Commentationum Stoicarum particulam decimam quartam, venia ampl. fac. philos. Upsal. præside Nicol. Freder. Biberg ... pro gradu philosophico publice examinandam proponit Josephus Elliot stip. Nessel. Westmanno-Dalecarlus. In audit. Gust. die XXX Maji MDC

/

₇

ix^

COM Μ ENT Α TION UM

STO IC ARU Μ

jKr fffcwf *

J*C> Åt,

—*se3> &

&sp~-ι

PARTICÜLAM DECiM"AM QüAR'TÄM ,· VENIA AMPL. FAC. PH1L0S. UPSAL.

PR^Sf DE

ΝIC

OL

FRED ER.

BIBERG

PH. ET J. U. DOCT.

ET IT. ET POLIT. PEOI'ESS. EEG. ET OKI>.

BEG. ACAD. LITT. HU M. fflSTOR. ET AKT J_{QU. HOLM. MEMBM*}

PRO GRADU PHILOS ΟΡΗ1CO

PUBLICE EXAMINANDAM ΡΕΟΡΟΝΓΤ

JOSEFHUS _ELLIOT

STIF. _{NESSEL. WESTMANNO- DALECARLUS}

m AUDIT. GUST. DIE XXX _{MAJI MDCCCXXE,}

Η. A. Mr Sv

ü Ρ S A L I Μ

Γ8Γ SACRAM REGIAM _MAJESTATEM

MAGNJE FIDEI VIRO

M".EDlClNi£ DOCTORI AC CHIRURGIE ΜAG 1S TR O

NOBILISSIMO' AT QU Ε CELEBERRIΜ O

DOMINO

.ANDR

J.

HAGSTRÖMER

NOSOCOMIORUΜ REGNI SVECIJE DIRECTORI GEN ERALI

REGII COLLEGII SANITATIS CONSIL-IARIO

AD INSTITUT. CAROLIN. ANAT. PROFESSORI REG. ET ORO. NEC NON REGIOR, ORDD. DESTELLA POLARIAC DE VASA

ΕQ U ITI

Sacrnm

' ' ιο5

Gerte, fi »b iis, qui ifta loquuntur, fimpliciter quasreres:

quonam vocabulo Gra^co heic officium ipfunt a Stoicis ex·

presfum fit; aut omnia me failunt, aut non difficillima

modo, fed nulia prorfus esfet refponfio.

In actionlbus humanis fummom dignitatis ethicse

exemplar, quod pofitionein iρ(am

in

itatione humana

confideratam, exhauriendo reprsefentaret, vocabulo γ.<χτος~

Βωμοιτος Stoicos expresfisfe obfervabamus.

Perfectisfi-mam _{nempe et} indisfolubilém, _ut noftris verbis

loqua-mur, objectivi et fubjectivi moralitatis momenti

fynthe-fin ifia notio ita continuit, ut non modo, fi actionem

fpectas, ad aliam nuliam legem

ejusdem

relatio heic

in-(lituenda _{conciperetur, nifi ad fupremam illam et tota·}

lem; quo quidem objectivum recte credaS moralitatis

momentum abfolvi: fed ut _{agenti quoque propria esfet}

ifta _{relatio, neque aliter omnino in actionem}

contemplan-te _{quam in agente ipfo infiitui posfe exifiimaretur; quo}

fubjectivum crediderim ejusdein momentum intimumque

fimul _{hujus cum objectivo vinculum conftringi. Sitam} vero _credas, fi fiamina _rerurn perfpexeris, in ultimo hoc

momento causfam _{praecipuam, cur Celeb.}

Schleierma-cherus _{r) haud quidem prima fpecie}

injufte

diftinctio-nem, quam tractamus, Stoicam faniorem quodammodo

adcuratioreinque,quam Criticam illam,cum qua aptisfime

ceteroquin comparari posfit, inter moralitatem et

lega-litatem, a Kantio _{propofitam, invenire fibi vifus fuerik}

Scilicet latere _{fufpicatur perfpicacisfimus vir in diftin·} ctione illa Kantiana_{praejudicatam quamdam et fubobfcuram}

