Disputatio philosophica de præcisione mentis, qvam in regia Upsalensi academia, cum venia & consensu ... praeside ... Joanne Bilberg ... pro solito in philosophia gradu, publico placidoque examini examini submittit Martinus Diupædius Anger: in auditorio

Q. F. F. I. S.

9

iDlStVTATIÖ P

DE

Μ

EN

TIS

m

Regia

Üpfalenfi

Äcademiä*

Cum yenia & confenfu

facvltttis

Philojophtc*

*

PRÄ.SIDE

Vtr% cUrißtm

Dn.

_JOANNE

Mathefios

Prof; Qird«,

Pro folito in _Philofopfria gra4#* Publico

_flacidoque

_cχ

_mini

Sabmiittt

MARTINUS

DlUPiEPiyS

ÄNGÉR:

irtauditorioGuftavianö, Majori ad d.χ ^

MajS

Anno M, DC. LXXXVili·

r^i

iixcüdit HENRtCUS £ei)fer/S,

CB

S>

_R?

_M.'ü

I

magnä fidei viro

in

REGlONÉ MEDELPADICA ^

JUDiCI TERRITORIALI _ÄQVISSIMO

et _dignissimo,

n\

dci

Nobilißimo

*o

Generofo

j0

DOMINO,

Dn

_erico

v

nu ti fui ta Et nc rc di

Domino hereditario in

_{©OlttttHtoJI}

_& Domino in

_{©ttmfofyotol/}

_&c.

ψ

Patrono fuo maximé _colendo, n<

b

Salutem dr_{ferennem felicitatem u}

MO

T

OtTantiiqvemeritis &

beneficiis

Tibi Gcncrofe Dominc devin·

&us, animo volutare

cxpi,

qua

ratioue_{alquod gratianimi}

fignum

often-deren», nulla in huncufque diem

occa-^ _{lioneoblata, quod me diu anxium}

te-nucrat; verum hoc tempore parva

velu·

)ti

fumo,ut

interceffit,

non

qua

verear

tantum

,nomen

mihi

tuum,

audaciae

huic

tarn conciio & impolito operi inferere.

Et _{qamquam par}

_obfervantiae

_officium

non vidcatur, laudcfqvc Tuas

majo¬

res_{fint, quam utame}ulio

modo

prte-dicari _{poffint: facit tarnen}

_Tuus

_iti

_mc

Cil & _{quosvis mufarum alumnos}

_favör

fin-gularis, qui & literas

ipiemet

didieifti

haud _{vulgares,& literatis}

_{favereoptimé}

nofti, ut temeritatis nota pro

venia

ha-beatur, vix alitcr credens quam

fim-plicitatis nomine aeeeptum

iri»

Nec

eft

ut_{multis ambigam verbis,}

ubi

_res

ipfa

loqui-ioquitur, cum tcmpcftivc fatis ^cupitls^

petitisquemeis annueris,multorwu pro<

fe&Q beneficiorum reddendo_participcm,

_©>

quibus tantum Tibi cbftnngor, inge»

nioie _{fatcor, ut quidquid hoc eftfpecb}

minis _{Tibi aeceptum rcferam. Gratias}

froindc Tibi ago maximas & hutnili-mås _{agamque dum vixero,ea certiflima}

_j

fuffültus _{fpe* nc finas clientcm Tuum}

priftinaexciderc gratia, qui fe totum ac \m

fértunas fuas Tibi _{commendatt Dcum}

bmnisboni _{au&oremremuncratoremquc !ua'} maximum fummis ibo follicitatum _{pre- m}

cibus, dignetur Te Gencrofe Dominc

φ

Corijugem Tuam nobiljfiimam, to··

fy

tamquc familiam ampliflimam longa

töta _{eaquc ffcliciflima beare. Sic vovtt}

_Mh

v'ovebitque. Generöfitatis Tuas lun fetl len tar yto. Μ ψ* Marc Diup«

g*

fas

Genevois

Leftor,

m s

na

fine

efl omni

bus

qui

v

el

a

It-iifl

L

Jmine

ßudia

Philofophica

Jdutarmt,

ad juod ea nos

confiderare

docent

rqua

homini

im Dr«« in hoc

mjindo

perpendenda

propofuitt

uc \uam ob rem hominem

fapientia

capacem re- \mdidit,natur

de

que

fttendi

fublmia

qu*%

nc lefiderium ei

fadidit,

per qua

ad

cultum

o ,fe ipßus

horno

de

Je

ender

et

_r

morejque

ad

ψ

h

ffamen

reff

a

rationis

componeret.

Egofåne,.

'di wiht hoece argumentum

fumß träff

andumy

km_Metaphyßcam

_evolvebam,

omnium

pro-reffo_dißhilimum,

_{cuiexponendo vi}

_χ

re(pon-lent animi vires,ingeniique curta

ßtppel-(exy utdeßderio

legentiumfatisfac

erequeam,

\uantoenim

magis

me

hifceimmifcui^

eo

gra*

yiorem_{fenfidtfßcultatem;quo meverterem}

Ujciebam, int

erdum eti

am

relinquere

co-litabam, ne

doffü

&

fcientiarum

peritifp*

hümeam

ßmplicitatem

fißerem♦

Svafu

ta*

&\ulter'iori meditationi _{fubjeci, illud juxta}

mihi_{perfuadens, aliquidproßmphcitate}

ten-tAreereffi_{,fid.ntmqitam audere}

_timidicjje;

