Dissertatio politica de justitia armorum adversus barbaros, quam consensu amplissimæ facultatis philos. in illustri ad Salam academia, sub moderamine ... Johannis Arndii Bellmanni ... ad publicum examen modeste defert Elavus Fryksäll Werml. in audit. Gust

0. F. F. (λs.

DISSERTÄTIO POLITICA

De_,

ζ0

7

ÄRMORUM

ADVERSUS

BARBAROS,

Quam

Cum conieniü Ampliffimae Fa-

cultatis Philof. in illuftri ad

Salam Academia, Sub Moderamine

VIRl ^AMPLISSIMl

DN. IOHANN1S ARN-

Dil BELLMANNI,

Eloqu. Prof. Regii,

Ad PublicumExamen modefte defert

ELAVUS§fR$)$©$££

^'erml. cjy

InAudit. Guftav. Majori ad d.'4bQUebris

Anni MDCCIX*

UPSALIJE_ρ typis Wernerianis.

Reverendisßmo CHRISTO

PATRI ac DOMINO,

D.TOR STANO

RUDEEN,

Per Wermelandiam &

Daliam Superintendenti _gra-

viifimo, longeque meritiiiimo,

Maecenati maximo, fubrnifla ^a-

niirii venerationc aetatem

iuipiciendo*

ΟςΕξ Ακαδημίας) σττχδηςενεπιςημαις^εντεύθεν χυδίανείξηςφερον άλλοι άμάϊλας

ΜχσοπολοΓ ?ή εγωγε εμάς μεν τάςδε άπαξγας

πάλινύμετεραν ατελείς άγω. έλπό-

μενοςο εν, E/ πολνφεγίης άάς Σεοθεν χαιάγζσα

εμοίν f^, Κάλλιμον οςφάος εΐ,Πάτεζ ΆιΡεσιμώ-

τα]ε τάτξας.

Τ_{ως τεον} Χξανίη λαμπάς βίοτον πεζί-

λάμφει,

Kal τριγέξων πξος ολυμπον Ιων αεί ά~

γλαος _εσσγ.

Reverendiflimi Nominis Tui

Cultor & Cliens <k>

voti/ßmus

Ε.

PI.Reverendo Pr^clarifimoq; Domino, MAG. SVENONI

V I G Ε L I Ο,

Paftori in $tU)£*t>alfn laudatiffimo, Pra?pofitoque digniflimo, Promo¬

tori meo ad cineres usque piå

mente proiequendo.

pRo^grege qu't Chrifti vigilas,Pryda¬

re V1GELI, Barbara _quo feritasfit removenda

procul;

Nonmfi placatos fuftollas luminis orbes

InvigilesMujas, excubiasve meas.

Queis, ^ut mdkjvetis, defcndominantia

pcenas Martia Cbrißicolumgentibus arma

feris.

Nam quamvis ^tuear tam turpes, quas- querdegas;

Efttamehic nobisajperapugnaminus.

Excipiasigiturfadum hocprotot bene-

fadis, Atque utcapifti, pergefavere Tuo

Prsecfer. Dn. Praepoiitc,

ähßfvdntißimo cultori E. §.

Reverendo atque DoBijfimo Domino,

dn. s v ε n o n i

r u d ε ε ν,

Scholarum trivialium, qua? Carol-

iladii vigent, Collega? vigilantifli-

mo, Fautori & Amico ex-

optatiilimo,

(fOrde colende piofemper mihi, Candi-

deFautor, Wermdiac£ terr£, deUciumq;meum,

Injuftit exjcriho tuum nunc nömen in

armis;

(Qu#jftolimtgentes jure, domoque fudj

Nec fernere, me quippe, tuo quitotus

inare

Sum , velfic decuit, ne officiperda forem.

Tibi

Rev. &Do6tiflimc Domine,

omni ojjßciorumgenere

obftrifttflimus El. gr.

