Ijd TypisEschilltMatthias,Annoi02f, DISPUTATIO PHTSICA
de c lm a gjl inta, ££ Do
METÄLLIS,
Ad quam
D. O. M. A.
InRegiaUbfalienfium Academia_>
SUB PRjESIDlt)
ClarißimiExcellentißimifcvtri9
DR I OHA NN IS CHES.
NECOPHERI MEDICINS DOCTO-
ris,in Regia Academ. Ubf.PhyfiolQgias Profefs.publici,ac R. Mr»s alumno»
rump.t, infpedlorisfide- liflimif
PUBLIC^
Reßjondebti
SAMUEL JOH.QSföJtta Medelpadius»
S. R.M. Stipendiarius.
t Die17. Septemh. boris matutinis, U B S A L I JE,
,v ■ * -
. - ; s '■ -6
r é
'■ - : ■ '■*
• - - / ' ' i '■{■ ' ■ .
■
v
-
... - • / '• .
! /
s<,£0ttQ \Olmxi^
4r#MP
DIS P V T A T I O PHYSICA
D iC1M A QUINTA .
De_js
METALL IS
Refpondente
SAMUELE Medelpadio,
Thcfis I*
Aturae numen pejr gradus exire &
Tfcn J«.
promovcre feie å Materia primae
per Elementa & ignobiiiora mixta
[2? progrefius facereadnobiiiora cor- fcs pora & formas, atq,ia homine tan-
^ dem conquiefcere cum ipla cxpe^
rientia aüerit Subtilitaturo profef- forScaliger. exer. rou f, i.Sic nos ha&enus naturam fecuti,Initiode fimplicidimbprincipijs omniuro cor-
porumnaturalium> deinde de Eiementis& de imper-
feäé mixtis corporibus, pro temporis &inftituti no- ftriratione difputavimus,*nunc naturåduce, divina_.
adjuti gratia^ad Corpora quae perfe&é mixta yocari
fblentacceflum facicmus,fumpto initio ådefinici^ne Corporisperfe&é mixti.
P> Corpus perfedé mixtum,efl quod Solida &
Conftante Elementorum conerctionc conftat. Eftqs
i\ duplex
duplexTnanimatum vel Animatumt Tnanlmatum efl:
corpus vit# expers, cujusmodi funt Mecalla, lapides
&terrae pr#tiofcr. De metallis& deijs, qu# ex Metal-
Iisegrediuntur hac praefente difputationc agemus, 3, Metallum (a) eß: Corpus perfedé mixtum^
fb)inanimatum(c)ex Sulphure& argento vivo mix-
tisac temparatis (d) in terraevenis natum(f).
4. Ca) Metallum dicitur å a?ko,quodfigni-
ficatjuxta aliud, quiaubicunq,-vena una unius Metal-
liinventaeft, non procul ibidem invenitur & altera alterius metalli, adnalcuntur n.fibi,utaurum argen¬
to& hocplumbo , fic &nonnunquam#riacferro, vel
fecundum pliniumlib33. c,61. Quodunametallivena poftaliam fefeofferat: Dicuntur eciam mineralia, eo quod in Mineris feu terraevenis, meatibus & vifcenb*
ordinarie generentur.-alio nominevulgo acceptovo- cabulogenerali fliméfofiiliavocantur, quod fodiendo
inveniantur.Casfalepin. liba.de Metall.c.3»Unde rede
Poéta : Bjfodiuntur opes trriramenta malorum \ omnis
enim faflus mortalium feré exfumis metallicis con-
ftat;nam fi metalla tollamus demedio,non eritmate¬
ria iupcrbi#, elationis,autex divitiisjadantia^Jq, ta¬
rnende abufueorum intelligendum, nonde modera-
to& veroufu, quo bonis maximé annumerandafunt, tefte Maiero infeptimana philofophica die. 3. Di- fhngvuunturautem Metalla å foffilibus, namfoflilia pofteffoflionem, nulla amplius arte,nullo labore e- gent,-metallavero arteopus habent, nampoft efFof- fioném,excoquunturigne,feparantur & multis mo- dispurgantur; Diofcoridesomnialubterraneametal- lica yocat.inpratf*t.l.jtde mat.mcdic.plurcsvocabu-
Ii Me«*
Ii metall! fignifkationes vide upud Gsorgium Agri-
colam lib. r. cap. 2. de veteribus novis metallisk, (b) d dsffer entia »n meteoror u m, q u«im perfe demix- ta vocantur, in bis enim fclementorum fubftantia mi¬
nusdurabiliseft, ob quam caufam etiam facile abfu-
muncur: In mineralibus autetufolidior &: conftan- tioreftelementorum concretio, unde & maximé du- rabilia: in libris autem Meteorologicis generaliter.»
