Dissertatio, de moralitate polygamiæ, quam, venia ampliss. ord. philos. Upsal. sub præsidio ... Gust. Antonii Boudrie ... pro gradu publicæ censuræ modeste submittit alumnus Grönvallianus Ericus Löfvenius, Dalekarlus, in aud. Gustav. die VII. Apr. MDCCLXX

(1)

D. D.

DlSSERTA.TfO,

DE

MORA

LIT*ATE

POLTGAMI/E.

QUAM,

VENIA AMPI.ISS.

ORD.

PHILOS.

UPSAL.

SUB

PR^SIDIO

,

Mag.

GÜST.

ANTONII

BGUDRIE»

Phil. Prof. Reg. et

Ext.

Ord.

pro

gradu

PUBLICTE

CENSUR/E

MODESTE

SUBMITTIT

ALUMNUS GRÖN VALU

ANUS

ERICUS

LÖFVENIUS,

DALEKARLUS,

In Aud. Gustav.

Die'VII.

Apr.

MDCCLXXIX.

horls ante meridiem

con5veti5.

UPSALI'^E,

(2)

IN StAM R:AM M:TEM

MAGNAß _FI

REVERENDISSIMO PATRl AC

_DOMINO,

S» THECL. _DOCTORI _CELEBRA7

ISSIMO,

DIOECES. ARGS. _EP1SCOPO _{EMINENTISSIMO}

,

SYNüDRII SACRI _{PRiESIDI GRAVISSIMO,}

GYMNAS. _SCHOLARUMqUE _EPHÖRO

ADCURATISSIMOs

MACENATI

_SUMMOj

(3)

VIRQ,

GENEROSO AG NOBILISSiMO,

S:je R:/e M:tis a Secretis,

Regiiqlie

Collegii

Nomothetici

SECRETARIO CONSULTISSIMO,

D:no

samueli

af

ugglas,

PATRONO ET EFERGETJE JETATEM COLEiWQl

rcea Gultor, Le_gum Servator G) _aquiy

Nobile _Prtffidium

_Deliciumque

_meum.

Sufcipias

tenues, quccfs revsrenter, homareSy

Quos

aris adolet järn mea Mufa Tuis;

H(fc _Tibi, _parva _licet _r _patiaris _tbura

_placerer

Lauäis & inde Tu# _pr^eco _perennis _éro.

Gum _video,

_{pulfet quod}

_{htora Galicus albisr}

Eft

memor

officii

?nens mea grata

fui.

Ut _vigeas _felix _divino _rnunere,

_fisque

JEtberei,

vovsoy portio jera

ekor

i.

GENERÖS! AC NOBIL1SSIMI NOMINIS TUI

Cultör HumiJUmui ERICUS LÖFVENIÜS.

(4)

VIRO AMFLTSSIMO

IJoMINO

ANDREJ

S

M

A

R

O,

f

CFFIC1NARUM RERUMQUE METALLICARUM

FOSSESSORI ac PATRONO sollertissimo,

FAU TORI BENIGNISSIMO.

^^enerabunda

provocatus

infignis

plane

benevo-lentia;, ac

favoris necopinato

praeftiti

memoria

caque

haud

umquam

intermorifura,

levidenfe hoc

munufculum facratum volui, debui; vota pro

per-enni _omnigenai

_felicitatis

_fiore

_nuncupaturus

ar-dentiffima, dum ero

NOMINIS TUl JMPLISSIMI

Humillimtis Cultor

(5)

§. 1

Singularis

gatione

in

generis

eo

elucst

humani,

Providentia Divina in

ejusque

confervatione,

propa-

uc

par plerumque

fit

numerus

horoinura utriusque

fexus, qui in

mundana

hacce

fcena,

eodem

temporis

intervallo, fuam agunt

perfonam.

