• No results found

Specimen academicum artificii historiæ Herodoteæ ideam sistens quod venia ampl. fac. phil. Ups. p. p. mag. Nicolaus Fr. Biberg ... et J. A. Westman Bothniensis. In audit. Gustaviano die XXVIII Febr. MDCCCX. H. a. m. s

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Specimen academicum artificii historiæ Herodoteæ ideam sistens quod venia ampl. fac. phil. Ups. p. p. mag. Nicolaus Fr. Biberg ... et J. A. Westman Bothniensis. In audit. Gustaviano die XXVIII Febr. MDCCCX. H. a. m. s"

Copied!
30
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

.SPECIMEN A C A DEΜICUM A R T I Fl C I I HISTORIA HERODOTEiE f " ? " - - r r -- i * - -v- - · » - -- -- IDE Al.

fp

SiSTENS, _ *4 . . ;·. }J C!'.·. -χ QU

OD-VENIA. AMPL. FAC. PHIL» UPS»

ρ. ρ».

MAG.

NICOLAUS

FR.

BIBERG

,f τ

PROFESSOR REG. ET IN FAC». PHILOS. ADJUNCT. ORD.

, '»felL^*/J

Je ET

J. A. WESTMAN

BOTHNIENSIS.

IK AUDIT. GUSTAVIANO DIE XXVIII FEBR. R1DCCC3C.

Η. Α. M. S».

(2)
(3)

\

Cjrarci,

quidquid arte efformaverhit vel difciplina exegcrmt,

nefcio quam naturam fequuntur, qua: exemplo fit et perenni gratia ad pofieritatem deducat, iiberam, vegetam, fobriam, fui

fecuram fuique patientem. Dicas divitiis affluere, quas igno¬

rant: fpiritum eifundere, cogere, moderari eodem oiis impetu:

operofam et paupertatem et luxuriam indociles pati: illis nihil frigere; nihil infolentius excalefcere: denique ut in fingulas par¬

tes exfpntiantur, regula nulla coercendos nulli non fponte

obe-dire. Itaque, quod et fimplieem interpietamur et prsefagam {ux virtutis fiduciam, fiatiin ab ipfo limine in Epos excurrit

Poefis Grarca; difFufis aequabili ore divitiis, per omncm parn·

rerum feriem paténs: quae tradita antiquitus,

quas proprio marte

inventa, docTxina: fubrdioris involu-cra, res gefias, minifieria

Deorum mirabili lufu mifcens et concilians. Quas vero

indivi-fas Poefeos opes, mox exfiitit matura judicii vis, quae, feclufo

a negotiis lufu, in fingulas fpecies difiribuendo deduceret. Ita

fuis quisque fpatiis conclufi, qui lyra oberrabant quique co-thurno nitebantur, inträ inodefios fines fuum fpiritum enutriebant

artisque diviiχ miracula propagabant.

Suo jam fafiigio Poefis Grteca imminebat, quuin primis

vixdum lineis Hifioria humanas vices defignaret. Attamen com¬ munis fuerat utrique et vetufiisfima in Mythis origo: et Poefis, Ci quid viva de fe judicaret, certe nec fuam naturam ex nofiris

«onceptibus intellexit; et diverfas ab Hifioria partes fe agere, recenti iurore lafciviens, parum fufpicabatur. Itaque, quatfingere

liberrimo aufu nobis videtur, expullulans Poefi« Grxca,

(4)

2 -β&'-ϋί--'ΛΑ·..,- i»

~-^zz3f=r -^r,

pitique fortuna adeo admirationem oranium tenuisfe, ut forori Hiitorias ne jfua

quidem oria concederef enutrienda?; ipfa, fuae

Jibertatis nefcia, Tibi vifa efi: Candida rerum gefiarum iurerprcs.

Adeo uuiverfa Carminis Epici luxuries et ilos Lyricae 'artis

et

ipfa quoque primordia Tragicorum tcfUntur, blufas Giatcas Μιημοσυνην non fpeciofa tantum appelJatione fajutavisfé Matrtm, fed, ut ftlias decebat, vera fide juilisque obfequiis coluisie a). Hinc fadlum putamus

, ut apnd Grajcos Hifioria nec iuis fe

in-vplucris expedire nec proprium crtrriculum aufpicaii autea

pos-fet, quam vis Epica ex finn univerfi, quod amplexa fuerat,

protrufa, moxque in divetfas regiones difira&a, nervös, qui

to-tum continuerant, fibi ipfi imprudenter

accidisfet. Scilicet

infe-euta erat, ut videtur, Feriodum Homericam Htfiodea, fi cum

illa conferas, ex nofiro judicio iJiepida et morofe fipiens:

cete-rum ex illis temporibus ad dodliinam

non inepte compofifa· utpote qua? compagem Epici Carminis laxaret, elementa

fabu-larum fegregaret, fegregatas a fua

quamque materia

recompone-ret, ifioque artificio recompofiris, irrito quamvis labore, reli-quias Epicas virtutis infiillaret. Itaque in duas omnino provin»

cias feparata Myrhorum fupelledlile, unam,

quje eventus resque

geftas prioris avi, alteram, quac com me η ta piajormn de natura

univerfi compledlebatur; in binas etiain

fpecies disfolutum

vidi-mus amiquum Epos: Una Cyclicam formam asfunifit

, qua? HU

floriae; altera Phyficam et Myfiicam b)y quae Fliilofophias viam

fier-a) Quod ad.Epos Homericum pertinet, cfr. Schlegel, Gefch. der Pob'ße d. Griechen u. Råmer, ι Th. pp. 86, 145. Notari merentur

loca Iliad. IL 93, 484 fq. Qdysf VIII. 487-491. Pindart Pyth, I. 179 195. Nem. VII. 20. Epifodia; Ol. 1. 100. III,

19, IX. 44. XIII. 87» Ji8· Pyth. IV. 20. X. 49. XII. 19. Ißhm. I. 14. V. 44.

cet. JEfchyli Yitgaeu, totarn fere: in i-nrx. tt &qf!xs &

H^bjuv^svs pasfim loca deprebendes carmini Epico quam

Tragico ex ipiritu hiftorico aptiora.

(5)

{lerneret. Vatibus Cyclicis praecipua cura fuit, fa&a, quae Epici cccinerant, fabulofa, fuis quorque locis fuisque temporibus

reflituta, accurato carmine retexere. Agnofces impofitam fer-moni ex argumenti modulo primsm legum morumque difcipli-nam: fuccesiit narratio rei adilricla, credula, copiofa: ordo

pedeilri oratioηi aptus, fimplex, ienilbilis, una locorum

tempo-rumque ferie juiuitus: fadtis tradirisque Ildes proprio judicio non-dum explorata : in Epicis, qui prsecesferant, au&oritatis fidera

et interOindla fennoni lumina quarrebant. Denique, ut vatibus,

qui ex Schola Homeri prodierant, juila Poéfeos laus debetur,

fuopte licet judicio in memoriam rerum geüarum unice intentis:

ita ex contraria ratione Cyclicos facilecredas, qui Poetarum nomen ambiebant, rcvera non mfi prima Hiilori« ftamina texuisfe c).

Ad Hißoriam exflruetidam, ii a confervatione eorum,

qu« tradita erant, difcesferis, iflse antiquati jain Carminis reli-qui« päuxillum praeter inclinatas ad feriaiii notitiarn fludiorum euras et iimpÜcisfuna ordinand« materi« rudimenta attulerant.