tradatAriftoteles de mineralibusnonquod exiftimet
ea intermeteorapropriédida eile numeranda, fed ut oftendat illa etiam ex halitibus partim vaporofis, partim fumofisnon fecusac reliquameteora genera-
ri, tametfi effentiafpecifica ab iis differant.
y. (c) Inanimata dicuntur metalla ad diffe- rentiam animacorum,utfuntplant«& animalia: nec luntcopora imperfedé animata,ut Scribonius putat,
nam qu« omnino animantur ea abfolute animen-
turneceffeefl:, cum ipfaanima fit rei perfedio &ab- folutio, neqj magis auc minus admittat: Neqj funt ignobiliore&inferiore animapr«dita,ut fentit ßrich-
tus, animam enim habent nullam. Chymici pr«ter vitamrationalem, fenfitivam& vegetativam, vitam.»
quoq; mineralem agnofcunt: crcfcunt,inquiunt, me¬
tallaaugefcunt non appofitione, fed quoquoverfum dilatatione, maturitatistcmpora habent, nutriuntur
&excrementa pariunt, quorumalia potentibus paro«
xy(misf«pe reijciunt,aliainfuperficierelinquunt. Vi¬
tam metaliis in efleprobantnon ex Paracello, fed ex
ipfo Galeno ü9,m.m.Ubi vitam nihilpraetervires efie difertis verbis aflerit, aut virium adionem: Ii igitur
meUllis &lapidibu$,quidni 6c vita illis infit,
ti A i Siü
&fivita, cufRonétiam tnima, cumvita in anima fit,
tefte Ariftotelc lib.9. primae phil. feu fequatur ani-
mam: fichomovivere dicitur Chymicis, quamdiu a- ftiones edit humanas & praeordinatas, fic quamdiu MagnesFerrum, fuccinum paleas, Rhabarbarum bi- lemattrahit, tamdiu vitara illis tribuunt, undchomi-
liemdicunthaberevitamad adiones humanas difpo-
ficam,Bruta adbrutales,plantas ad plantares, Meta!-
la ad metallares, VideTomam MofFetum in Dialo- go apologetico de jure & prseftantia medicamento-'
rumChymicorum- Sed quseaniroata funt& vivunt
liutriuntur alimentointusafiumpto: metalla aucemj
non nutriuntur hoc modoi Ergo &c,2.Ubicunq; efta-
nima,jbi non eft ociofa, Ted operatur, Åt operatio
anima? nulla unquamin metallisdeprsehenfaeft: Ergo
metallis vitanequit attribui; Etper confequens neq;
anima. 3. Anima eft a^uscorporis organici&c
qusenam inmetallis vitae organa? 4, 11 fané nullo jmiliteopusefletnobis, fi viva eflent metalla, ex illis
enim facilé vivos haberemus enfes å natura Seal,
exer, 102. f. u
6. (d) Mafceriam metallorum PhilofophusA-
riftot.3»meteor,düpiieem ftatuithalitum ,unumari-
dum , hoceft magis terreum quam aqueum,alterum
humidum &glutinofum h. e. magis aqueum quarm»
terreum: exillo duriora fofiilialapides nimirum con- crefcere,exhocautemmetalla proprié di&a produ-
civoluit; Chymifta? materiam metallorum ftatuunt fulphur&argentumvivum, nullo cum diftidio inter Ariftocelem, cumipferemotiorem hane fuam, hi pro- ximara dicantmateriam,« Aln materiammetallorum dicanc eüe (uccuna vei aquam cumterramiftam,utA*-
grico*
gricolalib*5.deort.fubtef. c. 7. Alii vltriolumSul-
phureum mercuriale:Geber doeet metallain limpi-
dam aquamverfa indereverti adpriorem vultum♦ o-
mnesautem confentiunt,nondi(lentiunt,quaraquami abimperitis& fuas opiones fequentibus nonJncellr- gantur,nämipfarum minerarum mutationen oftendut
eandem materiam modofpecie halituserrare&con-
fiftercj rnodo apparereforma fueci, modo facieterra»,
cineris,aqua? &c. Sed unatandem omnibus emergit
certi metalliforma. Libavi. demetall* c. i4 Si inte¬
riör forma 5cperfediocertaeft & conftans; de exter¬
nanoneft Iaborandum_9.