Ex

recentioribus,

fi«

de'dignis,

obfervationibus,

conftat,

plures

nafei

generis

mafeulini 3 quam feminini, ut,

fi

omnes

utriusque

fexus

nati

feparatlm

confiderentur,

fint

mares,

habito

ad

feminas refpe&u, circiter, ut 21.

ad

ao.?aut 26.

ad

25.,

vei, quod

idem

efl,

5. ex 100a aut 50. ex 1000.

natis,

plerumque computentur

pueri

ultra

numerum

paritatis

utriusque

fexus

a.) Porro,

generatim

plures

nafcuntuc

quouis anno, quam

rooriuntur

homines;

obfervavitque

SÜSSMILCHIUS,eorum inter fe efle relationem, ut 10.

ad 12.,vel 13. b). Sed maxima pars

hominum,

aetate

infan-A tili,

a) vid.

SÜSSMlLCHll Göttlich. Ordnung

in

den

ver-andningen des

rnenfcblieben

gefcblechts III.

tb.

p. sjß»

MOSHEIMS Sitten Lehre EllIth f. VII. JAC0B1Betrach¬

tungen über die JVeiJen

Ablichten Gottes

IL

tb. XI. Betr. Jf.

/,

Oeuvresde MONTESQUIEU Tom. 11. Liv.

XEL. C. IE.

b) Fscunditas, qua

urbibus

pagisque

fere eadem, alt

a

eft aliarum _gentium,

_ad

_quam

_fortaße

_ingenita

_totius

popu-li _{indoles, cali} _indulgentia,

falubris

_atque

moderatus cultus

vi&usque, morum

fimplicitas,

laboriofum

vita

genus,

Jan

a

corporisßruclura, pudor civium,

feftina

conjugia,

fides

con-jugii\ fancla, longior denique

vita

pins

minusque

faciimt.

Contra beila, annonce Caritas,

jcecundiffima

illa

peßife-rorum mater morborum, facunditatem minuunt,

aliamque

(6)

4»

)

*

(

■

®

tili _{prsecipue inträ} _{primum 8c}

_{tertiurn aetatis}

_annum,

_{de vita}

decedunf, plures vero pueri, quam puella?; illoruro enim

numerum ad _bas, _{ut 17.}_ad _25, (e habere obiérvatum ef\ _c.)

Quem igitur fexuimafculino nafcendi

fors

majorem

nume-rum deiit, eidem, inlecuturamoxvitssefaee, morsadimit

d)} adeoquidern, ut inter 1$.8c 20. a?tatis annuro,

quan-do Ulis _cejpintibus,

_{experientia tefle, fat}

_{is fuperque} _compenfatuv. Si in _pugis _plures

_nafcuntur,

_quam _moriuntur, _{in urbibus}

vero _plures decedunt, _quam in lue_{em e}duntur, _efl _r/nf/o _/;«.

jus rei facilis inventu5 tarnen computationi generali

pa-rum aädit vel adimit.

c) Ratio, cur plures morte abripiantwr pueri, quam

puelldS, nutnne in nervis, an vero aliis in caujfiis fit quceren¬ da, m eß, quam Medicis lubenter relinquimus difcutiendam.

Miramur tantum _{provide?itiam Divinum, cujus} _indicium _eß Jane maximum»

d) Qbfervafje etiamjuvat, numerum non contemnendum

märium confimi hello, navigationibus, aliisque periculis vel

taboribus, a quibusjeminee fant immunes, quantvis non nege»

mus_ifua hifice etiam effie _incommoda _, Medicorum _pr&cipite

ju-dicio _fubjicienda. _lä _{vero c}_ert_um _{efi,fexum femininum} _pra

fnaficulino diutius vivere, quia maresgraviores(ußinent labo» res, & plerumque vitam agunt disfolutiorem.

Hoc non _pratereunda _loco_y _maxime _{huc faciens,}

qua

uxore orhatos inter viduas ad Je invtcemobfervatur_*relät_io,

MICHAELISexSÜSSMILCHU,_quem _eximium _vocat,_libro,

De cura nafcendi moriendiquefortes dispertiente,

annota-vit, »0« plures maritos conjuge orbari, quam axores, fedpo*

tius /2041. maritis morientihus, totidem fieri viduas, ubi

pn-ji. uxores amiffas non nifi poqi vidui deplovent; id veroy

ut minoribus numeris _utamur, _fere _{perinde eß,} _ac _{(i die}_a

(7)

qua-)

s

(

®

do Venpris ofura fé inOnuat , probaBilis infer utrumque

fexum (it _poportso; _{id quod} _v_{el rnsxime inter alia}

con-fpicitur, dum coroputantur, qvl primum ad Sacram

Coe-nam admitcuntur e.)

