Quam,
SUFFRAGANTE AMPLISS. FACULT. PHILOSOPH.
IN ILLUSTRI ATHENAO UI'SALiENSI»
PK^SfDE .
VIRO AMPLISSIMO ATQU£ CELEBERRIMO,
DN. MAG. LAURENTIO DA.MAN,
Moral, et Polit. PROFESS. Reg. et Ord.
PUBLICAH CENSUR/EMODESTE
JOHANNES. KUMßLIN,
i , WESTMANNUS.
IN AUDIT. CAROL. MAJ. DIE XX. DECEMBR,
ANNI MDCCLVm.
II. P. M. S.
- UFSALU
P\
^ N '
II/I . ' N / .
^ - *
m . y - * A - •
S:je r:ie mins
MAXIME FIDEL VIROV
REVERENDISSIMO IN CHRISTO
PATRI äg DOMINO,
:NO
TROILIO,
& S. THEOLOGIE DOCTORl
LONGE CELEBERRIMO,
REGNI SVEO: - GOTHICI
ÄRCHt - EPISCO PO
EMINENTISSIMOy
INCLITiE ACADEMLE UPSALIENSISi PRO - CA NCELLARIO
MAGNIFICENTISSIMO, Nec Non
VEN. CONSISTORII ECCLESIASTICL PR/ESIDL
G R A V IS SIMO],
MECENAT! MAXIMOl
r
Ifnter
I Gothici Ancifticemeos, qui Té v utpote
nuperSupremum
defignaturnRegniSvio».
, feiltvis;l excipiant aeclamationibns, greflus ad liminaTua
ea minus> verecundatus> fura. egp) moliri%> quo po¬
tior!;
tiori clientete iure ad Te pcrtinuifTe videar, cui Te
;non modo ut Ephorum noftiitfn Arofiacumj feå etjan ut Parentis mei propenfifiimumPatronum,diu
venerari hcuic. Solita itaque, hoc ed maxima, qua me, paternamque domum complexus es, gratia, aditum mihi pandente, hoc qualecunque opufcu-
lum in piecatis meae & fubmiffae venerationis tefie- ram, Tibijam, Msecenas Summe, offerre aufim.
Nos omnes, qui Tuo huc usque fub nutu ac
ditione Aroftenfi fuimus, quam anxii nunc Tuum
a nobis dolemus difcefium, tam ardenter vove- mus, ut falvus & incolumis Upfaliam, squo omnia dirigentis DEI providentia Te ire juffir, venias, cun&aque feliciter adminiftres in Divini nominis
gloriam & patriae commodum, feroque illucefcat illa dies, qua tanto Maecenate fe orbatas fentiant Mufae
Upfalienles, habeantque clientes, in quorum numer©
meum fimul profiteri liceat, precor, inomen, lulcrum
;atque praefidium cerciflimum.
ReverendiJJimiNomims lut
'tuJcor tlient&åemiffimt
JOHANNES KUMBLIN.
Divec!euren Adel ecb Rhgacktaå
ITerrJACOB
På Ferna»RÄMSIlLL
förnäme Gynnare.
Vördnad forYttrad afErettlåggesödmiukthårfinne;
Tackfamhet med glådie bår
•A4 Er Gunft evårdligt minne,
Hon har på fm fkuldelångd
Teknat all Er godhets mångd»
Med min Fader famma lott
Af Er ynneft, till min lycka,
Har jag njutet i det mått,
Att jag alldrig få kan fmycka • Mina ord, fom vara bör,
Och för mig tillfylleft gör.
Nu jag gifver hvad jag har,
Mera finns ei i min åga;
Om mig Himlen lifvet fpar
Och det flår i min fårmåga,
Skall min vördnad och mitt nit
Växa till i flörre flit.
Eder gifve Herren Gud
Fågnad och beflåndigt nöje,
-År mitt trogna böneliud,
Intet ondt fig till Er böje'J,
Möte Er till kropp och fiål Jordifkt godt och evigt väl !
Adel och Högacktad Herr Diretteurens
odrniukafle tjenars
JOH. KUMBLIN.