7. Defulpbure5c argentovivo, quibus magna
vifefeopponunt Peripatetici rationales, evidentißl-
ma funtnatura?documenta, in excodionum 5c pro-
bationuofficinis,mChymicis magifteriis 5cefientiis,
in proprietatibus conformibus, 5c natura? famiiiari«
tate, quodinomnifodinainveniantur: Refert Kent-
rnannus experientia cognitum eile ex omni pyrito Sulphurexcoqui; Atin pyrite nafeuntur omnisgene¬
ris mecalla. Agricola pyritem cottum Sulphurebil¬
iare ait,Nicolaus Monardes refert in Quito provin-
ciapervanaSulphur vivumprgftantiifimum>utvitruna
tranflucidum colore auri puriflimi reperiri 5c erui
exvenisproximis aurifodinis; unde judicat non fi-
ne caufa Cbymicos affirmare auri materiam argen-«
tumvivuméfle, Sulphurveroforni am; Langius tnc- tallurgorum morbosex Sulphure & argento vivo in
fodinis hauftis oriri docet:certumitaq; eft,licetaliqui refragentur,infodinis&venis metallorumSulphurin-
veniris Idem deargento vivo dicendum: in Carpa- thqnaonte auruminvenicur album, quod facbfiusr*,
A3 " Kent-
Kentmannus k atü tirs£him hydrargyfo affirmativ Langiusexcftedlu metallorum comprobat, qnod ex
hydrargyro|conftent, quandoquidem idem in ukeri-
buspraeftent quod hydrargyrus. Diofcorides tefta-
tur hydrargyrum colligi in fornacibus argentariis.&
Pliniusexlapideargentario extrahit: Ågricola, Ma-
thefius,Mofietus,Bacciusk ali|puriores Chymici,no
tätum mötes,eavernasq, metallica5Sulphur& hydrar- gyrü cotiqereoftcndunt.fed&venas & mstalla ipfaea continereprobantjScutrurnq; exiliis|evocari docent.
8, Quiautemhuic ChymicorumSententia: ad- verfantur, duplici potiflimum offenduntur obftaculo
X. Quod fic in fodinis metaliicis deberent inveniri fi- mulmetalla &principia>eaq; tumtransmutata tota,
tum femimutata, tump fe nihil adhuc coagulationis pafia..?+Quodnecinfulphures necin argenti vivimine¬
ris metalla ipfa cofpiciätur, ubitn, maximéefledebe¬
rentfiex fulphure &argétojvivocofiarent. Veruhifi
attenderevelint,nihil babentquoddefiderent, natura
enimhatcgignit in venis fascundis, fpirituali modo:
Pxperientia etiam comprobat quod argentum vi-
vum dupliei förmå, liquida feil, Sc coagulata com«
parat,
p. Sulphureftmateria metallaris, exfubtiliore
exhalatione pingui, Sc unduofa venis terras inclufa^
conftans, Argentum vivura effc materia metallaris
conftansex vaporefubtiliore aqueo, qui cum terrae
conglutinatur &percalorem Sulphuris decoquitun.:
velargentum vivumeft liquor mineralis ex aqua mc- tallicavifcida&terraSulphurea exade cötemperatus, fpirituofus,frigidus, humidus, albus in manifefto,fic-
$usrubeusiaocculto, familiarifiimus metailis quibus
adniss
aåhxret intim I,ea^refolvif, &fe ad eorumftaturam ac- commodat:Pondereomnia mineralia(uperat, nec quic- quam in femergifinit ftatim,ntfi aurum,huiusnaturam
adeo mirabilem FaUopius dixit, ut id cum Magnete 8C purgantibusmedicamcntisinmiraculis natur«habuerite
Liquorenimeft&Caqua,necadhacretautmadefacic. Ni¬
hiltamanxiétam<£ftudiofé aChymicis perquißtum ef?»
