OFFICIA LIBE-

47 m

(λ. F. F. (K S.

Dissertatione Academica.

•: 7 Leviter adumbrata

OFFICIA LIBE-

II Α 1.1 Γ AT IS

Sujfragio Amplisfimce facultatts Thilofo-

phtca

ⁱⁿtllußnquaad faUrneftAcademia

ΡR /ESI DΕ

V1%0,

K^idrnodtim Reverendo aiejue

Amplißtmo

Dn A NDREA

GOEDING Log. & Metaph. Prof.Ordin.

ScPaitorein^qa#laudatiliimonec nonadjacen-

t.um ParceciarumPraepoiito digniilimo

Quaρ

^ar eftmodtftia ad examen

publicum

defert

JS A A C US BIBERG Medelp.

Ad diem 29, April: in AuditlGuft Maj, 1699.

<a>i is* <<s» <<?»

ÜPSALIvt, ExcudkHENRICHS Keyfer juia.

Reg.Acad.Typographus.

Reverendisfimd in CHRISTo VATKl

Dn. J U L I O Μ Ι¬

ο randro

S. S. Theologi« Do&ori

Celeberrimo per

Norlandias occi-

dentales.Superintendénti

gräviflimo, Prae-

iidi Senatus Eccleiiaftici j Regii ibidem

i

Gymnafti Ephoro , rcliquarum per

illas

oras fcholarum inlpe&ori

adcuratiflimo,

Promotori & Maecenati Magno dc-

vota mente xternumcolendo»

Plurimmum Revcrendis ac

Clarisffimii

Dn,

MAGISTRIS

Regii Gymnafii Hernöfandenfis

LECTORIBÜS Confiftörii ADSES-

SORIßUS Laudatisfimis

Patronis obiervandis

Öb innumera beneficia in me mcosquc

ntmniiiiolaargumentidignitate

commendan

gen« felicitatis voto

calidisiimo

Fl: Reverend* & Pr&ckrifßmo Ό».

Mag. Ε RICO BOZ^O

Paftori & Praepofito in

0ef(inget Sc

@ntft$tvafö

tneritiffimo,Promotori fuö

maxime honorando,

Pl: Reverendo

Dn.

ERICO Jj ® £ £-

®€9t©3/;

Paftori!h'2iu&0fß

vigilantiÜimolaudatif-

fimoque ^» Fautori

Optimo«

Pl. Rev.

Dn. OLAO

EDENIO

Paftori in

3ηϋαί)( fidelifiimo

^,

omni ho«

nore colcndo

collata exercitium hocce Academiciim

dum in grati animiügnum, una cum

omni·

dcvete, fubmiffc & obfequiofc

dcdicat & offctt

A. & Refp*

Reverende dtque OoEihfime

D. CAROLE BIDENI

V.D.MinifterinStirétorp& 2t)itt>erc6ma- ximenlerite,Parens,utcariffime,itaad eine·

res fumma pietate coiende!

QUod

mihi fticrunt

fanitas eft

tu»

ccgroto,

liter» _nuper

carisfime

allatx,

Pater;

Cum enim

id fåne

fx Ulis ccrtiorfattus eilcm, Teannis> labore, ac me·

ritis fenem, profpera valetudine uti: vix dici poteft,

quanto confeftim gaudio, quantaque exultarem Laeti-

tia, prasfertim dum venerebunda mecurn reputo men-

te recolöque memoria inufitatam illam liberalitatem

& patcinam benevolentiam, qua mefemper amplexus

es,adeoutquamvisangufta fubindefueritdomires,femper

tarnenauxiliatrices mihiporrexerismanusScmularü csflra

anhelo fpiriru fequentem mebenigne, imo fupraquam iperare potui, fublevaveris. Proinde de redhpflimento

aliquo folicitus,nihil aliud offcrre habeo^, quam <har-

taccum bocce munuiculum, qualescunque ingenii pri-

irutias_; levidenfe equidem, aft gratiffimac menris te- ftimonium pariter ac filialis obfervanti» ccrtifhmum pignus*. quod ut miti vultu adfpicias fupplex rogo.

Qvod re!qvum eit, fummum illud veneior Numen Velie venerandam canitiem tuam multa· filicitate bea-

re viresque feoio attenuatas accifasque corroborare &

tam mihi benignum patrem'adhuc aliquo ^tempore So- spitemconfervare donec ipfe vitae iktur ex hoc mife-

xiarum vallc ad beatas fedes comntigraveris. vaic !