Admoilum Revierendo & Clarifftmo Domino,
Dn. ERICO
KUMBLIN
Pdftori in Gunnilbo Vigilantiffimo,
PARENT1 INDULGENTISSIMO.
j\/^ unus hocccchartaceum, eliamfi levifBrnuni, pri-
ri vJi mitias nempe ftudiorum meorum & fimul pieta-
tis interpretes, Tibi, Cariflime Parens, cur oflerrem
confecraremque, multae funt, quse fVadent, caufix. Et-
ensm reputo, quam eximia benevolentia & fingulari
plane amore lémper me ornaveris, quo Audio, ut fä-
lubernmo bons inPitutionis lade nutrirer, curaveris,
quam abunde conliiiarum & gravitate & ubertate juve-
ris. Verumenimvero quia laudis tus prsconia Tibi
haud accepta fore probe novi j idcirco rogo atque
obtePor, adfpicias paterno vultu, mente quod piifli,-
ma heic oblatum volui. Accipias, inquam, fcetum ,
non Pilij non ingenii, 11011 judicii nitore, Ted materis
\ imjeftate Iplendentem. De cetero fpem filii tui au-
gere pergas , progreßus promoveas; conatibus faveas.
Meorum viciffim votorum erit fumma, dignetur Deus
T. O. M. Cariflimum Parentem longa annorun ferier
animique & corporis incolumitate perpetua augere.
Sic ex intimo pedore opto & optabo, ad cineres us-
qUe' PARENTiS 1NDULGENTISSIMI
jilius obfequentiJfimuS)
JOHANNES KUMBLIN.
Re&ori Scholas Copingenfis Clariffimo,
Dn.TETROHELL EH10.
Revifori ad ManufaOraram Stoekholmenfem
Dn.JN'DR. HELLEN10
Speäatiflimo & Prudentiffimo,
AVUNCUL1S HONORATISSIMIS.
x (
In. Teßificatione?n. Grati. .Änimi.
Ob.
Beneficia. Longe. Maxima.
In. Se. Semper. Declarata.
Atque.
pignus. Obfequii.
Hoc. Quidquid. Eß.
Pro. Voluntatis.
Sed. Tenuis.' Admodum. Sortis.,
Menfura.
Vobis.
Optimi. Evergetar.
Cum. Voto.
Omnigenee. Pro/peritatis. Ardentißimo, Offert. Atque. Dicat.
JOHANNES. KUMBLIN.
D.. D.
§: i
Huamvis nemo nodrum fgcile ne-
/■fe: miöri nid talo, quam in regio- h nibusCatholicistarnen quunv
totus hoc fuper ncgotio a no-
8|; bis diffentntchorus papidicus,,
f gaverit,imperium civile in ter- I ris Protedantium longe dr-
nodrum efTe exidimaverimus,
- qUOtquaoti'sque:hoc:m punäo prar Pontificiisreful-
geant Proteftantes? prserogativis, didin&ius pauIo>
enncleatiusque difcutere. Tempore, quo totus fere
orbis tenebris pnpifticis obvolutus erat, omne pasne*
jus tam circa rempnblicam adminidrandam, quam' circa cultum Divinum promovendumprincipi ere-
ptum Sz imperio plus quam illimitato papali fubje-
anm efle, deplbranda tedatur experientia. Jam<
vero. D.-T. O. M. immenfas gråtes debemus,quod;,
mgo idoc, per Lutherum, indrumentum illud de*
coalb)quafi delapiumfifelicitcrr difcuflörjura princi~
pis»'
- & )8( &
bis non minus circa rempublicam, quam circa Sacra,
nirori fuo prifiino paffinrin orbe Europaeo refticuta
^ideamus. Argumentum hocce dignum nobis vi.
Cum eil, in quo enodando imbecilles noftras ingcnii
vires peridicemur. Sed L. B. faveas, enixe rogamus,
éonatibus noflris innacuis, atque meliorem in par.
tem interpreteris, (i minus ex voto tuas refpondeant
exfpedhtioni.
$. II.
