• No results found

Dissertatio philosophica de justitia Dei vindicativa, quam consentiente ampliss. Senatu Philosoph. in Regia Academ. Upsal. sub præsidio ... Erici Alstrin ... pro gradu, publico examini modeste submittit Nicolaus Lindman, Arosia - Westmannus, in audit. Gus

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio philosophica de justitia Dei vindicativa, quam consentiente ampliss. Senatu Philosoph. in Regia Academ. Upsal. sub præsidio ... Erici Alstrin ... pro gradu, publico examini modeste submittit Nicolaus Lindman, Arosia - Westmannus, in audit. Gus"

Copied!
32
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

sv

AU SP l C Ε T)1V1N0 NU Μ INE!

DlSSERTATiO PHlLOSOPHICA

TUSTITIA DEI

VINDICATIO.

OUAM %

Confentiente Ampkfjl Senatu Philofopb,

In Regia Academ. Upfal.

Sub PRAlSIDIO

Mm.Rev. &Celcberrimi VIRI3

Mag. ERICI

ALSTRIN»

Log. & Metaph. Prof. Reg. & Ord»

h, t. Dfcani Spedabilisy

PRO GRADU,

Tubltco examint modefte Jubmittit Nicolaus

Arosia-Westmannus ,

Ia Audit. Guftav. Maj. d. gi.Maji

ANNI MDCCXXXI.

4 Horit Ante mertåiem foluU.

Ψ UPSaLIAi, Litens Wernerianis.

(2)

S:e R:e M:tis

MAGNAL FIDEI VIRO,

Summe Reverendo Qf dmphsßmö

DOMINO,

Dn. andren KALSE MO,

S. Theol. DOCTORI Celeber-

rimo

,

R;/£ M:T1 a Sacris

5UPREMO

,

Ecclefia? Primaria?

Siockholmenf. ANTlSTITldrgnis-

fimo , nec non Confift. PRiE- SIDI Graviffimo,

MecENATI Optimo.

IBh^ letatc panier ac reve-

Jm rentia du£lm

,

exiles

hat pagettat Tibi, Maecenas O-

ptime,

(3)

ptimc, fkcras facio, ut, ψά i- pf& deßttuU junt, lucem a Cele-

berrimo Nomine Tuo mutuen*

tur. Eos β placido njultu fufci-

pere digneris, benevolentiß Ύι\χ,

multiplici nomine mihi femper prafittA , haud levem addis cu~

mulum. Pergas infuper , humtl-

limevogo, Vir Summe Reve¬

rende, fpes meas folito favore

tuen\ Adeum erit, pro peren- ni Tu Je felicitatis ßore, quovü tempore , vota ardentioris äffe*

Bus fundere.

.Summe Rever, & AmpM

NOMINIS TUI

Cultor 5c clien? humillimus

HICOLAUS

(4)

Nobil & Speftatiffimo VIR O, Dn. jacobo tersmeden,

Officin. Ferrear. ad 2atél>0 PoJJejJb°

yi & Direfiori adcuratiffirno , Ρα·

trono quovis honoris cultu iem-

per profequendo.

Nobil. & Spedatijßmo VI R O, Λ

Dn. abrah. robsahm,

Officin. Ferrear. ad StOtfbottt &

SScfOté Pojfeffori & Patrone dexter«

rimo, Evergeu nullo non tem¬

pore piurimum fufpiciendo.

VO&/V, quum Domini Benignissimi? plura debeat, hoc, quic-

quid efi Specimim Academici, in gra·

ii animi ac perpetui offictt pignus, of¬

fert , fimulquefelteent remmjuccejfum

ex animo adprecatur

Nobil. & SpeåatiiT. Nomin. Veßr»

indefeiTus eultor

Νια

(5)

OQO.CGOÜOOOOCCOGO

Ο CO, o. O OÖO Ο Ο G Ο Ο Ο Ο

Λ iV. δ1. 5. Τ.

$. ι.

Sie η tia m Divin am.*

ea, qua par eil, at~

tenrione qui confi- derat, tanto perfe«

ftionum ejus fplen-

dore perftnngitur, ut acies mentis il- litrs haud aliter ad ejus contemplatio-

nem Te habeat> ac oculi noiln ad in- tuicum folis. Proinde tantum abeil,

wt quis de perfecta priiiii Entis co-

gnitione glonari poifie , uc potius, etjamii fagaciffimus , id conceptibus inadxquatis , prout poteil, appre- bendere folum neceiTe habeat. Quum

enim Deus fit infinitus, qui, ob per- feiliones fuas longe eminentifiimasi

unica ratione adäquate reprafentari nequit;

'

quomodo intelle&us finitus,'

: Α < pro-

(6)

propter fummam imbecillitatem ac ari- guiliam, pluribus ad eum ccgnofcen-

dum conceptibus, a rebus creatis ana-

logice defumtis, indigens, eum, pro

Dt in fe eil

,

comprehender ? Indo

fadlum eil

,

fatente iniigni Philofo- ,,pho , ut nos , pro moduio DEuitl»

v.cogitaturi, necefife habeamus, plus a ,,in eo concipere pra?dicata *.

*

Ger, de Fries exercit. rational. di/Jcrt,

J. $. '♦ ρ 46.

§. Ii.