CarisfimeParens Tum

Obfiequentisfimus Filius

J. B.

r

é

Tbef

L

tanter officia quorumli- s^sbct,

crga

quoslibet

& ^qua:

proptercommunemfociera-

«aåK» teoi Tuntexercenda,haud få¬

ne poftrema cenfentur illa,qua:überall-

tis nomineveniunt; quibusutnatur» bo-

•minis nihiliß accommodÅtittshi) ita nihil minus,quamiis carere ppimmirs, Si c*

nim,fusque dequehabitoomni benefa- ciendianimo,ea,quie cx lege caritatis, proximoexhiberidebent,negligerentur:

fi benc meritis nullagratiahaDeretur;

(1

ftipes locupletttminegenosnori confer- rctur;utiquetarn afpera cenfenda

foret

conditiomorralium, ut forti ferarum

nihil quiequam Pratftaret.j iato detetior

evaderer;quippc

cum

null

im tamimman-

Λ fuc-

(a)

CUJ.U*f

fuetumfit animal,

quod

curanon

mitiget

inamoremfutvertat,(b) utut natura tqs

ne tanta aliorum ope indigerent, pro-

fpexerit♦ Homo^autem Γuxegeftatisob- litus,ftatumfocietatis non folum ever- tcret; Sedetiam contra legem natura,

ex,qua haecce officiapromänant, turpi-

ter peccaret, ac in prafermiiimam mi-

feriäm fefe conjiceret. Cuilibet ira-

que accuratiori judicio perpendentifa-

cile conftat quam necefiaria fint tnu-

tua ifta liberalitatis cfficia, citra quae neque conftitui neque Ii vel maxime

cönftitüatur diu durare poteft univer- fitäSaliqua* Varum enim hoc eß focia-

litati inquit PufF. 'jnßam odit cauf]am

removtffe:

rcquirit ^{praierea ut} alter in

dltertim ex humamtate bcni quid confe.

rat ejusque cortimoda promo*jeaty quid fwe

hec

vita

hormnum

ejjet mtfera,

(c)

Thef 11. Cum officiorum liberalita¬

tis ^ea fit praftantia ut fine iis focietas

humana confervarinequeat,

paucisfimis

ima-

(b) Sen. L. ι 3.de benef. /c) de 1.

& _{cap. 3.}

fmaginem ^corum, proutnobis,hic ^ac- Cipiuntur, exprimere conftirui,

intei- ligtmus

autem per officia liberalitalis

nonquae lex civilisperfedae redidit ob- ligationis, quaeque orniffa ac negieda jufta _poena civilis excipit ad quse prae- ftandamagiftratus politicus cogerépo-

<eft, hoc enim modo, Γι exigi

poffent,

nomen fuum non folum, fed efiam

naturam liberalitatis amittCrent; Sed qua? homo ex religionc erga Deum

& caritateetgaproximum viratiqnisju¬

fta perfpicit atque fentit å Temet exer*

ceri deberi non folum opibqs pöf-

ieffionibus*,_quarum pretiuropecunia 6c

nurnmis aeftimari Tolet ac poteft, fed

& illis liberalitatis actibus, qui aut ο¬

ρέra fiunt, aut in communicandis ani-

mi bonis fefe exferuqt. ^*

Tbef, III Exercenda effe officia

hjecce liberalitatis, fi adfiilt praefer-

tim illis, quibus maxime debentur ^*

praetercommuncm illamobjigationem

iupra

allatam, qua natura vult homi-

nes interfe effe devindos,vaiidiffitfiae

infu-

©

4

@'

Infupcr rationes comprobanr atquc demonftrant. Certocertius itaquecon-

ftare cxiilimo neminem _, qui mdfta-

lium conditionem aliquatulum per

fpexerit, ^eas ignorare pofife. Qu is

enim eft adeo ab omni ratione re¬

motus, qui non videat decere militem

ut inaperatori iuo morcm gerat; fer^

vum.ut domino obfecundct; Difpen-

fatorem ut bona principis fui fideliter

diftribuat ? haud alitcrnobiseumcom- paratum eil in hac mundi oeconomia, >

milites fumus fummi iliius impcrato*

ris; qui ut in coelcftia (ic & in terre- ftria iuum exercet imperiumt cui ^ma·

ria,venti, fidera,cui coelum, terra, Cteaturae quotquot funt in Uoc uni- verfo militant, Imoietvi fumusijlius

domini,quinoscondidit,

& admiran- dafuaprovidentia tucrur atquc confer-

Vat, Denique difpenfatores iliouuna bonorum» _qu?e largamanuin noscon·

tulit. Quid enim habemus quod non

accepimus five bona fintanimifive cor¬

poris f & quo nifiut illorum di- fpcn*

i

ί

®

fpenfatores fiifms , fecundum volun-

tatem magni illius occonomi & redo-

ris univerfi, qüi vult, imo jubet nos

proximonoftrofuecurrere & opitulari*

Baneliberalitatem DEU$ non tanrun*

praecepit in vcrbo fuo, fed & amplis promiflionibus ^nps ad illam cxercen-

dam paffim in Sacra pagina invirar, Jpui inquit HcbraeusilicTapicns pauperi-

bu<s mi/erejat dominofatnerat^ur (d). In-

ter hoslibcralitatis cultores ecr.inue*

runtpr« aliis inv.T. Abrahj& Lothus, qui adco benefici, adeo liberales fue-

runt, utctiaminportis fcdcrent&perc-

grinos adventantes exfpcdareat, utex itinere defatigatos & in domüm intro-

dudos cibo & potu refkerent. Panter

Ecclefiac Ν.T tanta beneficentia com·

plexas Tunt fideles cgenos, ut ea Apo- ftoltts mirari fatis ac depraedicare nort potuerit. Ncc mirum. Haeccnimv/r-

ttu illaeß,

quk

adDEUM Op.M.proxime

Accedtmus. (c) Rede Strabojmorrales

maximc imitantur Deos cum benefici

fuat<

Cd]

