Dissertatio philologica, de successore Davidis, ex II Samuel. VII. 12. seqq. quam suffragante ampliss. senat. phil. in illustri academia Upsaliensi, sub præsidio ... Andreæ Boberg ... pro gradu ad publicum examen modeste defert Ericus Stigzelius, Angerman

& C·

„ , ; ,

DIVINA ADSPJRANTE

GRATIA !

_

DI5SERTATI0

philologicaϋ

De

ι

EX II

SAMUEL

VII.

12.

SEQQ.

Quam

SUFFRAGANTE

AMPLISS.

SENAT. PHIL.

IN ILLUSTRI ACΑ DEMIA

UPSALIENSI,

SUB

PR.ESIDIO

VIRI AMPLISSIMI &

CELEBERRIMI

D:M

ANDREyE

BOBERG,

L.

L,

O.

O.

PROFESS.

REG,

& ORDIN.

PRO

GRADU

ad publicum examen modeste defert

ERICUS

_STIGZELIUS,

ANGERMA NNUS,

in auditorio

carol·

maj.

d.ix.junii

ANNI MDCCLIL

HORTS, P0S1.

MERIDIEM,

CONSVETIS.

UP ALI X.

w-. >

KONGL,

_MA^TS

■TRO MANoch

_{SUPERINTENDENT,}

Öfver Wåfternorrland

IloGla RDIGS7Ε_,

HERR DOCTOR

OLOF

_KIÖRNING.

KONGL.

_MAJ:TS

TRO-MAN och

_MAJOR,

Samt RIDDARE af _{Kongl. Svärdsorden} HuG

_VÄLBORNE

BARON

Hr·

GUSTAV

_DIWALL.

KONGL.

_MAJ:TS

TRO

_TJENARE

_{och PROFESSOR}

Vid _{Kongl. Academien i Upfala,}

HÖGÅDLE cch _VIDlBERo

Hr·

IO

Η

Ν

IHRE.

A

HÖGGUNSTIGE HERRAR och BEFORDRARE

Tillåten,

lårdo-nMdkare.nalkas

HÖGGUNSTIGE

'the _{Aroßallentili}

HERRAR,

en

_hvilka

ring*

Styrande

Forjynen

EDER

_uphogt

i aniec-nclc till Höga

Upfå-Uppfatet

år3

att

for EDRA

fötter

nedlägga

ett

fnii-leprof, fom

nåft ämnets höghet, hvarcm thet

handlar,

af EDRA Are_{falla och lyfände NAMN hafver fin ilorfla}

glänts

och anfeende.

v

Knapthadeen fvigtande

hug

uthärdat under vågen

till få _hbga

_flålleu,

om icke EDER ogem.ena

yn-nefl:, hvilken få högt vördas i the nedrigares hyddor 5

fom ΕDRE _{fortjånfler åro äg}

_tade

_{i Konnvgahufet}·, ha¬

de med enIefvande kraft gifvit then tillråckelig ftyrka

och _{vederqveckelfe«}

Allmagten bjude then dag vara

fjärran,

tå Herrans _{Forfamlhig måile (akna uti Hbgvordigfle FA¬}

HREN och DOCTORN ett

_{oryggeligit Stod}

_och

hbgfl

niti

[Ii värd

5

Fäderneslandet

uti Hcgvålborne

Herr MAJOREN och RIDDAREN ett

Rär/Jkaßans

Mbηβer af

Bärgfaß

Redlighets och Lärda Världen _uti

Vidtberomde Herr PROFESSOREN ett _{Ljus, fom}

_lyfer

med _Fullkomlig

_Klarhet.

_{Lefvermed djupafte vördnad,}

högvördigste

herr doctorens och su¬

perintendentens,

hög

vålborne

herr

majorens

oth

riddarensjamt

högådle

och

vidtmerömde

herr professorens

aldraödmiukafte," fiånare

ERIC STIGZELfUS.

KYRKOHERDEN i Wen_Μ,

Hbgårevbrdige

och

Huglårde

Hr.

_Mag.

_ERIC

_{B O}

_{I J Ε.}

COMM7NISTERN 1 _{Stigfiö, ,}

Arev

_brdige

_och

_{Hbgvållårde}

Hr.

ISRAEL

_SELLIN.

COMMINISTERN i _Wåndel,

Åre vor

dig

_e

_och

_Hbgv

_all

_är

_de

Hr.

OLOF

WAHLSTRÖM.

COMMINISTERN iTuna och _Attmar,

Ärevördige

och

Hov

våttår

de

Hr.

_JOANNES

_STARIN.

RAD-och HANDELSMANNEN i

Öfthamraar,

Areborne och

_Högaktad

Hr.

ERIC

_STRANDBERG.

MINE _{OUNSTIGE HERRAR.}

■Μ' _^

|L

_*

DER,

Mine

Gunftige

Herrar,

upoffres

theita

ringa

Academiika _{arbete, att för Allmänheten å daga}

lägga then högaktning jag för EDER _{hyfer, oeh min}

tackfamhet emot then _{Gunft, hvarmed I mig Radie be¬}

hagat omfamna. Jag lefver i then fakra

_{förhoppning,}

att

mitt _{upfåt varder af EDER lå bevåget anfedt, fom thet} med _{innerlig fuckan för EDER behändiga iållhet och} våltrefnad år _{förknippat. Lefver beilåndigt}

MINE GÜNSTIGE HEHRAHS

ödmiulce och hörfammafb _tjänare

1. K D.

§. ϊ.

