.SPECIMEN A C A DEΜICUM A R T I Fl C I I HISTORIA HERODOTEiE f " ? " - - r r -- i * - -v- - · » - -- -- IDE Al.
fp
SiSTENS, _ *4 . . ;·. }J C!'.·. -χ QUOD-VENIA. AMPL. FAC. PHIL» UPS»
ρ. ρ».
MAG.
NICOLAUS
FR.
BIBERG
,f τ
PROFESSOR REG. ET IN FAC». PHILOS. ADJUNCT. ORD.
, '»felL^*/J
Je ET
J. A. WESTMAN
BOTHNIENSIS.
IK AUDIT. GUSTAVIANO DIE XXVIII FEBR. R1DCCC3C.
Η. Α. M. S».
\
Cjrarci,
quidquid arte efformaverhit vel difciplina exegcrmt,nefcio quam naturam fequuntur, qua: exemplo fit et perenni gratia ad pofieritatem deducat, iiberam, vegetam, fobriam, fui
fecuram fuique patientem. Dicas divitiis affluere, quas igno¬
rant: fpiritum eifundere, cogere, moderari eodem oiis impetu:
operofam et paupertatem et luxuriam indociles pati: illis nihil frigere; nihil infolentius excalefcere: denique ut in fingulas par¬
tes exfpntiantur, regula nulla coercendos nulli non fponte
obe-dire. Itaque, quod et fimplieem interpietamur et prsefagam {ux virtutis fiduciam, fiatiin ab ipfo limine in Epos excurrit
Poefis Grarca; difFufis aequabili ore divitiis, per omncm parn·
rerum feriem paténs: quae tradita antiquitus,
quas proprio marte
inventa, docTxina: fubrdioris involu-cra, res gefias, minifieria
Deorum mirabili lufu mifcens et concilians. Quas vero
indivi-fas Poefeos opes, mox exfiitit matura judicii vis, quae, feclufo
a negotiis lufu, in fingulas fpecies difiribuendo deduceret. Ita
fuis quisque fpatiis conclufi, qui lyra oberrabant quique co-thurno nitebantur, inträ inodefios fines fuum fpiritum enutriebant
artisque diviiχ miracula propagabant.
Suo jam fafiigio Poefis Grteca imminebat, quuin primis
vixdum lineis Hifioria humanas vices defignaret. Attamen com¬ munis fuerat utrique et vetufiisfima in Mythis origo: et Poefis, Ci quid viva de fe judicaret, certe nec fuam naturam ex nofiris
«onceptibus intellexit; et diverfas ab Hifioria partes fe agere, recenti iurore lafciviens, parum fufpicabatur. Itaque, quatfingere
liberrimo aufu nobis videtur, expullulans Poefi« Grxca,
2 -β&'-ϋί--'ΛΑ·..,- i»
~-^zz3f=r -^r,
pitique fortuna adeo admirationem oranium tenuisfe, ut forori Hiitorias ne jfua
quidem oria concederef enutrienda?; ipfa, fuae
Jibertatis nefcia, Tibi vifa efi: Candida rerum gefiarum iurerprcs.
Adeo uuiverfa Carminis Epici luxuries et ilos Lyricae 'artis
et
ipfa quoque primordia Tragicorum tcfUntur, blufas Giatcas Μιημοσυνην non fpeciofa tantum appelJatione fajutavisfé Matrtm, fed, ut ftlias decebat, vera fide juilisque obfequiis coluisie a). Hinc fadlum putamus
, ut apnd Grajcos Hifioria nec iuis fe
in-vplucris expedire nec proprium crtrriculum aufpicaii autea
pos-fet, quam vis Epica ex finn univerfi, quod amplexa fuerat,
protrufa, moxque in divetfas regiones difira&a, nervös, qui
to-tum continuerant, fibi ipfi imprudenter
accidisfet. Scilicet
infe-euta erat, ut videtur, Feriodum Homericam Htfiodea, fi cum
illa conferas, ex nofiro judicio iJiepida et morofe fipiens:
cete-rum ex illis temporibus ad dodliinam
non inepte compofifa· utpote qua? compagem Epici Carminis laxaret, elementa
fabu-larum fegregaret, fegregatas a fua
quamque materia
recompone-ret, ifioque artificio recompofiris, irrito quamvis labore, reli-quias Epicas virtutis infiillaret. Itaque in duas omnino provin»
cias feparata Myrhorum fupelledlile, unam,
quje eventus resque
geftas prioris avi, alteram, quac com me η ta piajormn de natura
univerfi compledlebatur; in binas etiain
fpecies disfolutum
vidi-mus amiquum Epos: Una Cyclicam formam asfunifit
, qua? HU
floriae; altera Phyficam et Myfiicam b)y quae Fliilofophias viam
fier-a) Quod ad.Epos Homericum pertinet, cfr. Schlegel, Gefch. der Pob'ße d. Griechen u. Råmer, ι Th. pp. 86, 145. Notari merentur
loca Iliad. IL 93, 484 fq. Qdysf VIII. 487-491. Pindart Pyth, I. 179 195. Nem. VII. 20. Epifodia; Ol. 1. 100. III,
19, IX. 44. XIII. 87» Ji8· Pyth. IV. 20. X. 49. XII. 19. Ißhm. I. 14. V. 44.
cet. JEfchyli Yitgaeu, totarn fere: in i-nrx. tt &qf!xs &
H^bjuv^svs pasfim loca deprebendes carmini Epico quam
Tragico ex ipiritu hiftorico aptiora.
{lerneret. Vatibus Cyclicis praecipua cura fuit, fa&a, quae Epici cccinerant, fabulofa, fuis quorque locis fuisque temporibus
reflituta, accurato carmine retexere. Agnofces impofitam fer-moni ex argumenti modulo primsm legum morumque difcipli-nam: fuccesiit narratio rei adilricla, credula, copiofa: ordo
pedeilri oratioηi aptus, fimplex, ienilbilis, una locorum
tempo-rumque ferie juiuitus: fadtis tradirisque Ildes proprio judicio non-dum explorata : in Epicis, qui prsecesferant, au&oritatis fidera
et interOindla fennoni lumina quarrebant. Denique, ut vatibus,
qui ex Schola Homeri prodierant, juila Poéfeos laus debetur,
fuopte licet judicio in memoriam rerum geüarum unice intentis:
ita ex contraria ratione Cyclicos facilecredas, qui Poetarum nomen ambiebant, rcvera non mfi prima Hiilori« ftamina texuisfe c).
Ad Hißoriam exflruetidam, ii a confervatione eorum,
qu« tradita erant, difcesferis, iflse antiquati jain Carminis reli-qui« päuxillum praeter inclinatas ad feriaiii notitiarn fludiorum euras et iimpÜcisfuna ordinand« materi« rudimenta attulerant.