Prov,_{19, 17. v,} [e] Cic:pro

tig.

funt. Et _magnum fåne hoc Überall-

ratis eftencornium. Liberalitatequt u-

tuntur inquit Cic. benevolenttam fibi

cencthant_cτquod

ampltjfimum

eß adqute-

tc vivendum ^* caritatem, ff] Addo &

gloriam JQuia mußa tribuere,gloriaca- rtrf nöttpottfl. [g] Adhac, frudusin- genii aliaquebona,quae citra magnum

aliquod detrimentum atque infignem

laborempraeftaripoflunt, qui in alterum

^onferre nolunt, humanitatem nonfo- lum^exuunt , fed 5c naturam, qua im- pellimur utprodefife vciimus quamplu- rimis,imprimis docendo rationibusquc prudentis trqdendis. Nihil enim eft

tam fecundum naturam quam juvare

confortem _naturs.

Th. IV. Neceihtate officiorum libe- ralitatis ratioire focietatis humans no»

(trxque ooligationis ita breviter expo-

(ita; videndutn eft ulterius, antequam

ingrediemur ad exponendamdecentcm

corundem exercitationem _, quibus po·

tiflfuuum adibus continentur officia li- bera-

t \dt Finib,[g] Val.mtixJ. 4,r,8.

β

7

©

beraliratis. Prneunte Arißotele atqué Cicerone,quorum au&oritatem hac in

re meritomagnifacimus,aflerimus illa confißcreatqueelucercin dando <Sc ac-

cipiendo. Dareautemnonfolum iscen- ieturquidonat, fcd & fumtus facit ac

impcditrebusncceflariis &honeftis*Sic accipereinteliigiturnonfolum quitum

gratiacapit,fed&cuiloditfervatqüeres datas & acccptas. Timplero eqnidem

abiurdum videtur liberalitatem aliqua inaccipiendo elucere, propterea quod

fine dubio exifiimaverit illnmaccipian-

di aäum roeram involvere pafiionem ^, adeoque omnam excludere a&ionüm ^,

qua?propria debet eilevirtuti cujutomnis

latesinatttoneconfifiit. Cic.L.ι.off: Verum

cniowerore penitius perfpe&a,

faifam

effe _ejus opinionem deprehendimus, juxraqueadmonemur accipere, nonita

nudae fubefie paßioni, ut pariter etiam

non aliquam in<Mudat aäionem,quam

virtushaecliberalitatis _{exercet, cum} fit

talisa£tus, qui laudabilem mediocrita-

tcna inter vitiofa extrema in excefiu &

de-

φ8 ©

defechi obfervat. Etfaue fi liberäliras

tantumindandooccuparetur,facüe fö¬

ret, ut evacuaretur vir femper dando;

neitaquepecuniaexhauriatur, ac mate- rialiberalitaris omnispereat, quafuam

virturem proderepoffitvir liberalis, é

rccife videtur, ut interdurn etiam ali- undeaccipiat, modo in eo aciu iilum adhibeacmodum,quemvirtus praefcri-

bit. Praeftantiustarnenliberalitatis offi¬

ciumeife dare, tantoHbentius concedi*

muSjquantomifgisufuspecuniae in dan¬

do quam in accipiendo eil confpicuus.

Propiusad virturem accedit, beneficio aliquem afficere quam affici, quaeque honeftati convcniuntina&urp produce*

re, quam quaeab ^ea longe remota funt intermittere» Praeterca, id quod majori

in laude ponitur, magis etiam virtuti

convenit5quippe major iilum comita-

turlaus,qui donaalterioffert,quam qui eademaeeipit Huic fententiae vim ad-

ditfingulareomni bonis c-largitor |efus

Chriftusί beatm eß dare quam accipe-

re

© ©

9

re (h) habet cnim hoc peculiare vir«

tas ut ad ardüa _quam maxime enita- turjarduum autem magis atque djffi-

cilius eiTe darei quamaccipcre nemo iniicias ibit: proindeetiam

illud libe-

ralitati magis convenit.

1hef. y. fix hifce leviter

addudis,

fere in propatulo eifiquem

finero de-

beant propofitum habere Vera

haec·

ce liberaliiatis officia, unice videli-

cet honeftatem. Pars hominum plu- rima, quandoquc fe liberalitate jadat magis, quam ut commendet.

jnve-

nimus namque eos, qui

oftentandi

cauiTa, ut nefcio quam inanis gloriae particulam aucupentur»

inde munifi·

centiam probare

fpeciofam folenr»

Quosdam &pudor ad

erogandum adi-

git: Nonnullos fpes lucriincitat,.ut

fer-

voilli aulicocontingebat,qui nobilem quendam eqvum Regi Galliae

Ludo-

vico XI. donabat > ut majus donum reciperet. Multos etiam aut

ftudium

privati alicujuscommodi, aut

affeda-

B tio

(h) 20,35-.