Reliquum erat, adaitn ifliusmodi

coniliii

gravitate, ordinein re¬

rum exponendarum

, qui fénfui interno hatilenus uni päruerat,

permutare cum altiori, qui conceptibus et ideis continuatur:

porro fermonem metricum , qui Juium Poérarum folido vinculo

continuerat, in Jibertatein pedeilris orationis nafje negotiis

de-vocare: tum vero, inHituta fatflorum traditorumque crifi,

men-tem fuse jamdum phantafias incantainentis exfolutam ulterius ab

imperio aliense iiberarei denique a temporibus fabulofis, fleriii

fcre et ingrato explicand« Efiilorise campo, ad patentiora vicinac

A i «tatis

c) De Poetis Cyclicis quid memoriae traditum fit vel recentius

dijudicatuTTi, recenfuit Fabric. Bibl. Gr. I. 378 ίφ ed. Harles. Acces-fit, ut IVolfium Proleg. ad Horn. 126. fq. Heynii ExcurJ. I. ad Virg» iEneida II, praetereamus, Creuzer: Die hiß. Kunß der Griechen p. 26 32, 119-121,

(6)

4

setatis Aadia narrandi fiudium lariitiamque perducere. Interval¬ lum, quod Poetas Cyclicos ab Herodoto fep.arat,

expletum apod

Grascos didicimus fatis numerofa progenie au&orum,

quos λβ-'/ΰ'γξαφαε ipii appellant primosque fuae Biftoriai conditores fa¬ letant. Quorum quum iingula adeo

opera periere, ut vix

no-mina iuperilnt, arduum nobis merito

judicemus, aeftimare, quä¬ lein quantamque infHtuti

curriculi partem vei ipfi confecerint*

vel ingenio·Herodoti conftciendam

reliquerinf. Id asfequi licet

probabilt conje&ura, futurum esfe, ii ad no/Tram artatem perve·

iiisfent, ut hujus laudt vix exigua

pars prarrepta videretur. Certe

dubiis illos finibus diu inter Poétas Cyciicos iluduasfe

apparer, donec folutai orationis conftanti demum limite accuratius ab bis

fecerncrentur: ceterum vtiligiis horum iedula

opera inflirisfe,

iabores genealogicos continuavisfe, fabulas o1 itji decantatas denuo

feparavisfe, difpofuisfe, excerpfisfe; ultimo, inflituris ad peregrinas regiones itineribus,colluflratis rerum geftaium mOnumentis,

txplo-ratiscivitatum originibus, conquiiiris,

qui ubicumque locorum ore

propagabantur, fermonibus, materiam iiiiloricam auxisfe,

geo-graphia; rudimenta pofuisfe primisque, qutr fideni iadorum

ex-plorant, judiciis fiductam fecisfe dj. Interim reliquias hereici

temporis in vitaGra?corum publica et privata disilparior focietatis ratio undiquaque exAinxerat. Nec

vacuam ampiius vitam facilis

phantaiia nutriebat nec a ludo ambiguis intervaliis gravitas

nego-d) Locum principem crtnmus Dtonyfii Halkar

nasfenfis η igt r*

®*y-våJx xtcgttKTijgos, C.

5; in quo Hißoricos Rerodotom praegresfos

efiumerat et dijudicat. Cfr. c.

23. Judicium ipfius poßerioribus fere, qui rem fubtilius excnsferuntj fundamenti loco pofitum animadvertimus.

Cfr. J. G. Fosfii hißoricis G' tzcis. L. I,

c. 3. reliquosque,

quos

puper cjtavimus, Critieos, ex ufu noßratis sevi

disierentes ^mpie et acute.

*)Ου yxfy gywytτι φημι Tt\nt xupttTrpor ttrut

V OT ocy ινφ/ροσυνν ptv

ιχγ v.urti fauov fxiTvuoTts itxytt ίωμκτ

(7)

negotiorum feparabatur. Contra impeditac publieis utilitatibus

privats, privatis publica;: fervida in utramque rem civium ftu· dia: commercia populorum, cömmutätiones rerumpublicarum, in juribus arquandis vices atque disfidia ingcnium Graeeis, natura mobile, fubaclum multiplici difciplirifc, in amplitudinem celebri» tatemque Vits diffuderant. Itaque a mythis fides populi et fludia

«ivium paullatim alienata: hilloria a Pcfieos, deleClafio a do-Turins confiniis fenfim expulfa. Tandem Poefis, Lyrico errori

indulgens, in fe reflexa, animum ipfa fiium, mulfa fapientia

or-natum, contemplabütur. Fadta hinc illi fiducia libero aufii

fuique confcio mythiqam materian) ad pröprios contemplantis

ünes inileftere e). Cui quidem libertati quum ars Tragica ex fua indole confvlentius etiam induigere incepisfet; jam cerris

fpatiis a Poeii Hiiloriam lux fcrvitutis confcientia, in re fadta defudantis, feparaverat fj.

Hsc fere, quantura nos perfpicere potuimus, fuere admi-ßicula, qiue Hifloriae tondends longus dcbuerat feculorum

de-curfus. Ut prodiret ipfo, prsrtolatam dicas aevum, quod

even-tuum pondere et ubertate, rerum gerendarum

inagnitudine,

vi-rium civilium in illuftrem icenam concurfu fludia hominum ab antiquarum fabularum tenebris ad fplendorem pracfentis aetatis revocaret. Nempe huic ii accedere jubeas hominem, qui, fui

iectft-tty.tvoi i£eu/s* nxpx fr τξχτίίζχα

σιτχ xxi xgttxv' fttSv «P ix xgyrijgos u(pvfftruv

w>o%o9f φοριησι xxi Χιπχιχσι* Οdysf. IX. 5-το.

e) Inter rnulta, quae huc pertinent, loca Pindari, citame» OL J.

55, fq. XHL 130.

/; Accesfit fcribendi artificiumiftis, u-t apparet, temporibus

in-, crebrefcens

faéturaque vulgatioris ufus. Cfr. IVolf. Proleg. ad Horn. p. 70 fq, Iii quo quidem artificio multum opis fuisfe ad laxanda fer-xnonis metriei \iticuJa, ipfamque, ut ait, Mythoruxn loquacitatera •ompefceudam, prolixius demonitravit Creuxtr Op. cit. 40-43.i

(8)

feculi indolent et vota interpretatus, noverit fubfidiis prscteriti uti et iaopije piarfentis ingenio iriederi, probum,

gnavum, ore

placidum, potentiorem confiiio; habebit fui demum fpiritus

hi-iloria Interpretern. Perficis beliis coicvuin Herodorum fata

fere-bant, nobilioris disfidii non imparem Homero narrarortm

jucun-dumque causfa: vidricis oratorem.

Scilicet inter dulces illecebras faiientisque femitas via: ünum

eil Herodoto propofitum, conftanti arte fervatum, certamen li-bertatis Grxcas cum impotentia barbarse dominationis a primis

fufcepti periculi initiie ad fupremam excusfi ketitiam deducere. Seena grandis, confpicua, patens, quaquaverfum exp:icabiiis:

ex una parte concjuium anguilo fine quidquid decoris habet

exculta humanitas, quidquid prsefidii, qua: ad iueem emeigir:

ex altera vafiis fpatiis disleininatum g), quidquid

in rehquum

orbein barbaries vei feriratis vel luxuria: ingesierat. Ur enan in omni artis opere , ita in Hifioria eam rede prasdicabis argu-meiiti felicitatem, qua:, quum nullius omnino fabulam vitre

arceat a fua iocietate* aiiquod ramen habet iibi proprium ,

certo limite jfinitum, quod partes fingulas alliciat et amico

pon-dere premat. Sequitur artificioin difpoiitionis, quod, ex operis

futnma defignandum, in tanta tarnen rerum interponendaium

copia et variefate vix difficillima diligentia con-ftunmabis: ia

Herodoto credideris Poétis ingeniofe furreptutn, quanrum umquant

gravitas liiAoriae paiiatur, ambicus Epici oeconomiam asmulari. Cui tarnen non adeo indulget,

ut non confiiio regat, dodrinte

primas partes tribuens: cetermn voluptatis cum dodrina compo-nendae fingularis artifex. Temporis vero rationes indiligentius

No-g) Süperbe Xerxes UaXv/xv. 8» " tutss rt, ait, y.xi ms mroist

•vcTktjfftitiXUgits y.xrxsrpt^o/xt^x - - ytjv την ΪΙΐξσ^χ xito^t^oy-tv τω Δ<οί xt^ggt

ο/ΛΗ§(ατχν. χ γχ§ δη χωρην yt xfrgjuujv χχτοφίτχι ο yXios apxxgtitaxv τϊ)

(9)

7-N'ö-ftro fer vatas tantuni rbtft ut jufiq ineufes; ut ex fuperiori

confiiio fiiam hifiorbm motft-ramis, fit cjuoque, quod firenue laudemus ffcpicntii.m k). Ni.111 a principo reium ex temporis

ferie per fufeeptum argumentum deeurrere reefie afpernatos

vidi-mus et Momerum et Herodotum: immisfo in mediarn fabulain

auditore, illum credas-, ftcuio lufiiΛ occafiorfe jiäta, eventus ,

qαos anterior fft.s tulit, volubili fermoni intei miieuisfe : hunc facilis largieiis,fi fequeris atfefitiéf, conftantijudicio finguias torius

partesx ad propofiti meniuram revoc&sfe , locique, quo praefentibus

prieterita vieesque rerurn continuitati adlionis intenexit, exquifito

dekdu, tumuitum varietatis in numeros et concentum vinxisfe i).