O

ιθ6

opinionem , quafi, negata etiam in actione fimpliciter le*

gali fubjeitivi cum objeitivo convenientia , aut refiduum aliquod esfet, ii vel infinitefimum cogitaretur,

dignita-tis , non cosmicas folum, fed etiam etbicae eieinent um ,

aut notioni faltem officii regio aliqua extra ethicos fines

iita _{iubjaceret. Et jufte quidem opiniones has ipfas}

Schleiermacherus condemnat: reite etiam _praeclüsas easdem _{judicat in diftinitione Stoicorum, quippe qui}

koc-τσξ§ούμο&τοε notionem ita ab initio effinxerant, vel potius

conftrinxerant, ut affirmato momento moraiitatis, quod

objeibivum diximus, affirmari quoque iubjeitivum; ne-gatoque

fubjeifcivo,

negari quoque objeitivum, viceque

verfa, necesfum esfet. Sed, fi et folam haue perfeiti

officii _{probationem vere fufficere concesfero, cunibantius} tarnen cum Schleiermachero _{obliquam, quam nuper}

taxavimus, fententiam , nifi finiftra admodum

interpreta-tione, diftinibioni Kantianae inesfe vel fubjici posfe

adfir-mavero. Neque _{credidero, aliter a Κάντιο legalitatein}

moralitati _{opponi, nifi quatenus omnis negatio pofitivi}

pofitivo ipfi ©pponitur. Patetque quod,negatione

admis-la, ex veritate logica opponitur, id ipfurn, abftraitione

loco _{negarionis fubftituta, in} merarn contradiftinctionem

abire. _{Qua subftitutione peraita, aeque patere}

eredide-rim, quod Schleiermachero ftatuitur: non magis

mora-litati _{legalitatein contradiftingui oportere, quam virtutr}

officium. _{Itaque, ut vera heic agitetur controverfia,} tan-tum abesfe exiftimo, ut fana potius fit utraque

conse-quentia reibe intelleita. Neque ipfum, ut mox patebit,

analyfi inftituta, κα&ηκον Stoicorum fpcciale ita aut ne¬

gatione aut abftraitione fola conftitutunn apparet, ut

non inter _{utramque idem fignificationem, negatione ex}

nna _{parte, ex altera abftraitione formatam, fluituare}

videatur. _{Sed, utcurnque haec disputata erunt; fi et}

mm;

107

vere _{judicamus, Kantium, com}

in

_{reliqua traftatione} officit ex dubia _ipfique haud penitns perfpe&a Juris

re-gione multa forfan traxisfet, quae claritati conceptus

ethiei _{ofFecerint, in bac tarnen materia, omittendo}

po-tius _{tacendoque, quam de re ipfa dubitando, peccavisfe:}

•concedendam tarnen nihilominus putamus Ζενονι

Stoicis-qvse egregiam laudem, qui

fenfu,

quem nuper

indicavi-•

tnus, et genuino et expresfo, veram fibique eonftantem

obje&ivi cum

fubjedlivo moralitatis

momento

conjundlio-nein notioni γ.χτίξΒωμχros vindicaveriut. Pierasfime _autem

haneeasndem _{ipii vindicatam esfe,fatis fuperque} teftaturdi-ö:um immortale: _{"γ.<χ.τοξ§ημοί} nulluni.* nifi a JapienU,

profici-fei _posfe.''

_{Cujus difti}

_vim

_iniignem,

_{omisia etiam am·}

pliori cominentation'e,

attentisiimi

tarnen

enjusvis,

exjam

allatis, oculos fponte ftri&uram esfe exiilimavero.

Favet-que eidem

conjun&ioni conftantisfima StoJcorum

confo-nantisfimaque asfertio:" in omni

γ.χτ^ωμχη

totam

vir-tutem inesie _{oportere." Quod quura de virtute in ab«} ftrafto fumta et de _{κχτοξ^μχτι} in concreto sequaliter di¬

ctum esfe_{pateat, indeque facile cuivis coneludatur,}

depiu-ribus certe virtutibus, concrete etiaui cogitatis* re&e di-ci _{posie, quod in uno}

_{γχτοξ^ωμχη conjungantur;}

adeu-ratam iiinul notionum officii et virtutis ad se invicem relationem Stoicorum menti aut infoimatam aut

obverfa-tam (altem _{fuisfe, intelligentiorem quemvis fponte}

con-cesfurum arbitramur.