Reliquum erat, adaitn ifliusmodi
coniliii
gravitate, ordinein re¬rum exponendarum
, qui fénfui interno hatilenus uni päruerat,
permutare cum altiori, qui conceptibus et ideis continuatur:
porro fermonem metricum , qui Juium Poérarum folido vinculo
continuerat, in Jibertatein pedeilris orationis nafje negotiis
de-vocare: tum vero, inHituta fatflorum traditorumque crifi,
men-tem fuse jamdum phantafias incantainentis exfolutam ulterius ab
imperio aliense iiberarei denique a temporibus fabulofis, fleriii
fcre et ingrato explicand« Efiilorise campo, ad patentiora vicinac
A i «tatis
c) De Poetis Cyclicis quid memoriae traditum fit vel recentius
dijudicatuTTi, recenfuit Fabric. Bibl. Gr. I. 378 ίφ ed. Harles. Acces-fit, ut IVolfium Proleg. ad Horn. 126. fq. Heynii ExcurJ. I. ad Virg» iEneida II, praetereamus, Creuzer: Die hiß. Kunß der Griechen p. 26 32, 119-121,
4
setatis Aadia narrandi fiudium lariitiamque perducere. Interval¬ lum, quod Poetas Cyclicos ab Herodoto fep.arat,
expletum apod
Grascos didicimus fatis numerofa progenie au&orum,
quos λβ-'/ΰ'γξαφαε ipii appellant primosque fuae Biftoriai conditores fa¬ letant. Quorum quum iingula adeo
opera periere, ut vix
no-mina iuperilnt, arduum nobis merito
judicemus, aeftimare, quä¬ lein quantamque infHtuti
curriculi partem vei ipfi confecerint*
vel ingenio·Herodoti conftciendam
reliquerinf. Id asfequi licet
probabilt conje&ura, futurum esfe, ii ad no/Tram artatem perve·
iiisfent, ut hujus laudt vix exigua
pars prarrepta videretur. Certe
dubiis illos finibus diu inter Poétas Cyciicos iluduasfe
apparer, donec folutai orationis conftanti demum limite accuratius ab bis
fecerncrentur: ceterum vtiligiis horum iedula
opera inflirisfe,
iabores genealogicos continuavisfe, fabulas o1 itji decantatas denuo
feparavisfe, difpofuisfe, excerpfisfe; ultimo, inflituris ad peregrinas regiones itineribus,colluflratis rerum geftaium mOnumentis,
txplo-ratiscivitatum originibus, conquiiiris,
qui ubicumque locorum ore
propagabantur, fermonibus, materiam iiiiloricam auxisfe,
geo-graphia; rudimenta pofuisfe primisque, qutr fideni iadorum
ex-plorant, judiciis fiductam fecisfe dj. Interim reliquias hereici
temporis in vitaGra?corum publica et privata disilparior focietatis ratio undiquaque exAinxerat. Nec
vacuam ampiius vitam facilis
phantaiia nutriebat nec a ludo ambiguis intervaliis gravitas
nego-d) Locum principem crtnmus Dtonyfii Halkar
nasfenfis η igt r*
®*y-våJx xtcgttKTijgos, C.
5; in quo Hißoricos Rerodotom praegresfos
efiumerat et dijudicat. Cfr. c.
23. Judicium ipfius poßerioribus fere, qui rem fubtilius excnsferuntj fundamenti loco pofitum animadvertimus.
Cfr. J. G. Fosfii dé hißoricis G' tzcis. L. I,
c. 3. reliquosque,
quos
puper cjtavimus, Critieos, ex ufu noßratis sevi
disierentes ^mpie et acute.
*)Ου yxfy gywytτι φημι Tt\nt xupttTrpor ttrut
V OT ocy ινφ/ροσυνν ptv
ιχγ v.urti fauov fxiTvuoTts itxytt ίωμκτ
negotiorum feparabatur. Contra impeditac publieis utilitatibus
privats, privatis publica;: fervida in utramque rem civium ftu· dia: commercia populorum, cömmutätiones rerumpublicarum, in juribus arquandis vices atque disfidia ingcnium Graeeis, natura mobile, fubaclum multiplici difciplirifc, in amplitudinem celebri» tatemque Vits diffuderant. Itaque a mythis fides populi et fludia
«ivium paullatim alienata: hilloria a Pcfieos, deleClafio a do-Turins confiniis fenfim expulfa. Tandem Poefis, Lyrico errori
indulgens, in fe reflexa, animum ipfa fiium, mulfa fapientia
or-natum, contemplabütur. Fadta hinc illi fiducia libero aufii
fuique confcio mythiqam materian) ad pröprios contemplantis
ünes inileftere e). Cui quidem libertati quum ars Tragica ex fua indole confvlentius etiam induigere incepisfet; jam cerris
fpatiis a Poeii Hiiloriam lux fcrvitutis confcientia, in re fadta defudantis, feparaverat fj.
Hsc fere, quantura nos perfpicere potuimus, fuere admi-ßicula, qiue Hifloriae tondends longus dcbuerat feculorum
de-curfus. Ut prodiret ipfo, prsrtolatam dicas aevum, quod
even-tuum pondere et ubertate, rerum gerendarum
inagnitudine,
vi-rium civilium in illuftrem icenam concurfu fludia hominum ab antiquarum fabularum tenebris ad fplendorem pracfentis aetatis revocaret. Nempe huic ii accedere jubeas hominem, qui, fui
iectft-tty.tvoi i£eu/s* nxpx fr τξχτίίζχα
σιτχ xxi xgttxv' fttSv «P ix xgyrijgos u(pvfftruv
w>o%o9f φοριησι xxi Χιπχιχσι* Οdysf. IX. 5-το.
e) Inter rnulta, quae huc pertinent, loca Pindari, citame» OL J.
55, fq. XHL 130.
/; Accesfit fcribendi artificiumiftis, u-t apparet, temporibus
in-, crebrefcens
faéturaque vulgatioris ufus. Cfr. IVolf. Proleg. ad Horn. p. 70 fq, Iii quo quidem artificio multum opis fuisfe ad laxanda fer-xnonis metriei \iticuJa, ipfamque, ut ait, Mythoruxn loquacitatera •ompefceudam, prolixius demonitravit Creuxtr Op. cit. 40-43.i
feculi indolent et vota interpretatus, noverit fubfidiis prscteriti uti et iaopije piarfentis ingenio iriederi, probum,
gnavum, ore
placidum, potentiorem confiiio; habebit fui demum fpiritus
hi-iloria Interpretern. Perficis beliis coicvuin Herodorum fata
fere-bant, nobilioris disfidii non imparem Homero narrarortm
jucun-dumque causfa: vidricis oratorem.
Scilicet inter dulces illecebras faiientisque femitas via: ünum
eil Herodoto propofitum, conftanti arte fervatum, certamen li-bertatis Grxcas cum impotentia barbarse dominationis a primis
fufcepti periculi initiie ad fupremam excusfi ketitiam deducere. Seena grandis, confpicua, patens, quaquaverfum exp:icabiiis:
ex una parte concjuium anguilo fine quidquid decoris habet
exculta humanitas, quidquid prsefidii, qua: ad iueem emeigir:
ex altera vafiis fpatiis disleininatum g), quidquid
in rehquum
orbein barbaries vei feriratis vel luxuria: ingesierat. Ur enan in omni artis opere , ita in Hifioria eam rede prasdicabis argu-meiiti felicitatem, qua:, quum nullius omnino fabulam vitre
arceat a fua iocietate* aiiquod ramen habet iibi proprium ,
certo limite jfinitum, quod partes fingulas alliciat et amico
pon-dere premat. Sequitur artificioin difpoiitionis, quod, ex operis
futnma defignandum, in tanta tarnen rerum interponendaium
copia et variefate vix difficillima diligentia con-ftunmabis: ia
Herodoto credideris Poétis ingeniofe furreptutn, quanrum umquant
gravitas liiAoriae paiiatur, ambicus Epici oeconomiam asmulari. Cui tarnen non adeo indulget,
ut non confiiio regat, dodrinte
primas partes tribuens: cetermn voluptatis cum dodrina compo-nendae fingularis artifex. Temporis vero rationes indiligentius
No-g) Süperbe Xerxes UaXv/xv. 8» " tutss rt, ait, y.xi ms mroist
•vcTktjfftitiXUgits y.xrxsrpt^o/xt^x - - ytjv την ΪΙΐξσ^χ xito^t^oy-tv τω Δ<οί xt^ggt
ο/ΛΗ§(ατχν. χ γχ§ δη χωρην yt xfrgjuujv χχτοφίτχι ο yXios apxxgtitaxv τϊ)
7-N'ö-ftro fer vatas tantuni rbtft ut jufiq ineufes; ut ex fuperiori
confiiio fiiam hifiorbm motft-ramis, fit cjuoque, quod firenue laudemus ffcpicntii.m k). Ni.111 a principo reium ex temporis
ferie per fufeeptum argumentum deeurrere reefie afpernatos
vidi-mus et Momerum et Herodotum: immisfo in mediarn fabulain
auditore, illum credas-, ftcuio lufiiΛ occafiorfe jiäta, eventus ,
qαos anterior fft.s tulit, volubili fermoni intei miieuisfe : hunc facilis largieiis,fi fequeris atfefitiéf, conftantijudicio finguias torius
partesx ad propofiti meniuram revoc&sfe , locique, quo praefentibus
prieterita vieesque rerurn continuitati adlionis intenexit, exquifito
dekdu, tumuitum varietatis in numeros et concentum vinxisfe i).