In»

'

k) Itaque, quod diffieillimurn in difpofitione biftorica jufto putabis, ordinem ineunris maxime hiftofiae ita mftruere, ut fabulae, quae infe-quitur, principi totique argument-o foiido vinculo immisfa confpiret, ex ifta potisfimum arrificii fapiertia, propofito tion tempori fervientis,

feücisfirne fbl vit Herodotus. Nam a Lydis ad Perfas procurrens Κλ*/. 6-95, poftquam in tempora Cyri, qui hos everterat, iticidit, mox in

Medorum hiftoriam, negle&o temporis ordine, divertjt: cui ad

tem-pora ejusdetri Cyri deduftse 96-107, hiftoriam Cyri pueri Medosque fubjugantis commode fubnedit 107-131.* deinde in reliquatii Afiam in¬ feriorem, quae Graecis hominibus exculta» Lydis paruerat, procedit 141-177: unde in Afiam fuperiorem cor.tendens, monumenta

Asfyrio-rum Babyloniorumque perfecutus 177-201, tandem profprftum ilbi

adeo expedivit, ut, quum ad gentes reliquas. Masfagetarum ,

iEgypti-orum, Scytharum, Indorum, Lybum properat, perfpicua den,um fit

leftorum cuivis tota coniilii prudentisfimi confenfio, qua ex unitate eontinua biftoriae Perfarum prodire jusferit cognitionis, quae ceterum

orbem ample&itur, fuccrefcentis perpetuam amplitudinem.

i) RefteDionifßus Halte, qui criticorum antiquioris aevi nefcio an

aeutisfimus, carptim licet obiterque, nec ex inftituto, Herodoti laudee

perfecutus il11 &xxvStSijs yev tois xgovats xxoXaSwy* ΉgaSorti Se txis ite~

§ιοχχις των πξχγμχτων - - - Sitge\d"u.v tt ngx^gis ίΧΧηνων χχι βχξβκξων

ereaiv oyx Sixkotiois χχι eirtwi ygvtygvxis ev- τ xis τ§ισι yneigois, χχι nxgx-ygx4>xs TTjs ΈΐξΙ* φυγής rtjv l>?cgixv, a Ste<T7txcre ryv Stiiytftriv. αλλα avyße-ßvxe τω ygv (Thucydidl) y.ιχν inobeaiv Χχβοντι πνΧΧχ ποιηιϊχι ye§v) ro iv

auyx' tu St (Herodoto) txs noXXxs χχι aSev eofxvixs vnoåeaeii irgoeX«fitvu%

Ρ

(10)

In hiftoriam Lydorum gentis, fuo jamfato rnatur«, ab initit medias irruit, primam disfidii Helladis cum Afia causfam

ex-plorans k). Croefum fua fata morari frufira conatum tandem

iuperior Cyri vis opprimit. Inde in hifioriam adolefcentis

Im-peiii Perfarum citatus infertnr. Ex bujus autem centro univer-tum terrarum orbem firtit intuendum. Quod atrendere eo magis

juvat, quod in ifio maxime confilio lateat, quem in Herodoto obfcrvavimus, decentisiimi ordinis et voluptas et intelligentia,

Quum eniin nulla datur apfa partium confpiratio, nifi cui

in-ventus fit proprius locus, ex

quo fingularum rationem et

men-furam candide intelligasj propriam hane laudein Hifioricorum

primo adj'udicamus Herodoto, difpexisfe fhtionem , ex qua

di-irietienti reliqua rede tefiimarentur. Commodam vero elegisfe, laudemus magnopere, equidem ambigo; quum, inrer plures,

qutenam prasoptanda esfet, propofiti finis iatis aperte indicartt.

Nullius enim nifi imperatoris populi fatis Ldisque gentium

ce-teraruin , quas iile feeptro concluferat vel vicinia contigerat,

fata infiitutaque inneefii potuerant. Praecipua'm autem bujus

dis-pofitionis virtutem in eo quserendam ρ Utamus, quod et

immeti-fuin creicentis pottnti* Perfarum circuitum oculis fere ipfis

pingat ifta moraniis narrationis luxur'ies, in fiugulas partes «quabiii

Otio efFufa: et in admirationem fimul virfutis G'secte, cujus

pre-ne tirociniis coniundbe id fata dederant, ut tantum torrentem

fiifieret, prasparer fiudia animosque auditorum. Agnofcas

fim-plicisfima; artis fapientiam, nec Homero patri incognitam, qui

magni-<τυμ,φωνον §ν σωμχ πεποινκενκι. Epifi, ad C*t. PompeilWt. Ed. Svlburg,

ρ. 130. Succinctam argumenri totius delirieationem dedit Larcher in Prcefat. ad fuum Herodotum. p. 25-32.

k) Irae Achillis disfidiique cum Atridis fufcepti fubit memoriam

imago. Curiofius, quam verius crediderimAb.Geinuz initium et finem

Hiftoriae Herodoteae cum initio et fine Odysfeae comparare. V. De-fenfe d'Herodote in Μem. de l'Acad· d. B, heitres XIX. ρ. 115, fq,

(11)

mägnitüdinem

Achillis

otiofi

ex

oppofita

adverfarii

agentis

fpo-liisque heroum, quos

ille

deferuerat,

onufti

fiftit

imaginatjoni

prselibandam.

Denique

quod

regionura

habitum

populorümque

diverfisfimorüm initia, mores, fata, ut

fingulis mobile jugum

imminuerif, ita ordine expbnat;

nefcio

cujus ex motu

fpeciera

vita; tabu!» ,qu» aggregata figurarum■

mole plerisque

fcribentium

riget, Νöfter infinuaverit.

Quid

quod?

confilium

tanta

bene

fufcepti fiducia

peiTequitur,

ut terras

natalis

Gr»corum,

inultis

quantumvis calcaverat

ipfe

tumulis majorum

religiofam,

tarnen

initia hiftori», progredient!

Perfarum

interpofita fervirc

jusfc-rit IJ: ordinis fecuro animo

propofiti,

non

aliud

üt

interpre-tor, luculentius argumentum arbitratus, quam

fervati conftantiai».

Sed brec hadenus. * Id enim evincere conati fuimus, in

laude operis ftrenua arte

defignati,

totum

illud, quod

Epifodia

fpedat, artificium,

ilve

opportune

inducendi,

five

ftamini

Con¬

tinus; narrationis folerter inferendi confilium qurefiveris, ultimo

pofitum esfe. Nec in iis, qu» a

confilio

operis

magis

remota

videntur, difficile esfet in

Herodoto,

docendi

tempora

capesfente

diiigentius, tarnen peculiaris et

artificii

et

grati»

exempla

defle-dentis a via iterumque revertentis addu-cere m).

