• No results found

Index cogitationum de adpetitu sensitivo; quas permissu venerandæ facultatis philosophicæ in principe Svionum academia Upsalensi, sub præsidio ... Joannis Bilberg ... Petrus J. Asp, Ang. alumnus regius, examinandas proponit a. d. [26.] Maji a M. DC. LXXXV

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Index cogitationum de adpetitu sensitivo; quas permissu venerandæ facultatis philosophicæ in principe Svionum academia Upsalensi, sub præsidio ... Joannis Bilberg ... Petrus J. Asp, Ang. alumnus regius, examinandas proponit a. d. [26.] Maji a M. DC. LXXXV"

Copied!
104
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

36

Α. Ο.

I.

Indax

Cogitationüm

Do

ADPETITU

SENSITIVOs

Quas

Permiflu venerandas

Facultatis^

Dhilofophicae in principe

Svionuna

Academia

Upfalenfi,

fub Praeiidiö

VlRl CLARlSSmi

Dn.

JOANNIS

9$ilßcrg/

Geomet*

Ρ

rofeff»

Ordin«,

PETRUS

J.

Siep/Ang.

Alumhus

Regius>

exaroinandas

proponic

a.

d.^VMaji

A. Cfo. foC, itXXVllh

in Auditurio Gußaviano majore, hor'u (onjuetis.

(2)

S.«

R

*

M.tii

SUMMTE FIDE! V1RO,

SENATOR!, CÄNCELLARIjE DJRECTORI, Atque ACADEMI/E UPSALENS1S CANCELLARlOj CELSISSIMO HEROI ILLUSTR1SS1MO EXCELIENTISSIMOQVE COM1TI, acDOMINO,

Dn.

BENEDICTO

03C€«axi5S9tJia/

Comiti

in

ßttß&olm

&

Libero

Baroni

ift_»

JÖWrebi)/,

Domino in_»

Stofin&erg/

gapurf«

&

Kitfila

&c.

(3)

Ur &

S* R*

Μ.ύ*

MAGNJE FIDEI

VIRO,

GENERALI,

& per

NORLANDIAM OCCIDENTAleat

JUDICI PROVINCIALI

ILLUSTRISSIMO at% GENEROS1SS1MO DOMINO,

Dn.

CAROLO

Libero

Baroni ία_*

groncbcra/

Domino in_*

tl!f4fa/^wickrg/&

#olm/ &c:

(4)

Celfiffirae

Comes,

Illwflriffiaie

Baro5

Rafagit

ammas,te

meriter

tis notam viχ me

effugi·

turum, quirudes hajcepa*

ge

II

as,antepedestuos%

Cel-fißime

Comes,

deponercj

fußineo^

Scilicet tanta

magnitudo

muneris, occupalionum Tuaytum,

quibus

in

fjäesßißinetur

herokum

petita,

utv

ix

ßeraye

audeam temporis

quid

jupevejje

hac talia inter umbram β literarum

oti-um nata reßiciendi}

tantapr&terea

do-Britta,

fcientiarumcfe

omntum

cognitione

tmbutus ca?Iqagnatus

iRe

animustuua-%

ut ingenue

preßte

ar,nihiltn

hocferipto

re-periri

pojfe,

quod

ßducia

altqua

fu't

conße-clum tuumjubtreaudeatt J^erumtameu

ita.,iosßtantem me ad

ßem

meltorem

erigk

inußtatua,

prorfusßngularis Tuus

favör

(5)

quo

infaworem

torum, qui pro

viril*fua

in, l'itieris proflcere

fatagunt, femper

pro-pendtfli

fuadetcj

ut tamumfacinia aude*

4m£5? ego,quiin mujarum caftris non

mi-litern veteranum* fedtironem tnvalidurn

haflenta egt\

G?

*/?·

jubet

me ad limina Tua,

gratioftffime*

dominfi adparere^ Nimirum facraPa· trisPatriae dementia non ita

prtdemfa-Bum efi> utinter Qeteros, in bac

dMufla*

rum

palaßra

commilitones

, mihifub*

fidii publici

copia

fallafit

$ Troinad red*

dsndam

aliquo modo

rationem laborM heio exantlati,

occaßone hac

commodum duxi

Tibi>Μαςenatfumrne, kurntäimo peclore

devoii animi

Itterav.umcp

amore

flagran¬

ta tenuesprimittas

commendaffe,

/Iccipe

tgitur>

domine

benignifflme,

levidenfe

hoc munufculum, patereut inter tuos

Cli-entes. vel

inflmum obtineat

locum,

qui

fp&i

fucts,fortunam

om mm, feq;

adeoto-tum

magnotuopatroclnio

humiäime

com-mendat.

^eclongis

immoror

exorfis

>

qui

b

ta

figniflcem,

quareTe,

läuft

rißime*

Baro>hoc

temporegefliam

compeäare, h0

e% ea agere> qua in primU mihi

agenda*

(6)

novu Tammultain heatum meum pa«

rentem>dumin vivü

eßettexßiterunt

gra-tia tu*,Documenta,

at^hodienum

mm*·

,

*

4

/r*»? viduamexißunt>»/pio animo

reit*

^/'ä/aye

meritoep

effe

poßit nullum

obfequii%

atifepieiatuergatot

tantadp

beneßcia,

pi-dedtße,

4* Λ?/»·

modtorJe non

obferat dicendi

locus, pra» ψ

fjentem

adripio oecajionemi ξβ

ubi

longa

verborumjerie

benignißimi

tutantmi

lau-*/ßfßruere deberem,

omijßs

omnibua (

Tä*

nAWfy e

logi

a

defcrtbere

eßet eadem

dirni-nuere

)

adtua Iimin*

demitto

hafce

tenelli

ingenii

primittas: humiüima mente

con-tendens>veIisillumnunquam fatü

depr*·

»

dicandum

favorem,

parentes

ample*

ßi

dtgnatwi

es in

fit

um porro propagaret * /itantabonitateolimnon

prorfu<s

indignum

eum

dtprehenderüt

Sicde meltoribus

fatit

ßbi gratulabitur mea mufay Sic etiam

habebit eadem» quorum

laudibws

decan-tandufe exer-ceat

quam

diu htc fpiritm hos

pererrav'tt artns4

NumenAltiiiümum

Ccliifliroum Comifem>

&

IlluftriffimumBtaronem» i·»

regat, tegat,protegat.

(7)

In

honorem.,

juven'ts»ütteris moribus% culüßmi»

Dn.

PETRI

8(0®/!

Ang.

Amici fincere

dileiii,

De

Apperitu

Senßtivoi

publice diipucancis,

Jόξ[λης

vXj

σαρκος^φαυλα

av&-yva

Hv&ptevofci/

vt κανm vzify, oteå% π

opé^etfa

τωνβρ$τίύύν

^ΰναταφΦι

χ^σμω άλίίρω?

"üjg κακών φβ άλήκτφ* Πetpco <τε ταύτα Αυνζ,ξ

παμμάκαξίς

τι^φ

Όλβιοι

oiAeatriv»

Οι

συσφίγγω

tjJ'e χαλινών τας

κα^ίρ-γ*ς ΚβκΖ^ονίας ορμάς» 'ικανοί φβ γ

cvjz«Α

» / «ö*i.