In»
'
k) Itaque, quod diffieillimurn in difpofitione biftorica jufto putabis, ordinem ineunris maxime hiftofiae ita mftruere, ut fabulae, quae infe-quitur, principi totique argument-o foiido vinculo immisfa confpiret, ex ifta potisfimum arrificii fapiertia, propofito tion tempori fervientis,
feücisfirne fbl vit Herodotus. Nam a Lydis ad Perfas procurrens Κλ*/. 6-95, poftquam in tempora Cyri, qui hos everterat, iticidit, mox in
Medorum hiftoriam, negle&o temporis ordine, divertjt: cui ad
tem-pora ejusdetri Cyri deduftse 96-107, hiftoriam Cyri pueri Medosque fubjugantis commode fubnedit 107-131.* deinde in reliquatii Afiam in¬ feriorem, quae Graecis hominibus exculta» Lydis paruerat, procedit 141-177: unde in Afiam fuperiorem cor.tendens, monumenta
Asfyrio-rum Babyloniorumque perfecutus 177-201, tandem profprftum ilbi
adeo expedivit, ut, quum ad gentes reliquas. Masfagetarum ,
iEgypti-orum, Scytharum, Indorum, Lybum properat, perfpicua den,um fit
leftorum cuivis tota coniilii prudentisfimi confenfio, qua ex unitate eontinua biftoriae Perfarum prodire jusferit cognitionis, quae ceterum
orbem ample&itur, fuccrefcentis perpetuam amplitudinem.
i) RefteDionifßus Halte, qui criticorum antiquioris aevi nefcio an
aeutisfimus, carptim licet obiterque, nec ex inftituto, Herodoti laudee
perfecutus il11 &xxvStSijs yev tois xgovats xxoXaSwy* ΉgaSorti Se txis ite~
§ιοχχις των πξχγμχτων - - - Sitge\d"u.v tt ngx^gis ίΧΧηνων χχι βχξβκξων
ereaiv oyx Sixkotiois χχι eirtwi ygvtygvxis ev- τ xis τ§ισι yneigois, χχι nxgx-ygx4>xs TTjs ΈΐξΙ* φυγής rtjv l>?cgixv, a Ste<T7txcre ryv Stiiytftriv. αλλα avyße-ßvxe τω ygv (Thucydidl) y.ιχν inobeaiv Χχβοντι πνΧΧχ ποιηιϊχι ye§v) ro iv
auyx' tu St (Herodoto) txs noXXxs χχι aSev eofxvixs vnoåeaeii irgoeX«fitvu%
Ρ
In hiftoriam Lydorum gentis, fuo jamfato rnatur«, ab initit medias irruit, primam disfidii Helladis cum Afia causfam
ex-plorans k). Croefum fua fata morari frufira conatum tandem
iuperior Cyri vis opprimit. Inde in hifioriam adolefcentis
Im-peiii Perfarum citatus infertnr. Ex bujus autem centro univer-tum terrarum orbem firtit intuendum. Quod atrendere eo magis
juvat, quod in ifio maxime confilio lateat, quem in Herodoto obfcrvavimus, decentisiimi ordinis et voluptas et intelligentia,
Quum eniin nulla datur apfa partium confpiratio, nifi cui
in-ventus fit proprius locus, ex
quo fingularum rationem et
men-furam candide intelligasj propriam hane laudein Hifioricorum
primo adj'udicamus Herodoto, difpexisfe fhtionem , ex qua
di-irietienti reliqua rede tefiimarentur. Commodam vero elegisfe, laudemus magnopere, equidem ambigo; quum, inrer plures,
qutenam prasoptanda esfet, propofiti finis iatis aperte indicartt.
Nullius enim nifi imperatoris populi fatis Ldisque gentium
ce-teraruin , quas iile feeptro concluferat vel vicinia contigerat,
fata infiitutaque inneefii potuerant. Praecipua'm autem bujus
dis-pofitionis virtutem in eo quserendam ρ Utamus, quod et
immeti-fuin creicentis pottnti* Perfarum circuitum oculis fere ipfis
pingat ifta moraniis narrationis luxur'ies, in fiugulas partes «quabiii
Otio efFufa: et in admirationem fimul virfutis G'secte, cujus
pre-ne tirociniis coniundbe id fata dederant, ut tantum torrentem
fiifieret, prasparer fiudia animosque auditorum. Agnofcas
fim-plicisfima; artis fapientiam, nec Homero patri incognitam, qui
magni-<τυμ,φωνον §ν σωμχ πεποινκενκι. Epifi, ad C*t. PompeilWt. Ed. Svlburg,
ρ. 130. Succinctam argumenri totius delirieationem dedit Larcher in Prcefat. ad fuum Herodotum. p. 25-32.
k) Irae Achillis disfidiique cum Atridis fufcepti fubit memoriam
imago. Curiofius, quam verius crediderimAb.Geinuz initium et finem
Hiftoriae Herodoteae cum initio et fine Odysfeae comparare. V. De-fenfe d'Herodote in Μem. de l'Acad· d. B, heitres XIX. ρ. 115, fq,
mägnitüdinem
Achillis
otiofi
exoppofita
adverfarii
agentis
fpo-liisque heroum, quos
ille
deferuerat,
onufti
fiftit
imaginatjoni
prselibandam.
Denique
quod
regionura
habitum
populorümque
diverfisfimorüm initia, mores, fata, ut
fingulis mobile jugum
imminuerif, ita ordine expbnat;
nefcio
cujus ex motufpeciera
vita; tabu!» ,qu» aggregata figurarum■
mole plerisque
fcribentium
riget, Νöfter infinuaverit.
Quid
quod?
confilium
tanta
bene
fufcepti fiducia
peiTequitur,
ut terrasnatalis
Gr»corum,
inultis
quantumvis calcaveratipfe
tumulis majorum
religiofam,
tarnen
initia hiftori», progredient!
Perfarum
interpofita fervirc
jusfc-rit IJ: ordinis fecuro animo
propofiti,
nonaliud
ütinterpre-tor, luculentius argumentum arbitratus, quam
fervati conftantiai».
Sed brec hadenus. * Id enim evincere conati fuimus, inlaude operis ftrenua arte
defignati,
totumillud, quod
Epifodia
fpedat, artificium,ilve
opportuneinducendi,
five
ftamini
Con¬tinus; narrationis folerter inferendi confilium qurefiveris, ultimo
pofitum esfe. Nec in iis, qu» a
confilio
operis
magis
remotavidentur, difficile esfet in
Herodoto,
docendi
temporacapesfente
diiigentius, tarnen peculiaris et
artificii
etgrati»
exempla
defle-dentis a via iterumque revertentis addu-cere m).