Qu»

fi

pro-B ferrc

/) Κλ?ι. 56 69. Tif^. 39-96.

m) Ex multis pauca ledori, ii quis fubtüius iftas veneres per-quifiverit, indicamus. Commodi transitus exeinplum babeas Ej>«r. 51-61:

pulcri, nec ab ingenio Homeri abludentis Μ^λπ.. 85*87· cfr. Iliad. ill 161-245: audacioris, quem nec Ariofti poeniteret, Τι^φ. 50.52-55:

reditus piiicherrirrii E^wr. 94 init. cfr. T*^· 105. Nec defunt tamen

exempla transitionis, ingeniofae, fateor, et semulantis poeticam, fed

fortunae et interdum difficilioris: in orationibus Tef<p. 92. Ε§χτ. 86:

ex Gmili Te§^. 67-09: ex momento leviore Ε§kt. 115. ΐ2θ-ΐ2ΐ. Ovguv,

105: aiia ut prastereamus non nifi temporis ferie cum praecedentibus

conjundse. _ Nonnullas Noftrum narrationes Κλ. 34-46. Θ«λ. 39 fq,

48 fq. interferuisfe, ut dodrinae, qua fupremam contineri hiftoriae

(12)

ferre fupeiiedemus, »d in causfaeA, quodnec in Anguiis immft?

rari iiceat, tcacUntibus fumma , et maaifeiiam illud in NoAro Audium , quavis occaAone in finitimas partes narrationis

excur-rendij acko aniare centingat, iegeatibus antiqua, ut ne excufarc

quidem prolixius videri velimus. IAo enim faciiiimo fermonis

lapfu, quo expandi iequabiluer et veluti circumfpedare, quid in

fuum aive'um undiquaque rapiat, videtur audienti, nefcio quem

ex exAinifla setatis Epiese Jsetiria

fpiritum

fuperAitem in

adole-Jcentém HiAoriain immigrare jusferit Herodotus n). Certe pro¬

prium eA juveni menti,quas res humanas cognofcere incipit,

du¬

bio ex novitate vel luxuria facultatum iimite, quaccumque aeiem Aringunt, mox memoratu digna judicarej miracula naterre , res

geAas, vicisfitudines morum mifeere in narrando; Angula vero ,

ex ienilbili loco furrepta, in intelligendi confinia attrahere, 11t novo rerum ordini, quem idemtidem meditamur, immittantur

apto juncflurs artiAcio Ad iAum autem conatum A

acceda^,

incepti ex iententia fuccedentis Aducia, nec miraberis difHuere

interdum narationem et juveniliter exfultare: et iAas fere divitias

narrationis, qu?e nullam non ambientis umverA partem contre-(Aare geAiat jfuasque foeiam vitae immittere, facile diAingues a

diligentia fequioris aevi^quife, diveiAsAmam materiaui adgregando, dignitate HiAoriae neglecAa, veraui paupertatena

operofa

celat.

Itaque

Ab. Géinoz repugnavit Larcher. Litern non dirimioms, fed in illius

fententiam inclinamus.

«) Quam venustatem exquifite pro fuo more eumdern Dionyiium perfenfisfe, ex fequentibus patet: cvvtifrws 'Yl§ofroTos ort vxou μηχος

uvο λογχ ί'ιηγησα, uv y.tv uvuvxvffeis tivxs Χχμβχνη, rus φνχχς tu» uxgou>~

fAtvwv vfreys friXTiSeTiv' txv fre ιπι των χυτών μινγ ηξχγμχτων , χχν tu μχ-7<.iTx ιπιτνγχχνητχι, Xvvti Ttjv χχοην τω χορωΡ νοιχιΧην ιβχ\η$η νοιησχι την

γξχφην, ^Ομηξχ ζη\ωτης γ^ίμινος. κχι yxg το βιβλιον ην χντχ λχβωμιν9

μ-txgi της ιο/χτης συλλχβης χγχμι$χ χχι uti το πλαον ΐπίζητχμιν, Ερ, Λ$-Gn. Pomp. Ed Sylb.

ρ. 129. Cfr. Odysf. XVII. 517-521» c£2i OT uoifrov χνη$ itoTifre§xtTXt> otTTis Stuv ιζ

unfrei frefrxws tve ιμ.ίξοιντχ βξοτοισι

τχ ί'κμβτον μιμκχσιν χχχΐμινj t νvor ttttfry.

t· -?

(13)

Itr.qtie dum fpedaculum

pandit

et

perfonas

ex

orbe

infenfo

oppoittss in arenatn inducit,

ad

agendam causfam

principen*

prxparans dudia auditorum j

Γιιο Noder ingenio

indulfit,

lu~

fitque maltiplici dodrina:

avidus,

quidquid

per

habitabilem

ter-rarn nofatu dignum vei mythus fabuUbatur

vel ipfe

perceperat

fuisque oculis ludraverat, in vacuam

fcenam

ingerere.

Undc

et vifus multis o) voluptatem Odysfea; cum pulcherrima

com-page Iiiados, »mulando utrauique,

fcienter

conciiiavisfe. Ceterutn

non temere, fed confilio et tempore opportuno, in iflam luxuriam

divagatum Herodotum fuisfe, argumento eil caute

verfus finem

operis compresfa narrandi ampliiudo. Nam indrudis

ad

decer-tandum viribus, ut in fui confpedum adores fabuia: prodierunt,

in apertam hiiloriam incurrit, refedisque ambagibus acer pj,

mora; jamdum impatiens, exitutn urget.

Si prdpria ed laus hidoria; in exponenda rerum ferie

ado-rum eventuumqüe fortuitatn quamvis fpeciem menti contempla-turze fudulisfe, magnam procui dubio idius laudis partem jara

asfecuta videbitur narrario} qua; ad unius adionis magnitudinem

exhibendam, quidquid referat ilnguiare, iiiigatum continuo,

jubeat ultimum concurrere. Quum enim ad removendam

fuc-cesfionis precariae inimicisfimam imaginem primus,iit gradus in¬

telligentia; humana; obfequi, qua; causfarum et effeduum

perpe-tua lege componi jubet, quidqnid in vicibus rerum ipfi

con-templandum objicitur; patet ex adionis principis unitate

eate-nus certe prodituia esfe tirocinia ordinis, quem inteliedui

pla-B 2 cere

o) Vid. not. A). Ubi in comp3ratiorribus hujus generis

inftituen-dis totam potias quam partes fingulas fuafimus

ponderandas.

p)Itaquea 96.—ΐίολύμν. i. pritnum pertexens aftum fabulpe,

multo, quam häftenas, inEpifodiis cautior moderatiorque Noder appa-'

ret: per tres poftremos libros alterurn deducens,

quantum fere patitur

rfarrationis perpetuse otium, Xerxisve itineri

procedentis seroula in Noftro pompa verborum, fugit ftrenuus mora«. diverticulorum.

(14)

cere pernovimus, quatenus, illa vel negleda vel nondum

in-venta, hujus diligentia nec provocari queat nec peifici nec iibi demum ipfa condare, Er certe ;.pud Herodorum connexionis» quas causfas rerum perfcquirur, penitioris incrementa h«ut ne¬

gabis luculenter manifeflari: quantum enim rationes rerum vel

perfpicere invedigando, vel in ferie narrationis exhibere f.,dis

intertextas per formam operis Epic-am, vel perfequi

regredtgn-tes per iimplieisiimam judicii pictatem umquam Nodro licuitj

tantum fere, ii quid nos judicamus, ad idam rerum humana¬

rum iaterpretationem adfpiravir. Itaque quid prius exponat,

quid poderius, caulus circumfpedat: ii res major gerenda ed,

coniiliorum tempora er rationes follicite disquirit q): ii deeft

cerra noritia, probabiles inducit rj: il alias res habet, alias

honedatis publicre cura obtendit. veras a falfis acutus difcernit sJ

ex ingeni© hominum condlia tj et eventus u) aliquando fed

obiter expiicat, naturas qu-uu libertatis audacior xj iurerpres:

rerum exirum, adcurato gedarum decurfu conclufum , diligentia

iima triorum locorumqug notitia yj praeparatr denique in tanta

rerum humanarum divinarumque vicinia ita ambarum viees et dtscrimina fervat, ut, quod ex fupremo fonte plenus ipfe Nu-minis

i

q) Exernpla habe in θαλ. 1-4. E^ar. 94. Πολυμν* 5~10· 12-19» artis »n hac diligentia varise, critice exigentis, enarrantis folute,

rhe-terice adornantis»

r) Κλ. 19r. Ovfxv. 54 6g. 87-S) θ<*λ. 146. Ejjccr» iog Qvgxv, 109.

t) Κλ. 73. Θ*λ. 24. 2p. Κκλλ. 41. fO Ουξχν. 86. Κ*λλ. 62.