©

^ιο

#

tio älien# tbrruns ad opes effundendaS

allicit. Non vcra haecfuntliberalitatis ofticia} fed temporaria & callida , å quibus longe aberat _{Pomponius ilie} Atti.cus, cui immortalem hbcralhatis }audem tribuit Cora. Ncp.i (i"*\ «'N.Qui

fe fpeffat inquit fen. & pxopttr hoc ad

amicttiam venit, male _{cogttat: quem*}

admedum ccepii

fic

definet^„ Par,av/tav micum vetfa* vincula latur um opeml

cum primum crepmrit catena, difcedet.

( k ) Suis itaqua commod is qui du-

cuntur ad cxercendam liberabtatem_*

tanturri abfunt ab honcftafc ac vero

libaralitatis fme, ut potius decentiffi-

mam honeihtis facicm polliiånt ,

multaque fuligine deforment. Eun- dem etiam finem debent intendereilii, quibus beneficia offeruntur.ubi veram

libcralitatis laudem _expetere fätagunt;

ante ©mnia caute profpiäentes ^{, ne}

nimium accipiant, ac ita aliis damnö libi vero ipfis dedecori fint , tum etiam

(i)

^{2-5 3 3.}

_(k;£p.

9.

@

II

#

Gtiam ne parum accipiant ^,

fibique

damnum ac ignominiam accerfant ♦

aliis veto rifum aut commifcratio-

necn moveaftt; fed decenter Ircite

& honeftc ^, ut nec aliis nocaant»

pec fibi ipfis defmt: nam

fi benefii-

cia collocare honeftum eft in alios j non eil ab aliis accipere turpe;

Si-

quidem beneficium ^, quod non

mi¬

nus accipientem requirit quam

dan¬

tum, cum atnbobus ad rationernho-

ncfti pertingit. Qui vero non

acci-

pit, ßcut pilani reäre

adjadtam, de-

decore afficit in vanum cadens be- neficium, ac honeftaris fplendorem

cui unice litare debet, obfuicat ac caligine obducit.

Th. VI. Ut igitur natura

ofE-

eiorum liberalitatis

οξΒ-ως perficiatur,

neceffe eil non tantum ipfumfadtum

per fe ^cum Ene confpirare

Ted &

modum fadli, Quam

pulchrum

au-

tem, quam utile quamque

necella-

rium eft fcire , quomodo vir

libe-

ralis

©

12

φ

ralis feie _gcrere debeat in be'neficiis

rede collocandis, tarn difficilis eil

ipie iciendi modus, Illum tarnen pro modulo ingenii, ratione ordinis ita exigente ^nunc obiter declineare animus eft. Modus ille, in obferva-

tione fingularium circumftantiarum _,

cjuae in fingulis adionibus cirga dan- dum & accipiendum occurrunt,ejus-

quc moraiitatgm ac meritum va¬

riant , ςοηίίίΐΐϋ. Cum omnis a&io

ctimprimis éx zs&ou^ίτζως & judicio ceftimanda (itjetiam in erogando prae-

cipue ponderandum eft, quo judicio

animo & confüio datio fiat. Sienim forte beneficium detur , quod ^ma-

gnum habft _{pretium externum, fine} judicio t^men ac confenfu volunta-

tis? non seque fane _magnum eft ha*

bendum _atque id, licet longe vi·

lius fit, quod ab animo ipii benefi-

cio refpondente proficifcitur. Nam qui liberalem tantum habet manum

& _non

animurn, quique habitum Ii*

bera-

beralitatis aut confuetpdine non ac*

quifiverit aut natura non

poifideat,

is quidem iiberaliter donat

a&usque

liberalitatis prseftat externos,ut

Übe-

ralis videatur _,.veré tamen liberales

non eft, unde

ίχ&ξω» dicuntur

quia non funt conjun&a cum benefaciendi intentionc ,* fed potius

nocendi dantur animo, adeoque raa- leficia potius quam

beneficia dicen-

da (i) Calculum fuum

add.it pluri-

bus in lods Cenfor ille morum ad·

curatiiTimus Senec. Kon poteft be-

neficium'manu tangi, animo cerai- tur&c.fmJ.Item.Beneficiumnonin eo quod fitautdaturconfiftitj fedinipfo

dantisautfacientis animo. (n) Necali-

ter capio verba Ambroiii. Non

fatis

eft benevelie, fed etiam benefacere,

nec fatis eft iterum benefacere» mfi

id ex bono fontc, hoc eft ^, ex bona

voluntate proficifcatur. (o)

Cum omni-

,um

(l)Vend.L.1.15.(m

)£♦

1^♦c.1.

dt bcncf {n)

C, 6.

{o)Ub.l. φ

c.30.

jp

_?4

^

um virtutum adiones fere fint ^vcl ju~

cundae vel fitie moleftia, notarietiam convenit, quod non animo duro ac

inhumano liberalitas exerceatur : ita

ut opus fit rivulos lacrimarum ef- flindere aut uti facundia Ciceronis

ac Dcmofthenis ad cmalliendum da- toris animum; nulU quippe res cctrt-

us cenßaty _{quem qua} yrecibus emtaeßc (p) Fahrns verucofus beneficium ab homine duro afpcre datumpanem la- pidofum vocabat; quem efurienti ac·

cipcreneceffarium fit,edercetfe acerbu.