Barcumprolhcafalutarium

profe-äuumgratulatione,acfelicium forroin indem incrementovum

Apprecationefcrtb. occupatiß:

Julius Micrander#

(8)

Åå

Virum-Juvenem Percximiuirl

Dn. PETRUM

2104V

Angermannum

ÄnVeumfinceredile&um,de Appetitu

ienli·

tivo egregiedifputantem

A SP1dumluflrasperamosna viretaSopborum,

* * Hon

facti

inäifujwn

Teprobitatisopus:

Hafteutccepifii,capttyöeusipfe (ec undet ComprecoY) uttandemprcemiapulcraferai\

fcripfit

Andreas

Spole»

jfuveni elegantißimo

Dn. PETRO

216^/

cum diiTertationemeruditam

de

Appetitu

Senfitivo

ederet

Ν

Aturce

ExpUcat,

Ingenium

ingenio

dum

confulit ipfefuo*

pulcr'ts

ASPlllS

aufis

verbis

paueiffimis

fedarnico

plane animo

fic gratulari

•*'voiuic

(9)

CO

A. S. Ρ.

CAPUT

PRIUS

D Ε ADPEIITU 8ENSITIVO IN HOM1NE.

Portio quxnoflrimeUor jubetedere(enfa;

tontetfadere ferVA manne.

Dpetitus nominein genere

intelleftae veniuriccujus»

cumqüe anitnalis

inclina-tioncs,quibüsidferturin

remTibijücundam,atque

bonamiSenßtiviautem

il-laetantum, quae fenfuum opera

habentur»

quaeque ideoariimancibüs brütis nobifcuni-.

func cömmunes.

Hicprodnusinipfo

diifertationis

limine

loco furidameriti,, cui cetera impofterum dicendainhitideberent, pluribus eiiet

öften-deridUm nondarihifi birias fubftaruias* eai·

que coritradi£lorie iibi invicern obpofitas;

Immaterialemalteram» altcram materialem;

Vel|iadremclariusexprimendamuti

(10)

at voeibus adfirmativis* Cogitantetn

éc

cxtenfam. Quandoquidemveroinexercitiis

publiciseandem dodtrinam

faepiufcule

utram· ^ %

quepaginatafeciiTe novimus, uttaßtumnort lippisactonibribus, quodajunt,

inolueriti

ficcopraetereundum videtur

pedc quid

com·

muniteriuper hoc negocio

difputarifueviti

Crambcn enimrecodiam non facile digeiie·

ritilomachusdelicatior. Verbotancummo·

neo cum, qui ingenerali iubftantiac conceptu

noriadquieverit fcd uiterius mentis acieiTi

ad

penitioremadtributoruin duüm harumce fub·

fiantiarumconverterit, faciliutiquc negocio

colligere poiTe ex

diverfiflimis,

quas de

ih

inmehtehabetideas, diverfiffimas quoque

eXtare has^ qUac eorum fubjedta, Etenini

quid cogitantis proprietates cum

e&tenfse

jt

Quid intelligere, velle, adfirmare, & nega- ,

re, cumdividi, moveri, phyiiceputa

(quid

namque fitmetaphyficemoveri plane igno- .

ro)&c, Quaproptercumadtributa h&c

adeö

difcrepantis

funt

naturae, utquidqüid

adfirme*

turdeuno, negeturde altero» nodo

quafi

Gordioconnexum fequlturinterhorum fub-1

jédba,ipfas iubftantiastantam quoque

interce-dere debere differentiam,quanta unquam in

rerum naturacOncipi queat maxima. Adeo·

que dum vel unius proprietates

alteri

adicri-ber« *

(11)

Ό)

beretentamus,vel mediam quandamttaturam interbinas hafte iöllicitequaerirhus, nonn.fi lateremlavamus. Neque enim deextenfo

feu noncogitantepraedicari poteft ro cogita*

xe,nequeinter duo haeceXtrernamediumcerta

rationefingiputefttale, quod ab Uno habcafc

qaodcogitetjabalteroveroqüodnoncogitet: Seuqtiodnonextendatur ab uno 5 & viciiÜm

quodextendatur ab altero. Implicathoc de

unoeodemque fubje&o mantfeftam

contra-di&ionem. Verumiiceine iatis tuto

agi-tur?

Exdatoprincipiopraetei? cögitahtem 6c

"exteniäm, nequicquamullam

aliam

quseri

jfub-ftäntiam, ipontevelutfua dimanat conclufio

talis} quod omnisfumftio cUjufvis animalis,

atqueadeo 6c hxc, de quamentio fieri coepta eft, vel adunamearumiblam, veltocum ex'

ambabusper

certasunionislegescompofituni

fitreferenda. Ordiamurnunc,utinamFelici omine,abipiohomine. Eft is ex cogitante

& exteniafubftantiis,merite Sc corpore com·

pofitus. Utriulque iuapropriaeftfubfiften-·

tia. Utriufque itidem in operando,

quam-diucompofiti iälvuseile potcritflatusmutua

dieinvicemdependentia,

Eartem velut

iui

animusin corporis pofitus eft iervitio> par-rurfuSejufdemexpers. Interdum Deum

(12)

fuiconditorem,

hominesquead

ejus

pracé-ptum

vel

inimiciilimos

fibi

diligit

i

ratioci·

nandoiyllogifmos infe,exfe, &

apud ie,

ut

reiftePhilofophus, neiftitj

univerialia

ex

fin-gularibus

format, componit,

abftrahit.

In-terdum etiamvidet, audit,guftat,olfacit,tan«

git,triftatur>irafcitur,

cupit

adpetitque.

Hdtc8c

ejufeemodicetera partimex

propria

fua habet

eifentia,exclufocorporis^ cui unitus

eft,

com-mercioj partimquoquenon

niii

ex

occafio·

nehujus,quatenuseidem conjunctum

voluif

utriufque auiftor. Una

nihilo

fecius

eadem-queeftanima,quamquam ut

alius

Vertümnus

in variasfeconvertatformas* Ita mens ea· demeft, quae quatenus corporeae

roachinae

manetadligatanuncupatur^w//ih^,atque

alias

quumjuxtapropriam

eftentiam abique

ullo

ad ifthanc unionem refpeiftu confideratur, honoratiusaliquantoRationalts

(igriofcas

quse-io,fi fingulapuramnonufque adeo

redoleanc

latinitatem) vocitatur. Quadecaufaftcubi

rei huic fimplici parteis tribuerej atq>

cx non extenia extenfam demum, hoceft

chimaeram facerevideor,rogo cumgranö

fa-Iismea fumanturverba. Quippe fcienduiri

quemadmodumin Deo O. M.

Hnteillo

lon-gefimpliciftimo adcributa diftinguimus,

ö-mnipötentiam

unum,alterum

omnifcientiam

(13)

dicen-dicentes: Nonquod realiter

vel ab

ipfa

eflen-tia, vel interfe difleranc* fedformaliter

tan-tum , in reipedlu admeliorem

finiti noflri

in-telledlus conceptnm, facilioremque

conbde-randimodum;Ita&hic in Enteitidem

indivi^t

bili partes me agnofccre Ted

formaliter

folummodo diflindlas. Diilindlio vero

for-malis, utnotum, inre

ipianuliam

infert

par¬

tium diverfitatem,

Ailverominimeillorum clafli me

ad-fcriptum volo, qui partes reapfe

diverfas

mentiadfignare fuilinent,

Sola illa

nunquam fatisadmirandabinarum lubilantiarum inuno

compofito, quod hominem nominamus,

unio tantumfecit,utbeut quidamdivini foe¬

derisignarieodenaentiae

delapfi

iint) ut

duas

fubilanrias toto, utloquimos eil, caelo di¬

verfasinunumchaosmifereconfuderints Ita

quoq; alii, mirum quantum deeepti

parteis

menti adfinxerint realiterdiverfas. Etenira

quum experirentur baud raro in

femetipfis

quandam ludlam duorum quafi adpetituum,

oppido reali difcriminepartes mentis a

fe

in-vieem divulfae. Hinc incunabula nadla

di-ilinélio in Phyficis celebratiilima inferiores

inter, iuperioresqj animi partes.