χ) Nec tarnen ideo felicior. ©«λ. 104. ΜΛί. 36. Sed nefcio quo deceat iimplicitatis candore fumma in phoenomenis naturae expli-candis imperitia, avidisfimo explicandae amori conjunfta, cujus in tvrtfir* 24. fq. exemplum Nofter dedit maxime memorabile. Integri-latis hiftoricae docurnentum certisfimum in MfX«·.42. ipfa exhibet enar?

rantie ignorantia. Neque tarnen ubivis fuo conatu excidisfe, exempl©

erit in Μβλ*. 31. coli. c. C. 7. tentata rei inhabilis explicatio» yf) Κλ. So. EvTéf*. 5»

(15)

minis fimpliciter

inteliigit,

pergat

i»penumero

integra

mente

niore humano exfequi zj.

Rem tetigimus in

Herodoto

»fiimando

certe

non

levisfimi

ponderis, fed

omnino

dubii

argumenti,

dW*$αιμονιαν,

quae

pro-bnm fa men virum decet, candidam,

iimplicemverecundam.

Si enim ex una parte vix

negaveris,

in

fadis

dijudicandis

caus-fisque evtnfuum

naturalibus

perfequendis

ex

i/lo

rerum

huma-narum cum divinis commercio limites et

poni

prsecipites

a)

et

frequenter

iuterturbari

b):

tarnen ex

altera

parte

confiderandum

ed, tsntac in Hidoria virtutis

esfe

fata

hominum

ex

religiofo

potisfiinum

loco

contemplari,

ut

praefentiam

Numinis

majori

intervallo fejundam ii et cuperes

intelligenter,

tarnen,

qualis

ed propinqua et

imminens,

talem

fortasfis,

in

fupremam

hido-rias unitatem internus, impenfius ames.

Sei

licet,

quodeumque

unum inrelledui humano pofitum erit, quum, utpote

finitum,

rationi nihil omnino lasfabiie habet,

niii

quod

ampledi

fuadeat,

correptis uni,

didudis

fpariis

illi,

pingenti

ideaS

vario

lufu

efficlum, tarnen,exemtum

vinculo

causiarum

effeduumque,

exe-untis fabu'a? human» vindicem, Deum:

feqüitur

ex

officio,

quod

humana quasvis ex

menfura

hominis

totius

pioponere

jubet,

eo

minus hidoriam eximi posfe, quod nec

fada

h»c

nude

referat,

fed feriem fadorum menti obtuendam

admoveat,

nec

libertatis

cum necesfirate ratienem ultimam,

iiifi

in

idea adumbratam

ad-fequi iiceat. Itaque,

confummato

opere,

placidam

pacem

menti

Deo conciliatas adio ad exitum deduda

adfpiret

:

quidquid

agat

vel patiatur humanuni genus,

referat

mortalis

homo

ad

fe

et

definat mirari: denique, quum

nihil

humani

a

fe

alienum

didi-cerit, ex immenfo licentiae errore quasrens

diverticulum,

adfue-feat vim univerfl univerfam nifui iingulorum

iingulari

oppoiitam

et vidricem revereri. vvUt autem philofophi»

uius

increbuit,

ita

ex

(16)

*4 '

"S"*» ,ΐϋΡ^^3

ex iftiusmodi idea hiiloriain moderari difficilliniufn fuit. Natu et odentationem fugii nimisque ambitiofa fui indicia: et

quum. fuis tarnen vinculis ita univerfum opus contiuere debeat, ut ad fui manifeftationem iingulas partes confpirentj ipfam judicandum

,είΐ ideam nec excitaii posfe nec adnutriri, niil cujusvis [am

confcientias vicina agenti cogitantique fponte obludat. Gratulan-dum itaque Herodoto, opus in pofleros ituruwi ad menfuram idete exigenti, quod nullam ex longinquo querere necesfum haberet, quam argumento fubflerneret, fed posilt eam arripere, quje fute pietati, fideique retatis fibi confona', religioni denique hominum ipforum, quos agentcs patientesque in fcenam

indu-xerat *), optima conveniret. Aceesilt quod Epici carminis di·

vitias hxc eadem idea fed iaxius continuerat; Tragicam vero "Gamenam ab initio feveris adeo legibus concluferat, ut in illa

una cardo novatas artis verti videretur.

Scilicet in idea fatf divini, omnis, qua' fenfibilem rerum ordinem iupereminebat, hujus atatis, quacumque erat, fapicntia continebatur: iilius vim doininari in rerum natura vicesque

par-ticuljc hujus, mortalium.hominum , revoivere prima philofophia

edocuit; accincbat vixdum nata poefis. Adeo nihil jam tum

creditum tam altis radicibus ftare, qüod huic non debeat

favi-enti ludibriutn c) : esfe vero modum in rebus humanis, esfe

fubobfeuram fatoiutn difciplinanij ultra quam nec fapere nec

eva-*) Perfis communes cum Graecis et fati et oraculorum timores

fuisfe, aperte oftendit oratio Artaban? Πολνρν. ίο: fuperlritio ftlardonii

Ovj>stv. 133-136: refponfum PerfaecumTherfandrocoenantisΚ«λλ.16.cet. c) Κλ. 33. Cafu credas an confilio faftum, ut mox ab intio ope-ris fumtnas fbae fapientiae ideas uni ex feptem fapientibus Graeciae de-derit Nofter cum Croefo eolloquenti proferendas? Sed in ipfa

argu-menti expofitione, Κλ. ι. brevisfima licet, et, qualis tantum Virum

decuit, fimplicisfiraa, ideam fati commode dentis,nec conßlium nega-veris, et, ni fällor, adamabis folerdam.

(17)

cvagari liceat impune dj: esfe Deosf /inIum, qui div?na ab

humanis feparant, dtiigentisfimos cuilodes ej, non dominos fa-tifj fed miniilros: manifeflo crimini gjy contcmtui Numiiiis kjy confiliis injuftis ij, in jure exercendo immodeftize kj, ipfi de-nique immodicx mortaiium fortunas IJ illos infidere et veluti exeubias agere, ut quidquid vei fuo arbifrio vei re ipfa ex ineufura univerii emancipatum tentaverit propriis viribus

emer-gere, id ulcifcendo l) ipii vei deprimendo mj, ocyus nj,

fe-lius oj, fato fibique pj gratificentur. JNec fumma tantüm

operis et aftionis principis exitu, fed ilngulis etiam eventuum incideatium momentis; neque difertis folum fententiis, fed toto

expofitionis tenore adeo Nofier rerirm geilarum vicifisfitudinefti

ex illa potisfimum idea inrtruit et connedit, ut fenfibilem even¬

tuum confeeutionem miratus, facile credas aeterno fatorune exemplo defignatam. Hujus autem effigiei cum fuo exemplo

iimilitudinem quum iilorum temporum innocentia ad eandem

fen-d) Of yu§ S'tov avxt τον ιπιοντχ srtt njv ϊλλ«/«, αλλ' χν^ξωκον' stvstt .is Svyrov xisvu, xis scscSxt, τω xotxov s% ufXVS ytvoy.«ω χ cvvty,tx$y' Totfft is ytytToiat kvtsuv ysyiTu. o(pti\tiy ων χut τον ιπιΚχννοντα, ων sovra

SvfjTovt «7ro τ Vi io£yv tcstssiv uv. Πολ. 203·

e) 'Οξκν ων tu υπιρνχοντα. ζωχ xsfxννβι ο Qsov, xis tcf φαντχζι&Μΐ,

tu is ay.txgu xis ysv r.vt^st. oguv is mv tiv oixtjyxTU tu ytsytru ust nut

isvigsx tu retuvTu utotkiixtsi tu βίλί«· - - X yug sof (pgovtsiv otWyf /usyx

β $sof~V suvTov. Π.λ. JO*

f) Tyv vtsnoxysvyv juagyv uivvurtv sτι urroCpvysttv xxt $tu>· Κλ. ρΐ· g) θαλ. 126-129- Καλλ. ϊι6-Ι20· ΕVTtgir. J20.