Ex Ifraglitarurn _{David, cuTfui} Dl-vino maxime _{addi&us, cum ροίΐ} iedatos armorum _{ftrepitus, qui}

il-Ii cum Philiftaeis _{intercefterant,}

diebus _{halcyoneis frueretur} fuo}

quidem confiJio, & pia haud du-bie intentione meditari _{ccepit, &}

dies _{nodlesque animo agitare Vo¬}

tum de _{jternplo Dei exftruendo; memor fortafte} pro-mifiionis _{Divinae> Deut. XII.} 10. ii. _{tempus jam} adefte

putavit, quo tanti momenti negotium adgrederefur.; Hoc fuum confilium cornmunicat cum Nathane,

con-cionatore aulico fimul & _{Propheta, quid hac in re} i-pfi videretur, ut cognofceret: ΓΚΊ , inquit,

"pro atop ονΛκπ jntti γγμ nwr t Sam. VII. i. Vide _{, quzfo, eqo} babito _{in domo palatii}

/plen-didi cedrina _{, Dei fub pe}

_llibus

_{pofita eil« Na¬}

than ex mente fua _Regis

_propohtum,

_{ut pietati}

con-fentaneum, adprob3t, Divinae

adhue voluntatis

ignarus:

unde dicit: _{-py ΠΙΓΡ Ό}

_t?

_^22^2

_2m

_^

_{c. 3,}

omnia _{qua juni m animo tuo , fac, nam}

3-thovah

DE SUCCESSORE

tum eß Poftquam _vero de

voluntate

Dei, per

reve-lationem no&urnam, certior

fadusreflet;

Davidi Dei

verbis hsec annunciat:

^nivb

ΓΉ yk? Π33Π ΠΠ«ί1 Nian *

tu

tidificabis mihi

dotnum, _{ut ego eam}

inbabitem?

Quae

verba, interrogative

prolata,

ad

geniurn

linguse

fandtoe,

vim habent _{negandi,· ita ut is}

_fenfus

fit,

_quem

perfpi-cue exhibet locus huic parallelus, i Chron. XVII. 4.

ΜΗ nian ΠΠΝ

*0

minime

åomum C templum

tu vuhi tedificabis. Licet vero hoc refponfo

impröbaren-tur & in caiTum abirent pia Davidis molimina $

inii-gnem tamen reportarunt

Divinam

benediélionera,

pro¬ minente _{Deo, fe ex ftirpe}

_Davidis

_{excitaturum eum} ,

qui dornum

fibi

exftrueret$

cujus

thronum

in

scternum

confirmaret, Π1Π' ΎΧ1» ait Nathan, rwp ΓΡ3 O

nx _{vwpm iton r»}

wrtfi

_7ο1

wVD1

_O

_.·

hm*

i1?

am}: mr)b3D ηκ mm TJIDD ar nr« γηηκ iynt HilT«, c. II. 12. indicart voluit tibi

ffeho-vah, åomum

tibi

paraturum

effe

$ebovah:

quanäo

im-flcti

fuerint

dies

tut,

£?

occubueris

ann

patribus

tuis,

tum exatabo lernen tuum

pofi

te, quod

exibit

ex

vifee-ribns tuis, & ftahiliam regnum ejus.

Ille

tdißcabit

do¬

nnan nmini meo &c. Quis fuerit hic Davidis

fucces-for>

vel,

quorium

Jwec

tendat

promiffio

j utrum

de

Davidis tilio Salomone lolum agatj an de Salomone

fimul & Meiiia 1 ex femine Davidis olim oriuado;

vel _tandem, an

Meiliam iolum refpiciat, de

eo inter

interpretes non convenit*

Pugnant

utrinque

fuis

argu¬

menta: quorum autem pree aliis

explicatio fit

aeeeptan-da, quibusque nös

potiffirnum

accedere deceat,

ada-&cs tum indole verborum 1. textus, tum _reliqua

ora-tionis ferie , id in praefens

declarare

animus

eft.

Te

vero C. L, enlxe _rogamus, digneris _{ea> quse pro}

fum-ma y qua premimur,

temporis

anguftia adferre valemus,

sequi honique confulere,

&

quos

defiderantur Tua

fup-plere humanitate.

DA VI DIS.' 3

f

Vid. _{CRAMERI SCH. PR. ρ. φ.}

_uti

_occofio

hu-$us vaticinii eleganter exponituv.

j.

Ii.

Vi eo facilius in re haud _parum Implicita _noe

expediamus;

miflis

amb3gibus,

eorum

expoiitionem

pri*

mum confiderabimus, _qui contendunt, in

promiflione

Dei per Nathanem heic Davidi fadta, nihil

Mefliat, fed

foli Salomoni Davidis filio omnem orationem appiiean-·

dam eile. Horum _{agmen omnes}

_{fere Judxorum}

in-^ terpretes conilituunt, praeter

R. ALSCHECHUM

&

ABARBANELEM, quibus etjam aliqui Chriftianorum, inter _{quos praeeipue}

_GROTIUS

_,

_haud

_raro

_Judaizans,

pollicem premunt.

Cum

vero

quivis,

ad

Γ.

textus

ver-ba _{paulo attentior,}

_{facMe videat, pracdicata,}

_quee

_de

hoc Davidis fuccefTore in comm. 12 & feqq.

enuncian-tur, Salomoni neutiquam competere; tantum

abeft,

ut

horum _{explicationi locum}

_relinquamus,

_{ut potius}

e-ain, tanquam

exprcilae

icripturse

literce

aperte

contra-riam, plane alienam

cenieamus.

Potfori

jure

audiendi

funt, qui

Mefliam

eum

Salomone

conjungunt,

& hunc,

tanquam illius typum pariter

hic

admittendum

volunt.

Horum _{cataiogum hic} texere non eil

noftri inftitutij

fuf-ficit nobis tantum heic nominafTe GLASSIUM in Ph.