quam ejusCoagulatiometalhcaautfalcem fixio&tmdu^
ra, quod inipfo Otomnis fpes transmutationis metallo-
rum: SedponiturabArtftoteIe,incoagulabik:Vfusejtis
non vacatpericuIo,effendu cerebrum,nervös, articulos»
ofla &dences, miroq; tffidu fialtfmum illitu vel hälfet]
conciliat: ejusevaporatio adeö pcrniciofacft,utfolTorcs»
quamquamveficis ori applicitis cavenat, breve tarnen
intereant, autpthtfi,aut Afihmäte, palpitatione cordis»
aut paralyö. Pltniusfcribithydrargyrum,quamquam hoceßec in fecretis artificumrelinquendü, sllirum capiti
&ventrifangvinem fifteretvideantergoperiti Mcdician
nonhocpofsiteffein hafirorrhagijsnarium, dijfenteria,
fluxu cnenfium autetiarneffufionc,temporeparte?,quaQ
gxeremum confugium: Excdit ac penetrat mecallica o- mniaPhn» lib* jj.c.d. ideoqi ligneåsvitreisq; vafis ta- fius committttur,
lo. (c) Caufaefffciensmetallorumremotaeil vfr-
tuscorporum cceleiiium t proxima caufa eft calor fub-
terraneusinträvenasterraeinclufus: is entm materians metallarem per varias difpoOtiones alterat, ternperat,
praeparat&perficitdonecadcertam aliquam mixturam perveniat: Frigusautemdenfat dCadcertamformam re- digit.- non dicimus frigus caufam efficicntem metallo¬
lam; ornateftimmcufiummformaliquidaptimum ge-
il ««ra•
jacratur, dclndepoftquäm generatorn cft, & inter rimäi acvenasmontiumdif9uxlt,turodernumfirigidftatefaxo-
rum dC terraecdngclatur: frigusigiturad generaoonem metalli nihil conferre videtur, fedtaniumadejusaltera«
fioneoi: Metalla etiamabigne liquefaäa non armttunt fuamnaturam feueflentiam, fedcandemfervant,quam
ante liquefadlionem habuerunt: eoncretio cnim non
eiiperfedioeflentialismetallorum, fedtantum acciden-
tarta. natn deßru&a per liquefadionem contretione,
metalla manentmetalla,
lt# Non bic opinionem vufgirem approbamtjs,
quat prorfusaveritate&Crationevera «bhorm;vulgusc-
nim certo credit metalla omnia, lapides, Gcmmas, 8C varia terrarumgenera,in ipfa tantum mundi crcatione Deum Optim. Max. talia crealfe, quahanunc reperi-
unfur,necmedio temporislapfuulla, cxmateriisad ida-
ptatfs, ellenata vel renata;neq;aliquam vim naturxad
corum perpctuitacem machinarum efle fummum rerum opiöcem: Quod dum fernerevulgus pronunciat, maxi-
mam naturaeinjuriam infert3quae nunquam aliquotem- poiis momentoquicfccns,mhü aliud agir, quameafem»
perregenerat, quae alils genuit; qux etiam nova multa producit. Senttntiam quoq; vulgarem maxim* diluit
ac demolirur, illud, quod multaemerallorum fodinaeian- qtiam inutiles,ifoflbnbus derelidte, quod inde om ne meullumeffoderint, per quas eifi prius longilatcq; pa»
tebatfranfltus, ita ut libcrl & abfq; ullo impedimenro foiTores ipOper eas difcurrcrent: tradutarnentemporis faduroeft,quod materia metallaris adeoin JpOs creve-
rit,ut fofTonbus denuä ingredi vokmibus ob cavitatis
angußtamdeiugaretm: adiws<
l2.QjLian«
ti. Quando &åquibusmetalla fucrint inrees*
