• No results found

Dissertatio gradualis de usu et abusu rationis circa revelata quam ex consensu ampliss. Facult. Philosoph. in Reg. Acad. Upsal. præside ... Erico Alstrin, ... ad publicum examen modeste defert ... Johannes Tollsten, Angermannus, in audit. Gust. maj., ad d

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio gradualis de usu et abusu rationis circa revelata quam ex consensu ampliss. Facult. Philosoph. in Reg. Acad. Upsal. præside ... Erico Alstrin, ... ad publicum examen modeste defert ... Johannes Tollsten, Angermannus, in audit. Gust. maj., ad d"

Copied!
52
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

Aufpice & Duce DFO!

DISSERTAT10 GRADUALIS,

Dl.9

üsü ET abusu

ration is

circa

REVEL ATA;

Quam«.

Ex confenfu Amtiijf. Facult. Phi-

lojoph. in Reg. Acad. UpJaU

p r E s i d e

Admod. Rever. & Amplijjimo V1RO,

mag. e r i c o A L STRIN,

Log. & Metaph. Prof. Reg. & Ord.

publicum examen modeHe dej ert

Alumnus Stieglerianus

Johannes Tollsten,

4NGER MANNUS.

In Audiü. Guft. Maj.ad diem /tfFebri

A. MDCCXX VIII.

Horis ante meridiem folitis,

UPSAU/E > Literis W e-rnrp.^anis.

(2)

Vraclarjffimo VIRO, g Reg. Acad. Upfaiienfis

VIGE-BIBLIOTHECARIO g

Laudatiffirno, c;

Mag.MATTHIvE mf/ ®

Fautori Exopcatiflimo.

%Acit Favör Tuus, Pra?- clariffime D:ne, in me

planefwgularis, ut in De*

cus hujus opelhe , Nomen Tu u m ad- *

ponere heic audeam ,mihi & multis ali- '

is per quam amabileT Jure etjam fuo efflagitat Tu a facihtas prorfus lauda* §•

bilis, ut publice jam tedier, quoammo

a me excipiatur, graüjfimo nimirum §•

pio. Accipe igitur, Prasclariflime

Domine, ferena fronte, ut me femper §•

foles, munus hoc qualecunque, in pi-

gnus jincer<e amiciti<e> <eque ac ob jer* k

vanti<e perpetu<e. Pro Tua , Tuo- rumq} omninm incolumitate érfucces- * fu> vota femper nuncupabit cahdijima jp

PräsclarifT. Nominis Tui

Cultor oblcrvantidimus

JOH. TOLLSTEN.

(3)

e- M ]e-

ifj- ««$•

%» §•

w

M-

le

?r §.

i-

7.

§■

5.

5.

Z iK /.

Membrum Prius.

SVMlplg.

I. Viam ad relrqua dieenda parat.

II. Ration is examinat.

III. Vocis Revelati homonymiam ex-

pendit.

IV. Rationis Objeflum, res fuper-

naturales, ponit.

V. In art. mixtis plurimum v alert rationem, ut eviBum, pråfupponit♦

F/. Rationis ußm in art. pur is ad-

(Iruit.

VII. Statum qudsßionis format.

VIII. Deleäum Principioram ratiO'

nis inftitmt♦

A §. /X.

(4)

2 De Usu et Aeusu Rat.

IX. Rationem in ifyyyjasi necejjari-

am ejje evincit.

§, X. In covfirmando & confutando

fuas rationi ejje partes, ftatuit.

§. X/. Modum m rebus controzerfis fe gerendi, rationi pr#fcribit.

§, XI1. Ration is hoßes in arenam pro- ducit,

§. XIII. Veritatk /implkitatem con-

firmat.

§. AK. Rationis veritatem ac reäitm

dinem probat.

§. AK Caußas rationis errantis aperit.

§. XVI. Ut errores Uli evitentur, Jalu-

bria conßlia (uggerit.

§. AK//. Regulam Carteßi coronidis lo -

co (ittity & membro priori imponit

§. I.

(5)

circa Revelata.

§• i. Prooemialis.

Ulcre, pro morö

fuo, différitCicero, dum in hunc mo

dum alicubi loqui-

tur : Qtii fe ipfe no- rit, primum aliquid fentiet fe habere

divinum ; tantoque mutiere , Deoqtie femper dignum aliquid <fcr faciet,

fentiet; <&* quum fe ipfe perfpexerit,

totumque tentarit, intelliget quemad-

modum a natura fubomatus in vitam

vener it , quantaque inßrtmenta ha-

beat ad obtinendam adipifcendamque fa •

pientiam a). Eft itaque non jucun-

da lolum, verum & utiliffima, im-

mo perquam neceftaria fui ipfrus Tognrtio; fruftra namque deiuda-

mus in rerum extra nos pofitarum

occulris qualitatibns perveftigandis,

ubi nos ipfos, noftramque animi praeftantiam ignoramus. Quum«#

A 2 ve-

a) Lib. i. de leg.

(6)

4 De Usii et Abusu Rat.

vero pars noftri nobilior, mens vl-

delicet, faltem a priori, nobis-

metipfis fit ignora, a pofteriori et- jam haud taro, & in multis, expe*

rientiå tefte, hallucinemnr 5 ardua fi qua alia, res eft, rationis circa revelata, cujus u[um par i ter a c abu- fum hac traéfcatione, bono cum Deo, oftendere conftituimus, certos fi- gere iimites. Nolla itaque de re^»

majori cum cautelå, majorique cir- cumfpeélione, quam hic philofo- phari oportet. Nusquam etjam x-

que facile, ac hic impingitur, ubi

inter duo praecipitia tenere medi¬

um, prudentiae eft plane fingularis.

jQuisquis hic lahitur, lapfu tant o gra- viori rutt, quanto faßigium , ex quo decidit, eft fub'imius: non enim in

maximis er rat ur, niß maxime , ait D,

Ger. de Vries b) In id ergo eo

magis nobis incumbendum, ut u-

fum rationis in divinis nec jufto la-

tius extendamus, nec ar&ioribus, quam

b) In Exerctt. rat. §. 3.p 3.

(7)

circa revfxata, 5

,

quam par eft, includamus rermi- nis. Quod dum in fummi Numi-

nis glonam, 6c emolumentum qua- lecunque proprium , pro modulo ingenii periequi tenraverimus ,

DeumT. O. M (uppiices roganaus,

dignetur nos ducere, ne a via 6c

lineå ab ipfo inverbo revelato fixa,

aberremus ; fuftentare , ne cada-

mus ; illuminare, ut praDcipifia_ji videamus! Tuum etjam eft C. L.

eum, quem foles reliquis bonis ex-

hibere, nec nobis denegare favo-

rem, 8c éequiori tua interpretatio-

ne malevolorum, fi qui fuerint, ho- minurniniquae occurrere cenfurae.