(q) Nedum animo amarulento aut

indignabundo^, ut afflidis, eorummi- feriam & egeftatem ^, cum ipfi prae-

cipue in ^culpa non fint, conrumelio- fa verba objiciant; & ita füa, fi ^a- liqua in illos exftiterint beneficia,a- fperitate verborum in ^tantum addu-

cunt odium, ut ipfos eadem acce-

pifie poeniteat: Sed qui benefacere cupit faciat animo fpontaneo non

coa-

(p) Sc»,L\7%de

beruf. (q)i.

Cor.9 7.

φ ϊ| Φ

eoaåo, bilarem cnim datorem

diligtt

DEUS, jr) Ad haec benefaciendura

eft non cun&anter, non tarde fcd

cito* Non ultimum fane liberalita- tis legittime exercendae rcquifitum

eft dare ftatirn juxta illud, bis dat qui cito. Νam bonarum rerum fo*

licita eil exipcftatio ^; & major eil

muneris gratia ^, quo minus diu pe~

pendit: olrmis benignitas properat,&

proprium eft libentet facientis, cito

faccrc: _contra, tarde vclle, nolentis eft. (s)

Gratiaqua

tarda eßtngrata eft1

gratia,nam

Qua fieri preperat,gratia grata

magis>

(t)

Bene & praxlare Scaligcr.

Qui datItbenter& eitobis

obligat

Sed qui moralureßne^anti proxiwtM*

ideo» Si bene

qittd faciasifacias

cito: nam

citoficlum Gratumerit, ingratum gratia

tarda fa¬

cit· (u)

coKsicu

Cr] _2,Cor.9.7. (s) Sen,L- 2, 5 de beruf:

(ti L,i.AntholiGra.c 30;Epig\ 3,

(u|

Ferß:Aufo:

epigram.8

l,8i.

@ ιό @

toKuruyxout non inelétynter Grxci ^χα- 6*7*5γλυκΌξώτεζ&ι.

Gratiftima funt beneficia parata &

facile occurrentia , ubi nulla mora

jruit nifi in accipiéntis verecuiidia»

Nam cui in béneficio jucundiöima

fit tribuentis voluntas , qui nolen-

tcm fe tribuifle ipfa cun&atione te-

ftatuseft? Non dedit fedadvetfusdu- céntem male retinuit _, tantumque

gratiae demit, quantum morae adje-

Cit (χ). Sic omnibus beneficia ma¬

tare exhibendo, certiflimum felicita-

tis fuae documenium prodidit Gimon,

quemi politiifimo referente Cornelio femper

pediffequi

cum ntimmis Jcqvuti funt^{y ut} β quis opis ejm tndtgeret ha¬

bet_et, quod

ftatim dar

et, ne

dißerendo

videretur negare. (y)

Eft

cqttidem ve¬

rum; Nam qui nili coa&us, ditfert bCneficium, prsiumitur negare velie.

JÖenefaciendum _{quoque non} ja&an-

ter & äd oftentationem ^ut Pharifaei olim

[x]

Sendi.e.i.

de bevef.

(

y)

v, 4.2.

ϋ *7 Ο

elim, fed clam »ne

finiftra

^manus

(ftc

loquitur fcriptura ) feiat quid

dextra fecit* Nam liberalitasnec lau-

dem ab alio , nec fru&ura

bcneficii

repofcit :

ied maximum fibimetipfi

eft praemium :

nihil

seque

in benefi-

cio vitandum eft ^, quam

fuperbia

>

quid opus arrogantia

vultus quid

tu¬

möre vcrborum ? ipfa res te

extollit*

Dctrahenda eft inanis ja&atio ^;· res loquentur nobis

tacentibns

: nontan-*

tum ingratum eft

beneficium

,

Ted

invifum ^, fuperbc datum (ζ ^Φ

Omnis

itaque å

beneikiis abeife debet

ex- probratio:

odiofum eft

genu9

homU

num benefici^

exprobrantium

^-y qüae

meminifle debet is, in quem eolla-

ta, non commémorare

qui ecntulit:

(a) quo enim

faptus hic illorum fa¬

cit mentionem, eo majorem prae fe

fert fpeciem

laborioire

opera: , quo-

que majores fefe

folicitudines illius

C caufta

(z)

Sen.

L

2. ir.

de benef (a) Cic de

Amicit\L&l. c. 21.

Φ ι8 φ

caufla fufcepifie eommemorat , eo

magis ei naufeam ac moleftiam _pa¬

rit, fuisque beneficiis potius macu- lam inurit, quam ex Hs gloriam ac-

quirit: Imoquod gravius eil, ejus- modi gloriationibus intempéftivis &

ja&atoriis inculcandis & exprobran- disapud potentiores fibi ipfis damnum, nonnunquametiam exirium proprium

acceviit, Ncc minimedenique homi-

nem liberalem commendat modeftia in beneficiis collocandis : Hac lace- da?monii ufi iunt , cum rogantibus

annonam mififtent Smyrnasis ^, atque beneficia illi in coelum ferrent lau- dibusj nihil efte dixerunt id magni.

