• No results found

C A LO RIS CAE-i

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "C A LO RIS CAE-i"

Copied!
24
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

j^6^S«SS66@F5Se5SéeöeSä5y

i D. T. O- M. A.

y-LCa

SPECIFICA

C A LO RIS CAE-i

LEST IS ET E LE MEN TA-

RIS DIFFERE NTIA

Difputatio.

Ad

quarnu

In

VJtißn Acaclsmid Up/altenß Regia

SUB PR^ESIDIO,

Liannis

Cuphmontani S. )g

jf;

A Publica Respondebit, a

f

j|/

JOHANNES LAURENT II $

iT. E N D A L I U S.

IsdddtemOc&iaij,

in Auditoriomajori

borisi<L matutinis»

U P S A L I JE

txcuUihut Eichilius Matthia?, Acad> Typog.

iKS# Ls*NNO 1626.

*****

a©«?

(2)

S;l

:

&

fv *,A *

it;r Wi u

u... .-:J

.tii v -7 14

..tv i"-ti Ä--

;; .f »i""'■ - *'" '• *ß I. i.»i;'

iz' 'T

I

- : "i /"''' " " " ' ' " '

. " '• ' VK i-. '••• s- <-

f:_

i ■" .

V-W-&& '* t » >& 'i' *

1':* '§§J" i

■-i.-''. .•> ••.; •■••••

-

f

faiial

\?>V :'V^ ® ,

P" ' i?? -i- ^

^ B

t

'

W.si

,1

'"> "V--... Is. , HfeJ ^

i .<

-• \ -.v r ' *a':- .

"

- - - riI * T3 Ü?S '-jj. '

v

. '/,•.1W

. c!••-' ■*< •*• \ /

(3)

Procemimru

1 *

Nté anttum fete, wpublica quadam, in JlluftriUpfalten[tum lijceo,

difputatione,

dncbisattum, acriterfattadifputatum fuitydeCacli>Siderum, (finprtmis So¬

laris Corporis calore: un nmirum Sol Bffechvé &virtualitér, 1>elfubjefötvc,

4^5?« (fformalitery cahdus' efftt y perfy

bunc a&ualemcaioremtnfertom corporacalefaceretlibi tunta

temponsdnobuypro ut putamus, frmttér (fewdentér fatis

probatum& eTsiclumfttih tamrattonibtu pbtlofopbieis, quam S, S. (criptursL mfaUibiitveritateyaliorum%clarißtmorumPiro-

rumautoritäre: SaUmno(uomotHVelvtrtuaUteriftdforma*

litery acluyftveinfitoaccongemto calore ( mcdtantibiu tarnen

radifs) fublunarta håccorpora

calefaccre.

In quafententid*

ßcutitumfuimusy itd

etiamadhuc

(umWytamdiucfr permanebi*

mmidonecd

cotrariaßntenttapropugnatoribus

widmtiortbiis

acßrmiorib9rattonibtu, quamantehacfafium-,dcmonftratum, fujfictenterqr probatumfuertt: Solem tesfublunares vtrtuali-

ter (ftjfettivefolum calefacere* Tumcetteadeopertinaces&

refrafåarjfno erimuilyißßnfteritkte

Mön£lrata&cognitdfquam

orebianteacsßuantecorde unicetndefinenterappetimtu )ni¬

troambobutyquoddicitur

ypedibua,iniüorum

fententtarn abitu--

rißniu. Etmeherlfnoßrdjententid,resaltt erfe nonhabe«

tepottfldficalum aliastxZäbartüaßjtientid Ildecalore cale-

mo.t\«osibvM ^ r;;

fitetf.

(4)

tdp.pyfifpnwtm 06,. xc'ntiris n,

wumcalefaciensvquod^ omniscaloracaAfrovenL-t quin i*

pfe Sol,

fonsdf.fcaturiga

omnisCfleßücatoris, a&uipfof; ca-

natu. Oportetnamcfiprimumcaltdumquäleeffc&ium(eflc-

ntMcaloris

dc$2ifiov

\natura.

CS*rcipsÅeffi

caltdumnons virtute^.

SfißJigkdre

tkirn hccifpwm, qudfi(uo iure , pri-

tnumcalefaciensyquireliqußporponbtucaforem fiuumtmper-

tit CS*dtflrtbuit,videtur;uiprimarid &formaliter,nona.vir- iualtterfiuéperaccidenscaltdum fit.

4 -* lam verbmanente 0priorirmftrdaffértwnit, de a.

•ibuali'Solisicaldre,'-verimtefalvd'Cfincorruptfi,mnmt-merito- quüsporrodnobUquarere poffiit > an calor tlte Xde fiis etiam, Jpecie abElementärt caiörefit dtHin dusvéfifiartf? Cumiiafo

bacquåÉiöimmediatl,fuxquafifimte,expriori noßrd dtßu- tXtiPneßuertacpromanarevidetur:noninconvenienter,neq}d frdpdf'to noflro aliquid alienum nosfa Buroseffe arbitramur, fiåebac Jpti-afiione, (at intricatf controversd& ardud, nor-

Brdmquötfcfententiampauctßimis apiriremm, atfc idam, in Thlfiumformamindufam,publica difquifittom,Ventilationi &

txaminijncelebrtbacuniverßtatefubijceremm:utitatandem, dileBahujuiquafltonüveritas,vartjsopinionumfluBibus op-

preffa*.perfamiliäremdi(cur(um, mutuoscg argumentorumcol~

lattones in aprtcum

lucisemergerepofitt.

Thefis I.

Agn» mchcrclés, ärdu»& gfavcs ad*

modum ©liro,;dc quseiiionc illa quå

quamturAn Calor Caleflü fpecie abE~

lementari calbrt fit diflinBu* ? inteci.

celcberfiroös;& dodiflömos,vquosquc

PhHofophos, & Mcdicos, difautatio-

nes*

(5)

l Hffl

ittllll

it iuOun«- fefiSj CCiV£

mmäm

ä fintHrbfqnc

innis

{aptentiäe lunfi

nicüi'fafitChnftös^raiTiifi'rhyi'hBft'fi c6r'Lp't£metfs

-jA._sx-ätttülUiöOl Cl imlviiOl2lJtM&fXR3J'*D:2&CiVfc -jj

fim

rcducéc!/^

2.