$. IL *

Quum exiftimemus, Vocabula, DifTertationi huic praemifta , ex communi fairem ufu, cuivis e(Te_j notiftima, nobis non vitio verti ar-

bitramur, fi fingula definire fuper*

fedeamus. DixifTe fuftxciat, vocem

A3 rif-

(8)

6 De Usu & Aeush Rat, rationis vel fubjeflive (umi pro facul-

täte ratiocinandi; qua? cotum o- perationum intelle&uabum comple«

xum

,

in latiori Hgnificatu , fimul

includit. Vel objeäive pro princi- piis natura notis, feu communibus

iilis notionibus, qua; veritatum per fe notarum nomine vulgo veniunc,

8c conclufionibus ex his legitimä fequelå dedu&is. Ha?c principia_»

audiunt etjam lumen rationis, &

qu£ cum iis connexa? (unt verita-

tfes, a ratione quoque diäitari, v ei

rationis diäamini convenire die un tur.

Hac duplici probe obfervata ratio¬

nis aeeeptione, plurima? tollenrur_»

difficultates, qua? nobis alias baud

parum faceflere pofTunt negotii.

$. in.

Admittiü etjam Vocabulum Re- velationis, ut & ejus homonymiam paucis expendamus,varias aeeeptio»

nes. In (enfu latijßmo qua?vis rerum

oeeui-

(9)

circa Revelata. 7 occultarum manifeftatio dici poteft

revelatio, adeo ut &earevelata efle dieantur, qua? ex xcivaig ivMoiaig^ &

per naturam nobis irmotefcunt;

ficut Jo yvco<rov 75 QsS gentilibus a Deo revelatum efte dicitur c). Spe- ciahus, & ufitatius adhuc fumitun^

pro revelatione Dei gratiola, per

verbum fa&a, quemadmodum xoc-

ca ypaty?} Ssoxvev^og au dit d). Spe-

cialijjime vero pro manifeftatione

divina de abftrufiflimis fidei Chri- ftianae myfteriis, ut accipitur a_j Paulo e). Ultima hapc vocis acce-

ptio in primis a nobis heic attea- dicur /).

5. IV.

Rationis itacjj conftituimus obje*

äum

,

res

,

& in modo revelatio- nis, & entitate (upernaturales ,my- fteria nimirum fidei. Ratio quippe,

A 4 licet

c1 Rom. 1. v. 19. d) 2 T im. 3. v. 16.

é) Rom. 16. v.2 6. conf. MatthAI

j) J. Jd. Ofiandr. lyß: ih. pjn, 15.

(10)

4 De Usu et Abusu Rat.

vero pars noftri nobilior, mens vS-

delicet, faltem a priori, nobis-

metipfis fit ignora, a pofteriori et-

jam haud raro, & in multis, expe*

rientiå tefte , hallucinemur; ardua

fi qua alia, res eft, ratiom circa revelata, cujus ufum par i ter a c abu- fum hac traétatione, bono cum Deo, oftendere conftituimus, certos fi- gere iimites. Nuila itaque de re^

majori cum cautelå, majorique cir- cumfpeéHone, quam hic phiiofo- phari oportet. Nusquam etjam x- que facile, ac hic impingitur, ubi

inter duo praecipitia tenere medi¬

um, prudentiae eft plané Angularis, jQuisquis hic labitur, lapfu tant o gra- viori rutt, quanto faßigium , ex quo

äecidit, ett fub'imius: non enim in

max imis er ratur, niß maxime , ait D.

Ger. de Vries b) In id ergo eo

magis nobis incumbendum, ut ?/-

fum rationis in divinis nec judo la-

tius extendamus, nec ar&ioribus,

quam

b) In Ex erc it. rat. §.3\p 3.

(11)

circa Revelata, 5

,

quam par eft, includamus ^ermi- nis. Quod dum in fummi Numi-

nis glonam, & emolumentum qua- lecunque proprium , pro modulo ingenii perfequi tencaverimus ,

DeumT. O. M. (uppiices rogamus,

dignetur nos ducere, ne a via &

lineå ab ipfo inverbo revelato fixa,

aberremus ; fuftentare

,

ne cada-

mus ; illuminare, ut pra?cip!fia_j videamus! Tuum etjam eft C. L,

eum, quem foles reliquis bonis tx- hibere, nec nobis denegare favo-

rem, & cequiori tua interpretatio-

ne malevolorum, fi qui fuerint, ho- minuminiquas occurrere cenfurae.

§. IL 1

Quum exiftimemus, Vocabula, Diftertationi huic praemiffa , ex communi faltem ufu, cuivis efte.j notiftima, nobis non vitio verti ar-

bitramur, fi fingula definire fupera

ledeamus. Dixifife fufftciat, vocem

A 3 ra-

(12)

6 De Usu Sc Aeush Rat.

rationis vel fubjeflive fumi pro facuN

täte ratiocinandi; qua? totum o- perationum intelle&uahum comple«

xum

,

in latiori fignificatu , fimul

includit. Vel objeäive pro princi- piis natura notis, feu communibus

illis notionibus, qua? veritatum per fe notarum nomine vulgo veniunt,

8c conclufionibus ex his legitima:

fequelå dedu&is. Ha?c principia_.

audiunt etjam Jumen rationis, 8c

quas cum Iis connexa? funt verita-

tfes, et rat lon e quoque diäitari, vel

rationis diBamini convenire d i c u n t u r.

Hac duplici probe obfervata ratio-

tiis aeeeptione , plurima? collentuiL>

difficulcates, qua? nobis alias haud

parum faceflere pofTunt negotii.

$. III.

Admittit erjam Vocabulum Re- velationis, ut 8c ejus homonymiam paucis expendamus,varias aeeeptio»

nes. In fenfu latijßmo qua?vis rerum

oeeul-

(13)

circa Revelata. 7 occultarum manifeftatio dici poteft

revelatio, adeo ut &earevelata efle dicantur, quae ex xoiväig ivmäig, Sc

per naturam nobis innotelcunt;

ficut lo ywcoy 12 QsS gentilibus a Deo revelatam efte dicitur c). Spe¬

ciales , Sc ufitatius adhuc fumitun^

pro revelatione Dei gratiola, per verbum fa&a, quemadmodum iix-

cot ypctfy/j §-£Q7tvsv<rog audit d). Spe- ciahtfiwe vero pro manifeftatione

divma de abftrufiflimis fidei Chri- ftianae myfteriis, ut accipitur

Paulo e). Ultima haec vocis acce-

ptio in primis a nobis heic atten- ditur /).

j. IV.

Rationisitacjj conftituimus obje-

dum

,

res

,

& in modo revelatio- nis, & entitate (upernaturales ,my-

fteria nimirum fidei. Ratio quippe,

A 4 licet

c\ Rom. 1. v. 19. d) 2 7 im. 3. v. 16.

i) Rom. 16. U26. cottf. Matth.II v*z$.

f) conj. 7. Jd. Ofiandr. fyß\ th.p.m. 15.

(14)

g D£ Usu et åbctsu Rat.

licet in rebus divinis,mvz, Bulta,

corruptaßt, manet tarnen ratio, i e.

ea facultas , qua homo cognofcit & ju -

dicat: adeo qmdem, ut homo nihil

omnino, quale illudcunque fit, co~

gnofcere &1 judicare valeat, /?/// per

rationem fuam, tanqunm medium, or - ganon, ^ inßrumentum omnis cp' gnitionk. Quam ob rem ipfee etjam res divm<£, myfteriaque, i;? quantum co-

gnofci poßunt ? non ahter , r$«

omnis cognitionis organo, cognojcuntur g).

