Sive de
υ
Ν
CT10ΝΕ
ELI
Sil,
Ex I.Reg.
XIX.
15.
16.
DISSERTATIO
PH1LOLOGIÉA,
QUAM,Con/ent.
Amptijf
Facult.
Pbikfopb.
In
Reg,
sicademia
Upfal,
PRi£SIDE
,CELEBERRIMO
VIRO,
Dno
ANDREA
BOBERG,
L.
L
O.
o. PROF.
Reg.
&
Ordin.:
Publica exwnini fubjicit j
-JONAS
ULLBERG,
AngermAnnus.
Ad diem XXVH.
junii
Anni MDCCXLVII,
In
Auditorio
Caroline
Majori
tioris ante meriåiem con/vetis.
VIKÖ
Arnflisßmo
atipiö
Confultifvno^
Dom.
MICHAELI EUR
HÖJER,
πύθιοι, in
Weftrö
·Bbthnia
,Territoriali
gequiiiitno
yNUTRITIQ olirn
propeniifßino,
PATRONO
finn-ma animi veneratione perpetim
colendo.
VIKO admoåwn Keinerendo atque
Rreclarißimo
%Mag.
OLAO
NORRSTRÖM,
Eccleiije
Norbyenfis
PASTOR! lange
mentiffimo^vicini-queContfadftis
PRTPÖSITÖ
Adcuratifilmo^NUTRiTlO
&FATKONO,multis nominibfas £fctemurrt
fufpictendefc
VIRO admdwn
Reverendo if
Rr^ctarißuno,
Mag.
OLAO
KENZELIO,
Eccleharirm qtfae in
Nordingrå,
Ullånger &
Wic&yggerå
colliguntur,.PASTORI
&
PK^EPOSiTö
Dignrfiimö,
Prie-eeptorioümFidelißimo>PATRONü;ugiter
deveneranda·
QUöd
. deftitutas,Vefiris
exomarefuftintieffrn,
rtowirnite,
PATKÖJif
facit
Öpfimij
infignis
Vetter
gnati
eftis.
Etenim
7pia
grataque
ftiente eorurtf
afR-fim expertusfum*
ätit
qtiibus
etjarflniwn
fiodie fruorj
grint. Qnae
fingufa-
cumrecenfere
nequeam',
nedum
pras^
vere ålentio, qwarn
plura
di
cenda,
frtbilammuS
oificH
Optimi,
Indnlgentifnmife?ena
,qua
fvevittis,
ironte7
tisque* in er
it
isVettris minime
pärem,
unicarn t'amen^
näfn, in
pOilefnm quögue,
VobiS
cöifardeiidare
V.elitrsy
cofumitate & omriigenä
felidfote^
(fevofa
mente, votaque
permäiafurtK
-t
dinfliß,ΝώιΙιβ,
admocUtm
tliens
PlFtÖ
Nolnüßtmo
Generofijfimtine,'
Dn.
CHRIST.
WALLENSTEIN,
JUDICI Territorial!, per
Angermanniam,
/Equiffimo,
FATftONO MAGNO.
VIRO (tämoäum Reverendo atquc
Prßclarisfimo?
Mag. OLAO
TÜR
DIN,
FÄSTOki inBygcleå &Nyby Veftro-Bothn.Meritiilimo^
&adjacentis Diilri&us
PKÄPOSi
lOAdcuratiflirao,
FAtRONO,
omni honoris cultu profequendo.VIRO admodwn Keverenäo &
Vn&clar'iflimf
Mag.
JOHANN!
TOLLSTEN,
FASTORI in Ncetra digniffimo, EVERGET^E reverenter actafem honorando.
Ffaeiitiml, te'ves
häs
iueuhraßdrlel,
tfmftialiocful
nitöfdfevör, inniimeräqüe"
illä bénefieia, quibuS me béaredi-tltiC fecordoTy qüac
vet
dömiVelir#
5 Vetafias*
aufö-faneis qiiiflem^ ut pliirä a
ParehtC prcrfioifci
Viχ
potüe-doriiö diguo perfequi $ prabitat cfrinia pio potitrsr irtvol· fnei pfodere defectum,
Accipite
Verö, PATRON!téfTeråm hänc pii grafiqüe ärtimi* exiguatm licet, tän-'? qusé a me pra:ilarϊ
pofeil:
afqiie' me meamqueförta-JiamilKiflef öro, Ego verö, pro omni im Vefrforum
iri-fundere caiidiffima nunquäro definam, ad elfteres ug*\
Reverend.
NOMINVM
millmit ULLBERO.
Pluvimum Rvvfrendis & Doftifftms
VTRTS,
;
'Dom.
HA
QU
I
NU
MELUN
,V. D. CQMMlKb KO in Schellcltcå Vert Botli.i
Laudåtiffirno.
Dom.OLAO
ULLENIO,
V.DjEÖMMlNlSTRO inSidenhöAngerm.Viglantifllmo.
Dom.
ERICO
AHLBERG,
V. D. COMMINISTROifl Skog. Angerm. Diligentiilimo,Dom.
Ρ
El RO
USCH
ER,
V. D. COMMINiSTRO in
UnångerAngerm.Meritiftimo
Dom.
ANDREA.
LEUfVENlO,
'
V.tXMlNISTROin Norby Fierdh, Fidejiifiniö.
·· * ..· ·.
FAUT0R1BUSti BENEFAGΊΌΜΒUShonoratiffimh
HOc
toresquicquid
(yptitni, dedicareeil
Speciminis Academici,
volui & debui,Vobis,
nonFau·
utjfceclara
Veitra
in me meritacompenfarem
5id quod
& majorem
facükaterti
& lautiorem fortunam, quarrt hånc mqm poftularet, fed ut publice teflarer, gratairibenevolentiae Veftrac memoriam apud me, neque
ob-literatam, neque intermorituram eiTe. Sufcipite,
quäi-fö , hoc munus
Chartaceurn
, eodem , quo mé femperamplexi
eftis favore
,& mihi ultra favere
pergite.Vi-vite Deo, Patriae,
Ecciefii,
Amicis,Veflrisque
& mi¬hi tandem fofpites & felices. . ;
•
tlurimm
kmrenl
NOMlNUk
VESTRORÜM
·
¥ix? · , ■ 1
-cultor
ohfervantifftmus,
1
Ι Ν. £
§.