lllas

qui-dem Harum moderationifubjeclas

pronuncia-runt)verum nihilominusea eiledignitate, ut

(14)

(#)

imperii jugtimfirpenumero excuterent»

ta-metfiejufdemcum/;#eiTentindolisacnatur«}

quod mihi quidem άτοπονvidetur, Subna·

tus autcm eilhicerror excrailäartisanatomi¬

en ignorantia. Nam quum rudis tantumac

iners crederernr corporea moles, quid un»

quam

iij

eacernitur

operationum

ab

ejus

ani-ma,utprincipio infernofoloa&ivo denvare a.dgreili funt. Itaqueexplante omni princi¬

pio mechanico, operationes omnes anitnat

luntadfcriptn. Tumveromukae quum ede·

rentur a&iones, qu.ae ignobiies vifae qui-bus

ciendis intereifet anima rationis compos,

quacdamignobiliores,parteshuic muneri pa-rés illico conficlx iunt. HincDigeßrix,C

oη-coärix-,Separatnx,Retentrix, Secr.etriXi Adpo

ftetriXjExpultrix, Adtraärix, δζ nefeioquaefa· cultatum caterva inPhilofophicumcampum

eftimrodudla. Sicquiaipfä anima indignum

putabaturcirca expulfio'nem excremencorum occupatametTev id operisperagere dixerunt facultatem expultricem- Scifcitanti veroqui

fiat,quod diarrhaeaad animaenutumfaepenon

iiftatur,reiponfiloco refonuit, (fedreionuit

fine perceptione audiencjs) quod expultri»

facultasiit tunc irntata,adeoq;juffui fuperio*

rum renuat.

(15)

(7)

**yojtfyietg

amans videar, faculutum

vocL-bns,quaenihil quidquam mihi

aperiunt,imbe·«

cillomeo ingenionequein hunc diem

adfe.

qui potui quid reapfe portendant

illa Entia.

Aut enimeruntcogitantia, aut

exteniä?

Si

hocunumidemque Tunt

cum corpore:

Sin

illud exmente örtum trahunt. Adeoque

quotpartescorporis»tot quoqueanimae

inu

homineforentftatuendae. Quid quaefo

ab*

furdius? Aftjdicetquifpiam:

eaderaquidem

menshominiineft, (edpertotumcorpus

dif-fufa, dumoperishoc peragit, fortitur no·

menhoc, cum illud rurfusaliud. Verum

refpondeoaeque male tribui menci

totalita·.

tem,utitaloquar,aenafo adfirmationem

vel

negationem. Unde elucet inquo

reponen-dum locovetusilludranima eH tota mtoto» Sctotainquaübetparte.

Sed dandum eft hoc veteribus, quod

realeillud difcrimenincogitatione pofuerint5 nequcenimillis omnia iimul innotefcere

po-tuerunt. Pronusin errorem hunciisexifte·

repotuitlapfuS) qul nec

intimiori

fabricae

corporeimachinamenti notitia

forian

erant

itnbuti,necadeo diftindboscorporismentisquc

fibiformareadhuc poterant concepcus. Ac-cidet fortaiiis &cnobis, ut mirentur (verba

funtviri olimclariilimi) poileri intarn

(16)

Cü)

tisnoselfe hallucinatos. Egoquidem quan-tum inme, veteres excuiätos volo. Etut

eorumhonori velificer lubentiifime voculas

hasfuperion Scinferiorretineo,

tametfiutfu-periusmonui, eadem fitmens, quae nunc

ad-pellaturpars vel facultas inferior,atque alio temporecontrahonoratioriinfignitur

titulo,

utfuperiordicatur, Sic ideascogitationefvc

pureintelle&uales,quas &nunc ex fe ipfaex¬

tra omne corporis commercium habet,

Sc poft divulfionem ab eo habitura

eft, vocarefuftineo partes mentis (uperioresy

ieuipfam,ut barbaroutar vocabulo,

Rationa-litatem. Reliquas autemcogitationes

exuni-one ejus cum

corpore dimanantes inferio¬

resnuncupo, Quales funt fenfus, adpetitus,

Sc adfedUis. Hasillarum diredfioniiubditas flatuo i adeo utfijuperiores tempeftive fuo

rigore uti iciant,infermuminclinationes mo·

tusquereprimere valeant. Quamquam ve*

rocontrarii faepius ientiantur harum motus, nontarnenmiiuna&fimpliciifimaiuntmens»

quippe quae quatenuscorpori ligata inclinat

adid, adquodeam di/ponit corpus j quate- j

nusveroipfarationalitatepraedita

corporeum defiderium vel exfequi vel fedare poteih

Quemadmodum lapis,quinunc dcfcendit,ab I

aliofortiori in altum proje&us alio tempore

(17)

adften-(9) .

adfcendcre dicitur> Itaunusmomsinvolun*

tateiccundum unionisjuraexcitatus,

ab

aiio

motu fortiori in eadem facultateper ipiarn

I

Rationem profe&o

retunditur.

Atque

hoc

eft Rationis ininferiores facultates regimen»

dequoplunbus infra5 volente Deo,

agen-dum. Sed propius accedamus

ad

rem_,»

Inter facuivates inferiores vel majpme

referridebeteamentisfunélio , quae in

prae-fens eric explicanda. Ira namque

corpori

animusadfidet, utquodei

noxiym

,

quodve

&cu$, haudaliteracremfibimet ipfi in pri^

misgratam, ingratamve,

adpet-at fugiatq».

Quodmultisprobatum iretantomagis

fnper*

vacaneumduco, quantominus propria cu*

jusqueconfcientiaaliquem deadfertionis

hu-jus veritate dubitare friat. Qu isnon fercno ccelo fehilariorcm > af Jove pluvio

trifio-remexperitur

? Caufaefl,quodad hilarita-tem,veltrifitiammagis diipoiitum circum*

geftemuscorpus. Etenim dumaer excernus

fanguinem adtenuat, atque magis magisque redditfubtilem, turgefcit quoque

cerebruin

corpufculis eoiubtilioribus vivacipribusque

quodfanguinis fermentatio optimejam per*

agatur. Undemens nonpotefl:non cogita-tionibusjucundis laetitiam ex tam bono cor¬

poris ilatuperceptam tefatam facere,

(18)

(ΐβ)

traqmimacrcontraria

qualitate dötatus

cor-porishumores infercit, fiftitur ex parte fer me-utatio fanguiais, definit generatio fpiri·

tuum, torpeibitcorpus. Qu,o

fit,

.ut mens

«olensvolens ex adeo mala machinaecondi;

tionetriftitiamconcipiac, Quarequeritan.»

tes iäepius audirelicet: flüfd dn^cr/ jög

tt)Ct Ct) fOE

Cauiäm

enim anxiecatis

quamvisipfimetignorent, angoretarnen

ob

corpus male Habens adficitur mens per ar.

&um, quod eicum corporeintercedkunio» nis vinculum.

Hincoiftumtrahunt amores, &ζ,odia

illanaturalis, quae per αντιπά^ειαν, &

συρ-yrå&etecv, tutiifima illa fupinae ingnorantia

afylaiCxpIicare fölet vulgus philoiöphorum.

