In nomine Jefu.

1

^v

In nomine Jefu.

DISPUTATIO PHILOSOPHICA,

Do

Α Μ I C I T I A.

Divinå

affulgente gratiå;

Ex

venerand<z ξ$ amplisfm# facultath Philofi-

phic<&> in

incly

ta

ad Sal

am

Academiay

con*

fenfutå

approbathncj

>

SUB PRI SIDIO

M· ELlluNONIS ^{G EV ALI I»}

Confanguinei fui chariiiimi.

Publicetuert conitbitur

Ν I C O

L A U S JONΜ

^,

S A LE Μ AN NU S. >'<>■ rt~

*'a>Sarn

ς ß<U»iC

InAuditoYio Gußavianoⁱaddiem

-s&rNovemb. hor.

^Λ7,

ymatiit.

Annifåwytnot* M. D C. XL.

Plutarch.

J.7rå))lQVK&j

du<?lU£S7dV

^ίζί

<^ίλ@Μ βίβΰί4@4?

!KM>*

LI Ρ S A L I TE,

Impriixicbat Efchillus Matthise.

Proverb. 3.

Ncmoliaris amico tuo

malumycüm ille

intehabeat fiduciam·

Hieron. inSpiß. ad Paulin.

Verailla

amicitiaefl

&:

Chriili glutino copulata,

quam non

utilitas rei familiaris,

non

pnefen-

tia corporumtantum,non

fubdoia & palpans

adulatio; fed Dci timor Sc divinarum icri- pturarum

conciliant itudia.

Com^icus.

, - t

Καλορ 77 μη

&

^v ei^ς φίλας άμΑξτκνΜ, Ifoc.adDemonic.

Myiévdφ(λ$ν mix> πς\νav

ifcetd<τνις

^πως WfflTcq της

ζτζρτί^ις

φίλ9ίς. }λ7ηζί &χξ AV7ZV

vfå

<π

}ivic&xj

τνιαπν, ei@« Kßi SKeivag

^ Hcrod.

Ττ^υ,Ατων πκηοίν tfa

νμώτζνην

ανης

φίλ®*

«τνητις

τί

ngj

ϊνροφ*.

Proloquium,

Irtutisdecusut

prseclarum&pre-

tiofumeft: itaamicitia, quaiiexopta-

taejusprogenies, non

folum ad ufum

hujus vitx maximé neceiTaria babe-

turj verumetiam domiciiiu quod ha- bitat,appriméexornat.

Quis

enim no videt,vita nofiraquamdeferta fitfuturλ nullius amicitia ctnölaprafidtofSolitudo

certé

ante

oftiu

cu-

baret, ubi tamneceilariumfubfidiumdeiideraretur,Nul-

la aetas, nec rccens, necmatura; nullaconditio hic exci- pitur; Et

inferioris&fuperiorisfortishominesc/^Å#^

animifolemrequirunt. Paria* enim

vices.habet mortalium

con¬

ditio)&gaudijs femperpraviaautjequacescura.

Ν

^Am

vita. hoc

falumquodnavigamus^afiiduisarumnarum

afiuatfiuiiibws, &

tn-

ierdumferenumaliquodjiblanditUT) decipit·,

βferé tempeftas

ma*

jorfuccedit. Potens vero &

prsevalidum eil animorum

hocvinculum amicitia, quasexoptabili fuo

adventu, beni¬

gnosfortuna

afflatua,

dulciores;

favos

veroejua

impetua leviores

reddere valet. Suavijfima certérecordationisres, quatamgra*

tamfecum dotem adducit, Quocirca ejusnaturam

&

qua;

potiflimum ad illamfpe&ant,quantum

anguftia

tempo¬

ris tulit,brevi difputationis forma

adumbrare vifum fuit.

Tucoeleitis amor,

quoccelum&mortalis hic orbisregi¬

tur, difcuriumpneientemin divini

nominis tui decus di-

fige &modcrarequaefo.

Sit itaq;

A Pri·

Prima The iis.

