Disquisitio, de moralitate consilii Davidici cum Husaio habiti 2. Sam. XV: 34, 35, 36. Quam consensu amplissimi ord. phil. Upsal. sub præsidio ... Gustavi Antonii Boudrie ... pro gradu philosophico publico examini modeste subjicit Petrus Fromén, vicarius

(1)

D. D.

DI5QUISITI0,

De

ÖRA

LI

T

ATE C

ON SIL

II

D

A

VID1CI

cum

HUSAIO

HABITI

2. sam. XV: 34> 3j> (\v am

CONSENSU AMPLISSIMl ORD. PHIL. UPSAL,

SUB PRAESIDIQ

M*.

G

US-TA

VI

ANTONII

BO UDRIK

,

Phil. PROF. Reg, et Extra-Ord.

PRO GRADU PHILOSOPHICO püblico examini modeste sübjicit

PETRUS

FROMÉN,

vicar1us collega scholz trivial. gevae.

gestricius.

IN Audit. GÜST. _MAJ.

_{XXVIII D.}

_MAJI

MDCCLXXIX.

UPS ALIM,

(2)

Sacr/e Regia: _Majestatis

SÖMMAl FIDEl Fl_RO,

EcCLESI/E SviOGOTHICiE

ARCHIEPISCOPO,

Regi;e Academde Upsaliensis

PRO

-

CANCELLARIO,

Venerandi Consistorii _{Ecclesiastici}

PRAESIDI,

GyMNASII _{ScHOLARUMQTTE} _Cathedr, _et _Triv,

EPHOR

_O,

Reverendissimo ac Eminentissimo p a

_tri,

Domino

_DOCTORI,

CAROLO

FRIDERICO

MENNANDER,

MECENAT!

_MAXIMO,

SACRUM.

(3)

VIRO

SUMME REFERENDü_{ATQUE AMPLISS1M0,}

DOMINO

LAURENTIQ

HYDREN.

S. S. Theolog. DOCTORI et PROFESS. Prim.

consummatissimo,

Utriusque Consiitorii ADSESSORI

Gravissimo,

Ecclesi/e Civitatis et S. S. Trinitatis PASTORI

nec non

Dioeceseos Upsaliensis ARCHI-PRiEPOSITO

•

Celebratissimo,

MiTCENATI

_OPTIMO,

(4)

Maxime Reverendö _{Atqüe-ämplissimo} _Viro,

3, 3. Theologie DOCTORI et _PROFESSOR!

Celeberrimo ,

ÜTHiasQUE Gonsistorii ADSESSQRI

Gravissimo,

EccLESiiE _Danmarkensis_PASTORI _et_PRZEPOSITQ

Dignissimo_, DOMINO

ERICO LAER.

HYDREN,

PATRONO

_SUMMO,

In Pietatis _Nunquam _{Intermorituras}

tesseram

D. D. D.

NOMINIS\ TU1 MAXIME REFERENDI

{Ciiens Humitlimus PETRUS

FROMÉN.

(5)

$. i.

ale dofta illa Naturalifhrum cohors, quse

magna tumens &

luxuriantis

ingenii gioriam preferens pieeatis

ftudi-o _, _tum demum fibi videtur eximie fa-pere, quuni

facri

codicis

auftoritatern

infirmare _8z, _quantum _{fieri poteft-, deftruere}

cona-tur, audafter quoque irruit in Judaeorum

Hercu-lem & delicium _{Omnipotenris, Regem} _Davidem,

ejusque vitam ifto notat obelo, ut vehementer

er-rare _cenfeantnr, _qui _ipfum _pro _viro

_{divinibus in«}

flinfto _proqoe _infigni

_fanftiratis

_{exemplo habent.}

Incer aiia vero fafta, _{quae cum} Jure

Naturae &

i-dea hominis _{probi vix quisquam}

_{conciiiaverit,}

alle-gari folet conillium illud,

quod

cum

Hufaio,

fuo

condliario, iniifTe legitur David 2 Sam.

