• No results found

AN REGNA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "AN REGNA"

Copied!
18
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

fiff

Ό. D.

IMSSERTATIO POLITICA

QUASTIONEMSISTENS:

AN REGNA

C Ε Ν SITI C A

S U Μ Μ O

GAUDEANTIMPERIO.

QUAM,

SUFFRAGIO AMPLISS. FACULT. PHILOS.

IN REGIA ACADF.MIA UPSALIENSI,

SUB PITESIDIO

CELEBERR1M1 FIRJ,

Mag. LAURENTII

DAHLMAN,

Moral, et Polit. PROFESS. Regtet Ord.

PRO GRADU PHILOSOPHICO PUBLICÖ EXAMIN 1 MODESTE SUBJ1CIT

STIPENDIA RIUS VICTOR INI A NUS

JOHANNES V Ε S T R O PET.

-

G O CARLENIUS, T Η l! S,

IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. XXVIII. MAjr.

ANNI MDCCLXIV.

Η. A. M. S.

υ ρ s a m;.

(2)

SUMM®

IN S.AM R:AM M:TEM FiDEI VIRO

REGIS REGNIQUE SVIO-GOTHIC!

SEN ATORI ,

CELSISSIMORUM PRINCIPUM HEREDI EARIORUM

GUBERN ATORI,

ILLUSTRISSIMO GENEROSISSIMOQOE BARONI ac DOMINO,

DOMINO

CAROLO

FR EDRICO

SCHEFFER,

ORDINUM REGIORUM EQU1TI

et

COMMENDATORl

SPLENDIDISSIMO,

MiTCENATI SUMMO.

(3)

Paternam ita dicam, radiis, Dornum, fulgentiiümis diu equidem gratis intellexi, Tus, fuis- ne

fe decoratam. Itaque fore nollos dubitaverim, quin in opufeulum hocce,quod non nitidåm qui- dem&:expolitum verborum genus, fed argumen¬

ta , ii qua ed , commendet' prsftantia, iliuilriili-

mam Tui Nominis purpuram, adtingere Iiceat. Hoc quidem confkeor auda&er, haud temere tamen &

(ine ccniilio confirmo: inde enim enafcitur, quae mihi mirifice blanditur, occaiio publice ad teftifi.

candum , quantum fortuna mea Tus debeat ex- celtentis. Summura Numen Te, llluftriffime Ba-

ro, Reipublics pignus carifümum, quam diutiflb

me ut fofpitet, animo immortaliter venerabundo,

optat

EX CELLENTISSIMI NOMINIS TUI

cultor Z53 cltens fuljeStiJfimus,

JOHANNES PETRUS CARLENIUS.

(4)

S:IE Rr/Έ MA JrTIS

Μ AGN JE FID

PERILLUSTRI ac GENEROSISSIMO COMITI,

Domino Α D Λ Μ Ο

.

' OTTO NI ·

LAGERBERG,

GUBERNATORI PER PROViNClAM SCAR/V RURGENSEM PR.TCELLENTiSSIMO,

EQUITi de STELLA POLARI SPLENDIDISSIMO,

miecenati magno.

Specimen Nomine, hocce ingemi, iplendorem atque ab Illuftri ornat um quoque dum Tuö mu- tuat ur , redolebit viciffim animum obfervantiiiimum

& pium, quo, ardentifiimis fufpiriis, quotidie vo-

veo, Sc vovebo, ut diu, Talus Veftrogothicae Gen-

tis floreas certiilima.

PERiLLUSTRlS NOMINIS TUI

eiittor humiüimtis

JOHANNES PETRUS CARLENIU&

(5)

S:JE R:ZE. MrTIS

MAQNM FIDEl VIRO,

PERILLUSTRI AC GENEROSiSSIMO BARON I,

Domino FABIAN

CASIMIRO WREDEv

GENERALI MAJORI

ET O

.