Ära licet fit avis amicitia, praefertim iri

hacmundi fe neda,qudmultiplicataeffIni¬

quitätefinmültorum ammis refrixit dileftioj occultumyero Hud infediofumq, perfedict ^ma-

luMycujiM viresmentiri g*f fallere,^{cum ag¬}

il atoiliovitioaduUtionefe.pedoraScani-

mospluriumoccupavit: (Facilis enim

tfe

communis cff voxy Tuutfum totus»fedρauctoris affeBws.

Ambro

i,' üb.3. ofiler)

Εam tarnen pluribus cordi

fuiile

% &

adhuc

^fuiyn

iVpé

fervare vigorem5omniuir» ^temporum exempla doceno.

Namfeolem emundotollere videturiqni

feiern hunc

antmi, cujitt

virt utes amicitia, 1duβ^rat,e vitafublatam cupit. Cic. in Lad#

LtpC ceiic ).Epifl.20. Ambr.

de arriicit.

cap. 3.

2» Dicituraatem amicitia> utcum reiiquis Cic. mani-

feflumfacitjabamorefeuamaodiftudio. Carumdiaquit»eff ipfutn

AmorisverbuW)

^{ex quo}

amicitia

nom en

deduffum eff. Lib.

/. deNat. Deor. Condmileintuentiob vium eilLib.2. de fuxScinLad.

3. Alias

latinls appellatur famiiiayiias

^>

itein neccjp-

tudoi

quöd nulla ullius mortalis conditio amicitia amico-

mmq;

fubfidio commodé

carere ρ o

dl

t,

Serpit, ηefecio,

quo-

modoamicitiaperomnemviUm 5

necuüam

dtat

is de

ge

nia ratio-

nempätitur

expcvtemefee fui. ltaφ

non aqua noH

igne, pluribuo

l&cis,utajuntyutimur quam

amicitia. Cic. in Lad. Hic enim

üulla in rc ailaveriilimueiliilud

Diomedis

ad Neflorem,

συν™&ύόhxxxi^^Juobus

paritereuntibttiy commonéfaciens il

plures idé

aoantdntelleduros &perfeéluros omnia

me¬

lius. Homer. lliad.1 o. Cie.lib.9, Epiil.fam z.plato

in

^Gorg.

4. Gratcis(fyXU:

Hebtads Γ~1?ΠΝ. å radice

a-

mavitidiJexit: vel ut

qusbufdam viium eibab Ebraeo w^N

*^uod stuici quailaraoreinaterno agglutinaatnr^,

Ν

PoifoquäfgenuinaHt

hu jus vocis

acceptio,

άψψ

ciendumeft Sumiturautemvel impropriey ι. pto (ympa- thiaquadam mturalucujus

quamplurima in

natura extan£

documenta. Sic magnetferrudeamat: nimm vitihm, rutisficus cohabitaregaudet. £tmulta

animalia

tam

bruta, quåm

ra-

tionisplenatanto amorenaturali

feie compie£runtur,ut disjunåio

alterius>akeri dolori eiTc videatur;de quib9co-

piofenatiirse Scriptorcs&

erudité Eraiiin PiaLde Arpicit.

6» 2. Pro[anguink cognatione-,quam

naicendi ibrs

con¬

traxit,utVal.Max,ait; qualis eftprolis&parentum)

fra-

trum& (brorum-aiiorumq; nobis fanguine junåorum»

&communiter h&camicitianaturalisappellatur. ^3. Pro frtqututioA ^quadam converfatione

få focietate,

quo

fenfu A-

rift. ait: ht omnifocietate

ejje

aliquodjus

ξ$

aliquamamicitiam*

Lib.8. Nicom.cao. 9,

7» Vel propricpro mutua tY manifefia hominum

benevo- Icntiaifoltus

iWprimkvirtutisameye atq,intuitu concepta;

quå

acceptioneücdefiniri

potéifc

8. Aniicitia

eil

bonorum

Ii

ominummutiius, con-

fpicuiis Sc confirmatus

amor, ex

virtutis cognitio

ne

proficifcens^ad vitse civlis fekcitate perducens.