§:

II-Ex hac inter utrumque fexum arqualitate conficitur,toti

coeiibum étiulritudini ben injuriam, reique publica: ingjens intern _dämnuro, _fi _Pclygamia univerialis obtineret f)

A 2 Sed

re e.indem bi ad iüas, _quam _3. ad _4.

bahent

proportionera.

Pvetterea, /7/M&0 facilius e(l maritis, nxore 01batis, fecun-dam _tertiamque _invenire _{uxorem, quam}

_viduis,

_mar_it_{o Or¬}

bis, fecundum maritum. Vid, MICHAELIS Pavahpomcna

contra _Polygamiam. SUSSMILCII₁₁ Göttlich. Orda. 111. tb.

p. 26$. (eq.

e) Cfr. AXELSSONS Guds Lad och Verk ifin

Rege-v ring öfver tndnnifio •fldgtet 1. D. Cap: III. §. 36.

Plnra de _proportioue _inter _utrumque _fexum _{alterutriusque} ad alterum in_{propagationégenenris humani,} _qu<s _confpicitur, mira relations, legi _merentuv in J0H\ PET:

SUSSMIL-CHll Göttliche _Ordnung _in _den verandningen des merifcbe¬ heben _{geßecbts &c.} _{P. I.}

_Jcf

_IL _{una cum} _HJ.

_{duas iüas pri¬}

ores annotationibus & obfervationibus iüuftrante, _a CHR.

JAG. ßAUMANNO.

/) Ucruro per Polygamiam quotannis genus

huma¬

nuni aut rri?:uaiur aut lentius _augeatur, _aut _(emper

i-dero nec crefcat nee decrefcat, _segre quis dixerit; quo-rum fi _illud, _nulla _capitalior fecuris geoeri humano

ad-hiberi, vix ullum _peftilentius _{fcelus exeogitari}

_poteft,

po¬

lygamia. «Sin alterum eft, polygamiscque culpa genus humanum tantum non crefcit aut crelcif lentius, non definit _{quidern noxia} _{efte, peccatisqne}

_adnumeran

(8)

MI-A. f '^3 <&? / 4 v w

Sed eam ideo _legi _natura, _g) _abfolute _contrariam

es-fe,

CHaeTTs."

Cfr. Oeuvres de

MÖNIESQFIÉU

Tom: II.

Liv. XFl Cb. fj.

XJfu, vel potiur _{Polygnmidt abufu,} _{g enev}_i _humano ne-quidquam decedere tncrementi, en minus dnbitem, quo lucu-lentiora _{ipjis Sacrae P}_andeRee _preebeant _{exempla.. Sarpius}

pro-creant _femins, _Cl _finguia; _jungantur _fihgulis,

quam, il

plures uni manto focientur, dicit GEPvHARDUS. Nec

pra-teveund'i, _qua _Po/ygamiam _gener_alem _comitantur _deteßanda

mala, _{qualia funt difcordia, zelotypia, nefandus} cum brli¬ tis animalihus _{cnitus, caßratio,} _gynaceum, _ubi _midieres _in

perpetuo quafi carcere tenentur. Praterea occaßonem dedit

immani ac feroeiffimo _Uli _movi, _in _Oriente _{ufitato, bomines}

emendi Ef _vendendi, _//o# _vennles _c_him ant violento

yimpe-af// _abripiendi. _{Xid. SUSSMILCHIJ Göttlich.} _Ordn. _/.

Cap. X/. />. ^3. Z). PATRICK DELANI Gedancken

von der _{vielveiberey. JOU.} _{PH. MEHRLINGS}_Abhandlung

von der _{Sündligkeit der polygamie} _p. _7g. _GERHARDl L0C0. Tb. Tom. Fil. _Cap. _De _Conjugio,

g) Voluntas Divina, quatenus exJola ratione, Rne ni¬ ta accedente _revelatione, _eognofcitur, _{Lex Naturalis dicitur}_;