Titulum, quem diflertationi noftrac prmfixum
'v vides, ut ulterius expÜcemus, ipfa rei motietnecef-
fitas. Poftquäm icilicec genuina Evarigelii lux,quam
DEus per Megalandrum Lutherum denuo accenTam
voluit, nullis Pontificis Romani interdi&is, aut mi-
nis, quo minus per Germaniam longe latequefuos
fpargeretradios, impediri pötuit, Pontifex aliam in-
greffus viam, Imperatorem Germanise Carolum V.
eo impulit, ut omnes ad decretum iftud adoptan-
dum, quod in conventu quodam Spirenfi A:o1529,
habito faddum erat, de nihil in religioiieinnovando, vi
perduceret; quamobrem qui huic decreto iirianimi
& conftanti confilio feie oppofuerunc, ejusque loco
illamaLuthero nuperrime repurgatam amplexi funt
dodtrinam, nomine Principum Proteftantium vene-
runt. Quam autem inde fortiti funt prsrogativam,
jus iflud vocamus, quo in rebus etiam Ecclefiaßicis
gaudent, habito ad Prioeipes Romano-Catholicos
refpedtu, quippe quibus cum Pontifice divifum com- pctit imperium. Prseterea obfervandum, in hacma-
terie pertraddanda, voce Principis indicari, penes
quem
& )9( $
quem imperium eft lummum in republica, qualis
dem u mc u nq tie forma fue rit regiminis. Nempe per imperium Civile intelligimus jus Reciori Civitatis
competens in fingulos, quod originarie penes popu- lum cft, tanquam res incorporalis propria, ifa qui- dem, ut in civitate ordinanda, populus^ feu univer-
fi inter fe convenire poilint, utrum imperium fibi retinerc, an in perfonam unam, vel plures conjum
£b'm, & qua lege, transferre velint. Et tandem per
jus circa Sacra, quod Principi tribuimus, intellettum
volumus facultatem difponendi de i is, quae ad cul-
tum Divinum & Ecclefiam fpe&ant, veluti ut extru-
antur templa, determiiientur fefta , inftituantur do¬
lores publiei 8c quxfunt id genus alia.
5. ITT.
Sicut jam imperium civile fe ad omnes civium a&iones extendit, qua; ad bonum publicum refpe-
£tum quendam habent,adeo quidem, ut nullus a£tus,
ad imperii exercitium pcrtinens, ab ulla hominis vo- luntate irritus fieri porfit, ita huic juri refpondet ob- edientia, quam vocant, Civilis, feu promtitudo fub-
ditorum a&iones fuas componendi ad voluntatem Principis fini civitatis conformem. Cum itaque Prin¬
cipi boni publiei cura ita dt«demandata, ut jure pol-
leatfubditoscobibendi,ne officiifui orbitam migrenc,
patet, omnes focietates, quse inträ gremium civita¬
tis exidunt, imperio civili fubeffe, indeque fuam &
tutelam & dire&ionern fortiri, quo certius in con- ceffis merito ponimus, falutem publicam effe fupre-
B mam
<* ' ' ' v
«K ) 'o ( &\
mam legem ukimamque metam, quo referenda flint
omnia, qux tam a Principe, quam a fubditis in ci.
vitate peraguntur. jam vero quum Ecclefia, inrra
pomeeria civitatis, fit focietas hominum eodem mo.
do Deum colentium; Principi quoque competit jus infpiciendi ne quiequam agatur in Ecclefia, quod fo-
cietati compofitae, feu ipfi Civitati adverfetur; adeo
quidem, ut nullum relinquatur dubium, quin Ec-
clelia fubfic imperio Civili. Ablinde prrcterea nos.
mec hac de re convi&os reddit ip'a pagina facra,
Rom. 13:1. & alibi. Unde etiam egregiis admodum
titulis & talibus, qni Divinam hancinftiturionemar- guunt, moris eftSp.Sanüo Princ'pesdecorare, qua-
Jes funt: Dii & Filii Eixcelfi, item &dxem jtal tenxf.
