fiff
Ό. D.
IMSSERTATIO POLITICA
QUASTIONEMSISTENS:
AN REGNA
C Ε Ν SITI C A
S U Μ Μ O
GAUDEANTIMPERIO.
QUAM,
SUFFRAGIO AMPLISS. FACULT. PHILOS.
IN REGIA ACADF.MIA UPSALIENSI,
SUB PITESIDIO
CELEBERR1M1 FIRJ,
Mag. LAURENTII
DAHLMAN,
Moral, et Polit. PROFESS. Regtet Ord.
PRO GRADU PHILOSOPHICO PUBLICÖ EXAMIN 1 MODESTE SUBJ1CIT
STIPENDIA RIUS VICTOR INI A NUS
JOHANNES V Ε S T R O PET.
-G O CARLENIUS, T Η l! S,
IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. XXVIII. MAjr.
ANNI MDCCLXIV.
Η. A. M. S.
υ ρ s a m;.
SUMM®
IN S.AM R:AM M:TEM FiDEI VIRO
REGIS REGNIQUE SVIO-GOTHIC!
SEN ATORI ,
CELSISSIMORUM PRINCIPUM HEREDI EARIORUM
GUBERN ATORI,
ILLUSTRISSIMO GENEROSISSIMOQOE BARONI ac DOMINO,
DOMINO
CAROLO
FR EDRICO
SCHEFFER,
ORDINUM REGIORUM EQU1TI
et
COMMENDATORl
SPLENDIDISSIMO,
MiTCENATI SUMMO.
Paternam ita dicam, radiis, Dornum, fulgentiiümis diu equidem gratis intellexi, Tus, fuis- ne
fe decoratam. Itaque fore nollos dubitaverim, quin in opufeulum hocce,quod non nitidåm qui- dem&:expolitum verborum genus, fed argumen¬
ta , ii qua ed , commendet' prsftantia, iliuilriili-
mam Tui Nominis purpuram, adtingere Iiceat. Hoc quidem confkeor auda&er, haud temere tamen &
(ine ccniilio confirmo: inde enim enafcitur, quae mihi mirifice blanditur, occaiio publice ad teftifi.
candum , quantum fortuna mea Tus debeat ex- celtentis. Summura Numen Te, llluftriffime Ba-
ro, Reipublics pignus carifümum, quam diutiflb
me ut fofpitet, animo immortaliter venerabundo,
optat
EX CELLENTISSIMI NOMINIS TUI
cultor Z53 cltens fuljeStiJfimus,
JOHANNES PETRUS CARLENIUS.
S:IE Rr/Έ MA JrTIS
Μ AGN JE FID
PERILLUSTRI ac GENEROSISSIMO COMITI,
Domino Α D Λ Μ Ο
.
' OTTO NI ·
LAGERBERG,
GUBERNATORI PER PROViNClAM SCAR/V RURGENSEM PR.TCELLENTiSSIMO,
EQUITi de STELLA POLARI SPLENDIDISSIMO,
miecenati magno.
Specimen Nomine, hocce ingemi, iplendorem atque ab Illuftri ornat um quoque dum Tuö mu- tuat ur , redolebit viciffim animum obfervantiiiimum
& pium, quo, ardentifiimis fufpiriis, quotidie vo-
veo, Sc vovebo, ut diu, Talus Veftrogothicae Gen-
tis floreas certiilima.
PERiLLUSTRlS NOMINIS TUI
eiittor humiüimtis
JOHANNES PETRUS CARLENIU&
S:JE R:ZE. MrTIS
MAQNM FIDEl VIRO,
PERILLUSTRI AC GENEROSiSSIMO BARON I,
Domino FABIAN
CASIMIRO WREDEv
GENERALI MAJORI
ET O
.\
EQU1TI ORDINIS ENSIFERI
SPLENDIDISSIMO,
MiECENATI MAGNO*
Tibi, venerabunda Iliuflriffime dedicatas Domine & iacratas Baro, hafce pagellas debuit ille
roente, qui nunquam devotiiiimis ad Deum votis, Tibi, Perilluftris Domine Baro, mulcam a Supre·
mo Νlimine Salutem deiinec adprecari, qiioad vi-
xenc
ILLUSTRISSIMI NOMINIS TUI
cultor httmillimus
JOHANNES PETRUS CARLENIÜS.