9. GenerisTocoAmorpopitur; iiie videl. qui praevia

eledionein b.onum hondiumfertur,&natura? rationalis

ac voluntatis ponllimumeil. Hornej.lib.2,cap. é. Sthic.

ίο. O'icitutimittuvs, Nam amid mutuurain amicitia

faciunt;nec akeruter eorum,qua amicus {amicasenitna-

m'tco eft ^amtcm ß?quaβalteridem, utZenoCris,ioquitu?)

aiio

referri poteil nifiad

fuum

amicum: quare

iiamicitia fit»

neceiluiTfeil ut adiitΜτ*φ(λν\<ης, Cicer.amormvtuu*. Nam

Γι cui bene vclim»necis mihivicillirn benécupiat»id ami<>

citianotl eftledtantum bene%clentia. Hinc reblé ArtfiJib*

*

· Μ.M.^amicitiamibi ine'Je dicimusübtamsreffmatHin*

~ A 2 ii. Ad

4 tt. Addltu\trmnifeßu4y utdifeernaturå benevolenlia^oc+

cult4yqUcEfaepéetiä crgaminusnotos&cxiguoofficii cul-

tu

confpicuaeiTeconfuevit;

cum

é contraeaindoles

ami-

citiasfit, utvariisofficiorumgencribus feprodat &intcr

cosrefulgeat,cumquibus aräa

familkritas iaterceilerit.

12. Porro confirmatus £=?conßanf amor eil amicitia, qui

non in exterioribus quaii fibris harens, levi momento

mutatur;fedipfisvifceribusinfixus, firmo &conftanti a- nimofervatur. Håc amoris viciflitudine^, perfpicuitate

&conftantiå nobis in iacris praduxére Jonatan&David,

vid. t.Sama8.v./.$feqej. inprofanis, DawonP? Pythias,quo-

vumalterumcumDwnyßrninterficerevettet, at^ is temposabeo%

quo domumprcfeilasres

fuas

primum

conßitueret, impetraffet%

alterfevademproreditu ejus

Tyranno dare haud

dubitavit, Val.

Max,lib.4.cap.6.Cic.Iib^.oflfic. &$.Tufc. quaeft.

13.

SubieMumfeu

materiam in qua> exprimuntverba

de-

finitionis (bonorum hominum) in quorum altero amicitia

pervirtutem

incipit>& in alterum, reciprocé

tamen, ea- demdecauia,terminatur. Namvera amicitianon nifimter

bonose/fe

potefi.

CicAn

Lah

Nec

locum habet ubi eilfattax adu-

iatio. Amb.lib.S'Ofßc. Improborum autem& malorum li¬

gas,

confpirationespofius dicendae

quam

amicitiae,qui

etiam nunquäni amicé coirent nifl

fccleris

perpetrandi

itudiumadefleo*

14. Hineeft

quod valde

raraiitvera

amicitia.

Kam

virorumbonorum magnaeftraritas& exiguus numerus*

Rayum, inquitLadius,

efliUudgenus, necquidquam dijfcilius

qudmreperire,

quodomni

exparte

fit perfeålum. Qu©d etiam

conqueftuseil

Virgilius in fuo

^poémate

de viro bono,

cum aio:

Virbonasξ$fapiens qualem vix reperitunus Miilibusexmultishominumconfultus Apollo,

tt

Etdim eojuvenalis Sat. 13.ubi rarobonos inveniri fib.I Qs«

quentipcrfuadet metro:

Raroquippeboni, vixfuntnumero totidemquot Tebarumporia* veldivitüoflia Nili,

Kon fine cauia igitur Diogenes incenfa face ^» clara

forum obambulansdie,homines cordatos&probosquse- iivit. Eraf.inÄpoph.