Sötern

mos $<nm

SöHn jP)6gtätöCct.gäbet-/

©$får/tneb ®ub| &t'elp/ nu <£&r mpefne_roinna moba

£)en (jugnab/ fom 3 foer/att_jag t (t'nban låg/

•£bgtönjfatj uar af mig ber tilettprof 3 finna /

galt ringa/ menrftäntft f6rjl tag todtt €arl' fiab fäg.

©üb/ fom alt lagar måbl / fußborbar/ \j»ab ån felar

£:lbet €l;r fattcfa maft fts fagnab fpftar på;

•Dä _tugfar barreprof/ ombbet ojj ti belar/

gramiotjfa «fbei »ett/ tag fanocf funnaf .nä :

Siar af minbDmiuf&et ocfIpbno bäft fan böma*

Dm aß r trägna flijt utiwät Itufma bpgbi

£>φ SBermelanb timecraf Ifogarffol berömma« / Cftnbr§gemena folf för ef gemener bpgb.

Sött« .£c>jjt4rat>e f. gatct/ QéDet

Spbtgffe ©on

el. g^iem

V,W??ÄVÄV

pwi^{l5D■$G)ztr$>(0$i! £p)2u}

A. Ω.

Cap. I.

De Socialitate Gentium.

§.I. Oßenditurunitasgeneris humant.

§. II. Humanum _genus in varios ccetus

transfiguratur.

§.III. Idem rurfus per confociationem fub

divino imperio _{conjunRum adum-}

bratur.

§.IV, Gentes aqualitate juris gaudertjs^

demonßratur.

§. V. Servitus naturalis negatur.1

§. VI. Status gentium ^natura pacificut monßratur.

§. VII. Oritur bellum, amulationc, ambi- tioney & avaritia _$ quietem humani generis turbantibus ₅ maxime inter

eos, qui moribus, _inßitutis, & reli¬

gion* difcrepant.

§. i.

§. i.

Uum in mundum

intröduceretur, cui fublunarium rerum

pofleilio cederetL-j,

humanuni genus ,

εποίησεν o Bεοζ,9 ( ut verbis utar τ2

σκευας εκλογής , Apoiloli Pauli) έζ

ενόςαίματοςπαν εΒνοςάνΒρωπωνκάτοι¬

κε~ιν επι παν το πρόσωπον της γης ä).

Ünde faclum _{est, utex} natura?qua- dara fimilitudine , communique_>

ilirpe, & forte, homines iiiter, eeü

dominos _terrae, haud vulgaris re- fultaretφιλανθρωπία, eosque blari-

do amoris äffediu inter fe concilia-

ret. Id quod eleganter non minus,

quamveré diiTeruitPhilofophorum

princeps, bis verbis : επει το κατά

φύσιν ηοΰ, τά συγγενή $ε κατά φύσιν

άλληλοις ες\ν ^, απαντά τά συγγενή

% όμοια ηοέα, ^ως επί τό πολύ οίον άνΒρωποςάνΒρώπω, b) Inftruxit in-

fuper homines a?que omnes iociali

vita? ,

vitrae aptiilimis facultatibu?, & uc oreClementis Alexandrini loquar:

φύσει κοινωνικές, κ) δικάιχςο Ssogήμας

εδημιέρψησεν. c) Rationis enim lu¬

men, virtutum. ferpina, legemque paciiico flatui congruentem fingu-

lis mentibus hominum impreflit;

nec non conceffit lerir.onem, ος hl

τω δηλέν hl ^το συμφέρον ύ το βλα- βεξόν, ω στε ^ το δίκαιον, το αδικον, ä) Ac plane omnia corporis mem- bra focietati colendae , & ftuituis officiis prceftandis maximé idonea efFormavit,_atque deilinavit. adeo

utcommunium Harum,aliarumque

rerum intuitu, naturam eiTe focia- lem inter homines collegerim ^{, at¬}

que hujus _generis , per totum ^or- bem difFuii, sequalitaCem, unitatem perpetuam,pacemq;&amicifiamu-