/
S:;E R:jE MAJ:TIS
ΜAGN Λ VIRO FID
REVEREND !SS! MO PATRI ac DOMINO,
DOMINO
ENGELBERTO L.
HALEN1Ü.
S. S. THEOL. DOCTORi CELEBERRfMO,
DIOECESEOS SCARENSIS EPiSCOPO EMI- NENTiSSIMO, VEN. GON. et SCHOL.
EPHORO ADCURATISSiMO,
MECENAT I ΜΑΧΙΜΟ,
In cxftant merica Parentem pariter ut , iis ac celebrandis verboram ad· me Tua, tot & tanta
paratum dignum inveniam nuilum. Ne vero in
Te prorfus ingratus, & Tui, qui eximius eft fa-
voris immeraor videar, levidenfe hocce munus,
gratiffimum teftaturum animum, Tibi fubmifla öf¬
tere mente. Spes inijjper meas Tibi ve η era bilis Myrta, ut habeas commendatas humillimus oro.
Quoad vita mea, inter calidiilima pro Tua felici-
cate elabatur vota , ero
REVERENDiSSiMI NOMiNiS Τϋί
eultor devotiillmiis
JOHANNES PETRUS CARLENIUS.
VIRO
MAXIME REVEREXDOET
d:no doct. carolo ν o r 1 ν g,
PAST. it PRjEPOS, ECCLES. SVECAN.
LOND. ANGLORUM
GRA TISSI MO
Has deftitucas, in paginulas, venere gratiffimi & nitore tarnen animi omni', tefferam liest
ob piurima beneiicia in me collata, cum voto,
pro omnigena Tna incolumitate, ex pecrore, ve.
nerationis pleniffimo ,„dedico
MAXIME REVERENDI NOMINIS TUl
cultor humillimtis
JOHANNES. PETRUS CARLENIUS.
Oportet confilia emu agitare^ qui Rempuhlicatn ac perfpicere, ger qua it, potijfi' ν aria
tnum ratione una qucelibet res facillime poßit expe- åiri: Itaque; ftfps ille parte aliqua dimijfa , tot am rci fummam confervat\ parvoque c edens major a com
fequitur* Plut.
4
ν. y.
$. ι.
uid humana ratio, jurisques
tantum non omnes, naturas
Dolores, de origine Ke¬
rum publicarum, earumque
neceiikate, docuerint, do*
ceantque.hoc loco recenfe-
re, ae recenlitum exquiiitius indagare, a noftro * cmnino inftituto, hand immerko jhdicaumsalienum. Itaque, nulia, ad quseftionem fat
celebrem, ratione habita, qux caufTa fuerit, cur
antiquioris asvbhomines, reii&o ftatu naturali, ini-
verint civilem? Statim genuinam Reipublicse notio*
nem, evplutum fumus ituri. Eft itaque Respublica,
ad un um omni um fe re confenfum, Societas Irnpe-
rantium & Clvium , per padda ar&iffime inter fe
unitorum, ad confervandam & promovendam, com-
munem omnium falutem inftituta. Adfic itaque ne- cefte eft vi definjfiönis allatae, uTRepublica impe<
A rans
rans & Subditus , quorum utrique finem efie com-
munem felicitatem > ex data itidem claret Reipu-
blicie notione. Verum enim vero
,propius ad ea,
ut deveniamus, quse nodrum fpcclent inftitutum,
e re quoque efl, paucis ipfam ut confideremus Rei- pubiicse formam efTentialem, nomine imperii, a Moraliilis infigniri confvetam ; q nod Summo Im·
peranti, five fit Perfona Phyfica, five Moralis com·
petit, nihil que eil aliud, quam jus,ubique in Re- publica, fummam exercendi poteilatem. H;?c vero
poteilas, pro diverfitate objefli, quod cives eorum- que afliones libene conilituunt, unica licet, in di-
verfas tarnen abire poteft ramos, auos jura maje-
ilatis, mos eil denominandi. Sunt vcro hscc,
vel externa vel interna, quorum illa, quae inter Imperantem & alias gentes intercedunt negotia re- jfpiciunt, haec vero in cives exercentur proprios. Im¬
perium aucem, quam fubjeflum majeilatis, pro fine
alio alioque modo obtinendo variet, interdum penes
unum, interdum penes confilium, ex iele&is qiii-
busdam civibus conftans, interdum denique penes
confilium, ex totms populi delegatis compofitum,
refidet ; Linde variae, fuam repetunt originem re-
giminis forma?. Quaecunque vero harum, in Repu-
bfica quadam,cbtineat forma regiminis, jura tarnen, fahem qua? dicuntur externa, fibi integra fervata
habeat neeeife eil, quivis Imperans , ira quidem,
ut qua? demum cunque fint pafla , Saluti Subdito-
rum, olim profutura, cum ceteris gentibus facere,
atque inire, ei foli fit integrum. His vero juribus,
fiye referantur ad flatum Reipublicae in ter η um, five
cx
externum, rite titendo, uniisquisque Tmperans fum-
rnam fuam declara«majeftatem , fummumque exer-
cet imperium, quo nemini Prineipum, eil iecun·
dus: Quae omnia clarius patebunt, ex fequentibus,
dum nobis agendum crit, de Regno Ceniitico, at- que oftcndendum, quid de quaeftione inter quosdam
Politica: icriptores agitata an Regna Ceniitica gau- deant fummo imperio habendum ii c ? Quod dum fach
mus,Tuam li.L. mi tior em nobis expetimus ccnfuram.