S. p. 27«. & SEB.

SCHMID1UM

, viros

omni

e-ruditionis _{gloria maxime}

_confpicuos,

_quorum

_pofterior

in _{expoiitione ad hunc}

_locum

_fequenti

_ratione

_men*

tern fuam _aperit.·

Exiftimamus

_rem

_ita

_comparatam

ef-fe cum

promiflione Davidi

fadla,

_ut

promiieue

de

Sa-(C

iomone, filio Davidis praedicentur, quac partim

poile-u

ritati _{ejus in univerfum, partim}

_{foli femini}

_fingularU

h Chriflo competunt» cetera* His

accenfet PFEIFFER

in Dub. Vex. _MENOCHlUxYi,

_FRIEDLIBIUM,

HUE-TIUM: _quibus

_addere

_liceb't

_SURENHUSIUM

_in

_ßp

βΚ®

& JO. CLERICUM in

Comment.

ad

A 2 h. 1.

4 DE SUCCESSDRE

h.I. _{Quojure autem}

_{sefturnatiilimus nobis}

_{J. CHR.} WOL-FiUS in Curis Philol. ad Hehr· i. _5. referat ad hanq

elaiTem _{noßrates h. e. Lutheranos, fere omnes, certe}

non

peripicimus.

Haefitantes

_quidern

aücubi

deprehen-dimus, etjam celebriores, plerumque ob parum rite

explicatum vocab. lfiljnn in com. 14.

fed

cetera pror-fijs _{propendentes in}

_noltras

_partes.

_Digniflrma

_Iectu funt verba BRENTII , addu&a a

fagaciiFimo

Dociore,

JO. GOTTL.

CARPZOVIO

in Intr. ad Libr.

Bibi.

V. T. ad Libr, II Sam. _{ρ. 235} , ubi paritcragnofcit,

CA-LOVIUM loci hujus de Meffia vindicias

irrefragabiles

attuliffe in Bibliis Illuilratis.

§, III.

Etil _{praeclara funt, &}

_iniigni,

_{quod lubenfes}

fa-temur, veritatis fpecie ie comrnendant, quoe viri

eru-ditiiTiiTii hac de re admonent _;· veniam _tarnen nobis pollicemur, fi variis induéti rationibus > ab illis rece*

damus, & in eorum potius transgrediamur caftra, qui

Salomonem hic exclufum _{volunt, & prsefens oraculuin}

foli Mefiiae vindicant» Non _{quidem negamus, Salomo¬} nen!, qui fuit Rex maxime fapiens & inclutus, aüquo

modo in V. T. _typice

_adumbraffe

_{eurn, qui eft Rex}

regum , & in quo Ιισι

πάντες

cι

Βησαυξά

της σοφίας

κοίΐ της _{*γνωσεως.} ColoiT. II. _3· Quia _vero,

queniaJ-inodum in _{J II innuimus, hoc loco occurrunt} phra-fes, pnefertim in comm. 12, 13, 14. quse, dum rite

ex-plicantur, Saiomoni haud conveniunt; eo confidentiu« cum aliis haud minoris eruditionis & famac _Doéloribus,

GERHARDO, CALOVIO, CRAMERO, WALTHE«

RO, _{GEJERO, PFFIFFERO,} BUDDEO, ceteris

recen-tioribus, Salomonen! hic excludimus, de Meilia folo,

& _{quidem ipfo fenfu literali, hic fermonem efie,}

quan-tiirn nunc _{licebit, declaraturi.}

DA VID IS.

f. IV.

Ad rem ipfam _{propius jam}

accefTuri

breviter

ftri-dtimque probare conabirnur, non

Salomonen!,

fed

fo-lum Mefiiam oraculo hoc Divino _{defignari. Atque} id _{ipfum haud obfcure arbitramur}

_hgniiicari

_in

_comm.

η _, ubi fucceilor hic Davidi

pofl

_mortem

ejus demum

promittitur: n« WpHI ηΥΟ* Γ.Η yö*

MÖO'

Ο

•pn* "]yi|> cum

completi

fuetint

dies tui

,

&

occubue-ris cum

patribus

_{tuis, tum}

excitabo

/einen _tuum

ροβ

_te.

Notanda hic funt verbs: _"pry»

_vel

_ut

_habet

_lo¬

cus parallelus _I Chron.XVliin praaterico, _quum

completi jam junt$ quorum

fenfus licet

nemini non

fic

obvius; _{paucis tarnen indicare}

_{liceat eadern}

_proxime

&

immediate mortem denotarej ecquis eni.n commode

di-cat, hominis dies, illo adhuc vivente,

e/Te

comple-tos? Hifce Γι addantur _{iequenria "prott Π33Φ1}

_\

quos ut iexcenta loquuntur

fcripturse loca alia, pariter

ad

plures

abire denotant 5 immo ex

vocabulo

"pljltt

pofl

te,

fiele immota _{coliigimus, Deum, de}

_induitria

quaii,

Da-vidi indicare _{voluiife, filium hunc}

_poß

_mortem

_ejus

tan-dem fe excitaturum. Unde ex ipia_{literse atque}

f.

_textus

fimplicitate

inferimus: quia promittit

Deus

Davidi

fi¬

lium, polt-ejus obitum demum

excitandum; Salomon

vero, Davide adhuc vivo, non tantum natus,

fed &,

ad _{patris mandatum in throno regni}

_Ifraélitici

colloca-tus; I. _Reg.I, 32 feqq ; fequitur, Deum non

de

Salomo-ne hic _agere, fed _ad alium quendam _y

h>

_e.

Meffiam,

_ex

familia Davidis _{oriundum, refpeétum}

_habere.

f. v.

Atque id ipfum eft,

quod evidentius probant

prse-dicata live _{phrafes, quac de hoc Davidis}

_fucceflore

pofl-modum occurrunt in comm. 12 & feqq,_{quarum prima}

no-tabili _emphafeos

_chara&ere,

_{de regno aeterno}

_aliquoties

itera-« DE SUCCESSORB

iteratam meotlcmem

faciendo

eil

confpicua.

Idque

pri-roum hifce denotatur: inD^DOTlX ΤΟΟΠ1,

&

firmabo

regnum s

quod

ejus

poilea amplius exponitur,

in

com.