••Quamplürimbs eifirö

gräviiTmips

&;ceiebcr-

rimos P'hilolöphos ac Medicös léperiré licet, cre

&

«- -

nem, acricer& flrenué fatis^rationibuscertériön leui- ufculis vei contémnendis tfrbpugnant & defenifitanf.

£donéfåritfiJafB i,c#tens. ti necau-

töritateV iide,"Veluimerxiditjoné inFefiorts

1'

tes;"eålorcmc®föÄdmab ignéö fivé Elcmentari fpe-

cie efTe cli-flfinEtifn:in hanefedtentiarö>nön infirmis&

T^hobilibps

q&fcräue*

rafibnibuä

addu&r5/nÜibüs

quje-

ttrofelfaffiEjraåtSvseyérihtcfåMiiåtflrchhe

conincur.

;4. in ^ ét årö£irtiohb&

*a

b.4

quect-

lebrium & excellentilTimorum virorum pughå

&'

coii

qiia?ftio

8ccöhtrovérfa;fed ctiam ab utraqué parte,tot clarifllmorüT)

philbfbphorunt»

aut t-hioÜtatct gravitfimé

ftipåta&

munita. Utröbiqiic mzmitfpi9ta9dM ab

4 il

(6)

fatepjuf,

pondera,& momcnta;

^dum^ordpnium.

j/

Verum,

curnimpoßjbiie

fit, duaV contradi- Äöri.as firpul pofle eüc veras aut lalfas,- & alias u

pfa veritas unica

nop

multiplex fit: co-afedaneum

efi:,

ummque

qu^ftioni^proppjitac

propafitipqem : Ca*

farctlefiisabelementärtdißinätu : CaiorCa/eßü

abEkrnentari (pecie non

ejfÜtfiinBut;

fimul veram eile

non pofle, fed,aiterutram /alfara & erroneam. Sed .io illa

determinabdf ;^V^.ecificandå,

hoc opus hie

labor eft. , , .

, 6p Nos

ye|rpr.ujl.aUqui(i

quam nihil, de ardtiå&

concroverfå hacmateriådieamus, absqué prajudicio j taménaliorum, illorumfienterjtias potius

ad&jpuiari

& lubfcFibere volumus(iq quå fententiå praeter aiios

lunt ipfc

Philprophd^um

ptipecps Ariftqt. & celeber- rimusacClarifl. D.

FerncliuV).qui

calorem casleilerru |

abElemcrtari

Pr^|j|

Tertim cumraciqncsillorum,longé vaUdiores,certio-

res, fenfibusquéac experieqtiae commuqi congrucq*

tioreselft vid^aqtur, quameorunp,qui^x ad^ia parte,

Ipecificara utriusq; caloris cpyenienti^jTspropugnapt.

ftd,ultrö profit*.

^,L^sHrM^yfiaM?^P^s40^51»^c^^bres.VIros:

noftraehuic Jentennaee Diametro ciie contrarios .• e

quorümnumero funt,/abarcl la lib, de Calore cselefti

cap.9- &

Colleg

:

Cönqimbrrcéqftrlib-4

.

de

generat;

M cöxtupv

cap,

^ 7-^4 rtif ;i»$cd cjuid juvat

5 ypr ,nom.nVdifpvtatJone,prsctpue;, Jnveftigap-

"cfam',

^.autboritatjibus

praeferendam

cpifcrmv»,

deoque in Philplpphicismon tam

autori£ate,j$påm i-

ptfa rationepugnaadupj eft.

v

llibcnter quidem

auco- ritats

(7)

fritåtes adr atcr &firmitér iatis prius r*

fuftolt«.* |>ri,qci^

paleshamqj"& ,p

uimPfidbfbphica

coniro-

Veffia five dilputatiohé,Kationes fibivepdicant pates, g. f Quocirca, pro ingenioli noftri modulo, In hac

dijpdtätiood, qVi&[rtionif afiirmåtivam defépdc4e lludeBirpqs/iliafticjiié

& autoritatibps , & rationibus täfcti ardie &.eviddnfer rpunire & confirmarc annite«

müf : ut qüivis

int'effigefe

poflit,

'iiiam^^nteü'iiarrj',

tjüaccaloreiti

éadcåeib ap

PJcmcntarifpecie diftindum

éfleaiTefiticfTe vclvcradi>yél vcritati quam pröximam.

9* Pro.öbtinédda itaquc, hujus qusfeftionis af- hVmativa?veritaté, tali in Thcfibus hifcc'noflris mer ehodö ui'ufl fuirius; ut prius autoritates & rationes clarifiimorum Pbilofophorum & Médicorum, nobis^,

Hofttaecjue fcntentiae favcntium & adftipulantiumj, brcvitérin medium adferamus: &

deniquc

authorita-

tes, rätionesque ipias,.ccrtis & hrmis/quibusdam , iö SyHo gi ft ica

iti

förm arh rédadiis itg unien

tis»iel

ütipro-

pugnaculis) advérfns adverfariorum irnpetusac irrü- ptiones miiniamusr\

10. Occurrit itaqüeprimumnobisipfius

Xrift/

autoritas,qui exprefsis & dilcrtisverbisi. de Generat, animal; c. 3-affirmat calöremcalledemabtlemcntaii efleciiverfum. Sicenim diftolocoait; Ineft enitn in

femineomntum, quodfacit, utfacunda

fint

femina, videlicet

$\°d caltdum vocamüs,id%nontgnisnifL

talis

alt quafacultas, fedSptritüi)quiinfemthe

fpumoföfy

corporecontinetur, m<°

turaquaineoSptritueß,proporttoneredendes Elementofiet*

f £t paülo poft ajfferit,caloremin animaltbutncQg

tgnem*"* **ejfe, ne^*»ii«abi»rtgne*~=ortginemT..v».,ducere. ;;. : •;,«fedadtviniore* cor• *

-81h t"'

(8)

inlocisait: Sötern o bomnemgen^eqontmem,fex hsice Ipcis cujuiscerteconlpicuum & roanircftum eileputa-

mus, Ariflotelénri ftatuiiTe, ca'orem caeleftem five vi¬

talem, ab nemeqtarEeffe diftin&um,

qoapdo illum

é

nunierovel c.xcipk,5r,åb illiiis

inquic, noncitignis neque ag sgne origipcin ducic*.