quAwvis cir hoc fateor^ mihi in contparM*

da _{aliquA rerum notitia Fortunate* novit*}

cam exßttijfe,· _{Unde mihi & parenl}

ihm

meist qui profacultattbiu rnatium

libeta-liter _{porrexerant fatUfieri omnino non}

_pf-j

tuit. _{Etfi B, L. omnia non et indtißrii\}

tc diligentia congefta fint

·> qua

nimirm\

palato

tuo arrtdeant» ut fiylum taciätr,

quem

ad

morcm

Thilofophantium

tne

for¬

mare _coegit neceßitas _{argumentti pro tuo}

fmgulari candore dr humamtate

excufes

veltm. Qvod _fi

_feceris,

_benevolentum

haud _exiguam

_mihi

_{praßiteris. Vale}

_&

fave. cic tia qu bu qu cu qu bu or ev db o

txU

ten-#<·

'un-ver» m* co

Deo

Ducé

Membram

Tritte*

Thefis t mniümrerumj

natur asinhoc

uni-vcrfo _fpecularu|

mens_{:qu arum a1 ise}

funtfe· _{fibiles,quäe}

organafenfoiiaaf·

ficiunt,eåequefünt

fingulares & fpc* ^&aiitadfenius; nam fenfusnihilnifi ac· cidentia_percipjunt*

_intimas

_rcrum

_eflen*

tias non _attingunt» äliac

intelligibfies;

quae beneficio rationis duntäxat

inVcfti-gantur; nam intelle&us

talcsadfingitre*

bus ideas} _{quales effe cognöfcit) nifi} quod modum varict. Qvarc

unitati

ali-cui innitimr> quando conccptusformarj quod nifi facerct omnibus omnia attri* bueret, undc ne confufio conCeptuum oriatur, féparat praecifione; ut clara de

tvidens _{cognitio relinquatur,}

_Kon

_te

m μ m

äfaorabitur B.L. vocabulum

_{abilraåto-,^·η}

nis, _{quod fepius a nöbis addu&um re- ^}

perias, cum _frcquentius occurrat

apud.^

philofophos Synotiymonquc%fit proxi-ner

mum & _{adaquatum prgecifionis; quam}

pm1

obrem utroque promifcue utamut. _Jur

Th· II- _iUJ

Cum ea non fit Vis mentis noftWi _m

ut _{remaliquam omni ex}

partefirnul

in-tueri _{poifit, unam ex quibufdam adu} ^

junftis apprehendit ceteris _negleöis4 &

m-tan

ieorfim _{indagata cujusque rationc,}

rem ire abftrahit confetcndo in_quibus

_^

conveniantj aut difFcrant. Tantaeft

ne-ceifitas _{hujus utfine hocnon} modo rudes inveniamur, fed

quovismo-mento ad _{diiputandum difFerendumve *}

^

inepti. Isfurie

Philojophua

audit qvi

abfira-

^

herenovit-, nam _{abßrattione confequimut}

^ veritAtem, _{conceptu po[fielemus eandern·}

Calo. _{Gnoft-c.iv.p. m. 13* Qvippe}

_qui

tollit _{praecifioncm omncm fcicntiamtol-}

_^

icrc vifus eft. ' .

Thef. _III.

<

2

Probe _{ifaque notandum cfi Χωζ/ϊ^}

mentis non _{rcquirere diftin&ioncm re*}

m* Ca)

ί0Λ:ΰηι,

Ted prascifionem

rationis,

vclmo-rc.-ii, qui exnatura rei

pratcedat

in rc

ipfa

1

prseciiionemintelle&iis.

Hanc

praecifio-,xl"nem diveriimodé fieri in rc per naturam

Jnl

fimpliciflima accepimus;

Vel

per mo¬ lnm_{forma 4}

fubjeffio

_>

dr

contra_{^per mo*} lum _{fitbjecii aforma,vel permodum}

_for·

ma aforma* _V.G.

quando

_Deum

prafein-dimtu ab affiu voluntaiis, & contra, vel

Actum volimtatis ab affin intelleffius.

Si-militer

_prafeindimus

_{fubflantiam T>ei}

1C' tan

quam

modum

t non

quod fr

mat

in-)üi

teileffius _{ejfe modum,}

_fed

_inßar

_modi

_λ 1

"parte

fua illumconcipit.

Svarez.

p. m,

36.

or|

i0

de

natura meta.

Sic

praefeindit

mens

alt-quid ab ahquotanquam commune a

parti-_ culari non ob difttnffiionem qua

in

re

an-^

tecedit

>

fed imperfeffium

&

tnadaquatum

tjn

m°dum conctpttndi

fuum

,·

ratione ejus

in

j fubjeffio

quod

conßderat,

totum

non

com·

prehendit, qnod ineo

efl

* Prout A Parte

exißit, fed folum

fecunßum

aliquam

con-venientiam &

_{fimil'ttüdiaem,}

quam res

< pluresinter_fe

habere

pojjunt.

Thef IV.