ι.ιRophetas fubveferi
ceconomia, qui
Hebr. nomine OW22 appellantur, admodurn venerabiles &
prcecel-lentis dignitatis fuiiTe
, neminem
fugit, qui vel -prim-is labiis facras
guftavit
pandedias. Dens namque ad hos, occulto fpiritus afflatuac-cedebat, iisque familiariter, ut
a-liricus amico utebatur. cfr. Ezech. II. 2. Si qui ali i
. certe illi a Dei Secretis erant,
Tloy Π1ΓΠ TDD, Jerem.
XXIII, 22, prasdlti cognitione rerum arcauarum, ad
quarum icientiam nemo mortalium, nifi divino fpl-ritu revelante, pervenire poterat. Hinc apud Graecbs
vocantur,
Πξοφήται
kutαποχΰίλνφΐν
tS τνάματος,
τιροαγοξενοντες το μέλλον, Legatione Dei fungebantur:
in qua facra fun&ione, ut ait Witzius, non foi, ne-dum aliorum hominum, fed prorfus Dei fuere: ad il-lius
prasfcriptum
fe gerentes, ad illius gloriam omnia*
referentes; & quos nemo laeferit, quin Deum loderet
- In miniftris
fuis; in Mifcell. S. cap. I. jf» 20. Nec bo¬
nos eis defuit apud homrnes, faltem pios, & falutem
Ifra&is exipeåantes: idque
vel
inde collegeris, quod a€£» ; o
(
&&Regibus
iäiuearentur Patres,
a.Reg. XIII.
14. cap.VI.
21: a Regibus
inviferentur,
2.Reg III.
11. 12.fepö
fuerint Rcgum
confiliarii,
Regesque
unxerint,
2Reg.
VI. 9. I. Reg. L 32. 34.Immo
polt
mortem,hif-ee viris Dei exftrudla funt
pretiofa
monumentay quoalludit baud ciubie Salvator noiler Matth.
XXII!·
29.Eft & Judscorum vulgaris traditio ,
quod
herum
cada-verfepeliretur
intrameenia
Hierofolymitana;
idque
nulli , praeter Reges, ex
ftemfnate
Davidico oriundos,
& Prophetas,
fuiile
permiifum
volunt.
vid.
Reland.
an-tiq« S. II«
IX.
I.Hos
iftter
fummae venerationis
vi-ros, fat
illuftrem
tenetlocum
Propheta
Elifams,
de
fcujus inauguratione
heic
a&uri,
ejus
natales &
me-tita paucis recenfebimus.
§.·
Ii.
Docet nos facer Scriptor r
Reg.
XIX. 16.
Eli
fiel
fatrem
fuiffe
Schaphatum,
nonin
ngnificatione latiori,
qua David
dicitur Pater Domini
noitri
Jefu
Chrifii
fe-cuiidum carnem, Matth L 1.
vel
utiJehu
Rex
Ifraé-lis nominatur 'ttWp, per
Synecdochen
fpeciei
progenere, 2.
Reg. IX.
205fed ilricliori
& propria.
Ne-que eft, cur
dubitemus,
anEiifeus
a patreScaphato
jproereatus
fit,
cum nusquamftlius
parentis
hat
inen*
tio. Natale ejus
folum indicatur
Abel-Mecbola, urbs
Menailiticne tribus: vid. Relandi Palneiiina üb» III.p. 522.
Latiné verti
poteft
lu&us
eborearnm.
Nöiiris
tempo-ribus Äbel-Mechola effe pagus
dicitur,
nomine
Abife-11a; ubi adhuc hodie columnx reperiantur*
&
cedificia
fatis arttiqua.
conf.
Buntingil itinerariutn
feriptur« S.
Nomen hujus -prophettc
dedueunt
alii
ab
&
yt*
Dens Jtillitis. Sic Hiller. in Onom.
S.
p»416,
&
Leusden» Ali! forte commodius alteram partem nomi-^nis hujus
compoftti referunt
ad
nytf, ut notetadfpe-Stum DeL vid» Joh. Simonis Onom, S. Ngn
confundi
) ο ( Sft» Β
hoc debet cum 2. Sam. V. ij4 Gefi.
X, 4. Ezech. XXVII. 7. De nativitate ejus nihil
ejusmodi habet Scriptura S., quod Epiphanius refert;
videlicet proaigium accidifie, cum Elifa nafceretur.
Namque Bos aurea» que in Gilgale aut Silo erat, tarn
acuta & ionora voce dicitur mugiifie, ut Hierofolymis
exaudita fit. Tum vero Sacerdos pe&oralis, lapidlbus
eonfultis: hinc perfpicuum eil, inquit, natum hodie
Prophetam eile, qui fculptilia diruet, St fufiiia
fimula-cra conflabit. Quam narrationem cum aliis merito in
medio relinquimus. vid. Budd» Hiit. Eccl. T. 2. Part.
ie Se<T IV. §. 12· Quod Elifeus agricola fuerit,
an-tequam ab Elia vocatus conilitueretur Propheta, haud
obfcure colligitur ex eo , quod Elias ecm invenerit
a-rantem, duodecim jugis illum antecedentibus,
ipfüm-que cum duodecimo. Pofl muneris Prophetici
initia-tionem, tot tantaque opera ejus prorfus miranda enar-,
rat S. hiiloria, ut fi heic adferrentur iingula, he non
fofficerent pagelle. Videantur in .Libris Regum Sc Chronic. Adrnodum fenem fiifle oportet, cum natura debitum redderet; fdiis enim Prophetarum. inde a
trans-latione Elias, que circa initium Regni Jorami contigtk
fe videtur, haud dubie prefuit. Quod fi ex
quorun-elam calculo dccefferit anno fere decimo Joafi# eurn
Schöbe Prophetice ultra LX annos prefuiiTe, facile
pa-tet. Muneri autem Prophetico, quum initiandus effet, divino mandato injun&üm fujt Elie, ut hunc, eque
ac binos Reges fuis muneribus,
undiione
facra officioProphetico admoveret. Id vero cum fs&um poftea nori commemoret S.
hiiioria,
haud pauci Jnterpretum,nec Reges illos, nec Eliiam, uti nec quemquam Pro¬
phetarum ,
undlos fuiffie
contendunt. Hec autem ex«plieatio, cum aliis videatur vim inferre S. textui, nos
pro
modulo
ingenii, partis utriusque rationes hicC&Ä» )af SÄ»
tius
perpendere
conabimur.