Si nequéignis

eff nequé ab

igne or-ginem traxit,

utiq;

proculqippidübia, ^teriqs

patur^,

ipeclei

^ Eflen-

tias eritab

Giem^ntan',cal^re.^.

Ratiopem,quere csie- (tot; häncafiert^ quia ignis nu|luip anirnal generat»

quödtarnen

calarcadeftis facit»

ii. Zabarclla

qupque,qui

alias

"Ariftotelicas

ftntentise aeerri-mus

e(i propugna^or & def?n(Qi\r,

tiC

» .ni. nÅntvAfitMC R.7 pnnffiI-ID r»nf/>nH-o r\v~r-i-T irr»

*v UU1VV HUV/jv*i V Iii f i%vi*i v* ** i44JA*ii V V'

ppq^dit: A

ttarnen

Arifiot: in$-Jih.de ort:

amma

duosijetetur

|alores ßatuerefuhuw caießem, alte

rum Uriw: quo fettAmmtVr.

fi d}ßj#g$h ^cens, <*hr-W eficßrphiiQum

&

vitalem* Elementarem v.noneffe

vtu

Ij-MiMrmit-*/1offviiFtiuuj-M* nun/}, pv pn nflpni.it- aunntäL

,wwww» *~iw—— —%Y j

acwwefti ijui-i Elementärts? *- nott

e/l,

t*

fida

, f '

edeßi

f->t±

virtu*'

mens,.1 «t

riifmdfMj(mSh

i*A %MmfMr/,tnvv rhclc,&i

MW.%

- Her

>•>

MÄ-V

bis, köa

3*

■ic

w»<-

12.

(9)

ritatls&ertiditip 4„«»verå fiac Anftqt-fcn^

tentiadefccit,quam ikoptime prius, ut exprxcedira-

te Tbefiliquet,explicavit3& multoslectim , per aliam

jdiverfam interpretationen!, inconvenientem tarnen,

tc ab AriftoteJis mente plane alienam,in crrorem

jnduxit. Prardi^ocapite^ contra quam prius ab illo fadumcft, ajflerit, caloremcxleften;iecundum ieejuf- demcumcalore Elementari c0e natura*&ipeciei, ncp aliam habere differentiam, quam diverlbrum gra»

duum: item illos duos calores qon cfle diftinc|os%

Sic cnkn circa finem .dicli capitis

afciJP9*-

fP ia a*

quadiBß{um,ptttanduMinvivtpte duosWfi dtßtnBosfala»

resunumElementaremalterum vitalem 0c,

13. Sedego 7abare Ilam Zabarcllat opponarn, aliaquéex (criptis iuis loca adferam , quae huic fuae proprix

interprctatjoni

yel potius inyentioni, e dia-

mettofuntcontraria; Libro deGenerat.& interitu Sap.1.fic ait; Duplex inviloenteeBsalor9unusElementares,

qutcalortemperaturs:alterVitalis,quttnfequifurantmam*

de quolocjutturtn libro devita &morte:0in 2.deortu am»

mal: iap,f qbiaperfedißtngvitcaloremanimalem,quem es»

hßtty0ptokficuwyofat, dcalore Elementärt,quem appellat ßgneym&deßrußtyum&c. Rc^i/Timemi Zabarella^

haec ßtc verba prolata funt, caque ex mente jpfius Ariftot; cum quo hoc in ioco facis. Diftinguit Ari- ftot: aperteais, intcrcalorem cxlcilem & fclementa-

-rem : quaré ergp tu;mi Zabarella in hbrodccaloic cxleßja cap ji, eciampqn difti^xiftiintercalorem eae-

Jedem &

fclei^epta^em ? ^bi enim

apcrce dicis,jdüQS

%

Ja ^

utie1x1

diftiocios.

^onne

ita

qU£eontraditfionemapert

am

I jmon Contta4dtoria cdra

B omni-

(10)

orrmmoTutV i

"11emeotareoj em. d i . .< v ta4orem cajöft-é s&'Ekmeptårerirnun Hie dsftindbftsi<Johei|i» hüte döt»

fi bi ihvicenr repugrrarina lo-ca fp femet mt Zabaréiia,

namipleautor es, horum

repu^oaijtium loeotwm+

14. Porröfrn Ii brodc'MedfcHomanå cap'. 9;vfc.

'

ter 11 rn7abare!! a:ca!or etri c aj1eftértt d\H

4

ngi>it' ab E1cu 'itientari inquiens: Narh

■?nm*iiårqn&

ex

phtri måeeria

gir*

"tteranturtbidemcni( fåll:

Artf

öla tålt

cdleJlt pdhtipio

'generan r illa o.

qaft

per

prtyttagaiiohrm---^ ex-(éminegignttrt-

turi snqutt'V

habere

ni

fcn/inibusfadtäfåtÖm ^ntrdirittm \

a (dteßUui

corpot^ul'ind-

(am

dicil efeAalorerrty

nen

tyni-

demElementar,tm&''igh<urt.-ßqüichm taförtgnrm*mn

prd- äu&ivus åtvéhttSl

yrd'

cafariin

cdJeftew'&

a cdo

tmpteffum

,,

frbindereferentträ

natuthrti quiriti Elcmcntiy'qüodiß Siemen*

tumßeHarum ifc*

' '