\

EQU1TI ORDINIS ENSIFERI

SPLENDIDISSIMO,

MiECENATI MAGNO*

Tibi, venerabunda Iliuflriffime dedicatas Domine & iacratas Baro, hafce pagellas debuit ille

roente, qui nunquam devotiiiimis ad Deum votis, Tibi, Perilluftris Domine Baro, mulcam a Supre·

mo Νlimine Salutem deiinec adprecari, qiioad vi-

xenc

ILLUSTRISSIMI NOMINIS TUI

cultor httmillimus

JOHANNES PETRUS CARLENIÜS.

/

(6)

S:;E R:jE MAJ:TIS

ΜAGN Λ VIRO FID

REVEREND !SS! MO PATRI ac DOMINO,

DOMINO

ENGELBERTO L.

HALEN1Ü.

S. S. THEOL. DOCTORi CELEBERRfMO,

DIOECESEOS SCARENSIS EPiSCOPO EMI- NENTiSSIMO, VEN. GON. et SCHOL.

EPHORO ADCURATISSiMO,

MECENAT I ΜΑΧΙΜΟ,

In cxftant merica Parentem pariter ut , iis ac celebrandis verboram ad· me Tua, tot & tanta

paratum dignum inveniam nuilum. Ne vero in

Te prorfus ingratus, & Tui, qui eximius eft fa-

voris immeraor videar, levidenfe hocce munus,

gratiffimum teftaturum animum, Tibi fubmifla öf¬

tere mente. Spes inijjper meas Tibi ve η era bilis Myrta, ut habeas commendatas humillimus oro.

Quoad vita mea, inter calidiilima pro Tua felici-

cate elabatur vota , ero

REVERENDiSSiMI NOMiNiS Τϋί

eultor devotiillmiis

JOHANNES PETRUS CARLENIUS.

(7)

VIRO

MAXIME REVEREXDOET

d:no doct. carolo ν o r 1 ν g,

PAST. it PRjEPOS, ECCLES. SVECAN.

LOND. ANGLORUM

GRA TISSI MO

Has deftitucas, in paginulas, venere gratiffimi & nitore tarnen animi omni', tefferam liest

ob piurima beneiicia in me collata, cum voto,

pro omnigena Tna incolumitate, ex pecrore, ve.

nerationis pleniffimo ,„dedico

MAXIME REVERENDI NOMINIS TUl

cultor humillimtis

JOHANNES. PETRUS CARLENIUS.

(8)

Oportet confilia emu agitare^ qui Rempuhlicatn ac perfpicere, ger qua it, potijfi' ν aria

tnum ratione una qucelibet res facillime poßit expe- åiri: Itaque; ftfps ille parte aliqua dimijfa , tot am rci fummam confervat\ parvoque c edens major a com

fequitur* Plut.

4

(9)

ν. y.

$. ι.

uid humana ratio, jurisques

tantum non omnes, naturas

Dolores, de origine Ke¬

rum publicarum, earumque

neceiikate, docuerint, do*

ceantque.hoc loco recenfe-

re, ae recenlitum exquiiitius indagare, a noftro * cmnino inftituto, hand immerko jhdicaumsalienum. Itaque, nulia, ad quseftionem fat

celebrem, ratione habita, qux caufTa fuerit, cur

antiquioris asvbhomines, reii&o ftatu naturali, ini-

verint civilem? Statim genuinam Reipublicse notio*

nem, evplutum fumus ituri. Eft itaque Respublica,

ad un um omni um fe re confenfum, Societas Irnpe-

rantium & Clvium , per padda ar&iffime inter fe

unitorum, ad confervandam & promovendam, com-

munem omnium falutem inftituta. Adfic itaque ne- cefte eft vi definjfiönis allatae, uTRepublica impe<

A rans

(10)

rans & Subditus , quorum utrique finem efie com-

munem felicitatem > ex data itidem claret Reipu-

blicie notione. Verum enim vero

,

propius ad ea,

ut deveniamus, quse nodrum fpcclent inftitutum,

e re quoque efl, paucis ipfam ut confideremus Rei- pubiicse formam efTentialem, nomine imperii, a Moraliilis infigniri confvetam ; q nod Summo Im·

peranti, five fit Perfona Phyfica, five Moralis com·

petit, nihil que eil aliud, quam jus,ubique in Re- publica, fummam exercendi poteilatem. H;?c vero