R'

Tantam

fimilitudinem

&

Μ* (4> «8*

tiam incfic rebus _{animadvertimus»tu}

ut non modo admirari _{liceat, verum ai}

nexum_{carundcm curatiusperpendentem K}

non _{pofle non admirari, Mens humana ni}

eeeipit quidem comparare resinter fc» Iii omnes _{conferendo indagarc haud fuftU Q} net;fcdquQufquc penetrarcpo{Tir,ftudet, ra

Etfi resa fe invicem adeo fint diferetx» Ε utnullamomnino_{habereconvcnientiam} v<

vidcantur,cun&a adungvemconfideran- di

ti _{patebit dari maximam, quamquam}

_h

id fieri in _{paticulari aliquo nequit,con- ai}

venire tarnen in communi _{conceptu c<}

nullus dubito· Eft vera illa conveni« v

entia non aliud _{quam congruentia re- η}

rum cum _{intclle&u, qua? repraefsntan- η} tur ei fub infallibili _{veritate, & immc- η}

diäte _{ipfum detcrmfiiant, Non exifti- fi}

mes folum restranfeendentes hocmodo h repraefentari verum omnes conccptus, c

inter quae omnia diftingvit ratio, dum fimplicia ab aliis fimplicioribusj

prac-feindit, corum rationem formalem in· ®

quirendo* ή

Thcf, V, 3

Prccifionem hanc non eife

principe

_*

4ί? om intrinfecus rei naturam conftitucnf*

im aut formalem ejusdem rationem paret*

:m Nam illud _{quod icitur quatcnus}

_fcitur

na nulla _gadet entitate,

fed

_tantum

fcibi-fe, litatc.qua tali per

fcparationem

mentis*

\h _{Qvapropter ad}

_inquirendam

formalem

et, rationem _{appriméutilis}

eft» licet

_non

fit

r» Entis cognofcibilis ratio

fons

&

origo;

im verum tamen eftmedium externum pro«

in- du&ivum, _quores menti fiftitur, idquc

un fub noriooe r$ fcibilis, & producit

e->n- andern in fua _{formalit^te, ficutf}

con-itu _{cepimus, ut} clarse &

cVidentes

in unU

ii- verfall _{gidnerentur idese.}

Hinc

facilli··

re- me tfonftare arbitror officium praecifio»

in- nis non confiftere in denudatione reia

1C* materia, _{nec a}fingularibus fimpliciter,

(ii- fed _{inveftigatione}

_quidditatum

_Entium,

do in _{proprio communi &}

_adaequato

_fenfu

•Sy confideratorum«

im Thef, VI.

se- Hifcc praelibatis dcfcriptionem

talcm

in· fiftimusj _{Pracifio tß ofemtio}

intclleffus%

qua, cogntto uno, non

cognofcitur

aliud

, qmmvis reveracum cofit cenjunffum>ut

pi*

dtßtncfe

omniλ fcrcipuntttr.

In

una ea·

«Sg» (.6) tgjji

^cmque

rc multa funt & diverfa, arfte

|

tamen cohaerent. Hattd vero facileeft,

_|

ut _{potentia aliqua omnia fimul cogno- >;}

icere _{poflit, Qvapropter, cum qugeli·} bet facultas ad certam rem determinata

[j

fit; illa quoquevi gaudet, ut proprium v

J

©bje&uma_{reliquis omnibus} cumquibus

4

eft _{connexum, diftingvere queat, Rem ·} paucis illuftrabo; Hominem cum

con-eipio ut animalj non ftatim prineipium

g-i^tionandi confidero, quod una cum

animali, _{reipfa, in homine conjundum} eft, fine quo hominem non effe uti eft,

Ü

liquido conftat, Qvando ita

conc^pio»

f

tum animal ab homine & _{prineipio ra-}

_jj

tiocinandi _{abftraho, citra refpedum}

_ad

_|

aliud, quod homini revera ineft. Ejus« i' inodi _{feparatio unius ab altero dicitur}

preeeifio. |

Thef. _Vit.

,

^

.

Ut melius natura hujus adusintelli- _j

gatur, adducere juvat triplicem praeei- i

fionis _{diviiionem, videlicct in realem,}

_|

negationis & verc obitradivam. Realis

_|

illa, cujus expofitio cum _ipfo nomine

j'

indigitatur,

-'

eft

9 cum aliquid ab

altero

«

<7) €&

te _{ipfa feparatur, ut}

animal

_a

iapide^

I

domus

ab

artifice^&c.

ITtc

competit

|j

folis

fubftantiis,

accidcntia

hac

racione

abftrahi nequiunt, quoriiam totum Co« I rum efte,ineffe cft,utScholz loqvuntuiv

Ϊ Altera _negationis» cum unum de altera

j

prsefcincSimus

negative,

vel

Vere,utal-*

bedinem de cotvo, vel fallo, ut cum

eandem de cygno» negamus präeciié»

j|

Tertia

eft,

quam

modo

dcfiniVimus,illä

quam proxime aceedit

ad inftitutum

no-|j

ftrum*

I

Thef.

Vill.

HicUt Vcre conftetquo modo

ptxci-i iionis_{fupra allato Univerfalia}

_fiant.

Sci-I cndumeft, duobus prioribus non fieri$

ratio _{eft, quia generafpccies&}

differen-tiac _{reciprocantur cum fuis}

pafciculari-!j bus, ergo realiter hic

ratlone

abftrahi

I

itonpoflunt.

Neque

accidentia

univcrfä·

i·* lium naturam induuntj quanquam non

jj

aliud

funt

quam res

ipfse, &

videntur

I

quafi

aliquam

abftra£lionemfubire,hinc

I

tarnen ήοη

fieri

univerfalia

in

confeOfo

cft: Nam univerfalium eft eifentiälitec

·» de fuis inferioribu« prsedicarL Qyam*? obrem

itä (8) 4M»

obrem conditio univerfalium ultimo c

pracciiionis modovindicäri debet,qui

fit

®

per fimplicem mentis leparationem,nul*

(

Iis_{apprehenfis particulavium diffcrentiis*}

_^

Qvo ordine nuncid fiat paucis,explica* ,

turi iumus. ,

Thef. _IX.