15. Ex hifce liqutdö

uni^äiCjOeaati's fupdrque

conftat,Zabardiamlibimec ipfrin plunbus

eile

c"on!-

trarium:modo eninihofce calores conjudgit,iiiddo

å

feinvicetri icerum fejungit. Notandum

etiam bene

Ijoc eft quandd

Zabarella aic igneuro calorern

non

cfleproduäivum

viventls,Ted calefremrantukycalov

rem ; eatenus etiarhiplum fpecifiCam

utritÄiffe^Wlö-

risdifferentiam lubin ferrercom adceå in Hb. di

caL

cal:c. 11.ncgarit calores

boficeå ftr vivice

na

fpecic cflc

diftin&os 5 Produccrc enimvivehtia corpora,

&

non

oducere vrventra corpofa,

funt tCrre CbotradiHin1-

ciae operariones &

affedEiohds

qü^

diverfåm ärguunt

& impottant

fpeciem & f'flcnt'äm.' Gertnmenim t-ft

,

illa qujfenon

fpecificis

opera

rionibüä in ter fe cotive-

nuht,nec

inTfferträ

five fpecte cönvf

nirenarrr verd

exAriftot; &

Zabarcll# üntemia, balor

1"

•• St oacfl^

(11)

leråentam:rtoq ^ : v#.*- i

£'

ore- lioquM:uivilk)8 nec r katio probati- aniseft/.-quta ca?ouhcus& generati-

vusi kjementaris; HÄcundus &.corruptivus.

lé. Adducereadhuc juvat unicum ex Zabarel- 1$ locuaivMt.taceaipusIpngé plprar.inquo ulceriuscutn

An(ta?t. facere videtar. JLibro *.d$ao/roa 0.50.(10 Icri- j&ura feltquit:Arxfiot.-tMmtnquit^fecundqdegenerat: ani•

mal: c.j, dtftinxith-os duoscolorcSy & unumTtocavitc&leßcm, akerum. Elementarem & tgnem,badenus ZabareJIa. Ex hi&ealiegatis Jocis>fatis colligere eft,ZabareiIäm poft-

modiurn ientcriam fuam.priorAm,quam anteåde calo-

rec^kliifovebat ,1 SC acritér fat is propugnabat, mu>

inAriftotebs unicé acquieviffe-; quam quoqj

poftcå lllnm ferr»p,ad extremom vita? fax balitumpro- p ugn a(Te.a cdrrendi(le, antares no ignobijes phibene, j

17. J*m:partö autorita temBlta ri (Timi.;E)n*$cr*

neiii in apfkwmditputationis & veritaris*pro nollra?

fententia' uiteriori confirroauone producere volu- mu|.

Bic

etiam caiorem raic(tern ac infitum, alte»

rius ftatuit efle originisquårrt Elementaris* Itaenim

fcriptum reliquit hb. 4; cap. 1. de bpintibus 5c calido iaoator Jpuocircaficjuutcaiorj vitffuritttonum efftflor eßt

ut c ertotft> necjuacjuamü<e(fvpoteftt cjviin 7cmoeramtnti mi- ßtone dtminututefl acmutihu. JQuapropternectffe eft, hunc

vtta caforem prtdantiorta cuiufdam efl* origtnis, neefc i-

gnetgUmcnti rudiyrem redo1tre naturam. Hoc vivunt jer*

ptnXes r cfuas tarnen temperamento frtgidas commemorant♦

HkvivttPapa vertMandagonjh>

&,untv.er/um/rigtdorumßtr*

- ptumgenta, lindetntedtgipoteß, calortm eumy perquenLa /

vkainerat, non exprtma Elementorum mtßtone, fedaltundi

<trtMreconditoßuxt{ft_9* HacFcrncI.

B z i8Libro

/

(12)

Libfö 4»u . i.plenius ae OTtötterum> luäfm de calörecatefti Scinßta,ut& fc.le~

trientari fententiamexplfcae Ferne! Catorprater na~

turam,inquiradtterfäturnaturalis Eftautemnaturalisdu*

fféxtunmtnfttuss folidarumpar ttumbumidoprimtgentotnks*

refcent,cujiuorigoeB ctleftis: aherEltmentartusimoderaiuj;é tseomnium Elemeéiorum

permtfttone

temperatw* . Ilieo^

WtriumfunBianumprimarius eft optfex'? Lit V+ad}utamyquod

Elementarum tempertes»infitumilltuscalotemfatratextitttfa Jhfitum oltm demortftravimus exfuperare nonpol(fe, mc täta

copiam &ubertatertty viftaunquamdarii Sed quofuém uhe*

rhri'tHinfäntium£tate>conaturalesTHt<sfuntliottet tedaifc*

itciotes. ftfiéti igtturconftfierefebrtstiulla pottftf fd febrig Eftentia, caloreftpraternaturam, aui cum adefl,* tanquatru*

hoßisinfen(uitinfttiiäiat(ubflantt&mfempér

cppupnat, labe*

fallätt amnesfafutiBtonestnterpeäat. Item cap.16* diB. lib, [ JgdumfjpartiafimUarcs duplex ßtcahrsuttsu Elementarts, al*

ter divintutnanbitqutdemy fédunus Eiementaris(uprd ma*

dumauBus? beBitafebrtseftEffentias. Haec pcrpuK hré

ScdöåéFernclias* Quibusvcrbis & ipfe,maniteftam

aefpeeiikamutriusqué

caloris videturennflhtueredif- ferenrefåm; can catelfem calöremappellitet divinum*

akcrum, Ffementarium & deftruäivum. Divinum

enim plus quam

fpecie»

å non divino vcl Elementar!

ddtau*

19. Doßifllmus Johannes

Langiusquoq,Fpi&

13. de calörtsnatura1!*fubltancia &

diSerentiis

agens,

candem cumFernelioScreliquis, de calore caJelti Sc

Ilemeneari fever fententiam. Quaréetiamutriufqué

ealoris propriam & diftin&am definitionen) oruind

pr< poiHoh<jC modo.* Simplex Calor in Elementarem &

uktfemdtvtdtiur* Elmtntam vtro>qut

tuax tprus

fer-

MOff

(13)

qtum aeljt*.