Qu»
fi
pro-B ferrc
/) Κλ?ι. 56 69. Tif^. 39-96.
m) Ex multis pauca ledori, ii quis fubtüius iftas veneres per-quifiverit, indicamus. Commodi transitus exeinplum babeas Ej>«r. 51-61:
pulcri, nec ab ingenio Homeri abludentis Μ^λπ.. 85*87· cfr. Iliad. ill 161-245: audacioris, quem nec Ariofti poeniteret, Τι^φ. 50.52-55:
reditus piiicherrirrii E^wr. 94 init. cfr. T*^· 105. Nec defunt tamen
exempla transitionis, ingeniofae, fateor, et semulantis poeticam, fed
fortunae et interdum difficilioris: in orationibus Tef<p. 92. Ε§χτ. 86:
ex Gmili Te§^. 67-09: ex momento leviore Ε§kt. 115. ΐ2θ-ΐ2ΐ. Ovguv,
105: aiia ut prastereamus non nifi temporis ferie cum praecedentibus
conjundse. _ Nonnullas Noftrum narrationes Κλ. 34-46. Θ«λ. 39 fq,
48 fq. interferuisfe, ut dodrinae, qua fupremam contineri hiftoriae
ferre fupeiiedemus, »d in causfaeA, quodnec in Anguiis immft?
rari iiceat, tcacUntibus fumma , et maaifeiiam illud in NoAro Audium , quavis occaAone in finitimas partes narrationis
excur-rendij acko aniare centingat, iegeatibus antiqua, ut ne excufarc
quidem prolixius videri velimus. IAo enim faciiiimo fermonis
lapfu, quo expandi iequabiluer et veluti circumfpedare, quid in
fuum aive'um undiquaque rapiat, videtur audienti, nefcio quem
ex exAinifla setatis Epiese Jsetiria
fpiritum
fuperAitem inadole-Jcentém HiAoriain immigrare jusferit Herodotus n). Certe pro¬
prium eA juveni menti,quas res humanas cognofcere incipit,
du¬
bio ex novitate vel luxuria facultatum iimite, quaccumque aeiem Aringunt, mox memoratu digna judicarej miracula naterre , res
geAas, vicisfitudines morum mifeere in narrando; Angula vero ,
ex ienilbili loco furrepta, in intelligendi confinia attrahere, 11t novo rerum ordini, quem idemtidem meditamur, immittantur
apto juncflurs artiAcio Ad iAum autem conatum A
acceda^,
incepti ex iententia fuccedentis Aducia, nec miraberis difHuere
interdum narationem et juveniliter exfultare: et iAas fere divitias
narrationis, qu?e nullam non ambientis umverA partem contre-(Aare geAiat jfuasque foeiam vitae immittere, facile diAingues a
diligentia fequioris aevi^quife, diveiAsAmam materiaui adgregando, dignitate HiAoriae neglecAa, veraui paupertatena
operofa
celat.Itaque
Ab. Géinoz repugnavit Larcher. Litern non dirimioms, fed in illius
fententiam inclinamus.
«) Quam venustatem exquifite pro fuo more eumdern Dionyiium perfenfisfe, ex fequentibus patet: cvvtifrws 'Yl§ofroTos ort vxou μηχος
uvο λογχ ί'ιηγησα, uv y.tv uvuvxvffeis tivxs Χχμβχνη, rus φνχχς tu» uxgou>~
fAtvwv vfreys friXTiSeTiv' txv fre ιπι των χυτών μινγ ηξχγμχτων , χχν tu μχ-7<.iTx ιπιτνγχχνητχι, Xvvti Ttjv χχοην τω χορωΡ νοιχιΧην ιβχ\η$η νοιησχι την
γξχφην, ^Ομηξχ ζη\ωτης γ^ίμινος. κχι yxg το βιβλιον ην χντχ λχβωμιν9
μ-txgi της ιο/χτης συλλχβης χγχμι$χ χχι uti το πλαον ΐπίζητχμιν, Ερ, Λ$-Gn. Pomp. Ed Sylb.
ρ. 129. Cfr. Odysf. XVII. 517-521» c£2i OT uoifrov χνη$ itoTifre§xtTXt> otTTis Stuv ιζ
unfrei frefrxws tve ιμ.ίξοιντχ βξοτοισι
τχ ί'κμβτον μιμκχσιν χχχΐμινj t νvor ttttfry.
t· -?
Itr.qtie dum fpedaculum
pandit
etperfonas
exorbe
infenfo
oppoittss in arenatn inducit,
ad
agendam causfam
principen*
prxparans dudia auditorum j
Γιιο Noder ingenio
indulfit,
lu~
fitque maltiplici dodrina:
avidus,
quidquid
perhabitabilem
ter-rarn nofatu dignum vei mythus fabuUbatur
vel ipfe
perceperatfuisque oculis ludraverat, in vacuam
fcenam
ingerere.Undc
et vifus multis o) voluptatem Odysfea; cum pulcherrima
com-page Iiiados, »mulando utrauique,
fcienter
conciiiavisfe. Ceterutn
non temere, fed confilio et tempore opportuno, in iflam luxuriam
divagatum Herodotum fuisfe, argumento eil caute
verfus finem
operis compresfa narrandi ampliiudo. Nam indrudis
ad
decer-tandum viribus, ut in fui confpedum adores fabuia: prodierunt,
in apertam hiiloriam incurrit, refedisque ambagibus acer pj,
mora; jamdum impatiens, exitutn urget.
Si prdpria ed laus hidoria; in exponenda rerum ferie
ado-rum eventuumqüe fortuitatn quamvis fpeciem menti contempla-turze fudulisfe, magnam procui dubio idius laudis partem jara
asfecuta videbitur narrario} qua; ad unius adionis magnitudinem
exhibendam, quidquid referat ilnguiare, iiiigatum continuo,
jubeat ultimum concurrere. Quum enim ad removendam
fuc-cesfionis precariae inimicisfimam imaginem primus,iit gradus in¬
telligentia; humana; obfequi, qua; causfarum et effeduum
perpe-tua lege componi jubet, quidqnid in vicibus rerum ipfi
con-templandum objicitur; patet ex adionis principis unitate
eate-nus certe prodituia esfe tirocinia ordinis, quem inteliedui
pla-B 2 cere
o) Vid. not. A). Ubi in comp3ratiorribus hujus generis
inftituen-dis totam potias quam partes fingulas fuafimus
ponderandas.
p)Itaquea 96.—ΐίολύμν. i. pritnum pertexens aftum fabulpe,
multo, quam häftenas, inEpifodiis cautior moderatiorque Noder appa-'
ret: per tres poftremos libros alterurn deducens,
quantum fere patitur
rfarrationis perpetuse otium, Xerxisve itineri
procedentis seroula in Noftro pompa verborum, fugit ftrenuus mora«. diverticulorum.
cere pernovimus, quatenus, illa vel negleda vel nondum
in-venta, hujus diligentia nec provocari queat nec peifici nec iibi demum ipfa condare, Er certe ;.pud Herodorum connexionis» quas causfas rerum perfcquirur, penitioris incrementa h«ut ne¬
gabis luculenter manifeflari: quantum enim rationes rerum vel
perfpicere invedigando, vel in ferie narrationis exhibere f.,dis
intertextas per formam operis Epic-am, vel perfequi
regredtgn-tes per iimplieisiimam judicii pictatem umquam Nodro licuitj
tantum fere, ii quid nos judicamus, ad idam rerum humana¬
rum iaterpretationem adfpiravir. Itaque quid prius exponat,
quid poderius, caulus circumfpedat: ii res major gerenda ed,
coniiliorum tempora er rationes follicite disquirit q): ii deeft
cerra noritia, probabiles inducit rj: il alias res habet, alias
honedatis publicre cura obtendit. veras a falfis acutus difcernit sJ
ex ingeni© hominum condlia tj et eventus u) aliquando fed
obiter expiicat, naturas qu-uu libertatis audacior xj iurerpres:
rerum exirum, adcurato gedarum decurfu conclufum , diligentia
iima triorum locorumqug notitia yj praeparatr denique in tanta
rerum humanarum divinarumque vicinia ita ambarum viees et dtscrimina fervat, ut, quod ex fupremo fonte plenus ipfe Nu-minis
i
q) Exernpla habe in θαλ. 1-4. E^ar. 94. Πολυμν* 5~10· 12-19» artis »n hac diligentia varise, critice exigentis, enarrantis folute,
rhe-terice adornantis»
r) Κλ. 19r. Ovfxv. 54 6g. 87-S) θ<*λ. 146. Ejjccr» iog Qvgxv, 109.
t) Κλ. 73. Θ*λ. 24. 2p. Κκλλ. 41. fO Ουξχν. 86. Κ*λλ. 62.