Hatc praedicata attributorum nomi¬

ne vulgo veniunt, quae in fpecialiili-

mo, maximeque frequenti figmficatu

funt perfeBiones , C]U<s naturalt rationO inveftigari pojjunt , & ex effentia Deif for¬

maliter fpeBata, neceffario fluunt a) U·

bi tamen monemus , ejusmodi attri-

buta vel perfetfiones nequaquam ceu

accidentta fumenda efle, utpote quae»

ab ipfa eiTentia vere diflinila * earru

fui acceffu modificarent

>

eoqte ϊρΓο

ei maprem perfedlionis gradum t "i·

buerent. Hoc enim adtniilo, DEus

& imperfedlionis argueretur, 81 com·

pofitionem admirreret; quum tameoj»

tttrumque tam per.jeBionutn ejus infini-

tat)

(7)

3

tAs

y

quam tndependentia ΟΓΠηίπο re-

fpuat. iUiut η. ratione eßentta divinx

ornnes omntrio perfeRiones peßiaet f modo fibi roKVeniente

y

id eß > tnfinito ac cön- fummarißimo b) ; huic autem omnis compoiuio contrariatur. Nam quic-<c quid ex pluribus eft compo(uum,quau

tale

,

pofterius eft rebus, ex quibus

ceu partibus componttur, atque ab<c

iisdem

,

ranquam natura prioribus<f pendet c). Jam vero quodcunque vel

minimam innuit dependentiam , o diametro Divinitati repugnare, ex¬

tra omnem controverfiam eft, & cui·

vis in aprico pofitum.

a) Job. Paul. Hebenfireit. Syft. TheoU Tom, t Lac, t. Thef. if, b) de Fries cx- etc Phi/of. de Dco infinite perfeRo §, jp. J4. c) Id. de Deo ftmplici §. i. p. $<f.

§. III.

Ne quis autem exiftimet, fcaec ae- tribura

,

quar in fe, ac per fe, cum i- pfo DEo , ejusque eiTentia realiter u- num idemque efte contendimus, pro lubitij, atque iine ratione a nobis con*

cipi, adeoque meros conceptus, im-

mo, Juius ingenii efte; dicimus eflfe^

A ι eorum

(8)

4

eorum quoddam difcrimen, quo, tanft

ab ipfa elTentia , quam a fe invicerru diftinguuntur , non quidem a parto

rei , feu per differentiam realem, Ted

iantummodo in noftro conceptu, &

ienfu, quem vocant, formali, ita ta¬

rnen

,

ut haec diftindio fundamentum iimul in re hnbeat, quae diftindio Phi- lofophis dicitur rationü rAtiecinate. Eft

autem fundamentum illud partim in-

finita DEi perfedio , partim inteile*

dus noftri imbecillitas & anguftia^.

,,Cum enim DEus immediate , per

„fimpliciilimam & infinftam fuam es- 3,fentiam, praftet id, quod homines

>»per plures perfediones, tum inter

>,fe, tum ab eftentia realiter diftindas,

„prxftare folent, fit inde, ut intelle-

„dus nofter in D£o plures concipiat perfediones, easque ab eftentia Di-

„vina, pariter & a fe invicem , co-

„gnittone fua difcernat Et cum intelle«

„dus nofter adeo fit imperfedus, ut»

?,uno ac fimplici conceptu, totam in- 5,finitam DEi perfedionem diftindc*

j,ac perfedecomprehendere nequeat*

„fit inde, ut ipfe eam , pluribus in-

^adaquatis conceptibus, in plures per-

fe dio·

(9)

* s,fe<fHones quafi partiaeur, easaue in-

j,ter fe, & a Divina cifentia diftmguat d). Et licet hic concipiendi modus

magnam arguat-difproportionem,men·

tern inter & rem cogitandam } nul-

lam tarnen in ejusmodi conceptibus ponit falfitatem , propter fufficiens

horum conceptuum in re fundamen-

tum & neceifitatem. Quin & nec DEo imperfeftionem adjudicat, fed potius infinitam natura ejus exceilen-

tiam, atque fummam perfe&ionum e»

minentiam ad liquidum demonftrett.

Unicum tarnen ante omnia probe eft

obfervandum

,

ut

,

anguftiac mentis

noftra ac imperfefti iftiusmodi con-

cipiendi modi perpetuo memores ,

neutiquam , quascunque de DEo no»

bis formare poterimus cogitationes,

normam eorum conftituamus, quae de

Summo Ente judicanda funt, fed ac-

curata judicii lance omnia penfitando,

§2οπξΕπως de fan&iffimo Numine fen-

tiamus. Conf, Ger. de Vries e) Ex

hoc enim negle&o, quicquid error»«

circa attributa Divina a multis irrepfit»

örtum fuum habuit. Et hoc quoque in cauflfa eil, quod nonrvulh yußitiam

A I JUEi

(10)

6

DEi vindic ativam vel labefaffrare , vel penitus deftruere allaborarint· In_»

quorum argumentationibus non tam

refutandis, quam in hac DEi juftitia,

argumenta, a ratione petitis, adftru- enda

,

ha:c verfabitur opella. Licet v.

exiguac ingenil vires rei perquam ar' duae accuratiori traftationi haud fuffi-

ciant 5 mitiorem tarnen B. L. cenfu-

ram mihi polliceor, ac innoxia co- namma favori ejus follicite com·

mendo.

d) Hebenßreit. loc. cit. theß ιρ. e)

Sxerc. Ρ kil,. §. 5·.