1

«1

Ördo Veto hujus _{praecifionis brcvitet}

^ dieendo hiccft. _{VetusapudperipateticoS}

^ canon. _{Nihil eftin intelle&u, nifi prins}

^

fuerit_{inienfu;quitarnen fanofenfu}

intcl-^

ligendusjid

_{eft^de notitiis acqoiiitis.}

_HiC

_^

autem _{gradus ad cqqftitnendum univer*}

fale

_{imperfe&u^eft:}

verum

equidem

eft,fenius natura &^prdine

cognolcendi

die intclle&u

_{pe^^pcjwäpropter}

_etiaitt

a Graecis

appellilsix

_{ακτηο-ας tanquaitt}

^

οις-ησ-κς dicercs; externa quiprfe

objc£tå

^

mediantibus iis ad anitnam aeferuntur,

j quorum alias notitia illa vacaret; Scn* .

fus _{itaque primum pro innata fua diipo»}

^

fitione_{ipeciesrecipiunt, (inemateria,noti .}

fecus ac cera _{recipit*imaginem annulo} ^

infculptam finemetallo. Proinde

fpecies

ipfx nihilaliudiunt,quam fimuladraqua; _^

rem _{obje&am fenfibus reprscfentant, &}

«·» c?) m*

opc eorum fenfus objeda percipiunt*

non tam agendo _quam patiendo»

Ab-fentium veto fenfus non eft, unde non

quando volumus iéhrimusj intelligimus vero _{quando volumus, quia} intelledus

habet fibi objeda in _{phantafiaptaefentia.} Praeter exteriores etiam inferiores fenfus

accedcre ncceffé eft, _{imprimis rcfultat} fenforiurp commune, quod imprefliones

objedorum excipit, exceptas

phanta-fia _{retinet»; illa vero videtur quafi rem} ab _{aliqua diftrahere, & dividere, non}

aurem redimit a _{fmgularitate; neque}

univerfale in _{plurcs ejufdem rariones}

multiplicat. Adhucuniverfalitas

nulla*

Thef. X,

Jam proprium univerfalitatis

iubje-£tum _{agnofcimus intelledum agentem,}

qui naturali iua virtutc& indito

quaö

lumine _{radiar, phantafmara tandem vi} imaginandi contenta illuftrat, & ab

omnibus accidentibus & conditionibu^

individuantibus _{depurat, depurata} in-telledui _{poflibili offert, imprimendo}

ei _{fpeciem intelligibilem, per quam in¬}

telledus_{patiens adu jam intelligensipfam}

*31* («ο) «gg»

trci ideam _{fimpliciter novit, camque iit· c}

ter fe _{fcparat & abftra&am continet, ^}

V. G. intelle&us nofter cumrem _{quam- /}

piam coniiderat, utpote hominem vel _ή

aliud _{commune,omnino, a materia lo- j;}

co _{tempore nomine flirpe figura & aliis (j}

circumftamiis _{abjungit, tantumrnodoad e} cius _{quidditatem attendit. Unde rei fic (<}

praecife quatvor reiultant relarioncs, ti

11A qua dicirur cognita, ir. A quano· a

minatur _{praecifa, ni.Aqua dicituruna. ti}

iv._{Aqua nuncupatur indifferens, & ad ti}

multa _{apta. Quae quatvor vix depre- ji}

hendemus in _{fingulari. Hinc fit, quod jr}

univerfale eafdem fibi vendicat & _{praedi- fe} cari _{oppido poteft de fuis inferioribus» f<}

Thef. XI.

; ti

Efle fölet _{quaeftio difficilis fane, & §} diu inter _{philoiophos agitata; utrumn}

univerfale ab intclle&u _{fit, vel> ante π}

ejus operationem in rebus fuitf haeCn propofitiout melius intelligatur, juvat,c paueis attingere» qua? ad hoc negotium_p]

attinere videntur. _{Qvidam ftatuunt}

univerfalem naturam non ficri ab

in-telle&u. Sed inveniri _{&quafi detegi,ft}

(n) «gg*

irt· _{cum abftrada videlicet & prsccifa abin*}

iet< dividuis _{ccncipitur|,ut fentiunt Scotiftae»}

m- _{Alii pertendunt}

omncm naturam

in

vel _{ipfis individuis}

_conrta&am,

_eflc

fingu-lo* _{larem, nullam ncminc cogitante}

univer-bis _{falem, LJt forupulus adimatur hic opus} ad eft diftin&ione qua difpefcimus univer-fic (ale inmetaphyficum &logicum, Si Sco¬

tts, _{tusmetaphyficum} intellexerit,nonlongc ίο· a veritate abfuerit: ηam quae äd

efien-na. _{tiam rei & ideae, quam} de illa forma«

ad mus comprehenfionem

pertinent,videtUtf

»re- _{intellc&us magisinvenirequam}facere,6c

lod _{inveftigarione fua adualem}

_&

_perfedtam

:di· _{largiri univcrfalitati}

_exiftentiam

_{: nam}

is» formam aliquam _per fe univerfalem _ex¬

tra mentem exiftere conftanter negamus»

& _{Sed anteoperationemin rebus}

_eife

omni-um no nobis _{perfuadebimus, quia}

_habent

ntc natura communes ex fe ante operatio¬

nsnein mentis unitatempraeeifionis,

utvo-at,cat Fonfeca, & aptitudinem, ut fintin

um_{pluribus. De quibus}

nunc

fufius»

unt TheC XII»

in- _{Intclledus formando univerfalc}

ab-gij&rahit a rebus* utique inillis fuit ante·

(ti)

quam abftraheretur. Dein probat

defini-tio, quod aptum natum fit pluribus

in-eße. Univerfalia aliud nobis non fiftunt quarrt _{complexum omniutn} fingularium,