Argumentum
fane
hoc a-'
gnofcirnus
vexatiilimum &
vires
noilras
forte
fuperans;
attamerr,freti humanitäte Tua,
C. L.
fr
defiderio
ubique
minus fatisfiat,. fperamus^. ea, quse
adlata*. fuerint,
Te,
in meliorem partem interpretaturum.
Ipfiim negotium,
de
quodifiquiritur,
verba facri
tex-tus I Reg: XIX. £ 5. ita
defcribunt:
Zf dixit
febova;
non angelus creatus , qui:freie
vicem
fuftinuerit
Dei
ut Jo; Qlericus putat,
ciy
Elise
fcHicet,,
tumirr
rnori¬te Horebo eonfiilenti: abir revertere itinere tuo, vel
tit alii, in viam tuam ver
pir
de/ertumDamafcis &
ve-niens npnj~i3 «irr rw Di«
by
i^dV'
Vatn-ox
nrwar ΓΛΙΠΟ ^dxd Eßw-pyv4?#
πχΐ ϊχ-ίφby foywon·
r.-]<nnn
«'DO1?
n®DDVerbum.
ntifan,
in.
hoc
commate
ter occurrensr in prsefenti materia
prsecipui
eil
mo¬ment!,. utpote irr quo totius rei
vertitur
cardo
: ideo-que operaepretium erit,
ifTud
accuratius
confiderare..
JFormam efTe futurl Kal faeile liquet„
fecundum analo¬
giam grammat.
htt.
gutturalium
;vim
autem
impermdi;
hic habet, ad indolem
Hebreeoe
linguse
r quseimpera-tivum fåepius per
futurum
(biet
efferre.,
Radix
ΠΛΪΟΓ
rin feniu proprio
fignificat
oleo
nngere remvel
perfo-laam, ad folennem
& facrom
nfum
deftinatanr:
quoԬ
ρίο
contradiilingui
verbis
&
"]DT,
quaetantum
de
unélione privata Sc.
vulgari
ufurpentur,
obiervat
Guf-fetius ,, in Comment. L*Hebr.
Res facras,
utpoter
Tabernacufurn , arcam
foederis
,ΒυμιατηξΜ·
aureum raltare holocautomatum seneum, omnia
denique
vafa
adi
eultum Leviticum pertinentia,,.five
forent
in
fan&o
five fan^o fan^lorum, five in atrio,ad
ju/Tum Dei,,
oleo tin&as iuiiTe, patet ex cap.
Exod.
XXX-
23#Per-fonse, de ciuibus proprie
adhibetur
TODr^unt ptiinO'
Reger inpopulo Dei;/
utDavid,,
qui;
ter
legitur
i&tr 7 σ ( 52
élus: primtim a> Samuele
r in cedibus paternis r in nie—
riio fraürum , t Sam. XVI. 13. deinceps poib
Sauiis ob-· itum„ Hebrone, 2. Sam. IL 4. denique repetebatur un~
dio, mortuo Isbofetho , 2. Sam. V, 3; Judseorum
Ma-giilri, trinae hujus unélionis hane reddunt rationem;
uf foret Ijn?
^D?
Π^Π'Πν ΐΰΎΜ) Sic Salomo, Jöas,.Jehoachafus, J'ehu , unéU eommemorantury quibus &
Chazaéi Rex. Syrias aeeedit, de quo infra*
Sacerdo-/ex W T. feeundum obtinent locumT qui ad; munus-·
obeund'uirr, undtioney & quidem oleo aromatieß
inau-gurati
Tunt.
Sed
cum dieimus, facerdotes unftos e/Te,nolumus intelle&os omnesr nomine facerdotis
infigni-tos y féd tanfum eapuc omnium facerdbtum ^HJirr {roi
Pontificem maximum , qui erat
προηγύμενσς
Trdvraw
άξ;·
γιεξενςι
&
orrmes ejus in munere ibcceflbires·. RelVquos
Sacerdotes
in Äarone & filiis ejus unétos, ibatüit;Äbarbenel,
in cap. $0. Exod. quod nulla fadla fit iispeculiaris fegregatio a reliquis fratribus,, nee aeeeiferit;
iis aliqua nova dignitas, fupra eam in qua nati fint·
Proprie etjam HttfD pradicari de Propbetis un&'is oleo,
ex L Reg. XIX. 16. probare conabimur,, Habet &
fenfum improprium feu
meraphoneum
r quumfignificat;
donis Spiritus S. aliquem· inftruere:. quo^ refpedu Chri-ftusr noiber Immanuelnoh- oleo ceremoniali, fed Ise-titke Spiritus S. iin&us, dicitur DTD, Gr. γνιςος: un-;de St in Nl T. fideles vocantur
%pi?iayol
Plures ver* bi hujusfignificationes
r hue nomipe&antes,,
exhibentrLexicographi..
§*
IV.
Hifce jhiri
proemiflis,
aditus nobfc patebit fåcilior srd! argumentum pnefens, & quidem quarftionem acer-rime metam , an Elifizns un&usfit,
nee ne?Oceur-runt lieic tres preeeipue fententi« virorum· eruditorunir
6 ) ö (
&&
prima
ed
eorum,qui
undum
omnino
ftatuunt;
alte¬
ram fovent ii, qui
fere
ancipiteshcerent
interutram-que partem;
quid
rtatuant,
incerti,
ad Sacrum
iilud
Bitiyju
& recipiunt,
ut
evitent
iniquorum
judiciorum
Scyllam.
Horum in
numeroFortunatus
Schacchus
eft»
qui in(Iiis
Elaeochrismatön
myrotheciis, primo
qui-dem momerita affirmantis fententioe producit, mox ta¬
rnen adftruit negantem. Vid. ejus
Myroth.
I. cap·$8·
feq. Huic addantur;
Joh. Henr.