Sia pemttugr. t# con.mutat

£&':

^rtritrit&urltxMmfMyignur1

mtriri&augencreäitur; qurniftadmixtiominnati (f cd•

teßis cahru mitigaretutr(fabamms vtrtutibue ccerceretur, ältmontamluvCtarum rt&tim naiumium infamerett>qUetn*r<

id<o irt/ht'. toncoétipnbf:&nuttiotiutyp/fm& or-gånum4ffi n*gÅtyifiu(Junt%ex minimalnutrirtiielptoduiipöfle afftxmät.

ditåseftftmplex tltecsleflhcodorygutftdtrummotu(f lumtnet

ömma corporäi cocavöLundorbifub/iftapenetrar, vtotficat(f fuundä factt. HUfU*affiuxu ier(£ oflasyfrugum &forum

ömxrntatei ve/utcoft£ tornutyubcranei

tq/eß*

quöfrmuß*,

dngves, rart&ihirunämes^pjUÅb*umaiifrigöréftmimortuarim

nasrahuldrumy mtdulliffambtHi, öavtrhif littor um »ac inträ

dtborumcaudicts fefeitUttbrarunt,enrevtvifcunt. Atrur•

Ju» iiHus (fSdto*

iropito

cfttcrt

ftajquairnt & marM/tunt* i4swr»Oa«HnUS\fcicé & cic«*.

gantér Lang)us quam Verc Se dodé.

to* v.alcufumvhifcé prsclarf/lTmis5nobis lam*

citatis vuis,quoqué fuum (bppomint, Scaliger, Jo¬

hannes Riolanus, Seoncttus, Lcrmnus, Rodofphusf

(j<icleoius„Skegkius, & alii compfurimi»auioritate Sc

eiudjtfoaisfåmaceleberrim*wiriquorum 'mmum*

Verba, verbotenes bie alisgare»vtitianferibere,Iego b;pcrvaraneum,& prseter rem ttfeduco, Nos hac Vrce, hortmipramomjnatorurapracfarifljmorum fhi-

ioiopborum

& Mcdicorutnautoritäre, in^Wbiaqyé ii-

* (né in ingens vofnmenbarenoftradipucatio ex- Crelcat ) optiméreddimuscontentos^»

2r# Ha&cnusde autorttatibus & placicis cla- ,,^morom

^hüofophorum,

tans luperqué å

nobis

B $ dum

(14)

durtffiltercööféquens

ation

es

Ipfas

pro»t pitis

årctedärriuSi quibbs porrö probafcurrerirnus

; ca-;

löreta raleftemvelinfttuiWab Llementari& comple-:

xionali réalitérefle dirtindhim.

12.'- Prima ratio, petixur ab ortus,

five

originis*

Utridfqué caloris

dfkHtoioe, quod lpccificarri

quan-

(Jam difFefentiain 1tidobf é fccum importare.vide-tur?

Notiflimuiti enimeföqnan*mi omniurr» feré Philo-.;

fophorum Peripateticar

ledigt addidtorurn confenlu:

calelKa corpora. ob ful

nobi lita

tern ,

excellentiam &

j^«iVaotialTi>äb^Jéme«3tafibus•& fubluoaribus, fpecie

quarrt

mäxtmé efle diftindta

t

quod

prator

Philo lo».»

phiam,iplä

qiiöqué TbfcOlogra, omniy veritacis Magi-

«

ftra & Regina nobi«ineukat 1 Cor. 1$. c. 39

&

40.

Nahohtnis eäro cademcaro^ (ed alta homtnum alta pecorum , ditx^bvlucrubt ,altaptfciuml Eteotprfac&Ufiia,

(f

corpora tirreftiia:féd alté

quidemttUßtum

glor

ta,alta

autem tetre- flrturn&c. lam

verb

q

nia fcWieftia corpora,ab fc lernen-

täribüs

fpCcie

conftätefle

diftin&a; leqnitur quoqué

pcrbonam qua

(i confequedtiaro, ipforuna

corporum

ealcftium proprias &

(pecificas affeäiones,

qua?

ab il-

IfSdimanant, fpecie ab Efernent af

iiim elfe diftin&as.

J

Ratio enim haec eft t qubd fubje&a fpecie

pecoliates & reciprocas

qjualdam affediones habeant

iibifroprias, & ab aliis, altenus

cujusdam fubicdidi-

verfi

proprietatibus, fpecie diverfas.

2p. '11*ri Ratio furnitur,å

Subjedi, cuihx afFe-

.dkmesj ßvjeproprietateiljpecificaf inhärent

divferft-

*

tare. Carlum enim;fobjedum eftcalons

ca^feftis

,

qood ab Atiftot: Hb*2; de

Mundo

cap 2

appellatuiu

Qdintum Elemrntum. Ekmenturp v. Ignis,

quod (å

f&tiimterra' ouniCfatUm

jin

ordinecß quartum

Sub-

jectym

(15)

Vfcåbm e

Pfeilolophü 'blq-

tistia eorpoki .

quoad

Ellentiarn lolunr, VV »aul

quoad proprietatcs, fi-

ve qualitatc*

proprias, diftiirgvantur. Proprietäres

enim il]a,qtiå? kJementor

igriis

cönveniunti*

fpt cie

q-

rnniné differontabiiHs

propricfcatibus,

qose

Eiemeo^o

Aqure

coriveniunt. Sic quabtates,

quse

Atreö Ele¬

mente»

aflignanturjfpecie dikriepant ab illis,quae Tej--

reo Memento ccmpetunt. Jdeoq; vi

bojus modo

iHa raiionis, &hoc iplum, quod nos

in hac Iheft

iricebdimus,q»afi

nccefiariådcquelaxaniequiuittqubd

pröprtetates,qtia

Quinto t lensqntoffihée Gado (eft c-

riim Cålöffl lon ge

luprå nat©ra'trr& conditionern Elé-

mentariiimelevatum) infunt,r^4. Elementorm qüa-

lstatibus fint diftindtce ; quod br^vitcr hac

ratioci-

fiartdiforrmdåcolligerc &

demondrare voluimus.