χ) Nec tarnen ideo felicior. ©«λ. 104. ΜΛί. 36. Sed nefcio quo deceat iimplicitatis candore fumma in phoenomenis naturae expli-candis imperitia, avidisfimo explicandae amori conjunfta, cujus in tvrtfir* 24. fq. exemplum Nofter dedit maxime memorabile. Integri-latis hiftoricae docurnentum certisfimum in MfX«·.42. ipfa exhibet enar?
rantie ignorantia. Neque tarnen ubivis fuo conatu excidisfe, exempl©
erit in Μβλ*. 31. coli. c. C. 7. tentata rei inhabilis explicatio» yf) Κλ. So. EvTéf*. 5»
minis fimpliciter
inteliigit,
pergati»penumero
integra
mente
niore humano exfequi zj.
Rem tetigimus in
Herodoto
»fiimando
certe
nonlevisfimi
ponderis, fed
omnino
dubii
argumenti,
dW*$αιμονιαν,
quae
pro-bnm fa men virum decet, candidam,
iimplicemverecundam.
Si enim ex una parte vix
negaveris,
in
fadis
dijudicandis
caus-fisque evtnfuum
naturalibus
perfequendis
ex
i/lo
rerum
huma-narum cum divinis commercio limites et
poni
prsecipites
a)
et
frequenter
iuterturbari
b):
tarnen exaltera
parte
confiderandum
ed, tsntac in Hidoria virtutis
esfe
fata
hominum
exreligiofo
potisfiinum
loco
contemplari,
ut
praefentiam
Numinis
majori
intervallo fejundam ii et cuperes
intelligenter,
tarnen,
qualis
ed propinqua etimminens,
talem
fortasfis,
in
fupremam
hido-rias unitatem internus, impenfius ames.Sei
licet,
quodeumque
unum inrelledui humano pofitum erit, quum, utpote
finitum,
rationi nihil omnino lasfabiie habet,
niii
quod
ampledi
fuadeat,
correptis uni,
didudis
fpariis
illi,
pingenti
ideaS
vario
lufu
efficlum, tarnen,exemtum
vinculo
causiarum
effeduumque,
exe-untis fabu'a? human» vindicem, Deum:feqüitur
exofficio,
quod
humana quasvis ex
menfura
hominis
totius
pioponere
jubet,
eo
minus hidoriam eximi posfe, quod necfada
h»c
nude
referat,
fed feriem fadorum menti obtuendam
admoveat,
neclibertatis
cum necesfirate ratienem ultimam,
iiifi
inidea adumbratam
ad-fequi iiceat. Itaque,confummato
opere,placidam
pacem
menti
Deo conciliatas adio ad exitum deduda
adfpiret
:quidquid
agat
vel patiatur humanuni genus,
referat
mortalis
homo
ad
fe
et
definat mirari: denique, quumnihil
humani
afe
alienum
didi-cerit, ex immenfo licentiae errore quasrens
diverticulum,
adfue-feat vim univerfl univerfam nifui iingulorumiingulari
oppoiitam
et vidricem revereri. vvUt autem philofophi»
uius
increbuit,
ita
ex
*4 '
"S"*» ,ΐϋΡ^^3
ex iftiusmodi idea hiiloriain moderari difficilliniufn fuit. Natu et odentationem fugii nimisque ambitiofa fui indicia: et
quum. fuis tarnen vinculis ita univerfum opus contiuere debeat, ut ad fui manifeftationem iingulas partes confpirentj ipfam judicandum
,είΐ ideam nec excitaii posfe nec adnutriri, niil cujusvis [am
confcientias vicina agenti cogitantique fponte obludat. Gratulan-dum itaque Herodoto, opus in pofleros ituruwi ad menfuram idete exigenti, quod nullam ex longinquo querere necesfum haberet, quam argumento fubflerneret, fed posilt eam arripere, quje fute pietati, fideique retatis fibi confona', religioni denique hominum ipforum, quos agentcs patientesque in fcenam
indu-xerat *), optima conveniret. Aceesilt quod Epici carminis di·
vitias hxc eadem idea fed iaxius continuerat; Tragicam vero "Gamenam ab initio feveris adeo legibus concluferat, ut in illa
una cardo novatas artis verti videretur.
Scilicet in idea fatf divini, omnis, qua' fenfibilem rerum ordinem iupereminebat, hujus atatis, quacumque erat, fapicntia continebatur: iilius vim doininari in rerum natura vicesque
par-ticuljc hujus, mortalium.hominum , revoivere prima philofophia
edocuit; accincbat vixdum nata poefis. Adeo nihil jam tum
creditum tam altis radicibus ftare, qüod huic non debeat
favi-enti ludibriutn c) : esfe vero modum in rebus humanis, esfe
fubobfeuram fatoiutn difciplinanij ultra quam nec fapere nec
eva-*) Perfis communes cum Graecis et fati et oraculorum timores
fuisfe, aperte oftendit oratio Artaban? Πολνρν. ίο: fuperlritio ftlardonii
Ovj>stv. 133-136: refponfum PerfaecumTherfandrocoenantisΚ«λλ.16.cet. c) Κλ. 33. Cafu credas an confilio faftum, ut mox ab intio ope-ris fumtnas fbae fapientiae ideas uni ex feptem fapientibus Graeciae de-derit Nofter cum Croefo eolloquenti proferendas? Sed in ipfa
argu-menti expofitione, Κλ. ι. brevisfima licet, et, qualis tantum Virum
decuit, fimplicisfiraa, ideam fati commode dentis,nec conßlium nega-veris, et, ni fällor, adamabis folerdam.
cvagari liceat impune dj: esfe Deosf /inIum, qui div?na ab
humanis feparant, dtiigentisfimos cuilodes ej, non dominos fa-tifj fed miniilros: manifeflo crimini gjy contcmtui Numiiiis kjy confiliis injuftis ij, in jure exercendo immodeftize kj, ipfi de-nique immodicx mortaiium fortunas IJ illos infidere et veluti exeubias agere, ut quidquid vei fuo arbifrio vei re ipfa ex ineufura univerii emancipatum tentaverit propriis viribus
emer-gere, id ulcifcendo l) ipii vei deprimendo mj, ocyus nj,
fe-lius oj, fato fibique pj gratificentur. JNec fumma tantüm
operis et aftionis principis exitu, fed ilngulis etiam eventuum incideatium momentis; neque difertis folum fententiis, fed toto
expofitionis tenore adeo Nofier rerirm geilarum vicifisfitudinefti
ex illa potisfimum idea inrtruit et connedit, ut fenfibilem even¬
tuum confeeutionem miratus, facile credas aeterno fatorune exemplo defignatam. Hujus autem effigiei cum fuo exemplo
iimilitudinem quum iilorum temporum innocentia ad eandem
fen-d) Of yu§ S'tov avxt τον ιπιοντχ srtt njv ϊλλ«/«, αλλ' χν^ξωκον' stvstt .is Svyrov xisvu, xis scscSxt, τω xotxov s% ufXVS ytvoy.«ω χ cvvty,tx$y' Totfft is ytytToiat kvtsuv ysyiTu. o(pti\tiy ων χut τον ιπιΚχννοντα, ων sovra
SvfjTovt «7ro τ Vi io£yv tcstssiv uv. Πολ. 203·
e) 'Οξκν ων tu υπιρνχοντα. ζωχ xsfxννβι ο Qsov, xis tcf φαντχζι&Μΐ,
tu is ay.txgu xis ysv r.vt^st. oguv is mv tiv oixtjyxTU tu ytsytru ust nut
isvigsx tu retuvTu utotkiixtsi tu βίλί«· - - X yug sof (pgovtsiv otWyf /usyx
β $sof~V suvTov. Π.λ. JO*
f) Tyv vtsnoxysvyv juagyv uivvurtv sτι urroCpvysttv xxt $tu>· Κλ. ρΐ· g) θαλ. 126-129- Καλλ. ϊι6-Ι20· ΕVTtgir. J20.