Uriinus
Sacror.
ana-leii. Fart. II. Lib. IV. cap, VII. qu. I. p. 169
&
Ar<*
boreti Bibi. cap. XXXVIII. η. 8· p· 494· seque
acThom.
Crenius, in animadv. Philolog. & Hift. ρ.XV.
§. VI«
obf. 2, p. j6. qui, citatis in utramque partem
audori-bus, neutram pro certo
affirmat.
Poteris
forte his
et-jam
accenfere Joh.
Clericum;
quemin
commentario
fuo hic videbis admodum vacilhntem, licet a
nobis
nonprorfus
alienum.
Tertiam
exhibent,
qui
undionem
E-lifaei omnino negant. Sic
Pifcator
in Exeg.Aphor.
Libr, X. aph. 6.EliJ&um
ungito
inProphetam,
h.
e. conflituito Prophetam: vocato ad munus Propheticum:metonymia
adjundi
vel
effedi;
nam non legitur eum unxiffe, fod togam fuam eiinjecifTe.
Hujusveftigia
premit
Coccejus
in
Lexico, ad Rad
nttfD,dicendo:
non eum unxit;
fedpallium fuum
in eum injecit. Idun-[tio dicitur, quia
efi ordimtiö f%
åechiratio munerisim*poßti.
Hifce
Reforinatis
Cornelius
aLapide pollicem
premit,
allegando
in
hane
remnonnullos eandem
in-fiantes tibiam. Prasiverunt Chriftianis Interpretibus
hane explicationem
Judxorum
Magrftri, a quorumo-re, fub renafcentibus
literis humanioribus,
nimiumu-hique
pependerunt, donec
eorum piurimifenfiin fine
cortice natarp difcerent. EiTe a. ab his intepretationem hane hauftam, liquet ex comment« R. D. Kim^hi in h.
fS®
)
o (CSÄ3? :?I. ha-ö docent!». T >?y Nlfl rWUffi rofeöit ifla» ·&<?
rwrro τ "a
hyw®
'uo1?
"»sto annhrw.o
by
HfWO QuoniamReges & majoris dignitatishomines
plerumque
conftitutiJuutper unctionem, hwc quandomu*neri admöventur, licet
nulla
tum fiat eoriimunclio, ni*
hilominus adbibetur verkam ΠVD* ut ungt dicantur. Sic
& Abarbenel in h. 1. Facit quidem cum his S.
Schmi-dius in Comm. ad Libros Reg* quare, iriquit, iftos
viros juiTerit ungere, cum nuilus
un&usfit,
niii jehu?
Refp.
ungerc hoc loco eil officio alicui deftinare. Indifp.
vero de Unffione Meffi&, fuper Pfalm. XLV. g.Argent.
1670. recuf. 1 όβ$. §· Ι5· ρ. 26. mutat fenten¬tiam fuam, haud dubie rei veritate convi&us)
deni-cnie, inquit, untios Prophetas
fuijfe,
ut recle> rite lffanele officio legationis diviη£
fungerentiir,
ut tfSpiri¬
tus /. gratia cörroborarentur, neminem iηfiti
ari poße
exiftime; ut ef de Eiifieo.. I.
Reg.
XIX* 16. Sic & J·Franc, Buddeus in HifL Ecclef, V* T. Tom. II* Part. II. See. IV. $. g. cum
dixiifet,
Eliam non unxifle %,lifoum/ poftca haud dubie revocavit fententiam fuam,
quum fatctur, Prophetas in V. T. aliquando uncRos
fu-iffe. vid. obferv* ad §. XXX. utpote curh non niΓι u·
nicum Elifce exemplum in f. literis id teftetur. Conf.
Ejusd· Theol. dogm. Libr, IV. c. II. δ. 26.
$. V.
IDiiientientes
quidem
fuam fententiamplunbus
ar*
gumentis adftruere adlabörarunt; qu& heic
adduxiffe,
laltern potioTa* nos non pocnitebit.
Urgent
primo de«fe&um olei tum facerdotalis, tum communis.
Quo* tnodo, ajunt, Elias habere potuit oleum illud San&um
quo ungeret
ElVfam?
cum neque ipfemet id e Tem·plo depromere, quia non erat faC erdos, neque hic
u-lurpare potuerit; quia fuper alterius, quam facerdotis
corpus, oleum
fan&um
effundejre,
fufo
excidii pcena<f-. ·v
mm j *
c
csss?
trat iiitertfi&um Exod. ^XXX. 30. 33. Neque oleum
ad-'
erat commune; quia proprer
tyrannidem Ifabelis,
cumfuga fe fervare quaereret, parum
folicitum fuifle de
o-léo fibi parando> imprimis cum
&
i-rnoraret, anteman-•oäatdm & fugara mox
fufceptam,
Elifoum Prophetarn
oingendum.
^Poitmodum
fuiiTe
verfatum
mdeferto,
u-• bi
11ε c cibus, nec potus obtineri potueritj
&>
acce-:
pto
mandato,
nonadeo
longe
progreflum ancidifTe
fla-tim in illum, duodecim boum jugis in agro
aran-nfem, nuilo
ρiane
interjacenteoppido.
Ab i{)fo
even-.tu laoe, fictmdo, patere arbitrantur; cum
fcriptura
f.
in•proceffu inilitutionis
nullius
unclionis
mentionem
fa¬
mlat; fed memoret tantum, Elrarn
pallium fuiim
Elifoo'injeciile,
Sacrum autemfcriptorern
coniignaiTe
cun--cfa inttitutionis a£ta, fatis quidem operofe & accurate*
•quidni &
uncäionem;
quod
pauciffimis fieri
potuerit
vverbis, ii unquam
fada
fuiiTet,
Infuper
urgent;fl
un-Εlifoi unquam contigerit,
peragendam
fuiiTe
inpu-ilica
panegyrl-, ut&
populus
eumagnofceret,
&
ipfe
^uiforitate örnaretur y at poiterius non depre-bendi, er¬ go nec prius.
Ceterum,
nequid decedat fummi
me-•
diatoris noftri, Jefu Chrifti
officio,
aut verisfidelibus
N. T. cum hsec fententia omnino tollere videatur
mu-xius Chriiti Propheticum; ·
confugiunt
ad
Άχοτομίοίν
exiftimantes Propheticum
Chrifti
-officium
jnuneri ejus facCrdotali adjungipofle '& debere.
