.mir oira
ERRORTBÜS
j
U S T I N IC/Vr^ Res lud&orum,
L. XXXVI.
D1SSERTAT10 ACADEMICA,
QU/IM
Ex indultu Awphjjf. Senat. Philofl
süb pr&sidio
Ampliff. atq> Qelebemmi FIR1,
Dm. LAURENTII ARRHENII,
Hift- Profess. Reg 5c Ord.
Publicabonorum difquißtionimo- defte fißit,
PETRUS STROKIERK,
Philipftadio- Wermelandus.
In Aud. Guftav.Maj. die 30 Martii
Anni MDCCXXVllI.
horis ante meridiem confvetis
UPSALlAi, Literis WerneRianis*
S:£e R:£e M:tis
magni: fidei viro,
Reverendisfimo
PATRI ac DOMINO,
Dn.
joanni
STEUCHIO,
S. S. Theologie DOCTGRI
Celeberrimo^ per Vermelandiam &
Dahliam SUPERINTENDENT!
longe Meritiflimo , Senatus Ec-
clefiaft. Carolftad. PRZESIDI Gra-
viflimo, Gymnafii EPHORO Adcuratiffimo,
MAC ENATI SUMMO.
T accipus , Mate¬
nas Maxime, /olito,
b♦ e. benigno favoris
affe&u , hmc pingvioris Adtner-
Dä
vafoetum immaturum panter av
impolitum ? utque finasenmfplen-
didisfimo Tuo nomine exornari G? mclarescere, eß quod humil-
lime oro atqueobtejlor. Adppicias,
Maecenas Summc,opellam hane,
ut tefjeram venerabunda & hu-
millima mentis, cahdisßma Ju• fpma, pro Tua dmturnaprojpe-
ntate, perpetuo flore GTfelicita-
te omnigena fundere nunquam
mtermiffura.
ReverendisfimiNominis Tui,
cultor devotiflimujf P. STROKIERK.
Admodum Reverendo atq; Pr<zchrijJ.
DOMINO,
MAG. iRVIDO GRUND,
Taftori 8c Pr<epofito in Ö&V Meri- tiffimo, Avunculi loco, quovis
obfervantise cultu aeternum
profequendo.
Fl RO
Generojo ac Nobilijfimo ,
DN. LAURENTIO
von N AC.HREY ,
Officinarum Ferrearum in 9tDöt
& Sftoqftötl/PoflefforiDexterrimo, PROMOTORI OPT1MO.
SpeäatijpmIntegritatis
Dn. JONi
BRAT T,
Officinarum Ferrearum inSJftUtft' foré & SRotttetoé Patrono & Di>
reåori foilertiffimo, Fautori qua*
vis venéracione colendo.
Admodum Reverendo atq; Praclariff.
DOMINO,
MAG. DIONYSIO
CHENON,
Ecclefia? Phibpftadienfis & adja-
centium Paßori & Pr#pofito dexter-
rimo , ut Evergetae exoptatiflimo,
ita quovis honoris & obfervantiae
genere perpetim fufpiciendo.
Admod. Rever.atq; PraclariJj. VIRO,
Dn MiTTMIf
KRUSE,
Gymnafii,quodCarolft.viget,Leäori
Theologie & ConfiftoriiAffeflori
Primario , Paflori in (Bt'ClftDfl Me-
ririffimo, ob quaevis praeftitabenc-
neficia omni honore femper colendo.
tzc Prudentix VIRIS,
. Dn. JOANNI
K O C K,
, M. Senatori inter Uddevaldenfes prudentidimo,QfHcin.Ferr.in^olfe*
t'UD(Scc.patrono perinduftrio,Avun-
culi loco femper Honorando.
i
SpeSatißm£ hitegritatis
Dn. LAURENTIO
BRATT,
Officinarum Ferrearum inSfiutlfc*
foré Patrono &culfori dex- terrimo,Prornotori vario#obfervan*
tiae cultu Venerando,
Dn. ANDREJ
LÖ N B O H M,
Officinarum Ferr. in ©åblftö Pa-
trono 8c cultori Laudatiffimo ,Be- nefa&ori non funplicinomine
colendo
Dn. ANDREiE
21 © Vi
Officin. Ferr. in / Dire&o- ri perinduftrio, Fautori
certiffimo.