24. 1H.: Racio,qua'potifljma

eft, defumiturå

propriis & fpecifrcis utriulque ca

Joris, 1 lementaris

nempé &

cadeftisoperationibus^

quas

in ha

c

inferio-

ra corporacxferunti

Calor caleftjsin fe eft beqtgnus,

prohficns &

Vitalis. Flementaris v.dn le

qqn

edt

pro-

ijificus, nec vitalis, Ted infecur)dus & vit^

deürudiivus.

lam v. otråomnemcontroverfiäm eile putamus: di-

ftindas affeäiomes flveproprietates, etiam

diitindas

arguere ipeciei. Nam quae

cönveniunt in lpccio>

etramin proprietäribus»

(ive? eftxdiis nattiralibuscon-

* venire;videntur kd calercaeleftis& tlemencaris, tf- itfe «xperientiå, non

conveniunt in operatiqnibws &

laffediombuspropriis; ^Ratio enim

iam

ex

luprå di¬

etts paret) manet crgö

uifaihbitciyquöd

nec

in ipccie

(16)

cbwvéinaxite < um».* tffrfMbV

-Ipieei«

icnitérif©cpnvci3ifcia(if^,iu«iq} ©tiam

i jlorum ppe-

fa)&?'£0c^da,rnt©rf©imJiceip

acqualia.-f0*» rifhrf.

Itb.-iideortuapimaT: cap&&.Zabarella iib. de Ge¬

nerat;&interim*cap. 3 nofirae huic (ententia; ac ra-

tioniadamnfsiiwTubfrribu ntu:<quandb-iper üictam dif-

ofercötiaiw«ifri^6^?cajldBi^,»^pe^jfic^

propriis & di-

ftip&is#lorötpopecaciänif)«»-kjuåirv

*e6iliimé

colj%-

gimt^dicenite*, nitMieni eßcprdhöüum

, fckmcnta-

fcip9fgncum &

deftni&ivura.

i .! 35,

^oi)e^ia|iia|'>|L^rotRi^l>ri^ejiiCe^

ßatiflifc

©alöreit* *fy>*gi*cn,

ifivj©

frlernen*ari i»fl»,di-

ftin^dm,p^öd.i11e,npe7ati^xncsvitales incorpPrafub- lunariacxerceat: hic„récieuitrario corrupfrivasflvenon

vitales: Kamiicselumyel aflra exfcalore igneo eflent coagmentata.( aflerere...enim boc in univerlum vi- flenturomi^somnioiOjquiPaiprefncarkftem cum e-

lementario faciuntiprcieijdcm ) utiq; .iamanté plifri-

mafecula mundus eilet in pulver m fivCiCtnetem ver- ius. Quomamv^boc nonfaéhim» nr q, unquamoh.

<fervatum ed ycl partem nundi a lidenbus clie ab-

iumptam r binc fe£lilTimé colbgiturj ©al rem k>t-

^poftumcacieftium.'ab Elementarium caJore*lor>gé

elfe

-divetfum^ alteriusq; natura? d^ cotidttit^nisr*,

2,6. TalemqooqjColledioneminrtitidtColIeg;

<O0tmi1pb-bb 3.de Calocap.f. Quaefliouc 1. Artic.|.

- quoinlocop ropugndttiéftem calarcjm pon efte i-

neörnyfed abtlmnentaTi diverÉum bcxc'pioda;; Nam

■<€Urtfätié&attipéML dånftjortm^ mugufysowpafrttrv &tabA»

- renitmba6eant,(irjtfymmmoik\tummumtrolongézmphßirr)&\

jfttgnttfortati tantumtatorttn tocfcfundtrtnt, ut tum nu(*

t* cohtbtrtvt*poßit)at%adcojublunartm depafcertntur,

j; v £aa-

(17)

'nåhi^y: x

fesex Itbffo f. P- '*&$•

Artic x.adferunt; t. t 10c, ^pcniå caloris eae- leftis & Elcmentafis msequaUdperatiöne^porro prö- ba^éannitutiturjböiceduös

Wlores

plurimurrvåfeiti-

viccm diftlderei Sic' chim^ ^di&o Ärticulo föijpttim

CXtåC : Cumeriim'rtdlunißt cobihiütie$funtrerfale dgensy(f

inomnia(ubjeBåcorporainßuehicmvim fpargat,eorumy,mi- ßiones, alterattones, &motuuhtiiteißitudinesmoderetur: a- qutimefiutefUtforma, ficutiagtndi éffkacitate,ita naturaex-

tédentta,prseataclongenobtltoris -tidtafirquam Elementärts.

Prtbatim^erol yubdcrteffts

glöbi

noh ftntignety probat ea ra¬

tio: quiacumranta (it ignts voracttas (f acrimonta (undé

Herodotus ignem b'lluam avtdißimam

inexplebilemqf

*vocat9 qua quantb plura conftwit, tantofacundiusfeparit)fttota ca-

"hfiii macbtna

j

aftrxfeomniaexigmcoalutjfent, tartofridétoL*

totus infettormurrtti* torum inctndio deflagraffef prafertdm

€Um Sol'& reliqua ßdera adéo magna, (tmulfy CompaSldfjf

&denfafnt,utnohpoßi^tnonquamlongißtmeproptermagni•

tudiheMyquam acerrtme propter denftatem

multttudmem^

matens.'cunßau'*e'fé(f dtfbpUlari,

i% Haxperpulchre,'dö&é & veré,å

Cotiöimbrl-

éenfibtTs,fira qufdém fVntentialitcris funt prodié§,

ex quibusnostälem elicitbus colle&ioneni; Si caltfr Cseieftis,ejuldemnatura;Vellpecieicnm Elementärtef-

;^ uti^; étiäm eilet ignctis, eilet voraxy"eiTet'bel-

|ua iividfffima iiiexpJebiltsi)uc,

omnia coiftährMi,

& depravans! Iain verö > eahr csléft?^

ijüsinödi effefta, vel corruptivas operationes Vion

excercet necpirficit; ideoöue necejufdemiiatürjcÄ:

ipecielcrit'cum cålorcitlementari. '

.o,u.-,.,

«mani,n,e ,

(18)

ti'.Éfco*"'ApM*es>t ficfefc feabcafg Uentpéqudd calor

caelcftis ab alcmentari

fit diftindios?

mult;isprobaripoteft exemplja, ex ftirpium atq; ani- jgantium genere

deig^ptia, Certum

n. boc,& extra pragsm dubitationis^ejc^nfrgyerfiae aleatrv pofitum omnia;viventia begcfiqiqcalqris caleftis, fiye vi¬

talis &infiti vivcre;natMT^lesq; »vitae fqnäioncs,ißtg- grasobite & peragere.