Quiaenimfi mihiobviam detur^aliquis

nun-quamanteavifus, adeoqueomnis fuipicionis, damnumaiiquandomihiab ipio illatum

fuif-le,vacuus,cujus corporeaemachinae

humo-rumqueadeo eandem pererramiumcontraria

sneaeprOrius eiletconftitutio,extemplaac in»

traSphaeram aélivitatiseffluviorumejus fifte·» ieturcorpusrasum,odii pailionem adverfus- ι

eundem hominem foveretmens. Ratioeft

di&a. Effluvianimirum hujus, quae contra»

risequalitatis, permeandocorpus meumcon· tratiam quoq,

ipli dum inferrefaragunt

di

fp

(19)

itionem, turbaturfermentatiofangumisj

cor-fusfpiriruu&c.Quaexrc

ejusmodi

obje&um

non

poteftjä}t{quin

averfetur

mens.

Vici£

(im autemiuppofito Redtam

Rationem,

(eu

iuperioremfacultatem, inclinationem

hanc,

quammens e corporehabet,

cogitando

nihil

maliabeome

perpeilum

eiTe,

&

id

genus

alia,

'

itacoercere,utmihiacei,quem

hadbenus

it?

odi,copiapateritfieri communis

ledii,men-fae, atque quotidianae

converiätionis,

certe

feniimillam odiipaflionem

remittet

animus,

utdemumprogrefTu

temporis

occulta

tnciina-tione i,n ejusamoreinrapiar.

Foriannovi

conjuges&hocipfum

teibabuntur.

Atque

haeceh ratiocuramicitia a puero contraria

plerumque

fit firmior. Undeetiam

latinum

Oratorem toties in fuispraecipue

Epiiboli?

Amicitiaa

puetuinitcs, converjationu

familiark*

&quacetera,mentionemfeciifenovit is,qui velprimasearundeminipexitlineas.

. Haec&ej,us cenfusaliatantumnon

infinita

clariffimeevincunteameileunionis animicum

corporevim,utquamviseum

poft adium

Cx-pepaeniteat fadbi, nonpoifittarnen

quin

Tob

licitanri(fas fititaloqui)corpori

bcnigminj

praebeatadfenium,averieturquequod ci

no-xium, quodverofecus (edletur habendi

avi-^u$· £am ipfam

inclinationem

ex

fer^ijb^

(20)

animÄ-(it)

inimalisin menteobortam, adpetitus

fenfiti-vinominevel infimoexPhilofophorum

cho-roiatiscelebrem , nonomnibustamen aeque

probeintelledfam,

rudi

Minerva

explican-dam (utinamfauftisavibus) adgrefTus fum,

Quodut exvotocedat, quumhaecfun.

βίο,ut cet?raeomnes,quasad inferiorem

fub-ftantiaecogitantisfacultatem, leu partem

re-tuli, iitmixta,utpote quse requirat mutuam \

mentiscorporisqueoperamj

confultum

fue-ritvitandaeconfuiionis ergo, diitindie

indi-cafTe,quidhtijus,

quidveiilius

in

hac eadem

e&

pediunda partium

fuerit,

Et

vero

Extenfam

quodadtinet, in

capitepofteriore,

ubi

mate· rialiterexplicaturus fum quidquid

prseprimis

pertinerevideatur

ad

pratfens

argumentum,

piuribushabebitur

probatum,

eam

alio

mo¬

dohucconcurrerenullo, quam transmi"ei1* dofolamfpeciem corporeamin

Senforium-.

Commune. Cogitansveroadeam ex

obji-gationeinjun&a a

Conditore

refpiciens,

11

objeftum,quod ea

reprcfentatur fuerit

gra»

tumvoluptatemj

fin (ecus dolorem

percipit

primum

facultate quadam

paifiva

>

Poftea

vi-

f

ciiTima&ivafacultate fedeterminat ad amQ*

tern iüiiis> fugamque hujus.

Ea ipfa inclinatio in

Voluntate excitata

ORTUSfuicaudamtam mternos,quam

(21)

. ,

nosienfusagnofcerevidetur.

Etenim

quura

veliolaimaginatione vel Phantafia objectum quodgratum abfens tanquam

praefens

menti

iiftitur, accedentememoriafuavitatis anteaad

cönfpe&umejusperceptae, experimur

ipfi·

met excitari innobis mocum unum, qui

concupifcentiam, feu amorem

uniendi

hof-met cum eodem,mentifuggerit.

Qui°

&

huncporroinfequi alium, quiad hane

paifio-nemfovendamdiipoiitam magis

reddit

cor¬

porisfabricam\ adeöque efficicut tanto

diu-tiusdürcteaipfa inclinatio, Priorem, ut

di.

ftincie agaturjpofthac

adpellabimus

ab

effc-&u motiim lUclinatiofits> Poßeriorem auterrt

eadem de caujfTadurationis motkrn♦ Utrique

itacombinatijUtraro fineakero iinurn expe-ririliceat. Uterqjetiam nititur fcedereMeri-teminter& Corpus iärtcito.

Jiquidemquod

eundenimotumfequatur eadem

cogitatio}

hicvero, quod eandem cogitationem,

idem

motus- ρriuscerta certius. Sic quiaprima

perceptio ficcitatis fauciuminclinavitanimam

adbibendiim, quippépotus corporitunc

vi-fiisneceilarius: fit&nunc uthic idem mo¬ tus, quinunciatgiitturisariditatem$

fimul

quoquedeiideriumexcitet potuS.tanqüam rei udlisac neceiTariae, tametfi reVera toticom-pofito,coinftatu minitetur ruinam; Quod

(22)

(τφ)

nonfinetnaxrmofui incommodo expentur

hydropica pefte infedus, Nam ut canit

poetai yl,

Crefcitindulgens fibl dirashydröps. Ratio eftdida. Nimirum idem motuscor¬

poris comitemhabeteandem cogitationcm_»

mentis. Quamquam aurcm mens

hydropi-corumitadecipiaturjerroris hota eidem ta¬

uenjure inuri nequit, Etenim,utexemplo

haccevadantclariora,initum efl: fcfcdusme

iii-ter,&quempiam alium,utisextra föres

per-iiftens mihi incameraicdentiaperiatquidun-quamfotas geraturhifcefolisindiciisjquodfi vicetantum unaoftiumpuliäverit

ilgnificare-turmiliireshaec* fm duabusalia;fin ternis

ite-xumalia. Suppononunc advtntaiTehoilesj

quos me feque vita ipoliaturos novit» atque voluiiiequidém eumterna puliätione »

(fcilicet quia itainternos conventumj

indi-eare remhaneingratam,hoftiumadventumj

verumfive vitio memoria decepturn, five

hoftibus extemplo obrutum, oftiumnon ni-fi duabuspercuililfevicibus, quod eile on1-niain vado teftareturj adeoque reigratae in- f

dicinrn* Quid mihi inträcameram

delite-fcenti accideret? Decipererneego, qui for.e omnia intutocredensvitamagötranquillam»

quum tamen reapfe omnia exiftanc infefta*

(23)

(">

. . ,

mequeadeo ipfum extremo vitae

periculo

ex-jpofitum po'ftea

perfentifcatfn

Ak

quis

hü-jus crroris cauiam me dixerit?

judiciuiit

hamque tuli, quodde hacre

ferre

debui*

Ica

quoque (quamquam non

diffitear

omne

ίϊ-mile, utvetusregula ionat>

eile

diilimile)

mens, anima, feucogitatio certis

motibus

corporisek adligata. Adeout,

fi

cohcigerit

cumrediremotum inSenforiumComrtiune^

qui nunciat individui katum eile iånum*

quum tarnenfanus minimekr, iånumnihilo·

feciusjudicatmens, fed omniscülpac vacua* Quod latitia eundem motum itiiequentete«· ftatur. Sednec diffitendum in

tantumqui-dem errorem hunc menti impucandum

eile,

quod feniuum inclinationi rationisfuaejfrcena

noninjecerit, priusquamcorporeum

machi«

namentumnitnia potus ingurgajfone

dekru-&umiri ctoeptum. Toflerw ex iiifra dicen-dis quoque conkabit.