Dn. NICOLAO
Civi Philipftadenfium per-
/quavis venera-
ac Prudenti<e VIR IS,
Dn. BEN E DI CT O
G. G £ G E R,
Officinarmn Ferrearum in UDDCs»
Ijelm & «Bofton PoffiejoH &
Patrono adcuratiffimo/Fautori benigniffirno,
Dn. J. O N iE
SAHLIN,
Officin. Ferr. in 23iöt:£efc Patrono
& dire&ori follertiflimo,Fautori plurimum fulpiciendo,
Dn. S V E N O N I
B IUGG REEN,
Mercatori inter Philipftadienfes
Maxime confpicuo, Fautori propenfiflimo.
•BRÜNS TRÖM,
induftrio , Parentis loco tione colendo.
LEviufculas. Halle*
In^enii* Sui. Primitias.
Vobis.
Patroni. Promotores.
Et.
Fautores. Optimi.
In. Grati Animi. Tskurlov.
Ob. Plurima*
In. Se* Collata. Beneficia.
Dat* Dicat. Et. Oftert.
Admod. Rever. é
Speflatijf.N
eultor obfervantiffimus P. STROKIERK.
2yy Om
$. I.
Uam nobis fåcra pagina de Judaeis
cradit hiftoriarrpfin-
guli fere gentilium fcriptores tam fri¬
gide tra&arunt: ut eorum fenten- tice, non modo fcripturse noncon- veniant, (ed porius eam ((i fieri poruifler) divellere 8c in diverfum plane fenfum detorquere conentur.
Sunt enim coeleflia oracula & infti-
tuta fulelhim, ab infidelibus ad tur¬
pem KOLitotyjXiciv translata Sr mifere depravata a). Quid, quod fcripta
A eorum
a) Benz, Hiß, Ecclef.proleg.
2 / «Ii O §ü»
eorum perlegens, vix fine indigna-
tione deprehendet , pleraque fa-
bulis involuta, ac mirum a ve ro
diicrepantia , malitiofe confi&a_»
mendacia & fcedas obtre&ationes.
Tanto enim odio non in Juda?os
folum , fed ecjam in facrum codi-
cem flagrarunt gentiles : ut laudi
ducerecurCajojAgrippa? filio, quod
per Judaeam profeäus Hierofoly-,
mis hoftias non immolaflet £). Jo- fephus memorat militem quendam
Romanum libros Legis difcifTos
combusfiffe c). Scelus nefandurn_!
fed neque hoc fatis. Alius namque
Judéeos vocatgentemcontumelia nu-
minum infignemd)f alius impiam <?).
Hic Juperflitionibus obnoxiam & re*
ligionibus averjam f), ille /acrilegam:
ut Juftinus; cujus figmenta,* ad
facram 6c veram hiftoriam , exa-
minare
b) Svet. invit. Aug.cap. 93. c)De
Bell.Jud. 2:11,d) Plin Ltb.XUI. Hiß;
natur* é) Flor\ Lib. lllv 5. fj Facit, Lik K Hiß,
»i o
miliare animus eft. Tuumveroe- rit , C. L. fi omnia non fatiscom- mode videantur exhibita , juveni¬
les conacus excufare, Nos präster- mittentes verborum , quce in fron- tifpicio diftertationis occurrunt, s»
ivpoÅoyiav , absque circuitu ipfio- peri manus admovemus.
5. ii-
Judasorum hiftoriam traditurus Juftinus, ab ipfa origine gentis, ut exiftimat, initium facit, Non qni-
dem cum Strabone, /Egypto nata- les fuos debere fingitg);nequecum lacito Gretas infal# /a)(ed Syriae,&
quidem Damafco, urbi ejus nobi- liflimas. Quoad regionem non a- deo Scriptune contrariuseft, quo¬
ad urbem vero eidem adverfatur, quippe juxta quam Judasisnoneft origo Damafcena, fed Chaldaica.
Orti enim erantex Ur Chaldaso- rum, (ut per 7rgoÅY}7tciv hiftoricam
A 2 dicitur,
g) Lib. XVi Geogr.p, m. 879. h)L>
V. Hiß. cap. 2.
4 , l! o P
dicitur, quam quam non eo tem¬
pore exiftebdt -ro unde nomerL-»
traxitc)) vel, ur Stephanus mar¬
tyr dicir,cx Mefopotania/): quod perinde eft. Tam late enim anti-
quiores Geographi extenderuntL^
halce regiones , ut & hane lubilla,
&illamiub hac comprehenderinfg).