§ VL
Haec argumenta, in
praecedente
aliata, licet
ad-modum
fpeciofo
&-arguta appareant,nobis
tarnenrei
Véritati parum
confona
videntur.
Etenim
Elermeneu-tse monent,·· proprietatem
Iiterse,
nifi
urgentefumrna
neceffitate, non'efte deferendam.
Proinde verba
inii-gnificatione pröpria & υ
fi
tatafunt
accipienda,
quamdiu
contextus, fubje&ä materia, aut
qucedam neceffitas alia
)of
non cogit nos, ad impropriam &
figuratanr
confugc-,
re. Hinc b. Lutherus Fora. 3. de fervo arbitrio p.169.dicit: Sic ientiamus, neque tropum in ullo fcriptur»
loco admittendum effe, nifi id cogat
circumilanti»
ver-&orum evidens., fk abfurditas rei, manifefte in aliquemliidei articulura peccans >· fed ubique inhacrendum
eft
fira-plici,
piira&que
&naturali
verborumiignificationi,
quamGrammatica & ufus loquendi habet.
Unde
ver ocogno-fci pofiit, locum aliquetn impingere in
articulum
ftdei»
docet Augüftinus de doör. Chrift. Libr. III. cap. X. 15.
Si di&um proprie acceptum., nec ad
fidem,
nec ad di·*^eéHonem, nec ad ullam aediiicationem accommodarl
pofEt, tunc haud proprie accipi
poteft.
AppUcemuf
hiee ad praefentem locum> utvideamus, numne fatis ur*
gens
fit cauffa,
fervandi proprietatemfenfus verbi
Π$3.Gerte fvadet id ipfum I:o contextus$ terna videlicet illa
repetitio verbi:tW.D: quod cum proprie, åc
duobus
Ree
gibus, jéhu &
Chazaöie
ufurpetur, veramqueuH&ionem
iavolvat, haud dubie eandem
fignificationem
rieEliik#
hic confervet neceffurn eft. Fatemury in codice S. re*
periri loca, in quibus unum pnedicatum, diverfis
addi--tum fubjeélis, modo. diverfo explicari poteft & debet*
led heec fere ejuscemodi funt, ut neceflitas quaedara
poftulet älium fenfum e. g. Π&Ό31 Π1/Τ3 13Ό&Π & cre-åiäenmt jehovae & MofE Exod. XIV. 3 longe älium
fi-gnificatum obtinet, quando refertur ad Oeum, quam ad „Mofen. Sic in aliis locis, quae hic objieiurrtur.
Idve-ro manet firmum & immobile% verba effe intelligenda» Xecundum fubftratam materiam: item talia effe
preedica-ra, qualia permittuntur efie a fuis fubjedtis. Meie ver©
ut verbum ri2^D, quod loco praedieati ter exftat, aliam & impropriam quidem induat
fignificationem,
non ma¬gis urge t ftatus Elifasi, quam duorum Regum, de qui¬
bus in eodem -.commate proprie
prsedicatur,
teinere licetre-10 ««5? ) 6 ( (SJÖ?
refragantikis RabbiniS.
Certejehu
a&u narratuf iitichtt2. Reg.
D£·
6. non quidem ipfms Elias manu, fedK-fifei, haud dubie* ab Elia jußi, mandafo. Idem cre* dere convenit de Chazaéle , etfi modus & ternpirs in
S. H« taceantnr. Neque enim cenfemus Cbäzadem ab Elia ilatim unélum
fuifFe,
nec Vérfea, i. Reg. XiX»*5· tam
prefie
fuménda: nulla
eum regnifibi
deftinaö
indicia ante 2. Reg,
Vlli
accepiiTe,
fere perfy
ödet ejuscum Eiifeö colloquium ibl,
pradeftlm"
iri v. 13.relä-tum, ubi loquitur Chazaél, ut de regno nihil cogi*
tans; Prepheta vero non reipondef, eum jam fatis de
illo, fua undtione monituim vid. Guflet. in Comm. L. Hebr. ubi acute haec & reliqua, hue fpe'äantia
difTe-tit, in rad· n^D·
$.
VIL
Frufträ verö nobis objiciunt
adverfie
fententlse pa*tfötti defeélum olei facri in loco, quo tum degebat
E*
lias; vid.
Ciafing,
de undh S. p. Neque enimcontendimus, hane undlionem persdtam
eiTe
oleo aro*inatieo facro, quöd
competebat
iblis fäcerdotibus ; fed oleo communis cujus vulgaris in populo Ifraéliticöüjfus erat. Videtur Scriptura S. haud obfeure id
indi-care. Etenim, quando Samuel unxit Saulern, t. Sam*
X. 1i
fumiit
lenticulam oleiv quod non apparet(um-tum fuiRe ex tabernaculo, neque condsmeftturn aröma^ ticum fuiiTe, neque deRinatum huic ufui, aut alii fä*
ero. Samuel repertus eil in
Tfuph,
tirbe
famillöfcfuse
$qü'antum ex cap*
I.
1.Colligere
eR; nefeivit
piidieRe*
fem
et ireeiTe
inungendum;1
Silo, qasefendiDeus
olef
id
caufa,ipfi
revelans,
necivifie
non
app&»ju*
fet, fed domi
exfpe(RaiTe.