Il) Εξχτ. 75· Qvftxv. 129. Καλλ. 65· ..-·>♦

ι) Εgut·, 86. Puicherrimam doftrinam nioralem in refponfo oraculi b. 1. allato, vei nobis non monentibus, patet.

k) Μίλττ. 305.

1) Θαλ. 39-44· Condendi poematis Schillero eximium argumen¬ tum, quis ignorat?

m) Ονξχν. 13. ri) E§ut. 72. o) JU. 13-86. ITU. 134. fq. V) cO it 0f«y, y\vxvv ytvtr&s riv *w>iVot, fötvigo? ev αντφ ivgiaxtrut i«y. Πολ. 46.

(18)

fenfuum fijem exigere non dubitarerj nec miraberis Herodotum,

perpetua oraculorum ierie q), fati piasnuntia mobilique fubiu-centis inter tenebras fimulacro, viciniam utriusque ordinis, et,

fi loqui liceat, parallelifinum expoluisfc. Quo quidem artificio, conftanti quippeet fenfibusaccommodato, nefcio an maxime faefium

fit, ut Hiitoria. Herodoti, orbis, ut antea monuimus, univerfi

fpedlatrix , Epopoea: non externum modo habitum et peregrinos

colores, fed ingenium et iatimam naturam multis vifa fit

ex-primere r) Ifia vero Hifiorias inftrumenta fi qui diligentius

vituperaverint, hi erunt fere, qui, ut fecuri euiineant, laturos

setatem artifices jubeant asvum , quod natos vidit, prascipites

re-linquere. A quo faftidiofive talem gloriam fpernerent, five nondurn cognofcerent, Grascos tantum abfuisfe confiat, ut po-tius, compledendo quidquid in moribus venuilum, in opinio-nibus humanuni) in religione fandtum prioris temporis fapientia

ingesferat, fummos fui Höres compofira arte libarent; ex amore setatis, cui placuerant, commendari gratia; pofieroruin prasoptantes.

Ab ideis, quas totum continent, diverfa efi ratio

judicio-rura fingularium, qua: ex penu exporientias depromta vei in

rem narrandam transfundere vel extrahere ex re narrata in civilis prudentiac ufum confvevit prolixior fequioris asvi fapientia. In iftiusmodi autem judicandi ambitum Nofirum rarisfime

ex-

cur-q) A primo refponfo Κλ. 13, ad ultimum Κ«λλ. 43. nusquam

in-terrupta. Fidem, corruptionibus oraculorqm candide relatis Τιοφ. 63.

Ε?κν. 66, ut videtur, nequaquam temeratara, expücite urget Ovfxv.77. er τοικντχ fxtv xxt xrus evxgytus \tyovri - - xre. ocvtos λεγιιν tü\usm, xrt Tcxf άλλων tvJexojHKt. Fidei in prodigia, huic connexas, non eil, quod

euuroeremus exempla.

r) In fato fuprema Hiftoriae Herodoto unitas: in voluntate libera

et prudentia civium Thucydidi. Oracula illi: huic conciones prsecipua

unitatis fupremae vehicula reéte appellaveris. Πou/rtis amborurn opera appellat Dion. Hai, »r. τ. ®χχ. χ»ξ.

(19)

ctlrrisfe jJ is non magnopere

mirabitur,

qui

et

comparandas

div itias putaverit, antequam

in

iautiores

fumtus

inipendantur.

Sed coi-nparatas eriam in

ufum

, quem

pragmatieüm

recentiores

appellavere,

potisfimum

disfipari

vix

amabit, qui

didicerit

du-bitare, an ui!o probabili argumento cum arte

hiilorica

conciliari

posiif fcientias qualis

demum

cumque

vel

coiiquirendie

diligentia

vel conquifi as oilentatio.

Hac itaque

venia

hißoiicis

concesia

j

ut judieia ledorum apte

cieant

fcienterque

acuant,

maxime

apud

eos commendamus in fententia proprio ore

ferenda abiiinentiam»

in prasparanda

candorem

et

modeiiiam

>

in

rebus i

ρ

ils

enarran-dis ilLiti) aequabiiis idudii

inregriratem,

quas

fingula, maxima,

minima, five remota fueiint,

five

vicina,

ut mos

eft

artis

Grascas magiftris,pari amore

complexa,

perfonam

enarrantis,

fuö

operi intentam , vetat

circulis

ludentium

iiniuifceri.

Quam

qui·

dem liberal iratem animi ab omni affedlu vacui

ij

fponteque

ia

humana quasvis patentis

u)

eo putamus

potiori jure

apud

No-C ftrum

s) Uitra crifin rerum phyficam vel fa&oram bidoricatn raro,

quid

ipfe cenfeat, fuo ore proloquitur: a faftis laudandis vel

eulpandis

egregie absrinet? d^ta, ex quibus laudet leftor vel reprebendat,

critica

fere •diligentia couquirit. Reliqua judieia brevitér, ut gnomos paene

cr^das, euuntiata, fuo nec acumine deftituta (e. g. Κλ.32 Θ«λ. 53.

ΙΙολ. ro. 47-' fe<* ea Tar*lora· dialogis et orationibus infert:

enar-Tantem rarisfima morantur. (Θ«λ. 38· ΓΤολ. 152. Qvgxv. 3.)

i) Ita odii in Perfas Xerxemque ipfum ne levjsfimutn quidem in

Noftro veftigium offenrles. Potius, quae laudi fint, dicas , ne inter-ddt-re-nt, follicitum cavisfe. Quid quod? ipfos Grsecos μ^ιξοντχ!, pa¬ triae communis proditores, excufit. Πολ. 152 Ceterum quid dici pos-fit liberal ius vel fuavius efFerri, nos quidem npfeimus, fequeirti fen¬ tentia: Πολ..c. cit. ιπιαχμχι Ji τοσ&τοt ort et πχντes uv^ounot rx otxux xxxx (male fa^bi) is μισόν avvivitxxttvs χλλχ£χ&χι βχλο/χινοι rotat π\η-σtotat. laxwi/xvris otv is τχ των ntXxs xxxx, 'ocanxatws ixxros χντιων

χκιφι-ξοιχιτο οπιαω rx ισινιιχχντο.

u) De diverfic populorum morbus, legibus, inftitutis quid ipfe

fenferit, diferte (Θαλ. 38.) elocutum, a regula magnanimijudicii, vere <dicas, per totum opus nuraquam aberravisfe.

(20)

ilrum Herodoium laudandani, quod Grasco homini, quem lx»

tisiima enutriverat iibertatis Grascas adolefcentia, il iludium, quo in patrias mores, iniUtuta, res geitas ferri videtur *), minus etiatn diligtnter celasfet, foriitan fuerat excufandum.

Sed diduri de expoiitione rerum Herodotea uberius, ptas-monendos ledores judicamus, ne virtutes, ii quas

indicaveri-mus Noilro proprias cum prasceptis exquiiitas artis mirum in

modum convenire, illas mox confilio efformatas potius quam ingenio ad fimplidtatem astatis compoiicas exiiliinent. Jile

enim feilivus artis facillimas lepor nefcio an in uila negotii hi-ilöfici parte lastior excurrat, quam in illa ipfa, quam diximus,

rerum geilarum expoiitione. Quum

suttm ad fpedaculum

re-rum humanarum tum demum integra animi vis aJJicitur, ii

me-dio iilo loco ab o'culis ipedatorum poiitsc res luerint, ut r.ec libertatem contemplandi nimia harum vicinia impediat, ntc na¬

tura tarnen, qualis fpirat ipfa

et individua, exhibendas veiitatcm offen dat intervalli magnitudo; dici vix queat, quantum hiiloriae conveniat in rebus enarrandis iiquidisiima illa, quam proprium

prifctim Epos fervavit, expofitionis temperatas perfpicuitas. Cujus

quidem vini in eo pofitam judicamus, ut nec fadum r.ude

cx-ponat, ipfo illinc momentp finitum et in memoriam iimpliciter

ingerendum, nec, quve comitantur, momenia rerum expingat

intel'edui fubtilius, fed in colligendis ex feniibili intuitu rerum

prodeuntium Jineamentis eo usque detineatur, doncc in cffida

imaginis iimilitudinem proc u(tant. Sciiicet et ros dcdioris

ncvi homines in adornanda effigie eorum, quae fiunt, fenfuum iid^m iaspius perfequimur; fed a conceptibus ad intuitum de-fcendentes, compagem abilradas repraefentationis iaxando, ilami¬

na vi'as,

qua ipfi defuerant intuentis extmplo, in imagine dif-ficulter recomponimus: illos dicas, fua iimpiicirate feliciores,

fugientes veri fpecies, antequam concipienti exfpirasfent,

arri-puisfe et integras ex calore intuitus in tabulam conjecisfe. Ita»

que, *j Te£>φ. 78· 92.