taSeefFofla,quibus etiam in regtonibus cxculca,vide
Georg.Agric.üb. i.c.$. &4, dsvctcribus & novisme-
tallis; Equidemprimusejus inventorcreditur Tubal-
cainilleinfacris notus,quem vulcanumnorninant; Is
enim primusinmctallurgia elaboraflc fcribitur* Sed
feréabortumundi metalla funt inventa ; ficcainus*
Adamifiliusdiciturpecuniam magni aeftimallé, tefte
Jofepho. Semiramisbeliatrixilla Regina,multosca-
ptivosadmetalla damnavit, quae Abrahami tempo«»
tibusinÅflyrios döminatacft. Scca
13« Formametallorumnoneftcrafis, non con-
cretiojnec facultasnaturalis,quafunt fulil a & du<fti-
lia; Omnis enim formaefteotialis corpoiis naturalis
eft fubftantia, necfieri poteftut id quod accidenseft:
metallij pofiit ipfius e-lle forma. Sedeftanonymos,5c
defioiripoteft a<ftusprimus metalliquatenusmetallu^
14. Statuunt nonnulli omnium metallorum.*
eandem formam fubftantialem efte78c difFerre inter
fetantumgradibusperfe<ftionis& iroperfe&ionis,pu~
yitatisSeimpuritatis,digeftionis Sc indigeftionis ma¬
teria:,fimilibusqi accidentibus: Sed revera difFerunfc
formisfuhftantialibus, 1. Quia quodlibctmetaliurrL*
fuamhabet definitionens fecundum quam eflentiali-
terdefioitur;nihil autemeft,quodeft,per alteriusef-
fentiam,led perfuam.Scal.ex»307.1.13. 2. Habetquod
libetmefcallum vires diverfas, ufum & accidentiaiti-
dem; ErgoScfubftantialemformam.Forma enim (ua
fibifacit accidentia :Etfleademfubeft forma: eadem
St fuberunt accidentia. Seal, in Com. in lib. Theo- phraft. deplant, idemexer, 106. f.2,3, Si metalladif-
B 4 ferreni
fcrrentmodoperfe£Honis &Imperfedionis/tufum ni¬
hilaliud eiletquamferrumpurum&perfede Codura,
&vice verfa,ferrumnihilaliudquam aurumimpurum
ic imperfedé co&um: ESednunquamunalpeciesme-
tailidealteraverc&propriepraedicari poteft. 4, Ad-
fiascunaqujeq; Ipecies Tibipura & perfectaeft; &nihil metallaconanturdumfiunt; nondumeniraluntrpoft-
quamfunt, funt hoc,quodfatis eil eiseile Scal«d.exer.
&lc&.s.Quod fiauri eadem atq,-aeris forma fit,exaere
proeudito uncialesthaleros4& cumpraefedo autmer- catore agitoargumentisiilud efleaurum vel argentu:
tibifanémereatorilludct.* praetoretiamplufquam11-
ludet. Seal«ex.ioi. f.14«
15. finismetallarum eftufus, cujusgratia illaå
Deo & natura produeuntur: is autem eft multiplex,
quem metalla mundo Scgeneri humanocupiinpoli- tia,tum in Mcdicina prjeftant,, praecipuaquippchu- manigeneriscommerciainmecallis&cor umufueon«
fiftunu.
16. (f) LocusOrdinarius inquo metalla gene-
ranturprcprie terra tribuitur,etenim inejus venis &
fibrismetallagigni certum eft. non obftantequode-
tiamramenta auriinfluvijs reperiantur. Agric, iib. 5.
deort fubter. c.13. utplurimum autem inter lapidea gignuntur,& in montibus potius,quam in planitiej
»amin propterSoliditacem magisretinent calorem,qui planitie&agrisob mollitiemdifflatur: hincinmd-
tibusj'quos faepé ßeriles putamus,magni tandemre»
pertifueruntThcfauri.