Damafcum urbem nommacam in_»
hiftoria Abrahami reperimus ; &
dicitur Elieler fideiiffirrus ejus
fervus exinde ortus h . Hoc förli¬
tan occafionem prasbuit Juftino ,
Domini originetn quoque inde de-
rivare. Conditorem urbis facit Da¬
mafcurn quendam , fed fallo: Vel
enim eam condidit Eliefer ; fifi-
des habenda erit Hieronymo /).' vel, ut veritati magis confentane*
um videtur,UtsSemi nepos exA-
räm k).
§. 111.
é)Bochart. Thal. Üb. II 6.&1Tud.
Hiß. Eccl p. 257./) Aäor. 7. g)Boch.
loc. cit, h) Gen. 15: z. i) apud Stooh.
in, voceyvDl k)Bochart. cap&lihcit*
•S o i& " • £
§. 111.
Pofl: aliquot reges Damafci tan-
dem quoque regnum cefiifTe A*
brahamo, aflerere nullus dubitat Juftinus. Neque hxc fenténtia fo?
la ejus eft: non aliam enim fovet
Nicolaus Damafcenus,in lV:to Hi"
ilorum lib. ita loquens: Aßgdpufi ißuo-iXevas vctyacxx sitir\kig% uvvg-^x'
tu ädpiyyhog va tyjg yr.g rrjgvtiefßöt*
ßvXüvcs yuTi&im Xeyoyér/jg. Abram
ham regnavit in Damafco advena, uP
qui cum exerätu venerat e regione, jupra Babylonem (ita,qua Cbaldaorum
dicitur p). Neque hane fententiam
omnmo improbare videtur Hugo
Grotius , rationern infuper , quare regio infigniti fuerint titulo, ad-
dens: Reges hos, inquit, utNicola-
us , fic TrögasPompejus dixere, quod
infuis familhs jus regium obtinuerinfr
q)% Sed ignarus förlitan fuic, hos
A % non
p) apud. Jofepbum^Ant. Jud\ L, g q)deverit. R> C. Lib? I §, i6r
6 o
noii reges, fed onna rra drei c) h. e. Capita domorum patrum eo*
rum. Nulium enim facra pagina^j
anteSaulem tltulo t9 exornat, fed omnes dicunturraN&DWi.Re- gia dignitate multo fplendidior ho¬
nos habitus eft Abrahamo: dicitur namque D'U fion 3« patev tnulta»
rum gentiumd) & tocty^ Ttdnmräv
Wfevonooy e). Quid , quod ipfum.,
nomen q-qn , fatis clare ejus di- gnitatem teftetur. Neque debita^
laude eum defraudarunt gentiles,
quorum in fcriptis paflim egregiis
celebratur encomiis. A Berofo no-
minatur MxctiogavYig, yéyötg vt&i roc
isgctvia eyrtei^og:A jofepho verovir fapiens & fatis eloquens vocatur/).
led hsec oJg ev 7t<tyc$u
S. iv.
Jjacum plane pra?teriensjuftinus, ab Abraharno ad Jacobum progre-
ditur
c) Fxod 6:14. d)Gett. 17: 5. e)
Rom. 4: 11.Gal. 5: 7. f) apud jfofep.
Ant. Jud. Lib.I: 8»
o $$» 7 chtur , cui fi cum fcriptura duode-
eim affignalTet fiiios, a vero non_^
v difcelfjflet a). Accuratior fåne in
recenfendis ejus filiis eft laudatus
ilie Judaeorum fcriptor Jofephus,
tam rite, quicquid de illis in facris
continetur literis obrervans, ut et-
jam explicationem ipforum nomi-
num adhibeat: Sic Leui firmato-
rem civitatis ; Danjudicem figni-
ficare dicit b). Sed redeamus ad Epitomatorem noftrum. Quodcir*
ca divifionem Cananaea?pronunci-
at, propiusad verumaccedit:dum-
modo vocabulo regni fubftituatur
aliud quoddam commodius. Dua-
büs enim illis diftributiombus ,
Gigale c)Sc Silunte d) fa&is, divila
erat terra fan&a , non in decem^
regna , fed partes , novem tribu-
bus cum dimidia afiignatas. Ru*
ben verö Sc Gad cum dimidia Ma-*
A 4 naflis
a)Gen. % <>: 25. b) Ant. Jnd Ltb.