Eft enim calor ille

primarium

ac proxinium aniipse

inftrumeotut».

Hujus benefi-

^cio. ftlrpcs pmnes;

Sicut

&*

cupäa apigiaötia

gene-

tantu ^nutriuntur» erefcnnt>

augclctg>^3niilequ^ks fp^ciefibiproducunt.i: .Hoc praefen.tr, vel bene afie-

& conftituto,vivunt? a]iaquc vitae munera,natura?

4;onvsnientia obeunfc. Illo abfentepcreunt, nonfo- ium ftirpes,fed etiam aniraa ntia, omnesqueillorurrk»

yitalcsbpcrationes fimulcpn.cid.unt.& evanefcunt; qadd. jnprirais

videre licet in nonnullis ftirpibus

plantis. -Papaver,

Mandragora,€ieuta:qua? licet

tcnj- pcramencoabiolute

fint frigid^

non tarnen

hoc ipfo

tomplexionaiifive £lementaii taibre, fed-folo vitali fpiritu &caiore

viVunf,qvpndé teinpe^amentj vi qgle-

^Hdeificiqnt,å4<>niinante frigoreprodit: atqui ali-

nientaltrahunc,coqaant,,f

indequé aiuntur

6c fricre-

jfcunc,.bisqué

finblia opera

edug^^uaE: certé

a

frigido

tetxipecamento proficilci nequeunt.

Undé neccfih e^caW:rernqueqdam eflc, in viv^nubus^opefa eden-

^^^^pWarpencp

non

cpnv.enientia

:

ÄVquia mor-

^4xtiqg^itut,pcrmanente temporamcntp^palamrj^

illum inviyenpbus caelefternefie,

åqué Mementari di-

^ettum»pr^terq>

igne umcalorem,qui

partibus ineft fi- raäanbus,

in nobts cun6^squé

viyen^ibus pra#an-

tioremjnftdere,

qui falutaris,

&C

verédivinus funtho-

ßurö fit

opifex & eifcdot-* jotNeö

(19)

. . ?e\

frigidioris iiui£ i-ura*

Serpcntcs.- uei u&iéfc -pos, Viverra, Ca-

nis QCc. hujusprolificicalt, ueficio, naturales vi-, cales atqué animales fuuttiones absque ullo incom«

modo exercent. Nam quåmdiu animanria viviintV camdiu«tiamnutriuritur,augentdr, crelcunt/alimeä- tumafiumpturnconcöquunt, & cödum tandem fi&b fubftantias afiimilant.' Adioncs qüoque animale*

incorrupté per3guntur,quandöhiccalor behé eft äf- fedus &.confi:itutus. Nam quo cator ilievitalis cll copiofior &vegétiör, eo animaatia adanimales fub- dkmes, utpote fenibni, motusq; fiint aptiöra; qd<5d inprimis obf^rvarc licet in lenibus, qui cum juveni*

bos non folurn temperament© fint frigidiores, féd e- tiam caloreorum nativus longa anüorum ferie detri-

tus;idcir 6 otingicjutadomnestamnaturales,qnåm

vitales &vän nalesoperationes leneslongé fint in fe«

liciores& inrptiores. Hoc calore per-mortemextfn«

do/corpustuin jacétvelut Truncus fine ulla fundio-

ne. Ceåanttuncnon folum naturales vit® operatio¬

nes,veluci concodio, nutritio,accretio& procreåtto:

verumetiarn animales; utporé rnccus, omncsquéfen-

fustaminterni quam excerni.

31. Nec e(l quod quifpiam nobisregeratdicen-

do,- quodcalor Temperatur®, fitäil-le-ipfe calor, qui

fundiones illasprvdidas

exfequitur* proindeqj

opu»

non efleaiium quendam excogitare, qui horuni ad- mirahdorumoperumlicopifexdt efFedor. Sed not

refpondemusprmiura exZabarella;quod calor Tem¬

peratur® nonfit adarquatum illud naturac fivc animse C ti& ' ' ififttis«

"it i

f

\

(20)

iqftrumentum^^

> tuas,varias,am-

m&cxercerefölet, Rau%, -> promtptpiqoia cal de' Xcmpcraturaeinfpquiturtantumformam mixtt,nonvit formam corporisanimati.Calor enim csrlcltis, imme- diatéconfeqturanimam.-cafortemperatur« v. qoiex

5tnutua

elcrncntoru

adiope, &primögetmrit qua1»tatu

refraå io n er eIuitat, irnm ed iate mkatu rformam, ut

j^didumKjpixti,

åccedjc&ikm, qoqd-esiar Xémpe-

ratpr«, perlé debilis & inepc9admodum fit,adabebn- dura raultifqrmia e/uimodi natura? munta & opera.,*

31.

Za^arejla

quoq,-hac

in

parte optimé nobU

fqjjtg

confenf:it.hb> i. de-aniroa cap. in husnc mo-

diu^fcri

hcpt:f&ee?jlfomleM, up omn* ammatum babeat ca- loremyCUMenimomseanimatum nsctjje ftpmtéirix natritio

t mmnon fit(ine conwEttont alirxenti>&b*cnofiatfinecatoret

nectfié fuit omne animatum habere calorem, Signfirata»

Ariflot:calortm irhfufumcfminfiquiturammam} ri&n calorem Temperatur qutdeHlü efi, necaptus eft faccre coftionenL-t*

Hjtc Zabarelia^.

33, Deindé, pro fecuodo etiam refpondemus.'

