vtogoflm 4 ic-uk -ex-pi-fcari. N e- que a propofiro abderruit, quod facile praevidebamus, f o r e , ut a multis cenferetur in re minutula collocata

p p e -

(7)

opera. Speramus enim, ab aequis rerum .æftimaroribus, fepolira temporum antiquiorum confideratione, nullam unquam inflittii comparationem inter Bibliothecas Euro­

pae hodiernas & vetuftas patriae noftrae librarias, neque ex hac collatione temere mox definiri, quo logo haben­

dae fint h æ , quarum non nili exiguas jam filtere licet reliquias. Longe enim diverfa fuit ratio iltius aetatis a rroltra, cui inventa ars t y p o g r a p h ic ingentem adeo li­

brorum copiam largita eft. A n t e a , quum manu erant fin- gula exaranda, quae pofterirati traderentur, innumerae fiefe librorum amatoribus offerebant difficultates, quæ præfenri tempore nec co g n o fci, nec æltimari re£le pos- funt. Pauca admodum inveniebantur exemplaria cujus- libet libri & haec ipfa maximi conflabant, praeferrim poftquam, occupata fæculo VII a Saracenis Æ g y p to , i n ­ terrupta prorfus fuere gentium Europaearum in his terris commercia. Praeclufo enim tum aditu ad papyrum Æ - gyptiacam., mirum in modum crevit difficultas obtinendi membranas, librariorum ufibus fufficientes, im m o multis in locis, licet ingenti oblata pecunia, impetrari amplius non .poterant. Ortam hinc inlig.nem librorum caritatem teftantur exempla in a£tis hujus aevi haud infrequentia.

Sic fæculo XI Exemplar Homiliarum Haimonis, Epifcopi Halberfladienfis, fibi comparaffe Comitiffam quandam An- d egavenfem pretio ducentorum ovium refert MubiUon e).

Initio fæculi X V vendidit Francifcus Fogçius Antonio de Palermo Liviutri, viginti Ac centum aureis f ) . Quin etiam verfus finem hujus fæculi, L U D O V I C O XI Rbafis, medi-

A 2 ci

t ) A n n al. O . S. B . T . IV . L. ö r , n. 6. Parifl 1 7 0 7 . p. 5 7 4 .

f ) Denis B ücher kunde p. 85. T . I. Scripfit Antonius ad R e g e m A L P H O N S U M hac de re inter alia : Illud n prudentia tua /c ire defidtro, uter y ego, an P oggiu t, melius fecerit. Is ut vi! latu F lorentia em eret, L i‘s v iu m , quem fu a manu pulcherrime fcripferat, ven didit: ego ut Livium e~

m am , fundum profiripfi. .

(8)

ci Arabis, opera commodare noluit Facultas Medica Pa- rilienfis, antequam magnam vim fupelle&ilis Regiæ op- pignoraverar & vadem infuper reftituendi libri, llluflrio- rem quendam Optimatium dederat g ). Eadem, fi non m a jo ri, temporum iniquitate laborafle Patriæ eruditos fatis indicant verba Teftamenti Ifra'élis E rlandi, Epifcopi Arofienfis, init, fæculi X V confignati: Decretum D c- cretales, que eruimus pro E I talentis cupri, que tum vale­

bant centum marcbis denariorum h. e. fecundum rationem noftræ monetæ i6 o Thai. imp. item M ijfalis, quem habui- mus emptum pro decem marcbis argenti pu ri, h. e. 80 Thal, imp. b). Hominis igitur communis fortis non erat, læ-t tlorem aliquam meffem librorum colligere, quum ad u- num alterumve coemendum vfx fufficerent facultates di­

tiorum Principum atque Ecclefiarum. Neque igitur mi­

rum , f i , quem librum aut cafus felicior , aut hereditas alicui indulfiffet, hunc ille m oriens, tanquam cimeliorum omnium pretiofilfimum , Monafterio vel Ecclefiæ vicinæ pro remedio animae fuœ donaverit. Itaque tantum abeft, nt jure quis offendatur paucitate codicum in Bibliothecis noftratium antiquioribus, ut potius mirari fubeat, illis y quibus præ exteris longe graviora disjicienda erant ob- liacula, lieuilfe tamen fuos in loculos eam inferre vario­

rum Scriptorum turbam , quam re vera collegerint. N e ­ que illis vitio quis vertat ipfum dele£tum librorum. F u­

ere enim Bibliothecae, quarum ad nos aliqua notitia per­

venit , fingulæ aut Cathédrales aut Monachales. Et lau­

dem potius, quam vituperationem meruiffe videntur ha­

rum antiflitcs, quod omnium primo ejusmodi conquifi- verint libellos, qui eorum officiis cognofeendis & rite ex-

er-

g) Gnbr. K nudf, A ddit, à I’ H iftoir. de L O U IS X I , par Comminer, edit, de du Freftroi, T o m . 4. p. 281-

b) Stjcrnm an, A n m irk n . vid. F ttr i N ig ri H iftoria om Vefteräs.

Bifkop. p. 5 4 .

(9)

. . . . in Svfagàtbia. r .:n f

érceridis maxime infcrvieba'nt 5 & cum ad hos o m n e s . e - m endos atque defcribendos, nec tempus, nec reditu# or*

dinarii fufficerent, merito excufandi, fi aliorum, illis cer­

t e , minus utilium collectionem penitus neglexifle d e p r e ­ hendantur. Accedit quoque, veteres Scriptores illa ae­

tate fuiffe perraros , ita u t , licet horum opera vel fum- m o ftudio perquifiviffent noftrates,non tamen potuiffenf v o ti fieri compotes. Favet huic conje&uræ haud dilîimi- lis penuria AuClorum Clafficorum apud exteras nationes.

Certe in Gallra faeculo nono fruftra quaerebantur Infti- tutiones Quintiliani & liber Ciceronis de Oratore, fi fides habenda fuerit Lpiftolæ Abbatis cujusdam Ferrarienfis , in qua Papam magnqpe^e obt^efiatur, ut horum apogra- jfha übi ad tempus permitteret i). Quæ raritas Scripto­

rum Graeci atque Romani fermonis etfi varias habuerit cauffas ; praecipuis tamen adnumerandus, quem nuper te ­ tigimus , membranarum defe&us, cujus levandi gratia antiquam codicum feripturam delebant M o n a c h i , ut Tua illis inferiberent Breviaria, Mifialia & Legendas. Quan­

tam ftragem librorum melioris notæ pefîîmum hoc con- fiJium fecum attulerit, vel inde facile eft judicatu, quod ex innumeris, a fe diligentius examinatis manuferiptis Codicibus, maximam partem membranaceorum, exceptis, qui fæcuk) XII antiquiores, in numerum referiptorum referendam duxerit Montfaucon k). De cetero quam cau­

te fit procedendum in Aciis medii aevi, five politicis, five litterariis examinandis, neminem fugit, qui ja&uram monumentorum Patriæ, non una vice fattam, haud ig n o ­ raverit. H is deficientibus, vix quidquam certi ftatuere licebit de Bibliothecis priftinæ ætatis, quarum vera ini­

tia , incrementa &fata denique cetera^ qua magnam par-

A 3 t e m ,

i ) M u r a to r. A ntiqv. v ol. 3. p. 835*

* ) M ém . de 1’ A ca d em , des Infcript. T . V I in 4 . p . 6 0 6 .

