CAUSA INGEN

O,

BREVES AL1QÜOT POSITIONES

DE

CAUSA

INGEN ERE

AC IN SPBCI B

CAUSA MORAU

Ex indultu ac venia Celebernmi Senatus Philofophici UpfalienGs,

SUB PRAESIDIO VIRi

Pli Reverendi

Ài^-. cLrifpmi

D: ANDRE JE GOEDÎNG

Metaph: & Logic; Prof. Reg. Ord:

pro

obtinendo Magiflcrii Gradu

publicoeruditörumexaminifubmiffae

triAud:Guft.Maj:d. Alaii.An.Ch:M.DC.XCIII^

Hot. ^ante Merid. Solitis,

. å

WILHELMO

WRICHT.

u P S ALI A.

vU.

Exeudit HEN UCUS Keyfer S. R. M»

& Acadcmi» Typogtaphus.

■yyn_;

AD

LECTOREM.

Slßo tibi, paucißimisdiebus, benivole

currentt

Lettor,

calamoaitcun•

incomtum ^dC

confettum laborem, plus emm tem-

ércura

ampltfimo graviffimofa

bukar*

gumentoimpendere

prœfensrerummearumfa»

des omnino vetuit. De alto argumente, non ita

pridem,

animi rnei(enfa, aperireacpr

oder

e

cQgitabam,

fi efuod res eft die^am, id_pro

'virilt maximum partemetaboratum^eratt At quo minus lud publica ^mandaretur, c

auf

^a

intervenère

difj'vadentes.

Quart tantulum temporis, pofl mutatum confihum, mihi re*

Uttumeß,utadeuratiorihujus_{argumentitra*}

ttationi

fufficere

haud

pojjet

: nec tarnen

&

prope

fit

o

deßßere

integrum mihi

fuit.

Hoc

£*jam, jatta(_quafor^tuna ipfi B L.judices) aléa, maxime in votis habeo, ut precibusa

teB. L,mitiorem, quamquâ

forte dignafin

^t,

pagellis hifce

meiscenfuramimpetrem.

Quod

eo facilius mihi desfpero, ^cumipfe agnove- rim,feßinanter nimis, ac propterea parum

digne argumentum hoc^{a me}trattatum

eße.

Sic reumconfitentem habes, B: L: quempro

tuabenivolentiajudices* Valt.

\yid

Clarißtwurn Dominum Candidatum

PN» GUÎLHpLMlIM

WRICHT,

_{(\ :*", \ >}

_ j '

De

Caufts

^Kerum

publice

^cum

laude dtfpu-

taturnwr

w

BRICHT!> qvid eft

doftrina fine fei*

entia,

Senfuöuepio? nihil

eft» Quid *

tneracon*

: ^ _tafio. y

JErgo meditatusabditas rerum

vias»

Latitantcs caufas,

&quodexinde fiait, Vcrumve, falfumvçquidin rcquavis fiet;

Neminiutintelligcnti

conftarehaud

qucat«*

?alior.? anomne, Tu

WRICHTI,pun»

^am feras!

amicitiaeau

fa fer.

mCQLÅVS

-• *

(À)

! - yk ^, • / . , .s • a

Clårijpmö dociijjtmcque

Viro juveni ^,

Dn. Wilhelmo Wrigt,

Eruditam

dijfertât'tontm

deCaufla ⁱ

edituro. 1

i

QMnia qua format,qua procréât omnia,Cju/a \

Tam parvo hic fpatio confpicienda paret»

Wrigti, Communiarerumilla & publica mater 1

; . '. i. /'m

Ingenii eft proies jamnova faöa tui*

aw'tcûamtnogrdtu'Atut

Cl. rd VereximïeT).Candidate

hoffet &

convietorper maltosannos

fvav

i(Jt

me,

NOn

^mihi

finit

^admodum

prafentis

^arffe

temporis

circumfiriptum e/f9

ratio, quoi

nec

familimtas^qua

tnter nosdiu

intetceflit

mutua%

fide

cuita

fuit

requirii ut te JDN, WEICHT in prafens prolixius

competlem.