Quin Sc hic fuasfibivendicantpartes

knguli externi. Quarumprimas

tenercTA-CTUM facile crediderim: Ad eum enim

voluptas, Sc dolor, qui duo ienius proxima

inclinationis averkoniive fenfualis exikunt cauia, videntur potiilimum

poile rcferri.

Sedquid vellicatio komachi, kccitasfauciura

in mente aliud reknquunt

quam quandam

(24)

■■ ·.' .

("O

moleftiae ipecier»? Quid itidem

objeaum

venereum, quam quandam voluptatem?

GUSTUS dein & OLFACTUS cjuia.

r.on longe aTatftu recedunt, non minimum

quoque

huc

conferunt.

Nam

&

irthisfefe

jprodic

aliqua indolentia

,

&

moleftia.

Itaex

grato iapore

vel

odöre

hujus,

veliilius

cibi

voluptatem fentio, quae mihi eium

vel

po-tiim hujus alimenti infigniter

comrheridatj

rnoleftiam viciilim exingratö* quae

averfiö-nem fiiadec» Verum quidem eft,

qiiödde-fideria, quae exhifce fenfibüs habemus prd-pirie circa

odores

ac

fapores

verfentur,

riec exienfufamis, fitis,etc* ortaiintj l^erumfunt

illi fenius irritamenta horumob olfacftus, gu-ftuSj Sc ftoniachi temperamenti mutüaniä fe invicem dépendentiarri. Hinc novirrius

gratum quod de

fe fuiidic odorem,

guitii

etiant plerunique percipi bonum.

Qiiod*

que bene fapit*

facillime digcrere

ventricu-lum. Utrumque quoddiana

experientia

fätis Fuperque comprobat. Atque

quod cöncoctu

facile

fät

^

quod guftil

gra¬

tum,incaufa eftcommunisfalivaeScfermen·

ti natura* Quae vel hinc evincitur>

quod

quum in ftömacho

dorttinatur humor

bilio-fus linguae membrana flavefcatj quum

me-lanchokeus nigrefcacj quumque

pituicoiui

(25)

'albefcat eadem: hoc eit> uno vcrbo, variec

faliyaprout yariaverit

ventriculi liquor.

Itä-quequod bene

fapit

jamnunc a

iäliva

aliquan-tulumeftfolutum: particular enim

fic

divi-fae nervös linguac palatique

titillando

iäpo-rem grarum adferunt. Etvero

quia

hoc

ci-bigenus inccpit

diftolvi

a

faliva,

facilequo»

que

concoquitur,iéuadhuc

dividitur

median-tefermento. Sicviceverfa> quod mfipidum

concodtu & diftkillimum, Namid

infipi-dutn fit, quod eum in

modum

a

faliva,

hu-more iJlo prorfusnecellario, Sc minimet*· crenientitio fecari nequit, ut partes ejuspo· ros linguae fubeundo nervösconcutere

vale-ant. Åtverofifaliva nequeatejus particulas

afeinvicem feparare, nec

fermenti

virium

iderit, ob notatam modo rationem. Quid?

quod fermentumctiam ad

diveriäs,

prout

id

variovariaverit tempore, res

adpetendasnos

inftiget, praeftetque rantum, ut quae antea

fuere infipida

prorfus

, aut

iaporis ingrati,

dulciffimum poftea iäporem

induant,

Ete-nim dumeaejufdem eft

diipofitio

, ut nunc

faciliusconterathoc cibi genus quam

iliud,

alioitidem tempore aliudj qui

aliter

contiri-get, quam ut peculiaris ejus

conftitutio,

peculiarem quoquenervis

ftomachi imprimat

inotum, exquomens porro

defiderium

(26)

0§)

piet unius potinsquam

alrerius alimenti.

Te,

ilattir, credo, id ahunde pica mulicrum,

Singularis quae tunc eft fermentatio fangui· «is iingularem etiam

lbomacho

imperut

Ii-quorems qui rurfus aliam atquealiam intro-dticit faJivae difpofitionem. Adeoquequum Ihiiérse femini res tam iniolitas

eoncupi-icunt, exiftimandum efV, eas eiTe ialivae vires,

utidenialimentum* cujus particulae

fubin-troitu in poros linguac, eandem lacerarunt

lancinaruiique·, Ita alteret, ut particube

ejuf-dem nervös ( qui quoqj aliam forfan nacU

conilirutiunem) leviter folummodo feriant, tidllentque, anirnamque adeo ipiäm ejus poiTeilione laetari efficiant.

Poltet Sc alia infoliti hujusadpetituS feddi cauiä, fi exquificaejus radö öbnbiea

me exigeretur. Scilicet acieo pertinacem

fpirituum Sccerebri horumcehominum

eile

diipoiitionem, ut glanduia, proculdubio,

femper teneattir converfä adeam partem ce¬

rebri , tibiiitae funt plicae, per quarutnaper«

turam ipeeies unius alicujus rei, E.C.

lapib

lorum, carbonum,&c.itaconftanter

reduci-tur, utnolens volenseidemfpeciei eontinuO

adtenca maneat mens: Imo ut animusinter- j

dum arbitreturrei, quam hic motusreprae*

fentatie uniturn ciTe, Ut patet exijs,

qßi

(27)

(>p)

feles, canes, Iupos, gallos

gallinaceos

&c.

iédicunt. Sub tcmpus geftationis uteri, quandoianguis per creberrimam circulatio-nem,nimiamque fermentacionem acrior

fa-<Ttus, liquor ex eo in ventriculum fecretus äcrlorisfimulnaturae,vi majori nervös

velli-cat. Quemrnoturnquiaveheinens eft,

per-cipitquidemanima5 Sedejuumnuliaidea eft injmaginationenifi hsecpradens, cuifoli

mi-fere adftri<ftaeld, conjnngithane ideam cum violenta ftomächivellicatione, Sc neutram_»

deineepsab alterafeparac. Hinc eft, quod "flatimacmenspercipitillum ftomachi

mo-tum, oppidoeam invadat cupido di&arum

rerum, ad quarum fpeciesunice reipicit,

la-pillorum nimirum , carbonum, & id

"genus alia,quaefätis mira. Diximentem,quae

tonjunxitnon feparare. Idquidem propria

experientiaedocftiiumuS. Quisenim, qui

lieri cönviViointerfuit, hominis uniusibi¬

demconfpeéVimeminiile hodie poteft, quin illicototiusrecordeturccetus. Itadum

cce-l'urrvhyemalitemporeftellis

corufcans

ima-ginor, non unius aftri tantum, iéd totius

aftrorumorbis memoriameumanimumfubit.

Sedhacc in tranicuriu.

Quoprobeobiérvato nec mirtim

am-pliusvidebitur, quodinvitis

nobis

(28)

(*o)

tränte ftomachoredeatmos

iäpor

cibi*

quem

Cum voluptate

aliquando

comederamusj

tametfinonnifi antealiquot

annorumfpati·

um. Videlicetfieri potuit,

hodieque

fit,ut

liliquore

acido

verttrem

rodente

inobis

copia

fafta,fiatque

nuncalimenti

palato

fatis

grati*

ideammotusnervorumlinguaccum

idea

nio·

tusitomachi in Senfotio

Communi

combi·

hemus, utüna poftea

fine

altera excitari

né-queat. Quo

fit

ut

rtatim

ac

fermentum

agif

innervös eo,quofaclum

modo,

dutn

gra·

tumilludcibigenus

guftabamus

,

reminifca-murfimüljucunditatis

aoteaab

eod.cm

perce-ptae«

Undé

nihil inter

noftrates

fiequentius:

ftdtmerdimni)uru30t tet »ar.