1, 19. c) Jof. 14. d)ibid. \
8 ti O i*
naffis träns Jordanem fedes fuas
fixere e). quoque hane
ateingit Jofephus;fed difpari cum fucceftu: Prsterquam enim, quod
non nifi unius divifionis Siiunte^
fa<fts meminit,Scripturs adverla-
tur, cum fmgulos, afingulistri- bubus, ad defcribendam terram_
miflbs ait. Non enim unum , fed
tres ex unaquaque tribu ele<ftos
fuifle aperte tradunt facraeliters/).
Porro Juftinus , Jacobum filiosfu-
os a Juda, ftatim poft divifionem
demortuo > Judaeos appellafte fin- git; ejus memoriam coli jnflifTe^, portionemque fratribus affignafle.
Quis enim ; qui vel primis labris
facras literas guftayit, nefcit, Ja-
cobo Superftitem fuifte Judam ? Quis Ifraelitas poftmultos bene an- nos, tempore demum Ahas , ju¬
daeos appellatos g) ? Quis unquam äudivit eultum apofteris fuis fuif¬
fe
e) 13:Jvid. "Bud. Hiß, Eccl. p, 840. & feqq, g^ 2, Reg. 16: 6.
«&§ o ggi 9
fejudam , aut ejus portiotiem ce-
teris cefiiJTe ? Cognitum,forfitatiuj
per famara V3ticinium Jacobl de_*
Juda male intellixit Juftinus ,& de
divino cultu explicavit. Hare de_j Jacobo & Juda.
§. V.
Sed ad Jofephum pedem pro-
moveamus: Hujus hiftoriam véra falfis irnmifcendo nobis tradit ju¬
ftinus. Scripturse conveniens eft:
quod excellenti fueritingenio:quod
afratribus peregrinis mercatoribus
venditus, ac ab iisdern inÄLgypturn deporcatus : quod per fapientiam
fuam brevi regi fa&us fit per ca-
rus:quod prodigiorum fuerit iaga-
ciflimus & fomnia interpretarerur:
quod nihil divini humanique juris
ei ineegnitum vifumfit: quodfte-
rilitatem agrorum ante multos an-
nos providerit, periiftetque omnis Äigyptus fame,nirnonitu ejus Rex
lervari per multos annos fruges
jufliflet: quod tanta ejus fuerint
A 5 expe-
jo «8§ o
experiments , ut non ab fromme;
fed a Deo refponfa dari videren-
tur. Hinc celeb. Buddens: Non prnrJus ergo , inqnit, a vero aber-
ravit Jufhmis: & Paulo poft; inter muta mendacia aliqmdtarnen verieß: L exceüentijcilket eum(ui(Je ingenio,na-
tur# arCava, qua ferie jtib magiCa¬
rum artium voce deßgnat, eum inAL- gyptodtdtcijje:peritia quoque interpre-
tandi fomrtia eum praditum fuijfe &
reliquä a). Ha?c quoque verbacom-
mendac in adnotarionibus ad li- bellum Grofianum Kcecherus, di-
cens, ea digna fuiffe, quaeaGro- V
tio allegarenrur b). Sed in eo fal»
litur Juftinus, quod minimum ab¬
täte vocet Jofephum, cum tarnen
minorem natu fuifle Benjaminum
ex facris literis feiamus c). Dein-
de errat quoque, cum dicic fratres
veritos excellens ingenium eunu» i peregrinis mercatoribus vendidif-
fe. Non enirn hoc, Ted propenfio«
rem
a) Introd. in Thilof. Heb. b) vid.
ejusd. adnot c) Gen, 35.18.
<83 o P* 11
rem patris iu eum afieåum, infer
caufTas ponic cum icriptura d), Jo- fephus e); incujus tefleram pater
quoque eum tunica oxö > h. e. ut LXX.vertunt yyrmt 7rc/x*Aw,dona-
Y verat /)• Huic quoque acceflerunt
fomnia illi per quietem oblafa5quas
non fine indinatione , ut praenun*
cia futura? in fe dominationis, in- terpretari Patrem audiverant fra-
tres^). Tandem quoque a vero alienum eft, quod dicat Jofephum
magicas artes in AEgypto perce-
pide, quippe quas , ii naturalem
intelligit Philcfophiam, potius a patre didicerat, omnium Philoio- phiae partium , pra?primis natura¬
lis peritiflimo kf); Cujus fåne non aliud luculentius teftimonium dari poteft , quam quod nobis, deovi-
um colore , ad fui gregis augen-
i. dum
d)ibid.37:7. e) ant. J. Lib. 2:2.