poteilas, pro diverfitate objefli, quod cives eorum- que afliones libene conilituunt, unica licet, in di-

verfas tarnen abire poteft ramos, auos jura maje-

ilatis, mos eil denominandi. Sunt vcro hscc,

vel externa vel interna, quorum illa, quae inter Imperantem & alias gentes intercedunt negotia re- jfpiciunt, haec vero in cives exercentur proprios. Im¬

perium aucem, quam fubjeflum majeilatis, pro fine

alio alioque modo obtinendo variet, interdum penes

unum, interdum penes confilium, ex iele&is qiii-

busdam civibus conftans, interdum denique penes

confilium, ex totms populi delegatis compofitum,

refidet ; Linde variae, fuam repetunt originem re-

giminis forma?. Quaecunque vero harum, in Repu-

bfica quadam,cbtineat forma regiminis, jura tarnen, fahem qua? dicuntur externa, fibi integra fervata

habeat neeeife eil, quivis Imperans , ira quidem,

ut qua? demum cunque fint pafla , Saluti Subdito-

rum, olim profutura, cum ceteris gentibus facere,

atque inire, ei foli fit integrum. His vero juribus,

fiye referantur ad flatum Reipublicae in ter η um, five

cx

(11)

externum, rite titendo, uniisquisque Tmperans fum-

rnam fuam declara«majeftatem , fummumque exer-

cet imperium, quo nemini Prineipum, eil iecun·

dus: Quae omnia clarius patebunt, ex fequentibus,

dum nobis agendum crit, de Regno Ceniitico, at- que oftcndendum, quid de quaeftione inter quosdam

Politica: icriptores agitata an Regna Ceniitica gau- deant fummo imperio habendum ii c ? Quod dum fach

mus,Tuam li.L. mi tior em nobis expetimus ccnfuram.

§. IL

Sunt qui exiftiment, Regna, quae alteri cuidam genti, cenfus aliquid certi peniitant, aut ad rcdi-

mendas injurias, aut ad tutelam (ibi comparandam,

fummo imperio, ii non prorfus deftituta, qua tarnen

dignitatem certe, & gloriam haud eife illibata ; vid.

Grot. de Jur. Bell. & Pac. Üb. L Cap. 3., §. 22. , &

confequenter ea, fine diminutione majeftatis, non

poife coniiftere.

Congerunt exempla bene m til ta, tam ex facrx,

qnam profana hiftorisc monumentis, aifertum hocce probacura,atqueilluftratura. Nos vero hane ita aggre·

dimur rem, ut, qua omnes circumftantias, totamque

congeriem exemplorum illam enodatam iiilere nobis

non propofucrimus; quae tarnen notionibus Regni, Jurium Imperantis,foederis (fve pa£li,quas fuppeditat

jus naturae, convcniant, pro modulo virium ingenii,

indicare animus ed.

5. III.

Regnum in genere, ubi datur Imperans &Subdl·

tus, audit. Regnum vero Confiticum dicitur, cui

vi feederis & pa£ti, alteri cenfum quendam, certo

A 2 quo-

(12)

4

**quoc!am, Sc per paflum, ilatuto tempore, eil fol-

vendum. Coniiderandum ergo venit Regn um Cen»

fiticom, ut fpecies fub Γαο genere, cujus differentia,

confiftrt in cenfu alteri, vi pi\6ti, dando. itaque quod-

cunque praedicatur de Regno in genere, iiiud prx«

dicari potefl de Regno in fpecie. In omni vero Regno,

datnr Imperans & Subditus, quorum uterque, feli-

citatemcommunem, fibi finem habent pnefixum,per,

diela in §;pho I:ma , ergo in Regno Cenfitico, Impe¬

rans Sc Subditus adilnt necefie eil. Omni vero Im¬

peranti, vel PerfonaePhyficaevel Morali, competit im¬

perium §. Ϊ. cui connexum eil jus, in Repubiica ium*

marn exércendi poteftatem, cujus obje&um conilituunt

ea omnia, qux refpiciunt negotia publica. Negotia

vero publica, pertinent vel ad ilaturn internum, dum

felicitas imperantis &Sbditorum, vi pa&iinter Supe«

riorem & Inferiorem, Imperanti eft[curac, absque re- fpeftu aliarum Rerumpublicarum, vel ad ftatum ex-