§. IL
Sunt qui exiftiment, Regna, quae alteri cuidam genti, cenfus aliquid certi peniitant, aut ad rcdi-
mendas injurias, aut ad tutelam (ibi comparandam,
fummo imperio, ii non prorfus deftituta, qua tarnen
dignitatem certe, & gloriam haud eife illibata ; vid.
Grot. de Jur. Bell. & Pac. Üb. L Cap. 3., §. 22. , &
confequenter ea, fine diminutione majeftatis, non
poife coniiftere.
Congerunt exempla bene m til ta, tam ex facrx,
qnam profana hiftorisc monumentis, aifertum hocce probacura,atqueilluftratura. Nos vero hane ita aggre·
dimur rem, ut, qua omnes circumftantias, totamque
congeriem exemplorum illam enodatam iiilere nobis
non propofucrimus; quae tarnen notionibus Regni, Jurium Imperantis,foederis (fve pa£li,quas fuppeditat
jus naturae, convcniant, pro modulo virium ingenii,
indicare animus ed.
5. III.
Regnum in genere, ubi datur Imperans &Subdl·
tus, audit. Regnum vero Confiticum dicitur, cui
vi feederis & pa£ti, alteri cenfum quendam, certo
A 2 quo-
4
**quoc!am, Sc per paflum, ilatuto tempore, eil fol-
vendum. Coniiderandum ergo venit Regn um Cen»
fiticom, ut fpecies fub Γαο genere, cujus differentia,
confiftrt in cenfu alteri, vi pi\6ti, dando. itaque quod-
cunque praedicatur de Regno in genere, iiiud prx«
dicari potefl de Regno in fpecie. In omni vero Regno,
datnr Imperans & Subditus, quorum uterque, feli-
citatemcommunem, fibi finem habent pnefixum,per,
diela in §;pho I:ma , ergo in Regno Cenfitico, Impe¬
rans Sc Subditus adilnt necefie eil. Omni vero Im¬
peranti, vel PerfonaePhyficaevel Morali, competit im¬
perium §. Ϊ. cui connexum eil jus, in Repubiica ium*
marn exércendi poteftatem, cujus obje&um conilituunt
ea omnia, qux refpiciunt negotia publica. Negotia
vero publica, pertinent vel ad ilaturn internum, dum
felicitas imperantis &Sbditorum, vi pa&iinter Supe«
riorem & Inferiorem, Imperanti eft[curac, absque re- fpeftu aliarum Rerumpublicarum, vel ad ftatum ex-
ternum, ubi Imperans, refpeflu ad alias gentes ha«
bito, Viam fibi pandit, vel ad amplificandas Subdi-
torum opes, vel totiusRegni fecuritatem Sc gloriam,
tuendam &confervandam. Quam ob rem Imperanti
ctiam in Regno Cenfitico,jus non denegandum eil, de negouis,Reipublicae tum internis, tum externis,di- fponendi. Hinc quoque pleno, qnod ajunt, fluit
alveo, Imperantem, in Regno, licet Cenfitico, fupre-
mam Reipubiicae legem, rite obfervando, tanta.po·
teilate, gloria tanta, Sc dignitate , poife perfrui,
quanta quisquam aliarum gentium Princeps, cujus-
cunque fit conditionis Sc faeultatis, gaudere poterie.