Sexennium pifope unaprivatim exegimusea fideac integritate,

qvod ipfe noftt,

ut

ftmpet Utting

creverit amor»

coaluermtf

magis a- nimi, qvapropter

&

nunc

abitUrus haud

exi*

guum tuiapudme

relinqves defiderium.

E- tuditonem _qvam

haud

/uperficiariam para»

ßi multamorum

elegant

ja ac

fvavitate

ita

exornafti, ^{ut non}

poßis

non

omnibus bonk

do&isqve

^{q vam}

effe commendatißimus.

Gra»

tulor tibi & qva natura

bonitas

liberalitcf

indulfit

dr _{qva tua}

ipfius diligentia

ac in»

dufiria

_felictter

äcqvifivit♦

Gratulor qvo«

qve

impenfc honores qyibus

ex decretoAm*

flißtmi

_collegii

philofophki

tuoqve mertto9 brevi madtaberts. £yodfummam tuo rum Worum

feto id

qvoqve ego ex animooft»

w

eximpigro

ac

indefeßo

tuominifferio la»

{A %) tH

fçs 4f

uberes

fruttus

percipiat Çhrifii fip-

gvine redemta Bcclefia^ Uteniurqvefelici^re>

tum tuarurn

ßtccefju

qviteamore(imui &

fmgv'mc

prox'tme

continguntlLocorumqvo-

cunqve

concejferis habebis

mefempermemo-

rem amicit'u veter'tt

dulcißimtqve

qvi in-

ter _nos

fuit

conviSlus^ nec

dubito

qvin

abs

te redamer qvam

diu

fui manferis fimi;

lis. Vaie.

Çlfue

JS>; Candidate

â Tui

a«d. xxvi i. Ma» arnantiffimo

MDCXCUL

U SALfNIQ,

i

■

! ^{iüiiif MMM:}

. itvflMttM*»ii44*fe*®W$4¥&W*5i*&&

s CAP.

t

DE CAUSA IN GENERE.

Th. I.

(TNonentis nullse funt

affeftiones

ivel adtributa; fic^{contra omne}

j^Ens

reale fua omnino adtributa

cumfimpltcia, q va: &

ab [olut

a atqvc«»//4 nuncupantur, tum

conjuntfa,

aliis disjunffadida, habet. Disjundorum

autem alia funt Immédiate qvaeimmédi¬

ate,hoceft, non mediante adtributofim*

pliei Ens confequuntur : alia

médiat

a lunt, _quœ mediantibusproprietatibus fim»

plicibus Enti conveniunr, vel de Enteaf»

firmantur. Hae autem proprietates non funt primus Entis conceptus, fedprimutn

ejus conceptum

immédiate

lequuncur, ac

cumEnte reciprocantur*

Ex

numérocom jundarum proprietatum, quae

oppofita

compleduntur, &, mediante partieula

disjundiva,

^cum Enu ceciprocantur, non in

.0 .» 0

infimum fibi vindicat locum C<tufà; f uf

reliqvas jam taceam ) cujus» fi in gcnere

& fecundrfrtotum ambitum fpeftatur,op*

pofitum vcl correlatum eft caufatum ^, uti

accuratiorcs monentMctaphyfici; liceta- Iii caufatum & cffeftum _pro unoeodem«

que habeant»

Th. z»

Cavfœ tn genere nullam reperiri adeu-

ratam adsequatamque definitionem apud Philofophos veteres,apudIplumnequidera

Ariftotelemj immo vix ullam dari pofle»

quae omnia caufàrumgenera comprehen«

dar, plurimi recentiorum aflerunt. Nam q'uod veteres adrinet, cum illi principium

cum caufi confuderint, generalem caula:

definitionem non tradiderunt. Qui hos fubfequuti funt, & notitiâ rerum divina-

rum imbuti, varias, (ed minus commo»

das, excuderunt. Convenientiflîma ta¬

rnen vifa eft, illa Svarezii^, quâ

Caufum

définit, ejje

principium

pet

fe tnftuens ejfe

iù aliud. Difp: xit. (eft.1. Et (atiefi ini- ftuendi _verbùm ad ampliflimum

fignifi*

catumexténderimu5,ita> ut influere idem

C#

₃ .