/) Gen. 37: g)vid. Dtfjert.de Patri-
' arch. jfojepbo b) Bud.introd. in Pbil:
Heb.
11 4 o !•
dum numerum immutando fac ra
pagina fiflicA Qusd, quod illum
noo ab /Egyptiis do&um, fed illos
docuiile memoria prodat regius
ille propheta David k). Non mo¬
ramur , difputando cum Ullis, qui
diaholicas artes illum didicifle ex«
iftimant; qua in lententia fuiHe__>
noftrurn > extra dubitationis aleam poficumeft.Unicuique certe facrum
codrcem perfcrutanti conftat irse-
ras efTe nugas , meras caiurnnias,
meras obtre&ationes. Celeb. Bud- deus ita in hunc locum com- mentatur : fi magicarum arttum nomine vanas quasdam , fflicitas &
fuperflitiolas inteUigas,ab tisJofephum
toto ab borrui(Je animo pietas virtnos credere jubet l). Foitremo Patriar¬
ch^ inventionem artis ovsLgoxgiri-
ySjg tribuit Epitomaftes. Quo jure
nonvideo. Neque hoc novit 5.
fcriptura , ante Jofephum fuiffe^
fom- i) Gen. 30.77,98- k)Pfalm,105:12.
l)Bifi. Eccl p, 405-
■ <$§ O Sgl EI fomniorum interpretes memorans.
ni). Unde clare fatis concludere
pofliimus, hane hnelligentiam an-
tea in u(u fuiffe. Abrahame origi-
nem debere referc Svidas n). Jure
ne ei an injuria adferibatur, nobis
non plane conüar: a Joiepho vero
profe£bm non efTe , firmiter äffe«
rimus. Eleganter pro more fuo,
hunc quoque locum examinatBud,
deus,cujus verba afFerre haudpoe-
nitebit: bivmtknempreeterea , om-
fozfmxfe Jofepho[juilinus tribuitjum
diett; fomniorum primus intelhgenti¬
um condidit. At id quoque perperam
Etfiemm non tantum ipß (ömma divi-
nitus oblata (vit, (ed & , qu£ aliis,
pr (ertim Pharaoni obtigerunt, inter¬
pretatus (it; hoc tarnen non ex ar-
tis cujusdam regidis fecit;/ed Dtvina
hoc imputandum ejje revelatiom ipje-
met agnovit Gen, 31 : x6. o) H^c
Budeus.
§• Vi.
m) Geno 37: n) Svid.in Vocehßgot-
äfi o) Hiß. Ecclp. 405,
14 I63 Ö
$. VI
Tandem pervenimus ad Mofen,
de quo vix veriora , quam de ce-
teris refert Juftinus. Facit euirb
filium Jofephi, cum tarnen ex pa-
tre Amram e tribu Levi natus fit
a). Ob paternam quoque fcienti-
am, puta Jofephi , cui artes ma-
gicas tribuerat, eum commendat, Gentiles audita de miraculis aMo«
fe in Aigypto editis, fama , arris magicceeum infimularunt b).Quid quod, miflis aliis in eum calumni- is, prohpudor! Janni, principima*
gorum, ut preftigiatori peritifli-
mo, eum addidere c) Pulcre vero ab iniquis hifce criminationibs e-
um defendit Celeb. Buddeus, di- ftingvendo inter miraculm proprie
diäum h. e. in quo natura? Iegesre-
vera fufpenduncur;& apparens,cum
aliquid per naturalium cauflarum
&
a^Exod. 2:i,2. b) Vilnius 30.
Tacit• Lib. V.Hift.c)Apulejusapol11.
O'fr 5 5
& quidem occultarum cornbinati-
onem mirabile videfur d). Felicior
fåne in fuis conjeéturis fuifTetEpi-
tomaftes , ii eum /Egyptios audis
ville dixiflet: fecum enim habuif let non (crfpturam folum , aperre«»
eum Troufevbrfm TeecrqffoQliz diyvit-
Ttuv afferentem e): fed ecjamjofe- phum, juxta quem fi ei fides hoc
loco erit habenda , multa alias er- roris plena de Mofe hngenti/), fa-
cerdos fuit,Manethoni iub nomine
Ofarfiphi latens ; Sacerdotum ver6
in AEgypto erat,Japienti<e ftttdia ex- colere , propagare & cum aliis com•
municare g). An iingulis Philofo- phia^ partibus fueric imbutus, ca-
cente fcriprura, non adeo pronurn eft dicere De veritate di&o-
rum a Philone dubitat Buddeus^)*
Verba
ä) Hiß. Eccl pag.512^51
1- f)A. Juå. Ltb.il: 5. g)Bud. intr,
in Philof.Heb. b)Hiß. Eccl.pag.485.