niverfaiem,ac naturalem,cumfanio- ribus re&e concluferim.Cujuscon^

junéHonis ut fupremus ille ^rerum

arbiter au&or, itatorque est; itä ^» propter vinculüm ^, _{quo mortales}

A 2 confociä-

4

confociavit, non male huc aptesil-

lud, quod alioqui de corporeChri-

ili myfticogentium Apoilolus pro-

nunciavit: έζ a πάν τό ^{σωμα σνναρ-} μολογάμενονκ)συμβιβαζόμενο» διαπά¬

σης αφής της έπιχορηγίας, κατ ενέρ¬

γειαιν εν μέτρω ενός έκάςα μέρας την αυζησιν τα σώματος ποιείται εις οικο¬

δομή» έαυτα εν αγάπγ.e)

α)Ad. 17. ν. 26. i>) Ariß. Rhetor.

Li. c. 2. c)üb.u Strom.jol. 286.cit.

Zentg. d)Arifl. 1. Pol.^2. e) Eph. 4.

v. 16.

$. II.

Ceterum,licet hanc ob caufam prima?vus familiarum flatus natu¬

ra pacificus fuerit: tarnen propter multum, _quo ille laborabat, im- perfedlionis, non externa amplis-

fimi hujus corporis uniformis fa-

cies diu ilare potuit. Namquepau-

latim magnaßmplicitate h.e. άφ$αξ-

σία, &eximiainalios caritate, blan-

dioris puta amicitiae fenfu, exole-

fcente, metus exfiftere ccepitjiive

multi-

5

multiplicato genere humano, ^cum

ob occurfum circa easdem res oc-

cupandas, tum per quorundam^

eflrenem augendae rei familiaris autpotentkelibidinem,δίπανχ^γίαν,

exanimo,^aut affe&ibus prsepedito,

autboni malique mixtione confu-

Γο propullulantem, rixa?, inimici-

tia*,& injuria exort<efuerunt.Qui-

bus fedandis& refraenandis, quia_»

fola lex _natura», quantumvis in fe_»

perfe&a, haud fuffecerat: non po-

tuerenon homines in varios coale- fcere ccetus, fe fuasque vires ^con- jungere, de magiftratibus confenti-

re, &ad naturalemlibertatemcon¬

tra quosvis iniqué injurios defen-

dendamconfpirare. Unde inteiligi-

mus, & obiter obfervamus ex illo confenfunullumunquamhominem

fuiffe totiusmundi dominum; nec

non difcimus fines regnorum &

^ proprietates gentium ^aut paäo quo- damexpreßo, ut per divifionem, aut

tacito,ut peroccupationem fui(Teintro-

A ₃ duäas.

1

«

duBas.f) Huic ^vero principal! cri

vitatis conftituendas cauf*e, fl

etiam addideris iilud (uü plane hic

omittamus fufpicionem Pufendor-

fli de primis coloniis Jo) quod ho- |

mines, utpofe ζρα πολιτικά, flve

natura ad civilem focietatem apti,

adeo ut non tantum ea , quibusin- digerent,opemutua facilius confeque-

rentur, i) fed cogmtione etiam rerum

■divinärum _, Joumanarumque, & qua- Tumvis artium peritia eo melius perficerentur, virtutibusque opera- rentur, illurn ftatum appetiverint:

videbis certé civitates eile confti- tutas, ut homines prote£i, &fan-

Bisreåtsquelegibusgubernaiibene heq-

teque viverent. k)

f ) Grot. dej. Bell. &P.1.2.c. 2.§.2.

g) Puf. de J.Plåt.<£r G.lib.7. c. 1.§.7·

ti) Introdtici. adhift. cap. i.§. 2. /) ^\

ReinJoard. Theatr.poltrippart. j>

i. c.2. §. ^13. k) CJoryjoß, Javeil.Can. ·j

lib. i.in Pol. ArJap.1,

$. III» 1

7

§. in.