yol Exod. 22:9. ip. $2:6 Korn. 13:4. 6. alibi-
que paflim. Hinc tine dubio ortum quoque rraxit,
quod vicarios Dei Imperantes appellemus, quippe
qui vices illius in terris quafi fuftinent, ejüsque per-
fonam gerunt. Vicarium autem nemo pofeft con-
ftituere, nifi ille ipfe, cujuseftVicarius. Summam
igitur hanc poteftatem in Eccleföe commodum &
confervationem a Deo, omnis boni & felicitatis fon-
te, effe, eumque auetorem agnofeere, faltim nobis
Chrifh'anis,revelata?veritatisluee illuftratis in confeffo
efh Si porro rationem confulnerimus, illam apertein»
miere,reperimus, quam maxime aptum immo neces-
farium effe hunc ftatum ad promovendam hominis
veram felicitatem, quare etiam Cicero monet: Ni¬
hil ram aptum eß, adjus comlitionemque natura, quam imperium, ßtie quoy nec domus ullay nec ctvitas nee
gemy
$ ) «I ( »i -
, nec humanuni unlverfumgenus flare, tiec rerutn
natura omnis, nec rpje mundus potefl. Lib. 3. de legi¬
bus. Neque de ullo homine cogitari pctefl, eum
voluifTe libercatem fuam naturalem cum ftatu com«
mutare civili, niii majorem inde expe&aret felici-
tatem. Kepugnat hoc plane natura voluntatis hu-
manx, quas. cum in bonum femper feratur, non
potuir. horno jura vel bona, quibus in ftatu liber-
tatis fruebatur , reiinquere, quin, quod hane jaefcu-
ram abunde compenfet, intenderet& exfpe&arec*
Quod quidem eo usque verum eft, ut fi vel pona-
tur, civitatem quandam per vim aut bellum condi,
qualem primarum civitatum originem, prceeunte
bilform antiquiffima, fuifTe, Bodinus, Thomafius,
Bcehmerus, aliique contendunt; neceflarium tamen
Tit, ut, qui hujusmodi imperio fe fubjicere coa£ti
funt, aliquid juris acqujrendi vel boni in fe redun-
daturi intenderint,quae fpes, fi illos fruflrata fuerit,
quavis data occafione tale jugum excutere annice-
rentur. Ex hifce itaque patec, omnes focietates,
confequenter etiam Ecclefiam canquam maximam in
civitate focietatem fubefTe imperio Civili.
§. IV.
Quoniam vero per antea demonftrata fatis ap.
paret, quod Princeps obligatus fit ad totam defen-
dendam rempublicam , confequenter Ecclefiam, ut-
pote focietatem reipublicas fubordinatam, a quibus-
cunque adgrefioribus eorumque infultu , prono, ut
ajunt, fluit alveo, poteflatem civilem limitare Ec-
clefiafficam; novimus namque, quod, quidquid rei
B 2 cer-
•K ; »a ( &
eertam dat menfuram, tllud eam limitat, five ut ver.
ha Canzii difa mor. fequar §. 2573- alte,
rum ab altere limitatur , tum in altere ratte e/t, quare
in aherius natura tant tun nec plus cogitare liceat. Po.
litica hinc poteftas Ecclefiafticam limitat , quando
in ca eft ratio, cur hxc hane , non ampliorem ha- heat menltiram. Ita vi hujus obligationts potefl ac
Princeps ea, qure ad Ecclefiam pertinent, &
quatenus id permittit dohtrin® typus, atque mein- brorum Ecclefix confcientia, ordinäre, hnjusque
& reipublic® (ecuritatem Ihtutis prxmumre, ne
quid,exerroncisprxeeptis do&rinisqnecivitas.capiat
detrimenti, vel acerbis iitibus & illa & Ecclefia conturbetur. Ulterius ipfi competit pants, impro.
borum a£tus, cobibere , quibus vera & recepta reli-
oi0 penitus, ve! pracipua ejus capita fubvertantur,
& pro re nata, Ecélefiaftica immutare jura, qux- que funt id genusaliai non autem interna animifen-
fa vinculis frenare, aut invitos viacmetu, ad fu- fcipiendam fidem , quam pro falfa habent, licet ef.
fet veriflima, cogere. Etenim h®c poteftas Princi.
pis ita comparataeffe debet, ut omnibus focietatis
membris iibertas conicienti® relinquatur, qu®, in
eo confiftit, ut unicuique liberum .elinquatur ex
luo iudieio, & independenter abalterius hominis arbi- trio, de quibus convichis fit, credendi, Deumque
cole'ndi. Qu® hinc nafcuntur jura fpecialiora, jura
conicienti®dicuntur, & in eo confiftere dicit Cel.
Eahmerus,utnemocogaturagere centraprxeeptaofrin- chia, qua pro veris O atlfalutemfuam neee/jariis babet.
$ ) «3 C &
J. E. Prot. T.U. DilTert. Prcem.§. 13. EanJemetiam
confcientise libertatem ita interpretatur Canzius: Quod fit illa immuntfas membrorum Ecclefiee, qua ad nu11am doffrinam vi ef metu, inchtci debent credendam, quaque
nullius etiam Ecclefi*poteßati obnoxiafitnt,ni(iquam ve-
ram ejje eredunt. L.C. $. Neque inepte in hano
rem meutern fuam aperit Cel. Daries: Ubi, ß velis inquit, confoentiam ihterpretari judicium hominum (le officiis, quae Deo deberi putant, habebis veritatem pro»
poßtionis, quod in foro humano nemo habeat jus in con•
fcientiam hominum. Liberias coaflioni opponitur. Ha*
bemus itaque libertatis confcientianotionem atqueJunåa*
mentum. Infi,ffurisp, Un. /.