XV

i 34,

S;, 36. Largimur quidem lubences,

viriis

pecca-tisque band immunem

fuifie Davidem;

ied

qtiae ta¬

rnen excepic _tarn feria _tamque

folida

pcenitentia

_ac

tam bonis fruftibus referta, ut inter (anftos viros

jure maxirno referatnr, qui Deo

acceptiflimus,

nunc

fummi Nuniinis laudes _plena _{hilaritatis oracione}

(6)

\ _2, ₍ _0%

tulit, nunc ejusdem _{auxilium in} _fumrnis _fuis

diffi-cnltatibus _imploravit, _nunc _infe£httus _eft _irnprobos,

nunc commendavic _probos, _nunc _ea,

quse muitis

poftea fapculis contigerunt, ita fubjecit oculis, ut

nullus ea melius _Apelles, _pi&or _oninium excelien-tiffimus, in tabella _{expingere potuifiet.} Quod

au-tem ad confilium _ejus _cum _Hufaio _{habitum ädtinet,}

id non fua caruifle re&itudine merito _arbitror; _de

cujus ad _{legem Naturalem} relatione > fpeciminis

A-cademici _loco, _pauca _commentari _{in animum}

indu-xi. _Quod _facturus, _{Tuam, L.} _B. _in _anteceflum

benigniorem mihi cenfuram perofficiofe pacifcor.

5:

ir..

Antequam ad examen hujus _confilii, _ad

amuf-fim _{legis Naturalis inftituendürn, progrediar, ejus¬} dem hiftoriolam fuccin£te _enodateque _contexere

o-portet. Scilicct primo intuitu mirari _quidem

con-venit, Davidem non _{animadvereide,} _quorkim

Fi»-Iii fui Abfalomi _pertineret _fatellitium _{& apparatur;} fed _potius _dicendum _videtnr, _Davidem _minime

fu-fpicacem fuiße, neque tribuifle hunc, quem präs¬

ter confvetudinem _videbat, _apparatum _ambition!,

fed _juvenili _faftui, _quem _tamquam _diutnrni _exlilii

conlolationem _aliquam _{& quafi cornpenfationem}

dif-fimulöndam putabat: ceteram _autem _prenfationem & _{populi follicitationem} _magna _ex _parte _credimus

ignoraffe, quod nemo eflec, qui talia ad _Davidem

referre _auderet, _ne _fuo _periculo _au&or _fieret

pa-ternae _amicitias, _quas _{nuper aegre} _coaluerat,

distra¬

(7)

cSvb "\ <■> / S'-b

W J 3 \ ^

hendse. Sed vero

qaidquid

hoc

fit,

David

ex

im-provifo

tantis

a

Filio

circumplicatus

eft

pericuiis,

ut

folum _{Hierofolymicanum} _vertere, _atque

in

loca

de-ferta una cum fuis fatellitibus & cacerva

horninum

abire ruerit coachis. Abfalom autem

poftea

una cum

populo

ejus

JfraeliciGO &

confiliario

Achitophel

in-greflus

eft

urhem

Hierofolymam

occupavitque

fe¬

dern _Regiam. _Inter

haec

David,

cujus piecas

hacoccafi-one elucebat partim exeo,

quod

fuam

providas

Nu-minis curas fortunam humillima mente

commifit^

partim ex

precibus,

quas

ad

Deum

fundebat

arden-tiflimas, ut divino (uo auxiiio

adverfus

Achitophe-lem fibi adefiet, Confiliarium fuum Hufaium

Hiero-folymas

ad

Abfalomum

reverti

juflit,

ut

obfequii

fpecie

cun£ta,

quae

agitabantur,

fedulo exploraret,

conlilia _Achiropheiis _{fibi inimica} cverteret, atque

il¬

la Davidi, opera Zadoci

&

Abiatharis*

fignificaret:

cui Davidis voluntati quoque paruit

Hufaius,

tum

omnia ei renuncians, tum confilium

fnppeditans

Ablalomo, cujus utilitas non

ad

Abfalomum, fed

ad Davidem pertinebat. Tale

fuit

confilium

Davi-dicum cum Hufaio habitum,

quod

nos

edocent

fa-cra Oracula. Sed quantumvis

videatur innoxium,

in controverfiam tarnen eft vocatum , qua

veftiatur

moralitate. _Qpi

_{tantillum in}

Hiftoria

Lirteraria

ver-futus efi, vix forte

ullus

ignoraverit,

Bsslium

efie

acerrimum antagoniftam in

Dilfertatione

illa

de Da¬

vide , quas

jufio

licet

Magiftratus

Roterodamenfis

ju-dicio velut quoddam e

Diäionario

Critico

eliminaretur, ei tarnen in

recentioribus

editionibus

(8)

ad-ä§ ) 4 ( fl

sdhsrefcit in _appendice. _Vid*_vita _Ba?!ii _a _Kohlio Ger-manicum in fermonem cranfi. _p. _323.

III.

Hifce fic brevicer _pramuffis _atque _expofitis,

de-venimus ad _ipfum _{controverfiae} _momsncum

cura-tius _{paulo enodandum.} _Qiiod _{ad Davidem} _attinet,

ecquis (bilo de Regio eum praecipitavir? Filius,

in'-quies. Sic fdius ille Abfalomos duplici peccavic

nomine. _{Praecipitavit} _nempe _fuum

_Regem

_& _exa*

gicavit fuum Pacrern. Patri, tamquam Regi,

fum-mum Deus de.dit rerum _Judicium: _Fiiio, _tamquam

principi civium, erat obfequii gloria _relita. Scili-cec lummirs _Imperans ea _gaudet _{potentia & auto¬}

ritäre, ut omnia efficere _valeat, _quaseumque _ad

civitatis _finem, _{feu falutem} _publicam _, _pertinent, nemine omnino _{interpellante.} _{Proinde poteftatis} _in civitate _fupremse _ek, _profpicere, _ne _quid _huic

fco-po adverfi quisquam

moiiatur,

fed ut omnes &

finguli, quotquot inträ focietatem civilem funt,

quid-quid agunt, ad communem referant finem. Hinc

quisqnis in civitate eft, vel ad tempus, vel multo

magis perpetuo; ejus voluntas, quousque cum fine civitatis _connetkur, _in _fupremam _Majeftatem, _&

illam _perfonam, _quae _ifta _{fulget, refignata}

inteliigi-tur. Unde etiam _{qui feditionis} _facem _aliis _fubjici*

unt, _eamque _ob _{rem conventus} _agitant _clandeftinos

ac _plebem _per _fe _{& alios}

inftigant, quin iidem

gra-viffimis cohiberi _poenis _queant, _ipfa _fecuritatis

pu¬

blica _cura, _fummo

_Imperauti

_delata, _iuculencer do-ceto

(9)

N 5» ( c§§3

%> J 5 \

cet. _{Qaod (1} _autem tales, _quos

vocitamos

rebelles\

conjun£fcis viribus, reipubiica*

£ra~nquillicacem&pacem

pubiicam franganr,

competit

Imperanti

jus,

ccs

ar-mata manu ad obfeqainm

revocandi/,

_nec

id vitio

verti _poteft, _fi"

_durioribus

_ia

_eos

_modis

animadver-tatur, praefertim quurn

alia

fit

conditio rebeüiumy

quam hoftium*

Non enim

poteft bellum

dari

fub-ditorum adverfus _Imperantcm,

_Ted

_{ubi violenta}

_ma¬

nu eidem refiftunt, eundemque ut

hoftem

oppu-gnant, non tarn hoftes, quam

rebelies

exiftimandi.