Ifta vero divifio ^{eo minus} tol- jit unitatem humanigeneris, ejus-

queconjun&ionem naturalem,^quo magis illa vim fuam per particula-

res iftos coetus,eos etiamin unum

corpus cogendo ^, exferiü. Quan-

quam enim civitatum, åfe invicem diftin&arum,_unaqua?que fuam fa-

lutem procurat, & proprium con- fervare ftatum fatagit: non tarnen amittitur plane focialitatis ^natura, naturalisque legis obligatio ^, quin hsec, ceu a?ternumfocietatisvincu- lnm, omnibus & ftngulis membris

firmiter infixum, illas ^, ne perpe- tuis involutce pradiis fe iplse invi¬

cem conficiant, in univerfalem fo- cietatem lub divino cogat imperio.

Vim enim & effe&um Jortitur iflb<sc obligatio ex ipja ratione rerump: '<&*

communis gentium fecuritatis ^, cujus utiqueftator cenfetur ac vindex, Dens Opt. Max. /) ut verba funü Celeb.

Prof. Lundii,viri de hoc Athenseo

& patria

8

& patriå fimul prarclaré meriti,Pa-

croni mei iummi. Hinc igitur o- mnis gens moratior fuam volunta-

tem & fententiam gubernatori re-

rum omnium _, atque omnis violati j juris vindici graviffimo fubjicit;

quemadmodum boni cives legi ci¬

vitatis» uti loquitur etiam Epi&e-

tus: o καλός ^, άγαμος, την άντ£

γνωμηνύποτεταχετω $ιοικ£ντι τά όλα'

ζοώάτερ όι άγαΒοϊ ^{πολιται} τω νόμω

της πόλεως, m) Sumus etiamcives, quamdiucommunifcas manet, mu- tuis complexibus unum corpus ef- ficientes, fecundum illud Antonii Imperatoris: ει o λόγος ημϊν κοινός,

tyό νόμος κοινός' ει τ£το>πολϊται_εσμεν

ει τ£το, πολιτεύματος τινός μετεχο- μεν*ει τ£το, ο κόςμοςωσανεϊ πόλις ετι.

n) Cujus rei utomnes confcii,cu-

juscunque funt demum religionis;

ita injuriam palli iemper ingemi-

nantillud Homeri. ό)'Έχει$εός h- J

ilzov όμμα. _{vei potius} Hefiodi: p)

Πάντα ιόων Διός οφθαλμός, κ} πάντα

νοησας,

Κα)

Κα) νυτά$\ άίχ έ§ελψ\ επι$ερχεται%

é$é ε λή&ει

Ο'ίψ JΥ) κ} Τφ$ε $Γ/.ψ πόλις εντός εεργει.

I) Zamolxis c. 9·$· 8- m) vid. Zerit^-

grav. dejuft. & jur.fefl. i .art.i.Jubf.

i.§ 7. r1) Idem de J. G. ong. art. 1.

§.31. ^cit./.^4. 24. 6) Batrac. 1.17.69.

p) Opera dies v. 26ς. eW.

§. iv:

Hinc liquido conftat, qualisfit

flatus gentium, & qux jura iilum confequantur; fcilicet ut focialitas

remanet, ita & inter eas aequalitas,

*

qua? uniuscujusque mutui officii

menfuraeft. Narnquegentes,qua-

tenus altera alteri iubje&a ^non est,

nec dum jus aliquod, intercedente pa&o, uni in alteram acquifitum, gaudent asquali jure & libertate ^;

ita utex iuo arbitrio & judicio, il-

ne injuria tarnen alterius, fui con-

Ä fervationi & incrementisvelificari,

& quas ad formath iuae reipublicas pertineant, agere, difponere, &li- bere

TQ

bere res quasvis fuas admmißrate

poffint. Nimirum mortalesinäiver- jasgentescoadunati ^moxplena ujtfitnt libertate,facti, exflinåo Noacho ^, fibi