Hoc vero , evoluta , fuprems legis in Repubiica ß
110«
\
4i| j
notione, infrä überlas atque enodatius demonflra-
£uri iiirnus.
& IV.
Odilos itaquc ad finem, quem Imperans &
fubdiri, Tibi in Eepublica habent propoiicurn con·
verteiltes5 fupreoiim Reipubiicae legem, hac pra·
pofitione abiblvi, dubio caret: Fac ea , qute Rei¬
pubiicae fal uti fint, et omitte contraria. Derivatur
hsec propoikio, ex ipia lege natarali, & ad uruim
omnes Imperantes obligat, adeoque in Regno et- lam obtintt Cenfitico. Jam vero, quum quasvis lex jus det ad finem, eadern quoque jus ad media con-
cedatur neceile e(L Hinc unusquisque imperantium,
& poteil & debet, omnia ea, que communi in Re.·
publica repugnent ialuti, removere , removendis
vero media maxime congruenda adhibere. Quid, quod, fi tanta mala Reipubiicae imniinerent, quan-
ta ab ea , fine durioribus rnediis, averri non pos*
(int, iis quoque, euivis Iniperand uti iiceu
<$· V.
Si jam quceratiir quaenam, 8z qualia fint illa
media, fciendum eil, ea in genere non pofie deter-
minari, fed diveria ev a de re, pro diverfo Eeipublicae
(lata & conditione.
Quam ob rem in iis qux fiaturn Reiptiblicx in-
ternum fpefifcant, de quo in§. ϊ, dibfcum eil, dum
ibi non refpiciatur ad alia, quam quas ad Oves,intra Rempublicam, pertineant, tranquillitati Civium opti«
me confuiit imperans, leges ferendo, transgrefiores legum, variaque fcelera & facinora committentes ,
fevere paniendo, ligibus vero obedientibus, pro
Λ 3 eoa-
^ i g'
conditione & ftatu, varias conferendo dignitates, reliquaque ita dirigendo ut non modo adfint, qu«
sd vitas neceftitntes fublevandasfaciant,fed etiamquse
illam commodam & jucundam rcddant: unde quo loco habenda fint commercia,ex quibus multa immo magnaadRempublicam redundant commodaclarum
eft. Quod vero ad ftatum attinet externum, ubi ad |
exteros attenditur, §. ΪΙ.; pa£ta& fcedera,qiise gentes inter fe faciunt, convenientiilima efie media viden-
tur, malis a Republica propulfandis, & periculis evi-
tandis. Sunt pafta in genere, promifia acceptata,
quibusalter, altcrum fibi obligat,vel ad amicitiam,vel
auxiiium prsftandum, adverfus noftes, malurn Ci-
vita ti minantes, vel denique aliam quamcunque ob
caufiam. Quum vero finis pro diverfia Reipublicae conditione, rerumque praefentium & futurarum ita tu, diverfus exiftat; varia quoque pafta inter gentes in-
tercedere poffunt, qux ut adminicula feliciratis in
Republica communis procurandasconfiderari debent. J Hinc, animum fi ad Regnum Cenfiticum, de qua
noitra jam agit diftertatiuncula, adv^erterimus , no-
vimus ex §:pho:2;da , illud ejusmodi efie Regnum, quodexfcedere & pafto cum aliaquadam gente inito,
ad cenfum dandum eft obligatum; proinde fupponere
omnino convenit, hoc Regnum prius, quam Cen¬
fiticum evaferit, majoribus, immo maximis fuifie expofitum periculis, quae alio modo non potuerant averti,quam ejusmodi foedus ineundo,quoRcfpubi!ca
hsec, alteri cuidam, certum folvcret cenfum; ideo-
que, tale paftum, in hoc cafu, medium fuifie aptiffimum, ad procurandam Reipublicas falutem &
com« i
.
7 rfåt4*
communem felicitatem. Fateor equidem, hoc re- medium civitati fervandse, fatis fuiue durum, Ted ta¬
rnen legi Reipublicse fupremae convenientiffimnm,
& fine imminutione quadam majeftatis adhibitum , quod fequentia evincent.
.