DeniqueVISU

vel

AUDITU

itt

fei

cu*

jufpiam nos

trahi

concupifcentiam

*

tanto

minusevenire poceit, quanto

plüribus

a

Ta-£tuhifenfus diftant paifibus. Neque

quid

noxium quidvefecustam aperte

indicant

aC

ceteri. Eaenim ipforumin

nollro

machina·

mentoeft ftru&ura. Audimusfonosj

vide¬

musitidem colores. Hi quidemamorem-»

complacentiae in

nobis

fufeitant»

concupi-feentiaenonitem. All: dicesJ £xeo

fulo>

quodoculis

ufurpem, E.

C.

hoc

jufculumi

Velverbafieri audiam de meafive

amafia.fi'

ve alio objeiko

fenius

demulcentc,

fentio

(29)

inme amorem non folum

intrinfecae ejus

perfe&ionis,

pulcritudinis &c.

fine

relacionc

ad memeamque natutam

qui dicitur

amor

complacentiae.

Sed

quid

amplius,

defideri·

Umputauniendi me cum

eodem

obje&o,

Nam velimδζcopiamihi

fiat

jufctfii

>

&po£

feilio amafiae. Verum enimvcro e re

cft,

l?onevir-,utdiftinftehicagamus, &cquae

fepa-randa funtnontemereconfundamus. Qolor jufc'uli,

(utiniifdem

maneam

cxernpÜs

) <Sc

jonusverborum^

quaedepuella

tuajucunde

moveriaudis, funtquidem

tibi

fenfus grari

>

efßcientertarnen,ut e

ichoia

verba

mutuem, concupifcentiamin te

excitare

non

fuftinent,

fed tan.tum occafconalitcr, quateous

nempe

per eosrevocatur

tibi in

memoriam

proxi-maejus

eauflä voluptas,

quam

alio

tempore

inexplendo tuo

defiderio.

expertus

reapfe

es.

EjusaucernfinuUainte

memoria,

nec

ullam

remconcupifcentem

facient

aures

&

oculi.

Haecdumdico, rogo

explicetur

meus

fermo

de materiafubftrata,concupiicentiavera ,

feil

adpetitu fenfitivoj cujus

internam

cauiiam

fäepiusinnuiexftare

voiuptatem.

Fruilra

igi-turfuntquotquot

videor

mihi

videre

,

nefcio

quo animorum

atftu

infoienter

crocitare:

Quomodohaecfibi

conitabuntj

Quia

nulla

innobiseft memoria perceptae

voluptatis

(30)

ο*)

I

tern*exauro., argento,lapidibus, divitiis&c.

Ergohaiceresnonconcupifcemus? Quid

ab-furdius? Sed Λ facite ne auditurn

obtunda--tisfeiquipedalibusverbis. Adpeti ha?c taiia concedo: ied nonadpetitu fcnfiilvo:

nuliani,

enim inmevoJuptatem internamprocreant» verumRafionali, quacenusfuntutilia,,qu3enon

tampropterfe,quammajus aliquod, ad

quod

ducunt,bonym expetuntur. Hoc φu,trem, paucisexpedbm nonfenfu, fedRatione. Ma¬ net itaq> bne memoria,indql.entiae vel

volu-ptatis, nihilfere ad iycijnationemiénfualem

conferre ienjfam vifus5& auditus. Sedvalet

hicillydvetus: ignoti nuliacupido. Et

quod

nos tamfrequenti verfynus ore:

jb<$

mut fcr/ utßräuv ut ei; iSpwi·.

De cetero quam quam animus

di&«

voluptaris non reminifcatur, fola. cerebri ,1. difpoimo eft, quae praeilare poreft, ut

vel

ex

iolo vifu , audituve propendeamus inrei

all·

cujus amorem, vel odiuin. Etenim quum praeiensaliquando£uit o,bjeftum fuayiter,

vel

fecus cerebrum adficiens, fieri.non potuit,, quinaliquae ibidem perejus a&ieinemexarat*

remanerentplicae,Quaefacillim* pofteaaper·

tu, Has proin quumoculisE. C, ufurpamus aliud obje&um priori aliquadantenus fitnile, denuo fubeunt ipiritus animaies> tantumqj

*

(31)

Oj)

prsftan.t, ut;

acculta quadam

inclinatione

ad

hujusipfius proiecutiqneirt,

fugamve

rapia-turanimus.. Sic ieminae in primis., quae i,n·

fenoribus.menns partibus, projnicius

habepas

laxant» occul.to amore» haud fecusac

ma-gneticaquadam vi, erga

quofda.m

prae

ceteriS

trahi fe profi.tentjir. Quare

dum

occuUae

ejusinclinationiscaqfam

recordantur,

quod

nempeocuiisearundemfe

iniinuetquid

fimi-le iis, quae inalio antea obfervato

confpexe-rant,haudraroeas ingeminantesaucjire

licet:

3α<$dlflaticnnc/ it; ijanf>ar Itjfa$D$en/

$14*

f4/ SDiun/ fom ten<K*r«η.

Ηϊηςtanquam exi"uo fonte

dimanant

averfionesilla?exrraordinariae,qua$in his

tan-tumvelillis individuisrepcrireeil. Quaruin,

Hiftoriam longa exemplorum

ferie

pertexere

vetatpropofitae brevitatisiludium.

Quap.ro-|)ter,

nec

ioquar anin\i

deliquia,

quae

ob

felis

prxfentiamperpeti

neceife

haben,t

hominum

quidamj nec eanaturalis odia, quae paren¬

tumanimos a Iiberis adeo.diilrahuntj utnorr

finefalutisjadurain communicum

his

tugu-rio perfifterepoffint UH,

Quia.quancumvis

nos.per variam ccrporum cpnllitutionemt

Variaqueex iis exhalantia

corpufcula,

cauiås-que aliasnaturalesrevera contigifTeh»c taliaa 3Ghodienum contingere arbitremur$

(32)

fa)

«to tarnenvulgo omnia ejufmodi

habemur

iiifpecfta, quod femperdubiam male credat

hiftoriafc iidem. Sed vero unicum foium*

modo adducam exemplum, cujus veritatis ipiemetego eroteftis integer. Eft

mihiami-cus, cujus anirnum tantaoccupavit piicium

dcteftatio uteorundemefum noniinevomb tu perferre fuftineat» Eum äliquando ego

Cumceteris, quituncpraefentes fueruntCie*

brisfuafionibus, amiciique obtcftationibusut

morem in hoc puncfto nobisgerens

certiih-mum averiionis fuaeexperimentum,

docn-mentumve ederet, comedendonimirumpi*

Jfcisportiunculam,adgreftusfui. Negavit

ille,

quantum in eo fuit, hocfe fatfturum,

con-teftans inter adfiduas noftrascompellationes,

amicum noftrum adfe&um , ne ad tam ar-duam fufcipiendam provinciam

impelleretur

invitus: jutejurandopraeteraconfirmans,

aparentibus iaepius ad id ada&um eile,

Ted

mox ac bolum deglutiviliet in

confpedk

proxime adftantium crudum

egurgitalle.

Tandempertinaci oratione vitftus

particulan»

lambetrae comedit. Sedquid accidit? Extern· plo intervariaiymptomata eandem

evomuit»

omnibus nobis in admirationem fummam

effufis.