Il) Εξχτ. 75· Qvftxv. 129. Καλλ. 65· ..-·>♦
ι) Εgut·, 86. Puicherrimam doftrinam nioralem in refponfo oraculi b. 1. allato, vei nobis non monentibus, patet.
k) Μίλττ. 305.
1) Θαλ. 39-44· Condendi poematis Schillero eximium argumen¬ tum, quis ignorat?
m) Ονξχν. 13. ri) E§ut. 72. o) JU. 13-86. ITU. 134. fq. V) cO it 0f«y, y\vxvv ytvtr&s riv *w>iVot, fötvigo? ev αντφ ivgiaxtrut i«y. Πολ. 46.
fenfuum fijem exigere non dubitarerj nec miraberis Herodotum,
perpetua oraculorum ierie q), fati piasnuntia mobilique fubiu-centis inter tenebras fimulacro, viciniam utriusque ordinis, et,
fi loqui liceat, parallelifinum expoluisfc. Quo quidem artificio, conftanti quippeet fenfibusaccommodato, nefcio an maxime faefium
fit, ut Hiitoria. Herodoti, orbis, ut antea monuimus, univerfi
fpedlatrix , Epopoea: non externum modo habitum et peregrinos
colores, fed ingenium et iatimam naturam multis vifa fit
ex-primere r) Ifia vero Hifiorias inftrumenta fi qui diligentius
vituperaverint, hi erunt fere, qui, ut fecuri euiineant, laturos
setatem artifices jubeant asvum , quod natos vidit, prascipites
re-linquere. A quo faftidiofive talem gloriam fpernerent, five nondurn cognofcerent, Grascos tantum abfuisfe confiat, ut po-tius, compledendo quidquid in moribus venuilum, in opinio-nibus humanuni) in religione fandtum prioris temporis fapientia
ingesferat, fummos fui Höres compofira arte libarent; ex amore setatis, cui placuerant, commendari gratia; pofieroruin prasoptantes.
Ab ideis, quas totum continent, diverfa efi ratio
judicio-rura fingularium, qua: ex penu exporientias depromta vei in
rem narrandam transfundere vel extrahere ex re narrata in civilis prudentiac ufum confvevit prolixior fequioris asvi fapientia. In iftiusmodi autem judicandi ambitum Nofirum rarisfime
ex-
cur-q) A primo refponfo Κλ. 13, ad ultimum Κ«λλ. 43. nusquam
in-terrupta. Fidem, corruptionibus oraculorqm candide relatis Τιοφ. 63.
Ε?κν. 66, ut videtur, nequaquam temeratara, expücite urget Ovfxv.77. er τοικντχ fxtv xxt xrus evxgytus \tyovri - - xre. ocvtos λεγιιν tü\usm, xrt Tcxf άλλων tvJexojHKt. Fidei in prodigia, huic connexas, non eil, quod
euuroeremus exempla.
r) In fato fuprema Hiftoriae Herodoto unitas: in voluntate libera
et prudentia civium Thucydidi. Oracula illi: huic conciones prsecipua
unitatis fupremae vehicula reéte appellaveris. Πou/rtis amborurn opera appellat Dion. Hai, »r. τ. ®χχ. χ»ξ.
ctlrrisfe jJ is non magnopere
mirabitur,
qui
et
comparandas
div itias putaverit, antequam
in
iautiores
fumtus
inipendantur.
Sed coi-nparatas eriam in
ufum
, quempragmatieüm
recentiores
appellavere,
potisfimum
disfipari
vix
amabit, qui
didicerit
du-bitare, an ui!o probabili argumento cum arte
hiilorica
conciliari
posiif fcientias qualis
demum
cumquevel
coiiquirendie
diligentia
vel conquifi as oilentatio.
Hac itaque
venia
hißoiicis
concesia
jut judieia ledorum apte
cieant
fcienterque
acuant,
maxime
apud
eos commendamus in fententia proprio oreferenda abiiinentiam»
in prasparanda
candorem
etmodeiiiam
>in
rebus i
ρ
ils
enarran-dis ilLiti) aequabiiis idudiiinregriratem,
quasfingula, maxima,
minima, five remota fueiint,
five
vicina,
ut moseft
artis
Grascas magiftris,pari amorecomplexa,
perfonam
enarrantis,
fuö
operi intentam , vetat
circulis
ludentium
iiniuifceri.
Quam
qui·
dem liberal iratem animi ab omni affedlu vacuiij
fponteque
ia
humana quasvis patentisu)
eo putamuspotiori jure
apud
No-C ftrum
s) Uitra crifin rerum phyficam vel fa&oram bidoricatn raro,
quid
ipfe cenfeat, fuo ore proloquitur: a faftis laudandis veleulpandis
egregie absrinet? d^ta, ex quibus laudet leftor vel reprebendat,critica
fere •diligentia couquirit. Reliqua judieia brevitér, ut gnomos paene
cr^das, euuntiata, fuo nec acumine deftituta (e. g. Κλ.32 Θ«λ. 53.
ΙΙολ. ro. 47-' fe<* ea Tar*lora· dialogis et orationibus infert:
enar-Tantem rarisfima morantur. (Θ«λ. 38· ΓΤολ. 152. Qvgxv. 3.)
i) Ita odii in Perfas Xerxemque ipfum ne levjsfimutn quidem in
Noftro veftigium offenrles. Potius, quae laudi fint, dicas , ne inter-ddt-re-nt, follicitum cavisfe. Quid quod? ipfos Grsecos μ^ιξοντχ!, pa¬ triae communis proditores, excufit. Πολ. 152 Ceterum quid dici pos-fit liberal ius vel fuavius efFerri, nos quidem npfeimus, fequeirti fen¬ tentia: Πολ..c. cit. ιπιαχμχι Ji τοσ&τοt ort et πχντes uv^ounot rx otxux xxxx (male fa^bi) is μισόν avvivitxxttvs χλλχ£χ&χι βχλο/χινοι rotat π\η-σtotat. laxwi/xvris otv is τχ των ntXxs xxxx, 'ocanxatws ixxros χντιων
χκιφι-ξοιχιτο οπιαω rx ισινιιχχντο.
u) De diverfic populorum morbus, legibus, inftitutis quid ipfe
fenferit, diferte (Θαλ. 38.) elocutum, a regula magnanimijudicii, vere <dicas, per totum opus nuraquam aberravisfe.
ilrum Herodoium laudandani, quod Grasco homini, quem lx»
tisiima enutriverat iibertatis Grascas adolefcentia, il iludium, quo in patrias mores, iniUtuta, res geitas ferri videtur *), minus etiatn diligtnter celasfet, foriitan fuerat excufandum.