& non differunt nifi ratione» Nemo in·

ficias ibit _{quin res omnes per fe confide·»}

ratae fint _{fingulares, verum tarnen natu¬}

ram _{quandam in ipfis rebus cxifterc}

iommunem,qux apta deprehenditur

in-cflfe_{pluribus,&haec aptitudo quac iolum *.} modo hic _{refpicitur ad laIvandam} uni-verialitatem fufficit. _{Qvanquam hoc}

abfurdum hinc _{iequi a multis ingeritur,}

moriente Paulo tota moriretur natura/

verum _{perit aliquod individirum quod}

humanam naturam in fe _{continet, fed}

non _{extingvitur tota natura humana to«}

tahter h. e. cum&a individua _{quac parti«}

cipant naturam hominis«

Thef. Xllh

Aptitudinem obiter loquendo non

aii-am invenimus _{eile, quam non}

repu-gnantiam eflendi in multis, per aftum alicujus identitatis, feu qnod idem eft, potentiam quandam ad a&us

inexiftcn-didivcrfosf talem non repugnantiam,

(*5) *31*

il- confcquitur quafi paflio, alia aptitudo,

n- ad praedicandum- Naturam fecundum

nt fe & a parte rei eo gaudere

fundamcn-n, to, conftat, ut per intelledum conci-in· _{piatur apta ad recipiendum varios in}

le* _{quibus inexiftere poflit modos. Hujus}

:u- rei caufa non eft alia, quam finitas &

:re limitatio cujufque entis creati in hac

[n- vel illa fpecie confiderati; ita ut ex eo

im * quodens creatum eft finitum in tali ni- natura, nihil habeat infe per quod illi

oc _repugnat habere in _{rerum natura} ali-□r; ud Ens creatnm fibi fpecie eadem il*

fa,« mile. Ut nihil de Deodicam, qui ens

od eft infinitum? & ex infinitate fua nihil (ed agnofeit fibi fimile, omnes quippe

per-te* fc&iones competunt ei eminenter & cti- τιΚάως* Qvanquam perfona aliqua non

poflidcat omnes perfe&iones poflibiles individuorum ut Paulus non habet

Jo-iH- hannis, Petri, Andreas; hincnonfequi-pu- tur

quod Paulus

nihil

in

ie continear,per

um quod illi _repugnat habere aliud

indivi-cft# duum in natura fibi fimile. Et hesenon

en- repugnantia, ficut eft fundamentum

fi-m, smlitudinis in natura> fic ctiam bafis

«» (14)

cft» ut intelle&us pcffit concipere natu«

ram indtvidui, non quidem pro ut

con-tradam ad hoc vel

iliud,fed

abftradam ab eo, _tanquam aptam, ut fic in altera

fimili, faltern iub ca ratione, fub qua

illaindividua funt inter_{fefimilia, & hax}

aptitudo non eft abfoluta

fed

relativa,

TheC XIV,

Relative fieri hane

_aptiwdfnem

_evin* cit relatio univerfalitatis ad infrriora,

quxduplex conftitui poteft, Una quae

fit _{per (irnplicem mentis afttim, quo}

unum fine altero abfque compofitionc

cognofcimuSjilludque iecernimus, quod

xefle&itur _{per fecundariam adionem.}

Hocmodo communem naturam homi-pis _{praefcindimus,} eo fa&o, confidera* Pius quomodo communis haec _natura

convenirc _{poflit fingularibus a quibus}

abfträ&a fnit, Altera, per

compofitio-nem, _{per quam mens} intelligit &

co-gnofcit duo extrema, apprchendimr*

attribuendo unum alteri adfirmativé.

Prior eft _{hujus loci}

Thef. XV,

Nobii _{poft hxc incumbit in naturam}

(i5) «8fr

Öbjedi inquireie; cum praecifio nött

unam alteramque _rem confideret feddi·

verfiifimas: quapropter vicem

objedi

fuftineant vocabula illa generalia Res

&

MiquU. Probe

itaque

notandum eft,

res _quafdam praecifione perire,

quales

funt, quae iic abftrahuntur, ut contra-didionem involvant: Namfi ratiocina-litatem ab _{homine, aceidentia} a fubje-dis demas, _{ampliusillaperfiftere}

_fruilra

tibi _{perfuadeas. Qvaidam}

_fada

praeci-ilone _fuperefle

_{aoimadvertimus,}

_eat

_ab

omni contradidione immunes funt,"ha·*

rum fola eftabftradio, illarumveronul¬

la. Nec enim quemquam detorquebit quod ftaruitur a quibufdam,

fingularia

Χω£/.σ·μον nonfubire, lllud fic capicn-dum _{eft, quod itiiguläria iint infinite} va-ria, _{adeoquc cognitionem eatenus}

di-ftindam _{gignere nequeant; quod vero}

omnino nullam _{pofiideant tutum non}

eft afterere: caufa confufionis, nimirum conditio non eft finita, fed

indetermi-nata eorum varietas Caio. dc confi obj.

p2g-39r·

ί Ment

(■<) «§»

Membrum

_Pofierins.

_I

Thef. I.