Hane enim fubtraäa lege nobis ju- mentisque noftris in ^unum diem

prandio coegimus. Eft enim libera¬

le non folum illud beneficium, Ted

etiam jueundius aeeipientibus, _qnod

cönferentibus non magnopere id pu-

tent damnofum. Proinde egregium quidem eft, nobili hac gaudere vir-

tute /

@

19

#

tute, ac externis quibusdam libera-

litatis adibus , internum declarare

affedumj led ingens cumulus eidem

accedit , ubi

magritudo

ammi acpru- dentis e&ndem temycravertt.

(b)

7hef> VI. Hifce non incommode

annedimus quaeftionem neceflariarn

non minus quam utilem confideran- dam, videlicet quibus maxime in-

cumbat officia haecce hberalitatis ex- ercere, vel an cujusvis fit aliorum indigentiae fuccurrere \ Quamquam '

non inficias iverim, ex communi il-

10 humanitatis vincuio, quod natura.

11 quadem squalitate omnes con- ftringit ^, fingulorum interefie ^, aliis

bene cupere, aliorum

miferia affici

^, ierioque amore proximi opitulandi

ardere: liberalem tarnen animum ef-

fedu prodere ^, ac aliorum inopiam

iublevare fuis opibus,

ubi

didamen

redge rationis audire volumus , pro-

prium eft eorum , quibus per

divi-

nam

(b) pitf. de

\>N.&

G, L, 3. 3 15·

@

2Q

^

mm benignitatem fuppetit, unde a- lienae indigentise iubveniant» Enim

vero pluritfli eorum quod dolendum»

mundanis voluptatibus immerfi, pra·»

vis iuis affe&ibus ^ae flaxis rebus a-

deo indulgent, ^{ut naturam} fnam de- difcentés, praeter os fublime & ere-

&os ad iidera vultus # quo å brutis

difcernantur vix quicquam habeant reliqui. Inducit quibusdam debiti

iui erga dignos egenos oblivionem ^,

infatiabiiis habendi fames. Aliorum oculos obcaecat fplendor auci, men- temque eerum conftri&am tenet di-

vitiarum dulcedo ·, quae eos å fuo

officio ac vero pofleffionum ufu de-

vocat in perniciem non neceflariam.

Multi in quibus paulo major eftaftu-

tia atque calliditas ^, in corradendis öfpibus, in cumulandis pecuniis , ut invidiam ac foediffimum avaritiae no- men effugiant , amiculum induunt libcralitatis, colore fe tingunt utili-

tatis ac pauperum

cauifantur iuften-

tatio-

4i

21

©

tationem» Hujusmodi farinse homU

nes, qui prava illa

confvetudine im-

buti, fuique debiti immemores,

bo-

nis fibi å DEO conceffis ita abutun-

tur, tam longe abiunt å fuis

officiis,

qiiiE ad praefcriptum

virtutis circa

opes fuas obire debent ^, ut

ab iis.

longius nunquam abcfle

poifint» Quae

fi quis eorum ^, qui opibus

pollent

neget å fe capi pofife, non ideo

fui

deli&i , quod

abufu re£tae rationis

ac prava confvetudine

ipfe

contra-

xerat, excufationem

invenit. Nec

tamen å liberalitate

prorfus funtexi-

roendi pauperes,

quiduriori

manuum

labore vidum quasrunt, cum libera-

litas non tam ex doni magni- tudinc metienda fit, quam ex ani-

mo donantis} quod ab exemplo vi-

duae mittentis quadrantemin serariuui

pauperum accepimus

(c). Sed qui in

extrema ueceftitate verfantur & cx

fuis

(c) Marc»

Φ

22

φ

fuis facultatibus proximo nihil quic-

quam fuppeditare pofiunt, ^tenentur

amico verbo, quod interdum plus prodeit, eum engere eoque fignifi-

care fe animum habere opitulandi,

licet defit facultas.

Thef

VII. Poftquam jam indica- yimus quibus naturalis neceifitudo jnagis minusque injunxit colere libe- raliratem, ipfamque π&ώφο-ιν fa&o expritnere; poflulat ordo, ut paucis

<etiam verbis demonftremus , quos-

nam benefieiis prareipue comple&en-

dos putemus. Res haec ardua eil &

do&ilfimorum virorum difputationi-

jbus multum agitata. Nos primum

in genere illud tuto prarcipi pofle exiftimamus, dignos quoscunque in benefieiis re&e collocandis debere

Seligi, Non illos appellanuis dignos,

<1ui beneficium aliquod danti contu-

lerunt, & ita beneficia rneruerunt ;

fed qui noilra ope indigent ac vir-

tute

®

23

f|

tute eminent, quique viri funt boni

atque honefti. Neque omnino de-

efle debemus altiora meditantibus 5

fed judicium _atque diligentiam ad-

hibere η um digni funt qui juventur

nec ne. Cum vero eleftio illa fit admodum difficiiis in tanta impri-

mis multitndine hominum, quorum

plurimi firpe malitige fute fpeciem praeferunt probitatis ^j nec cujusvis

fit difcernere quinarn fint illi omni-

um digniiTi.mi} facem hic nobis prae- feret Judicium Tullii , cui merito

in natura virtutum indaganda feré

defetimus principatum. Hic ille Ci¬

cero ctfyi» ejus ^, cui dare debemus

metitur primo aeftimatione morum, fcilicet an propter probitatem mo-

rum bcneficio dignus ^, quodque

datum fit te&e coliocaturus, grato- que amplexurus animo.· deiude qua crga nos fit benevolentia _quoque

afre&u; Tum _qua neceifitudine na¬

tura-

φ

24

Φ

fcurali nobis fit junilus (d)»