(10)

t e m , ignoramus. Pericruat fimul cum ipfis libris haud pauca ,°quæ de his adnotaVerant illorum poflfeflbres, La- renr tamen forte etiamnum alicubi quædam huc fpe&an«' tia documenta, quorum examen ubi tavenrior in pofterum o c c a fio impertierit, negligere haud fahe fas fuerit ,'^fi /

q u a e in præfétitia B. L. cènfuræ licuit fubjicere collecta­

n e a , 1 no« prorfus ingrata fuiffe deprehendantur* < ri

% II.

In METROPOLI REGNI, nominis celebritate reliquas cöllcftäs olim Bibliothecas facile vincit Francifcanorum in Moiiafterio Gràmnnkebolnt /). Prima haud dubie initia ha­

buit circa finem fecufi XIII j anno enim D ît 1270 fun­

data eft domus fratrum minorum Stockholmise, ut ipli in Diario ad IV Non. Januar, adnotarünt w ) , licet ex libris etiamnum refiduis qui expreffirm fervant anni m en ­ tionem , nullum invenerim An. 1348 antiquiorem. I n ­ ter e.qS,1 qui fttam !Librarlæ huic augendae ornandaeque operatn dicarunt, eminet Kamitus Johannis, cujus nom en

& merita ih pluribus codicibus comparent. Ex. gr. in cod. membran, föl. qui nunc eft Upfaliæ, legitur: Liber af/ig natus conventui Stokbolmenß, per fratrem Ka mit um J o ­ hannis , Sacrae Theologiae B acc a laureum, ordinis gîte minorum ciiftodem gardianum Stokholmenfem imjuifttoremque noll rum;

dè elimofinn fua^ fuperfunt piares libri præfato conventui 'Stok­

bolmenß a jjign ati, per intytulationem nominis fui de expres- fo anna 8? praeditiorum, verbis biff?: quia iff ins libri [externos in bunc modum fumptos a capfa antique libtrarie renovari ac - - * //-*

- • > 0 Hujus manfciotfem (io iït Ahr, A n d r, A u fe r mannus, in H ifh L iturgie.

M e/fentus, Scond. Illuftr. T . X V . in Dpdic. R h yzeliu s, M o n a fterio lo g . p.

3 8 , 3 Q , 4 0 . 0 . Celfius, Hift. Bibi. U pfal. p. 16. M . Cel/tus, H ift. Bibi.

Stoclcn. p. 4. ftörreT n isf S tritt, in ’ HîîE 'm b l. U p fal. p. 2 6 . S tT ltlter;

F ata T e m jd i R iddarbolm . p. ip .

m )’ È x te r p ts f Ö laf. Mirtorit* Lund. *762; p. 6.

(11)

lig a ri fecit y nove iterum liier nr ie imponendos y Atr. D :i 148&

D ie S:ti Gregorii. In reliquis fervatur adhuc memoria Fratris Jacobi Magni cod. membr. form. 4. quem fcribi fecit & conventui affignavit An. 1348. Et in vetufto Ca­

talogo Sacerdotum & Scriptorum ord. minor, nominan­

tur Henricus diBus Da kin, qui libros multos Çf utiles de­

pu tat ad noßram librariam & Laio, qui legendas domus feri- pfit n). Crevit hac fratrum induflria & liberalitate Biblio­

theca Francifcanorum ad annum usque 1 5 2 7 , cum vi notiflimi RecefTus A roffen fis, una cum reliquis monaffe- rii b o n is , R e g n o , in perpetuam pofTeflionem , adjudica­

batur. Nulla fui parte orbam, euftodiæ diiigentiori fuis- fe mandatam refert Rbysschus o) & manfiffe videtur an­

tiquo loco talis, qualem reliquerant M on ach i, ad tempo­

ra Regis J O H A N N I S III. Hi.C Jefuitis Jo b . Herbeßo 8c Laur. E rici Forfero, quos Scholæ Theologicae, Stockhol- miæ inftituendæ, præfecerar, non folum hanc Bibliothe­

cam integram conceffir, fed etiam fuam Ipfius nuper emtam , & partem aliquam Upfalienfis p). Qua e i R e ­ gis munificentia fur rex it Bibliotheca, a novi?-dominis , Jefuitarum in Syecia appellata; & cujus fjpoliis onuffi Ri- gam alii, alii Brunsbergam fe contulerunt, cum tardem, dere&is peflimis illorum machinationibus, an. 1581 R e ­ gn o exire coa£li funt q). Partem illam librorum , quae rapaces Jefuitarum mapus effugerat, Regiae Acacemiæ

U p fa­

tt) H u n c C atalogum e calendaria pervetufto deferipturn typis ex - preffit Stricker 1 . c .

‘o> L . c. p. 3 9 .

f ) M ejfett. L c. T . V 1Ï p. ^ 3 . M .{ Celfius L c . p. 14* , , , q ) A t r ab.' A ndrea, b C. M QJfiW L Ct p» t é . Q l C d ß y s’j. ç .,p . 1 6 . qui etia m a d d it, adhuc invepiri in Biblioth. U p fal.Iib ros h o c

tm P ? , «d m arginem titularis folii : Infcriptns Catalogo BilA. Sae. IF jv, *«

Sveti a , ubi ex p u n ftis v o cib u s, in Svttia, it« t f in ie n u t facile le g i poffint-

vocabjtdum Brauns ber g repofuerunt.

(12)

Upfalienfis Bibliothecae de integro quafi condendae, d o ­ navit Rex G U S T A V U S A D O L P H U S 1621 r ) , cui alte­

ram quoque , injufte abreptam, fua vero victrici manu recuperatam , paullo poft addidit, quum integrum & ^ R i­

geri lis & Brunsbergenfis Collegii Jefuitici librorum appa­

ratum eidem Academiæ lëgavit s). Sic tandem bona pars antiquæ Gråmunkeholmenfis in Academicam U]p fal i ê hie fn transmigravit. Ex hujus Mfcr. Codicibus, qui olim per­

tinuerant ad librariàm ord. minor. Stock höl men (is , fé- quentes fpeciminis loco adferre licebit.

Cod. membr. in fol. emtus Revaliæ a Kanuto Johan. 1488.

in quo coritirtefur, ut in (chedula, exteriori parti in v o ­ lucri adfixa f ) , ad notatum eft: LeSlura dofloris exim ii fratris Alexandri de hales libri prim i fententiarum ord.

fratrum min. irrefraftabil.