ternum, ubi Imperans, refpeflu ad alias gentes ha«

bito, Viam fibi pandit, vel ad amplificandas Subdi-

torum opes, vel totiusRegni fecuritatem Sc gloriam,

tuendam &confervandam. Quam ob rem Imperanti

ctiam in Regno Cenfitico,jus non denegandum eil, de negouis,Reipublicae tum internis, tum externis,di- fponendi. Hinc quoque pleno, qnod ajunt, fluit

alveo, Imperantem, in Regno, licet Cenfitico, fupre-

mam Reipubiicae legem, rite obfervando, tanta.po·

teilate, gloria tanta, Sc dignitate , poife perfrui,

quanta quisquam aliarum gentium Princeps, cujus-

cunque fit conditionis Sc faeultatis, gaudere poterie.

Hoc vero , evoluta , fuprems legis in Repubiica ß

110«

\

(13)

4i| j

notione, infrä überlas atque enodatius demonflra-

£uri iiirnus.

& IV.

Odilos itaquc ad finem, quem Imperans &

fubdiri, Tibi in Eepublica habent propoiicurn con·

verteiltes5 fupreoiim Reipubiicae legem, hac pra·

pofitione abiblvi, dubio caret: Fac ea , qute Rei¬

pubiicae fal uti fint, et omitte contraria. Derivatur

hsec propoikio, ex ipia lege natarali, & ad uruim

omnes Imperantes obligat, adeoque in Regno et- lam obtintt Cenfitico. Jam vero, quum quasvis lex jus det ad finem, eadern quoque jus ad media con-

cedatur neceile e(L Hinc unusquisque imperantium,

& poteil & debet, omnia ea, que communi in Re.·

publica repugnent ialuti, removere , removendis

vero media maxime congruenda adhibere. Quid, quod, fi tanta mala Reipubiicae imniinerent, quan-

ta ab ea , fine durioribus rnediis, averri non pos*

(int, iis quoque, euivis Iniperand uti iiceu

<$· V.

Si jam quceratiir quaenam, 8z qualia fint illa

media, fciendum eil, ea in genere non pofie deter-

minari, fed diveria ev a de re, pro diverfo Eeipublicae

(lata & conditione.

Quam ob rem in iis qux fiaturn Reiptiblicx in-

ternum fpefifcant, de quo in§. ϊ, dibfcum eil, dum

ibi non refpiciatur ad alia, quam quas ad Oves,intra Rempublicam, pertineant, tranquillitati Civium opti«

me confuiit imperans, leges ferendo, transgrefiores legum, variaque fcelera & facinora committentes ,

fevere paniendo, ligibus vero obedientibus, pro

Λ 3 eoa-

(14)

^ i g'

conditione & ftatu, varias conferendo dignitates, reliquaque ita dirigendo ut non modo adfint, qu«

sd vitas neceftitntes fublevandasfaciant,fed etiamquse

illam commodam & jucundam rcddant: unde quo loco habenda fint commercia,ex quibus multa immo magnaadRempublicam redundant commodaclarum

eft. Quod vero ad ftatum attinet externum, ubi ad |

exteros attenditur, §. ΪΙ.; pa£ta& fcedera,qiise gentes inter fe faciunt, convenientiilima efie media viden-

tur, malis a Republica propulfandis, & periculis evi-

tandis. Sunt pafta in genere, promifia acceptata,

quibusalter, altcrum fibi obligat,vel ad amicitiam,vel

auxiiium prsftandum, adverfus noftes, malurn Ci-

vita ti minantes, vel denique aliam quamcunque ob

caufiam. Quum vero finis pro diverfia Reipublicae conditione, rerumque praefentium & futurarum ita tu, diverfus exiftat; varia quoque pafta inter gentes in-

tercedere poffunt, qux ut adminicula feliciratis in

Republica communis procurandasconfiderari debent. J Hinc, animum fi ad Regnum Cenfiticum, de qua