Hase autem fi fibi _{apud Stoicos conftiterft intima in}

notione rS _{-Λχτοξ^οομχτος}

_objeétivi

_cum

_fubjeftivo

_et pofi-tiva _{conjunftio, fluetuaturam vel}

_inde

_{magis quis}

mi-rabitor notionem contradiftinftam et negativam rö

tårtas é τελεία, _{quod idem ''Speciale" appellavimus, et}

cum notione _Iegalitatis Criticae comparavimus ? Quas _ta¬ rnen flu&uatio, ne fuos, quod fieri repentepotuerit,

mo-κ

iöS !

dulos _{egrediatur, nimiumve}

_{comparationi,}

_{quåm nuper}

laudabamus, adverfetur, iimitibus ex ipfa

ejusdem

geneS

defumendis circumfcribatur oportet. Nempe ex

duplici

eaindem fönte exortam _fu'picamur. Nam _et fingulos _ne¬

gationis g»adus, a privatione

ad

fimplicem

usque

abftra-ftionem, percurrere negativus poterit coneeptus

dicboto-inice _{generatus"1: et, quum totum}

_aliquod

_ex

_duobus

ele-mentis intime conflatum negandi provinciam bic

idem

coneeptus fufeepisfet, partes

flmul

negare

negationes-que inter se partiales discernere

reflexioni

fuperfuit.

Ϊ'

taque et fubjedtivum per fe et

objedtivum

per

fe

τχ

xog&xfAoiTos

elementum negare

fingulaque

fimul

per

fingu«

los _{negationis gradus negare reflexio}

_inftituet

_his

_ipfis

conceptibus intenta: uniusque, quae

ßngula

pfoauxerit

aut _{feparaverit, notionis}

_fin

_t

_bus

continebit.

Unde

et

la-xior iimül ex una _{parte magisque}

vacillans

apparebit

_t#

nocBrjKov-ros 8 τελεΐ8 coneeptus Stoicorum,

fi

cum

lega»

litatis Criticorum notione conferatur: fimulque ex altera

completior, quum aequa omnino in

fingulis

ratio

compre-heniionis adesfet _{Coinprehendit fcilicet} το■

κοίΒηκόν

Stoi-corum _{fpeciale Primo, ut a}

negatione

fubje<ftivi

_τ8

κοοτοξτ-Βωμοοτος: elementi ineipiamus

ipfam

legeditatis

Criticae

no-tionem: u e. adtionem materia ex fpecie inoralem,

Ted

forma ideo deftitutam> quod animus abfit vere

etbicus.

Cujus quidem negationis tres omnino

reflexioni

gradus

diftingui poterunt: «) pofito incitamento aperte

falfo,

e.

g, in eleemosyna eroganda laudis vel

ceiebritatis

iludio::

ß·)-fimplici incitamenti veri

abfentia

aditruéta

r

falfo

ta¬

rnen 'nüllo fubftituto, _quse utraque realis apparebit

nega-tio: _{y) omisfa} a judice ipfo in

aétione

dijudieanda

qua

vis

animi _{agentis aeftiinatione: qui quidem}

_{negleéfcus dupli-*}

cem iterum causfam admittere poteil; unam, quod ani-ffiBQi judex _in actione aliena

jain perafta

ignorat, _neq. v

cognoScere prsesumit: alteram, quod in peragenda , five fua fit five _{aliena, fubinteliigit: quo utroque cafu}

lauda-ta _{negatio m meram abftraftioném abit. Tres, quos jaiii}

diitinximus, eonceptus in notione et Criticoruro

Jegalita-tis et Stoicorum _{κούΒηκοντοε fpecialis indiscretos latere,} adcurata _{ülriusque philofophiae cognih'o docebit.' Prrmum} a feeundo _{conceptum realiter nori differre et ipfi eonce»} dimus et Stoici _{apertisfime pronuncrarunt, omni iηter vif-·}

tütem et Vitium, inter _fapientiam et ftultrüiam medio ne~

gato. Tertium ab his figniftcatum fegregandum, adfuin¬

ta adtionis rqsteria ethice determinabii'i et in hanc folam

reflexione intenta, res ipfa loquitür. Singuios autem vei ideo diftinximus, ut ratio _{appareret, cor, trahsitu fadro,} faciliimo _{quidero negotio omnes hi eonceptus in unain} no-tionem coaiuerint. _{Quod adeo obtinere erediderim, ufc} non horum modo inter fe _{coneeptuum, ied ipfius quoque}