§. iv.

Circa divifionem jußiti*, non o- mnes Philoiophos uno eodem modo incedere, res eft notiffima, quem ta¬

rnen diiTenfum, ut a propofito noftro

alienum

,

mifium facimus, content!, ad duäum b. Doft. Buddei f), dis- pefcere juftitiam primo in JEquateriam

& Rectoriam. Atqui iüa , quum ipter arquales locum obtineat , legemque

communem, utramque partem ftrin-

,gentem, fupponat, neque heic nobis,

de Divina juftitia Ioquentibus, in cen- Tum venit. Hane vero

,

quum inter

inac-

(11)

7

inarquales verfefnr , ac irrperantibus

competat> etjam DEo tuto adfcrtbimus,

Ei namq; cauiTas juitas ac fuflficientes

efle hominibus imperandi -> nsque ob«

ligationem imponendi » is demum i-

verit inficias, qu! eutn > ut rerum o- mnium, Hc quoque hominum creato-

rem ac confervacorem edc negaventj

hosque , quanti quanti funt, ab eo ita dependere , ut > iine ejus nutu & vo- lunrate, ne digitum quidem movere poiTint, adeoqj quicqutd iunt & habent,

α unice acceptum ferre debeant Eftque ha:c juditia perfecta Divl··4, qua

DS'it ex purißlmo fui amorey ftud oque_*

fänclttätit» hominum veccata qu*vis g*A- viter punit

,

lene autem faffa lar^tter

temuteratur f). IdeoqlP in Remunerati-

Vam Vindicativam difpefcitur. II! 'i q" a

treatur arum rattonaliunt bene rtRcque fafta

t

ex fingulart gr Atta ben>%nitare>

largtter compenfat. HarC) tjua no cent* s

ob detifta ita punit, ut omnem fimu/ tUia

adim it cauffam , de injuria βοι f *< 11 5 y ju*e

*

mer toque qurrendi.

Conf. Budd. Infi. Theol. Moral. Ρ Art.

4 t> *. §. 8 f) Ejtud. Inft* Iheol. D<gm.

üb. 2. e. i. §. ιγ.

A4 5- V,

(12)

δ

Evicimus in .χν, fuperioribus, attribu-

ta DEi cum natura & eilentia ejus, in

fe

>

unum plane idemque eile , unde facile coJIigitur , hane étjam jußitiam

DEi vin die ät iv am non eiTe contingen*

ter talem, Ted omnino neeeifariam, naturalem & efTentialem ipfius pro?

prietatem, Quumque fanditas DEi,

quac fons eil: jnftitiae ejus, iit immu- tabilisj quidni quoque juititia, puni-

ens transgretliones legis, itidem im?

mutabilis, ac per coniequens natura¬

lis erit ? nifi forte contendere velis,

poffe aliquid , refpedu unius ejusdem»

que caurfse & effeftus, & immutabili-

ter 8c contingenter fe habere. Quod

tarnen omnimodam contradidlionem involvere

,

nemo fanus negaverit, Quid? quod fumma illa ac perfedtiili-

ma aqualitas omniurn proprietatum eiTentiah'um divmarum contingentem

in DFo jufiitiam nullatenus admittit :

qiynpe quac, intra iimpliciilirnam DEi

^ xcriciv confiderata? j neque magis, ne- que minus recipitint g). Adde, quod

Gentium Dodlor & Apoftolus Paulus

apertiffime teßetur, rccWhyps

(13)

9

quod mala facientes digni fint mor-

te, ipfis gentilibus fuiiie cognitum h).

Quod tamen dicere non potuidet> ii juftitia eilet libera & contingens: quum, qux liberac in DEo funt voluntatis, ex lumine rationis innotefcere illis non

potuerint t). Namque naturales πξο-

λήψεις hominum , qualis eil, quod

DEhs iecundum juilitiam puniat pec-

catores, funt univerfales & irnmutabi-

les. Atqui uttales fint, univerfali iti-

dem & immutabili fundamento nitan«

tur, neceiTe eil. Quäle in seternum nullum aliud dari & excogitari poteil,

praeter naturam DEi : qui non con-

tingenter , fed ex neceffitate naturae

fuae puniat & odio perfequatur omnem

iniquicatem k), Hinc egregie Plutar-

chus 5 τω ©g« 'επετχf των etTrshtim*

μένων τ£ eefe νόμϋ πμωζϊς , b χξωμε^χ

vrttvng α-ν&ξωπτί φνσζι πξος πιχ,ντνις άν&ξώ.

πας, ω<τπεο πολίτκς i. e. Deum comita"

tur juftitia

,

ultrix eorum , qui Divinam legem deferuerunt , qua omnes bomines

natura utimur, adverfus omnes bomines,

ut cives /).

g) Leonb. Hut t er i Loc. Comm. p, pj.

A s 4^6

(14)

ΙΟ

4<ό. h) Pom, J. ]i. i) Hoehßert. des Jure Poenar. Seft. ζ. $. /. ht. c. ρ. m, >ζ.