-s

(It, ac quovis modo ad

effeftum prpdus

cendum conferre cum intcntione, utique

haec Svarezii definiciotam foret genera*

lis atque ampla, ut omnes in

univerfum

caufas ambitu lup comple&eretur. Ve¬

rum cum indoles

phrafeos iftius, influe*

ve

ejfein aliud, ufque adeoprotenfumnon

pafiatur lenlum, quin

pptius cornmuni-

cationem eßentige, finon genere fpecieve,

faltem numéro diverfae, omninö dicat î Proinde cumpluresdentur caujœ>quar non influunt in cffedum _per talem coramu- nicationem entitatts, nequeperimputatio-

nem caufa Tunt, faâum eft, ut aliam u- niverlalem magis

caufa

ingenere

Défini

tionem archite&atifint Philolophiae pri¬

mae myftae»

Talis

ea

eft,

qvaro

exhi¬

ber Philofophorum

ille (ui temporis Cho-

typhaeus B. Petrus Mufteus in

Jnftit:

Metaphyf,

C.xi. §. 13. C^av

fa eft princi*

piumy

qvod

^per

fe influit ejje in aliud

i

aut

fi non

influit, mtendit

^tarneny

& aliquid

adipfum

confert,

Om nia eau

far

um vera-

rum genera ad

hane definitionem cxigi

Poffe, cuivis, hoc ipfum

probare volenti

hlicö

adparebit. Sicuti verb cau/a uni*

A ₃ voce

®

4

#

Voce non praedicatur defuis (peciebusaut ïnferioribus, quippe cum caufae nomen

nonomnibuscequaliter competat, aliis^ve»

ro primarib & per prius, aliis lecunda«

rio & per pofterius; Ita haec â Mufseo

tradita definitio minusproba, nec adle*

ges Logicas exa&a, minime cenfendaeft, quippe quod conjundionibus disjunfti-

visconftet, _quas inanalogorum definitio»

nibusadfumcndas eflfe, _praecepta Logico»

rum pafîim incuicant.

Th. 3.

Ccterumad intelligendam indolemna- turamque

caufa

cujusvis, triain ea con- fiderari debere docent Metaphyfici. (a)

Rem

ipfàm,

quae nomen

caufa

fortitur, &

pro varietate

influxus

& caufalitatis va»

ria omnino eft & multiplex» (ß) Ratio»

ttem caufandi, (eu id, quo aliquid poteft

cflfe vel ficri caufa, five illud fit ipfa rei,

quae caufa nuncupatur, fubftantia, five ^e- jusaccidens.

(y) CaufalitatemCivc

id, per quod aliquid formaliter & aâu eft cau¬

fa, _{atque per} quod una caufa differt

ab

alia, _quoquenegato& ipfam caufam ne*

gari néceffum eft, five influxus fitj fivê

eollatio ad cfteûum quovis modo cum intentions

Th» _4.

Divido cauß* omnibus ferè famili-

ris iilacftj _qua in quatuor genera divi- ditur; quibus vel

efficiens

eft, vel findis„

VzXmater'talis^mïformalisa torenim claffes Ariftotelestradit, Libîy. Metaph;c, 2. &

Lib; 2, Phyf: ^0,3- diftentientibusde nu¬

méro aliis. Ad ulum autem & praxin fat

commodam & fufficientem efîe quadri- partitam hanc divifionem exiftimo» ita*

ut non temerè rejicienda vel corrigenda fit, Ordinemeaufarum quoquealium qui#

dam inftituunr, fed ^rem arbitrariam effe

iufpicor. _{Quœ quoque praeter hsee qua¬}

tuor eaufarumgenera

adhibentur

alia, fub

tllis comprehendi optime poflunt, ae ad

*liqvam

^carum referri.