13·

dVijj—n; tn^oo aos-m timdi

jolium

rciini

ejus

ßabiliam

in

aternum

iL·

e.

clocente CRAMERO,

foli-um_{ejus non.}

erit

momentaneum

aut

traniitorium,

ut

a-liorura regum,

Ted

fupra

humanam fortem

durabile &

perenne.

Unde

tandem» vi

hujus vaticinii,

Davidi

an-nunciatur, in c.

I<S.

"pÖ1?

oVlJ?

ny

"JiO'JDDl

{DKJ1

ΓΓΠ1 &

conßans

erit

domus

tua*tf

regnum tuum

ujque

in

feculum

coram

te: t

brems

tuus

e*

rit firmus _ujquc

_in

_aternum.

_In

_quibus

verbis

attentio-nem imprimis meretur

emphafis

τα

ühvj,

in

eodemcom-mate bis occurrentis,

quaii

non

fnfticeret

vati

facro,

perennitatem

hujus

regni

femel

IndicaiTe.

In

fignifica-tione _hujus

vocabuli hie

ftatuenda

,

Γι

GROTIUM

au-dias , cui tempus non

infantum,

pro

materia,

Ted

bene _{longum denotat;}

_{periodum habebis}

plus

quingento-rumannorum, per quos in

pofteritate

Davidis

regnum

dura verit. Ceterum his melit7ra,

& locohuicatque

ma¬

terian _magis

convenientia

haud

dubie edo&us

fueratVir

multse ac ftupends

ledionis

_a

MAIMONJDE,

cuitf?ty

jun&um

τω *19,

vel

antecedenti,

vel fequenti

,

femper

fiternitatem

_fignifieat,

_in

_More

Nevoch.

II.

_ig.

Qu®

Rabbiniobfervati®, utcunque

approbata

acutiflimo

HUE,

TIO, in Demonftr,

Evang.

prop.

IX.

licet

alieubi

fål¬

lat, non admittente

illam

materia

$

ipfi

tarnen

formu-lae fua notio

pevennitatis

fine

carentis, genuina

& _{propria neutiquam}

_{eil deneganda, quotiescunque}

_res

ipfa

hanc admittit

vel

poftulat.

Profe&o de Salomone

e-jusque regno,

quod

non tantum

fub

filio Salomonis

Eehabeamo miferrime fuit difeerptum,

fed

&

fub

poile-ris _{plane extin&um, hic minime}

_explicari

poiTe,

quili-bet attentior _interpres

_facile

_perfpicit.

_Fatemur

iiiam

de

DAVIDI S ₇

de certa _{etjam temporis}

periodo in

fcrlptura facra

nonnunquam

ufurpari;

in

hoc

autem

vaticinio

eö

confi-dentius _urgernus,

_durationem

_non

_periodicam

&

limi-tatam, fed abfolutam & perpetuam denotare* quo

cer-tius _conftat, emphaticam ejus

repetltlonem,

de

qui jam

di&um

fuit, irl

omnino

hie

poiiulare.

Confirrnant

id _ipfurn

_loca

_parailela

_pcene

_inrmmera,

_qu&

_Divinum

hoc oraculum fat perfpicue illuiirant, tum in

Vet.

tum in N. Teft. _fcriptis; quoe

fmgula

regno

Meffi«,

Davi*

dis fi 1_{iί5 arternitatem heic declaratam}

_Vindicant.

Vid,

PFEIFFER. Dub. vex. Cent. Ii.

I.

04- &

BUDDE!

Hift. Ecci. PtXL feft. III. p. m. 139,

f. VI.

Verba qua*

fequuntur

de domo

nomini

Diviflo

ex-flruen ia c. _13, "TO1? ΚΠ*

JUe

zdificabit

domutfi

tiomini meo, pröxime

quidem

videntur

refpicere

pium

Davidis deiiderium & agitatum animo

coniilium

3

Na¬

than! _{indicatum, de iaera domo}

_sedificandaj

_fed

_ita ta¬

rnen_{* ut} Ionge

lubiimius decretum

Divinum in

hoc

ne-gotio

evidenter

declärent

Davidi facultatem

ifedifi*

candi fuiffe denegatam fupra vidimus^ heic igifur

cui-nam illa _{competeref, ut}

& qualem

potiiBmum fibi

se-dificatam Deus vellet dömum,

haud

obfcure

denotaturi

Η1Πis ipfe

videlicet

5 qui in

antecedente

comm.

fuit

de-iignatus, princeps

ftruélor

6t

architeélus

toret

sedis?

hujus

facrae,

Divino eonfiilo

exilruendse. Judceis

qui¬

dem Doéloribus, nil nifi férréna hic

&

alibi

meditaii-tibus, seque ac

GROTIÖ &

CLERICO fere3 äliisque

plurimis, nori

afia domus

i quam

templum

Salomone-um₅ poftea,

Divino

quidem

confenfu

Rruélum

_>

hic

obverfatur animo. _Quam partim vero tum

harc

verba,

Salomo-DE SUCCESSORE

Bi conveniänt ejusque témplo,

fata

utriusque & bre-viora & triiliora, quam quie hic promittuntur,

dilu-eide _{comprobarunt, Proinde alia}

_Domus

, regnum

a-liud, flabilius atque diuturnius, hic procul omni du¬

bio _{reipicitur; id quod propius}

_{& aliquanto manifeitius}

defignari videtur in

ioeo parallele

, i

Chron. XVII,

14.

thymv Tritt wmosm

ßatuam

eum in do¬

mo mea Vf in _{regno meo} in _perpetuum &c. Quorum

verborum fenfum atque

emphafin

imprimis hic

atten-di vult CALOVIUS in Bibl. Illuftr. prcefertim vero

id, quod dornus nomini

Dei

sedificanda

non minus

ternum durare Heberet, quam regnum hujus feminis*

a _quo eiTet

aedificanda,

Quse

ipfa

_cum

de aede

mate-riali Salomonea dici atque exponi nequeanfq hinc

fpon-te fequitur, de alia

domo &

fpirituali

quiriem,

videli·

@et Ecclcfia Dei explicanda

eile;