■ §. V.
Si unus vel plures ex cfero nimium fibi in Ec- clefiam , cum maximo reipubiica? damno, imperium
arrogant, juraque lic collegialia plus jufto evehunt,
exiftit Papo- Csefaria. Canz: $. 2469. Romanos Pon- tifices, cum retiquis fumrni imperii partibus, etiam facultatem legislatoriam in Eeclefiam Chriftianam ft-
bi vindicare aufos, conflat. Seculo namque tertio
a nato Cbrifto elapfo, Epifcoporum, in imperio Ro¬
mano, ex nimia ;C$(arum indulgentia, au&oritas augeri ccepit; hinc optimates clericorum etiam do-
minatiim in ceteros affefrabant, fibique arripiebant.
Magna inde difcordia ipfos inter, primo de prima- tu,deindede dominatn inEcclefi3,enata fuit. lnprimis
haec Iis mota eft inter Epifcopum Romanum &
Conftantinopolitanum de primatu, usque dum Casfar-
tandem Phocas contentionem ita dirimeret, ut Ro»
B 3 ma-
/ . " k . /
\ , w " ' - • " '
» ) <4 c
manus Epifcopus pravaleret, ticuloque Epifcopi os
CLinienici infignirecur. Miramur lane Papaletn po.
tenciam fraudibus, infidiis, ca:d,bus & qu.bus-
cunque artibus, ad ejusmodi afcendiffe faftigmm,
Pioamque Romanum eo tandem arrogant® proce-
dcre aufum fuifTe. ä ut in Ja
verß terrarum orbis, immo tn ipjos fuferos ö in- ierioret potéflatemßi vindicaverit, öfe jolmn ipje,c
HaveritEpborum£? caput orbis a non
alio conflttutum; Cbmfltvicarium fponfum Ö Magi-
itrum fidei;forniamjitflitis?» Speculumfanciunonse• De-
um int er bomines omnia, «5« ut bominem, jed ut vi-
rum Deum,adminitlrantem, teterme vite ,
cuiterreni fimul ac Ctrleßit imperiiiura fünf commißo,
Repem Regum, primipemprincipum, dominum dominum
titfm\fCorringius.) imo Illum a fuis talem agnitum
fuifle; quodex canonibus & canoniftis egregieoden-
dit probatque Celeb. Bankius in fua dialcepfi de Ty.
ranicle Pap«. Hinc non tantum in Ecclefia prin-
cipatum, fed etiam in civilibus, id fibi arripuit jus,
ut imperatoribus & Regibus Anathematis vmcuio
ligatis omnem poteflatem adimere, fubieöosqueo-
mnis fidelitatis juramcnto abfolvere conatus fuerit.
Duplex itaque eltilla, quamfibi Papa Romanus vin-
dicare annititur, abfoluta potentia,alteraEcclefiaftica,
fecularisaltera. Hierarchiamuniverfalemfibi vindica.
turus, provocat ad diftum illud Chrifti dues ,
ö"fuper hanc petram Eccleßam adificabo; c5 ad
hoc: dabo tibi claves regni csclorum cjV. Matt. 16: 18.
ig. Aflerunt Papilla;, per claves regni ccelorum
heic
- '
heic defignari Ecclefiam gubernandi poteftatem &
foli Petra di&um efle: pafce öresmeas Joh. 14: 16.
Quidquid autem Petro, id etiam eius (ucceflori di¬
ctum volunt; curn, qui in locum fuccedit, etiam in
jus fuccedat; Papam vero Romanum, cum pro ve.
ro Petri (uccefTore venditent, idem jus illi compete-.
re a lint, quod antea obtinuerat Petrus. Quivis ve¬
ro cceleftisdocfrin# erudicus facile judicaverit, quam lubricum hoc (It fundamentum; namReffauratorem
generis humani perpetram ron intellexifle ipfumPe-
trum , fed confeffionem digniflimam, quam edidit
Petrus de FilioDei; nec magis Petro,quam ceteris
Apoffolis, injunftum fuiPé, pafcere ovesChrifli, licet
hoc ipfi (üb univerfaü eorum perfena di&um effet,
ex facra pagina abunde cjocemur. Clariffime igitur
conflat, fponte fua ruere fundamentum illud, quod
Canonife & Pontificum adulatores ponere laborant.