vf* Hujufmodi metallifera loca oftendet for- tajGQspublica fama,velColonorumexperientia: ft ni¬
hilå
Jiil åcolonisexpifcarilicefc?experlendum efb Scrobct
& cryptaefacienda,)nantrairrependums & praefertim
ubi fluvij, rivi torrentes &fontes funtj inquirendum
iniabnlum,glaream & lutum: Aliquid edamindicij capiendum åcrefcentibusSt efHorefcenfcibus, veletiä
forisafperfismamalicubi inarenisinveniunturramen-
ta metallorum,aut venarum metalJicarum, Alicubi
flamma; &fumi elu&antur, fivefpönte, fivedataoc-
cafione årufticisaccéfar, quo padofaepevenadeteda
eft,dumfylveftris agrorum naturaignibuséiledomi-
ta, dum tellus frugura gratia exarata8 dum fcrobes plantisfoffie. Metallici quoq, dum venas indagant, pruinasStnivesconfiderant, ubi enim venatenditco- daqj eft, tanquam é foco furfum emiifi halkus non patiuntur ficripruinas,cumtamen vicinia canefcat:
ita ibidem roresdiflipantur, nivesliquefcuntfacilius,
necalté congelat terra: humidos fpiritus metallicos
quoqidepraehendunt fi vapores nebulseq; indcexur-
gant: fi graminaStarborum folia frequentius made-
ants fl faxa flillenc: Inplantarumproventu vena hali-
tuofa quoq;proditur finonaflequanturjuftam alticu-
dinem»k exficcac fint breviq;marcefcantfeu-tots,fen
cacuminetenus,fi propé terram in ramos divaricea*
turplurimos: fi in Maio St autumno herbae flöt bre«
viores aliis & decolores, fi arbores nigrefcant, fi in
foliisafperginesmetaliicashabeanr, fi ad terram fle-
dantur, (inonaltéradicentur St facilé fuccumbant å
▼entis: fi beftiae fugiant illos focos St fpiracula: 6c
contrarigente aere ibidem conveniantjTedquisfin¬
gula poteftpercenfendopercurrere l SignapofuifleSc
tditus njoaftraflefüflkiau«»
*3. Mctal*
18, Metall*eommunitef dlvidunturIn paraSe smpura.'purametalla fiuncinquibusfaäa eftdeco&io magisexqfita, hujusmodi Tunt Aurum& Argcntum.
19. Aurum(a)eft metallum puriftimum fb) ex
argentovivorubeo & elarifTimo,purifTimopanterful- pfiurerubeo optime inter fe temperatis genitum (c)*
ao. fa) Aurum di&umpütant abaura, hoeeft, fplendore, eo quod maxime fulgeat,vd ab inventore
quemAuryonafuifie prehibent;velå colore auror<e,
nam imitatör folarem n&turam,urde & chymicorum fqldicitur; & ob igneamvirtutem inabfcondito,lea ruber(b) purifiimum eft habitum, quod manus fi ed tradentur, nonabipfo> ut å reliquis mecallis fordesr*
accqi t;&.quod nullarubigine , nullaqi a?rugine in-
fefltturnecullum fit, quod malléoita dilataripoifif#
proptermollitiem, neq> inigne aliquiddefüafubftan- tjjaamittat1 quippe cumaurum quofepiiis arfierit, ed rpagis ad bonitatemtendat: nam certumauri boni Sc
probi indiciumigniseft, H5*nc P°^ca• Ftilyum /ptffa*
turintgnihusAurum^' Temporis pratradu uc ornnia
ca?reramixta corrumpi 8c interire verifimile videtur.•
licetde confiantia auri multa praeclara ab ornnibusr*
paftim referaptur, ea tamen inträ certos limites eft concedenda.* noncnjm fi aurum conftantiffimum in
ignc& igneis examipibus fuerit, propterea nuilo mo-
dpdeftrui poteft, qppe cumnihil fit fioehofte,nihilq,
diuturnum fatis, (c) é Mercurio maturatiffimopu- fifilmoq;; vi luiphuris prajftanciflimi, & una ex ipfo
commiitione optima, tenaciftimaq; fafta confticu«.
gum,6ccitriqatin&ura exornaturneft aurum.».