(21)

—ψτ-ί v*éjsr 19

que, quod

apud

noilros

fadum inteliigas, apud illos fieri

te-flaberis: quod in progresfu poiirum credas illis continuo nio-veri, apud noilros fentias vei invi'os eoniiilere et cornponi.

Denique nec exrcripta ingen iorum i magine ducere ledorem, inorari intuirunr, judicium fubievare illi didieere; fed didudi

fermonis o:io momenta fuccrefcentis adionis moilirer premunt:

quod in partes

fuiui«

inruenti

arridet, hoc

idem

totum opportu·»

ne cognofci probantes exempia fiduciani xj.

Neque ab hac

iiinpiicisiima

expoii ionis forma abluderc

judioamus orationum dialogorumque frequentem Noilro et

exa-disfimam, quse Dramati conveniat, diügentiam. Morem a Car-mine Epico in Hi florΓιε initia invedum pofleriores hiiioricos in

cloquentia; oilentum divulgasfe denfisque difciplinse civilis prse-ceptis perpolivisfe conilati iimplicitatem Homeri Herodotus

fo-lus fervavit intadam, intermixtis fermonibus fpeciem pracfenthe

rebus agendis addere infentus; in nullum Jaxioris eloquii fplen-dorem compoiitus. Adeo nulla fere demoniirandi arte nititur: in argumentis fubtilitatem, delednm

, copulam ftepius;

eviden-tiam, qute exemplis conilat et fimilitudine iingulsrium ad

intui-tum probat y), raro deiiderabis. Sed nec fruflra aliquid jnoliri

incufes: nam et raro ad dignitatem perorantis asfurgit aj, dia¬

logis fere verecundam Mufam exercens: et ii minoris ilt mo-menti res peragenda, amotis a fcena interlocutoribus, didorum

in utramque parrem fiimmam exponere fatis habet a),

omnimo-C 2 dae,

x) Quid iftae fibi velint in narrando gratiae perquirenti exirnium

ex triu!tjs exemplum, legatur narratio de Croefo devifto Κλ. 86-89· expoiitionis hmplicitate, virtute, fpiritu reiigiofo admirabilis.

y) Τ(?φ. 92.

ζ) Ou^e yx§ lyooixu vttWxis ο χνη§ (dierodotus) «Έ evxywviots χεχξητχι 7.oyois, ad ev τω vcxrxtveiv χχι cfuvoneteiv rx. πξχγ/χχτχ την χΧκην

exa. Dion. ΗλΙ. π. ra ®αχ. χχρ. Ex. politico civitatum habitu

iftius-modi abftinentiam explicatam iegas apf Creuzer op. cit. 164. 165,

(22)

in, quam Epos urget,

pracfentias

fpeciem

ex

legibus hiflorire

apta varietate temperans.

Didlionis Herodoteas fpiritutn multa ocnnium foffragia tu>

lisfe couiiat. Sunt tarnen,, qui aiiquatenus infra rerum magni-tudinem fubilirisfe perhibeant. Nec nos raagnopere advtrfarios habebunt, modo tempora diligeuter expe»dant iuique fecnli cuitum dedifcant, anreq.uam in imguias partes fententhir.

dedu-cant. Quam quidem veniam il iuipetramus , uon veremur, ne

hasc ipfa, quas ililum fpediat , materia iaudis vei

ilmpiex.

appa-,

reat vél reliquis Noilri virtutibus indecora. Ν imirum ifh.m

probe asilimatufum primo meminisfe juvabif, ut quisque inte -gerrimo animo ad amorem hiiloriae accedit, ita

fere

cum perti-naci affediü fuo argumento immorari, ut in didlionis virtute ,

non quatenus gravis illa, vel facilis et nata lub manu,

lufu,

pondere nitore ixbi

ipfi

placet,

fed

quatenus

commisfae

cum

natura liberratis humanas fpedlaculo interpretando fancte et

iim-pliciter infervit, mültum

cenfeat

momenti

inesfe.

Deinde,

quidquid in contrarium

Aatuit

communis eru

Jitorurn audloritas

, qua nati fumus asrate, certe non libenter

prasjudicium illua

Iiiente excutiuius, quo facili per omne asvum impetu eiiundi

credimus pedefhis orationis ie'curtratetil my difficiliori contra co-natu Tigatam ambages dodiae artis eludlari. Quas quidem

laten-tis judicii infidias quum in omni disquiiltione cavere oportet,

tum vero maxinie a dijudicandis artis utriusque initiis abesfe

Jübemus: adeoque a temporibus Herodoti, quem prirnum oratio¬ nis folutas in noilram aetafern fuperrtitis artificem Grascum bj falutamus. Nam poeiln, quas atbitrio et imaginatione viget,

£uus fpiritus et celebritas aetatis aluerantr ex hoc

failigio

ad

dome-b) JEfopo forte excepto, cujus ipfe" mpminit Berodotus Έντιρ#,

154» Sed quae fabulis illius verba hodie inducuntur, ambigitur an. fint ipfius. Cfr. Nachtr. z, Sulz* Theor. 5:τ Β. ρ, 377. fq.

(23)

21

Jörne flicos pafentioris vita circu'os

defccnfurse orafioni

, ni u

I ti

grant iabores adtundi, nec tarda Ja borum merces Eftidienda, ut vir·hus fuGcrcicentis experitntia caventisque fimul argutiis judicii fuffieerer. Quem. agiiis nempe phantafia inter ludendun) cunm·

laverat» oportebat ivrmonem ρ riodis-

c-Aigure: vincula

metro-rum in numerus- mutabnes didueere: luxuriam verborum repri-mere : colores per u;■ idos diiuert: dueere

üatentk.m,

premere,

ii.iKire fibi: dcnique in rAa obk qiuia

inAexo

fermoni

ad

novos iifus novcS divifias conquirere.. Quod quidem relaxvndas orationis

reeomponendaeque ar tifiolum quanti f-uerit operis

abioivere, vel

ex eo patet, quod, pericuüs per Scholas Cyc.icorum

Logogra-pboru-mque coufinuatis, inil urando vix quatuor

Secuiorum

mora

fuffecerir. Ex iilis autcm tenebris quum ad noAram lucem emergere uni c-x omnibus Herodoro, néc immerito,

contigerit::

de virtutibus di<Aionfs, qualis ipfi cesferat, perpoliendae is demuti*

candile judicabit , qui eas, quae aetatis,, ab iis, quae

ingenii

lmnfuram patiuntur , feparare noveritr

illis

enim natura

limites-prasfcripfihas, nifi quod inträ

idlorum

ambitum continentur

,

nullis incluiit. Ergo ex necesfariis orationis virtutibus, quarum

quidem, quae proxwne

ptatcesferat,

«tas

pluritnas jamdum

asfe»

cura videtur c) . in Hcrodoto nullam deilderabis. Illo ii

de-frciat orationis orbe, quo m xime roboris aliquid et nervorum

adultte accedit ; danda haec venia aetati,. quae nondum didicerat diffufa fermonis numbra formae artificio vincire. Neque tarnen fententias fortuito comulare NoArum reprehendasj neque nullam

omnino novisfe verborum comp «gern piaster illam,, quae materias

fubiit:. certe, qaae in ordinanda materie argumento, ut

monui-mus*.