Sed diduri de expoiitione rerum Herodotea uberius, ptas-monendos ledores judicamus, ne virtutes, ii quas
indicaveri-mus Noilro proprias cum prasceptis exquiiitas artis mirum in
modum convenire, illas mox confilio efformatas potius quam ingenio ad fimplidtatem astatis compoiicas exiiliinent. Jile
enim feilivus artis facillimas lepor nefcio an in uila negotii hi-ilöfici parte lastior excurrat, quam in illa ipfa, quam diximus,
rerum geilarum expoiitione. Quum
suttm ad fpedaculum
re-rum humanarum tum demum integra animi vis aJJicitur, ii
me-dio iilo loco ab o'culis ipedatorum poiitsc res luerint, ut r.ec libertatem contemplandi nimia harum vicinia impediat, ntc na¬
tura tarnen, qualis fpirat ipfa
et individua, exhibendas veiitatcm offen dat intervalli magnitudo; dici vix queat, quantum hiiloriae conveniat in rebus enarrandis iiquidisiima illa, quam proprium
prifctim Epos fervavit, expofitionis temperatas perfpicuitas. Cujus
quidem vini in eo pofitam judicamus, ut nec fadum r.ude
cx-ponat, ipfo illinc momentp finitum et in memoriam iimpliciter
ingerendum, nec, quve comitantur, momenia rerum expingat
intel'edui fubtilius, fed in colligendis ex feniibili intuitu rerum
prodeuntium Jineamentis eo usque detineatur, doncc in cffida
imaginis iimilitudinem proc u(tant. Sciiicet et ros dcdioris
ncvi homines in adornanda effigie eorum, quae fiunt, fenfuum iid^m iaspius perfequimur; fed a conceptibus ad intuitum de-fcendentes, compagem abilradas repraefentationis iaxando, ilami¬
na vi'as,
qua ipfi defuerant intuentis extmplo, in imagine dif-ficulter recomponimus: illos dicas, fua iimpiicirate feliciores,
fugientes veri fpecies, antequam concipienti exfpirasfent,
arri-puisfe et integras ex calore intuitus in tabulam conjecisfe. Ita»
que, *j Te£>φ. 78· 92.
—ψτ-ί v*éjsr 19
que, quod
apud
noilrosfadum inteliigas, apud illos fieri
te-flaberis: quod in progresfu poiirum credas illis continuo nio-veri, apud noilros fentias vei invi'os eoniiilere et cornponi.Denique nec exrcripta ingen iorum i magine ducere ledorem, inorari intuirunr, judicium fubievare illi didieere; fed didudi
fermonis o:io momenta fuccrefcentis adionis moilirer premunt:
quod in partes
fuiui«
inruenti
arridet, hoc
idem
totum opportu·»ne cognofci probantes exempia fiduciani xj.
Neque ab hac
iiinpiicisiima
expoii ionis forma abludercjudioamus orationum dialogorumque frequentem Noilro et
exa-disfimam, quse Dramati conveniat, diügentiam. Morem a Car-mine Epico in Hi florΓιε initia invedum pofleriores hiiioricos in
cloquentia; oilentum divulgasfe denfisque difciplinse civilis prse-ceptis perpolivisfe conilati iimplicitatem Homeri Herodotus
fo-lus fervavit intadam, intermixtis fermonibus fpeciem pracfenthe
rebus agendis addere infentus; in nullum Jaxioris eloquii fplen-dorem compoiitus. Adeo nulla fere demoniirandi arte nititur: in argumentis fubtilitatem, delednm
, copulam ftepius;
eviden-tiam, qute exemplis conilat et fimilitudine iingulsrium ad
intui-tum probat y), raro deiiderabis. Sed nec fruflra aliquid jnoliri
incufes: nam et raro ad dignitatem perorantis asfurgit aj, dia¬
logis fere verecundam Mufam exercens: et ii minoris ilt mo-menti res peragenda, amotis a fcena interlocutoribus, didorum
in utramque parrem fiimmam exponere fatis habet a),
omnimo-C 2 dae,
x) Quid iftae fibi velint in narrando gratiae perquirenti exirnium
ex triu!tjs exemplum, legatur narratio de Croefo devifto Κλ. 86-89· expoiitionis hmplicitate, virtute, fpiritu reiigiofo admirabilis.
y) Τ(?φ. 92.
ζ) Ou^e yx§ lyooixu vttWxis ο χνη§ (dierodotus) «Έ evxywviots χεχξητχι 7.oyois, ad ev τω vcxrxtveiv χχι cfuvoneteiv rx. πξχγ/χχτχ την χΧκην
exa. Dion. ΗλΙ. π. ra ®αχ. χχρ. Ex. politico civitatum habitu
iftius-modi abftinentiam explicatam iegas apf Creuzer op. cit. 164. 165,
in, quam Epos urget,
pracfentias
fpeciem
exlegibus hiflorire
apta varietate temperans.
Didlionis Herodoteas fpiritutn multa ocnnium foffragia tu>
lisfe couiiat. Sunt tarnen,, qui aiiquatenus infra rerum magni-tudinem fubilirisfe perhibeant. Nec nos raagnopere advtrfarios habebunt, modo tempora diligeuter expe»dant iuique fecnli cuitum dedifcant, anreq.uam in imguias partes fententhir.
dedu-cant. Quam quidem veniam il iuipetramus , uon veremur, ne
hasc ipfa, quas ililum fpediat , materia iaudis vei
ilmpiex.
appa-,reat vél reliquis Noilri virtutibus indecora. Ν imirum ifh.m
probe asilimatufum primo meminisfe juvabif, ut quisque inte -gerrimo animo ad amorem hiiloriae accedit, ita
fere
cum perti-naci affediü fuo argumento immorari, ut in didlionis virtute ,non quatenus gravis illa, vel facilis et nata lub manu,
lufu,
pondere nitore ixbi
ipfi
placet,fed
quatenuscommisfae
cumnatura liberratis humanas fpedlaculo interpretando fancte et
iim-pliciter infervit, mültum
cenfeat
momentiinesfe.
Deinde,
quidquid in contrariumAatuit
communis eruJitorurn audloritas
, qua nati fumus asrate, certe non libenterprasjudicium illua
Iiiente excutiuius, quo facili per omne asvum impetu eiiundi
credimus pedefhis orationis ie'curtratetil my difficiliori contra co-natu Tigatam ambages dodiae artis eludlari. Quas quidem
laten-tis judicii infidias quum in omni disquiiltione cavere oportet,
tum vero maxinie a dijudicandis artis utriusque initiis abesfe
Jübemus: adeoque a temporibus Herodoti, quem prirnum oratio¬ nis folutas in noilram aetafern fuperrtitis artificem Grascum bj falutamus. Nam poeiln, quas atbitrio et imaginatione viget,
£uus fpiritus et celebritas aetatis aluerantr ex hoc
failigio
ad
dome-b) JEfopo forte excepto, cujus ipfe" mpminit Berodotus Έντιρ#,
154» Sed quae fabulis illius verba hodie inducuntur, ambigitur an. fint ipfius. Cfr. Nachtr. z, Sulz* Theor. 5:τ Β. ρ, 377. fq.