§. V.

Ut vero clarius conftet, quis

fit ufus rationis in rebus fuperna-

turalibus

,

& myfteriis divinis, fei«

re juvabic articulos fidei non fub

una confiderari ratione , (ed in_.

Turos communiter, 6c mixtos. a-

pud Theologos difpefci. In rnix- tis, & qui ex lumine natura, prae¬

ter

£) Budd- tb. Mor. /7,51.

(15)

circa Revelata, 9

ter reveJationem, quodam modo cognofcuntur, fufrragandi teftandi-

que jos habere raclonem, ut cer-

tum evi&umque pr^fupponimus.

Licet enim per revelarionem plenif-

(ime innctefcant, & ea propter_>

illis fides uniceNfit habenda h); äli- quando ramen, & re ita poftubn-

te, (uum Judicium etjam addi re_»

potefl: ratio. Pojjunt, aitR. D. Gerh.

ad poflerioris genens qu&fliones (i'o- quitur de ils , ad quarum aliquan-

tam notiriam fuis viribus aflurge-

re poteft intelle#us humanus) con*

firmandas , argumenta adferri philo- fopbica , non quidem ex necejjüate, quafi theolog}a ex proprio fuo princi •

bio illas fufficienler c on firm are neque-

at, fed in Ttepxciciq, ut evidenter ad-

pareat, non jolum lumen gratis , fed

et]am lumen natura ad eas percipien¬

das quodam modo pert inger e; ne c pri-

mar 10, quafi potijjimum probat i on is ro- hur in philojophicis illis argumentis

»

A 5 con -

h) conf. Calov.Jyft, tb.T.i,/>.773.

(16)

i o De Usu et Aeusu R at.

cm fißat, Jed (ecundario, & minus

principaliter. &c. /).

§. VI.

In Articulis vero Puris, 6c qui

nnice per revelationem innote-

fcunt, ration'i etjam fuus conftat

u{us. Ubi ad meliorem rei intei- Ie&um in memoriam revocanda_j

venit duplex illa in fuperioribus

obfervata rationis acceptio. Si ita-

que pro facultate fumatur ratioci-

nandi, neminem inveniri cenfe-

mus, qui eam, etjam a myfteriis, cupit eliminatam , nifi qui fimul

fe ipfum ad beluinam förtem velit

detruium. Quum enim nihil, quid- quid demum illud fit , cognofce-

re, intelligere , 6c credere valea-

mus

,

nifi mediante hac rationis facultate, facile evincitur fidem. <&*

quum ab homine fufcipitur, & pofl-

quam

i) N. Ved- rat. th. h 2. c. 17. p. 332.

conf.Muj.deuju pr.p.jy^.

(17)

circa Revelata. ii

quam jujcepta eil, rationis ufum non adjpernari k). Repugnat etjam ali- quid ab homtne credi, tarnen ita fupra caftum human# rationis pofitum ejje , ut nullatenus ab ea cognojci que - at l). Tenendum ramen omnino eft, quod non per fe ad faluta-

rem myfteriorum cognitionem , Sc

fiducialem äffen Tum illis pneftandü perringere poffir ratio ; has enim

partes Sp. San&o, per verbum illu-

minanti, unice deberi, ex facris

novimus m).

J. VII.

Si vero rationem pro princi- piis accipiamus, qua? philofophus

certis axiomatis , Sc regulis ex-

hibet, res altioris eft ind3ginis, 6c

cautius incedendum. Ut tarnen fla¬

tus quaeftionis percipiatur, prsemit-

ten-

k) Huet. Q. ^Alnet. 1.i. c. 3. />.33.

I) Aluf. de uf. princip. Li. c. 14,/M 30.

m) conf. Meifn. ph. fobr. de ufi ph. in

th. p. 19,

(18)

i2 De Usu et Abusu Rat«

t ndum cenfemus, non hic qu^ri,

an liceat philofopho princfpia »

rationis adhibere ad examinandos fid;i articulos, fuaeve cenfur^ fub<- j cere myfteria? Vel, an verbum.*

D :i ad fua? rationis trut'mam que-

au exigere? Hj2C enim,ut alia plu-

rima, ad rationis merito referimus abufum» Hoc tantum in praten ti-

arum qurritur, an nimirum ratio¬

nis principia, in feniu Scriptura?

Sacra? genuino, circa n yfteria <5c

res mere Theologicas, eruendo,

confirmando , & aliter fentienti- bns convinccndis ac refutandis, u- ium aliquem pr^ftent Theologo ? Quod nos affirm3re non veremur,

& in fequentibus ftricftim oftende-

re conabimur.

§. VI II.

In antecedum autem monen-

dum eft, non principia quaevis ra¬

tionis hic promifcue å nobis admit-

ti i

(19)

circa. RéveIåtä. i-%

ti, fed illa duntaxat, quae forma-

Ii a, univerjalia 5 <3c orgamca audi-

unt n). Haec ipia, ut in dilciplinis

omnibus locum habenc

,

ita etjam Theologo üfum praeftatit eximiurn:

Nam fine its neque fen j um vocum e-

ruere

^

neque connexiones, aut confe- quentias percipere poj]umus% autdifcwr- [umnliuminßituere o). Diligenter ita*

que obfervetur , ne ad res meré fpirituales, <3c omnem captumhu-

manum rranfeendentes, quales funt myfterium Trinitatis s incarnatio- nis,&c. applicenturprineipiarario-

nis, qua? ad res tantnrn naturales

le extendunt,& qua? exnotlombus

fibi notis noder formavit intelle&us.

Qua neglefta cautione, in Philo fopbta

commtttitur faljum , in Theologia, jt ei ingerantar ^ ingeneratur heerefts: Sic-

iit in de omnes tllae hare [es , quacun- que ex Thilofophia in Tbeologtam tra- dufi<g

n) conf. Mit f. p, 304. ér Budd. tb.

mor,p.^t o)Calov/fyß.tb,T,i. />,35g,

(20)

i4 De Usii et Abusu Rat.

dudla jimt, y«0 acceperunt vel exor •

,

vel incrementa

,

quando audio-

res earum

,

nimium confijt naturalis principii univerfalitat't, caliginem in-

telledlus preetulerunt fcripturee clari-

tati p ).

5, ix.

Adftru<fta paucis principiorum

rationisin difciplinis omnibus, ade*

oque 6c Ipfa Theologia, utilitateL*

pariter ac necefiftate ; procedimus

ad indagandum eorum ufum in_.

ijryyrjosi, feu in eruendoSacrae Scri-

pturae genuino, circa myfteria, ienlü. Ut notiftimurn ex lyftema-

tibus theoiogicis prsdupponimus,

non omnia myfteria , & articulos fidei ariloXejrsl) & expreftis verbis in

Sacra Scriptura exftare, ied efte et-

jam, qui xujä owaxoAtlSqrii/, & per bonam cönlequentiam inde elici-

untur q). Prioris ordinis myfteria,

quum p) Rudr.pb. th.p. m. 158- §.4, q) Conf.