Sicalortemperatur«,vitalium& animalium adionum cflfct opifex&autor;Sequeretur>quod cunöarrcs, qu:i-

bus hictemperatur« calor ineft.viverent-fcüentetiam omnia tumcorporamixta, animata, proindeq; nulla

in animata« Viverent hac rationequoq; lapides, au-

rum, plumbum,&c„ quod&ja&irimö plusquamabfur-

dumeft. Relinquiturergo toluni vitalem calorem, qui formas animatascomitatur, cumquéillarum inte¬

rna fimul interit ; omnium fundionum animaliumn

6naturalipm cfle inftrumentalem eaulam immedia- tam^aq proximam. Undé quicquid hoc calorc

vita-

Il & cariefti eft imbutum;iiccelTario vivit, vitaequé

fun-

(21)

fuaéUon:

quibusdam

ti

quidemcak

r-^- ^axcnt*

nontamenvivunt. oictx c«davt , licet adhüc Ele¬

mentarem caloremcx mixtionepo(Tideant,n6tarnen

proptcrcavivunc, cadavcra enim

non

eflent: at calent

calore Elementaii nonvitäli. Patcfc itaqué linicuiq;

exhHce ratiorribus & fundamencis pofrtis , calorenij

cåriefhmabelemientärireverå fpecie eftediftihäum.

34. IV. Et ultima ratio,petitur

å difcrimine

interitus horum duorumcalorum.* Galor cnim cselc-

ftis interitper mortem, blementarius vero per

jintre-

dinenv Arguunt;coirn

di$rn£H interitus,

ut

plurr-

mumdiftin&äsrerüro fcflentias & fpécifcs.

Ideoqué*

quia nonunaeademq;

utriufcj; caloris éft deftru&io

i

itå ned una eademq;illorum fpecifica

affcdio.

35. Q^jod autemhiduo calores, ditfindias ha*

beantinteritus; hocZabareJla lib.de Gener: &inter:

cap. 3. affirmat hifce verb\^K^ormm^ d^orumc^!p'

rurrtinonpottfi eademeffe deßruato nam calor Elementaris%

noncorrumpiturntfiperputredinem,atcorpusanimaltsvonpu~

trefetttotunjydurantevtra antmalts^ditUtu enim calorvitalis

talortElemcn£arrmopputyredßitcdort qutnonpQteßtduci

achloreambtentu: ideo vitaltscalor non interit per putredi»

nenii (edejus corrupttomorseß. Poßea v.hoc per mortem

exßintto,remanetcalorElementaris, quivttali calore defittu•

tuty eduéttur A calore amblentis, itapofl mortem corpus interit perputredinem (fc*

36. Haecipfius Zabarcllae aflcrtio,fundata eft,Sa ipfum Ariftot:

Philofopborum

principem,quimortem

&putredincna .tali modo defink: Mors eft extintfio

C j '"l

calo-

(22)

cåio4■»»Xcöfmptio pro«

prii & naturaliscaiM. qué humidoå calo- reambicntis. Haecbrcyiterquoqué,quantumadra- tignesipfas attinét, pronoftri inftituci rationc actu-

liifc voluimusr*.

37. Nunc ultimolocorcftat,utproultcriori no-

ftrse fententi» corroboratione, argumenta noftra in

Syllogifticamformam coadta, in medium adferamus:

quae

inilar.propugnaculi

fiveGratis efle poterunt, ad illorum omnium fentenriam evercendam& amoiien- dam; qui cajorcm caeleflem ab ^leraencari fpecie di.

ftin&um efle erederenplunt. Quibus fic expediti<r%

nthilampliustum fupercfle yidebicur, quam ut velis

npjfirsé

deputationIs complicatis, falutarem & tran-

uillum portum quaeramus, colophonemqué huic no-

raedil!crtatiunculae,bono cum Dcoimponamusr*.

SERIES JR GU ME NI O RU M.

' I. Arg.

Cutcithfynoncompctit Definitio-, eidem necDeßnitumcom*

peterepotéfi,

Sedca/ortcßleßt^noncompctit definitio caloris Elcmentarts%

E. 5 Necäefinitumipficompetere poteft.

Majorpropofitio,fundäta eftin

h4^Äxfo:

Lo-

gicorum:

AquPremovecur definitio, éidem & defini-

tum adimitur,& contrå. Ratio prxcereå hsec efb Qui^vdU3c Junt fubdivcffs dcBoitionc» lllä quqq? (unt lub diverfåfpecio.

iMinorprop .-probaturexIbefi 19.

i I I. Arg.

£>ti£cun%illa

affefltonibu4ffiveproprietatibui(pecificis

differutt

quofy

Ejfentialitetjvel

fpecieinterfe dtfferunt.

Sed

References

Related documents

Norma eft in natura ftabilita, fecundum quam homines tam juftitiam Divinam, quam humanam di- judicare &amp; agnofcere

nibus prima cogicandi obje£ta accipic, &amp; in iis tanquam omnium cogitationum humanarum fundamentis, tota mcditandi atque intelligendi vis definit ac fubfirtie. In principio

obtinemus. QbjeÄum igitur experientia externas funt corpora quasvis in mundo hocmateriali nobis. obvia, quorum cum quodvis fuas

eo minus tarnen inde removeric particulas luminis, quod ipfe exceperit vapores longe tenuiftimos, &amp; tra- je£tos lucis radios e). IVtto, Explicatu difficillimum videtur,

re c ommodum, manis eft contra naturam, quam mors, quam pmpertai, quam dolor, quam cetera, qune pojjunt aut cor*. pori accidere, aut rebus extemis.. Ut enirn focietas ei|

dos folum Thebanorum muros, fed etiam turbas, tam fingulas inter Respublicas, quam iingulos earum cives. fedandas,

Vero Sibyllinis nihil minus repériri quamifta : imo nihil prius a c fepius deprehendi, quam damnatam ethni-.

corroborcirunt. Nam velut qvi pueros plcicenta aliqua decipiunt, quam quam bis terve Ulis dederint, &amp; ad fequendos ha c arte pHlexerihi: ßc ißi ab ea , quam vocant Agaoce