E-adem _quidem _vis

_eft

_rebellibus

_opponenda,

_qua occurritur hoftibus; at longe

diverfo

_tarnen

efTeSuj

quorum nernpe

hi

ante

captivitatem

fuerunt liberi

^

poft captivitatem

refervantur,

non

fupplicio,

Ted

fubje&ioni, nifi redimantur

vel

dirnittantur;

/7//au¬

tem jure

fubje£fci funt,

tametfi

juris vincula

excu-tere conentur, adeoque

deprehenfi,

_propter

deli-öum _commifium, _fuppiiciis

_fubmittuntur

acriori-bus, neo jura hoftium fibi adplicanda

exfpe£hre

queunt. Et quoniarn

baud

fecus

adverfus

hujusce-modi _rebelles, _quam

_adverfus

_hoftes

_fe

_{habet vis}

bellica _{ufurpanda; idcirco}_,

_quidquid

_in

operationi-bus belli fit licitum, id etiam heic locum habere

cenfetur. Hinc ficut adverfarium vel hoftem fuum arte vincere potius, _quam vi _ac armatorum

copia

vi8:oriam _parare, _fallere

_fine

_periculo,

_{quam cum}

periculo decertare,

prudentes

belli Duces confultius

atque utilius ducunt: ita

callida

confiüa,

quorum

vis

proprie in arte

follertiaque pofita

proficit,

tarn

ubi

eavendus, quam ubi

opprimendus

eft

hoftis,

(10)

\ < ₍

) ° v

*quam efle poterunt iilicita. Quibus enim

licet

ho-fti nocerevi armata, eis _quoque _{iicebit eidem}

_offiere

doio, quo aliud agitur intenditurve, aliud iimuiatur. Sic foliertia, feu aftutja, e£l genus doli, ejusquedu-o fant fines, _agere _{honefta, quod laudandum; vel}

mala, _{quod in vicio ponendum.} _{Prior a£tio dolus bo<}

tius dicitur, altera dolus _malus, _->rxvs^yiot _feu

ver-futia. Dolus autem bonus a vetenbus follertia

voca-batur; quo etiam fenfu Tacitus Hiftor. IV. 23. de Batavis Transrhenanis dicit: non ulla _{ipfis Jollertia.}

Hinc facrorum Antiftes _{Auguftinus in} _quaß. _fuper

Jofue qu. 10 Tom. q. fol. 288. ica dehnivit; quum

ju-flum bellum fufcipitur, ut aperte pugnet quis aut

ex inßdiis, nihil adjuftitiam interefl. _Expiicant

au-tem D. Auguftini _verba, _qua _ratione _Dens _ex

in-fidiis mandaveric _occupare _{Hai oppidum,} _Jof. _cap. VIII. 2 & fequ. _Sic _quoque _{ju (Tu} _{Divino Ifraelitae}

per

infidias

opprefferunt

Benjaminitas,

Judic. XX;

28 & fequ. it. 2 Sara. V. 23. Judith. XIII. Hane etiam ob cauflam _Chryfoftomus _{maxime landat} Im-peratores, qui fraude victoriam quaTiverunt. Cfr.

Grot. _J. _{B. &} _P. _{Lib. III.} c. 1. _{§. 6.} _3. _Hinc

tri-tum illud Poetae innotuic _Virgilii, _2. _/En, _v. _390.

- - - Dolus,

an virtus, quis in hofte requirat?

Quam obrem etiam Spartani, ad bellum nccin&i,

offerebant Marti taurum & _vnipem, _{his docentes:}

bellt Ducem non _{foliun fortem,} _fid _etiam _adutum

ejjfe debere. Et Parraenio, peritiftimus inter duces

artium belli, furto > non pralio opus ejje cenfebat.

Gfr. Curt. Lib. IV. c. _13. Ejusmodi _autem _belli fur•

(11)

cS^5 \ «7 / cMs «30F ) 1 \

furta

Gra?ca

pronunciacione

ft

ratagemata,

quemad-modum in _{pace ^ohnsv^Tcc}

dieunturv

§. IV.