11, Hy-<
2T* Hydrargyrumpemtus aurumdeftruéredi«
eit Libavius. Seal Ex.88ȁrgentumvivummetalio-
rumtyfannum apellat: Csefalpinusverö aurum ind®
pulchriusin ignerefurgere fiatuit, "Ufus auri in me- dicina muitum commendatur, Lepram 6c Scabi-
em curat .3 venenisrefiftit: tindura ejus cum ma!- vatico vcl ejus fpiritu exhibka dicitur åGhymiatri«
profefToribus optimum vkae propugnaculum, 6c ad-
verfus omncs morbos slexiterium Catholicum elfe;
quodveroaded abfonum nonefleputac Libavius ra- tionepraefervationis: Sedcum no pecceturuno mö*
do,necmorbiomnes, unius fint natur«, nequeant^;
oranes ad commune principiurn fanativum reduci, apparet eoseOe transgreflbs veterum fenfa, qui tali hyperbolica laudeauruminfamereddiderunt; exeoqj panaeseamfeu univerfale remed ium curativum face- revoluerunt, indubitato enim verum ed, aurum o-
mnium medicamentorum vicesfupplerenonpofle,te¬
ile ÅngeloSala» Chryfologi«cap. 6. C3« Quomo-
doautemaurumparatur ut aptafit medicina, in Chy-
micis doeetur. Aurumdicitur habere haneproprie¬
täremutfrigefeat circadiluculum, adeo,ut qui aure-
osannulosindigitisgeftantjinde deprsehendere pofc fintquandodieicat. Scribit Georg» Agricola lib. a»
de veteribus 6c novis Metallis c. y, in Finlandia ad
portum Tuna reperiri aurum, quod, an verum fit»
inquifitione dignum eft.
21> Chymiciaurum potabiie reddunt,ut inno-
xiéintracorpus nofirum fumatur; illud autem fol-
vunt per fpiritum falis gemmaevei falis tartari,velp aquanimelliscxafperatam feeularu fale;vel pfuccum limonucummellcdiftillatum,velpfpirituvitrioli 6cc.
Åliiaufumkafolutumnullam vim nosalendi habere dicunt, Quia^inter aurü &corpushumanünulla fimi- litudocxiftit, quaeiater alimenta & corpora nutrien*
da eft neceffaria. 2. Aurumfolidius,craffius& denfi- uscft, quam utjå vitali calore corporishumani digeri
ac vinci poffit.,?* Homo non purioribus Elcmentis
viverc poteft»muitomrnus diftillatis inanimatarum
rerum vivit & alitur, Scaliger Ex. 272. Heurnius in
comm, aphcrf. 14.f. a. Hinc Zuingeru* in epiftola
adMonavium: Aurum inquit,nifivcgetabileprimum,
fubindeanimale fiat, adeoq; corpori humano firmle, nullamneccorroborandi,neccurandivim habere po«
teft; proinde vulgaris quorundam folutionibus, non
plus tribuendum cenfet, quam auro foliato,aurivéra-
xnentis, bibitur enim & devoracur aurum, aurum.»
quoq; excernitur. Angelus vero Sala Chymiater
Celeberrimus dicic Archsumnatura?,aurum per cer-
tampptentiam occultaminadhim magnttice dedu-
cere& corpori noftro applicare, etiamfiillud metal-
lum pereaiorem noftrum neq,- digeftibile neq; muta»
bilefit. VideejusChryfoIogiam ie&.y.c. i. Aurum in aquisacutis quando folvitur,nonfolviturin liquo-
rem,Ted cantumdividitur inpartes, infenfibiles, quas iterumficcatisaquis glutinari poflunt in puriflimum
corpus: tanto ergo minus folviturab aliis aquisquas
*imerodendinonhabent.