Th. _fé

Rctentum fie quaternariuta eaufarum numerum, in duas claffes, praeuntibus aliis, difpcfco* Sub prima, duse illae ^eau- feiMaterialis &fermalis, contincri volunt»

quaequeeommodè tnterna vocantur, quod

À 4 ipfiu?

Ipfius rei conftitutionem &. efientiam in»

grediantur♦ Ad fecundamautemreliqns

binae,

ejficiens

&

finalis referendae funt,qu«>

que nomine extexnarüm caufarum falu-

tantur, quippe extra rei efientiam

confti«

frnae funt. Primariö ex hifce quatuor no»

men caulae mereri videtur cauß

effeftrix,

âquà reliquat velquafi dépendent cnines,

Vel éinihil,nifivel anfam & invitamentufli feie movèndi, vel objeftum, ad quod le àdplicet, praebent Caufge autem vel

fi»

mulfumtàe.veifirigillatim, effe&ufuofem*

per prioresnaturâ cenfentur; Qui

nempè

iffetius five

effeBum (vel fi mavis

cum

clariflîmo Mulaeo fie

zràçitya£èi», td quoÀ

effiàtur

)

caufe ejjicientis

verum

correla-

tum eft, uti eaufatum cauU ingenere po- fitae. Et tantum, pro re nata, de

cattßs i»

■communi, éarum

proprietatibus, defini

^tto*

ne & divifionej mei enim nunc non

eft

inftituti disquirere de materia &

forma,

an

fecundomrem, an vero modum

concipi-

tndi noftrum, caufaefinr^ an vero potins

parteseffentiales &intrinfeese;necdeexem»

plan, an genüs peeuliare

caufa conftituatj

velan ad afiquodaritea enumeratum eau"

t k farutö

@

7

fl* farum genus referenda fit, anvero

necef*

« > faria tantum fit conditio feu requifitumj

?» Namque dehis omnibusapud

aurores

de- prehenduntur non

levia iententiarum di-

i* vortia, quibus

cxpediendisexcutiendisque

> fingulis, nonmediocris

luffeâura effet

tra- ûarus integri forma.

Quod veropaucaâ

me in anteceffum de caufa in _{genere po-*}

M fita lunt, ideo faftum eft, ut

expeditior

te mihi foret traftatio caufa moralis, quam ti' _nunc exponendam

aggredior» quoad dif-

3* fertatiunculiehujus, paucis

circumfcribcn-

)C d« paginis, ratio,

impofitaque mihi brc-

vitas permittant.

a-

c AP. H.dum

D-

» DE CAUSA

MORALI,

0*

ft

Th. I

in ViUltifariamdividi cau/am

cffeBricem

si-

^▼-änotiflimum

eft, _{quas tarnen}

divifio-

as nes fingulas, earumque

fubdivißones

cnu«

n> merareaefcrutari, mei^nuncnecotiineqoc

iti inftitutieft. Quae autem

proximè

adrem

U' meatn fpe&at

divifio, illa maxime

gene»

cö v B 'ralis

ralis cenferi (olet, _quse

caußm efficientem

in Phyficamfk moralem At rem 5

penitius introfpicienti, ^ac modos hofee caufa effetfricts advarios cafus adplicanti,

vel primo intuitu, non ppterit nonfulpi-

cio oriri, an fit fuffidens, aut tptam di' vifi mturamexhauriat. Hsec Divifio fa¬

né, fi in numerum c aufarum moralium ea

tantum referenda funtagentia, qusefacul-

tateinrel igendi gaudent, & (x\b Phyficaw comprehendenda (ola ^, quae per mucuum contaftum influxum prazftant, utique