quatenus vero revelatione innötefcit, Poftiva tfW/f. Illa

immutabili Dei _{jußitia Ef} _fanttitate _fundata,

J/f _obligandi _vim _ex _ipfa _rei _{agenda Ef} _agentium _natura

at-que indole; Hujus autem motiva a natura quidem Ef

indo-le _verum, _fed _qvce _aciem _rationis _{fugiunt, Ef fpeciali}

indi-revelatione, defumuntur. Dividitur autem in Univeria-lem 8^ Particularem. Illa omnes totius univevß homines

a-que ohligans, nititur rationibus obje&ivis, /;. petitis ab u. tilitate _generis _{humani publica.} _{Parcicularis ad'}_peculiar

em

tantum bominum _coetum, _gentem _Jc. _{Ebr&am, fpectabat.}

Cfr. SCHUBER 71 Univerf. Plnl. pracl: §. G?. Qvod vero sid _legem _Kxfå^px^ _diRam _{Moralem fen Sinaiticam}

(9)

ad;-N

@

) f

C

w

fe, adferere non poflumus b.) Quomodo, qusefo, hunc

utriusque fexus parem numerum peripicere valeat ratio,

quem induftria humana diufurnis obfervationibus col~

luftrata, ope artis Arkhrneüccs, fola pederentim

detege-re _potuit. _Fatemur quidem matrimamum, _ad _primära

conjugii inftitutionena, efte unius maris & unius femmas

conjundtionera, (ed hane, inter rrtulta alia, ignorat ra¬ tio fibi reli&a. _{Jure itaque} _contendirous„ nihil in

fy-ftemate morali _{reperiri,quod abfolute} _polygamite

adver-fetur; fi nerape major föret abundantia fexus feminint,

tantisque eftet aliquis prsditus corporis viribus seque ac tantis ornatus divitiis, ut _raagnam _uxorum _fuftentare

poflet familiara ac liberorum i.) Eadera funt omniura

A _% _ ån

tinet, qua etiam Decalogus vocatury eam plerique

Philofo-pbia Mardis DoSiores in divifione legum Divinavum Au¬

dio _omiferunt, _quippe _qua _partim _Naturalem, _partim _Polu tivam includit.

h) De Polyandria non loquimur. La pjuralife des

hommes pour une feule femme effc quelque chofe de

tnauvais en foi, _{eile eft} _contraire _par _eile _. _méme _ä _la

jfin _{principale du mariage, qui eft} _{la generation des}

en-fans: aufli _{voit-on par} _1* _{hiftoire, qu' il}_-_a _toujours _été defendu aux femmes d' avoir _plufieurs _ro&ris. _{II fauc} raifonner tout autrement de la _polygamie _fimultanée; _par

raport aux hommes; par elle-meme n'eft point oppo-fée au droit _naturel, _{ni åla} _premiere _{fin du}

mariage.

Vid. Di&ion, _Eficycloped. _{Tom. XII.} _in _voce _Polygamie.

Cfr. WACLCHS Pbilofophi[ches Lexicon (ub titnlo Po¬

lyandrie. NE HRM/1NNI _{jurisprudentia} Civilis Cup. IL

SV

i) Plura vid. in _Difßert. _{De differentia} _legum _Divi¬

navum Naturalis _Poßtiva _{circa jocietatein} _conjugalem

§7.

(10)

IHRE habit. _Ups. _i-jji. _{Cfr. Anonymi} _{cujusäam Gedancken}

von der _{vielveibereitin Beytr.}

zu JOH. Pb. FRESEN11

Paßoral _{Ramlungen §. Xll.}

k) Dijcipl Mor. 872.

/) Sunt compluves Theologi Zf Philo]ophi, qni

pretce-ptum de polygamia ßmultanea vitanda, ad legem Naturalem

referendum

ejfe

putant, ideoque ipfum natura lumen

diSiita-re, vciitum e(]e viro, _plur_es fibi _ducere _uxores,_Jed _rationes

ab tilis allat£ ex certis covditionibus _Zf _vartis _circumßan'

tiis, qua pro diverßtate hominum variant, defumumur, atqus

adeo _legem _gener_ahm

nunquam conßituunt.