Podquam fic

fundamenta

e

Jure

Naturae

&

Gentium defumta fubdernere nobis licuit; redimus

jam ad nodrum

Davidem,

examinaturi

condlii

mo-ralitatem, _quod cum

Hufaio inierat-

Notatu

di-gnum ed,

quod

ad h.

1. de

Davide

pronunciat

Hu¬

go Grotius: non

deferebant,

inquiens,

in tantis

ma*

Iis Davidem _Jua _artes; _Jed

_ubi

_leonina

_non

prode-rat, _adfumfit _vulpinatn^ _vere _uy*qua _ex

ufu

erant, reperire foliers.

Quae

vulpina

d

de

fingulari

prudentia dire&oque divinitus

condlio

explicetur,

a Gaiovio in Bibi. Uluftr. ad h. 1. admictitur. Id fuic

omnino _prudentia _fingularis

_&

_quidem

_inculpatas

docunientum, quantumvis Badius cum

fuis

afieclis

obloquatur,

contendendo, hocce

Davidis

facinus

vi-tio non caruide. Sic funt permuki, qui carpunt, quod capere nolunf.

Davidi fcilicet

res erat cum

Fi 1 io rebelli, cui inter conjuratos _a

condliis

erat

A-chitophel, vir non

minore

impietate,

quam pru¬

dentia : unde nec mirum ell:, & effe&u orbata

fuis-fe _{ejus condlia} , ecd

ceteroquin

faris

cailida,

&

i-pd au&ori ultimam

attulide perniciem.

Jam

vero

quoniam vis bellica pari

ratiöne

fe

habet

adverfus

rebeiles, qua

bodibus

obviam

itur:

icde

faris

per-fpicuum ed, jure

perfe&o egide Davidem,

dum

ad

Abfalomum (ubdole midt Hufaium, qui velie

eadem

(12)

con-\ o r

m-W J o K v&

Iiis & quo facilius in fecretas deftinationes

peneera-ret. De cetero in toto hoc _negotio

_fe

_geffit _Da¬

vid, tam uc prudenrilTimus _Rex, _quam _etiam

opti-mus _parens _patrix, _qui

non modo, qutim, Divino

in _primis _{fretus ilipatusque auxilio, copias}

fuas,et-fi numero _minores, _{Abfalomicorum} _muiticudini

op-poneret, Ducibns fuis _palam _mandavit, ut leniter

cum Fiiio fuo _Ablalomo

agerent, fed etiam

repor-ta repor-ta _vi£toria, _omnes,, _qui _a _{demortui Fiiii fui}

parti¬

bus _fteterunt, _{nulia affecic} _pcena

, quin potius,

pa-ce _{publica compofita,} _in _finu _quafi

vere Paterno tam«

quam libcros fovere haud intermifit,

$. v, •

Sed _jam _devolvimor _{ulterius ad} _Hufaium

,

pau-cis _quoque _{perludraturi,} _qua _{rnoralicate ejus}

fimu-latio, coram Abfoiomo _fa&a, _cenfeatur _vedita.

Pri-mo heic _{generatim notandurn,} _{quod flcut}

obligatio

ex natura _imperii _& _fubje&ionis _pendula,

confiliic

in neccflirate _agendi _ex _fummi _{fmperantis pracfcri.} pto,qua? alias dicicurobedientia civilis; ita re&e

omni-no _putavit _Hufaius, _{fui elTe officii,} _ut

_legitimi

_fui

Im-perantis, Regis Davidis, extemplo pareret

manda-tis, _eademque, _{quoad fieri poffet, diligenter} _cura»

teque exfequcretur. Dependet enim haec _obligatio

a

fubpiiffione

_voluntatis _& _{agnicione Imperantis,}

qua?

fi in totum _deficiat, _obligario

quoque ceflat- Et

qnnndoquidem ifta hxc obligatio faluti generis hu*

mani velificatur & ex _pra?cepto _legis _natura? _prove¬

nit _praetereaque _{in ftatu} _civiii _abfolute _neceflaria

(13)