non eft tam univcrfalis , ut veras o»

mne* caufas contineat; quippe cum veras caufas repcrire eft, qusnec

Phyfîcœ,

neque

eo fenfu morales dici poftunr. Fit enim iaep'flîmè ut etiam bruta ^concurrant ad

cjfettum, non

Pbyfice^

fed alio modo, ab

illa influendi ratione diverfo, neque wo»

ralts iilorum agendi modus dici poteft.ra-

rione quippe carent. Unde facile conftat,

fic fumpto vocabulo moralis, aliquidrer

tium duobus prioribus modis addendum efte Quare Cl; Mufaeus, uthunc nodum lolveret, aiiam inftiruitcattfa

efßcientis di-

yifionem^ partiendo illam incaufam vert

in-

S

9

C#

m >

wßuentem, fit ^«0# in

fiait efie in aliud,

m fed alio quovis modo ad illud concurritj

ce Eamque iterum in caufam Moralem & »0#

tii moralem difpefcuit; Tertiam autem fu-

>i* _am cau/a

effidentis

fpeciem

Exemple

quo¬

ll' dam illuftrat, fumtoâcane,qui accenloi-

a- gne ad focum fefe accingir, ut calorem

sa percipiatjquem ^veram

illiusetFe&uso«//^

►1- efficientem ftatuit, ^{at non}

Phyficam,

quta

e* in calorem non induit, neque moralemj

m ratione quippe deftitutus eft. Si autem

ue cuiquam bipartitam illam divifionem

0' retinere placer, ampliorem de caufa mo*

as rali habebiteonceptum,ita, ut, quiinten-

je dit effedtum, & aliquid adillum confert,

nJ etfi ratione careat, nihilo minus caufa mo*

l£l ralts dicendus fit, voce intentioms latius

h accepta, prout etiam aâumappetitusfeiv

0* ßtivi compleftitur.

t- Th. 2.

c> Dum inconfiderationeoi«/« moralisöc»

v cupafus Tum, obvenit mihirepente dubi*

n um,utrum ejus tra&atioadPhilofophiam

11 primam i.e. Metaphyficam difciplinatrt

i* pertineat, an ad Moralem;atqüeexiftimö

h

duplicitcr

circahane rera peecari, tumab

- v B 2 » jis,

fis, quifofi Metaphyficae illam alignant}

tumab his» quiâ Meraphyfica caufammo-

ralem penitus avulfam volunt, (ine dubio per adje&am vocem, Moralis, decepti.

Diftin&isautem diftingvendis, planamef-

fe rem puto, eamq; fie lehabere, utam- bac illae difciplinœ jure tra&ationem caufa

moralis fibi vindicent, illa in acht, ut lo-

quuntur,

fignato>

hacc autem exerctto. Sed

hacc ûç kv

-srctçôiïa.

Th. _3»

Ad definitionem progredior caufa mo¬

ralis. Et _quamquam mihi nonimprobe-

tur ea ipla, qui caufa moraliseß, eutrefte imputatur

ejfetfusy

citratarnen

inßuxum in

illum_{; tum,} quod clara latis & perceptu facilis fit, tum etiam, quod ad omnesin

univerlum caulas morales fefe extendat:

tarnen cum ex praeferiptö Logicorum, quacrenda omnino eft definitio â priori (utioquuntur)

ficubihaberipoteft;

ideir-

$o tnagis placet adeuratior illa, _quam jexhibet Çl: Mufaeus Inftit: Metaph: c, ÏJ. 5» quac fie habett caufa mora*

Us tfty _qua in

effeSlum

^non influit, ex

di¬

re

fia

tamen ilUus intentione

altquid confort,

ont

■

Q

ii

•

lt i &ut

faltem indirecte illum intendit, H

sec

>*• fane definitioplenior eft, quippccum con- 10 tineat rationem, proptcr quameffedus re-«

ti. dèimputaripofiitdebeatveagenti,feiiicet,

:f- quia effedum vel diredè, vel faItem indi*

n- rede intendit. Nifi enim quis perdireftam tfd vel indireftam intentionem confert ad ef-

o- tedusprodudionem, perperarn

ipfi

adfcri-

ed bitur imputatio, nec caufa mordis dicen»

dus eft.