Rudr.pb.th.p.m, i%*(eq.

(21)

CIRCA REVELATA. 15 quum fecundum literam inveniati-

tur exprefTa, ex fe irrefmgabilem

habent certitudinem, ér probatione non egent, nifi übt de fenfu verborum Iis

oriatur r). In pofterioribus au»

tera eruendis adhibenda utique funt principia Logica leu confequen-

tiarum

,

ut per difcurfum ex noti«

oribus venemur ignotiora. Taceo linguarum originalium peritiarn,

& regnlas hermeneuticas, fine_»

quibus interpres alicujus fcripturae,

live lacra?, live alius cujusvis, of¬

ficio fuo rite defungi non poteft.

$. X.

Nec raro evenit, ut Uli etjam ipfi, qui Sacra; Scripturae agnofcunt certitudinem, litem conteftentun-, de genuino verborum fenfu, & de

vera eorum interpretatione. lüde

v'tdemus

,

quod omni £tate eccleft# Do

Acribus luper articulis, & myfler tis

fideiy

r) Muf. de ufu princip, p. 92.

(22)

16 De Usü Sc Abusu Rat.

fidel, cum heereticis depugnandum fué - ri

,

qaibus nee nunc quidem per Infer - nalis (erpentls technas quietis effe licet*

Übt jane fequioris partis fedatores né*~

gant, vel oppugnant, quod ab ortho -

doxis ex Scriptura Sacra probatur, quod Scripturam non habeant pro in- faüibili, /ri quod putent do^ma ilhid controverfum in Scriptura Sacra non contineri, 7/07/ /o//de ex ^ />ro-

po(]e s). Hinc per ratioci-

nium mentis ex ipfa Scriptura Sa¬

cra probatio eft inflituenda, oilen-

dendo ftnfum ailati di$i hunc effe 6c non alium, hanc do&rinam 6c

probationem efTe c on Formern verbo

Dei 6cc. Ubi in locis Sacrac Scriptu¬

ra intef fé conferendis, in fyllo- gifmis conficiendis* in vefitäte as-

ferenda, 6c falfitate interpretatio-

nis, 6c ratiocinationis contrarias re- Futanda 6c expugnanda, infignis confpieitur rationis ufus t). Verbo:

Tam

s) Muf l 1. c. 11. §. 12. p. 93, feq.

t) conf. Héereb. melet. ph.p. 369. ^

Meifn. ph. fobr, gen.p ,29. feq.

(23)

circa Revelata, 17 Tam in ponfirmando, quam con- futando

,

non utilis modo, verum 5c neceffaria ett ratio, in quacun- que eam accipias fignificatione.

5. XI.

Ubi autem modus conciliandi

svmio(Qctvéictg, qua? in Sacra Scri-

prura aliquando occurrunt, ratio-

nis fugit acumen, non ftatim vel

arguat Scripturam contradiéHonis, velTheoiogiam inter 5c Philofophi-

am aliquam comn inifcatur pu- gnam. Utroque enim modo quum

graviter erret ratio, a?quum eft,

ut inträ limites fibi pr^fixos fe con- tineat, 5c memor iit fua? irnbecilli-

ratis, quod fi fuo non fat is facit' officio

ht eruendis verum natur ahmt caufjis,

qti£ t amen (pheera ejus contweri quo•

damm od o videntur, quid fibi in ccele- flium, divinarumque verum negotio, decidendisque majoris momen t i contro-

verfiis , tuto promt (er ii uj. Abfit ita-

B que

ii) Wolf, Manich&ifm.p. 353. §.11.

(24)

i8 De Usu et Abusu Rat.

que per omnem modum , ut adpa-

rens illa diflonantia veritati ali- quam adferat fufpicionem falfi. In*

cautus nihilominus quorundam fuit

clamor, qui quum putarent, fe ex adverlariorurn laqueis non aliter expediri poffé , huc quafi ad a y- lum fereceperunt, utdicerent, mul-

ta efie in Philofophia vera , qua?

falfa lunt in Theologia, & contra.

Iis, quorüm intereft, vindicias re-

linquimus Scriptura?, qui ejus au-

öoritatem cenentur omni modo ha¬

bere fartam te&amque. Noftrum

interim erit, qua fieri poteft brevi-

tate, oftendere, non nifi fimplicem,

unamque efle in utraque difciplina

veritatem, nec non Rationem ac

Revelationem amice confpirare, aut laltem inter fe non pugnare.

§ XIL

Ne vero aérem verberare, &

iine hoftibus pugnare videamur, in

are-

(25)

circa Revelata. ip

årenam producendi funt adverfarii,

inter quos ordinem ducit Dan, Hoff-

mannus, Prof. quondam Helmfta-

dienfis , contendens Philoiophiam

pugnare cum Theölogia, adeo ut

quod verum ftatuatPhilofophia, ut faiium rejiciat Theolcgia, & con¬

tra x). Cum illo factunt novelli Propheféé, Sc theofophi plurimi, proclamantes Philofophiam terre-

nam, animalem, diabolicam, ve- ra?que pittati noxiam y). Suht^»

ex nortratibus

,

utpote Lutherus, Chemnicius, OOander, &c. qui e- jusdem erroris cenfentur rei, ju-

dice quidemNic. Vedelio z). Sed

B. Lutherum ab hoc crimine vin- dicat D. Calovius a). Et quemad-

modum Auguftinum benigné in¬

terpretatur ipfe Vedelius; quod fci-

licet dum myfteria fidei contra ra-

B 2 tioném

x) confr. Btflii Didion. T. 2. p. 1158.

Jeq. y) conf. Calov.lyß.th.T, 1.p,67,6 8.

z) Ration. theol\ l. 3. c. 2 />-343/^.

0) T.i. Jyfl.tb.p. 6g.

(26)

20 De Uslt et Aeusu Rat.

tionem efFe dixerit, exiftimet eutn fumfifTe 7o contra non proprio, pro adverfis & contradicentibus, fed abufive pro diverils & dilparatis»

ut idem ei fit, ac praeter vel jupra;

qupmodo 7T#pa (pvcriy commu nirer

vertiturRom. XI. v. 24.^): ita me- rito a Vedelio poflulamus, ut ea- dem benignitate & cequitate ufus

fuipTer erga fummos illosViros, mo¬

do nominatos. Quod autem prio¬

res illiram acrirer in Philofophiam

infontem inve&i fint, exinde fa- ftum merito conjicimus, quod vel

earn Theologiae judicårint effe con-

trariam, vel erroneam, auc faltem ejus ve'ricatem dubiam ; ut in illos

Idplicari poffit illud Paulinum: ffi-

Xqv lyjzcu ax/. 8 xaT hiyvwiv c).

5. XIII.

In horum quominus tranfire

queamus caftra , (vadere videntor

fortiter

b) cfr. Rat th.l.c.p. 354. c) Rom,

10. v. 2.