' §• VI.
Hinc patet quomodo Papa Romanus, dum jus
decidendi proarbitrio controverfias, excommunican-
di eos, qui a fe diffentirent, reftituendi excommu-
nicatos, & pras reliquis Epifcopis tenendi primatus
non folum ordinis, (ed & potellatis, dbi foli (umere
non dubitavit, faflum, & immenfam dominandi li-
bidinem prodiderit. Ätque ut eo melius huic fuo
velifcareturdominatui, illuc rem perduxit, ut, prius-
quam Deus per Lutherum clementiffime accenden.
dum denne curaverac verum verbi lumen, res lite-
rariae maximis obvolverentur tenebris, & inprimis
quie ad originem, indolem ac genuinam rationemfum-
fummse potedatis, icemque jura Imperantium rite cognofcenda pertinebant, craffima tegerentur igno.
rantia; quae partim inde promanavit,quod le&io fcri-
pturae Sacra; laicis interdiceretur, partim quod in
fcholis, omnia prudentise Civilis prgecepta ad domi-
nationem Pontificiam dabiliendam infle&erentur,
Hac racione magis magisque crevit dominatus ledis
Romans in Ecciedadicis non minus, quam in civili- bus,? adeo*ut Hildebrandus dve Gregorius VII. Se-
culo XL Imperatorem Henricum IV. primo abien-
tem dignicate imperatoria exuere; podea vero iupli-
cem ad fe veniencem indignifiime perplures diestra-
ftare non erubefceret. Benzelii hift.Ecclef. Sedpod
nubila Phcebus. Eluxit tandem dies, quojPrincipes quidam jus fuum diu fatis ab impoftoribus ufurpa-
tum, excuflo Romani Pontificis jugo, fibi vindica-
rent, atque de repurgaca a corruptelis doQrinaChri-
ftiana, novas fideiFormulas i'eu fymbola ipfimet con- dere pofTent,quibus tum Padores, tum cives acfub-
ditos fuos addrinxerunt. Praerogativa haecce imperii Principis Protedanris quibus abiolvatur partibus, in
$:is fubfequentibus,clarius odendemus ; triplicem[il«
lam indicando rationem, qua fe exferit i:mo refpe-
Hu perfonarum. 2:do A&ionum clericorum. 3:00
refpe&u bonorum Eccledadicorum.
5. VII.
Quoniam per antea demondrata, omnes ci¬
ves imperio Civili fubje&i funt , clericos etiam
ab eodem non immunes effe, fatis conftat. Hoc
vero jus, quod Principes Protedantium iterum
. obti-
& ) 11 ( &
obtinuerunt, quamnam illis conciliat prserogatiVam,
nunc oftendendum 1:0 Refpedtu perfonarum* In imperiis plerisque religioni Pontificise addi&is, Cle-
rici Epifcopis&Papse obtemperare , Laicivero prin- cipibus parere tenentur, unde flatus in ftatu forma- tur, quod, contra omnes civilis prudentiae regulas,
nonfine maximo ejus decrimento, rempublicam bici- pitem reddit; fed quoniam fupra oftenfumeft, Ec-
cleflam inträ pomoeria Reipublicas contineri, tam Clerici quam Laici infpe&ioni Principisfubje&i flint,
cui hinc jus oritur, fi quid, fini reipublicae adver- fum, illi moliantur, hoc ipfum avertendi, & in eo*
rum perfonas, ubi Talus civitatis hocpoftulat, fevere animadvertendi. Unde facrae pandedbe nos etiam
docent, ipfum Salvatorem noftrum poteftati civili fé non fubduxifTe, Matt, XVII. 24. feqv., 8c Di-
vum Apoftolum Paulum falubriter admodum mo-
nuifle:^omnem animamfummisfoteftatibus civilibus debe-
rcejfefubjeäam Rom. XIII:1.; contingere enimpot«
eft, immo faepe accidifle legitur, quod miniftri 8c doäores verbi Divini munerefibi demandaro abufi,
aut dodtrinam depravaverint, aut pravis moribui Ecclefiae nocuerint, quae noxa cum in Rempublicam
non poffit non tranfire, Principis eft providere, nc