in (iatu adventido jura, _quse fmgulorutn in ftaeu _pure

nnturali; hinc, fi fmgamus nobis unicum virum, fra-ctis _oavibus, cum duzbus _virginibus, _{in inlulam}

habita-toribus vacusm, unde nulla _{fupereüet fpes redeundi,} e-narantem, cum reprseientant hi ftatum naturae; atque

tum _quamtur, _licerecne _viro _{illi duas} _hafee _virgines

ducere? Omnino, inquies; Sed eß jus naturale adeo im-mutabile, ut.ne a Deo quidem _mutari _queat, quemadmo-dum nocanter ait Vir de _Philofophia _{Morai i} imrnorra-licec mentus HUGO GROTIÜS de I. _{ß. & P.} 1. 1. c. 1. § _9. Sed eft _porro indifpenfabile, _e _cujus _obVgacione nemo _{excipitur. Verum} _enim _vero, _ut _cum _CANZIO

loquamur: Lex Natura ex verum natura eruitur: naturce vint

metimur _{excircumßantibus:circumßantiainvarüs,diverfo} _tem¬

pote,diverjo loco, variantk.) Hinc, fi in hoc yel illo cafu

ex-cepcionem quafi pateretur lex Naturae, quidni etiam in

omnibus? _Quis _igitur _non _videt, _prseceptum _{de poly¬}

gamia vitanda ad legem Naturae non efTe abfolute refe¬ rendum _{/), fed ad Pofitivam} _{Divinam Univerfalem,} _cu¬

jus prsecepta, fine peculiari Numinis revelationenon

in-notefcunt, patefaSa tarnen prxeeptis naturalibus non

(11)

tra-tradicunt, quippe quas optirae San&ior Scripfura verbis perfpicuis & exempiis iiluftrat m.)

§. III.

Intentioni _Divinae, _in _genere _humano

propagando eonfervandoque, omnium ;convenienti(Iimuro efTe

matri-monium, quod m are ro inter & ferainam _pangitur, _ut

hi homines arnbo un ann _conflituant _focietatero,

non mi¬

nus ex _{prima conjugii, divinitus} _nobis _patefaåa,

infti-tutione, quam ex utriusque fexus pari, quem genera¬ lim obfervare _licet, _numero,

optime coliigitur. yerum-enimvero, ficud in _Republica, _{bene conftituta} _, _baud

fperarc licet, ut a _Rege _{fancita femel} _piacita _femper _& ubique profint, prasfercim quum poftulent tam tempo¬

rum _ratio, _quam _rerura _{eircumftantis,} _ut _fubinde

mu-tentur, vel etiam _abrogentur _penitus. _Minori _maioj

ad evicandum _{majus, indulgere,} _prudentia?

regulis

con-venit; ita eundem fere modum obfervafle in Theocratia

fupremum omnium Monarcham _Deum,

animadverti-mus; & ex hoc principio facile diflolvuntur mulfa illa

dubia, quae perfe&ionibus Divinis _{Jrepugnare videntur.}

Nobis _igitur _{id negotii} _datum,

ut exploretur, an um-quam ejusmodi obvias fuerint circumflantäse, quae poly-gamiam in gente Ifraélitica, non tam _fvaferint, _quam

urferinc. _Antiquiffima _mundi

tempora perluftrantes,tot

fere fuifle invenimus civicates _minores, _quot _bodie

me-diocris _magnitudinis _urbes.

Multiplicara enim

pro-genie Adamirica, primum famiiias exftitifle _fegreges,

novimus, ex focietate _paterna _{& herili} _conflantes _•

quae

paulo pollin focietat<?s_majores,q vas

_Respublicas,

nuncupa-mus

m) Cfr. Dißert. de _{promulgatione} _Je_gum _"Divinarum

P_oßtivavum

Univerfaltum Prceßde Getier_{of. Dom.} _Rev. _Ca_tic*

(12)

^fi

)

8 (

<ü>

mm, coalefcere coeperunt, poffquam nempe adeo in^

creverac malitia _humana, _ut _non _modo _noxam _Tibi in-vicem _inferrent, _Ted _armis _{eriam infeflis} _lefe _JaceOerento