noitra jam agit diftertatiuncula, adv^erterimus , no-

vimus ex §:pho:2;da , illud ejusmodi efie Regnum, quodexfcedere & pafto cum aliaquadam gente inito,

ad cenfum dandum eft obligatum; proinde fupponere

omnino convenit, hoc Regnum prius, quam Cen¬

fiticum evaferit, majoribus, immo maximis fuifie expofitum periculis, quae alio modo non potuerant averti,quam ejusmodi foedus ineundo,quoRcfpubi!ca

hsec, alteri cuidam, certum folvcret cenfum; ideo-

que, tale paftum, in hoc cafu, medium fuifie aptiffimum, ad procurandam Reipublicas falutem &

com« i

(15)

.

7 rfåt4*

communem felicitatem. Fateor equidem, hoc re- medium civitati fervandse, fatis fuiue durum, Ted ta¬

rnen legi Reipublicse fupremae convenientiffimnm,

& fine imminutione quadam majeftatis adhibitum , quod fequentia evincent.

.

§. VI,

Tenentur Principes omnes, vi fupremas in ci*

vitate legis, coramunem focietatis fclicicatem tue*

ri & promövere : fellcitatis vero hujus ut compos hat Respublica , qusevis damna , & incommoda ab

illa avertere debec Imperans; jam vero quum jus

ad finem, ctiam det jus ad media §. 4*.ta, mediis

fini convenientibus utendum eft, ii vero damnum, alio modo, quam mediis durioribus averti neque- at, durioraiila adhibenda funt: injungit hoc Princi- pi, fuprema Reipubüce lex in ipfa lese naturali

fundaca. (/.4.)· Ubi vero huic Reipubiicas legi

convenienter agin, fumma fua rite utitur poteftate.

In §:pho j:ca diximus, Principem in Regno Cen·

fitico, medium, Reipublics a damno liberandac ,

convenicntiffimum elegi de pa&um, cujus vi, alteri Principi certum folveret cenfum; fuppofuimus quo- que aliud non adfuifle medium convenientius, ergo

Princeps Regnurn Ceniiticum reddendo, hoc tan«

quam medium legi congruens adhibuit, adhibendo

vero, fummam exereuit poteilacem, nihilque hoc

fa&o de ea amiiit vel eandem diminuic, cum, vi fee-

deris 1 alteri Principi jus non concciTerit fe immifeen-

di negotiis regimen fpc&antibus, Ted tantnm cenfum prornißum definito tempore requirendi.

/. VII.

(16)

•#f- 8 iä«

§. VIL

A vero itaque nos nonaberräturos exiftimamus,

il dixerimus, iMos, qui Regnis Cenilticis ilimmum denegant, imperium, non arcendiiTe ad differentiam,

qua? inter pa&um & iubje&ionem intercedit. impe-

rantium enim alter, cum altero, in hoc cafo, pa- cifcitur certam aliquam rem,n'o.n veraipfam majefta·

tern, adeoque cenfus dum fblvitur, non peniitatitr

vi quadam fubje&ionis, fed patH Idem quoquc

innuit Coccejus in commnenc. ad Lib. Hug. Grot.

de jure bell. & pac. Lib. I. Caput 3. §· 22. dicendo:

Cenfum folvunt exfisdere zf pacto, non ex fubfe-

ftione. It a enim Roma ipfa Got bis tribut aria fuit: aliud, voro efl, fi praeter cenfum ipfum,

jus imperii, vel tak aliquid, quod ad iniperii fub-

Jiantiam pertinet, -in aliuvi cenfertnr ,;tunc enim

deßnit eJJ'e Regnm/i liberum. Grotius affirraat

quidem, citato loco. Regna Cenütica gaudere

fummo knperio , fimul tarnen contendit, eadem ,

qua dignitätem, haud eile iüibata, ita enim ille:

Quominus fummufn imperium habere pojfint, nuU

lam dubiiandi caUjfani video, quamquäm infirmi-

tatis confejßo, de dignitate aliquid delibat. Dor-

mitatvero, ut habet provc'rbium, hic Nofter Ho-

merus, iibi ipfi enim haud conftarc videtur: Con¬

tendit Regna Cenfitica fummo gaudere imperio, qua

tarnen dignitatem , eadem , confeffione infirmitatis,

minui confitetur. Adveriatur hoc ejus aiTertum

antea demonftratis.. Praeter ea exiftimaverim, dig¬

nitatem eile ex imperio aeftimandam, adeoque

^ fum-

(17)