invicempares, foloDeo inferiores. q) ^ι Atque cxiade pronoalveofluithec prima gentium obligatio, uteadem

invicem preftent officia queab a- liis exfpe&ant, nihil fibimet ipfis,

vel propter intelle&us perfe&io-

nem _, vel vitχintegritatem ^,au&o-

ritatis in alteratn vindicantes. A-

deoque hane άυτοκξάτειαν επί τταη\

non potentia & vires difpares, r) _j

vel conceiiio s) dignitatiscujusdam

aut Prärogative, fed iingulare pa-

&um & ultronea fubjeéfio immi-

nuunt.

q)Zentgr. dej.G. orig.^art. IL§45·

r) Art.3.§. i o. sj§. IL & Art. X. §.

19. &20.

§ y.

Ergo uthanejuris equalitatem ,

differentia, _que eil: inter ineultio-

res & moratiores gentes , quodqg difcrepan-

difcrepantia? inter hebetiores &in¬

genio perfpicaciores intercedit ^ho-

mines.non tollit ^: ita fentetitiam Ariftotelis nt humanogeneripericuh- farn^t) plane explodendam & re- jiciendarn ^cum Pufendorfio, u) ce·

terisquejudicarnus.Etil enimZent-

gravius,fequutus forte Fraticifcum

a Vi&oria, teftatur, x) quod licet

Ariftoteles natura dari fervos dixe- rit, de ferviendi tamen aptitudine

& fervili ingenio ^, non de eo,quod

jus natura fanciat, Philofophumu»

loqui, dudum alii monuerint: hu- jus tamen δύλογξαφίον probatun^

non folum ex diék> Poétarum ab

ipfo adduÄo & probato ; διό φάσϊν

οι ποιψάι,βαρβάξων δ' έλληνας άρχειν

εικός* ως ταυτό φύσει βάξβαξον, $fe-

Aov.y) verum etiam verbisantece-

dentibus clare oilendiiTe mentem

fuam circajus ipium, mihi quidem

videtur : ιό _μεν χάξ δυνάμενου ^τη

διανοία τξοοξάν, άρχον φύσει, κ) δε¬

σπόζον φύσει· το δε δυνάμενου ^τω σά¬

ματι

12

ματι'ταύταποιεΐν,άξγόμενον φΰσει

δχλον. <ζ) Nam quodmentis agitations providerepotest, imperandt jus habet

natura,érdominåturnatura:quod^au-

tempotest corpore imperata facere,id imperio altertus parere, S3 [ervtre

debet natura. Verum, brevitatinunc

litans, iftam fervituteminfra,ubi de

caufis belli agendum erit, pluribus

fortaiTe excutiam; fufficit in ante·

ceifum hoc duntaxatlibertatinatu- rali fubjunxiile, non ob geniurtu

fervitutiaptum,vi, velfine confen-

fu, in ifto ftatu aliquem collocari

debere. a)

t) Ad. Contz. i o.c,8·§.^2. ti) De Nat.& G.l.^.c. 2.§. 8. x) De orig.

Jur. G. Art. 6. §. 6. & Fr. Vic. rel

5. Sed. i. adfinem. y) ^i. Pol. c. 1.

z) eod.cap. a) vid. Puf. Jiipra ett. loc;

$. VI.

Quoniam ha&enus vidimus in¬

tegros coetus, asque ac homines fingillatim ipedatos, fociales eile-»

atque äquales; fequitur nunc pro

ratione

*3 ratione inflituti, ut paucis origi-

nem belli difcutiamus_; & qualis ^,

* reläte ad alios , uti ajunt, flatus gentium fit. Nobisautemin eooc- cupatis, quo planior via pateat ^,

ante omnia Hobbii periculofa fen-

tentia removenda est. Hic enim_.