& Introd. in Philo]. Heb.
*6 «si ° p» .
Verba Philonis haec funt: Jtaqiie im¬
meros,freeArithmeticam Geometri«
ä;» univerfam, Mußcam,Rhythmteam, Harmonicam, Metricamßvepercm•
templationem, ßve> per inßrumenta
vocesque promentem je vank modis aeeepit ab AEgyptiis chäoribus Scquss
fequntur /). Vera rie ha?c an falfa
fmc aliis difquirendum relinquen-
tes, verbis Scriptura*aequiefeimus,
illa enim Chemiam & Medici¬
narn, ut ut a viris do&isin utrarn*
qoe partem dilputetur, ei cogni-
tas & perfpeåas fuifle ciare telta-
cur k). Reliquorum quoque par¬
tium Philofophi^e, civilis puta,&
moralis quin peritifiimus fueijitLj,
nuili dubitamusneque dubitarenos
finunt ejus fcripta. Porroquodde egregia ejus forma dicitur bene_»
fe habet /).
§. VII.
Rurfus a verodifcedit Epitoma-
tor, cauflam ut exiftimat , na&us idoneam
i) devitaMoßsk) Gen.50:20. Deut»
9: 21 /)Exod. 2; 2. -
'—O• A
#§ O P» 17 idcmeam, qua Jud^eos Äigypto ex pulfos ftatuat: fcilicet ne (cabies<5c
iepra, quibus laborabant, ad reli-
quos quoque deferperent. Mirum
prorfus figrnentum, cui fi gry qui*
dem veriineflet, rifu dignurn non dicerem. DifTeminatum haud dubie
hoc eft ab /Egyptiis, quorum cum
(umrno dedecore excefferunc Ifra- elicze.Hi enim,ut ait Buddeus, diris ulceribusvexati, utimperitis cahginem ofjunderent & ignominiam iftam a fe
averterent 9 Wehrlos a fe expulfos
commenti [unt a). Praeter alios,fuas fententiae'propugnatorem habet Ju-
ftinus Cornelium Tacitum b)? fua mendacia, ut Grotius exiftimat,
ab iEgyptiis , praefertim Man*
nethone , Lyfimacho & Chae-
remone comrnodanfern*;). Saniora
vero ut plerumque, ita quoque«*
circa exitum ex iEgypto , tradic^
Jofephus , noniinatos iEgyptios,
B m
a) Hiß. Eccl pag: 55*0. b) Lik 5.
Hiß. c) De Ver; R, C.
ig v ii o i
in duobus conrra Appionem IlbriSj
mafcule refutatos mendacii con*
vicens d). }
$. VIII.
Pergit tandem Juftinus, partim
vera, partim faifa narrando. Veri-
ti ti conféntit, cum Mofen exulum ducem vocat: Eidem vero adver- fatur, cum (acra ZEgyptiorumfur-
to abftulifle Ifraelitas dicat. Neque
enim illi unquam furtum eommi«
ferunt, utut miiltis, etjam ex iis, qui Chrifto nomen dedere , hujufce
vitii illos infimulare placuerit: ne*
que facra ab /Egyptiis, fed va(a_j
aurea 8c argentea nec non veftes acceperunt ; ut Exod. XII. 3-5:36.
clariffimeconftat,quem locum,quo*
niam fcrupulos movere lolet, cum verfionibus adferre lubet j refura-
tis leviter abfurdis fententiis 5 ad- ditisque eruditorum obfervationi- bus, quo clarius ipfa veritas elu- celcat; Deus, autor hujufce rei, a
culpa *
.«i o i#
culpa, atque Ifraelita? a fufpiciöne doli, mendacii & furti iiberentur.
g. IX.
Primum adferamus cextumHe- braeurn , ut in ipfissfontibus oc-
currsc. Exod. r 35. verf.
ctodö i^wi rwo mm wy
fn: mm $6 3m F\DD
o%xun cmxo \rya byn }n nx
nx ibx'Jl • Verf. Schmid.