xoibtjKcprcff generalis cum _{fpeciali commixtio, iftius modt}

notationibus faftis, egregie iiiuitretur. Certe, fi iocum in

hac re Cickronis _{sj revofvas, in quo hoc difierentise?}

κατοξΒύύματαε

et κχΒκζοντος exemplum oecurrit: "ut, ii jwi¬ ßt depofitum reddere in reffie factis fit, in offieiis pönatur

depofitüm reddere; iiio enim addito:

juße:

facit re&e

fa-étum, per fe autem hoc ipfum, reddere, in officio

poni-tur;" vix ullus erit coneeptuum, quos huc usque

oifiin-xitnus, qui non ifii pariter exemplo congrnat: ipfamque pari fere pasru ambniaturam ηotroηein χα&ήκοιϊτσε genera¬

lis, fi eotitradiftinébiönem· tolleres, credib.de eih _Neque

hnic adverfaturos _{exemplo erediderim , qui nobiscum}

tfa-tuunt. _{legalftatem et moralitatem, ubi ambo abfirafte}

concipiuntur, non acrius contradittinguendas esfe, quani

virtutem _{ipfain et officium. Patebit quoqCie hanc}

analy-, ' finn

fin _{fequenfci, pofteriorem rertii τα}

_{κχ$ηχοντοε fignificatus}

defignationem, quae omnium mirisiima eil, ad

noflrurn

plikt, ex

anaiyfi

Schleiermacheriana menti

informarum,

pro-xime accedere : quod

introfpexisfe quodammodo

_et

fignifi-casfe _{poileriores etiam Stoici}

_videntnr.

_{Qulbus quidem,}

qunm magis omnino, quam

fiatoribus

dodrinse primis,

difciplinam fuam in Ethicara quandam

fpecialem

expan-dere _placeret,

_{commendatisfima fuit}

_i

_il

_a

_{do&rinae fpecialis}

definirio, quod "ejusdem

objeftum

11011 niii

xocBtfpov

ipfu.m

conftitneret." _Ipfique

_Cickroni

_,

_fuum

_"de

_officiiV

Ii-brum _conficienti, quamquam in Academiatn pofius re-eentiorein, quam in Stoam propenderet,

iitam

definitio-nem _{perplacuisfe,} faciilimum fueric

obfervatn.

Sed

de pri¬

ma καθήκοντος fpecialis notione

hnjusque fpeciebus (atis

diftum.

Progredicndiim itaqne ad

Alterom,

quae cum

Iegali-tafce Criticoruin _{parum omnino commune}

_habet,

cujus-que eam vim esfe

jani figoificavimus,

ut,

quemadmodum

in _{prima negatio}

_fubjecftivi

_moralitatis

_{element!, ita}

_in

altera _{negatio objeéti.vi feparata et princeps}

reflexio-ni inftitueretur. Quod quidem fieri posfe, falvo genere ipfo et inferiori

καθήκοντος fpecialis

et

fuperiori

καθήκοντος

generalis, ex antea

di&is

appavet.

Continebit itaque haec

nocio aétianem quamvis materia etiam, ut videtur,

mo-rali deftitutain, fed ex tnenfura legis individoae et

con-tingentis rationabilem.

Scilicet

capiat,

necesfe

eft.

hoiro

mortalis, _{fibique requirat in iis} quoque rebus confilium,

quae vim humanam abfoluto

fenfu moralem

follicitare

per

fe _{nequeant; et, ii} regeras, animum vere

fapientis

nui-lam non rem determinatione morali follicitaturam ; tarnen

et multis rei ethicae do&oribus tale in dubium dogma

vocabitur: et, fi fibi quoquehoc conftiterit, multas nibilo-minus a&iones et _{infipientis et}

_{nondum aduiti fapientis}

in

ifta _{defignatio excFpiet.}

Quid quod in iis _{obfervandis,quae}

fimplex

prudentia commendat, non contemnenda

fapien-tiae tirocinra _{poiita esfe, multi recentiorum}

Stoicique ipfi apertis verbis monuerunt ? Unde et hac _potisfimum no¬

ta _{circumfcriptam apud Stoicos teneri eam}

interpretor

κχ$ηκοντο<; notionem, quae dodtrin» eoramdem de _initiis

natur» töties commixta _{deprehenditur.}

Exempla ii

quse-lis aétionum, quse iitiusmodi univerfe notam _{fnftinent /}

iequentia ex circumfcriptione Stoiea habe: _"jucundum

lé-cundum näturam _{jucundo contra} naturam _{praeferre: uti¬} le _{jucundo anteponere" cet. quas fingulas in fe}