25. Cum amicitia pcrfe<fla tantum bonorum fit ho- minum,liquetfacilé. .Nec cuivis manumejje inijciendam> ut Symbolum ^monet Pythagoricum, necnimt's citoamkitiam

ejfe

contrahendam. Eccteßaßic. 6. v, 6, feqq: Kam

in

a- nimis bominum multie funt latebra?, muiti receilus,

multiiq; fimulationum involucris tegitur & quafi velis

obtenditurcujusq; natura : frons,oculi,vultu*perfapemen«

tiuntur) oratio veroßepifßme> Cic. adQ^frat. Utnonfacilé

internofcerefit, aterquisan albus, bonus vel malus,odio

velamore dignus exiftat. Quod & SenecaTragicus non finegemitu conqueftus eft, dicens: ^o vitafallax, abditos gerüfenfutanimücppulchram turpibu* factem inäuis-, InHip- pol. Multiitaqlmodijfallsfimuledendiantequamamicitiamunua

expletumfuerit. Cic. in Lad. Etprobandu*amicu* antequam admittendu*. Seneca Epifi:.3.& lib.6, deBenefic.cap.34. U*

enimcum vasexploramu*> aquam nonvinum infundimu*: ita frivolumquidquamamicisaltquandoccmmittendum, quoßlentij fidem experiemuri nam β

ejfutiant

^, nihil eritpericuli.

jPlu«

tarch. in moral.

16. Quod caufam SfßcienUm

amicitia? concernit; di-

cimusprimamuniverjalemeffeDeum,qui hominem Ifiw

ιηλινκ,ονccndidit; animisq;noftris amicitia; feminarium

inievic*. Particularem autem &fecundam>hominem ioci-

alctiL». Rroximam vero, facultatem amma. rationalis ap»

fetentem) qua? praevia cognitione intelie£tus>

åquoillu-

A 3 fträ«

ilratuf,inilludbonitmferttif, qtsöd Tibi eil

cottvémentifc

fimum>quaie in amieitiavera,boneilum,».

ITi Nec minimum roboris ad ccneiliandam amici- tiam,aqualitas

fortündξβßudkttu

m> imr

rimis verö

virtu-

tum niornmthabet. Stabilet enim efteaamieitia quamßmi-

tudo mortemxonjugavit.

Cic.

üb. ι

.oiKc.

Bis alia?

adjungi

poifunt»

utpoté convtBuii confuetudoyfahgmnis proßinquitas

^>

indigentia&

hujuimodi confimilia

^>

de qiiibus paillru Scri-

ptores loquuntur.

i3„ Hinc loivipotefi iila quasftio. Bn amieitianohisna¬

tura ntcejjltate, ^anpoti&tßr&tkchonecompetat/ Licet enim

natura nobis commumaprincipe & femtnaprima ad ineun-

dam amicitiamiubminiftret; Nemo tarnen amicitiam cum altocolitniß^expraeEBioue quadamcorßderet inalio virtutum

aut morumßmilitudinem quandam velbonum altquod quodipß

arridet, Praeele&ione igitur & Übcra noilra yoluntate nobispotiuscompetit

amieitia

quam natura;

necefütate.

19. Firnsparro amlchix

or&tvrgloriam

Oei>

eiifelicitas

_ civilis, fivchoneßas _qu«:& vetam utilitatem &hbneitam jueunditatem

fecutiveoniun&am habet. Alias uius&fru-

£hisejusinuträq» fortunaquampiurimiciL;

poiTuno.

20^■ Viderehinc licet; Nonomnia ingratiam amicorum

4 eße

facienda. Quam vis enim arnicus fit alter idern\ ultra

^α¬

νas tarnen amicis haudgratificandnm, Pericl. Nec forum caofä canceili honefiatisperfringendiautyirtucis ftatera

■ tranfiiienda. ΝallaenimexeufatiopeccatieBßamic?caufapec- caveris. Primaitad,lex inamieitia'■Janciaturt ^utabamicühone- ßapetamua,necrogemm resturpes·,necfaciamusrogati.

Cic. in

Lad. Etβ_quahoneßanon

funt poßulentur

>religio

pßfides

ami-

^ _cttixanteponendaeB.

Cic.lib.jOffic.

Hocfuoexemplo Pub.

Rutil doeuitjqui cumamki

cuimdam itiiafia

rogationi

refiße-

retßsqfindignabundiiidiceyet;

fihiidopus eil mihi

tudamieitia)

pqUA

ahs

^{te petomn}accipio

/ Imo,

inquit

R

^utiL

quicl

cpu* mi¬

hitua,βquid inhonejUni propter fefaciurmfum / Val. Max.

lib. 6- cap. 4.