Haöenus

nifflnic _{dclineavinjus, ulteriusnunc}

prascifionis

aäum

commu-

_a

'

pcdem promovcmus, fed fcflinanti ca·

^

lamo, ad ca _quee difciplinarum ab- r

ftra&ionibus inferviunti _{quomodo fint}

S

comparatae, & quid lucis prsefenti ma- c terix_{foenerentur, vifuri} erimus.DumoC- 1

cupamur in generaliconfideratione, rebus

Ρ

in _{anreceflumaflignarefolemus dupliceni F}

inodum» _{primum cum materia conjun» c}

öutri& mobilem,altcruminvifibilemma* "

teria_{cåtentem; Certum efl ambos ißos mo-}

_Ρ

dos,nen stb Utitellcffu*_operatione,quafi huic

^

integrum ejj'et res cum & ßnt materiλ

con-fiderare, Jed ab ipfa rerum

quid

dttatc

&

11

natura _{dependere. Muß r»et> c· t. Res}

c

priori modo confideratae fine materia

j?

concipi nunquam poflfunt, ne dum co-

},

gitari, quarum naturae & rationi forma· ^

Ii _{ipfa materia fubjicitur* Viciifim} con-fiderari _{deprehendimus, quse pofteriori}

_£

loco _{pofuimus, illa refpuunt omnisma-}

₁

Jerise commercium & dicuntur

Ariftoteli

Ω

«4·> (>7)*5β»

Χω&,ςχ.. Ipfe philofophus diffcrentiam horum foodorum convcniénti _exemplo

declarat, diccndo eos ad fe

invicemha·-le bere ficüti fimum adconcavum* Rcrum,'

ait, qute dcfcrihuntur, quacdam funt in*

lé ftar fimi qu#dam concavi. Ea autem

nunc intér fe differunt _quemadmodum

Simuni maferise _{gaudct coniortio ita}

a- conCavum ejufdém expcrs eih

Ejus-modi _{praecifio non eft vana, neqnefibi}

us perfuadeat quifquam

cite

commentum nl philofopantinm, quamvis Ariftoteles

n, cam appcilct per vocem illam» ia„ non fecundam vult Operationen^; fed

, primaiji & fimpliccm, qua unum finc

ltt altero *πλως t&l πςωτον

apptehendimus..

Hinc conftare arbitror has _fcpratio»

φ nes

mentis

non

eflfe

mére

tetminos

tc-cs

chfiieos nihilque

per

fe fignificantes

con*

*-i3L

tra

Nominales, fcd

effe di&ionts

res

.Qm

fimul

oftendentcs.

Vide»

MetapttyficurA

'

2λ

E^jefulis

noftri

Admodum

Reverend.

)IV

&

Amplif. Dotnini M* Matthiae

Steu-^

chii*

manufcriptumi

opus

profe&o

in»

ia-

figne

&

publice

jam

diu

defidcratiifi-eli mum.

«Β» Ci8) «gg»

Thcf, IL

Qvae nominat philofophus feparabi·

liay cavelratione tantlim abftra&a funt

a _{materia, revera tarnenin illa cxiftunr,} ut _{magnitudines & carum figur«. Non¬}

nulla re & ratione _{feparantur, quorum}

ratio & effentia _{permittit«, Quamquam} horum_{omnium, par non tft} confidcra-tio, _{quaedam praedicantur indifferenter,}

quaedam dbfoluce» De quibus nunc fe-orfim agam, Dumhic brevem

fcientia-rum _{χωζ/σ-fjLoumihi, in animo eft fubjün¬}

gere.

Thcf. III. r

Cum materia _{caque mobili res}

fpecu-lanti _{phyfica omnino jungitur, quae Cor¬} pora naturalia, quå talia, quaeque fub

ipfis cpntinentur,confidcrat, ideoque

fe

in commercium matcriae _infinuat, nul-lum _{fane corpus confiftere ne dum} fen-tiri, fine ca poteft. Hoc tarnen

probé

obicrvandum _{eft, phyficam abftraherc}

obje&um fuum a materiafignata

(pro-prié filicet loquendo de iis fpeciebus

ab

ca _{confiderandis) &ea iolum}

principia

^

attingere quse materiamfcqvuntur

«* (*?) 43S»

plicant. Homo

abßr

ah

itur λmaterU neη

ow«/fingulari

Jolum;

cognofcendo

^

homtnem non cognofco _eum implieando in

r>

cogmtione meamatetiam,

Fault

yPetri,

&

Johannis, fid

ab

ommbut

conditionibut

individuantibws eum abjungo Schetbl. de 01

PhiLin Gen.Hinc Arift. lib-vi._Metapb.i.

*E< Je 7Tavta τα _φυτικΑ όμοιας _{τω ci/χω}

λί-r * yovTAf, ohvfί'τ>'οφ&Αλμος,ντξάτωπον,οτοίξ^

ΡΤ^ν»οΑύ>( _{ζωον>φύ?λον9}

_ριζ&>

_{φλοιός,ολως} φντόν (χ^ενος

$

Ανευ χινησνως ό λογφ)

αν-Ω

των, άΡλ' et« ϊχ\ υλψ) J»/Aey jri? $et _cv roTg

φυτν&Ίς τό τι tςι*

Ipreiv

t&f

όζ/ζεδζχΐι

Thef. IV;

u-Qvia Rationem confidcrandi icienti«

. v mathematic# cum phyfica communcm

^

habent,hasproximéfubneftimus.

Harum

:. alise,funt puracfive fimpliccs,ali# mixtse.