cum ilatuerit, in ßatu naturali jus

omnium ejje in omnes , & unicuique

licere quMuuque & in quoscunque vo- luerit b); non potuit etiam non_, affirmare, bellum fita natura ejjeJem- pitcrnum. c) Cujus é regione nos pofiti, ficuti fundamento longe_j

- -

prasilantiori iyflema hujus univer-

litatis innixum ,idquevinculoquo- damjuftitiae univerfalis, ad nemi-

ni lasdendum, fed fuum cuiquetri- buendum, asqualiter conftri&um

novimus; ita non alium gentium

natura ftatum , quam äternam pa-

'' cem d) eiTe, 8c propter cognatio-

nem, communemque earum falu-

tem,atque écqualitatem, tale inter

illas commercium pacis intercede-

re de-

*4

re debere, _{quo etiam} rernotiflima;

äb omni in perpetuuminjuria übe-

rx fint, & nifi ipix contrariofa&ö

atnicitiam difluerint, amice tra- éientur _, omnino contendimus.

Hoc autem commercio perinjurias sdicujus foluto, ^non .ftatim viiicu- lum pacis fublatum ^, nec vim vi repellere estiJIégitimum: fed turis

illud ibmilii Probi ( five cujus de-

mum cunque est ) Ρaxparhur hel¬

lo _j é) locum obtinere, fanisdudum

& eruditis fe fe probavit.

h) Hob. deCive. lib, ι.ξ. το. & 12.

c)tbid.§. 13. d) vid. Zerngr. de^or. jf.

G. Art. 3.§. ig. e) vulgoCorn.Nep.ii

vit.Epam.c. 5.

$. VII.

Status itaque iubfidiarius bel¬

lum est,/) quo armis ^, quod jure

hob potest, tranfigatur,<Sc id,quod

eüilibet debetur parti invita focia- li, obtineatur. Quam ob caufam

non minus, _{quam ceterorum} Im- peratorum, illud AntoniniBaiTiani

Cara-

Caråcallse fymbolum aeftimandurrt

est: omnis in ferroJaltts, g) Quum

Λ

vero hic belli finis iit, iatis appa¬

ret, neque eo tempore onme hu-

manitatis exercitium quiefcere,fed

iecundum regulam, paritati omni-

tim aequaliterconfulentern, cunda

peragi debere. Etquo melius iilud

vigeat, quanquamprrecepta naturalis

ante omnejasdus obiigare rede cenje-

antur_, nequeper tå obligatio ad på-

cem liniverjalem reddatur aräior : b)

tarnen paclis iilud infuper robora-

ri & dingi cautis placuit * & per- veriorum injurias expertis homi¬

nibus; Unde jus, quod vocantL_i Gentium , propullulat j & fidern publicam, vel tacite vel expreiié

datam , contra immanitatem ^, <Sc päcis recuperaridae obftaculaj ubi-

que terrarum urget, Interim vero

tanto minus quisquam inficiäsive-

rit,quingentes qusedam,tanquarri

rationis redo ufudeftituta^aequam

& almam pacem injuilis teepe bel-

lis?·

16

Iis, depraedationibus & latrocifiiis diiTolverint; ^cum etiam neceiTum habuerit vir illuftris de Pufendorf conqueri, hodienum ambitionem

& avaritiam eo usque validis iti- ,

mulis mortalium animos fubigere,

utne manfvetiffima quidem dufirina Chrtfli inter Chriflianos in/idias, bella,

atque opprejpones exftingvere queat.i) Cujus rei caufas, _prakter diéhm

alienis imminentem cupidinem ^,

cum ex babituum externorum, &

pro temperamentocceli, foli, &cl·

bi, ingeniorum diveriitate ; tum-»

maximé _{morum ,} inftitutorum, & V

religionis varietate invicem exor-

tum contemtum; nec non, proce- dente tempore, multis cladibus &

mutuis au&um damnis naturale

yelut odium conftituimus. Inquas, juibe-ne ^an injuftce fiierint, lumina j

mentis inteniürus , quäle gentium

circa mores & religionem difcri- i

men iit, primö inquirendumpro- pofui.