_{utpote quos} Paulo

de-mus Dei viventis dicitur, 1 Timoth. III: 15·. nempe

exßrucia (aper fundamento

Apoßoforum &

Prophet

a-rum , ut declarat idem Apoftolus Eph. II. 1o, 21. Cu¬

jus

ilru&or

cxprciTe dehgnatur iple

Mefli3S,

Zachar. VI. 12. Π1ΓΡ

Vd'D

n« ΓΟΤ Κ1ΠΙ ip/e

.etlificabii

tempium

hfebovx,

com, i$,

ejusmodi

fe.

contra

quod

inferorum ρortue non provet

lehunt

, ut

explicat

hcec

BUDDEUS in Η. Ε. V. T. Ρ, II. feéh III. §. 2$, in

not. poit

CALOVIUM

loc. cir. _atque

hinc plures aliL

Nonnulli _quidem,

_dum

_fpiritualem

_domum

_omnino

hic admittendam vident, cum ea pariter materialem

heic volunt iignificatam, utpote cum ipfe David l. Chron, XXIL c. 9. ι o. iemplo Hierofolymitano neces· faria comparans, hane

promiflionem

de

Salomone

ex-ponat.

confr.

Cap. XXVIII,

1

feqq.

Quin

&

ipfe

Salo-mo hec vaticinium fibi applicat, I Reg. IX. ₅ VIII./7.

eonfirmante pariter Deo ejus cogitationes in loco prio¬ ri. Paulo difåcilior _quidem apparet

Jixc^objeåio,

quse

occa-D.AΥΙΟ 35. φ

occafioaem haud clubie

prsebu;t

magni

nommis

inter¬

pretibus, cur

de

utroque

&

'Salomone

-&

Meflia,

aut

rljsjun&im., aut

literaliter

de

uno

,

de altero

myitice,

hoc oraculum expl candum

velint;

attarnen non

eit

tanti momenti haec -difficuitas, ut nos

de

fententia

no-ftra deturbet. Etenim,

licebit

cum

CALOViO,

mul··

tce fidei & aucAoritatis

doftore^

atque

aliis ejus

veiti-gia

prementibus,

loca citata,

non

ut

parallela

noitro

vaticinio _refpicere,

fed

ad

aliam

plane

revelationem,

alio tempore

faétam

referre;

Id

vero

cum

aliis

parum

fatisfaciat,

_agnofcendum

potius

cenfent,

unam

ean

dem«

que in

omnibus

hifce locis

inemorari

promiflionem

$

ita tarnen, ut cum in

noitro

ea

tantum

promiilionis

Divince pars, quce

pertinet

ad

beneficia

fpiritualia

re-cenfeatur, in aliis etjam, quac

fpedlant

ad

temporaiia,

imprimis

Salomonem

ejusque

regnum,

commemoren-tur. Ita quidem hunc

nodum

cornmodius

fo!vi

poile

arbitratus eft BUDDEUS loc.

fup. cit.

nec

aliter

fere

PFEiFFERUS, in Dub.

Vex-

ftatuens

fimul

Davidi

fuifie revelatum , Salomonem regis

Meilice

typum

foreu

Qyibus paria

fere

exhibet

MOMMA

in

Oecon-Pa¬

triarch,, üb. 31. c. XVI. §. 83, § VII.

Progredimur

ad

comm. 14 ,

cujus

initium

hxc

ha-bef: _p1?

$

_ΓΙ'ίΤ

_Κ1ΠΊ

3S'"7

T? Π'ΠΝ

'JX

ego

ero

illi

in

Patrém, &

Hk erit

mihi in

filium;

in

quibus

verbis

explicandis

brevioribus

nobis

eiTe licebit,

cum

otium

nobis fecdric

ipfe Spiritus

San&us in

Ep.

ad Hebr.

c.

i. _5.

Ubi

_non

tantrm

de

Media,

f. Dei

filio allegat

hsec verba ^

fed &

confert

cum

Ulis

,

quce

de

eodem

exfiant Pf Ii. 7«

Filius

meus es tu, ego

hedie genul·*

te. ITnde expücatione

horum

di&orum

inutua,

eften-«

dit, ienfum

horum

verborum

genuinum

hunc

t

(Fe,

ut

non de

angelis, qui

tantum

refpecftu

creationisßl.

i

Dei

ΙΟ DE SUCCESSORE

<j<i«.■·^y.f'.A&ii

funtj multo minus de principibus, qui propter impe¬

rium & _{beneficia, quibus fubdiros maéhnr, hoc hono*}

ris titulo

_{infigniuntur,}

_{Pf. LXXXIL 6, Ted de tali}

tan-tum fiiio, _{qui genitus fit a Deo ab nsterno,}

accipien-tc

da fint vid. CR AM. _{S. P. p. Cum itaque inter¬}

pretein

huju'S

eftati habeamus omni _{exceptione majo¬}

rem_j haud _{veretur idem CRAMERUS, pio forte zelo,}

vefanum _{pronunciare , qui feniu eodem hcec verba ir\} Salomonem velit _{detorquere, utpote quas Chrifto foli}

Sp. S:us vindicanda effe aperte docuerit* At vero

non defuit plane, _{qui ad Salomonem illuftre hoc}

effa-tum avertere _{fuilinuit, indicante id J. CHR.}

WOL-FIO in C. Ph. _{in ep. ad Hebr. i. 5, eo proceiMe}

OEDERUM, in _Syntagm. Obf. f. ut hiec verba non

de _{Chriilo, fed Salomone diéta velit ab Apoftolo,}

nem-pe ut hunc etjam angelis, multo magis Meiliam,

prse-ftantiorem oflenderet. _{Cujus argumenti vim atque}

ne-xum ut _{perfpieere non valuit}

_WOLFIUS,

_ita

neque

nos. Parum commode _{etjam emphafm horum} verbo-rum fervavit, aut _{expreifit in fua verfione JO.}