11"

Hae vindicantur Arihtmetic# &

Geomc-a rt 0g ^

tri#,utdifciplinisfimplicibus,inhacnume-5 e

ri in illa_{magnitudines & figur#}

reperiun-crC

tur* _{Qvamvisrationc} fola_{praeicindantur*}

r°/ reveratamenmateri#fubfunt,_{juxta Arift»}

a. lib.vi._{Metaph.αι.1. XL.avi.ubi}

eastiominat,quatenus amateria

difficul-m- r. ...

_}.· ter lejungantur, qusc pnncipium moms

«$► fzo) ΐ·?2>

eft, χωξ/ςα 'ttrugα)λ! «y 'cv 'ύλη.. I113C κ& utpote mixtas agiant de quantitate, cum bil

adjedionealieujus difFerentise extraneae, ιrat

tales iunt mufica _OpticaCofmographia, _os

Tubqua continentur Aftronomia& Geo Q graphia, atque hac appeilantur mixtae re

quafi ex mathefi & phyfica, unde & Sca«

ligero exerc. 122. compofitae dicuntur* cc

De _{ptaeäfionecqiridemharumnonomnes te}

conicntiunt, cum ßmplici prineipio _non

gaudeant, verum tarnen omnes qnibus

acutius in tam _{ambigua re cernere}

con-tigit eandem fere abftradiouem ac Fhy» ficam _{agnofeere non finc caufla conciu·} diint*

Theß V.

Secundum rem & rationem _praefein· dit _{Metaphyfica* quae intcr} contempla-trices _{prineipem obtinet locuro; unde}

a _{Philoiopho κεφαλήν}

ϊχαα-α

audit,

pro-inde _{generalis, quia prima omnium}

di-fciplinarum prineipia comprchendit,

&

iumma veluti _{capita, in} quge omnium icientiarum conclufiones & prineipia

tandem refolvuntur. In hac includuntur

omniä ca _quae in eilentia &

exiftentia

18# (* Ο «SS»

χ κατ αυτο non implicant

matcriam

fcnfi-η bilem: ideoque nutla

direkte

corρ»ra,

natu*

ζ» υdia_nequeres

quantitativ

a»

quoad

pr

o

pr

i-a, os&jpecificosconceptm

conßderat

Muf. I.

c.

o _{Qvapropterorane}

commercium

materiae

:ae _{refpuit, &res, quas}

Tibi

fubje&as

habet

a* extra illam contuetur. A

quibusdam

ir. contra haec adferuntur

nomiulla,

con-ics tendentibus Metaphyficam

abftrahere

fe¬

rn cundum indiffcrcntiam, adeoque

omnis,

us materia non eft expers. Ut

declaretur

»n- hoc dubium diftin&ione hic opus

eft.

.y- Qva realiter

feparantur

a

materia

dupli-,u· ci fieri modo acccpimus,

vel

permifll-vé, vel _{fimp/iciter vid.} §.ii.

m.poft.

Ad

prius quod

attinet.

Quanquam

extra

ii> matcriam confideranrur, inea tarnen

la- efle, verum|eft.

Hac

ratione,

Ens

ab-de ftra&iflimé ftimptum

philofophi

eunt

o- confidcratum. Ad pofterius

reipon-di- detur dicendo ea poni

fimpiiciter

qux & omnem detre&ant matcriam, verom

im _repugnot eis efle

materialia,

ut

Dcus

pia

Angeli &

anima

rationalis.

Hacc

dicun-tur tur iecundum rem tantum &

eflentiam

tia <fle_pr3ccifa.B.

_Aurivil.

Mctaph.p.m.

_15·.

«s£

<") «SS# VC rcc qu * du l« C tei Zh ex tu

Sub _{qua nunc ne&itur Pneumatica.}

Thef. _VI.

£

Praeter has _{abftraöiones Philofophi}

ctiam admittere iolcnt _{comparativamj}

cum vident _{difciplinas otganicas}

inqua-cunque fcientia-apprime uriies> ad mo

dosiupr?. nominatos referri non _pofic,

cafdcm _{fubjiciunt comparativae,}

quae

notionibus utitur

_f^currdis,

_{ab intellcäu}

_V'

in fe _{ipfum reflexq, productis. Qvod}

juvamur hifcc notionibus in _{cognitionc .}

rerum nemini _{poteft efle}

obicurum;

tl

Νam _{facilitant inteileffum}

noßrum, ßve

^

rationem _ipfam

_dtrigento

_{ut in logicisfit,}

*uelorationes in GrammAticis _&Rhetoricü, Calov. Nool. _{p, 107. JJßsU verba}

oratio-nes ceu fymboU _unice

faciunt ad res ipfäi

-exprimendae item conceptusfigurandos* Thef. V//.

Num _{[aliqua abftra&io in pra&icis}

daturf dubitare nos facit _earundcm

iingularitas, in quam fententiam

vide-tur Scheibl. defledti de _{phil. in Gen.}

p. 33. ubi dicit fingularium efle nullam

abftra&ionem, Sed in _{quantum cadunt}

fub feientias _{quae omnes funt de}

fali-m* (25; - ^

vcrfalibus, utiquc aliquam

praecifionem

'requirunt, quod &

ipfe

Calov,

teftatur

Gnoft.c,iv. p. 4fyrtum

omninoed,

^

φ'

quod proxis

prarequifrat

y»amv,

ef

agibüein-*

digeat

abßraihone

qu<£

honeßa actione

s

vir

tu·

tesmorales, _offlcid

parentum^liberorum,

ma-< giftratMyfu

b

dit

orum qua

in

finguiari

^

cxpench

non

pojfunt,

pracife

repr&fentan-^ iwr

ab

fl

ratt

a

a

fubjetfo

&

materia,

/»

^#4

Dd

βη£Η^*

5

retento

tarnen

univerfali.