Ål) Hütt, loc cit. I) T. 2 Opp de Ex ful.

f. 601, cit. Z:*itgrdv- de Ortg. J, N. Art·

§, 22. p. 70.

§. VI.

Ex hifce

,

probe confideratis , in-

Vidla confequentiae virtute fluit ; von

po(fe DEum 1 (ine fatiifaftione f<u com tn*

fat one , condonarc peicata. Quar com-

penfatio , aho modo, quam per pce-

nam , deli&o proportionatam , fieri nequit. llt enim alia injuria aliit mo·

dix

t

cuicjue relationi ac ftatut propriis , *-

ta ejuoque injuria , imperanti, qua tali%

iüata

,

pcenü compen\antur m). Olli

frultra omnino opponitnr, poffe quem*

que fuo jurt renunciare, adeoque & ip(u»t

DEum peccata impunita dimittere. LltUt

emm hoc procedere interdum poteft

in jure mutabili, pofitivo & arbitrarii

exercitii $ nequaquam tarnen ad jus

DEi immutabile , acternum

,

perpe- tuique exercitti eil extendendum» de

quo adeo plane cedere nequit » ac ja·

ri venerationis fuz renuneiare

»

&

crearuras a cultu pariter ac obfequio

abfolvere. Gratis quoqj illudadferturi

pojje }

(15)

II

po (fe hominet iUatat fibi inj ur tat Jine (λ- tüfjftione remitiere, quidn 't quoque DE*

um? Ille cnim non folum eft perfona,

per peccatum Iaefa, Ted etjam fupre-

mus judex, cui, vi juftitiie fuar, con- venit, peccata punire, ac pro illis fa-

tisfadtionem pcenalem requirere, haud

aliter ac judicum terrenorum eft,

etjamii injuriac a larfo jäm funt condo-

nacac

,

vi muneris fui > eas vindicare.

Et fi vel maxime illi deficerent, certe, citra impietatis, immo, blasphemiae

notam, nemo idem de DEo fandtifii-

mo aftirmaret. Audiamus Calixtum, hac de re egregie difterentem. Eos-

funt quidem homines, inquit, qui-44

bus corrmiiTa eft poteftas & admini-44

ftratio juftitiae, fupplicium commeri·44

tum condonare, & impunitum di 44 mittere, quia polTunt deficere, jufti-44

tiamque & pa&a infuper habero.44 Quäle quid in DEum cadere, fum-4'

fria & abfoluta ejus perfecftio non_>44 admittit, non magis, quam ut falJat,"

aut DEus eile definat. Abfoluta igi-44

tur DEi potentia non eft eousquo44

extendenda, ut abfolutae ejus perfe-44

ftioni deroget & detrahat »)· Nec

firmio-

(16)

12

firmiore ftat talo , ίϊ diceretur ; po/fe

DEutn abfolute remitiere peccata: quum illa nec injuriam nec dammim ei infe*

ränt, (f ü, condonando, yiec fibi , nec aiits fa da t injuriam: non ftbi% quia volen*

ti, & de jure fuo cedenti tio η fit injuria:

non aliis

,

q utα in folum DSum comwitti-

tur peceatum. Omnia ha?c fine ratio-

ne dicuntur. Ad prius quod attinet, quis, qoaefo, ii modo iana me.nte u- titur, negaret, peceatum in DFum

eiTe maxime injurium: quum majefta<

tem ac excellentiam ejus violer, ac honori DEi, jure perfe&o ei dcbito*

deroget? Quam bene cohacrerent, fua

voluntate contra DEi voiuntatem uti,

& tarnen injuriam in DEom non com- mittere! De damno ii loquimur, am-

babus largimur manibus, intrincef^

tale, non pofie DEo inferri: quum fumma ejus beatitudo ac vita eminen-

tiffima quam longiiTime extra omnD periculum fit pofita 5 laeditur tarnen is

per peceatum extrinfece , in honore

ac cultu

,

fibi a creatura rationaii de»

bito. Quod v. poflerius eoncernitj fupra oftendimus , DEum nunquamj juri iuo renunciare poile. Et fi vel

maxi*

(17)

.

*5 maxime, peccata frne cornpenfatione

eoiidonando, nemini extra fe faceret injuriam, faceret tamen a fua raaje-

ftate«r ahenum o).

tu) Ho c hfl ett* de f. P* Sett, 4. §. 2· tit*

t, p. m.j#. r>) Calixt. de Ρ Att ti D/vinti

§* 31. e) cortf. Hochfl. loc. c it. Sett* t.

6, tit. a & D.wbav. ΧξίτζΌΦΰφ Sett.