Hinc bella _{fangvinolenta} _in _arena _Martis, _exorta _fuere; id _quod _tarn _ex _numero _pugnantium, _quam _modo, il-lo _tempore, _{dimirandi ufitaro,}

patet; unde faobum efi: 3

ut _{maxima pars} _fexus _{virilis ultima}

pateretur, & pede*

tentim _{dirainueretur,} _femininus _vero

perquara

abunda-ret, EL IV. i, n) cui i i bellis pugnantes plerumque

pe-percerunt. Num: XXXf. if, - 18- 35. Deut: XX. _{13. 14:}

XXL _10.-14. _Omiflis, _qua? _Hifboria _profana

memoria:

prodidit, _{exempla Sacr; Codicis} _{funt luculenti flima.} Sic

iola _{ftirps Benjamin} _aciem _2*000. _virorum, _gladiurn

ftringentium, contra reliquos Ifraélitas, quorum exerci-tus ₄₀₀₀₀₀ _{viris bellicofiffimis confbabat,} _infbruxit: _fed

quum ad pugnam fuerat perventum, varius quidem ab

utraque parte Mars fuif, fed ita tarnen, ut exhis,

duo-bus in _prasliis, _per _biduum, _40000, _ex _illis _autem ter-tia tandem die ₂₅₁₀₀ _occubuerint, _Jud: _{XX. Sic} _etiam quum Abia Rex Jud^ cum copiis 400000. armatorum adverfus Ierobeam _{Regem Ifraelis,} _exercitu _duplo

ma¬

jori valentern, conflixit, 500000 Ifraelitas trucidatos

com-perimus, nec fuiffe numerum ab altera parte cadentium

exiguum, facilis efb conjeftura. IL Chr. XIII. De

tri-bu _Ephraim _in _uno _praelio ₄₂₀₀₀ _{mortis fa£ti} _fuerunt viäimse. _{Jud. XII.} _Cfr. _ILChr.XXVIIL _5._{fq. XXXVI.} _17. Thr. II. io.2i.22. _Prxterea, _qui _{vel (altem}

obiterperlu-Jftraveri? illa terapora, quibus, tyrannide ^Egyptiaca

libe-ratus _{populus Ilraeliticus,} _{perdeferta loca} _in _terram Ca-nanaeara _immigraverit _eamque _{vi & arrnis occupaverit,}

quan-n) Non fine ufu le%i meretur LEIGHS commentariuf über den _{Prophet. Efaiam} _STARCK₁₁ _{Synopßs bunc} _in_lo~

(13)

il ) 9 (

il

me vel non monenfe , fatis fibi perfpe&um habet, qüot

quantaque Ifraélitas inter

&

eas, qua? antea

hane

ter-ram incolebant,_gentes^commifTa: fuerint praelia _,&

quam-vis _{illi-femper fere abierint viutores,} _credioile _tarnen

eft, mukös etiam eorum in arena Marcis occubuiflej & hinc iilce iacrirnse.

§■

lv-His _{jam leviter} _perpenfis, _luculenter _fatis pcrfpicf-tur, cur _{polygamia; in V. T,}

o^nceflus

fueric locus; id

quod réquirebac iliorum temporum conditio, quatenus

per fangvinolenta illa bella magna

fuit

virorum

penu-ria, feminarum vero abundantia. Ponamus jara, Deum

expreffis verbis polygarniam populo (uo interdixifTe, quis

inde fudTet eventus? certe, ut opinari fas eft, nulius

a-lius, quam ut Parentes cum

filiabus, quibus nulla fpes

domi _nubendi, _{ad vicinas} _{gentes, quas} _inter, _eo _etiam tempore, polygamia in uiu

eratjconnubii jneundi

caus-fa lubenter _{commigrafent, idque} _eo _magis, _quum

o-mntum latis _conftet, _quam proclivis

infuper

illa populus

fuerit ad idololatricum eultura _{ample£tendum.} _Majora

qu# inde emergerent mala, nemo non

videt;

unde

Di-vin# _{placuit Sapienci#} _a _prima _conjugii

inftiturionerece-derc, & tali rerum ichefi exiftente, polygarniam popu¬ lo fuo _indulgere. _{Sed jam} _{illa oritur}