CLE-&ICUS, cum hxc ita reddidit: _{ego quidem ero tili}

pa-tris _{inflar > ille vero mihi erit inflar filii; & in pa¬} rallelej ι Chrom XVil, i|. _ego. quidem _ero tili patris

locot tlle mihi loco filii. Quχ eerte fenfum a verbis f.

textus ipfoque

myiierio

_{alienum evidenter fifluntj ut¬}

pote cum aliud fit haud dubie, effe inflar _{patris, vei} loco _{patris, aliud vere patrem effe ; fic & aliud, effe}

lo-W filii, aliud, nativwn & genuinum _{ejje filium Dei;}

quem fenfum de Media Davidis fiiio verba f.textus fibi

depofeunt. Preflit autem CLERICUS hic. ut alibi

fae-pius, veftigia

GROTil,

qui hsec ita explieavit: ero et vice _{Patris, ipfe mihi erit vice filii5 quam ejus}

7ταξεξμν\"

vsiccv fufius declaravit

_&caftigavit

_CALOVIUS

in B. J.

DA VI DIS. it

§. VIII.

Tandem deVenimus ad commatis _{ejusdem mem·}

brum _{alrerum, ubi admodum notabilia occurrunt haec} verba: -a 02 D'WJtf E2E'2 νηΠ2Π1ΐη^Π2WÄ

Qux quidem piurimis interpretibus omnium

evidentis-iirne orationis _{hujus objedlumgenuinum determinarevi¬} la _{funt, puta}

_Salomonen^

_{utpote cumin}

_Meffiam

άμίαντον , κε%ωξΐσμενον από των άμαξτοόλων,

Ebr. VII,

26,

quadrare nequeat, quod peccaturus ip(e

ob

fua

peccata

fit

caßigandus; quem tarnen horum

verborurn

fenfum

fuppeditant plurimse

verfiones,

etjam

prseftantiores.

Et-enim ita haec vertit SCHMIDIUS: _{Qui, cumpravum}

quid ezerit &c. SCHMIDIUM fequitur Danus:

Hvil-ken,

naar hand mifhandler &c. Necaliter B.

GEZELI-US in notis Bibi. Nee _TREMELLIUS; ut alios

tacea-mus. Fraeeuntem habuere _{Vulgatum Interpretern,}

fic

vertentem: _{β inique aliquid zejjerit, arguam eum;}

_&

Lxx Graec. και εάν ελ&η ή άϋικία ccvtü, _ygq sXsy^co αυτόν.

Eodemque tendunt &

'Paraphraftes

Chaldceus , & Syrus

& Arabs, atque poitmodum etiam ipfe B.LUTHERUS.

Ex occafione vero hujus verfionis, verba hsec de

Chri-fto _{expofituri faniores quilibet interpretes,}

_neceiTariam

vident diftin&ionem inter _{peccata propria, quse omni}

modo a Salvatore removenda effe docent» & aliena,

quorum, ut

mediator,

ipfe

partipipem

fe reddidit;

ad-eoque hsec

ipii

tribui volunt

non

inhacfive,

fed imputa¬

tive. Ea _{quidem ratione difficultatem hane apparentem} toiiendam effe cenfurt CALOVIUS , in Bibi. Illuftr,

VALTHERUS in Harm. Bibi. Buddeus in Hift. Eccl. 1. c. ut & alii. Etfi vero _{egregia hasc} funt, _atque

ejus-modi, quae jure optimo

funt

admittenda;

fenfui

tamen

genuino propiora , atque

Medice

perfona*

&

officio,

ipfu

que rei

haud

dubie

magis convenientia

fuppeditarunt

a-iii, ex indole

linguas paulo

attentius

confiderataj

unde

& DE SUCCESSORE

«Ecprehendjprant, comma nofirum, rite

penfitatum,

fen-fum alium commodLorem fundere. Vertitur atrtem

car-do _{hujus negotii irxgenuina interpretatione}

_verbi

_1Π13?Π35

i]iK)d quidem efTe confttgationif

Hiphilr

Grammaticis

He-l>r. frc d _{che, nemo non videt, vel paullum ad}

_lingvaé

adyta

a4mifTus.

Haec

forma,

ut

ingenia &

cotamos

He-braixanthtm crebro exercmt r farente LOESCHERO,

(de cauffis L* Ebr. p., ita nee mirum,. irr

di-verfa hic diitraxlfie _{interpretes atque}

_{fenfum plerisq;,}

fi non alienum _plane, faliem duriorem

&

explieatn

dif-ficitiorem fufr-miniftraiTe _{$ quem tarnen evitari}

_potuiiTe

dixeris, fi paulo attentius ad indofem

lrnguae

^

& bujus

imprimis formse verborum

advertifient

animunv

Con-ftat certe ex locis in &. cod.. pluribus,, ubi occurrit

verbum _{n^y in forma Kotr commode ei tribui}

frgni-ficaturn perperam, ferverfer inique agendiv quem, hic exhibent _{pleraeque v erfron?sy alia licet heic}

occurren-le verbi forma. Id _{ipfum vero}

fr

_{rite ac}

redte

fadtum

dixeris, poft Lexicograpfros, hic preeeuntes,.

otiofam

faeile crederes illam differentiam _{plurium formarum,,} feu _{Conjugationum in verbiß linguae Hebr. atque}

re-Üquarum orrentalium? quam tarnen ut

iniigne hu

jus»

fingt!ae pro? Europäers criterium & compendiumy atque S.. etiam _{exegefens fubfidium r ceiebrant}

_Philo

_logi.

_Ali—

ter vero rem efTe initituendam % fuamque formis: ver¬

borum _{finguiis fignifteaffonem accurate}

_fervandam,.

du-dum monuerunt propftanfiores Exegefae. Contendit _a~

cucifirmus SCHITLTENST conjug.