-«S 9 I#·

fummum imperium, fumma femper fequitur dignl·

tas. Neque concludi potefl, a cujusdam Princi- pis pacifcentis confeffione infirmitatis, ad alte- rius, cum quo pacifcitur rem quandam, po«

tentior licet, jus diminuendi dignitatem infir- mioris, nifi fimul concederetur potentiam dare jus, quod principiis legis naturae non eiTe conve-

niens demonftratum legimus in diifertatione Pub

praefidio quoque Celeb. D:ni ProfefT. habita. Ita-

que fi Imperans quidam, ob confeffionem infirmi- tads, aliquid'de dignitate foederati detraheret, feien-

dum eil, id non jure, fed facto fieri.

5. VIII.

Verum objiciat quis: dum alter paeifeentium,

fibi paeifeitur patrocinium, alter vero cenfum,fioe-'

dus videtur inaequale, feedus vero inaequale maje-

itatem minuere videtur. Sed Refp. heic non ad¬

elt foedus inaequale, ad meutern GrotiiLib. 1. c.IiL

§. 21. η. i. quippe qui feedus inaequale non judi-

cat illud, quod inter viribus difpares initur, fed ti¬

bi alter, ex ipfa vi pa£tionis manentem praelatio·

nem quandam alteri donat. Hoc vero in genere de Regnis Ceniiticis dici nequic: Nam feenndum de-

finitionem Regni Cenfitici §.*pho 3:tia,ad nihil aliud, paeifeens, vi hu jus foederis, obligatur, quam ad

cenfum dandurn, adeoque non ad manentem quan¬

dam praelationem. Ejusmodi praeter ea pradatio in

feedere iniequali fummam non tollit poteitatem,

cum über utique populus fit, & fummum redneat

(18)

-£ffj ίο §«&·

imperium, quamdiu nullius åkerins fe fubjecerit po-

teitaci, quamvis in fcedere comprehenfum iit, ut

comiter alterius populi majeftatem confervaret.

^Hinc Hochftetterus in colleg. Puff. pag. ra. $33:

prtflatio inquit, nom tollit majeftatem , fed alteri

dat Prärogativ am. Nobiiiffimum fateor hcc argu¬

mentum tale eile, quod enod-atius aliquaftto per- trattari raereatur, fed ne opella extra modum pro-

deaty quem temporis brevitas aliasque imperant

circumftantise, filuni heic ab-

rumpere cogor.

Snpremo fit honor Patri, fit gloria Nato

Spirituique decus, quibus eft aterna poteftas !

References

Related documents

Omne, quod vocajjet Adam amma vi- ventis, ide (Jet nomen ejus, is enim ,. ut verbis utar

niri, verum etiam , quod mala &amp; incommoda illa, quae, vel occafione alterius deli£H, vel con-.. lequenter ex pctna alterius, in

phica; quam utilis vero illa fuerit, quantumque re- naicentibus literis praftitit levamenti atque auxilii,. vel me non monente, cuilibet fatis

ple&amp;erentur, Epifcopi vero in primis , etiam ante haec tempora, vel fua fponte, vel audloricate juris mo-. ti, vitam egerunt feminei exfortem fexus, ut vix,ni- fi unicus,

At vero omnes, quae fuper- funt, hujus generis orationes, vetera illa et fabulofa, quibus abundat επιτάφιε ifte Acycr, Demostheni adfcri-. ptus, vel obiter perftringunt vel

quam multiplex rerurn cogmtio : ubi vero illa vel. riefultorie tra&amp;etur, vel nimia

Difficiliimae vero indaginis funt Phaenomena, quae fenfibus externis, adeoque a pluribus eadem, pereipi non. posfunt; vel quorum proprietäres atque

quae vel exinde au£la eft, quod largitio Sc inter paupe-. res bonorum diftributio, quae focordiam