/) Zentgr. j

f)Zentgr. de orig.J. G. Art. ^{5 17.}

/)Kromay.hift. eccL centur. 3. &) Pü~

Λ fendorf. de Jur.Nut.érGent„ //£.^2,r.

2.§. 11. /) /^. cap, åt. §.12.

1 Cap. II,

De Difcrimine Gentium.

§. I Gentes difiinguuntur in barbaras iß

moratioresfin GentliesißChrißianas,

atque vere Chrißianas iß hareticas¥

§' II- Jjuanam Chrifiiana iß ^morat*fint^·»

monfiratur.

§. III. Voces gentis iß haretici ex pen«

J , duntur.

I §>IV. Vox barbari.

§.V. Barbaries certis notis ab humanitatc disjungitur.

§. VI. Ghtanamfint barbar# gentes.

§. VII. Caufa barbariet adferuntur.

ξ. VIII. Omnesfibi ipfis in fuo ^errore pla*

ceret idque efie impedimentum in-

ducend# eultiori vita_, monftratar,

§.IX. Notiones de Deo communes iß ne«

! * ceJfarU,utfundamentumfideiomni*

ißjurisjurandi, oßenduntur.

Β §. I.

i8

§. I.

"VlOnattinethic gentes,quatenus

vel potentiores funt, vel infir-

miores,discernere; cum omnibus primafronte perfpicuum fit,iddis-

criminis nullius imperiojusquod-

dam tribuere. Igituradillud,exquo

acriores exiiftentesfententias,Phi- lofophorum alter alteriusinftantius propellere & fiftere coeperunt, ap- propero, & ii gentes pro gemino

officiorum fonte duplici moaocon- fideravero, haud fruftra me omi¬

nor fa&urum. Namque, quatenus

vitam civitatemquefuambonismo-^* ribus, honeftisque difciplinis ac li¬

teris_{, ex}priefcripto voluntatis di-

vina?jurenaturali faltim manifefta-

txy vel inftituunt, vel minus; mo-

rata?, aut barbari dici fueverunt:

quatenus autem do&rinam ccelitus

revelatam amplexa?funt, velfecus;

in populumDEI,ut audiebantolim

Ifraélita?,feupostorbem redemtum

in Chriftianos, & gentiles reäedi-

vidi

19

vidi, adferitur. Illud vero di&um

volo; non in univerfum Chriftiani

λ nunc nominis participes pro mo- ratioribushaberi,nec omnes,quot- quot fuerunt gentiles, barbarorum

nomenfuiflemeritas. RurfusChri¬

ftiani, quareligionem ^, non ejus-

dem funt ordinis& dignationis,fed

praeter veros, fub iftius ian&iiftmi

nominis Chrifti urnbone latitant_.

haeretici, veritati divinitus revelata contrarii, falutis funäamentum e»

verteiltes; k) ideoque ceteris pere- grinis non multo meliores.

k) J. And. Quenfled'. Syß, Theol.

fart. ι. de Theol. in ^gen. Theßi.not.

11.

§. II.