Th: 4.

10- Per intentionemnonfolum illum volun*

>e- tatis adum intelligimus, qui communia

ter dici confvevit velleitas, inefficaeemÏU

in lam & complaeentise tantum volunta*

tu tem, fed & aclum illum voluntatis com•

in pietum,

efficaces»

&

plenum,

quo

quis in

t: finem non magis, quam

media, zdfinem

n, obtinendum neceflaria, fertur; quum &

>ri uolïttonem illam, _quae dicitur per

fruitio-

if' vem, quiad:us

verïatur

circaünemobren*

m tum, in ipfo adquiefeit fibique compla-

c, cet, Hi pofteriores duo adus, ficut cir.

a- ca finem anteexfecutionero verfantur, ôç

11- poft5 ita dire#am intentionem a mbo in.

11 gtediuntur, vel faltemingredipoffurifcquip»

- B ₃ Pc

I

®

¹²

S

pecujusratio formalisea eft, ut pleno adu fc

expetat effedum, vel ad illum conferre _p<

cupit; & eoobtento, fatis fibi fadum pu- fi

tat» Ira autem perdireffam intentionen* qi

expetereeffedumcenfenduseft, nonlolum p!

is, qui

fofitive

ad illum confert, juben* v

dofcilicet, fvadendo, cogendoadaliquid ^&

perpetrandum, vel inftrumentä & media d fuppeditando, ficque^effedum promoven- q

do, velrcmovendo impediens, vel adpli- r\

eando agens patienti, authocilli; fed& v is, qui negativeidem praeftat, fcilicetnec jt vetando, necdiflvadendo, nec puniendo, ti

nec media lubrrahendo, nec auxiliumin il

cafu neceflitatis ferendo, nec objiciendo n

obftaculum, nec agens divellendo â pa- ti

tiente, nec hoc ab illo, cum poffit & de> « beat. Horum ^autem finguli, fine &

effet d

Bu obtento, adquiefeunt. Prior autem j>, U adus, _nempe velieitas, ad indtrefîam in* ft untionempertineu quamquam totamejus c

naturam non abfolvat. _{Nam prêter} il- n lam, ^& quodquis adu voluntatis^nonex* <î petit effedum* etiam hoc ad indtreBam intentionem requiritur, ut quis fc'tens ait'

quid

ad effcBum

conférât,

cofeilicet con-

fi

feren-

1

ferendi modo" ficut in fubfequcntibusex*

re ponetur, atque adeo

perinde

fe gerat* ac

u- fi cum

adpeteret$

utvetba (um Muirei. Et

m quemadmodum direffaintentioduoscom-

m pleâitur modos, quorum prior eft

pofitu

n- vus, alter negativus, utoftenfum

eft

; ita

id & indirefta ïntentio totidem gaudet mo- lia dis. Prioreft, cumquis expetit & agit ali*

n- quid, quod eft caujt effeiïuS) â fe quidem

li- nondirefîèintentî, talistarnen, quem no¬

te vit ex tali aåioneleqoi, & proinde ipfî

ec jure imputatur. Sicut qui medicamen»

o, tum fumir, non quidemintendif tffdium

in illud, vclnaufeam quœexindé fuboritur,

lo novit tarnen eam cum ujfu mediçamen-

a- ti conjunftam effe, adeoque

caufa

ejus

ie> moralis_per indirettam intentionemjudiean- duseft;fieetiamqui intemperantervivibin»

mil tendit invaletudinem, autmorbos. Po¬

rt- fterior eft cum quis

effeffumnon impedir»

us eum poftit & debeat, velfalcem non cor il- natur impedire, quantum poceft &

debet,*

x* ^uomodo ^{na uta} indirelie intendere nau- m

Magium

dicitur, fi minuscircumfpe&us,

li- lomno viûus, autvino obrutus^{, navim}

n-

fcopulis

allidi finit, Th» 6,

n-

th^ ^6/

Ceterum cumdicamus agentem perin¬

dinBamintetithnemnoffe eftcCtum, exta»