& wfuper fecerunt fflii IJraél fixta verbiim Mofis ffi mutuopetierunt ob
PEgyptm vafa auri ffi va}a argentt dfi vefes. jebova autem dederat grat
tiam poptilo in oculis /Egypttorum•ut darentipjtsmutuo,atque ita eripuerunt JEgypto. Tremellii:Filii autemIjrdélis fecerant (ecundum ediélumMofchis,peti*
erant enim ab /Egyptiis inflrumenta
argentea £r inftrumenta aurea ér ve-
fes. Et Jehova redderat gratiojnm
populum hunc ante oculos JEgyptwruM
adeo ut dedennt eis petentibus : ita
Jpohaverimt JEgyptws. Nervus fere
omnis controverlice confiftitin vo~
cebxtfiN quam Sehmidius, utoften-
lum eft,vertit per mutuo petere.fc
in
lo $$ o ««i
in hiphil per commodare. Haie "len*
tentia? plerique & tancum non o-
mnes accedunt: non enim aiiter Buxtorfius,neqjOpitius,nequeSto-
chius: ita verfio Arabico Latina, ita Samaritana, ita Syriaca : Pe,r
£etf)Cten Beat. Lutherus , per 2dU'
tt Svecanus interpres. Cum Tre-
mellio facere videntur LXX, vo-
cabulum äiTSiv heic adhibentes.
Cajetanus, ut obfervat Danhaver.
a) ita vertit:& fecerimt eospetere, h> e. induxerunt quafi ad petendum,
nitro offerendo, huic verfioni favet
quoque Calovius, Kcepkenhts Prof.
Roftoch; in difT: ad hunc locum per donare, cujus quoque fenten-
tiam, volente Deo mox addemus.
$. X.
Nunc ad adverfarios progredia-
mur; Non vero res nobis eritcum Manichaeis & Marcionitis, Deum, proh pudor! Fraudi & dolo indul-
gere, perperam ex hocloco tnon- ftran*
O g» 111 ftrantibus. Non cum Zvinglianis
& eorum diftin&ione in volunta-
tem figni 6c beneplaciti: non cum Pontificiis exiftimandbus,non pec-
catum fuilfe, quoniam in sedifica-
tionem templi erat adhibitum«. ;
quippe quos refutare alieni eft fori,
nobis enumeraffe fufficiat. Cum
iis vero in arenam defcendere pla-
cet, qui aut hoc fa&um furtum«»
fuifle, aut feptimum prasceptum
heic difpenfatum exftimant. Pi-
lum ducunt, qui Ifraelitas furtum
commitifle volunt, quorum alii
provocant ad vocabulum^^,quQd
commodare vulgo vertitur. Unde
concludunt; Quicunque aliquid mu-
tuojumit, animo non reddendi, Me
furatur. At lfraelita 6cc. E. Mino¬
rem probant ex Gen. XV. 13* 6c
feqq. Ubi prorniflio Abrahame fa-
&a de liberatione ex fervitute«*
iEgyptiaca extat, pariterac de ter¬
ra Canaan, quam, adjuvante Do»
mino, fui juris fa&uri eÖTent; Hinc,
B 3 ajunc
ti tg§ o p*
ajunt, fcire potuerunt, fe nunquam redituros. Hi vero f\ didicerint, Deum heic, ur fummum omnium
rerum Dominum ac pofleflbrem, Ifraeliris, bona iEgyptiorurn in ju-
ftam rnercedem tor laborum adju- dicafTe, concedent fåne torum ar¬
gumentum , Deumque pariter ae Ifraelitas convrciis profcindere ab-
ftinebunt. Quid? quod ex ipfa~>
definitione furti refutari poilunt.
Eft eriim furtum attreäatw rei dlienét invitö domino a) Ifraeiita? vero non
invitis iEgyptiis vafa illa & veftes
accepere, fed ulrro, corda eorum
excitante Deo, gratiamque coram
iEgyptiis concilianfe. Qui profua
adftruenda fententia verbum urgent, vel decepti funt a fyriaca
verfione Latins, illud per furan
vertente: vel diftinguere neiciunt Furari & fpoliare:/>) quo-
rum pofterius licitum eftaliquando praefertim contra hoftes,quo nomi'
•
, ne
a) Puff J, N. G. LJ: 2. b) vid.
Duk Vex.
/