quid hac in re peccetur»
5. VIII; :
Hinc quoniam Clerici imperio Principum noiji
tunt cxemti, 2:0 oftendendum erit, quomodo prje-
rogativa hascce ad a&ioncs clericorum fe extendat^
H» duplicis funt conßderationis, i;o quatenus furtt
C a&io*-
&)»«(■&
»aiones minifterii facri proprix, 2:doqua in parte
relationem habentad fiatum civilem, cum miniftri
Ecclefix, xque ut alii cives, conformicer fini civita¬
tis vivereobligati fint. Quod ad prius attinet, ob-
fervandum elt, afta Minifterii facri duplicis iterum
effe generis; quedam immediatum Dei mandatum a- enofcunt, ut prxdicare Evangelium, adminiftrare
facramenta &c. Verum quidem immo vetiflimum
eft, quod fupremum Imperium in nxcce atia prin¬
cipaliter Deo competat, ideoque non aliter ordina-
ridebeantac Doffint, quam fecundum infiitutionem
Divinam; Principibus tarnenChriftianis infpeftioge-
neralis ut in Ecclefiam , ita & in a&a ejusdem Mi.
niftrorum Sacra, ut fe. hoc vel ilio Ioco & tempore
fiant &c., merito tribuitur. Qutdam porro ad a&a
minifterii Sacri referunrur, quae absque mandatoDi-
vino ex confenfu Ecclefiae recepta funt, ut ritus
Ecslefise & ceremonin, quorum infpeftio Principi
abjudicari nequit, cum ipfi curandum fit, ut omnia
ad ordinem& decus Ecclefiae in cultu etiam externo referantur, & ne Respublica hifce earumve muta-
tione aliquid patiatur damni, vel tranquillitas ejus
turbetur. Hinc haud difficulrerperfpicitur, quous- que poteftaslmperantis in lubortis circa religionem
contentionibns decidendis fe extendat; quod cpnfti.
tutiones Ecclefiafticas facere , fynodosque convoca-
re&c, poffit. Hane autem convocationem ad Prin-
cipem pertinere, velinde etiam patet, fiquidem po-
teftas convocandi Ecclefias ab initio non fuit penes
facerdotes, fedpaies Mofen ö Jojuam, Ducesfopuli;
$ ) 'p ( »
dein(kpenesJudices Regess adeo ut EliasPropbeta,
Jdololatrici & impii Regis Achabi opemin convocandofo-
populo implorare, necejjum habuerit. Brunnemanni
Lib. I. Cap. II. de fummain Eccf. poteft. Praeterea,
quoniam Ecclefia non minus ac quaevis alla locietas
in gremio Reipublicae conflituta, fub infpeöione fie
Summi Imperantis, hane quoque conciliorum opor¬
tet efte rationem, ut dum inRepublica celebrantur,
itidem infpe&ioni fupremae fubjaceant. Unde com fequitur, jus concilium convocandi & dirigendi e- jusque conclufa publica firmandiau&oritate, penes
Summum Imperantem in Republica efTe. Neque
fåne aliter olim in Ecclefia Chriftiana ufu venit, li¬
cet h«c Principisjura Papalis poteftas podea fuppri-
meret, ica ut, circa tempora Reformationis, vix eo-
rum apparerent veftigia. Alius vero mos, primis a
Chrido nato fecuiis, quibus concilia in orbe Chri-
ftiano celebrabantur, invaluit; cunc enim temporis Imperatores jura commemorata exercuifle, hidoria
prseeunte, fatis condat. Redat nunc ut 2:do paucis
indigitemus, quomodopotedascivilis feextendat ad
clericorum a&iones, quas cum aliis in viracivili ha-
benc communes. Ex iis, quse fuperius allata funt,
patet, cives, cujuscunque fint ordinis, teneri ad
obedientiam Surnmo Imperanti praedandam , quidni
etiam perfons Ecclefiadicae? cum hoc jubeac (alusci¬
vitatis, pa&umque, quo in civitatem coaluerunt
membra ejus, id ipfumflagitet. Ut itaque inofficio
contineantur rerum lacrarum antidites, inprimis cu¬
rare debent Imperantes; cum & do&rina & vita fa-
C z cem
j