Cod. membr. in fol. Textus glojatus pofteriorum analethico- rum; Originalia in naturalem Pbilofophiam per alphabetum;

Sophismata. '

Cod. membr. in fol. u) Summa five colloquium a magißro Job. Sa len ft de ord. f r . minor, compofïtum. Abflra&a de libro Senecae de copia verborum x) Proverbia Senecce. Ab»

; flra .

r ) G U S T A F A D O L P H S D o n a tio n s b r e f: Till det f j c r de i TiU liibliothekens upråttéffe hafvom vi f i r år at de Bibliotheken , fom vt bafve hår

* kloftret ftdende.

j) _ 0 /. Celßus ]. c. p. 2 0 .

t ) Ejusm odi fchedulis m em b rap aceis, cornea lam ina obdu& is, in- firufti funt quotquot vidim us ex libris h ujils B ib lioth ecæ -

u) In part, inter, involucri hujus cod ic. adnotatum le g itu r : anno ah incarnatione D :n i millefimo t recent, quiuquage/ feptimo, Iße liber f u i t fr a tr is Gorcelli falkedata de Régno.

at) Continentur h o c o p u fc u lo , u t duobus quoque fe q u e n tib u s, fententiæ morales nullo ordine cum ulatae, fi Proverbia e x c e p e r is , quae p er Alphabetum funt digefta. Ipfe liber de copia verboru m , quem n u s­

quam memoratum vidi in ter feripta Scnecce fu p p o fita , exftat in alio

C od. Bibi. Upfal. chartae. 4 :0 , in quo Senecx etiam tribuitur & confiat

(13)

ßraäta de remediis fortuitorum. Liber Seneca de quatuor virtutibus cardinalibus cum Tullio de officiis j ) .

Cod. membr. in 4.0. Mdmotreclus %), Computus manualis a).

De legendis Sa*n£lor. De Sermonibus bomiliis de tem ­ pore, de Hymnis, de Menfibus Hebraeorum. Hcfles Sacerdotales.

Cod. chartae, in 4:0. Tabula ad inveniendum Solis Çf Lunae conjunSlionem. Traft atus Magi [Iri Rotbgerii kunrvnenii b) , ordinis minorum miniflri quondam anglic contra hbellum

B Hr-

V l I I cap. Incip. Primum argumentum compofite exiflimo & c. F in. Tur•

pißima jactu ra tJt, qua per neglige ntuim fit. D enique adjiciuntur fe x ver­

ius* q u o s Seneca dicitur com pofuiffe in balneo ante mortem.

y ) S ic m anu r e c e n tio r i, in fronte primi traftatu s, qui Seneca tri­

buitur; ipfi vero operi praemittitur brevis praefatiuncula, quæ dicitur Prologus in librum de bonejlo f utili, qui 1 /agoge I? tamquam verbum abbrt- viatum in totam ethicam. Sequitur dein ipfe lib e r , qui h êic appellatur Uber de quinque partita confvetudine honefii & utilis Incip. Triplex\eft con- Jtlii capiendi deliberatio & e. In fin e , mutilus. C ontinet excerp ta pluri­

m a e Tullio, ut h eic fem per vocatur, de Officiis & e x Scriptis Seneca, Epifiolis in p rim is, quædam difta Platonis, Horatii, Satlufiii, qui tamert P o eta appellatur, Lucani, Juvenalis & Ifidori, & Joca nonnulla P ro­

verbiorum Salomonis, quæ fingula fuas infpergendo obfervationes con- u exu it & certis fub capitibus revocavit quisquis dem um fuerit hujus com pilationi^ au ftor.

z j P ro M am m a tractus. Glofias com ple& itur in V . & N . T eftam . lib r o s , & ed itas e ft , fub eod em h o c titu lo, una cum reliq u is, qui in h o c c o d ic e occurrunt traftatib u s, com puto e x c e p to , M o g u m ia , per Petrum Scboiffcrum 1470. T itu li rationem reddit auftor in fine pro­

lo g i , qui in im preffo exem plari e x fta t, in nofiro autem defideratur : quoniam, a it , mores gerit talis decurfus pedagogi, qui g reifts dirigit] parvu­

lorum , mamme tractus poterit appellari.

n) Q uum h ic c o d e x conventui fuerit adfignatus an. 1 3 4 8 ; licebit 111 antiquiora tem pora revocare verba Lagerbringii, Den aldfla Computus, fiom man bittils kan upvifa fr å n våra o r te r, torde vara den , fom en Stu­

derande från Skara n ffkrifvit 1 4 2 6 . Sv. H id. V ol. III. p. 8 6 6 .

b j E lo c o natali in A n glia accepit hic Rogcriit f co g n o m en Con novi i

Connovay, Connovei,

(14)

ArfbnuTcevii c) , Arcbiepifcapi ordimun mendicantium per- fecutoris , quod f m t r es hbere n mitre ve/ leant cot;ft ffior/es quarumcunque perfonaruin. Acccffius t/d informationem f t o addifcione ju r is canonici. 7 racla tu s fufer Jtimmnm logice fidentiis notabilibus logic je util/bus. 7 er mini naturales. Ter­

mini Tbeologicales. Compendium Velens Teftamcnti. De complexionibus Elementorum. De T ir t utib it s Signorum Çf quando debeant evitari.

Cod. chartae, in 4:0. Legenda S:ti Bonaventurce Cardinalis d).

Nova hi fi oria &r legenda S:ti Bernbardini. Hi fi or i a 7 runs- figurationis Domini. Officium mijfie de SanBi(fima facic Donnai jfEfu. De Natura anni cum certis annexis mi­

raculis & notabilibus. Speculum peccatorum de contemptu mundi per beatum Bernhardinum ord. vtin. editum U mo­

dus difDonendi (e ad mortem.

In Coenobio Ctarenfi, a R ege M A G N O L A D U L Â S anno 1282 fundato, fa&am fu i 1 Te aliquam librorum col­

lectionem p r im u s, quantum c o n d a t, exprefle dixir Rby- zelitis e ), cui confentir, levicula tantum difcrepanria, Cel- fius f ) . Mentionem quoque injicit Mefifentus veter is utn- usque mon aß er i i librarii g ) , quin etiam in legato Regis G U S T A V I A D . nominantur plures Bibliotheca? Upfali- am ex Monallerio transportanda?, quod tamen de Regta

& Francifcana fele facile patitur explicari. Itaque d o ­ nec his antiquiora acceflerint argumenta, licebit tantifper dubitare, an re vera pofTedcrint Moniales Clarenfes li-

bro-

c) V erum n o m en R ich ardu t, appellatus h eic A> chmactnius, quo­

niam A rehiepifcop. erat /h m a g h ia in Fh/ entia. ' d ) Hanc ex cip it in ipfo libro a lia , in cujus in itio hmc adnotata:

LegendiJ btte coufcripta per domi itum Petrum Infantem , filium Regis Por.

tugnllice de martirio fanPtoruin quinque m artyrum fra tru m ordinis minorum.

r) L. c. p. 4 0 . U bi tam en, unde hujus rei notitiam habuerit, p e­

nitus reticet.

. / ) H iftor. B ib lio th rr. S fo ck h , p. 14.

g ) Scond'. Ilhiftr. T . V I I , p. 3 3 .

(15)

in S v i cgot h/a .

brorum' quendam apparatum diverfum ab illo , qui ufi- biis earum förlitan patuerit, poRquam, venia Reo,is G U ­ S T A V I I , diruto monafterio Clarenii, in Francifcano- vum immigraverant. Anfam dubitandi fubminiftrat paul- lo infolennor prgefenria Bibliothecarum in cellulis v ir ­ ginalibus, & in primis altiffimum hac de re iilemium N ordbergii, qui omnia , etiam multo m inons momenti , Hiftoriam Monafterii Clarenfis illuftratura, fummo ftudio eonquifivk.

§. III.