Hoc equidem ipfa indoles ^vo-

cum quemque docet; quam, licet

omnibus notam _, tarnen in re prae-

fenti,ne quis me mancum appel- litet, fumfi mihi breviter explican-

I A dam. Ut igitur Chrifto nomen de¬

bet Chriftianus, ita^necplures,nec B i pauciores

20

paucioresifto indudunturnomine,

quam qui in fan&ifiimo Triunino¬

mine baptizantur , Chriftumque

humani generis fervatorem confi-

tentur. Ut eo modo,_prakter genti-

les fivePaganos, eriam Judaeos &

Turcas; non vero Mofcos ^, Grx-

casve ecclefia? addi&os, _quantum-

vis maxima ex parte barbaros,cum

ceteris hsereticis, exclufos repute-

mus. Sic fere de morato: ita enim

ex moribus, de quibus dodi aguiit,

non prout dcprehenduntur ^, fed

prout eiTe debent in vita humana,

a^ftimatio fit & appellatio. Unde

gentes, qua? cultioris vita? ufu ^,

humanitate puta,a?quitate,mentis-

que culturå florent, h.e.focialina¬

turs congruenfervivunt ( icilicet

inquantum fert humana infirmitas,

neminem enim natura mortaiium tarn conåitis moribusfinxit, in quo nonall-

quiddefideres, velut ultimum artificis

manum m) illa? moratarum , vel

plerumque å Philofophis, in com-

21

parationis gradu, moratiorum ti-

tulo infignitas leguntur. Graecos i-

giturantiquos & Romanos, ( ut_,

•Chaldasos & /Egyptios, quafi ne-

fcius vicae eorum,fubticeam ) gen- tiles quidem re&e, barbarosnon_»

item dixeris; nififorte, compara- tione quadam religionum eos ita_»

deprimente,illosbarbaros,ceteros-

que barbariores quis appellaverit.

Videlicet Grascia, quanquam ho-

dierno tempore fubiidens ejus in-

duftria variånon foium fuperftitio-

nis caligine ^, ied & barbarie Tur-

A cicå, velut nubequadam obdu&a_»

est, ut nulli ipßsdolentius ad^majorum

memoriamfuibirenf, äquorum ingeniis

exciderant: η) tarnen iis quondam

moribus enituiiTe, eåque omnige-

nae do&rinse,fcientiarum &artium

culturå fplenduuTefertur, utomnis

olim humanitatis cultu exornatam

. fuiiTe putes.Quofacitillud Poéta?: o)

Prim& frugiferos fcetus mortahbus figris

B 3 Didulerunt

22

Dididerunt quondam ρraclaro nomi¬

ne Athen#:

Et recreaverunt vitam, legesque ro- garunt :

Et prim# dederunt felatia dulcia

vit#.

Roma? etiam fub Augufto compo- ilta? fi florentem ftatum fpe&es, fcientiam, eloquentiam,Poétarum fuavitatem, & fapientia? fpecimina cun&a, _quse prodidit; virosve ^,

quos in deliciis habuit, eruditiili-

mos · dices fortean cum Barclaio :

fecutas a?tates fa?pe de antiquå ve- nuftate excidiiTe , & mores quo- que interdum ad barbariem, finon illam feram, tarnen qua? obtufa in- genia fpifTaret.ρ)

m)Barclai.Icon. anim.^{c. 2.} ii)&p)

ihid. o)T. Lucretius Carus de rerum

natura hb.VI.v. 1.2, 3.4.

§. III.

Gentiles, pro numine rerum-»

inanium acfimulacrorum cultores,

agens di&i funt j quod ^tarnenvo- cabulum

25 cabulum faepius Ecclefiafticis tan-

tandem valet; etfi proprie est po-

pulus fui & ab aliisdiicretigeneris,

a genus, (quod å gignere est, )

derivatum. Ubi obiter notandum ^,

omnes hominesreåe _genus huma¬

nuni nuncupatos, quod ad unum-·

hominem fua cujusque geniti re-

fertur origo. Gentis igitur haec &

gentilis notio eccleiiae Judaicae vi¬

deturaccepta referenda ^, qua? ipfa

unius tantum nationis feu gentis >

cum fola verum Deum coluerit,o-

mnes vero cetera? falfos \ non po-

' 4

tuerat non omnes paganos atque.»

ethnicos propter multitudinemL.

gentesnominare. Hebraeis enim&

JudaeisDMJgentes, & ^mjj iingulariter,

iisdem ufurpatur iignificationibus

atque gens apud Latinos. Rutfus

haeretici audiunt , qui fe&am ali-

quam å verå religione alienam in-

. ftituunt aut fe&antur,quaii nonre- Äo judicio eleéMonem fecerint_»:

åipéu enim, eligo> radix est, &i in-