Ü-41 O 9 ( 41

liftit; proinde etiam ftringit

confcientiaro;

id

quod

eundem in modum Paulus Rom. XI1L inculcar,

Deinde _quod _{ad fimulacam}

_fidenvac

benevolen-tiam _adtinet, _quam _ex _mandato

_Regis

_fui

_Davidis

Hufaius Abiåiomo oftentavit, probe nocandum,

ti-jnulationem, quse in fallendi intentione

confiftit,

vel fi _{mavis, in} diflenfu ab a&ione interna (eu

co-gitationibus &

aöibus

animse,

modo

licitam effe,

modo illicitarn. Etenim _{fi, ftne fimulatione} _[offi¬

cio cuidam erga nosmetipfos vel erga alios, aut

obligationi cuidam contra&as, qua alteri in

fingu-lari devincimur, fatisfacere nequeamus; tum

(imu-latio eo magis licita eft cenfenda, _quo _cercius _con.

Rat, legem Natura

jus

nobis largiri ad eos a&us ,

fine _quibus _obligationi _noftra _fatisfieri _nequit; _un»

de etiam _oppido _patet, _fimulationem _{omnino lici¬}

tam _effie, _{quando finc illa} _violatur _{jus alterius}

per-fe&um vel _imperfe&um. Quod ti autem fimulatio

pugnet cum

officio

quodam erga nosmetipfos, vel

erga alios, auc

obligatione

quadam contraria, qua

alteri _{fingulariter obftringimur, feu} _ti _fuerit _contra

jus alterius

perfe£tum

vel imperfe£tum, eandem

penitus illicitarn merito

dixeris.

Et quoniam

falfi-loquium

nihil aliud

eft, quam fermo ftmulatus; pa¬

ri etiam _{modo, vel} me non monente , fatis

fuper-que conftat, qua ratione id

ipfum

vel licitum vel illicitum habeatur. Sic multa funt, quas non tam

ipfis fa£tis, quam

cauffis

eorum,

vel honefta fiumt,

vel _turpia _Arte _enim

_&

_{flexu quodam} _opus fse-pe & obliqua via

eundum,

quo non licet

re&a.

(14)

®ä ) 10

(

II

bat nimirum

_fapiens

_interdum _vias _a _communi tri-taque paulisper _{declinantes, quibus, ita} _urgente

ne-ceffitate, utitur, ut, _qood _expetac _{& expediat,}

ci-tius 8c facMius _confequacur. _Hinc _quoniam _pu¬

blica falas cd _fuprema _lex, _ad _quam _orrmia _furu _re¬

ferenda; ha?c autem fi obcineri nequeat sc

promo-veri, _quando _veritaci _pre_(To _niminm _pede adhas-refcimus & animum in fronte _promtum _gerimus; ulum _itaque _flmu'acionis _{8c diffiolulationis} _{in rebus}

adminiftrandis civilibus maxime effe _conrpicuum, lubenter confitebimur. _{Reipublicse generofa} _e

pe-ricuiis _liberatio, _aut _fapiens _contra _pericula _pra> munitio , aut provifis utiiitatibus jufta amplificacio,

quin ita re£fe fiat, non eft, quod dubitemus. Sed jam e diverticulo _quafi _{redeamus ad} _Hufaium; _qtii,

tanto _minus, _{habico ad} _Abfalomuni _refpe&u,

pec»

caffe elf _dicendus, _quanro _evidentius _apparet

,

e-um, ex praefcripto _{legis Naturalis, Abfalomo,}

tam-quam rebelli, quxjvis hoftilia molienti, _{jus habuiffö}

& verhis Sc fa&is noxam inferendi Sc _utraque

ra-tione confuiendi _Davidis, _{jufti fui Regis,}

_faiuti.

Fruftra autem _objeceris, _{iftam Hufaii} _fimulationem

pertidise fpeciem prse fe ferre; praefertirrs _{quum ne¬} mo _{ignoraverit, promiffionem} _ac _{fdem rebelli} in-vafori datam non eo _usqué _{extendi poffe,} _ut