(27)

circa Revelata. ix

fortifer (equentia. VerumTern per

confotiat vero

,

ac!eo uf quod vcre

'verum est, kl nulio loco

,

<£r tempore

millo, & in dtfcipVna milla pole fl ejje faljum d). Hoc probamus i. a c aus -

ja effici eilte Veritätis Den, qui ficut

unus eB ejjentia, ßc & und ejus eB fententia. Si itaque per rationern,

qua? obje&ive accepta , auguftidi-

ma veritatis appellatione mtignitur

Rom. i: 18-25. aliud plane, & con- trarium nobis manifeftaret Deus,

quam quod per revelationem tra- dic, fibimetipfi eilet contrarius ;

quod abfurdum non minus, quam

impium eft dicere. 2. Ab ipfa ve¬

ritatis natura3 Verit as enim cognitio -

ms eB c onformit as mtelledus cum re¬

bus. At vero res omnes funt vera es-

fentialiter per convenientiam cum in-

telleBu divino. Quam ergo necejfaria

eB & immutabilk confbrmitas rerum

&■ mtelledus divini, tam necejfaria eß

& immutabilk conformitas mentis &

B 5 rerum

d)Meisn,ph.fobr. Q. Metaph.p.y 33.

(28)

22 De Usu et Abusu Rat.

verum in veritate cognitioms: quocir-

cat qui duplicem facit veritatem cogni-

t

tioniS) müiabilem dicit mtelleftumDei e).

3. Denique ab objefio Sc fine Theolo¬

gie & Philofophiae : utraque verfa-

tur circa lä ovjot

,

jy la frsovla utraque

etjam ß>edat hominisjeiicitatemf).

- ■ ' ■ \

5. XIV.

Ratwnis quoque, in abflrado.

Sc fecundum ejjentiam confiderate,

veritatem, redtitudinem , ac cum_>

revelatione congruentiam , fequen-

tibus adftruébm volumus rationi- bus. 1. Agnofcit ratio Denm au- öorem

,

a?que ac revelatio , quod

Sc fanioribus innotuit Erhnicis, qui

fiullum unquam a Deo munus, philo(0- phta prceflabtlitts , mortalibus collatum

dixere g) Nid igitur Deum alter-

utro modo nos fallere velle quin"

Sc fibitnet ipli contrariari, ad-"

tnirtere

~e) Ca lov Met aph p.m 343. / ) He-

erh.66. $.6. g)Heereb.p.i66§. g.

(29)

circa Revelata. 25 miftere voluerimus, ftatuendum"

omnino eft

,

nec rationis

,

necfi u dei lumini pofife (ubefTe falfum;"

adeoque neque fieri pofie, ut e u

jus, quod reéldB rationis lumen"

fuggerit, oppofitum re vera fug-"

gerat divina revelatio h). 2. Com-

mendatur nobis ratio in facris paf- fim, ut vera nos docensi); quasfi

per lapfum ita effet obfcur2ta, ut

in rebus divinis continuo failere- tur, vel revelationi repugnaret, nunquam ad ejus ufum hortatus

fuiffec Spiritus Sanftus, quin po-

tius ut rem noxiam prohibuiflet.

3. Ecclefiae Dolores prifci parti-

culam divinae veritatis avulfam,5c valium veluti Theologice , fa?pius appellarunt Philofophiam k\

B 4 $, XV.

h) Ger. de Vries p. 487 §■ 1?. /)

conf. Ep 44. v. 19, 20. c9*c. Im. 12.

v. 57. 1 Cor. 1 i.d. 14. c 1 $:v. 35.

k) Calov\ in prol, etd th. p. 72.

(30)

54 Öe Usu 6c Aeusu Rat.

$. XV.

Fatendum tarnen efl:

,

ratio-

nem in concreto, 6c (ecundum ex-

iftentiam fpe&atam , graviter faepe

errare, quin 6c revelationi aliquan- ,

do effe; contrariam , ut pluribus

oftendit B. Meisnerus/). Nam_*

quum ex amore proprio 6c affe&i- bus, falfisque prasjudieiis abrepti,

aut nobis fingimus principia falfa,

aut vera male adplicamus; mirum

non eft, quod fallamur , 6c diverla

ratione aga mur in prasceps. Etfi e- nim perfe verum atque cer tum efl, in«

quic B. Schomerus , ( loquitur de

lumine natura?) quippe ab tllo audo-

re profedum, qui fallere non poteft;

anceps tarnen redditur abufu, .quum vitils hominum optimi colores obducun-

tur

,

ut tpjt deinceps inter id , quod I

reda ratio docett & animus concupi- |

feit, dißtngvere nejcii, alt am, quam

Spiritus Sandi eß, concluftonem inde

eli- h

/) Vhiloj. lobr. Q. Metaph.p. 994, feq.

(31)

CIRCA REVF.LATA. 25

eliciant, cujusmodi foctvoictg in idolo- latris carpit Paulus Eph. 2. u. 3, cfr.

2. Cor 10 v. $. m). Atque hmc"

contingir, ut lumen rationis aliud44 quid nobis fuggerere videatur

quam quod fuggerit divina re«

velatio «), Hunc interim ratio¬

nis errorem, & hanc iilius cumre- velatione pugnam, non ipG rationf, ejusque prineipiis veris, fedhomi-

nibus eå abutentibus, & falfa pro veris arriprentibus ut adfcribamus,

110s adigic rationis prseftantia,

§. XVI.

Hos fi evitare cupimus fco- pulos, ita philofophari convenit, uc alteroquaii oculo ducem fequamur rationem, altero vero veneremur revelationem

,

ne fic fecuri fnce- damus

,

quafi nulla efTec, cujus aliqua fhilofopho fit habenda ra-

B 5 tio,

m) IheoL Mor. c. i. p. 17. n) Ger.

de Fries Exercit.rat. jfr. 4 8 7.

(32)

26 De Usu et Abusu Rat.

tio

,

revelationis veriras. Nemo , mfi vel revelationis omnino expers vel profanas ejnsdem contemtor, philofo- phari je rede putabtt ad perfedionem

natur#) nift certus fit, Je tut o philo - fophari absque pr#judicio grati# o).

,,Famula praeter ea efto Phiiofophia,

„non domina; miniftra, non ma-

„giftra; (ubfit & profit, non praefit,

„minime vero obfit p). Purgetur

ratio a pr^conceptis opinionibus, Relegentur in exilium inordinati

omnes affe&us, ne ftudio volun-

tatis rationis antevertamus judicia«

Adh&rere difcat Scriptum au&ori-

tari, uc pro vero habeat, quidquid

feit eam docere. In rerum diju-

dicatione non agat inconfideratej

ac fernere

,

fed res utrinque pon*

deret fufficiente ac iedulo exa- mine. Exulent nobis denique hu¬

mana nomina & aljorum auöori-

tas , qui folis Dei oraculis noftra

fub- o) Ger deVries p.480. §.6, p) Rudr,

m pr#f. ad ph, theol.

(33)

circa Revelata. 27

fubmittere ftudemus phiiofophe-

mata. His , & aliis probe obfer-

vatis

,

rationem habebimus re&am,

& revelationi reconciliaram , (al¬

tem non repugnantem«

§. XVII.

Coronidis loco, digna cenferi

debent verba Cartefii qua? adferan-

tur, quurn maxime hucfpe&ent,

qua? erjam Ger, de Vries ad un¬

gvem examinat, in Omnibus adpro-

bat, 6c ut Philofophorum infigan-

tur memoria?