11, Exorhkatiohes^tame, pra?fertimleviores& minus

notabilesnonilatim ciiilolveredehent amicitiåiiedjuxta monitumCic. modcratione icrnionis corrigendi iuou.

Monere enl'm$moneripropriumeßamicitia, modö tempefliv>e,

bentvoleξ$amicehocßat, Lael» Et nificenfuramliheréin^ami*

citia aåmttimm» töllimk*pulchsrrimum ejm fruUum, LipC

Cent._i, EpiiL 58. In gravioribus ^vero delidis, amicitias

uiusremiiliooeelevanda?funt, &fi nuliafpes emcndatio-

nis fuperfuerit

dffiuendfe

,rne'infa'mise notanobisinura-

tur, Nim nofeitur exfocio qui non cognofcituraJe. Etamici

intiaßferasfäets tua&cnecainProverb. ^.

21. Cum amicitiatantumitt honorum hommum Sipri¬

mariohoneßatemrefpiciat. Sequitnridäm haudefjeperfeBam ξ$vcramamic$idm%qudt dquaftui dvaritiadeditisjolautilita-

tisξ$preprijcomm odicaußfijeipitur. Kam

in

verå amicitia reciprocatio amoris fitamici cauia, Si propter virtutem

qqåquisprsdittiseft·

In

amicitia

vero qua? quaeftum Sc

Jucrumfeqtiitur,non

prohitatis 6c

honeilatis potiilimumr

fed qtilitatis&. fortunaeratio habetur.· Qua? res cumva-

riabiies & incert^ fint, ideireö & illa incerta Si brevis

manet. Utenim httunkmes aßivo _temporepr^ßofunt,frigore pnlfa recedunt: Itagentahoc

hommumqüod

amiclUos utilitate probat, fireno vitA/tempure adfunt,ßmulatd^fortunet hyemem

viderint avolani onmes. Cic. ad Herenn, _quo coiore eos etiam Horat. depingit i, carm,3p

- Diffugiunt cadü

Cumfkcejiccatisamici

/ Ferrejtigum^pariterdoloß.

QujdEccleüarticusdeiilisloquituri viderelicet

cap.

6.Y.1Q.deieqq ^, 3.3. Pra?

tp Praeter

eå variis quetelis & fufpiciombus obnoxia

eft,nifi_paradminimum

fuerit ratio

acceptorum &

dato¬

rum. Sed nirnisexiguumeB

ad

calculos vocareamicitiam. JL^l.

Negotiationonamicitia

talis eB. Senec. Epik.

^9.

Prata ξ£

^ar-

Daξ$ pecudum

greges»ißo modo diliguntur* quod fruBus

^exijs capiantur*

hominum amicitia

gratuita

efje debent, Cic. lib.

r.

de

Nat.Deor. Nonen/mmagnitudinemunerumfed conßantia^wo¬

rumcontineturamicitia. Tack. lib*3. Hifl. Cum dileBioqu&

munere glutinetur^>

eodem ßfpenfo,folvitur. Iiiod. lib.

3.

de

Sum. B.

24. Idem eko judicium de illa amicitia quae fola ju-

cunditatis fclevitatis caufa colitar. Quiavoluptatescorpo¬

ris* qua; föpéhujus fundamenta

iuntibrevitertranfeunt

&

exiguo duranttemporesficutfc forma>quae

talem amici¬

tiaminterdum co ηciliare ibleo

—- bonumfragileeB quantum^accedit adannos Fä minorξ$fpactocarpituripjafuö.

Nam No*femper vioU,necfemperlilia

florent:

Sed Alba Itgudra cadunt - - ~ -

Etrigetamifjdfpina reliBaroß. Ut

fu

aviter

Foétae canuno.