U p s a l i æ , praeter A rchivum , cujus -meminir Johan­

nes Magnus 6 ) , in quo fervabanrur documenta varia, tam politica, quam Ecclefiaftica, & e quibus fupereft ad­

huc colle&io quaedam diplomarum a R eg ib u s, Pontifi­

cibus aliisque, Ecclefiæ datorum , Regiftrum vocabant Veteres /) , cui fua quoque Sacerdotes infperferunr Hiflorica adnorata k ) ; peculiari etiam librorum fur pelleéfili infhuchim fuit Templum Cathédrale. Probant hoc illorum telHmonia , qui mutuos inde libros accepe»

rint, quale eft illud Gott mari Curati Ecclef. B. Eirg. E- nekopiae & Prioris Monafterii Eadftenenfis l ), in quo iibi a Birgero Archiepifcopo an. 1368 concefTum fatetur li­

brum , in quo continentur tra Elatus de veneno, de quatuor v ir ­ tutibus cardinalibus , fermones Ma gift ri 7 horna Angelici Or­

din. E radicat. de pugna fp iritu a h , ■cum aliis traSlatibus ; i-

B 2 tem

/’) Hiftor. Svec. L. X X ï , c. 2,

i) Praeter hoc Upfalnoife fervantur fimilia ejusm odi R cgîftra Eccl.

JJncopeti/is , Scnrenfis, Stttngntfenfis , A lm nfts & L.undenfis in R e g io A r­

c h iv o , quod S to ck h o lm iæ e ft, antiquitatum.

*) E x hi fee membranis Ecclefiar Up&lienHs edidit Schiffer, Upfal.

Chrniticotl dc Arcbiepifcopis à t Sacerdotibus ca ren s Eccieftœ Upfali- enfis & H olm iæ 1765 lfr a A it Erlandi Vitam S. Et iri Regis Svec i a , c?' ejusdem Regis miracula. Reuzelitis in M onum ent. E e c l. S v e o g o th . p. 6 8 Catalogum Regum Paganorum pariter ac Cbr ijt i ano rutu.

I) Schejfet i Upfaiia llluftrata p. 75.

(16)

tem in c7 lio volumine librum M agißri Her mandi de Bello Fi- fu. Idem confirmant ultima verba Inventarii D o m us Archiepifcop. an. 1369 adornati, quibus affirmant præ- fentes Canonici ad librariam Ecclefise Upfalienlis fpecia- liter pertinere, librum Etbirnologiarnm, quendam parvum texium fexti decretalium cum modo injungendi publicas poe­

nitentias , unum Pfalterium cum glofja Mngißri P etri Can­

toris Parifienßs m). Et originem Se incrementa inlignio- ra debuit hæc Bibliotheca, ut reliquae fere o m n e s , do­

nationibus privatorum. Certe An. 1278 legavit Eccl.

primus Præpofitas Upfalienf. Bero Bibliam in duabus p a rti­

bus , Ev.mgelia glojfata î? P[ulterium cum gfoffd n). D e quarto Jï’ræpof L . /Esfelio dicitur in Chronie. Ver. quod inultos libros reliquerit Ecclefia Upfal. 0) & eodem au£tore, de bonis Arcbidiaconi Job. Odalpbi , bnbuit Ecclef Upfalt plu­

rima memoria digna , videlicet libros multos & c. p). Eodem liberalitatis genere fuum in Ecclef. affe&um teftati funt M attb. Enecopenfis q) , Laur Nicolai r ) , Canonici Upfal. &

Archiepifcopus Jacobus Ulfonis s \ H o s vero om nes lo n ­ ge poft fe reliquit, five numerum librorum, five indo­

lem quorundam ifta aetate rariffimorum refpexeris, Hem- mingus Canonicus Upfal. qui Teftam enro, Par illis con*

feripto, Cathedrali Ecclefiae Upfal. adfignavic, an. 1292 Gaujredum Taneredum, Summam Rotlandini, cum gloßula,

Li-

w ) In ven t, apud Peringße. M onum . U llerSk. p. 315.

n) T efta m en t. Bernois ed it, a Scbeffeio, in n o tis ad C h ron icon Ar- eh iep ifcop . p . 119.

0) C hronie. Archiep» p. 141.

p ) L. c. p. 150.

q ) G a f 1 3 3 0 till U pfala K yrk a fin D ifcant Bok. P erin g ß t. L c. T . I I . p. 2 3 3 .

r) G a f 1 3 6 6 till U p f. K yrk a t t t dtcretxjn med de andra bocken.

Ib id . p. 2 2 4 .

s') G a f âfven i litt T efta m cn te a f d. 12 A pr. 1 4 9 6 till U p f. K yrka

eu bop böcker. Ibid. p. 17 0 .

(17)

Librum fu g itivu m , Egidium de Fufcariis, Sextum c f Septi- vi ui ii librum Decretalium, omnes Decretales E x travagan tes, Chronicam M artivianam, Libellum de Marejchalchia Equorum Sf multos alios libellos J u ris cum quibusdam feptem quater­

nis , in quibus continentur nobili [fima dittatnina., Theoretic attt Planetarum, Canones, Tabidas Toletanas, Geometriam cum commento Campani, Tres Libros Mujicos , Libros Quadrantis Ef ipfum Quadrantem y Computum, Librum Pbyficorum Ef Mappam M undi, Lucanum Ef omnes Eirgilianos t). Sed neque neglexifie Præfules Upfalienfes * quæ Cefe obtule­

rant, occafiones, venales comparandi libros , patet e x apocha Viduæ Magni B irg eri, qua fibi ab Ecclefia folli­

tum fatetur pretium librorum, quos poffederat olim fi­

lius Birgerus M a g n i, Epifc. Arolienf. a). Quo tandem haec Bibliotheca devenerit, & quo fato aut perierinty aut aliorfum fuerint abdu£li libri vetuftiores, reticent m o ­ numenta. K am quæ fervatur adhuc in T em p lo Cathe- drali , fi partem aliquam antiqua? conftituerit olim , coL- ligi tamen vix potuerat ante finem fæculi XV. Sunt c- nim plurimi libri impreifi , licet qua maximam partem r fæculo typographico. Indiculum LXVIII horum fiftit Norrelius *). Ipfum aurem Inventarium hujus colle£tio- nis An. 169$ , præfente EL Obreclt Acad. Upfal. Biblio- thecario , adornatum exhibet CCXI Volum ina, quorum quatuor Mfcr_ Videlicet Cod. in fol. qui continet Non­

nulla Tbeelogica ; in 4:0 Dive>fitates inter J u s Civile Ef Canonicum at que alia * in 4:0 E x Regiflro Gregor ii ad uni- verfos Epifcopos per Siciliam ; in 8 0 De variis argumentis

B 3 In-

t ) Præ ter h o s c o lle g e r a t etiam Hewmmgus lib ro s tam N a tu r a le s , quam L o g ic a je s & G ra m m a tica les, quos dem i reli& os A n d rea cuidam d ifto Cnhs rodem h o c T efta m cn to le g a v it , cujus autographum liiper- eft etiam num in R e g . A rch iv. A ntiqv.

« ) Stjernmnns A n m . ô fv er V. K ig ri K ifleria c m Veft. B ilk. p. 73..

x ) S tr id . in H ifh B iblioth. U pfalienlis p. 2 3 .