Art. ι, ρ, m, 124- '*f-

§. Vlh

Sed üt hsc clariora adhuc paté- ftant

,

atque in atternvs veritatibuS

fundamentum fuum habere videan-

tm, res paullo altios repetenda ve¬

nit· Primum itaque ipfam peccati

indolem expendamus, quas uti culpam

& moralem imputabilitatem, fic quo- que pcena: reatum & meritum in fo

continet. Eft enim peccatum träns*

greilio a voluntate DEi, & qus eam Gobis manifeftat, lege natural!. Qua,

quum peccans dignitatem fuarn, con- fiftentem in voluntatis, omniumquej»

a&ionum ftiarum* cum nutu ac vo¬

luntate Creatoris, convenientia, ex-

tinguat & perdati ica foediflimam in*

fimul deformitatem iibi contrahit»

qu« nou poteft; non fan&iffimo Nu*

mini

(18)

14

mini maxime invifa eile. Quumque

illa iibere a creatura rationali fit con¬

tradia

,

imputari eidem omnino poteft

ac debet

,

immo , promeretur , ob

qüam delinquens , ex vera oblrgatio-

ne ad poenam iubeundam tenetur, a- deo ut reatus a peccato nunquam au- ferri poifit. Hincquoque canit Poera:

7ίνς σφίας τισα,νπ ιχετησιοζ> ος τε <£ ά)Κχς Αν&ρωπχς εφοξά) (c τivv7uiy όστις αμάξτ^

Jupiter ipfos ulctfcatur fupplicum v 'tndex ,

qui & alias

Homines infricit, pleffu , qtticunquL·»

peccant p)„

p) Homer > Ody[[+ N% 2/j.

§< VIII.

Hoc ipfum quoque evincit mutua~*

illa maximeque neceilaria relatio,qua:

eft inter creatura: rationalis a Dfco, tanquam primo & fupremo principio»

dependentiam , ejusdemque ad legem

& voluntatem Divinam vivendi Obli¬

gationen. Quum enim illa in eile»

iuo, unice a Sunimo Numine depcn-

deat j non poteft non , quamdiu ira

manet, lex tili ferri, qnac ad obfequi-

lim & fubjeftionem obiiget. Quo*

ties-

(19)

15

tiescunque itaque legem hane trans- greditur , juftum Legislators impe¬

rium excucit, ejusque, (i nun apertus,

tacitus tarnen, qua animum & vuta, hofhs exiilir. Quid? quod honorem

ei, qua imperanti, jure perfefto de-

bitum prorfus contemnit, parum auc nihil penfi habens, aegrene, an leeus fem (uperior, voluntatem fuam non attendi, fed iperni ej). Quumque iic

naturalis i 1 Je dependentiae atque obfe- quti nexus, quo Conditori creatura^

adftringitur, faltim moraliter, & quo- ad intentionem

,

diflolvatur} rebelli-

onem illam Legislator impunitam di-

mittere nequit , fed eam naturaliter

ulcifcitur. Si quis vero contenderec, pplle DEum dimittere atque creaturam rationalem obligatione abfolvere, qua neceftario ad fubje<fHonem & obedi-

entiam tenetur} diceret quoque DE-

wm poiTe abjicere jus fuum & domi¬

nium fpeciale in illam creaturam.^

Quod quam plane abfurdum fit, is

baud difficulcer videt, qui fimul per- pendit, efie hoc jus & dominium^

fundatum in produdione iftius crea- turae, non tantum ut generaliterexi-

(lentis

(20)

ΐό

ftentis, ac bons-, juxta cum aliis> fed etjam ut rationalis, quae capax fit o- bedientis ac λογικής λατξίϊας , baud

aliter ac poteftas & exiftimatio patrrs

inter homines fundata eft in genera- tione filii, quac abjici & abnegari non

poteft , nifi & ipfa gcneratio nege-

tur r). Diiferit quoque hac de re, &

egregia adFert Celeb. Ger. de Vries, quae , ctjamii proiixiora , huc trans¬

feriere non pigebit. Non pofte efte

„creaturam rationalem, inquit, abs-

„que obligatione ad colendum DE-

))«m, tanquam talem, per fe claret.

„Obligationen! hanc derivandam eile

„haud aliunde

,

quam a lege , norL»

„minus maniFeftum eft. Legem abs-

,,que fantftione pcenali legem non efte»

,,fed potius confilium, Jiquet, quia, ea ,,ηοη addita, impune licet vivere arbi- ,,trio, non legis, Ted fuo. Jam ergo

„commmiffo peccato, eoque iine fa-

„tisfadlione remiftb, quasrere lubet»

quo demum patfto tali in cafu pec-

„catrix creatura maneat fublex ? Non

„certe ratione obedientiar aftivs; ab

„ea enim peccator peccando defecic;

asquodque eft fa&um inFe&um fieri

nequit.

(21)

neqait, Non ctjam ratione cbe-"

dientiae paifivae; reatum enim cum"

poena remiilum fupponimus. Ecce!"

renunciat crearura obligationi legis,"

quoad obfervantiam a&ivam , pec-"

cando; renunciat DEus obligationi"

legis , quoad poenam , remittendo."

Soluto itaque utroque hoc obligatio."

nis vinculo, praeter quod tertium.^

non datur, folvitur re vera ailus a-"

liquis moralis alicujus creaturac ab o-<<

mni obligatione legis divinac. Hoc"

cum fieri nequeat citra abnegatio-"

nem divinac excellentiac, etjam pec".'

cata impunita remittere non polio"

DEum, concludendum erit /).

q) Conf. Hoc bft et t. 7 r. cit. Secl. I. §. f.