21
Jörne flicos pafentioris vita circu'os
defccnfurse orafioni
, ni uI ti
grant iabores adtundi, nec tarda Ja borum merces Eftidienda, ut vir·hus fuGcrcicentis experitntia caventisque fimul argutiis judicii fuffieerer. Quem. agiiis nempe phantafia inter ludendun) cunm·
laverat» oportebat ivrmonem ρ riodis-
c-Aigure: vincula
metro-rum in numerus- mutabnes didueere: luxuriam verborum repri-mere : colores per u;■ idos diiuert: dueere
üatentk.m,
premere,ii.iKire fibi: dcnique in rAa obk qiuia
inAexo
fermoni
ad
novos iifus novcS divifias conquirere.. Quod quidem relaxvndas orationisreeomponendaeque ar tifiolum quanti f-uerit operis
abioivere, vel
ex eo patet, quod, pericuüs per Scholas Cyc.icorumLogogra-pboru-mque coufinuatis, inil urando vix quatuor
Secuiorum
morafuffecerir. Ex iilis autcm tenebris quum ad noAram lucem emergere uni c-x omnibus Herodoro, néc immerito,
contigerit::
de virtutibus di<Aionfs, qualis ipfi cesferat, perpoliendae is demuti*candile judicabit , qui eas, quae aetatis,, ab iis, quae
ingenii
lmnfuram patiuntur , feparare noveritr
illis
enim naturalimites-prasfcripfihas, nifi quod inträ
idlorum
ambitum continentur
,nullis incluiit. Ergo ex necesfariis orationis virtutibus, quarum
quidem, quae proxwne
ptatcesferat,
«taspluritnas jamdum
asfe»
cura videtur c) . in Hcrodoto nullam deilderabis. Illo ii
de-frciat orationis orbe, quo m xime roboris aliquid et nervorum
adultte accedit ; danda haec venia aetati,. quae nondum didicerat diffufa fermonis numbra formae artificio vincire. Neque tarnen fententias fortuito comulare NoArum reprehendasj neque nullam
omnino novisfe verborum comp «gern piaster illam,, quae materias
fubiit:. certe, qaae in ordinanda materie argumento, ut
monui-mus*.
Cj Aiitv us tnt;τ o no\v την κυτην χχχντιε ίχιτηίινσχν (fcriptortS hi-ftoriae ante Hrrodotum) την σαφή, xxt χοινην> xxt xxd~ygxv, xxt σιιντομονf
xxt τβ<ί Κξχγμχβί nξοτφνηt xxt μη^ιμιχν. (Txtuugtxv ίπιφχινχβχν τιχνιχην." ircιτ^εχιι μ/ν τοι τα wgx τοι* sgyots χντχν,· xxt xoeots τοα μ(ν· TtXttuv^, fots; å' eÅxrruv..DiQlt*· Hal» it* τ.. Θax. Xx£- Ρ· I38» Syib».
-V*~SMr'
mus, fecuta imminuerat, capaeis ingenii virtutem , non facile
fuipicaberis in fernione iniltuendo fui vefligia prorfus nulla reli-quisle. Sed i(la et alia, il qua; adfuerint, in quibusdam
maxi-me orationibus dj, feverioris grandiorisque fpiritus initia;
quum dubium aliquando faciant legenti, virtutisne deficienrisan
remisfa;
rationem tueatur piurima, qu« Noilro ineil, moliities : certe
neminem a fententia amovebunt, qui univerfam
hefjv
Herodo-team ad iilius cjasiem referendam judicaverit,
quam εΐξομει>ην Ariftoteles ej appellavit; icilicet, qua; fermonis vincula
adilrin-git, difcipiinas iadociiem, ideoque periodis apte cpnclufis
de-ilitutam.
Iilam ifaque disjeda; didionis ilmplicitatem
nos neque
lau-damus neque vituperamus; diligeremus potius
, quum nec
hiflo-ria indignam putamus, et caflisiima;,
qua; jnvenem fapientiam decet, rerum delibandarum curioTitati apprime conveniat: id miramur, tanta: fimplicitati, qua; non arte efTicla fcd astatis in¬
genio innata videtur, magnas virtutes conciliati potuisfe,
Hero-doto proprias, opportunas, integras, conilantes,
nec, quod
peri-clitanti vires forte conerederes, ex iljepida a;mulatione fpoliis poecarum onuilas, Nam nefcio an eam in dicendo prascipuam
Jaudem Noiler merucrit, quod eloquit vim a Mufis edodus adeo ex modeilia hiiloria; folutarque orationis abilinentia
tempe-raverit, ut, relida omni, qua; poetam prodat , olnatus Jajfitia,
virtutem verisiima; poéfeos mutato habitu confequatur,
Hinc fuavitatem et gratiam et magnificentiam didionis Herodotca; ira
extoliit
dy Xerxis ΠΛ. 8- Artabani Π5λ. ίο. Artemifiae Ovgxv. 68.
A-lexandri ad Atbenienles Ovguv. jqo : Refponfio Atbenienfmm ad Ale¬
xandrien et Lacedaemonios Ovgxv. 143. 144,
e) Ή *$ivεχει τελοε ixvryv, χν μη ro νρκγμκ λιγομενον
τε\ειω-$y. Arifiot. Rhetor. L.3. c. 9. Διηξεμενψ appellat Demetrius de Ε
o-tut. Ii-Ts. Fiowing Stile Beloe, Herodotus Translated. Lond.
1806. Τ. I. Life of Hei'odotus, ρ. ιό.
JdKs. Vi>,—.
23
extollit confentiens antiquitas, ut non pladda dieas »ilimatione laudare, led ia depingendo imaginum copia certaref). Aliquid
ad iitam voiuptatem contulisfe videtur propria fermoni
Jonico mollities g), quem idoneum quidem Noder fua» virtutis
inflru-mentum nadlus ita expolivif, ut poderis in illo mr.xime dicendi genere exemplum et regula permanferit h). Certe enim linguam,
quas didudis fonis ex arbitrio auribus lenocinatur placidoque
amat foluti o;is impetu expandi, non inepfe datuas s-qunbili illi
ct perfpicuo orationis iiumini mirifice favere,
quod in *omne
genus dodrina; dsfFufuin, ambitum rerum facili mora complet
allicirque non difficiliori jundura variefatem. Deinde vero de-ledu i) et poiitione verborum dicendique arte figuris
et nurne-ris feienter temperata k) id effeeit, ut in tenue, quod dicunt,
fcri-f) Kat γα§ αξ.ωμα και χάρις αυτών (Herodoti et Piatonis) eπιτρεχει τals αρμονιαις. DiOil. Hal.
π. της λεκτικής Αημο&ενχς δυνάμεως C. 4τ· Παρεσκενασε (Herodotus) τη χρατιση ποιήσει την πιζην φρασιν ομ.οιαν γε· viäui, πείνας τε και χάριτος και της εις άκρον ηχχσης η^ονης ενεκα. Id. π. Τ. Θχκ. χαρ. C. Cg. Καλιλλογια και μ,εγαλοπρεπειοο χ£ιν ίιαφερκσι
(Hero-dotUS et ( hurydides) Id. των αρχαίων κρισις. c. g. 'Ηρο^οτοε c τας νικάς ημών υμνησας. Lucicttl. Herodöt. Γ. Aetion. Ό $ανμασίωτατος και
μίλι-γημυς Ήpoloros. Atheiiceiis Δείπνος. L. 3· Sin8 falebris quaß fedxtus
amnis fluit Herodotus. Cic. in Oratore.
g) In Ηercdato cum omniχ leniter fluant, tum ipfe dialeffus ha¬
bet eam jucunditcitnn, ut latentes etiam numeros
coniplexa videatur.
Quintilian. initit Orat. L. 9.
h) Dion. Hai. Ep. ad Cn. Pomp.
i) Ε. ίζ. ν Ασιη ε^ονεετο πασα επι τρια ετεα. ΪΤολ. Γ, επάρσεις ΊυΧξ?Ι
νίκη. Καλλ. 49* V.erborupi audadse in re minori duo exempla adfV.rt
Louginus it. νφχς Stil. 31. ex Herodoto petita, καταχορ^ενειν Έρατ,75·
Kατεχρεκργη^γ. Πυλ, \%Ι.
k) Kura την εχλογνν των ονομ.ατων και κατα την σννϋεσιν και κατ α
την %ηματΐομ.ων ποικιλιών
μακρω &η τινι rus αλλχς (NB. Scriptores
Ηΐ-iroriae· ante Heroiiotum , quod muitis, qui liunc locum citarunt, inter
alios Lav eher in Prcefat. band credidtrim obfervatum)