Hipbrl

nunquam

ef

♦

fe aetivram

_finpS*

_einfeé

_effo&ivam

_potius,

_d'icenrlam

_¥

cujusmodi fint Gnecomm verba quasdam:: DANZIG,,

Grammaticorum _principi,,

_fignificat,,

_qnoiunqne-

_modo>

rem _{frommerer.· convenit cum utroque canoni}

LOEr

SCHER_{fANUS'y f<v'?vryur c&us fiat. Atque hcec qui¬}

dem fi _{probe fuifrVat ohiervata},, aliam haud

dubie &

fu-b-DA VIDIS. ι

fubje&o

eonveKientforem

ftaberernos

verbi

TfllpiO

ver-fionem r quse minus

negotii

facefler

et

interpretibusy

vulgarem

illam

expofituris.

NecefEtatem aptioris

fen-fus _perfpexit

_haud

dubie

infignis

Phi!ologusy

ÄUG,1

PFEIFFER,, quum hsec ita vetteretλ quem

(Ϊ

quis

of~

J-enderitr

vel

y contra quem

β

quis

peccaverit.

vid*

Dub»

Vex, ad h.!.. Placet aliis

pennifJJvam

hic

a

dm

i

tre

ré

hujus verbi

figraffcationem

T

quae

Conjugationi Fiiphif

haud raro in facris iireris

eft

concedenda;

ut

hic

fit

fenfus verborom :: qm cmn

penni

tret

aliis

y

mak

fihi

är¬

gerey

vel'cum

permittet

perverje

fe

trattart;

turn

qui-dem corripiam eum;

vel potius

(quia

v

er

b

um

ΓΠΓΠΓΊϊ

seque·

eil

ter

ti

se con

jügj

permitt

am

illwn

corripi

vir

ga;

hominwn, ef plaqis

fi

Horum

hominum.

Äb

hiice

nom

multurn abit translatio-

HENR.

ß·

STARCKIE

in

locis·

fefettisr

Qui

dum

iniqmtm

findet

fe

finiquitatem

nem-pe alienam

afiumendo

(vel

quem

dum

imqiwm

ccnfli·

tuent (bomines)v ad

(cito

nominativo

ex

membro

fub-fequerste.

Permijfivam exnlicationem

r

ja

ro

modo

adla-tam,non plane

improbat

STARCXIUS;

maliet

tarnen ear»

nonnihil im muta tam, hoc

quidem

modo;

fur

cum

per-mittet r perverfum

fe

fieri

y tum

etfam

permittam

com*

pi eum &c.

Quae

iingula,.

ut

lingvse

indoli

formarq,0:

verblt

optime congruuntf

ita

nec

minus·

omnia

Cbriilo*

apt«

eonveniunt. Sicut enim

fanéliilirnus

ilie

mediatorno-fter _{peceatum pro}

nobis

fieri

voiuit

_,·:

₂

Cor,

V.

21.5;

ita

pcenas

etfam

omnium

η

o

il

rum

Inbe

ris

in

fe

fufcepit;

&:

permifit

Deus

Eum

noilri

loco

percuti

plapis

infinn

orum

hominumyCinfumrra

roiferia

conllitutoremj

id

quod

a Rad to*

tegrotavif,

fubindicat

quibusdam.

Haec in.

er,,

praetermitte re non.

poifumus·

expofåtionero

hujus

loci _atque

_fenfus

eommodioris

reilifutionem

a

GUSSE-TIO tentatam r in Comment.

L

H..

p.

590:

hoc

quidetiv

DE _SUCCESSORE

bominum &c. _{Quam quidem interpretationem fuarn,}

tum _{iingvce indoii, tum analogiae ridei, nor; minus quam}

ceteras, effe conformem, nec coa&iorem, pluribus

de-clarare _{adnititur, dum modo obtineat verbo niy, in Iii·}

pbil3

heic p<xn& notionern concedendam 5 quam non (ine

fufiiciente ratione _{poftulare fibi videtur. Earn certe} ac-ceptare ceterisque anteponerc non dubitavit

fagacifil-inus_{interpresac Philologus MICHAELIS, in notis BiblU}

eis itavertens: _{quem cumρec catum fecero,[,ρχηα}

adfece-ro eum> _nempe

Mefliam,

ubi _{juxta obfervat,}

SCHMI-DIUM hxc _{explicare de Salomone.} Atvero huic fi haec

& _{fequentia verba adplieueris, nullam 'praseipue}

perfpi-eimus illorum _{emphafinj videlicet Salomonem, ut}

ho-minem,

_plagis

CHtf ^2

b§minum

offleiendum; contra

vero iummam & evidentem _{quisque facile deprehendif,}

quum dicitur de

Meffia

, Dei pariter ac Davidis filio,

eum _peena acerbiori & graviiTima, _{qua caftigandi}

es-fent _{homines, fore cailigandum. Cf. ES. Lill· 4, j·.}

Ju-dicet vero _{hinc-cequus Ledlor & prudens, utrumne hoc}

etiamnum cevo noftro id maxime interfit rei litterari»

ftatusque ejus florentioris , utne guitu feculi cujusquam

praepoftero fupprimatur atque evanefeat pretium huma-nioris _{Iitteraturae, inpriiris S. Philologie, quamdiu}

fu-perfluam nondum aut otiofam ejus

_perfpicere

licet cu« ram,in genuino fanoque fenfu S. litterarum _puriori

Theologie eruendo

_{elaborandoque,}

ne imprudens in«

cidat h&c in

_Labyrinthos.

5. ix.

Poftquam vidimus , oraculum hoc Divinum,

flngu-fasque, quae in eo occurrunt _phrafes, nec de Salomone folo, ut volunt Judoei, nec de Salomone & MeiSa eile

inteliigendas, tuto _quidern vela contrahere &_{in portum}

nos _{reeipere poiTemus; interim}

tarnen prius audire

ju-vat, quid Rex David ad hanc

_promiffionem

_Divinam

DAVDIS.

refponderit, paucisque ad irl adtendere, quomodo ipfe inhgne hoc vaticinium acceperit: ut inde conftet, in quantum cum

noftra

illius mens cooveniat.