(18)

Inrer alia bona Templi S:<s T rin ita tis, quoe an. 1519 adnotavit Job. L au ren tii, C 11 rar. ad Ecclefam , enume­

rantur etiam libri circiter XXX, quorum aliqui valde a n ­ tiqui vocantur y \ Sunt tamen linguli ejus indolis, ut ad apparatum Eccleliafticum ifta ærate neceflarium potius re­

ferantur, quam ad reliquias antiquae cujusdam Bibliorhecæ.

In Domo autem Arcbiepifcopali multo infignior fefe offert librorum c o l l e g i o , antiquiflimis annumeranda, li ejus primordia repetere licuerit usque a Stepbano prim o Archiep, z) cui Papa inter alia fui favoris documenta librum quoque Evangeliorum contulit, dictum Carlakn tp a).

Indolem horum an. 1369 offendat Inventarium a Pering- Jkoldio exhibitum b). Enumerantur ibi plus quam cen­

tum diverii argumenti Trâ&atus, quorum, præter Libros S æ S:æ & in eam com m entarios, praecipui videntur, Summa TbeologLe Fr. Tbomx de Aquino; H iß or ia Eiclefia- ff ica i Hdtniliœ , Dialogi Moralia Gregor 11 Papæ ; M edi­

tationes Bernardi Abbatis Claret vallis ; Novus Codex J it- fi ini an i.

§ .IV . S i g t u n a & W i s b y a , ut veruftate commerciis, o pibus & civium multitudine celebriores Patrite urbes fuperabant o l i m , ita etiam librorum thefauris nemini ceflTilfe manifeftum foret, fi modo teifimoniis fide dignis fjngula fefe probare paterentur, qune de illis a quibus­

dam fcriptolibus memoriae prodita occurrunt. Quod ad Bibliothecam Sigtunienfem artinct, nobis co brevioribus li-

' . cet

y y PtrriWTjk. -M-onnm. f f : T . II. p. 14.

*) O biit an. I i8 5 - C h ton . V e t. E dit, a Scbeffero, p. 3.

a )

Ibidem & p.

i t

, ubi etiam origin em n o m in is C n -rh k n n p con:?- Oqra quadam alTequi conatur Scbeffer. A liam adfert Speqel, K vrk. Hift.

part. 2. p. 8 5 . Q uibus fuam d en iq u e, m inus tam en prob ab ilem , addidit R h y id iu t, EpiPéopofc. part. T. p. 29.

k) L. c. T . II. p. 31 2 ,

(19)

cet d efu n g i, quo accuratUrs, .quicquid refUt .mamrçnento*

rum Veteris Sigtunge, collegit dudum & in ordinem dis- pofuit Georgius IVa dm c). Per fumma tanrum capita e- undo praecipua quaedam momenta adferamus, n e , in hac qualicunque opella , defideretur .notitia librariæ & anti­

quae & ultimo lpco inter ceteras nequaquam ponendae d ).

Pertinuit hæc ad monafterium Domrnicanorum, quod, et- fi de illorum adventu tam in Sveciam , quam ad Sigtu- nam diveria referant H iftorici, plurimi tamen circa an.

1237 exftru&unn putant e). N e c multo recentiora elfe Bibliothecae primordia patet ex Cod. B. Upfal. Fratrib.

Praedicat. Siktonia' adfignato a Thoma Fpifc. Finlandenfi, quem obiiffe conftat an. 1248 / ) . Laudabile hujus e x ­ em plum fecuti Aint Magifler Laurentius Olai de OeftiAum., Decanus Upfal Eccl. qui novem volumina dedit conven- tui g ) , Olavus Pauli,, Lc£lor Siktun. qui tres & viginti li­

bros fratribus contulit, Ifru'èl Evlandi, Prior Convent. &

Fr. 7 bydemanntts, quorum quisque librum dedit b). Trans- iiffe demurn hanc Bibliothecam in Academicam Upfal.

referunt Scbeffer 1) , Beuzelius k) , Rhyzehus i) , IViMin m).

A ne-

c) S igtu n a Stans & C adens, S ex D id. Acad. DpP. ed it. 1 7 2 9 ,3 0 ,3 2 . et) H å r var ett på den tiden on ft enligt Bibliothek genom inköp otb tefiam etuen fn m h la t, nt det kunpt fans få d n n t annorftådes. R b y z. M o n a ft.p .ö l.

e) E xftaijt quidem litteræ m onachi Thoriris S igtu n . quibus fatç*

tur fe an. 1208 a D om in icain s mutuum acccpifle B reviarium , illiu s p o d m ortem .fra trib u s re ili tuer, du m ; fed quo minus h o c tellim on io u- tam ur ad probanda initia jam tum .fundati monafterii atque in ftru d i a- licu ju s librorum apparatus, prohibet au d oritas Lagerh rin g ii, qui hanc anni n o ta tio n e m , u t m inim e gen u in am , penitus rejicit. Sv. Hiftor. V o l.

4 - P- 4 SÔ-

/ ) Jro ftcn , Chr. K pifc. Fini, apud N ttte lh ln d t, Sch ved . Bibi. Erft.

Stück., p. 6 8 .

e ) Pitulos horum & ipfum legatum adfert J-VaUin, 1. c .p . 3 2 0 , 32T.

1

> )

Ibid. t) U pfal. Antiqua p. 190.

k) Blonum. E cclef. S v e o g o th . Prolog, p. 3. I ) M onafier. p. 6 t.

//>) L. c. p. 3 1 9 .

(20)

A nemine v e r o definitur, utrum R eg e jubente ftatim poft Comitia Arolienfia huc fuerit deve& a, an ferius; utrum in teg r a , an qua partem tantum n). Sed quo demum cu m ­ que fato id accid erit, certilîîmum eft inter Cod. B. Upf.

exftare plures, qui Sigtunienfem olim conftituerant, ex.

gr. Cod. membr. nitide feriptus in folio, in quo c o n ti­

netur Ehr ardi Gr it cis mus 0); Cod. m. in 4 :0 , Sermones de adventu î f aliis temporibus ; Cod. m. in 4:0, Suffragium Cu- ratorum, quod compilavit Laurentius, Decan. Upfal. & poft- modum frater ordin. prædicatorum />);' Cod. m. in 4 :0 , Expofitiones in libros qitosdam F. Zf M. Te ft am enti, feriptus

& emrus Parifiis; Cod. m. in 8:0, Sermones de feftis San- Slorum, ubi Oratio Dominica cum Sym bolo ex anriqua verlione Svethica comparet ; Cod. m. in 1 2 , P h a retra, cujus in folio primo adnotatum legitur: lfte liber, emptus pro viginti quatuor folidis parifienfium, eft conventus Sik- tunienfis per fratrem lfraëlem leSlorem Siktunienfem ; ad­

ditur dein follemnis in libris Siktunienfium imprecandi formula : Quicunque ipfum fine eorum licentia a lien a verit, vel hunc titulum malit iofc deleverit, anathema fit' q).

IVis-

ti) N eq u e in H iftor. B . U pf. de hac r e . m em oratu om n in o digna, aliud quidquam o c c u r r it, quam ipfa verba tVallini tranferipta.