,

incuicat, non mi¬

nus ac ipfé ea incuicare voluir au-

$or. Praeter cetera autem, inquit

Carte (i us q), memoria noflra pro

funmia revuia efl vrfirendum, en* qua

ii ob ii a Deo revelata junt, ut omni-

um certijßma eße credeuda: & quam*

vis forte lumen rat ton k quam maxime

clarum & e v idens, aliud quid nobis !tig¬

gerere videretur, foh tarnen auäorhati

divi-

q) Princ. philo foph. P. l art. 76.

(34)

28 De Usu et Abusu Rat,

divin£ potius, quam proprio noßro jtt eße adbibendam r). Foren t

& alia non nulla in membro hoc

priori expendenda; verum bre-

vitati litantes, ad membrum pro- peramus poßerius, ubi paucis rå¬

ttorns circa revelata aperiemus ab*

nfum.

Membrum Pofterius.

Xvvoipig

§. 1. Rationis ldololatras adducit.

§. II. Eorum enumerationem continuat.

§. III. De eorum conqueritur impietate.

§, JE. Fidem exulare, ubi dominatur Ratio, oßendit.

§. V. Eos, qut myflerium Trinitatis ex

natura eße demon ßrabde contejidant,

r) conf. Jaqueloti conformite de la

fot avec la raifonp. 273.

(35)

CIRCA REVELATA. 29 FI. Ethmcis> etjam jamoribus, hu- jus myflerii ex natura notitiam

denegai.

§. Z7//. lllud tarnen ßmilibut pcße ex

plicari ajjerit.

§. Z7//. Ratmris ojores tangit.

/X Totum negotium voto claudit.

§. I.

QUi tuntur, Rattone duplicis in rebus fidei abu- (unt generis;

vci enim nimium, vel parum aut nihil tribunnc rationi. Prioris ge¬

nens func, qui eam , ejusque-j principiorum certitudinem ,auc fu-

pra revelati'onem extollunt, auo pari in pretio cum ea habent. Ad

ilios nnerito referimus Scholafticos

cum Pontificiis reiiquis, Socinia- nos,Ca{vinianos,&c. qui,rationem

pro principio aflumunt fidei, finon

verbis & theoretice

,

re tarnen-»

ipfa & praétice j adeo ut myfteria

etjam

(36)

3o De Usii & Abusu Rat.

etjam divinaad decempedam fua*ra*

tionis metiri non vereanrur. Axio- matisinftar apudeoseft: Quidquid

cum ratione convenit, uc verum eft recipiendum , quod aüfem dis- convenit, ut falfum rejiciendum s). »

lnde efjam eft, quod pleraque fidei myfteria propterea rejiciant, nec

ut vera accepcare velint, quando- quidem nihil iis fimile in fuis in«

veniant ideis, & ratiociniis pra- vis t). Religionis Calvinian« for-

tis propugnator Nie. Vedelius iti

eo quidem multus eft, ut evincac prineipia rationisuon admittia Cal-

vinianis

,

niß ut inftrumenta fim- pliciter & per fe neceftaria , ad

eliciendam conclufionis ac corinc-

xionisTheologien veritatem; quä-

tenus tarnen re ip(a axiomatibus phylicis myfteriorum metiatuL> 1

fub

j) coiif. Meifn. ph. fobr. gen. p.

42. & Heereb. welet. ph. p. 219. 4>

t) c011 f. Ca lov. Jy(l• th. J.irp,^6i. jeq.

& Budd. th. Mor. p. 54.

(37)

CIRCA REVFL^TA. 51

fublimitatem, propria c^dit vine-

ta

,

& oleum arque operam per-

dir, ut vere de eo dicatur:

Quant0 plus graditur, tanto longin- qitim errat a).

§. 11.

Quem prcEterea fugere poreft,

quam peftilencißima,in confemtum myfteriorum, congeßerit dogmara

Bened. Spinola , in tra&atu Theol.

Politico ? Quis nefcit, quam no- xia Thon?. Hobbefius Leviathani, aliisque fuis fcriptis paflim inieru-

erit ? Quem latent , qua? tradun-

tur ab au&ore anonymo exercita-

tionis paradoxe de PhilofophiaScri-

pturaf interprete ? cujus tarnen au-

&or communiter eße putatur Lu-

dov. Mejerus, Medicus Amftelo-

damenfis. Quorfum, qüsfö , haec

tendunt fcripta nöcentiflima, niü

ut omnia ex orbe Chriftiano pro- fcribant myfteria , quod jndagare

eorum naturam* eaque ad capcum

fuae

u) cfr, Meisn.Q.gen p, 17 ^4;. jeq

(38)

52 De Usu et Abusu Rat.

fuse rationis exigere nequeantaf)?

Notiflimum itidern eft

,

Joh. Loc-

kium

,

anglum , non uno in loco

afterere certitudinem rationis prae- llare certitudini, qua gaudet dlvi-

na fides

.

Hunc vero ejus er¬

ror em

,

8c naevos alios

,

fimul cum

perniciofis Petri Poireti de Ratione

fentenriis ,(de quibus poftea)ex- arninavit, 8c pro ingenii, quo pol*

luit acumine, mafcule refutavit ma¬

gni nominis Theologus, D. Joh.

Wolfg. JcEgerus in Difput, hab.

Tubingae an. MDCCVIII.

$. III.

Ab horum

,

8c aliorum ejus-

m od i plurium profanis 5c irnpiis dogmatibus non lolum tota abhor-

remus mente, verum & colemus,

ut dolere fas eft, in iplo EccleGap

Dei x) conf.Biß).de anima httm fibi igno • ta Ju b Präjitl. AI. Hoümumn hab i/it*

temb. A. 1724.

(39)

circa Revelata. 55 Dei finu enutriri homines, qui eo

impietatis procefterint, & etjam-

num procedant,ut ecenofos ratio-

nis rivulos revelati fontis puritati pra?ferre non erubefcant., Mira#

ri itaque definamus , quod a veri

aberrent via,in transverfum agan-

tur , easque neéknt confequenti«

as, qua? veritati revelata? funt ini- micifiima?

,

& in myfteriis fidei

periculofiffima?; quum in tantum indulferint rationi, etjam erratic^.

Ue noftri corporis membra, ubi

debitum nobis pra?ftant officium,

unlia non minus quam neceffaria

funt; quam primum vero luxan-

tur & loco dimoventur > corpori

inferunt noxam : ita quoque fe

habet ratio humana > . qu$ utut pra?clarum , utile ac necefiarium

fit Dei donum, exfecrabilis tarnen redditur , fimul ac fapere vulc ul¬

tra id j quod eam fapere decety).

Difc'ant itaque hi homunciones,

C an-

y) cfr. P. Poireti Discurß prd. §.

107. pag. 61, Jeqq.