Contine-tur vero _{refponium Davidis in Comm· i g & 19}

,

at-que abfolvitur humillima gratiarum a&ione, qua 110η

tantum kiam

_profitetur

_{tenuitatem, fed & fummam}

Dei bonitatem animitus laudat: _{Quis ego? inquit, &}

quid äomus mea, quod eo usque me

evexeris}

h. e. non

fatis _{fuit, quod me addignitatem regiarn exaltaveris , fed}

infuper aliud benignitatis Tu« documentum

mihipraefti-tifti: intellexi _{enim, Te Filium mihi}

_promififTe,

pTPÖ^

c

longinque,

h.e. qui tempore ab hoc

remotis-fimo ex ftirpe mea prodibit· Quod vocab. _ut Paraphraftes

Chaldseus reddidit _{"Wi in /eculum venturum ;}

ita _{étjam ABARBENEL, Rabbinorum acutiflimus,}

GRO-TIO hic _{oculatior, fateri coaélus eft, hoc ipfo refpici}

Mesfiam Davidis filium. vid: MICH, not. Bibi. Cfr.

not. Gezelii ad h 1. Svecus _{emphaiin optime expreflit,}

tilkommande _{ting i}

_långdene,

_{Hunc autem Filium non} confiderari a Davide ut nudurn _{hominem, fed} ut

ho-minem & Deum fimul, _{plerique interpretes}

accuratio-res evi&um volunt ex his verbis _{DIXH ΓΠ1Π ΠΚΟ}

Π1Π\ & h<zc efi lex hominis, ffehovdeb Domini, i. e.,

in-terpretante CRAMERO , audio te de tali filio

loqui,

cu¬

jus lex /. ratio exigit, ut fit & homo & Deusy in SCH·

PR, _{ρ. 189. ubi hujus veriionis & paraphrafeos luac ju«}

ftam rationem & dedudlionem ex _refponfo Davidis

pluri-bus declarat. Ita certe in curis _{poftremis fu« verfionis}

hcec _{etjam reddidit B. LUTHERUS: Das}

_iß

_{eine weife} eines _{mcnfchen, der Gott der Hjrr iß 1 licet aliter prius,} ubi verba ultima transtulit in _{Vocativo; id quod} acce-ptavit Svecus interpres, cum aliis plurimis* haud

infi-mse notae _{Doéloribus, TARNOVIO* SCHMIDlO,}

JU-NIO, PISCATORE, ceteris, quoram meminit PFEIF¬

FER inD. V ad h. 1, ut nihil dicamus de Rabbinis & Gr«»

DE SUCCESSORE DAVIDIS.

«a verFöne LXX Irxtt. quibus ver'ba TUT "Π** nen per

tfppofitionem

in

Geuetivo,

fed

Vonativo transierenda

vi-dentur. Ceterum rion in Vocativo,

fed

per

appofkio-nem kc effe vertenda, probat ΚROM A!

ER US

in

loe.

Antifyr.cr. p. 71-

fco qtiia

alias

non

certus

verbis

iftis

.„ineilet

fenfus:

Et

hic

eft

mos

hominis, Domine Deus^

Ifco

0,ex

additoarticulo,

qui

certum

aliquod

Individuum

non

to-tain

fpeciemhumanam

denotat

III;o

quial

Chron.XVIf

17.

homo ifte· vocatur homo

exceüentne.

'&c.

hc & alii

conten-dunt fenium autnullum fore, aut

abfurdum,

iiverferis

<?DomineDeuts quippe cum

prsedicare

futura

in

longinquura

ik

_eapra?ftare,

_quae

prasdi&a

_erant,

neutiquam

Γι

_η

_t

hominis.

Vid PFEIF. D.V. quemfenfum fatevidenter

pofeit veriio

fuec.år detta månnifko iatt, Herre, Herre

? implicite

negativa.

Proinde

verfionem

LUTHER!,

quam

fupra

ad-tlälimus, aliis palmam prasripere, iisque

eile

prseferen-tlam ,folide demonürarnnt

DORSCHEUS,

CALOV1US,

GLASSIUS,

PFÉiFERUS,

BUDDEUS

,

STARC-KlUS

In not. fel. DACHSEL in Bibi. accent,

polt

FRANCHI-UM, qui pariter ratienem accent,

hic

expofuit^

ceterL

Ex hac itaque Davidis intcrpretatione, quam

quidemge-nuinam effe nulli dubitamus, lucide apparet,

Divinum

hoc vaticinium non de Salomonen qui nudus

fult

homo,

led _{Meilia folum,} qui homo

fimul

eft

&

Deus,accipien-dym effe. §.

X.

Atque Ihsepraecipue funt rationes 3 quibus argumentumliocce

no-Itrum inpraefens confirmare licuit, praeeundbus iuterpredbus

praeilan-tiifrmis. Plurcsquidem .addi poflent., nifi temporis & facultatum rati»

flum diiTertatioßis jam abrjumpere juberent. Nes vero, ad aram

gra-tiae X)ei fupplicesprocumbentes,precamar humillime, velit pro

imracn-iafua bonitate Deus optimusfpiritu fuonos itadirigere,ut,quinon

tan-ium-credianwg, dulciilipium noitrumfalvatoremDavidiin V. T.fuiflepro-jniffumfed tc viejus dempromiiConis in carnem dudum advenifle ·, vera

etjamcordi-sfiduciaeum ample&amur: cuo., cum eo

unitifolatiumhabea-jmisadverfus oroneshciUaminfulrus, ac tandens, propterejus meritum,

fceaiKudine potiamur asterna) ubi Regis noftriaeterni fceptris

feüciiTimiin_{fempiternum parebinvas.}