0) H u ic co d ici adhæ rct etiam num catena Ferrea, quali fin gn los hujus B ibi, libros Fuis lo cu lis alligatos fuifTe refert TVnllin. 1. c. Tpfum co d icem accuratiffim e recen fet Hi ft. L itterat. GræC. in S v ec. S e f t . I .p .3 .

p) Scripfit etiam Summam de M inifiris & Sacra mentis Etclefite, de qua E r. Benzelius, in C a talogo Mfcr. Cod. B. U pfal. Vellem opus boc Laurentii ederetu r, fingulari enim cura conferiptnm e ß , fat ß y h perfpicuo sEf pro ratione illius a ta tis nitido. Q hiit Laurentius hrcce A n. 1332.

q) C on jeftu ræ Cnroli Rcinb. Bercbii : maße hafva varit en Bok a f nHehanda fin d fnm lingar, art tiflg d , ^kanfke efrer Franfyfkan r un fatras) ett Repertorium eller Promptuarium. K gl. Bibi. T id n . 17^7 fk' P' 44 * e * affe refpondit h ic C od ex. C onftat enim fo liis tantum 177 & nih ilom i­

nus divifus eft in Cap. 2 0 0 diverfæ m ateriei. Tdeara libri op tim e fub-

rrïiniftrarit feqq. verba præmilTæ præ fatiuneulæ : hi cotttmißionis mec

prim ordio, cum ol/ mentis recreationem auctoritates feriptorum legerem, € ’

(21)

- • W isbya floruilTe Bibliothecam, qua ditior, nec in Svecia, nec multis in locis Euro.pæ aliis, ifto tem p ore, confpiciebatur, tot Scriptorum teftimooiis probatum v i­

detur, ut temeritatis notam vix effugeret, qui hujus rei idoneos telles ultra defideraret. Primus in hac lenten­

tia eft procul dubio Jacob. Ziegler , qui in Sc bon ài ce de- Jcriptione, de urbe Fîsbi dicit: Emporium fuit antiquum, ce­

leberrimum , inftar ejus apud Genuam Ligurum - • Eft ho­

stie que fertilitate agri arce c f monaftenis infignis, in re ­ liquis eft coenobium Grdin. Beneditli, apud quod eft Biblio­

theca circiter dnum millium mitiorum &T5 codicum vete­

rum r). Hujus aflertionis Auctores licet reticeat, fuifle tamen Johannem Magnum & Petrum Arofienfem s ) vero eft limillimum, quum ipfe in praefatione fatetur, fe quic- quid de Gothia, Svecia, Finlandia attulerit, accepifje a duo­

bus illis Epifcopis, tunc in urbe (R om a) privatis amicis ficum conjunSUffîwe couver fatis. Ziegler i verba rranfcripfit

Cuchlceus t ) , Munfterus u) Sc forte alium non habuit au-

C £lo*

legent varias corruptiones perciperem, placuit m ihi, ut ad ipfum fontem ori- vinalium recurrerem 4?” ipfe iterum aliqua exciperem, u t , quel ad meditatio­

nem , pradicationem, difputtitionem, ihidem effent utilia, reperirentur. Diftin- Xi autetn optifculum iftud in quatuor libros, I, D e perfonnrum varietate. TT, D e principalium vitiorum iS? virtutum multiplicitate. ITT, D e periculo/is. IV , D c gratinfis. Iti unoquoque libro pofui L Capita. Opus Pharetram appella- v i , -quia p e u t in pharetra jactila reponuntur, quibus hoftis hoftern f e r it, m ilitat d e jic it, fic is? hic varice auctoritates, quas f i manu tenemus, bo- ft*m antiqmtm dejiciemus. Sittit denique -catalogum originalium , quæ c o n f u l u it n e m p e VIT ex feriptis G regorii, X V A m brofii, VITI C bry- J'ofiomi, V i l Ifidori, L X X X 1 I Augufim i, III H ieronymi, X V Ber nardi,

II Anfelmi & V Seneca.

r ) S ch o n d ia , edit. 1532. A rgentorat. fol. CVI.

s) D o fto r e m fcil. Petrttm Mayn't, qui ab an. 1504 D om us $ . B rigitta Procurator Romae d e g e r a t, atqne 1527 Epifcop. Arofienf. fuit elettu s.

Rhyzelii R pifc. P. I. p. 2 6 2 .

t ) V ita Theodorici, in dedicatione "ad Pavmgnrtnerum, & etiam p. 3 *

«d. P eringJk'lJ, u ) C osm ograph. L . IV . p. 8 3 2 . Baf. 1550.

(22)

ftorem criam Vnfiovins x ) , licct Bibliothecæ defcriptio- nem paullo inflexerit affirmando, quod Visbyae in monaß.

Belied, duo millia codicum duntaxat vetuft i (fimorum numera*

ren tlir, recentium praeterea ingens numerus. Poft Vaflo- vium ,idem narrarunt dein, longo ordine, Meß'enius y ) , Loc- cenius a ) , Rbyzeiius a) , vinander b) , Norrelius c) , tVaUin //), Stjernman e)y & ambo Celfii f ) , nullo difcrimine alio, quam quod Bibliothecam iftam non W isb yæ ; fed in celeberri­

mo olim monafter. Romenfi prope W isbyam collocandam effie exiftimaverit fFaUinus\ negat e n im , fuiffie unquam in ipfa urbe aliquod monafterium Bened. Ordinis. Verum e- n inw ero, quum de eximio adeo Thefauro, non dicam, li­

ber aliquis, fed rte verbulum quidem apud antiquos, fu- perfit, magna fubnafcatur, necelle eft, dubitatio, an v e ­ ra Z ieglcro narraverint Sveci Epifcopi, aut eorum m en ­ tem re£te fit ille affiecutus g). Forte aliam non intelle­

xerunt Bibliothecam, quam Fratrum Minorum W isb y e n - fium,

x ) V it. A q u ilon , in dedicat, ad R . S IG IS M U N D . C ol. A grip. 1 6 2 2 . j ) S con d . Tlkrftr. T . X V . in dedic. ad R. G U S T . A D O L P H .

z ) A ntiquität. S v e o g o th . L. II. c. ‘15.

a) M onafteriolog. p. 156.

h) H iftoria Arffis T y p o g r . in S v ecia p. 4.

c) Striftur. in H ifi. B. U pf. p. 2 6 , 35*

i) GothlSndfka Sam l. p. 4 8 .

e) T a l o m D e Lard. V e t. tillftünd i S v e r g e under H edend. o ch Pâfvedôm et p. 122.

f ) H iftor. B. U p f. p. 12. & B . S to ck h . p. 5. H is addi etiam p o terit, tefte JVaVino, Frodunn, a q u o B iblioth. W is b . appellatam d icit D ie Elteße und Fürtrefflicbfle Bibliothèque, B efch reibu n g d es K onigr.

S ch w e d e n T . I. g . 5 9 6 . Q uum v ero ad m anus non fu erit liber h ic c e , num alicujus fint fidei aut m om en ti, quse e x illo citantu^ , non lic u it

explorare.

ç ) D e interitu hujus B ib lio th ecæ peculiarem aliquam n otitiam habuifie videtur Celfius, quum p. 13. H ifi. B . U pfal, dicit : perm tnmr.

rtttn temporibus illis, quibus Bortiffi, L ubectnfts, V e n i rj/idins meurßom-

bus Visbyettfem civitatem depopularentur.