Hon
frabuit ergö tunc c'~leurti fäcrum & deftimtufm Proinde, non eR üt heic folidtös nos teneat oleum facrum ; fufficit Chazaefem
undtum eile oleo communi,
Jubeafe Deo
perProphe*
)oC
&& IIv . --t
tam. Vid. rtirfus Gufletium in loco cit. &
Öafing.
de un&ione typua p. \oS. necnonb. Gezelium in hnnc
locum. Quod di&um eil de Chaza£le, idem intelk&um volumus de Elifeo. Un&um omnino fuiiTe cenfemus,
non autem oleo facro aromatico, fed communi; atfcamcn
nunc facro, quia hoc ipfo Propheta
a vulgari hominum forte fcgregabatur
, & perfona ejus inviolabilis eeftima·
batur. Id vero pene ridiculum eil, quod adverfarii
heic, in neganda un&ione Elifei, etjam argumententur
a defe&u olei communis. Vid, §. IV. Libenter coa*
eecfcmtis, Eliam ante mandatum Dei, neque folicituni, neque inilru&um fuiiTe oleo; at vero, num deineeps>
re exigente, illud obtinere nequivit, ut
quum Elifaeus
ungeretur, ad oleum pärandum nullus eiTet aditus/
ec-quis credat? Certe, qui iibi notam habuerit,
uberta-tem, copiam & omnium rerum abundantiam regionis
Canaan, maxime vero olearum, vid. Deut. VliL 8i
XXVHL 40. i. Reg. XVIIL 32, imprimis iis temporis
bus, facile perfvadebitur, oleum commune, in patria
Eli fei , Abeimechola , Sc Damafci, atque etjam in a«
Iiis locis, Eliam iine mora habere potuiiTe. Conir« Mit«
kri
Hierophyt·
c.XVIII. Ρ,
prǤ.
VIII.Proprietatem liter« hic eiTe fervanclarn, 1:0
fva-det non tantum, fed Sc
effiagitat,
finis un&ionisPro-pheticse, eo tendens ; prima, ut ille, utpote mediate
vocatus, hac un&ione, de Spiritus San&i · donis fibl concefhs, Sc divina virtute adiiilente fibi, eo magis
ooniirmatus , rite obiret fun&ionem fuamy noa fecus
ac un&io eos mirifice rehcit & corroborat, qui in
ar-duo aliquo opere occupantur. Deinde, Sc maxime^ ut exilaret typus unftwnis Cbrifli ad rnumis
Prophet!cum
five
pienitudinis
donorum Spiritus S, immoyΜ
»t ; o
c
(£«3?nis totius Deitatis, qua inhumana natura, τη
Cné-gacriv τ2
λίγα
ajfumta., perfonaliter
inkabitat, e£
adofßr
cium Fropketkum expediendum eam idoneamjecit; utlb~
quitur
Glaflius
inOnomat Mefiioe
Proph.
p< 14g.Equi-dem fummo jure hoc ftatuimus: nam
ii
RegumV. T.
undÜo erat typica reprodentatioofficii reg/ϊ, &
Sacerdo-tum,- ofHcii ejus fbcerdotalis·y prono alveo
flisit,
mu·neris ejus
Fropbetici
quendanr etjam olimexititifie
ty-pum~
Hunc
typumfuiiFe
omnes,vel
pneftantiores;
faltcm Prophetas, oleo externo delibutos, nunc non ur-gemus,
licet Scriptura
S* hoc
etjam,
quibusdarn
in
Iö-cisvideatur innuere ; fedElifaeum tantum, de cujus un*
öione tam' manifefta produntur
veftigia.
Quapropter
åt Doft. M. Waltherus, in tra<ft, de Un&ione
Ckrißi
rfiibjunéla ejus
Exercit. Biblicis,,
cap.I;
§.
9. p; §8, utufcpropenfior
innegativam
videatur
fententiam, aliquan*
tarnen, propter typicam
Chrißi
prsefigurationem
admit-tit
unÅionem
Propheticam ;Propketicay
inquiens, un*Mimis urnan
[altem
Ff extraordinariumhabetur
exem-f
lum in
Elifiea.
1.Reg.
XIX.
1#
utnimirum
Fropbetkv
quoqut
Chri/li
muneris typustxßaret,
*nonminus
qUam reliquorum duorum»Regerunt adverföe
fententise
patroniΛχοτομ(αν officiorum Ghrifti,
aquibusdåm
Theologie;
probatam, quam
avide hie
arripiunt,
utfuo inftituto
fervientem, fubjungentes Fropheticum
faeerdotali
offi¬
cio5 fed non videmus rationem, cur a recepta &
per-vulgata illa tripartita
diftinÄione
offieii Chrifti,
in
Re~<
giutny
Fropheticum &
Saceräotale, recediendum
fit.
Nam-prseterquam ,
quod
apraeftantiffimis
Theoiögis
,diu
re¬cepta &
approbata
fit,
ipfa
natura&
indöles
officii:
me-diatorii requirere videtury ut ea fervetur.
Uti
enim ne¬mo non fatebitur, nomina hsec & a<$us effe dißin&os-r
ficquißtionem, applicetwnem &
fußentationem
5fie &
mu¬sera , quee circahsee
verfaatur,
diverik
efe,, fateamur
'' '
©SD
)
of
mm *3necefle eft. Chriilus in mundum venit,'non folum, ut
acquireretnoBis falutem, ied;
&
ut eamnobis
appUcarep?
nobis, inquam,
infirmis.^
aeque acßßetitaret
& d&ibttw
deret nos adverfus hoitium infultus. Cfr. Ebr. DC r2., Matth. IX. $5. Eph. I. 22,. 23; Differunt itaque , fecun-dum limites in S:a S:a
defignatos
r & afummis
Theolo-gis diu vindicatos, quorum dudhim opemque inhac
eauf-* fa nobis expetendam
cernimus,
facerdotale
&
Propheti-cum Chriiii officium , Lo Objeffo
Ipeciali. Etenim
Pro»phetici eil voiüntas Dei Evangeliea
ττξώτως.,
& legalisάευτίξ&ς-ι
Eia 1LXL ι. Ma lach» HL 3.Matth. V.
20.fe
q.facerclottiveroeilfacrificiumexpiatorium,& Interpellation nis mediatorise thymiama,
five
intercelfio, thymiamafi
itufacrisliterisfignifieata, Eph.V.2.Äpoc VIII
g,Rom.VIII.34]..
2.
difierungformaiProphetJciquiåem generatim
conöåit,
iir
fofficientifFima voluntatis divinte annunciationejfpeciatim*
inEvangeliipraedicationeILuc.IV.i8.&vera
legis
interpreta^tioneMatth.V.2C'rfaceråotihinadtionibus &paflienibus
fa-tisfadloriis, feu expiatoriispeccatorum
noilrorum. Vid.