25. Dcniq; in ejufmodiaraore variainfunt vices; fc. in- juria, fufpiciones,immiciti&>inducta>

bellum

^>paxrurjum. In-

certahacßquispoßuletrationecertafacere>nihiloplusagatquam

βdetopeyamutcumratione mjaniat. Sicut Parmeno illeTe-

rentianus ratiocinatur, Ad.1.Scen.^1. Eunuch. Similis

congeriesekinPlaut. Mercat.

2b. ΝuncadjunBa vcraeamiciti®

fequuntur,feu

officia%

qua?veri amici iibimutuopraftaretenentur. Quorum 1.

^Beneuolentia-i feuutquis bené cupiat fuo amico. Nam

quacquisq;iibiipiiexoptat, eadem ctiam amico fuo {qui

nihilaliudeBquamalteridem) veliefc_optare debet. Rede itaq;

itaq; ^Curt. lib.7. Hift.

%bi

^opusnonettamko,decujusbehe-

volenti^adubitas,

27. Alterum eil\Concordia, feuutamicuscumfuo ami«

co in a&ionibus höneilis confentiat; In rebus iecurid is

applaufum,&inadverfiscondolentiam declaret. Hane

animorumconcordiam dignis encomiis exornatam re-

giusProphetaDavid, PfaLi33. &£cclef.cap.22. ^25. appri-

me nobiscommendano.

28. Tertium eilBeneßcentiaßk^uutquisbenefaciat fuo

amico, & quacunq; ratipne poterit., reipia probet eum iibiCarum eile. Nonenim latis eil bene velie fuo amico

cum eo idem velie, fed etiam hane animi propeniionem reipfa& fadlisdeclarare convenit. Sic Apoil. Johan,mo·

ή et>fratres non verbofolumfedξβopereeffediligendos.

29. Aliens _ergo ab amicitiaeile debent contcnt'wn®%

rix&> üjfenfioneiiinirhicitia &c. qua? omnia ei adveriantur vincuiaejusrelaxant,

tandemq;

relaxata diilclvunt. 11.

AduUtiOi qua? licet externa fronte amicitiam iemuletur;

intustarnen eiinfidias parat,dolo eam enervat ac depa-

fcitur. Åhgueigitur & ^cane pejus nocentiilimam hane amicitiaspellemfugamusåtfugiamus: Accum Antigo-

noDeum precemurutnosaßimulatisarnicisfervet. Memo*

resAthenienfis illius,fattuseffe ΙΙς^{κούκους}quamπς κόλακας ^ incidere» Laert. lib._7· cap.1. Νamcorvimortuostantum;Adu¬

latores etiam vivosinfeßant. Demoil. apudMax. deamicit.

30. Ultimo, quomodo dividendaeilet araicitia difpi- ciendu; verum cumomniaperfequiratio temporis haud permittat3idcirco pedem hic figo>& cum divino vate

seternumnumenveneror,utgloriainterranoftra habitet>

tnjericordia ξβveritasobvientßbi,jußitia ξβpaxfemu-

tuoexofculentur:veritasdterragerminet,ξβ jußitia^{e c}a?leprojpictat,

B Coro!·

Corollaria.

I. An amicitia cum

lege charkatis pugnet?

Neg.

β

IL An

pius Sc Chriftianusmagiftratus? vici-

norum

populorum ob

vene

religionis profeilio-

πem ab ordinario fuo

magiftratu prefforum

^{? cu-}

ram

aliquam

gerere

debeat ? Äff

Il i. An licitum fitvero ('hrifbano cum in- fidelibus Sc diverfie

religionis hominibus

cori- veriari l Dift.

ίτηςη^ονες^τω Hey

κηδίςω όμονηδυω

^»

ντη^ξ&μμα*,

cv χλιβάνω _{ωοατ-Βξ}

δοκιμάζεται

οίυτω:

Nea φ(λφ* cv %ληξ&

χοάξω

y^j ^CpcåviTcq ύτωΐ Αξιον 'ύν ^τ εφο&ίν τηι&ς ΝΙΚΟΛΑι" ομο^χ^ωξ Kotj νσιt K$i τήΐίt πως%ξηfåct&ou ^jeicri (piteiri'

ψιλαδελφίας ενεκα ccuTDfcεδιως

ΐ) Jonas Jon.β