(23)

fium, cujus famam »pud exteros, etiam praeter verita­

t e m , extendere fui duxeriint effe officii, m o r e , Job anni Magno faltim , valde familiari.

Francifcanorum certe librariae manifefta, pauciora li­

cet , exftant indicia. Anno D :i 1401 obiit Fr. Jacobus de Her ve d e , quondatu Capellanus ad S. Jobannem & Baccala- rius Pavifienfis in artibus, qui reliquit PofliUam Conventui b).

E t An. 1409 obiit Fr. Hermannus Saffe, quondam Curatus ad Sanft. Laurentium, de Brandenborcb ortus, qui reliquit tria volumina fermonum in papiro videlicet ( alii legunt vo­

cato) Offencbp, Promtuarium Herman. Sa (Je, Cosrvicum ( alii 1 . codicem) de Sanft is in pergameno , D iet am Salutis, P oft ill am Juper Ew angeli a , Summulam J u r is , Ovidium mor a lita t um , Breviarium cum duabus parvis miftalibus i). Verfus medi­

um ejusdem fæculi videlic. an. 1442 repat'ata edificata fu it nova libraria k ) , quum antiqua haud dubie angufta nim is, vel pulcriori librorum difpofitioni non fatis con­

veniens videretur. Sequenti anno major pars librorum fue­

runt catbenate de elimofina Fratrum &T’ pars de ehmoftna poft dominum Henricum Ribbenes /). Locupleriorem quoque fuiffie hanc librariam, fvadent & facultates hujus mona- flerii infigniores m) & occafio augendæ BibLiothecæ, quam peropportunam fubminiftrabant longe lateque tunc tem-

C 2 po-

h) Lager b rin g , S. Hift. V o l. 3. p. 8 6 0 , 861. ubi tam en Dominic*, nu hic lib er cefliffe dicitur., errore forfitan ty p o g r a p h ic o , pro Fran­

ci/canis; ita certe & Ipfe p. 2 5 part. 2. Handl. i Sv. Hift. & Wallin., G oth i. Sam lin g, p. 2 5 4 . C itat quidem Lflgerbring, Cbmnicon N :o 10.

in Luiiewig. R ei. Mfcr. o. æ. T . 9 . p. 2 0 0 , led hujus libri cop ia n o ­ bis non c o n tig it.

i ) A nnal. Fratr. M inor. W isb y en f. edit, a Langebek, S criptor. Rer.

Danic. medii m l T. I. p. 263,

k ) Ibid. p. 2 6 3 . I ) Ibid.

m ) Conftat e x D ia r io , præter multa alia p retio fa , h u ic monaft.

ab anno 1 4 0 9 ad an. 1 5 2 5 , 6 6 6 march, argent, dono fuifle datas.

(24)

poris difieminati W isbyenfium commercia. Difperf» de­

nique fine dubio» fuit eadem fatorum inclementia , qua perierint reliqua florentifiimæ civitatis ornamenta «).

§. V.

VaDSTEISTENSIS Bibliotheca y fi qua alia ,' accuratio­

rem certe defcriptionem meretur. Diligenti enim cura

& magnis fumtibus c o n q u i û r a non folum antiquitus valde erat celebris, fed etiam h o d ie, ob fervata ibi m o ­ numenta patriae egregia, fiepius cum laude memoratur.

Accedit, quod nullius, inter antiquas, hiftoriam m elius, quam eft Vadftenenfis, habeamus cognitam. Lucem enim heic prseferunt ipfa adnotata Monachorum, fide dignifii- m a , in Diario, cujus ufym pleniorem debemus beneficio Duumvirorum de litteris immortaliter m eritorum , 01 . Celfit lenioris loquor munificentiam cum Benzeliano con- fociatam labore. Statim poft fa&arn An. 1384 follemnem inaugurationem monafierii, in id fedulo invigilafle v id e n ­ tur Vadftenenfes, ut libros maxime nece fia rios fibi com ­ pararent. Hujus enim ftudii documenta plurima fubmi- firar Diarium, exemplis tam Monachorum, quam M o- nialium, in libris com ponendis, deferibendis & ligandis firenue defudanrium. N e m p e in illo legimus fequentiat An. 1391 obiit Fr. Jebaim es, qui plura volumina Termo­

num totius anni, tam de San£tis, quam de Dominicis, co n ­ gregavit & compiiavit. An. eod. ob. Fr. Martin. Amtn*

d i , laicus, litteratus tamen , qui fcripfit Legendarium hye- male de Sauftis, evangeliarium & epifiolarium & kalen-

da*

n ) N eque ex ftac B ib lioth eca refiduus a liq u is , quantum n ob is q u id em con ftat, alicubi confpicitur lib ellu s. A dfert quidem A u£h P is - fert. (Te Statu R. L. in S vec. per tem pora U n io n is Calmarienfis p. 2 2 , verf.is, aliquot e cod ice quodam v e tu fto W is b y e n fi, fed ubi nunc fer­

vatur (Sc cujus antea fuerit B ib lioth ecae, non indicat.

(25)

darium. An. r4oç ob. Fr. Petr. Johannis multum ope»

rofus maxime in libandis libris. An. 1406 ob. Laur. Bei- t i i , Veftrogothus , erat in laboribus frequentilTïmus, ftu- debat, colligebat & (cribebat. An. 1436 ob. Soror Eflridb Gudmunds D r. feripfit mifiale fummi altaris. An. 1438 ob. Fr. And. J a co b i, qui fuir ftudiofus & diligens cor­

rector librorum. An. 1446 ob. Fr. Job. Jobdnnis, qui feripfit Bonaventxiram fuper Luc am , Vitas Patrum, R e­

velationes b. Birgitta: 6c alios libros. An. 1461 ob. Fr*

J o b. Benecbini de Calmar n ia , qui multa bona feripfit in conventu 6c compofuit IV Hirforias, 1 De Symeone, qui Cbriflum fufcepit in Templo. 2 De S. Joachivio, patre b.

Virg. M aria. 3 De Sororibus b. M. Virg. 4 De Katha­

rina filia S:tæ B irg itta . Arr. 1477 ob. Sr. Botildis Pœ»

dbers D r. quæ fuit bona feriptrix, ôc feripfit magna vo ­ lumina , mifialia 6c alia. An. 15200b. Sr, Chriflina Hans- fa D r. Brafka , hæc fuit bona feriptrix & feripfit plurijr

mos libros. N e ceterum eorum, qui longo ordine m e­

morantur, agmen perfequar 0). Huic Fratrum Sororum- que diligentiae auxilio venit 6c Clericorum 6c Saecularium infignior liberalitas. An. 1 3 9 t , reliante eodem Diario , dedit Laurentius, Canonic. Lincop. monafterio unam bi- bliam de melioribus, quas habuit, An. 1406 reverfus elt D o . Tyrrerus de Parilio 6c dedit monallerio libros, quos pro majori parte emerat pro propria pecunia, nempe Ca- rholicon, DiClionarium, Majus Speculum Hifioriale, Ratio­

nale Divin. Officior, una cum aliis libris & libellis, quos ibr prius portaverat. An. 1407 ob. Dn. Karolus de Thof-