Denique

addendum ett, quid dé mendicanti-

bus in largiendo lentiendum

fit,

Th> Vill. Primum _ergo, quod

attinet mores, ex quibus degnitasbe-

neficiarii aftimanda fit, lubcntes qui-

dem fateri necefifum habemus, per- quam difficile efle eos exaite

deicri».

bere, ^cum ejusmodi homines non

taro

deprthendantur,

qui mores quos·

übet fingere & fibi formare

polTunt»

fic fiepe multi magnam probitarem

virtutemque cximiam prae ie

ferwnt,

licet maximis facinoribus flagitiisque cooperti fint. Multi criam le

cafiis-

fimos puriffiiposque Gmulant, cum

tarnen re ipfa, mentem foeda

libidi*.

ne inquinatam gerant. Nec

pauci

Virtutis amorem externis geftibus ^o- ftendunt, ^cum tarnen praecipue vitiis

addidti fint. Interim, licet hsec ita fint, dentur tarnen aeliqua κζ/\ne/**

quae hos

ipfos å fe

invicem

diicer-

nimt,

{t) 1.1.ef.

9

15

@

mint, quseque melius

geftibus

^> eon- verfatione, vultuatque

cxperientia

per- cipi poifunt, quam

literls mandari.

Ut enim arbor dignofciturex

'frudu,

lium bona fit an malaj ita mores

cujuscunque hominis live bonos

fivé

malos referunt adioues, adionum-

que principia, pariterqve

ofténcfurit

utrum virtuti ac redae rationi con- formfes- fint, an iecus. In aljis

qui-

dem adionibus non diffitendum eil

vix repertum

fuiife

quemqüam mor- talium, qui impcrio rcdi

ratiocinii

tarn obedienter partierit, ut ad

ejus

nutum, omnes adiones,

ömnesquc

fpxmaverit mores ad cujus tarnen obfequium nemo non

femper obftrin-

gitur : De beneiichs aptem

dandis fi

quacftio fuerit, tam fublime &

fcru-

puloium judicium minime

adhiben-

dum putamus, quin

pptius adniten-

dum, ut ipfo adu fncilcs

vid,eamur

ad colendam liberalitatem, fi virtu-

tis faltem iimulacra, aut fpes

bonse

D indo-

\# >6

ibdolis frugisque aut alia probitaris aegeftatisque irtdicia appareant.

Non*.

dum énim aliqua aetas tulit homi*

iiem naturae communis fragihtati

exemtum, Delinqltimus orrines, in

vitia facilis cft lapius. Optimus il- lc, qui mirtimis urgetur, eo majori dignus laude atque bcneficentia, quo

plus in virtute fe&arida aliisque öpe-

ribus honeftaté condignis ponit ope¬

ra^ quoque majori juxta paupertate

premitur atque irlopia.

Verüm

ea tft judicioritm perverlitas ^, ut pluri-

mi imprimis éx ténuioris fortis ho-

minibus forturiam ac inde fperatam iitilitatem magis fpeäent in iargien- dc cjuani mores, adcoque niniis ve¬

rum eft, quod in proverbium abiit, Quo [e fortuna^ eo etiam favor homi-

num wcltrtat (ej. Nos tarnen cum Ciceroneaflerere non dubitamus,tne- lita apud bonos quam

apud

fortunatos bencfictum collocari.yfjQuoniam enim illi,

(e) Ju[it

L.

v.c.uii(f)

LXr.20.

off.

φ 27 φ

fllij.citius officii iui ^, illiusquc (j:af

|us, quem

benefa&oris benignitate

exuerant, memores, praecepta

bener

ficia gratp animo agnofcunt,

verbis

profitentur, eaque

immortali rpti-

nent memoria. Ad hoc» bonum dc

fe Judicium dantis minime

fallunt,

qui inopia laborant ac virtute

funj:

praediti ^{, ne eum} dati

fera fubeat

poenitentia; quod fi multis

föret fo-

lenne omnis inter homines tpll.eretuc

amor atque beneficentia. Horum

autem plurimi, quos fortuna

in illo

dignitatis gradu

conftituerat

, ut

al·

terius bonis facile carere poflfint,

tanto minus beneficiis obligari vor lunt, quod ipfis

beneficia

aut

ftatim

excidant aut quod majori ducitup turpitudini, videri cupiant

fefe be¬

neficia dediflc, dum eadem accepe- rint. Animi magnitudo

datoris iftu-

ftrior etiam redditur atque exfple.n-

difcit quafi, cum

libentius fuccqprij:

afflidis _quam florentibus

fe vendi-

tat. Diligentius prasterea animadver-

tendum eft, ut beneficia data _atque expcnfa bene collocentur; & in u- ium imprimis eccleiiae D£I , patris

atque Reipublicae convertantur.Quan¬

tum enim publica Salus atque utili-

tas pra?ftar privatae, tant um ea be- nigniras, quå privatoruni neceftitati confulitur in utilitarejaa publicarn ,

prseftantior eft illa, quse quidem prir

vatam fublevat inopiam, non tarnen

ut publica aliquando prafidio fit.