//4

/00»

nc

Ar

β

1

dis jußitia,

Gußavi

Μ.

heroicafor-titudoy Re_{fl. Veneta^}

fed

in

ided vir

tus

qua in

hominem

cadere

poteß optima

&

ret->t

publie

λ

ßatus

laudatijflmus

expenduntur.

■y _{Singularia namque}

_qui

cognofci

pot'erunt?

,0[

Thef.

VIII.

Argumentum

hoc

cum tam

fnbtilefir,

feliciufque

imomatUrius

judiciuro

requi-rat,adportum,

hoc

eft

ad

fincm

propero,

.•s ne

Le&orcs

jam

diu

mea

iimplicirate

'm

fatigatos

amplius

detincam.

In

quibus-^

dam

profe&o

fatius

duxi

Judicium

quan-tumvistenuetempeftive

iufpenderc,

quata

m*

infcitiam

meam,

haruni

rerum

iingula-n

riter

peritis

multis

prodere.

Finis

autem

diftin-^ (24)

0έ _{cognofcere, cognita feperare. Exttä} j· dubium fane _{prasftant multum hi}

prae*

fcindendi _{aÖus» in quacunque}

difcipli*

na & fcicntiaj _{adcoque inquavis}

cogni-tione ytuK* fint _atrendendi* cum

fa-ciant, ut mens _{noftra diilin£ta diftinfté}

concipiar* Calov. NooL c. iv. _{p* m. 75*} {

Qvi fi negligantur>non tantum diftin&ae^V

difciplinse facile confunduntur, fedetiam S

qua; addiverias fpe&ant cmouδώτω'ςcom*

mifcentur, _{noxiaque difcentium}

confu-fio oritar B. Auriv. _{Metaph, p. m. i6;}

Prseterquam quod _{diftingvunt intcr} com

ceptus & appreheniiones omnes verum yes _{apprehenfas uti in fe funt}

produeunt»

Hinc _{praecifiones a veteribus fruftra}

non

funt iuventee _{exeogitandodiudeiudarunt,}

cjuas

nonfine

admiratione

nobis relique*

nmt, ab oraculis _{profe&as agnofeimusv}

Denique ideas in mentc _{deponunt ciaras}

& evidentes _{depofitas depurant fcilicet}

(implices a compofitis abftrahendo, unU vcrfales a_{fingularibus. IdeamDei}

fimpll·-ciifimam a _{compofita. &c. Hic}

gradum

(iftimus, utinam _bonisavibusi

Deoquc

Trinuno nos

conatuique noftros

pereximto

tä _{Dn. MARTINO}

_DIUP-ffiDlO

av _Angejm.

li"

£>e PRÄCiSlOKE MENTlS

li- _{pro Gradu difputaturo,}

Populari 5c amico mcovctcrs dileftoi

u,

QtYenuw ut

miles duri

difcrimim Martk

Su(linet, uttandem_pramiadignaferat»

m SkTibiDiuraediMuf&rum Uureapartaefl^

IV Lautea doftorumcingerefveta _tomas.

iv _Jampaucis\ arfto conßringo

plurima filo

Sit_precorin

_cunftU

_Jpes

Tibi

_certaDens. Abiturus haec _{gratulaburidusob}

fidcmStaniorcm _reliqui

J.

5man.

Ν

Eidem ·

öfter amor _{Martine, amor}

Aoni-dumque facrarum

Nunc tibi promeritislaurealaeta datur.1

Prolixiori animo _{quam calamos}

appofutt, Doßißimo Dn.

Candi-datoomni_{ojjkto &fide addicius,}

\1ulti_{ParnaßimonterndfceudendovAnis}

drunmisfd-tigMi>pracipites deUbuntur, quidamvtro media

in via _{quamplenomgrediebantuxgradu, pedemßgerc}

coguntur. Hm in alios magis convenire non video

quam eos quife mufis dedere, ut, cum Parnaffum

hunc _{[tue naiico Standen gefttant, detruduntur>}

cogunturque_{fifiere curfum.} Quart

nihil

fiudiis tam

immicum _{efi, quam angufia fuptüex. Hoc ut}

Caßio-dort verbis _{utar, (metMi humana contrariaIngenium}

variii nebulis_{obfufcat) Quod&Tudileäefräteraqut·}

ore lance _{pondetes, qutatenerts}

inoptamfattsgran¬

dern

expertiu es, & dijßcultatem qua Å propoftto

plurhnot deterrere _{confvevit, tnfrach crectoqué}

animo _{fuperaveras, & in id juxta incubueras}

·, ut

nec novercante _{fortuna, necfuafu, vel incptu}

quo-rundam_{judic'tls, abhotoefiis condtibusavocareris:fed}

femper verißimi & antiquißtmi proverbiimemori quod Spreveritunus,amatalter, nemocunätsplace'

re_{poteß. Itaqueinftituium}

tmm &profeäus injh*

diis _{inßgnes, nam & materiam. aifputattoms}

tui

cuivis_{difctplinarumfiudio accomodatam, & appnmé}

uttlem, Tibi magnoperegratulor, quodParentwn

tni-pumis&aliorum votis& deßdenis optimejatifecißi.

Decetero Deum_{fupplex venerör, utcönaiustuosaque}

poflhacproveherc, teque abomni vitadiferimtne mco-iittmem_{fervare haud dedignetm, in Nominisfuiglo*} riams Parentum_perennegaudium, & proprium_com* tnodum. Vale.

Sic fraterna mente gratulari volui Ericus _Diupadius»