C 3 to m ,

• ) H is tam en addantur notata Cod. B. U pf. N :o 5 4 , quo con ti­

netur M a ttlia , prim i con fefioris S:tæ B rig itta , Copia E xem plorum r M a tth ia s, tempore fan M ngiftrortm omnium fum m ns, plures libros fecit fc . concordantias ß tper totam Bib/ram , quas habemus in Vatzfiena in tribus vo•

lumin. rumina quantitatis, imum Utrum, qui dicitur homo conditus , kem

juper Apoettlypfin s item Tractatum de modis loquendi Ist quam pu res »VioiA

(26)

to m , m iles egregius & nobiliffimus in p o p u lo , qui d e ­ dit monafterio III miffalia. Servantur prærerea in Biblio­

theca Upfal. Codices monafterio adügnati per Petrum Prior. Alvaftr. per Job, Svenonis & Erlandum , C a n o n i­

cos Screngenenfes. Sed ne fic tamen laudabiliori, quo ferebantur, in augenda litteraria fupelledfili, cupiditati fatisfaftum videbatur Vadftenenfibus. Ubicunque lo c o ­ rum degebant Fratres, fui vel reliquorum ejusdem O r ­ dinis coenobiorum caufla, libros venabantur, defcribe- bant i em eb an t, taaximo etiam interdum pretio & f e ­ cum in Patriam ducebant. An. 1406 ad Concil. Conftan- tienfe miflus Fr. Tborirus Andrea c o lleg it, per quater­

nos , de diverfis venditoribus librorum in Conflantia , Cod. B. Upfal. N :o 26 , 7 2 , 7 6 & 77. D e Revalia re­

dux-Fr. Karolus Andrea an. 1414 multos traflatus, quos ibi reperir, fcripfit & fecum reporravit. An. 1418 obiit f-Fr. Job. P e tr i, qui ante duos annos rediit de Anglia &

multa bona reliquit in fcriptis & libris. Eximium aurem hoc in negotio monumentum offert Cod. B.- Upf. N : o 6 , in cujus folio ultimo Fr. Job. Hildebrandi, ad Cone.

Gonft. mi dus an. 1418? adnotavit , & quos, & quanti, Farifiis, libros, pro parte monaft. b. M. Virgin. & S:ta:

B ir g itta in Vadzftenum, emerat. Jllud ex originali de- feriptum non poffum quin heic exhibeam />). Primo unam bibliam in 11 Eoi. pro L fa it at i s , Libros de feptem dois (forte dominis aut dormientibus) in 11 Eoi. p. L [cut.

Augußiwtm de Civitate Dei p. L [cut. Glofam ordinariam faper Pfalterium & [up. E fai am Jeremiam in 11 Eol. p.

X X E 1 je. & X l l folid. I E Evangeliflas cum glofa ordinaria in

/>) Jam dudum quidem edidit Cel/iut in H ifior. B. U pfal. p. 14. &

KjtUin in Di(T. de Statu R . L. in S v ec. & c. p. 8- Sed quum uterque

C atalogu m ßenzelianum u n iee fecutus f it , neuter pretium fingulorum attu-

I it, quod, quidem ad unum a k eru m ve tantum m odo expreflerat Btnzelius.

(27)

in uno vol. p. XI 1 fc. X I 1 Prophetas in uno vol. p. X I f c . IJbros fip ien tia in uno vol. p . P I fc. Summulam Raymundi p. I P fc. Unum Pfalter him p. P fc. Penditor i qui procura­

verat libros I4 fc. item P H I folid\ eidem. Item facio fcri- here unum librum Par iß is nomine: vita Jefu Cbrifli, pro pergameno P I fc. fcriptoribus X X fc. L X X X fc. pro fdugu- flino fuper Pfalterium. Item I P fc. pro libris deportandis de

Parifiis ver fus Heryncbßot, famulo qui remanßt circa libros in Iieryncbflot 11 (cut. pro vitis Pbilofophorum umim nobi- lum. Glofarn ordinariam fuper P Libros Moyß Ef proprie- tates rerum p. X X fc. Pro Alphabeto narrationum , fermo- nibus B cm bar di Ef libro parvo exemplari P I I fc. Pro uno Pfalterio magno pro choro 111 fc. Unum librum continentem diverfa % Ej incipit tra&atus cordiale pro I P fc: Item pro libris deducendis a Bruggis ad Hamborch in toto 1 fc. Item de Hamborch ad Lubecam pro veSiura X P fcutat. q ). Idem ille J . Hildebrandi, dum Romae erat an. 1419 & 1420, librum de contemplatione beatae Virginis monafterio comparavit pro VI Florenis r). Contigit quoque id fe­

licitatis Vadftenenlibus, ut Bibliotheca tot fumtibus , tot curis & laboribus comportata quam diutilfime frui licu­

erit. Qtii ceteris fatalis exûitit annus 1 527, huic nihW videtur detrimenti atrulilTe. Singulari enim clementia li­

berum reliquerat Rex G U S T A V U S I , hujus monaflerii incolis, utrum vellent in publicum e x ir e , an fuis in cel­

lulis, more c o n fv e to , diutius manere. Demum an. 1543

--— --- - — legi-

q ) Ita q p e hac tantum o cca fio n e ad nova com paranda ornam enta Bibliothecae V adftenenfis infum ebantur 3 7 8 T h ai. im p. quum pretium Scutati v e l S c u ti, uti etiam appellabatur, proxim e accedat ad Thal, irtiperialemu

»•) A dnotafum h o c leg itu r in c od. Bibi. U pfal. N.‘o 74, ubi etiam m em orantur cxpenfæ fa6be a J o b . Hildebrnndi pro p riv ileg iis quibus­

dam . quæ m onafteriis O rdin. B irgittini im petraverat >■ fum m ain ceàfe-

cilTe C L X V D ucatorum .

References

Related documents

Cereri Algotbi filii, Petrus, reg is Cancellarius, Penediftus &amp; Carolus, imminens evitatu ri p er iculum, in Norvegiam profugiebant. Filius ejus Bry - nolpbus ,

Hinc recta in mare

Quid poft Pultavenfem calamitatem effecerint peftis &amp; fames , uno velut impetu in patriam irru­.. en tes, non vacat

coribus fuper ceteris Civibus fplendida atque fumtuo- fa vivendi ratione eminerent. imperial, quotannis confumerentur. de la Gardte præ- o) tierebs Lefvernes

Integra haec poffelfio, familiae Krufianec olim propria , verfus finem feculi fuperioris, officinae ferrariae poffesfori Georgia BercK ner emtionis jure ceffit ,

Status agriculturae, ceterarum que, quibus opes adquirere ac tueri (olent incolae, rationum cogn ition em , quanta obtineri potuit, mihi comparare ftudui.. In parte

batem Julitenfem, qua huic opera quædam illi noxia con- ftruere prohibetur b).. benevolentia ad idem Secret. P étri Hellman nobifcum communicatis, derivavimus,

Accidit vero in caudàm Calvi- nianorum peropportune, ut defe&amp;us vini, quod tum in Patria rarefeere cœpit &amp; neque huc ex Gallia &amp; ßelgio per fretum