Ké-nig.Theol.por.&Qyenil.Syil.Theobdc offic.Chriili.Ex hiß·
ce patet haud
dubie, haee
officia
afe
invicem itadi^
Üingui, ut in idea
fpeciali,
unum eorum noncontinea*-tur in altero» Pneterea, quid fibi volunt tituli ifti5 quos
Spiritus S. in Seriptura S. Mediatori
noilro addit,
nifi
Ht déeiaretur, munerahaec eile diverfa? Dicitur Paftot*
Hez. XXXIV. 23. Propbeta, Deut* XVIII. 15. 7
eflis
populorum , Efa. LV. 4.
Gonfiliarius
,ΕΓ.
IX. 5.Hsee
pluraque epitheta , num commode,
referri pofiunt ad
a facerdotale? vel haec: Sacerdos fuper
throno, Zach. VI.
13. Sacerdos magnus, Ebr. X. 21.
five
Kedemtor, Job. XIX. 25. Agnus Det, Joh. I. 29. num adofficium
jßropheticum, vel, qua fenfum
fpecificum,
ad utrum-^que
fimul?
minime erediderim5 nifi verum verboruma-miferimus &lenfyxa & ufuin. Porto diferitnen hoc cor·
t*
)
o(
<SÄ2*roborant
Prophetarum
& Sacerdotum inV. T.
muniapropria. Illorum erat, verbum Dei
fibi revelatum
do-cere, verum Dei cultum tradere, occulta noffe, & prae-dicere futuraj horum vero, proprie
di<fforum,
erat,pro peccatis
offerte facriiicium
expiatorium,&
pro pec·catis intercedere. Vid. Holiazii Exam. Theol H«c of-ficia uti in typis, ita & in antitypo,
Chrifto fc. ipfo,
diiiméla funt. Quid , quod
?
pii &fideles
omnes iniV. T. exfpe<ffarunt Mefiiam, non folum ut Regem &t
Saceråotem; fed & ut Prophetam, vi
promiffionis,
Deut.XVIII, 15. ig. conf. A<ff. III, 22. Quapropter homines,
videntes figna & prodigia ejus, Joh. VI. 14. dicebant:
Stc;εςιν
άλφως
οχ(οφήτης
οερχόμενος
iiς
τονκοσμον.Quid vero ultra moramur in re, cujus veritas ab o-mnibus fere orthodoxis Theologis
agnofcitur,
exceptisquibuidam, vel fuae
cauffse faventibus, vel
rerumno-varum, quod faepe
fit, ftudiofis. Certe Joh.
Ad.Seher-zerus , fummi nominis Theologus, in Syftemate
The-oL mitior licet cenfor, non dubitavit hanc Dichoto-mian inter errores receniere. Sed de hifee plura
Theo·
logi.
f. IX.
In confirmationem fa<ff<e uutffionis, confideranda quoque 3:0 venit, rrrandatarii Dei, Eliae,
fumma
fide-litas, veneratio, obedientia & itudium exfequendi o·
mnia, quo; Deus Uli in mandatis dederat. Hunc
vl-rum Dei, qui mandata divina, licet
praffentiffimuni
faepe vitae difcrimen fibi irnmineret, ubique
folicite
cu-raverat, hoc juffum divinum
neglexiffe,
tamexpreffe
tamque dilucidis verbis propoiitum, quis a
fe,
utcre-dat, impetrare poterit
?
Nonneglexiffe,
dicesfortaffe,
cum ordinaverit, vel conftituerit eum Prophetam loco
fuo, dum pallium imponeret. Fingamus itaque,
hanc
jpallii
impofitionem abfolviffe
totum inaugurationis a-«ffum*igW
)
0(
SÄ3>
»5öuiil/ ffc äderit
proeul
dubio ratioaliquä
VeJ
Cauffä,
curmandatum * uno eodemqüe temporé daturii, Elias intel« leperii proprre&- qua literam>
refpeélu duortim
Regiim/improprie autem, &
fenfu
itietapborico in Elibeö, exfe«*qtjéndnm, Sed Iiäftc
Videre
nobis non eil datum, Cef-»te non Välébit illa* undlionem Cujusquarn Pröphetse rtofi
fuiffe in ufu: vél undlioném exfernärn Prophet^? minus
eile neeeiTariämj vel ejuseemodi äliä* Proferto hoeo de Elia Oogitare, iniqvum
eil,
qui more omniumfl-delium* ferhpef fhagis äq&öritatem De* mandantis ,
quam fua ratiociniä refpexit*
Potius
concludere deceta cönfeqüetite, quod
Elias
hréc de externa unétioneintellexerit. Namqüe eum procuraVerit«
ufjehu
& Chazaéi Heges ungercnturή mandato divinoy patet e«tim, vi ejusdem mandati* unxiiTe Elif8eum5 licet
Scri-ptura S4 hunc aftum reticeat. Etenim a reticentia Scri»
j)tüf£ Si ad negationefn fei^ non ubiqüe
V,
C* vid«]oh* GlerlcuS in Com. ad h. cap* verb i5* Sc ig* Alia etjamexempla mandati divini, de negotiis fufcipiendis
ha-bemus: quie
quidem
perätfafunt
5 licet hifloria S. hftöipfa
poiiea
non indicetfåila
e. g,Zach*
VI. g 14. Quaquidem reticentia
ve!
recenfionis brevitate, voluiffe Spi* iritum S. tum ipfiScriptur#
* tumfcriptur<e
UEtöribuitonfideré, döcet Glaiiius in PhiL S. Lib· I. Tr. ΪΙΙ. Seéh'
VL
Quod
vero ad impoiitionempal
Iii attinet, de qua tiullum mandatum Dei exftat, verofimile videtur,quod
Elias hac eefernonia ufus fuerit^ primurn öccurrente
E-tifeö , in iignum vocatlonis
Prophetic®
*poftea,
juffti
divino coniirmandse per Uflclionem : deinde in iignum,
quod ordinäturus eifet
eum fuo locoProphetam^
quieoderti
Zelo, popuium idololatria
corruptunireprehen«·
deret5 pariterque caput
eilet
Schölte
Propheticoe.Deni-que> ut
figniiicäret
vocatumfuifie>
in fuumfervitium*
qvum Cöiiimttteret éi
pallium iuum
iervandum actan->ts«p
)«( &&
tandum, vid. D. Kmbbe in Hift· Prophet. Lib. I: cap. τ5·
j\iii
aliam fuppeditant rationem.vid. Poli
Synopf. C
rit.h.i. ut & Cier. in Comm.