Fpedtatas

notioni legalitatis Kantium _{fubjecisfe, quum materia}

etiam heic moralis deesfe _{vrderetur, vehementer}

dubito,

Stoicos vero fuo y.ciSrrs.cvn _{fpeciali comprehendisfe}

egre-gie, nili nos omnia failant , ex ipforuni argumentis

con-ftat. _{Negationis ad abftradtionem usque evanefcentis}

fpe-cies heic dlftinguere , cum nec eadem in hoc loco

fegre-gandi

reflexionem

necesfitas urgeat, _{iupervacaneum} du-cimus, _{ipiiusque, ii fapiat mpdumque teneat, le&oriS}

inteiligentise relinquimus.

Notas, quse mutabiles

_ipfae

_{fignificafeionem} rs xovros Stoicorum _{variant et totura}

conceptum

ingrediun-tur, fic nobis _{quidem vifi fuimus recenfendo}

abfolvisfe,

totamque iimul contradiftinétionis Stoicae a Critica diffe-rentiam eo _{reduxisfe, ut laxiorem apud ilfos}

oppofiti

il-gnificatum ex ipfa eorumdem _{philofophandi ratione}

dedu-ceremus. _{Multumque fallimur}

, aut, quae in hac _re

vi-tio Criticis vertit Schi_{eiermacherus, ex laxiori ifto,}

qui Stoicis plaeuit, _{oppofiti conceptu, fi corrigi tamen}

in _{philofophia formali posfent, corrigenda esfent.}

Nihil-que omnino heic auxilii in diftindtione recentioribos

Ethi-c» doftoribus _communis

quae officia fic didta perfecta ab

im-IIS -ί

irnpcrfefitis feparat aliaque prorius,

ii

et

materians

ipfani

confideras, chorda oberrat, quserendum esfe, inrelligenti

ne _opus quidem

demonftratu fuerit.

Sed

dubitari

potefi:,

an angußioribus _{quoque nos} ipfi

cancellis

_το

καθήκον

Stoi-corum concluferimus, quam pati quidem, qui

indiftin&us

fe«>per Stoicis permanebat,

ufus

loquendi,

aut

ibadere

etiam, quse iibi conftat, rei ratio

videatur.

Scilicet

quod

καθήκον Stoicis audit, faepius ab iisdein etiam μέσον

voca-tur: _viceque verfa, quod _μέσον, idem

καθήκον

audic

Quo¬

rum tarnen vocabulomm non indifferentem omnino

apud

Stoicos ufum esfe videre nobis vifi fuinr.us, ied ita

fini-endum, ut latior etiam ταμεσα comprehenilo esfet, omne-que, quod

καθήκον,

hoc

idem

μέσον, tiec

tarnen

ideo

omne,

quod μέσον,

vicisfim

καθήκον

appellari

posfet.

Quare,

fi

jam

defignatis

couceptum

quemdam

addere

oporteret,

ut

notionum huc pertinentiumorbis demnm

conficiatur,

eum·

dem t ficubi inventus fuerit, qualis demum cumque

fit,

ex ambitu τα καθήκοντος exclufum, latiori τα μέσα

orbi

par

esfet

vindicare.

Refiduum,

quem

heic

ambigui

quse-rimus, conceptum cum licito recentiorum

nicrali

proxime

congruere fufpicamur, utpote

α^αψοςια

quadam

aftionum,

certis tarnen, ut patet, limitibus

circumfcribenda,

con-ftautem. Cujusmodi certe plurima, quae

Stoicis

adferun-tur, τα μεσα exempla: γαμεΤν,

σΐξεσβευειν,

(Ϊιαλε'γειθαϊ

, πεςι·

πατεϊνcet. Fatendum,fpeétri inftar,hunc ipfum

iiciti

moralis

conceptum ethicam recentiorum

maxime

philofophorum

difcipiinam

perturbasfe:

donec,

quaeeutndem

circumvaga-rentur, tenebras conjnn&a recentisfimorum

quorumdam

philofophorum

opera,

maxime

vero,ut

interpretor,

Fich-tii ScHLEiERMACHERique, dispellere

occepisfet.

Quorum

ad maturitatem _perdufta

_analyfi,

_conftitit

denique,

fub-ftantiam aut nullam omnino aut certe exiguam

huic

in

re ethica couceptui

concedendam

esfe.

Legem

nempe