Cj Aiitv us tnt;τ o no\v την κυτην χχχντιε ίχιτηίινσχν (fcriptortS hi-ftoriae ante Hrrodotum) την σαφή, xxt χοινην> xxt xxd~ygxv, xxt σιιντομονf

xxt τβ<ί Κξχγμχβί nξοτφνηt xxt μη^ιμιχν. (Txtuugtxv ίπιφχινχβχν τιχνιχην." ircιτ^εχιι μ/ν τοι τα wgx τοι* sgyots χντχν,· xxt xoeots τοα μ(ν· TtXttuv^, fots; å' eÅxrruv..DiQlt*· Hal» it* τ.. Θax. Xx£- Ρ· I38» Syib».

(24)

-V*~SMr'

mus, fecuta imminuerat, capaeis ingenii virtutem , non facile

fuipicaberis in fernione iniltuendo fui vefligia prorfus nulla reli-quisle. Sed i(la et alia, il qua; adfuerint, in quibusdam

maxi-me orationibus dj, feverioris grandiorisque fpiritus initia;

quum dubium aliquando faciant legenti, virtutisne deficienrisan

remisfa;

rationem tueatur piurima, qu« Noilro ineil, moliities : certe

neminem a fententia amovebunt, qui univerfam

hefjv

Herodo-team ad iilius cjasiem referendam judicaverit,

quam εΐξομει>ην Ariftoteles ej appellavit; icilicet, qua; fermonis vincula

adilrin-git, difcipiinas iadociiem, ideoque periodis apte cpnclufis

de-ilitutam.

Iilam ifaque disjeda; didionis ilmplicitatem

nos neque

lau-damus neque vituperamus; diligeremus potius

, quum nec

hiflo-ria indignam putamus, et caflisiima;,

qua; jnvenem fapientiam decet, rerum delibandarum curioTitati apprime conveniat: id miramur, tanta: fimplicitati, qua; non arte efTicla fcd astatis in¬

genio innata videtur, magnas virtutes conciliati potuisfe,

Hero-doto proprias, opportunas, integras, conilantes,

nec, quod

peri-clitanti vires forte conerederes, ex iljepida a;mulatione fpoliis poecarum onuilas, Nam nefcio an eam in dicendo prascipuam

Jaudem Noiler merucrit, quod eloquit vim a Mufis edodus adeo ex modeilia hiiloria; folutarque orationis abilinentia

tempe-raverit, ut, relida omni, qua; poetam prodat , olnatus Jajfitia,

virtutem verisiima; poéfeos mutato habitu confequatur,

Hinc fuavitatem et gratiam et magnificentiam didionis Herodotca; ira

extoliit

dy Xerxis ΠΛ. 8- Artabani Π5λ. ίο. Artemifiae Ovgxv. 68.

A-lexandri ad Atbenienles Ovguv. jqo : Refponfio Atbenienfmm ad Ale¬

xandrien et Lacedaemonios Ovgxv. 143. 144,

e) Ή *$ivεχει τελοε ixvryv, χν μη ro νρκγμκ λιγομενον

τε\ειω-$y. Arifiot. Rhetor. L.3. c. 9. Διηξεμενψ appellat Demetrius de Ε

o-tut. Ii-Ts. Fiowing Stile Beloe, Herodotus Translated. Lond.

1806. Τ. I. Life of Hei'odotus, ρ. ιό.

(25)

JdKs. Vi>,—.

23

extollit confentiens antiquitas, ut non pladda dieas »ilimatione laudare, led ia depingendo imaginum copia certaref). Aliquid

ad iitam voiuptatem contulisfe videtur propria fermoni

Jonico mollities g), quem idoneum quidem Noder fua» virtutis

inflru-mentum nadlus ita expolivif, ut poderis in illo mr.xime dicendi genere exemplum et regula permanferit h). Certe enim linguam,

quas didudis fonis ex arbitrio auribus lenocinatur placidoque

amat foluti o;is impetu expandi, non inepfe datuas s-qunbili illi

ct perfpicuo orationis iiumini mirifice favere,

quod in *omne

genus dodrina; dsfFufuin, ambitum rerum facili mora complet

allicirque non difficiliori jundura variefatem. Deinde vero de-ledu i) et poiitione verborum dicendique arte figuris

et nurne-ris feienter temperata k) id effeeit, ut in tenue, quod dicunt,

fcri-f) Kat γα§ αξ.ωμα και χάρις αυτών (Herodoti et Piatonis) eπιτρεχει τals αρμονιαις. DiOil. Hal.

π. της λεκτικής Αημο&ενχς δυνάμεως C. 4τ· Παρεσκενασε (Herodotus) τη χρατιση ποιήσει την πιζην φρασιν ομ.οιαν γε· viäui, πείνας τε και χάριτος και της εις άκρον ηχχσης η^ονης ενεκα. Id. π. Τ. Θχκ. χαρ. C. Cg. Καλιλλογια και μ,εγαλοπρεπειοο χ£ιν ίιαφερκσι

(Hero-dotUS et ( hurydides) Id. των αρχαίων κρισις. c. g. 'Ηρο^οτοε c τας νικάς ημών υμνησας. Lucicttl. Herodöt. Γ. Aetion. Ό $ανμασίωτατος και

μίλι-γημυς Ήpoloros. Atheiiceiis Δείπνος. L. 3· Sin8 falebris quaß fedxtus

amnis fluit Herodotus. Cic. in Oratore.

g) In Ηercdato cum omniχ leniter fluant, tum ipfe dialeffus ha¬

bet eam jucunditcitnn, ut latentes etiam numeros

coniplexa videatur.

Quintilian. initit Orat. L. 9.

h) Dion. Hai. Ep. ad Cn. Pomp.

i) Ε. ίζ. ν Ασιη ε^ονεετο πασα επι τρια ετεα. ΪΤολ. Γ, επάρσεις ΊυΧξ?Ι

νίκη. Καλλ. 49* V.erborupi audadse in re minori duo exempla adfV.rt

Louginus it. νφχς Stil. 31. ex Herodoto petita, καταχορ^ενειν Έρατ,75·

Kατεχρεκργη^γ. Πυλ, \%Ι.

k) Kura την εχλογνν των ονομ.ατων και κατα την σννϋεσιν και κατ α

την %ηματΐομ.ων ποικιλιών

μακρω &η τινι rus αλλχς (NB. Scriptores

Ηΐ-iroriae· ante Heroiiotum , quod muitis, qui liunc locum citarunt, inter

alios Lav eher in Prcefat. band credidtrim obfervatum)

References

Related documents

Herr a, och jårjhr a ekens för den dagen, dä hvarken fadr en kan godtgöra något för fonen, ej heller Jonen för fadr en; ty Guds befiut dr fannjdrdigt: mätte dtrföre ej detta

ut fairem funt plurimi, artibus ornentur &amp; fcientiis libe- ralibus pueri: hoc etiam inter prima habendum, quod im Judo publico prius quam in alio, cognitionem acquirant fui

igitur quam rmiteiia, quae spatium vel locum quemdam complet, omni hunc locum ingressuro praestat, urgentis. igitur efficit oppositum motum. Quum vero motus caus¬ sa et ratio

&amp; EkhoUn, aquam Mæleri tempore, quo Lapis erÿrus, ad locum, quem occupat, pertiguisfe, contra nitqntibus Bjurnero &amp; Goranfonio... Cum fequenti anno

An aliis seque obicem ponere fciamus, valde dubitandum.. Regulis in omni negotio obfervandis feracisfimum efl no- flrum

mathenatn; suffragatur Carolus Friedericus Bjorkman, q ui, nondum puer. Orientis alumnus, carm en, quod retracto, vir dedit. Quid? quod jam oliru, Ludovi- cus

almotor och fSrtråstansfulle

Quod si autem eos dam na omnia sequerentur, tenet tamen mordicus vates noster i d , quod et religioni nostrae convenienter tra- ditum est, bonos etiamsi omnes