$ X.
Cortfestiunf denique nobifcum omnes
fere
Yerfio-nes, filtern
pracftantiores &
antiquiffim®,
tumörien-taies, ut
paraphrafis Chaldaica
,& Syriaca,
tumGrseqji
LXX Intt. Vulgata Latina, aliceque, Germanica,
Galli-ea, Änglica,
Belgica, Svecana, Danica recentior
C"piendata, cetera quse propriamxs nttfO
fignifieationeni
omees iervant, Arabicam vero non moramur, quas
quidem quonam
di
vertat,nefcimus Rio
,hic
pror-Jus alieno, dum Elifseo, quantum
videmus,
promune-re prophetico regnum parat.
Noftram
quoqueiententiam
eonfirmat Siraehides in cap. XLVIII. v. Q. quum in
reeenfendis EU« rebus ge-Ris, commemorat,
tandem,
filtern refpicit, ternariam
ill
amundionem, Chazaélis,
Jehu &
Elifeei,
inIiis
verbis
: oχξίων βασιλείς
kg du*
ναπό$ομα
ml
Ώξοφήτας
διαδόχρς
μεΤ*
dvxev,
qui
un*fcifii lieges,
utrttribuertm,
0
Pr&phetas
Juccefferee
poß
te-5 utvertit
Tremellius. Hic
Ecclefiafticus
ver«*foum quod habet hift. S. 1. Reg. XIX, exprimit per
%£λμ
y:quod
quidem
propriofenfu
fignificat
ungere
de&.
Hine
undionem,piOprie
fic
diétam, nontantuminduobus Regi*
bus, fed etjam in Propheta
Elifeo
manifefte ftatuit?
nana%Aw
exantecedeutibus hie
repeti
debere,
nemo noavidet. Plures vero Prophetas quum
undos
docet ab Ertia, quorum tarnen in
S. hift.
nonfada eft
mentio,
nemo facile Elifseum,
expreile
commemoratuminloco
tioftro, 'hine expunxerit: quem
folum &
unum,pofi-£0
plurali
profingulari,
hic
intelledum voluit Grotius
in notisad h, loe. ut & Badvellusin Criticis Angl. Hine
jh&ud dubie patet,
Xeatentkaa &
explicationera
noftram
ver-) Ο f ti
verbi TOD prifco hocce & remotiori sevo adhuc puram
inaniiße & intemeratam, qualis nempe a veteri Syna¬ goga erat haufta. Loci autem hujus fenfum genuinum
qui pervertere ftudent, ope verßonum difcrepantium
imprimis Vulgatse, eique addiéforum Doétorurn, operam
omnino Ibdunt, feque gratis torquent,
prsefertim
dum etjam hoc in loco haud minus TÄχζίειν,
quam altertHebnco, fuum fignificatum proprium & ufitatißimum,.
oleo migenäi, quem in compoiitis & derivatis fervat
perpetuum fere, audaéler derogare, aliumque,pungtndiy
leniei forte in Poéta Tragico repertum» heic vero pla¬
ne alienum, vel commemorare, vel aeceptare
nitun-tur. Videfis DachfeL DiiTert. de Un&ione Elifcei Seéh
II. cap. 2. §. 3. Praeter haec adduci poilent varia Script?»
S.loca, vel explicite, vel implicite fententiam noftram
confirmantia5 nec non teßimonia virorurft eruditorum,
tum antiquioris, tum recentioris sevi, nobis faventia \
haec inter dolemus, nobis defuiße Joh. Marckii
Exer-citt. Textual citatasa CL Carpzovio in introd. ad lib.
Bibi. P-III.cap. I. §. 18, anxie licet qusefitas. Calamunt
autem heic cohibet, tum fors facultetum arélior, tum
praefentis temporis ratio, quo minus hoc nobile argu¬
mentum ultra-perfequi liceat.
Sub exitu harum meditationum, Te Summe
Pro-pheta & vere Unéle, JEfu Chrifte, in quo un&io iHa umbratilis fuum na&a eft implementum, fupplices ex
toto cordis affeélu oramus, ut oleo löetitise nos ungas,
ne in
tranfigendo
vita; hujus curriculo, oleum &o-peram perdamus; fed ut abunuantiihma donorum
tuo-rum menfura cumulati, oleoque Spiritus S. rite per*
fufi, Tibi ferviamus, ac tandem nomen Tuum,
piin fDW, in feculorum fecula celebreirus·.
I/
Tvßftantrjfimo atque
DocfffftiM
Domino
RKSPONDENTI,
Pofulari
cf
Amico fuo
Honoratijfime.
LÄudibus licet
perfe
magnoperenon
indigeat
eit
expetenda;
virtus',
aröius
qufppe
tame ηquas
31ud,
quod mihi
tecum ,jam
usqueab
ineunte
x-tåte,
interceffit amicitiae
vinculiim, voluptatem
exliterariis Tuis.inerementis perceptam ut
fignidcem,
non folum
fvadet, fed,
utDiilertationem
etjam
Tuam
peregregiam,
felieique
Minerva elucubratam,
mea
profequerer
qualicunque
laude &
prasdicatio-ne hörtatur. Videlicet nonvulgare edis heic
cru-ditionis
fpecimen; ideoque, ii,
utccepifti,
perre-xeris, nee
defuturi
funt,
qui
&
induftriam
Tuani,
&
iingtilares
animidotes, & vitas
morumqueinte-gritatem
debitis illuftrent praseoniis.
Quod fupercii,
tota ego mente opto,velit Deus
honelhilimis
Tuis
conatibus in
pofterurn
favere,
fruclusque
largiri
u-feerrimos, ut,
quemadmodum
UnfiHonem
Elifei
fåt
eleganter
jam delineaiti; ita mnneri
euidam
la-ero
γμζίσμασι
Πνευμχτιχαΐς
χΐχξυμένσς
olim
ad'mö-vearis, in Divini Nominis.
gloriam
atquepermutea;
lEccleiie
commoda.affeclu ffiaois quam