Iit, b. r) Vide otntiino G is b. Voetiunz_»

öppen die. part. 2. ad Diß>. de Jure & Ju*

fiit. DEi ρ* jpo,& ßpt. /) Exercit. Ra-

tion. 20. §. 7.

§■ IX.

Neque nos aliter fentire finit ipfa

Sapientia Divina. Quis , quacso , im-

perantem , qui nimia indujgentia pec.

cata & delicSEa condonat, jure merito-

qne fapientem dixerir ? Is certe, jk.ft

gfirendo, ipfam focretatem peifutH

B darct>

(22)

*8

daret, quippe qm fine pcenä falva*

eiTe nequit. Nam maBat oveSf qtti Itt*

pü parcit > & veterem ferenda injuriam9

invitiit novam t). Et id non folum, fed

& propriam audorltatem in extre-

mom non minus difrrirnen

,

quam-»

vilipendmm ac contemtum deduceret.

Quare & Eufebius > impenfus Con-

ftantini M. in ceteris laudator, hac in

re ipfum reprehendit, dicens; Cum.λ

nu'.ttu effet extremt fuppltcti metm % qui

malas homlnes a fcelertbus deterreret *

Imperatore pror/us in clementiam propert'

fö , & ex provinciarum reBoribm nemine

cöntradicente

,

eo faBum eft, ut publica adminiftratio non mediocrem reprehenfio*

nem fubiret u), Idem quoque de Sum·

mo Ente dicendum föret, qui tamen»

ob infinicam fapientiam, non poteft

ädmittere diffbrmitates in iuo regimi-

ne. Sane ii delida impunica mane·

rent, ipfe , quod horreo dicere, fo-

cietatis deftrudionem promoveret t

benignitatemque ac patientiam fuam

impune conremni permitteret. Quare

Celeb* Bülffing. Quanam hac .rerum

tonvementia e(l, β ad anteeedentia c ort' trariå non feqnuntur etiam contraria ? β

cadtm

(23)

19 eadem cenfequuntur ex dherfis, hoc e(ly β bonde attiones ö* indifferentes» ί>*7 /'»- 4afferentes & maU eosdem nancifcuntur

eventus: an fapientia prseßdet rebus ? v)·

Simul tarnen eft obfervandum

»

no-

tiifimum Piatonis effatum, Nemo pru- dens punit, quid peccåtum efi , fed ncj>

peccerur, non eiTe univerfaliter verum, quum DEus etjam, ob alias rationcs, neceftario puniat, non folum ne pec»

cetur, fed etjam, quia peccatum eft »

omnesque refradarios imperii fui con»

temtores nequaquam impunitos re-

linquat. Ad quod reftituendum neu-

tiquam fufficit in pofterum obedien-

tem efle, haud aliterac ad res ablatas reftituendas non fatis eft, nullas am-

plius eripere, fed relatio ex fado or*

ta, non niii contrario fado , con- trariam relationem habente , elidt debet. Ut puichre obfervat Hochftet*

terus at). Ubi inftmul notandum eft*

neceftitatem juftirisc fic in DEo agno- fcendam efte* utlibertas arbitrii tarnen

& abfoluta in omnes omnino creaturas

poteftas Eidem minime dencgetur, adeo utdilatio pcenae aut certa difpen»,

Tatio quoad tempus & modum , libero

£ 3t DE i

(24)

20

DEi arbitrio in hane aut illam partem determinari poilit, quamvis ii punire,

feu ipfa pcena, in fe & abfolute con- fiderata , fit neceflaria 7).

t) Hochftett. de Jure Peen. p. 10. lie. c.

u) de vita Conflant. Λ/. 4, £/. cit. Hochft·

foc, cit· v) Dilucid. Ρ bil. Sc 61. 4, r, ■?.

φ. 4^. ^7. *) Traft, cit. Seft. 7.

?. //>. f. p. fp. γ) Gisb. Vo'et. Seieft.

&φ. Tbeol. pare. t. de Jure & Jufi> DE*

pag. 36z. ad calctm.

§. X.

Sanftitatem Divinam fi perpendimus,

illa imprimis pro juftitia ejus vindica·-

trice adftruenda militat. 111 eninu DEus in fe ipfo ab omni labe & im- puritate eft remotifiimusj ita non pot-

eft non vehementer dereftari

,

quic- quid labe quadam ac vitio laborat,

Urget hoc amor ille puriftimus, quo

ie jpfum profequitur, quem, ceu fcn*

tem, ipfa fanditas agnofeit. Etenim

quum omnia ea in fc inveniat , qua;

ad fummum illum amorem excitan^

dum apta funt, hinc quoque, vi a-

moris ejus, iummo ftudiofugit, quod

(25)

21

ci vel minimam labcm adfpergero poteft, ac a commumone fui rerno-

"

Vet, quicquid perfe&iilimae puritati

ejus contrariumefl. Ex quibus probe perpeniis facile conftare exiftimave-

nm y quid roboris palmariae eorum argumentation! fit tribuendum , qui

hane juftitiam DEi inficiantur, ejus-

que ofores funt infeftiiiimi» quurru dicant; non poße DEum dehBa pcenis compenfare , fiquidem ßt ip/e amor, Scl-

licet nihil plane ad diftineftionem il-

lam attendunt, qua difpefcitur amor

DEi in immanentem

y

quo fc ipfuiTL*

ampleditur, & tranfeuntem , querrL»

erga creaturas declarat. Sub hoc iU

lum comprehendi volunt, quum ta-

*

men iUe hunc in fe omnino conti-

neåt. Amore quidem ardentiilimo

ÖEus creaturam fuam profequitur :

quum vero illa potenti manui ejus

fe fubjicere renuit, neque fe ad fi-

nem ultimum creationis componi patitur, qut elt gloria Creatoris, ut-,

ut hic ad eam il lue permovendamL»