Ii auc tali actione Tua fequi,non id volu*

mus» ac fiadhanc intentionem Omninore-

quiratur certa & evidens notitia fubiecu*

turi effeâusj quippe cum fufficiat, fi fal-

tem periculum fub'effeconftet, ne talisef»

feCtus(equatur; fie quiaequali alapam in- fligir, utut nonfit perfvafififmus de fui re*

pereuflione, tarnencumpericulum

fubefie

non ignorât, quin taiequid fequatur, re-

pereuffionis iftius eaufa.moralisth. Sice»

tiam qui calumniis proximumluum pro- feindit, fi fimiles alter retorferir, eas in-

direffie intendiffe cenfendus eft.

Th. 7.

H ine, cum

effecîtts indirecte

intentas, dh

l

catur fequi a&ionem, hoc ipfo non ha¬

betur reipcCtusad neceffariam ejus cum

à£tione connexionem, ita, ut non poflft

nort cam a&ionem fem_per talis exciperé

effeÖus; fatisenim eft* fifaepe vel

utplti-

rimum, cum eaconjungatur* SicaCturn

Furandi non femper &

neceffario fequitur

poena

»3 »r ®

p&fta

legibus exprefîa, quotidiana enim*

proh dolor!

experientia contratium do-

cet; inrérim tarnen fut ptaenamillam

indi*

ïettt intendit* quia candem

laepè,

velut- plurimum,

â talibus facinorofis futni,

non ignorât,

th. &

Abïît aurem, ut pofitå connexione

ef»

feftus ^cnm aftione, politâ quoque no-

titiâagentis*utut

certiflimâ

ex

tali aûiône

refultaturi effeäus, exiftimemus femper

quoqueponi

xaufam

mor

ahnt yziindircfîam

intentionsm. Certe Chriftum ulla rationc latere non potuit^»

pertinaces Judäeos

ex praeconio

EvangeliiÔt miraculis offenfum

iri_{: attamen} ejusoffenfae. cum mortaii

peccato

conjunöae, intentio ä Chrifto

omninö removenda eft,

Thî _9,

Proindeindirefte effedum intendete di- citur, ita,uteffe&usjuré

ipfî

imputetur, quinoh folum agit

id, unde eflfeûum fe-

qui novit, fed requiritur

infuper,

ut

fad*

attalé quid, qùod vcl

iiliåtumzft» velin

lé quidem eft

indifferens»

aquo tarnen

tenetur abftinerc ne

effeftus fequatur.

Sic

C cximise

C# 16 @

pximiae pùlchritudinis muller, utUt alh

qua ratione ^rbitrari potcß& fcire, lafci*

yicntcs juvenes ad fui confpe&um prava libidine flagraturos, in publicum prode-

jindo nöjudiçandaeftintçndifîç illps juve»

num nefandos ftimulos, quippe cum in publicum ire, ncc resfit , nec in fe

Mtfferénsj

â qua abftineretenebatur.

Th* xo„

Qfiod ad poftcriorem direfia intentio*

pis modum, negativum nempe adrinetç

fanecuïn nihil (aepenumerofic ,qupd pu- rama$usomiffionemprodat 4çtegatque, hinc effe&us _quoque talcm intentionens

fub/equçntes

communiter pro indiretfe

intentis. habençur, fçilicçt quamdiu nul-

lum fignnm direäae intentionis adeft. Sic enim exploratu admodum difficile eft,

utrum qui effeftum non impedir, cum

poffit & teneatur,dxrette illura intendat.