(40)

94 De Usu et Abusu Rat.

ancillam efTe expeliendam cum fu-

is filiis , ubi dominam defpicere_>

ineipiat. Difcant, inquam , rei a-

licujus certitudinem efTe dupli-

cem ; aliam, qua? nititur evident!

demonftratione per lumen natura?;

aliam vero, qua? niritur clara re- velatione.M quidem Lides de obJcuris%

vel, ut cumApoftolo loquamur 2), iXmfyfjLevw VTiosaviqfizotypaiw s>.ey>

yos c'J ßtenoyJvuv, ratione rei, Jeu

materia, circa quam verjatur ; non

vero rejpeäu rationis formalis, prom¬

pter quam rebus fidei aßentimur, qua omni limine natura eß certior a). Ad-

mittenda ergo funt omnia ut ve-

riflima, de quibus claré conftat, quod a Deo fint revelata , etfi i- pfius rei, quoad modun? exiftendi, percipere nequeamus evidentiam,

5. IV.

Certum interim hoc eft, im-

mo quam certiffimum ; fi quis fuo

eo

z) Hehr. XL v. 1 a) Ger. de Vries.

p. 499. 5.25. confr. tätlich Jheol.pacif

$.134,104.

(41)

circa Revelata. 35

eo usque ftare veiit judicio, in re¬

bus nimirum fidei , ut nihil pro

vero aflumat, nifi quod rationis e-

jus principia di&itant efle vera;is

credere, quå talis, nnnquam eft i- doneus. Quandoquidem enim -fidel dt-

v in a ipßßima ratio formalis conßßit

in quodam noiiri ajfenjus obfequio, quo is je fleäit ad receptionem eorum, qua

a Deo revelata proponuntur, tantum quia fic proponuntur; manijeftumeft}

nuüum fidei relinqui locum , übt aßen-

fus omnis a rationis limine fußendi-

tur b). Prasterea fi res abftrufifli-

ma? rationis caperentur acumine,

non opus fuiftet revelatione , nul¬

luni foret myfterium, nullusque.»

articulus fidei, proprie talis; quod

abfnrdum. Si etjam ea duntaxat cre- damus, qua funt rationi noftra cm- Jentanea, rebus aßentimur^ nonaudo-

ri; quod etjam fißeBa fidei teftibus

pra (lare Jolemus. Quant 0 igitur my¬

fterium aliquod divinum magis fuerit

C 2 ab-

b) Ger. de Fries. §, 16.jp, 489, r/r.

eum p< 88« $. 3«

(42)

§6 Ds Usir et Abusu Råt.

abfnnum, & incredibile . tant o plus iti

creclendo exhibetur honoris Deo

,

& fit -

notäoria fidei nobilior c .

$. V.

Nec meliorem

,

quam prio*

res illi, merentur notarru qui teme- rario plane aufu in penetralia tre- mendi illius myfterii, quod eftde

Deo Triuno , ruere non funt ve*

riti, illud absque revelatio.ne di vi¬

na (upernaturali, ex folis rationis principiis demonftrari pofle ftoii-

de contendentes. Hoc tarnen , ut iK

aliås novimus , tantas eft fublimi- tatis, tanfceque profunditatis, ut ad ejus confiderationem c^cutiat o*

mne ingenii, etjam feliciflimi, a*

cumen , haud fecus ac vefpertili-

onis ad folem oculus. Potius, cum

illud meditamur, neceflum habe*

mus noftrum facere illud Simoni- dis : quo (terms meutern intendtmus,

eo minus intelligimus. Fru ft ra ne um hunc

c) Budd. Theol mor p. 55. $, 25 c fr.

Ger. de Fries p. & loc. cit. it em Mus.

pag. 510, Jeqq.

(43)

circa Revelata. '• 37

Bunc, quantum icimus, fibi Tum-

ferunt laborem Barth. Kecker-

rrannus in Syft. fuo Theolog. d).

Morn^us de verit, relig, Chriftia-

rne e), & Petrus Poiret in cogitat.

ration. de Deo anima & malo /).

Ut intelügimus ex horum, proad-

ftruenda fua fententia , rationibus,

tres Tibi conceperunt animae ratio-

nalis facultates, intelle&um vide- licet, defiderium, & adquiefcen-

tiam , atque ex his neceffaria qua- ß ,ac inevitabili coniequentia con- cludere voluerunt

,

myfterium^

Trinitatis ex ratione eile demon- ftrabile. HujuS vero fententia;

vanitatemquum oftenderint 6c plu-

ribus refutarint Viri, non ingenio

minus quam erudltione confpi-

eui, B. Je b Mufaris de ufu princip,

rat. in controv. Theo], pailim; B.

Meisnerus in Philfobr^). J.Fr.Bud«

deus in diilertaf. de fide jiatur.&)

C £ aliique, d) L.l.c. 3. e\

p. 227. feq. {f) 2: Metaph. p. 1154 Jeq.

h) bab. Jena An. 1709. §. 24

(44)

3fr DeUsu & Abusu Rat.

aliique, ad quos B L. modefte ab-

legamus , ab ulteriori ejus fuper-

ledemus examine.Sufficiat fequen-

tia nominaife: Oui in Eccleßa non eft eäucatus, neca v erb o Det in form a-

tus, üle mmquam tres in Trinitate perfonas eße concluäet ex eo, quodno¬

vit in homine tres facultales elje> &c. /).

5, vi.

Pofito

,

Philofophis apud eth-

nicos fanioribus hujus myfterii ali¬

quid innotuifle, ut Mornams, Poi-

retus, aliique probare adnituntun.,

ex verbts b. Auguftini, nec non

Trismegitti , Sibyllarumque fcri- ptis£); id tarnen omne, quidquid

fit, hauferunt non ex principiis ra- tionis, fed reliquiis revelationis.

Probabile quippe eft, eos, vel per famam 8c traditiones a Majoribus ejusmodi quid didiciffe, vel ipfos fcripta Mofis 8c Prophetarum legis- fe, ideoque illis conformia qua>

dam

f) Meifn* in QMetaph. p. 1148.

cfr. Potret. L. III. c 8. (*, 243« je q* &

Meisn.l &p* citat.

(45)

circa Revelata, 39 dam fcr i pfiffe, fornniis tarnen, &

figmentis variis interpolata /). No-

tatu Paque dignum eft, quod b.

Anguftinus, tefte Meisnero tri), faffus fuerit, fe ante converfionem,

ex jibris Platonis non notuifle all

-

quid coiligere, quod TrinitatenrL-, faperet Pt rfonarum ; poftquam ve-

ro effet converfus, multa a Piato¬

ne eile di£ia deprehendifTe, quae ad religionem poflent adplicarf

Chriftianam. Quid ex hocb.Patris exempio poHimus condudere, cui-

vis eft manifeftum.

VII..

Poffe interim, faciies largimur, myfterium hoc fublime, ex oracu- Iis prius demonftratum divinis, fi-

milibus quibusdam, ex natura pe- titis, illuftrari; ut ex orthodoxis

Theologis iüud erjam illuftrari no-

\imus, cognitionis noftrae adju-

vauda: gratia, vei ex afte&ionibus

entis fimplicibus,unitate,veritate.,

C 4 boni-

/) cfr Ritdr p. 74 § 6. tri) l.

jitpra c it.