ömma attentavit, qua? amor ejus in-

teniiflimus requirit, cogitur quafi a

creatura ad fe ipfum recederfej a c.

fp · B I tranfe«

(26)

22

tranfeuKti amorf terminqs ponero,

immanent congruos, quippe qui abfo-

lutus cffc ac penicus immutabilis. Con-

feratur omnino Celcb. Andr. Ryde-

lius a).

a) in Monitis circa ΚτηκΑτάς&στ,ν πκν-

των ρ* 23» & 24κ

§. χι.

Veritatem alTerti noftri prarterea^»

in finita DE i perfettio demon ftrat? quae

tarnen alias nequaquam falva foret.

Quis, quarfo , nifi talpa caccior, noru viderit, longe majorem eile perfe-

dionern» peccatis, pro qualitate eo-

rüm , pcenas promeritas decernere >

quum majeftatis Jaefac jus vindicet, quam indulgendo ea impunita dimittero»

quod illam , irnmatie quantum, la·

befadaret? Hinc legitima & neceffa-

ria fequela infertur , ii pofterius do

DEo diceretur, non eile Deum ju·

'ftum, quo admiiTo, nec eflet infinite perfedus. Confentit nöbiscum Celeb*

Bülffinger, qui in hunc fere modum

loquitur; Imperfedionem argueret»

in Conditore, β creatura gattderet rt*

pvgftfyia fua y & in jtuttorem fuunu»

(27)

2f

rebeHtone. Talis er, im cafta föret, β im- pune divinam vialare voluntAtem Uceret,

malö adverfantem Ü) poßulantem optima*

lmperfcftionetn conditori imputabilem få+

fiens architeUus nullam admittit b)t

b) De Origine & pcrmifione ma/i §.

456. p. 418.

§. XII.

Nec minimi ponderis argumen¬

tum hominis Conßientia fuppeditat, CU¬

JUS vim fingularem ipfe Cicero egre- gie depingit. Magna, inquit , vis eft

confcientia

,

& magna in utramque par¬

tim: ut neque timeant, qui nihil com·

miferint ,· & panam femper ante oculos

vtrfari putent, qui peccarunt c). Quid

fibi vellet lllc metus, nifi DEo in_»

homines praccipiendi puniendiquo jus competeret 1 Quomodo metue-

rent eum , a quo tarnen nihil mali

jure exfpe&are. deberent? φο- ßsgcv τύς&σιν £$>· ταίςix isaiv ττωζ ctv i, Ct exißcntium enim rerum eft

metus : qua non funt autem 5 nemo eft

qui pertimefcAt d). Eftque metus hic

adeo uojyerfalist imra©3 natuj|lis, ut

(28)

24

nemo , nid quem effrenata malitia^

ita cepit , ut omnem humanitatis

ienfum penitus exuerit , ab illo lm- munis fit ac Iiber j in aliis tametL»

ante fadlum commiiium

»

in aliis ve- ro pofi: lllud deprehenditur. illot , quum moratiores fint, a fceleribus

revccat, ita ut fcelus aliquod per- petrandum cogitantes , exhorrefcant

& a mafo abflineant, quorfum fpeftat

illud Poeta::

Expedit ejfe DEos , & ut expedit effsjt

putemui:

Dentur in äntiqttos t b ura merumque focot.

Kee fecura quies iüos fimilisque fopori

Detinet : innocui vivite

,

numen ad- eft e),

Hi vero , licet ad tempus feroci Ii-

bidini obfequsntes» fine omni fenfu

& metu Numinis, in quacvis fcele-

ra caeco impetu ruant ; tandem ta¬

rnen ajto quaii e fomno experge- fadi, perpetuis vexantur angoribus » atque a propria confcientia y accufa-

toris & carnificis Iocum obtmento >

damnaQtur ac mifere lancinatltur. Ex·.

tra

(29)

2 5

tra quam vexationem neque illi eon- ftitutifunt, quibus tarnen fpes eil ho»

mines fallendi

,

poenamque huma«

nam efrugiendi. Si qui\ enim , ver*

ba funt Ciceronis

,

fibi tontra komi-

tium conlciintiam fepti e[fe & muniti vi-

dentur5 Deorum tamen Numen horrenty

tasque ipfaa [oüicitudines > quibus eorum

an 'tmi noües atque dies exeduntur, a Diis

immort alibus (uppiicii caujja import ar i

fu tant fy Id quod etjam de fum-

mis imperantibus j ac quibus nemo, in rerris fuperior agnofcitur, eft pro- nunciandum , ficut ex-emplo Tiberii

fatis fuperque confirmat Corn, Taci-

tus <?)· Quanquam vero ejusmpdi"

timor in iiomines etjam fuperftitio.<{

fos & idololatras cecideritj non ta>'^

men eos metus hic, niii fub opi-u

nione alicujus Numinis , perturba·«'.

vit, a cujus, peccato larfi & irati

vindida fibi metuerunt

?

ut proin-";

de, quamquam ilJos umbra: terrue-"

rint, non ramen h* larvaf

,

fedf*

divinitatis perfvafio , quam per er^<6

rorem iftis tribuerant , rnetum

obligationis fenfum io deceptis ex-*

sitaverit bf

f) Örat.