Aliunde hancaverfioncmproficifcinon exifti* '

(33)

eiiftimaverim, quam exeo,

quod

a

tali ob^

jcdlo valde

laefus fit, dum vel

in

utero

matris

adhucgerebatur, velpoltquam

communis

au-rae particeps fadtus erat. Sic

dum in

cunis.

adhuceifetporrigiforfan

eidem

potuit

hoc ci*

bi genus, quod ob

conftitutionem,

quaetunc erat corporis valde

noxiumfuit;

quaex re

fpecies glandulae

impreiTa

mox

coinitem_»

habuit alium motum qui nervösiextae com

jugationiseo agitavit

modo,

quo

in

odii

pa£

fione fieri fuevit. lmprellio autem

illa quia

fortisproeul dubio

fuit,

plicas

majores

in

cerebri interiorifubftantiareliquir,quae

etiam-num fupereife poflunt.

Unde

facile

cail

dem aperiunt fpiritus

animales.

Quod

quum ufu venit, idem motus

delineatur in

giandula, atq» deineeps.

eadem

cogitatio

eliciturin mente, iecundum unionis leges*

Quin&aliusρπείΐο eftmotus,

qui

nervös,ut primo tempore factum,

debitos

concutien-do, machinam ita diiponit ut vomitu reni Hanc ut prorius inconvenientem

iibi

ejiciap

foras. Vel etiamadhuc embrio fenfui.ma-j trisiuae compaffus eft primum.

Degebanf

parentesejus, dum inviviserant,

honorati^

fimi iis in locis, ubi pifeium copia

quovis

fere anni tempore

fuppetebat

largaj

proin

accidere facile potuit, quod matrem

(34)

(*6)

ditatis temporehoc,

vel illud pifcium

gepvfs

porterrefecerk,

aut

ob

humorum,

quae tuac

erat difpofitionem naufeam crearit»

adeoqi,

ut rem totamverbocompiedbar,aliquomo¬

do laeferic. Quade caulfamoxac rei

inuti-iis idea in glandula parentis

efformaretur,

eademquoquein

conarioEmbrionis iatis

vivi-de eftexpre'iTa, modojam

nominando,

Vi»

delieet fortis quae tuncfadla in

cerebro

ma·

terno ab illo objedto impreilio tam vehe¬

menter nervorum quorundam capilUmenta

perculit, utinfignis in interiori

aiiqua

parte cerebri exftare cceperit apertura; Quam

id-circo promtiifime

ingreifi

fpintus

proxims

vicini. Hos porro iniecuti ipßus

conarii

ipiritus.fub forma eadem. Unde eiquoqup objedtihujus ipecies» ieu idea (iumto

hop

in feniu, quo ipecieiiynonomon efl,

voca-bulo ideae) inkxa» Quandoquidera vero matris foetuique glandulas non interruptus

interceffic fanguinis fpirituumque canajis,

quum huc verfus,

vel illuc

inclinabatur

mar

terna, Embrionis iimul, ob propeniionem,

quamhabuerunt

fpiritus

omnesin

canali

toto

contenti, fimilem ad modum influendi in

matrisglandem,

iimi.iter

converfa

teneba#

tur. Haud iécus acduo navigia, quae in

a-qua

fluviali

ad

anchoras

tenentur,

ubi

ven»·

(35)

tusvehementior ex

oppofito ipirans

non

itu*

pedit, eandem lervant lineamre$am,

idem-que retinentpundlam iibi

ambobus

obpoii-tum. Adeo ut, fiunius puppis hane

refpi-ciat

plagam

rqundi, akeriu.s

protinus

eun-dem occuparet ktum: Tametii

vel

Integra

afeinvicem miliaria diftarent, kmododi¬

rectumfluvii curfum non infledlerfcriparum

Obliquität. Spiritus icaque e

giandula

mar

tris exeuntes fub eadem forma in aorta,

re-liquiiquc

arteriarumagentesiniuper

curoitau*

Hos deineeps contigui pmnes

ad

giandem

ufqueipiius Embrionis. Ubi

denique

ean¬ demcum reliquiseundi incknationem

nadli,

qui jam in procindlu fteterunt

ad

occupan-dos

glandulae

poros,

ieniim priorem

curiuru

knmutarunt hi: minori enimineppia

eo.de;-lari, minorique cum

celeritate.

ltaque

&C

alios ingrediendo poros, 3c aliam

formam

induendo, certam (peciern

glandul«

infantis

imprimunt.

Idque tanto fortius, quanto

haec materna moliior. Sed neu potuitnon

eademin conario matris

expreß«

ßeri

Emil-lima, quum iimillimus, obdiclas

cauilas,

fup

eritipirituum curius, qui utramque

utrobi-quedeiineavir* Et veroquia tantapareiucr» inter, ac feetum interceffic

συμ,πα,ά&α**

nr.

eadem prorius exlhretutriufque conlsituiio,

(36)

C»Ö

arq» natura,

mirari

non

fubir,

quod

atrib^

animar idem objeclum , tanquam coropo-fitis valde noxium ayerfat(£fint tunc,

poile-aque quoties unquam

ipecies,

qua

id

re- >i

praciéntabatur

quacumque

demum

de

cauilä

präriens

faéla

iit

de

novo

in

fenforio

com·

!

muni.

Verum enimvero

difficulrasadhucnon

minima fuperelTe videtur in eo,

quod

filius

continuoinhuncufquediem

praedi&um

cibi

genus

detreftaverit,

quum tarnen

parens,

poftmodum ejus

efu

deletfari cceperir»

Mi¬

hi^facilem

eruditi

le£loris veniam

iibi

polli-cetur puerilis inicitia)

videtur

hunc

obicem

poiTe

removeri

togitando

glandulam

mäter-ham» cerebrique

fubllantiam reiiquam

du·

riorem omnino iuiiTej Infantis vero

nimis

mollem. Atqueea propter idea;

hujus

velii-gia iis in

lociseile fatis,

ampla

in

infantej.

in.}>

parentevero.in

reipe&u quiaem

ad. illa

tenuia

Valde, quae facile evanefcere

poterinc.

Praeterea cogitationem quam cum

hoc

mo¬

tu conjunxit mäter*

haud

aegre

abeodsmie-parare

potuiiTe

jufta animi

lance

perpenden-

;

doobje&um id revera

Tibi noxium

non

e{Ter

verum ob peculiarem duntaxat

humorum

iub gellaiione uteri

conlticujionem

naufeafn

movilTe> autaliaquapiam de

caufla odii

paflio-nem

(37)

t«)

netttexcitaiTe, ante tarnen palato iuo

!n

pri-tms adriiifle, &$dgenus cetera,

Fiiium

viciilim admödum juvenem,

dum

animus

adhucnon utebatur reminiicentia eandemL·.

pailionem feniiiTe,

adeoque

nominatis

argu-mentis ad

feipfumquafi

vincendum

uti

ne· quaquam

poife.

Quippe

qui

nec

odii

hu-jus cauiTarn novit, nec eum

cibüm bene

imquam fibi

iapuiiTe

meniinit, &

quar

alia»

Quia vero impreflio

ifthaec

eft inVeterata,

hefcio nuninc aliquando eam

averfionem_»

diclus vir ex iuo animö penitus

evellere

poffir, quum continuo

tedeat

vel ad

folum

hujus cibigeneris

vifum

idern

motus

inSen-forium Commune> & coniequenter

eadem

ideainmentem. Adeouthaudincommode

huctranftulefisillud: Si

EXpellaffurcatarnen

ufque

recurret.

Öico tantum ci firmum huic

Paifioni

reludtandi propofitum

conftantiaque

Her-culea erit in ea moleftia perferenda,

ii

vota

aliquando impleviiTe

ie

intelligat.

Sed

haec obiter.