(46)

40 De Usu et Abusu Rat.

bonitate: velexfole, ejusque ra¬

dio, ex quo utroque procedit Iu-

iJü n: vel ex tribus anim^ faeulca- tibus (tot enim a quibosdam nu-

roerantur)inte]ledu, voluntate, 8c

memoria &c v). Verum enim_»

vero, pr^rerquam quod h^c rem

non probent, (ed illuftrent tantunr;

deprehrnditur quoque in iis maxi¬

ma diffimiitudo ; ideoque non tam per fe Trinitatis myßertum reprafen-

tant, quam ad reprajentandum a no-

bis, per verbum Dei tnformatis, ad*

phcantur, ut ioquitur b. Meisn. 1.

iupra cirato.. Nihil impeiit, inquie

8c b. Gerhardus, qualisctmque iL luftrationis gratia, (imilibus quibusdam

ex natur £ hbro petitis, myfteria illa exphcare, modo id Hat c ante, parcc\ ac

monßrata dißimilitudims femul ratio-

Tie, o).

$. VIII.

Reftat, ut & paucis tangamns

eos, qui abjedé nimis de I'ua, in

rebus

¥ ?;) cfr Meisn inQ. Aietaph.p. 114.6.

fsq. 0) Vedelti Ration, Theol. p* 101.

(47)

circa Revelata.

.

41 rebus fidei, fentiunt ratione. Iis itaque, quos in §.XIL membri fu- perioris adduximus, & huc quo-

aam modo pertinenr, hic merirö adjungimus Petrum Poiret, qui,

quum opinionem Joh. Lockii,Röfr0-

nem in divinis nimis extolientis, refutare mteretur, in alterum pro-

lapfus ed extremum, ut gravifli-

me fepe contra rationem intonarer,

eam peftiientiflimam ferpentis pro*

geniem adpellitarer , immö re-

Sfcam rationem, non nifi figmentum quoddam philofophicum,& merum

ens rationis efle, afferere non du- bitaret p). Quidquid prasterea ha*

bet cenför hic Lockianus, fine cauf- fafcepe rigidiflimus, de confulendo

lumme interno, fpretå ratione, ut

eum grallismyfticis pompofeince-

dere conftet, nervofe refutavit non

minus, quam ad examen candide

revocavit fupra a nobis laudatus B.

Wolfg. Jsgerus, in hio Judicio de

duo-

f) cjrM b. Wolfg. Jtfgeru dijj),pa(jim.

(48)

42 De Usu et Abusu Rat«

duobusadverfariis Lockio,6c Poi*

reto, eorumc$ pugna de Raüone, V

& Bde\

5. IX

Habes (ic tandem C., L. Ratioritt Ufum (irnul cumAbuju circaRevelata,

breviter a nobis delineatum: non

qvidem , ut ingenue fatemur, qua debuimus

,

pro tarn nobtli argu¬

menta, qua potuimus

limplicitate, pro ingenii noftri mo- duio. Si quasdam Interim, vel tibi

hic defiderari videntur, vei conciié

nimis 6c obfcure tradita eile, majo¬

rem in modum rogamus, velis ipfe

C. L. pro foiito tuo favore, exiis,

quos paflim adduximus, an&oribus fupplere defe&um, 6c di<Sbis majo¬

rem foenerare lucem. Nos veia__»

contrahimus, 6c ut coepimus, ita

6c cum fanfti vatis claudimus

voto :

'Mihi

(49)

CIRCA RE VELAT A. 43

- -

Mihi per anfracfus V/igos T Pita

i

falebras inter & tenebms , tter

Oßende reÜum: & erutum fequacibus

Erroris undis

,

ptévio lucis tu<e Splendore deduc Verität is in vi/im /

* Te nempe ab uno pendeo fpe ? Te Deuni

tlnum > & fnlutis columen agnofco we<e q),

q)'Buchanmu Paraph. cPf. XXV

Soli DEO Gloria.

(50)

In eruditam

Clariflimi Pbilojophw Candidati,

Dn.JOHANNIS tollsten,

Popularis ac Confangvinei honoratiflimi, DifTertationem.

QUid ferat Ingenium, mdufina cultaque mentk,

Biblia perlußrans , articulos've

Fidei 5

Sufßcerean posfint 'vires, fophiafy profana

Judicia, ^7? cedant, toc ratio

cadat $

Dum do&e expendk, FraterCla- risßme, prodk jirgutt ingenii fplendida figna

Tui.

pergratus erk cun&k 'velut

ante Camenk, Et meritk Pallas pramia digna

dabiu

Obfcrvantix ergo feripfit

JOH, OMNßERG fil,

(51)

SR'lt

Slftgtärabe fiace £3 tobet.

||f|^b l)tpab förmobnaf/v<t- turen

$Wenni|tian begåfroab dr/

©om ej jinnö 1>dö anbra biuren/

Järnåren nccjfamt finna lar.

§t> nar bicrnanfpdnneöann/

5>a förmår görfrånbetö öga

©rimba på mång fafer l)öga:

©lift oftidligt £>iur ej fan.

©ccf at unbflt) fatfcr rnrånga

SÖM ®ubö orb oef) bpra bub/

SSöt förnuftet ta'6 tilfånga

llnber tvon/oe|©frtftenö liub:

?t)»år tl)et får ftörre macft/

Sin toårt tilftånb mil mebgifroa/

©öfer rbet för bögt jfraytfliftpa' Slnfer annat meb föraft.

•Our

(52)

$ur mönftg frdrroibbörfticta/

Sit ei ndgon tDtlfe går/

SBtfar c^rore? rodret til priefa.

SBdrbigt lof 35tor tberför far.

gpefan md td roara Mit)/

•Oci) emot Idrbcnt froara/

t cm eimöba roelat fpara

§br min rodlfdrb ndgontib!

0nftdr af biertae

Laurentius

References

Related documents

hoc, fi rede &amp; foliicite obfervetur, facile nos deducet ad cognitionem ipfius fontis, unde vitia omnia pro- fluunt* Quem nifi obturare cona- ti fuerimus, fruftra vitiorum

ter res minus neceffarias efTe repu- tandum. Cum enim bonum prin- cipium non nifi bene, malum non nifi male faceret, nec aliter facere pofTet; fruftra illud, ut prodefTet,. hoc

itaque religio naturalis, nomen in- de fortita , quod ex ipfa natur λ cum. univerf#, tum human#

Et primo quidem, quod ad resimprimis Theologicas attinet, autumamus graviffimas qusftiones heic, circa cultum veri Nu minis, propofitas fuifte; unde etjam initio ejusdem Capitis

motus fuum quendam a natura habet vultum^ J'onim érgeffum ; totum- que corpus hominis, &lt;&amp; ejus omnis vid-.. tus, orpinesquevoces, ut nervi in fidibus, itafonant, ut a motu

6c cetera, ex contemtisviolatisque difciplinas militaris legibus, manan- tia mala, virtutes militantium tan- to minus obfcurant vel tollunt_», quanto certius conftat, has

mifceri, &amp; in eodem pe&amp;ore non melius fit honeftorum turpiumque confortium, quam frugum in terra. cum fentibus &amp; rubis ; adeo

tiam Stoicos omnino admiiiiTe, at- que ex ea fatum fequi, vel etjam providentiam ac fatum illis unum. idemque efie, evineat.