Sapienti itaque non minus quam fa-

lutari confilio å Regia Majeftate,nc quid hac in parte defidcrari poftit,

inftitutum eft; ut quotamns, iis qui prae ceteris ingenio pollent, atque rei familiaris anguftia _premuntur,

nec non in ftudiisliberatiouibus fpem aliquam _diligentia fua prabue-

runt, ftipendia diftribuantur. Haec cnim, ^tam ftrenuis _quam fegnioribus

Veluti calcaria in curfu ccepto , ut

«citius & majori alacritate ^ad metam

opta-

S

29

φ

optatam pervenire poflfint,

adhtbcn-,

tur. Nam quemadmedum fruges

aeris temperie ^, liquidioreque

coeid

exuberant: fic bon?e artes , eximia-

quc ingenia benignitate atque bené-

ficentia evocantur» Adeo fane ve¬

rum eft quod (£laudianus in laudi-

bus Stelliconis ait.

Egregios mvit&nt pr<tmia mores,

(f)

Th. IX. Deinde dum benevolen- tiam _{, qux} dignitatem beneficiani

commendabilem reddit, intuemur,

ctiam illic multa fefe oiferunt nob is coniideranda, Primum quod major

benevolentia majus benefkium _po- fcat. Si verum eft quod nemo du- bitat perplurimas dari

cauifas

qua?

alteri alterius conciliant benevolen- tiam _; in aprico eft ex praecipuis produci firmiffimam & maxime fta-

bilem. Qu« autem illa,

undequé

oriatur aut quibus potiffimum

in

ani-

mos hominum fe infinuet dotibus,

aecu-

(f)

_{Paneg 1.}

Φ

30

@

accqratiprem requiruntinquifitionemj;

pracfertim

cum tam

nobile fit vincu-

lum ftabiliendae focietatis humanae , nec non pauci dcntur, qui ejus fpe-

ciem fbleant induere, atque animis

fuis, fimilitudinem quandam probita-

tis inducere. Tenendum itaque eft

minime verain eiTe benevolentiam ,

quam fpe alicujus commod i aut ar- dore amoris addufti ^> fubito atque

temere Contrahunt fimulantquehomk

nes ex ancipiti mutatione temporum

pendentes: Haec enirn ipfa hpneftam

inter mortates amiciüam, quam fxr piflime folet detorquere. lila au- Item, quas omnis lucri expers ex. vir-

tutc morumque fimilitudine bono?

rum originem ducit, quaeque judicio

ac bono confilio, quibus fine nihil diutumum efle poteft, conftituitur,

firma _manet, nec non ex bencficiis

in cafu aliquo necefikatis nitro prae- ftitis elucet ac menfuratur. Dein- ceps notatu digniflimum eft ^, quod

meri-

S @3i

meriti in referenda gratiä major cu*

ra fit adhibenda. Näm querfiadmo- dum nihil

pteeclarius

cenfetur quam de Kepublica ejusque membris bene hiereri, ita nihil immanius eft, ac ab humunitäte magis fejunäum,qiiam

erga claros ac optimé méritos in*>

gratum fe gerere ae illiberalem, eos- que ita multiplici, imo praecipUö

meritorum fruäu defraüdare. Ho enim ipfo, ingrati ^non folurft alios

å ftudio bene merendi deterrcnt _, ac ita plurimis, qui honeftis rebus in-

cumbunt, remoram injicittnt 5 verum etiam oftendunt fuis animis omriem éxceifiile humanitatis fenfum > cum

beneficiis, quae tamen bruta demuU

cent, non moveantur. Non itaque

mirum eft, quod Eumenes fatius

duxerit perire

bene

meritis referenten*

gratiam _{quam ingr}atum vivere.

Cg]

Proinde, cum Vitium tam deteftabi-

ie fit, fefe beneficiis fubducere at- que

(g) _Ncp<

18.

6/5.

Φ

32.

φ

quc

tutpi illa αχαζ/rixs

nota

infama«·

ri, oportet illos, qui aliorum meri-

tis dtque beneficiis provocantur, aon

tant um paria reddere* fed etiam ^, ii

facultas ac conditio ita tulerit _, eis-

dcm aliquid fuperaddere & tmitari

fertiles

agres, qui

multo

plus afferuntt

quam tcceperunt ^h). In praeiens ex-

emplum gratiflimas mentis in bené

meritos viros juvat proferre Alexan-

drum Magri:, qui erga do&os prae ceteris numificentiflimus fuit. Me»

morke 'enim pröditum eft, cum Ari-

ftoteii _pro defcribendis naturis ani- malium, fubnainiftratis omnibus ftitn- tibus, praemium laboiis dediife ma- gnam pecunice fummam ^{r nec} nbn

Xenocrati Philofopho hand multo

minorem fi). Quibus ^autem facultas bene merentibus gratiam referendi

non fuppetit, habeant 'illt quantam maximam animi eorujm capere pof-

lutit

(h} Cic.L. i c-15. Ojf. (i) Cam, oper·

/ubcilpartw.