Porro DURAT Senfjalis

illa

inclina-tio in mente, quamdiu motus

ipirituum

,

cuijundiaperc£ptio

voluptatis

eam

excitantis,

ia corpore. £um

durationis

motum

fupra

dixi. Quem in eo

fundari

puta

vi

?

quod

ex

(38)

0°)

exvi unionis,redeunté eaclem eögitatione-jf

pérceptione, Scinclinatioiie iii mente,

rc-vertatur ocyus idem motusin glandula

fpi-ritibuique. Adeo ut hi verfus ea mox ifluere incipiånt loca quae antea primum.* öccupäränr mente fimiliter, quamquarrU

erga objedlum

diverfum

adfe&å,

Quod

neminem proprra expericntiä Jatére

(mit.

j Sic diverfum omnino fuit primum amoriS obieftum ab eo, quod hodienum earidem

paffionem cietj

eandem

nihilomimiS

incli-nationem idem in iifdem corporis partibuS

infequitur motus, Sic quia primum dumL» objeftum* qjawbnos adhucinträ nlaterna

clauftra delitefcentes amore amplexi fimuS

(növüs ille nimirura

fuccns

ek inteiliriisve¬

niens, quodcalori, atque adeototi

compofi·

to fuftentando confervandoque efiet aptior) ,

varie agitati aipiritibus nervi ieXtae conjuga· tionis, inprimis qui ad cor protenduritur»

quippe quibusdatum eft adventlim ejuS

citif-iime maturare: (Qnod diligertter exfecuti

in parteis

huic

muneriobéundopares

defcen-

j

dendo faciliime, quumviac, qua-eorumcur· .

iuminfledterepoITcntadhiicexftarent

null*)

nunquam Schodierno die p'oiVquam

adölevi-rous, talis inaliquod objedium,qiiodcumq»

demumiiludFuerit menti ihelTe poteit pro·

(39)

o>; ..

penfio, quin

eundem

in

iifHem

iocis

reliri-quant Ipiricus animales eftecftum. Hinceft, quod praeienre etiamnum objecftograro

fen-tiaturcalorin eordefolito major, puliufquc ianguinis frequentior, Hinc eft, quod

ft&.

tim ac odic mens alimcntum illud

inconve-niens ad cor accedehS, machinamentuffu.

corporeum advomitumdifponebaturihun'c

quoque quäle quäle fuerit obje&um, quöcl menti eam paftionem liJggerit corpusad

ft-ftiilem funitionem

producendam

difponat. Hicipiedurationis mutw eft, qui

pluribus

perfuafit federn Adpetitusienfitivi

efte

ineor¬

de. Ecénimquumiubipfo adpetirionisadlu iri-folensdeprehenderéeurcircapraeeoirdia aeftus, conciamaturn iliicoin corde etiatfi eam

fun-«ftionemperagi. Sed quaargUmenti vis?

Quianovi quidientio circa cot", dumfenfii* alis in nie oritur inclinatio, ergocordi

abicribenda? Hcquid, video arcemin collö

mulus pailibus hinc iicam j intueoritidemu

fuleminfinitis propemodüm parafangisamji

diftanrem: Ergo mens ar'cem cernenseft in colle, & foieminfpiciensin ccélo, nonverö

in cerebro meo. Quidquid dixeris adpe?.

ticus quacenus eft adlus mentisj quxrenduS ntique eft inea corporis tuiparce, ubiprinci-fem federn obeinecipfamens.

(40)

4-bttratidnu vero epitheto motus

ille

pratcipue ea decauia infignitur,

quod

praeftet

is, utineademcogitationediutius

perfeveret

mens. Nam inclinationls motus primutfL.

quidempraeiens fiilit menti

objedlum,

cujus

ex intuitu aniorem ejus, odiumve

concipit,

veruminhaccogitatione mentem

diu

retine-re uequit, Quippe

cefiante

objedli

externi

a&ione, vel noftra imaginatione,

ftatim

quoqjceilat ipfejcumquoporro

perit

eadem

glandulae poiitura,

vel

uno

verbo, eadem

ipe-eies corporeas cumquehac iterumuria» ea·

dem idea mentalis. Novimus autem &

clauiis oculis, Sc obturatis auribus

externi

objedli aéUonem nos

perfaepe tollere,

quin

Sc imaginatione rei

alius

cujuipiam

glandulae

litümmutare, ut aliamprorfus cogitarionem animo volutare incipiamusj recurrente ta- »

menpaulo polteadem corporea

ipecie,

ea·

demque animi cogitatione.

Quocirca

erit Scalius motus prioris conies, quiut

co-xiarion pnorem occupet

federn,

curfufquc

lpirituum fub eadem

incedat

forma,

atquc

adeoeadem cogitatio

revivifeat

quaii

in

men-te, efficic. Isipie eft durationts

hicce

moWi ob rationem jamjamdicendam.

Scilicet

fpi·

ritus, qui ex fangvine tali

vel tali vi,

modo·

«|ue

ebullientc,

prouc

ad hanc,

illamve

paf

(41)

fioTiem requiritur, recmentomninoeundem, quantümfieri poteftmotum* cundique pro« penrtönem cum humore* ex quo fecreti, faciiius iccirco quam ceteri glandemperme»

ahdöj ideam eandern ibidem efformacam_#

fervant t qu<e rurius animam jneadem

cogi-»atiohe, inclinarione, averiioneve fixam qua-fi retinet. Quamdiu ergo durat idem mo-tusincorpore, eidem quoqueidea: vacarc heceiTe ertanimurrtt

Denique intelle&is probe iis, quse

tle duraciohe ejufcemodi inclinacionis

diiTc-ruij ievinegotioex oppoiito elucefcit quid

ieandem SISTAT, TOLLATQUR. Nimü

rumabeunte e Senfotio Communihacipecie

fcorporea, abic& haec idea mencis

Con-iingitautem id ipfurn, vélquando corpus

i-, pfumitaertdifpoiuumutcelTetduraüonis mo¬

tto, atque iponte velutiuaahjhoc litu rebliaf

μα, Sic infame

quüm jaiiiv

huhcinVentriculo pratfto eft* inquod liquof acidus fuasvires convertat, iiltro ceilatmot·

iertailla famis perceptio. Idea enim glant

dulae, exvioienta ncrvorum ftomachi

agita-tionetemporeinediae

impreila, ültro

veluti

Senforio Comrnüni_valedicic, fuccedente

alia iatietatem deiiunciartte, Sic in ίΐςί

poftpotum^ Sicderiiquein Venere.

References

Related documents

cent, qui non voce tantum, verum etiam o- culis quafi aiiisque corporis partibus, geftibus conformandis deftinatis, auditores alloqvun- tur, iignis equidem ii npn magis certe

per fit aequabilis.Et licet nonomnes in quantitate hujus motus con* veniant, tarnen in fpeeie non diflT.ntiunt, quod temporibusarquali* bus fupra polos zoiiaci in

Cyündrus facüias movcatur in piano, qvam aliud •folidum reguläre qvod figurata planorum adeptU

periculorumfy defiderat\ prat er hane lau dis Gloria: qua quidem detrafåa, quid eß. quodin hoc tam extguo

fa vero ea erat quod Populus Romanus mallet. in circo ac foro manus movere,quam

tribuerenequearaus, ut vi hane difcerpat; å rationibus tarnen ejus eile, cum compe* tentera magis illo arbicrum frudra quaere·. remusjhorum rationes

prima nonaüo modo å fe diftun- dat radios iecundas Iridis, quam (peculum, in quo dextra finrftra, Sc. finiftra dextra, ipectantur»

occafione, corporis quod movetur, idea. in anima producetur,