23. Argentum (a) eft metallum purum ex ar- gento vivo claro albicante(b) &fulphure fixo,puro, genitum (c).
24. (a) NomenhabetexGraeco apo£/ev,quåddedu~
(itintfilbn-TX.afrS quodcolorejus fit Candidus quem«
admodumaurffuIvnseft;(1))Eftemmpati!d infrä aif*
run, & deperdit sliquid in igne licet modicum, &å
fulphurecomburitur, fiilli fuio admifceatur: adhujus generationem plusargenti vivi quam fulphuris con- currit,quoniam ipfiuscolorera repraefentat, & omnia feré ejus accidcntia in fe continet. (c)Qiiod etianx
fulphurad ejus procreationem concurratex eo colli-
gitur, quia odorfulphureus&gravis feritnares,quan- do argentum expurgacurvel conflatur: ej9Mercurius quia aliquid impuricätis habet & fulphur non plané
alienum eftå combuflione,ideö in igne infufcacur &
lineas producitexfe nigras, quas Plinius quidern rai-
racur: eodernmodo & hydrargyrus obnigrat digitos,
licetfitalbus* Odorexargenti fodinisomnibusani- malibus noxius cft,prsefertim canibns teftePlinio. A- rabes laudant argenti Scobem ad cordis palpitatio-
nemfacultate fciiicet refrigerandi& ficcandi.
2/. Impura metallalunt, quae ex impurioro
MercurioSc fulphure conftant: ex his quaedam plus humorist? vel MercuriJ, quaedam plus terrae vel ful¬
phuris hahent: plus humorisparticipant plumbum &
ftannum: Quando autem haec metalla impura dici-
mus, intdligimuscomparaté ad aurum &argentum»
26» Plumbum eft metallum, ex craflb, foecu-*
lento3&plurimo argencovivo,exfulphurevero impu-
rogeneratum,hoc å Chymicis fimplicitér plumbum nigrumdicitur.Stannum feuplumblü album Chymicis didum, efl:metallumexraulto neq; ita puro argentcr vivo extrinfecus albo, intrinfecus vero rubro,& ex
fulphure impuro nonbené digefto genitum; mollia ftmthaecmetalla, quae funduntur citiusquamignian-
C (U£*r
tiif. Itaq,'conftarithydrafgyfo hurttidiore aquofio-
re 5cminus excodto, fixoq; & fulphure aduftili citoq;
fulili unde 5c trigidiora dicuntur» quod igneum prin- cipium fulphuris in eis fitpaueum, immaturum 5c de¬
bile, Accuf*tur in ftanno fragilitas: auro quidem
&plumbo commidum, ea tra&abilla relinquit, f#d reliquis adfert duriciem tcrream , unde fub malleo franguntur3quod fmon fieret,non tantiun argentoau-
gendo, fedSc a?ritingendo infcrvirct, naro cum abar- gentodifficillimé feparetur, facilélateret, praefertim
cumabeofixitatem propterpertinacem cohsefionem, acciperepofBt. Si quis jgiturfciretvstiqm fraftionis
å ftannoauferre3fubitoexejus emolumenco&utilita-
te]<etari deberet, tefte Gebro 1. i. part. 3. c. 35". Al-
chim. Conveniteninn Soli 5c Luua: nec feparabitur
ab eis unquamj.
2% Metallaquseplus terraehabcnt funt s?s& fer-
tum. JQseftmecallum impudus,rubri vel flavicoloris,
cxplurimoargentovivo &Cfulphureimpudoregenitunu ejus fpecieseftarscyprkim, quodinmfula cypronafcitur
lunccuprumdictum* Memorat Geberus exardsfqua-
cr>a årivulo metalhcoprotriifa trtennioq; ad i folem ex- coda^pofteaaurumfuiffeconfedum. Aliquibus etiam
perfuafum eft, folemin tedisarrefs diuturno calore tna-
luriotcm &Cperfedionem quandamproducere,ucpoßea
cxilloaere pofsitaurum conflari; Dkitur & in profun¬
der feureceffu habere colorem & eflenkam auri» folutio
cnimcupriflaviuemaureamexhibet: hinc tancoperé in
coperficiendoelaborant, dCquidem fruftra,Alchymiftae.
2$. Mifturac aeris repertae funt ad diverfos ufus3*
unde&C acris cognomina multa; Nam eß quoddatn co-
fonari imappdiatuni; quiaddatatumin temufsimas la-
minas