(30)

26

c ) O rat% pr ff A. Mi lon e ά ) PUtff

Axiocb. f. 7J/. r/V. Zentgr. de Or ig. Jur.

$. ij. ρ. 7<f. OP/V, Hb,

t. de Art. amanåi, f) Lib. i, de finib.

bon. & mal. c, ιό. g} Annal, Fl. 0. k) Zentgr, loc, cit. §. 2/. ρ. gl.

§. XIII.

Denique adeo altis radicibus con- fcientia: di&amen

,

de Juftitia DEi

vindicativa

>

in ipfis gentilibus infi-

xum fust , ut etjam de vari is modisj placationi Numinis infervientibus >

cos follicitos reddiderit, Hinc tot

luftrationum > expurgationum, vi<fti-

marum atque facrificiorum genera-*

excogitata funt, a quibus tarnen > pro»

cul omni dubio

>

utpote perquanu molcftis , abhorruiiient f nifi virru quandam , ad iram Numinis placan-

dam & inhibendam, iilis inefle cre- didiiTent- Hac de re eleganter dis-

ferit Seldenus. Non folum in Cbrifiia- ntfmoyl-inquit , Judaifmo & Muhamedt*

fm o j verum etjam tn Theologia ac jute

Gracorum, & Romanorum veterumy alia- tumque feregentium, feu inpagani/mo

Humen effe, fifc unicum ßve plura ?

·,i ,

Nu ml·

(31)

37

Numinlt vindiBam ofßcii jurttqtie, tieces- fArio feu ex vinculo aut obligatione obfer·

vandi, violathnem confeq-ui) id eß, DE-

um efjt & remuneratiovem , credebatur·

Quorfvm alias tot vi&ima ac februa^ qtt<s pvccata dilutrent i) ? Quorflim alias

Theologia eorum mythologica> im- primis de Nemefi k), nifi de Numi-

ne, fcelerum omnium jufto vindtce * plane perfvafi fuiiTent? Quid aliud e«

vincutic prsclara eorum monumcnta?

quibus ad vicam honefte inftituendam»

raoresque deperditos follicite emen- dandos hortati funt ? Quid denique-*

iunc aliud calamicaces bellorum ? quid

Varia morborum genera ? quid Cari¬

tas annons? quid reliqua mala, ho·

minibus immiiTa, quam apertiffima»»

indicia vindius juftitU Divinas ? ηιΠ o·

tnnia hacc inevitabili prorfus necefli-

tati adicribere,atque fic abfurdiifimum

illud facumStoicum propugnare velis*

Ut jam de more ufitatiifimo , in op- preilione ac injuria quacunque , ad juftitiam DEi provocandi, nihil dicam.

i) De Jur, Na t. & Gent* feeundum dtje.

Übt. p. fp. j.) Qisb% Voet. Differt* ant.

tit. p. $6t. cotjf. Ndt. Comit. Myt hol. lib.p^

Ac*

(32)

Atque fic r pro modulo ingeni'» ac ratione temporis , addu&a funt, qusc ad veram Jufiitis DEi vindicativt de- rnonftrationem, quoad qualitatem, fo-

la ratio fuppeditat. Num vero hxc

^

fola ad quantitatis ejusdem fufficien-

tem delineationem pertingere poilit, aliis, qui luba&iori ingenio pollent,

difcutiendum relinquo. Vereor tamen>

ne ejusmodi res illis obveniant»

ad quas reiolvendas fandhus

& fublimius lumen re-

quiratur.

Soli Deo Glorial

\

References

Related documents

ne, aflerto Dei concurfu ad maias hominum a&amp;iones, aliqua peccati culpa in Deum redundet: Dei enim aåio , qua concurrit, eft illimita-. ta &amp; indifferens, homo veroillam

cipite , inquit Salvator, edite hoc eit corpus rneum). cujus, ut antea etiam di£tum,

ne reéle uti; ac proinde decernunt, Logicam, ut artem ratione rede utendi, etjam tradere debere di-.

coranm dtcit, illud eft verum, At r~Turcicam eccleftam ej]c ver am, Alcoranm dtcit \ Ergo lurcica ecclefia efi vera. Major in hoc exemplo utique probatione c- * &gt;. get; quae li

duas iftas partes, animam Sc corpus, quibus con- ftaruus , tertiana quandam, neicio quam.

fuifle , quod verifimiliusfi quod fuerit convivium. docet

ex a$is, colligitur, die 22 Menfis Junii, &amp; quod ominofum fuit, congregati funt Patres in Bafiiica.

Ideo- que monemur, curam habere no- minis boni, quod magis nobis ^fti- mandum, quam mille thefauri au- ri; bonum enim nomen manebit in asternum» (m) Negligere quid. de fe