Th. tu

Quamobrem & hoc inde perfpieuum

eft, direttam intentionem per fe ^non effe cAuJalitâtem eaufa moralis, nifi vel (i) conjungatur cum ea aäio, fine qua cf-

feÖus fteri nequit, five ca fit juffip, live

■> Ivafio,

!

#/

17

%

fvafio,

five coa&io, five prohibentis re- remotip, five agentis adpatiens, authu»

Jus ad illud applicatio. Vel (%) fi de

direåla. inUntione

effeftus

e*

pmiftione

a-

^tus

provenieptis certo alias conftiterit,

tunt etiam direda illa intentio, cum pu¬

ra

omiffione, vel

pura

omiflio,

prout

dire-

Xift-a effeftus intentiom refpondetcaula»

Utas in gencre tnprurpeft. Inteidnmau»

tem indirect& intentiocanfalltas caufi ^mom»

fis eft, quippequae &adionem& certam

omiffionem,abfque

qua

effeftus

non

féque-

retur, invplvit. feutra autem caufAlitas

eft ncqve direftaneq>inaireftaintentio, nifi effedusfubfequatur, adcujus comparatio

nemomniscaufa moralis5ccau[ah^{ta s}dicitur»

Th. iz.

Decauftndiratione feu eo, quo quid a•

ptum eft eftecaufa moralis, non opus vide¬

tur, ut multisagam,; quippe cum ex

iis

quae de direfta & indirefta adione allata funt ultrofluat, i Ilàm ipfam caufandi ratio*

zfetentim

liber

am.

jdeoenim quis

direfte vel indirefte quid

interidère

^pot

eft»

tjubdliber_afotentid

gautîeat, ädeöque hxt

iftius intention_is

zrfflov Jbc&xVmeritö ha-

bèatur. C 2

Th/i3*

Th. îj.

Cet erurtiêxdireBa,&indirefîaintentions

tîcceflariofequicurimfntatio

effectus,

non qusevis,fedquaefitjuremeritoq;,ita, ut

vir

prudens,autre&a ratio* aut

propria

^eon»

fcientia judieetfadum ad

aliquetnvel ad

fcoietipium'pertinere fecundum omnes

ju¬

ris

ejfectas, ideoquod illud ipfum vel infltt-

endo vel

aliquid eonftrendo inrenderit

*

ade* j

oquevellaude vel culpa,

prstnio vel

pœna dignushabeaturé

Th.

14.

Exhis omnibus& hoc darum nunc évadit, [ quomodo caufa moralisâ condttione,

fi

ve taufa

fine

qua non, différât. Ututenimaliquaharumfie^{con* .}

v«nientia} quod neutfainfluâtiheffeftum,

led

â- liquid conférât duntaXatj taniénin eo maximé

ab invicetn diftant, quod ad taufam moralem ré-

i

quiratur intentio,

quodqtieejusnullus fit effeftuu

quin finiulàcaufa phyficadependeat:

ad caufam

verdfinequa non intentio nonrequiritur, nee

illa

â Phyfica fed haec abilladependet, ^ut

fine

ea caufae Phyfica effeäui non

fit*

Pedem)atHmedïomcurfufigere,fuperius È: 1

effort

^,

d'ittatemporisangußia,rerumfomearumconditiovolen*

tinolentimihiimperat. Quodfipereft, Deumopiimuni

maximum omnis ùomCaujam & Originem qutbusun*

quampojfumprectbusfupplex venerot oroque, vetitClem memijtmum Potentiffimumq;Regem nofirum GaroluM

Xl,totam Regtant domum Augußtjftmam, univerfamqi

Pattiam mßram cariftmam omnifùlicitatis geticîi

jerftper beute;cui fithonor & gloriainfttula

mnqum termnania Iii