_quasflio,

quomo-do confideranda fit _polygamia _{V. T.,} _an _peccatum

_fue¬

rit, nec ne.^ Fuit h#c fudes in oculiseruditorum, qu#

u-berrimam _{difputandij materiam} _{iisdem femper}

_pracbuit,

quorum illam fententiam

defenderunt

alii, alii

hane. Si

peccatum, aut eric vohmtariam, aut infirmitatis vel igno¬

ranti(2 : non _{prins, quia} Patriarch#, _eo

quod in

polyga-gamia vixerint, gratia non exciderunt, quoniam

nus-quam _{legimus, Deum} iliorum

polygarniam

taxafle,

vel

illos _ejusdem _poenitentiam _egifle,

_quod

_certe

_fa&um

fuiflet,fi Deo difplicuiflet, quutn

minoris momenti

(14)

cSKjb A r _f c52d

J 10 l «as»

cata _{f«pius reprehenderit;} _non _{poßerius\ quis enim,}

ni-fi _{juftitiae, fan&itati} _& _{bonitati Divina?} _perquara _injurius audebit _{dicere, Patres,} _cum _{quibus Deus} _tam familia-riter Jocutus _ed:, _ipfius _voluntatem _ignorade, _{& In} _illa

ignorantia, per totam vitam, per tot fecula, (ine ulla

notitia reliitos _{fuide, & ideo infirmitate peccade:} poe-nitentiam agere, in ftatu gratis ede, cum Deo colloqui,

& tarnen in _peccato _perieverare _, _ed: _profecto, _quod

non poffit ede fimul _in _uno _{eodemque fubjeåo.} Prae-terea _oportuit _{Deum ita} _fe _gerere,ne _fubditiejus _in

The-ocratia _ignorantia _le _excufarent. _Nullum _infuper,

fal-tem V. T. occurrit _{dictum, quod} _polygamiam

fimulta-neam expredis verbis _prohibet _o), _quin _potius _unicum

alterumque occadonem dedic conjiciendi, illam fuide

li-citam?

o) In _lege _{Regia Deut. XEII.} _17. _Deus _inter _alia ca-vit, nejuturus Rex multiplicarec uxores. Hinc robur _pro*

bibitee _{polygamice quid}_am _fumunt; _verum _vox _Ebr.

qvod

beic

occurrit, generatim totum genus femininum deno-tat, Ef de virginibusaIiis in S. S. locis, _ufurpatur, ut Nu?jk

XXXI. ig. Eft. IE 3. EJ. IE. t. ita verituti _magis

con-gntens videtur, loco cit. non agi de uxoribus Regis, fed de

'

lis,qua ad obedientiam, ininifterium Ef pompam,ejus åeftinatas

erant. Sic ettam faha caftitate S. _S. _intelleclum _putamus _di¬ ctum II. _{Sam. XII. 8'} _ubi _{Deus di}_citur dedifle in finum Davidis uxores Dornini fui _"pTQ _TO. _Nec credibi-leeft, Regem Salomonen, cum onmibus fuis uxoribus

concu-litum _babuijje, _{fed ad}_'augendam _externam _fuam

dignitatem

magis, quam libidinis Ef voluptatis _exflingvenda _caufja, eas-dem _fuftentafje. _Cfr. _LILIENTHALS _Göttl.

Offenb. EL

tb. _jf. _{72. 325.} _{DELANI Gedancken} _von _der

vielveiberey (f.

70. MEHRL1NGS _{Prüfung der gedancken} _von _der _vielvei¬

(15)

über-e®

)

11

(

citam, & ef! in _primis, _{omiflis aliis,} notatu dignumII.

Chr. XXIV. _3., _ubi _{fvafu Poncificis rnaxirni} _Jojadze,

pi-üs iile Rex Joas, duas _uxores duxiile perhibetur. Huc

fpeüat quoque Deut. XXI. 10. feq. de

capciva

ducenda

uxore & primogenitura Cap. XXV.

5.feq^de leviratu.j&j)

Quapropter nos non falli putamus,

ii

crediderimus,

B 2

ean-fe%ung in b. 1. Communi Rabbinorum jententioe , Rege

1-frdélitico licuifje uxores ducere _usquc _ad _{octodecim, five} _re¬

vera uxores effent, five concubinee, _non _longiores

wimoremur. Funiamentum _bujus _ajjertionis _in _{di&o IL Sam, XII,}

7.

8-qiuarunt,

ubi

Deus per Nathan fic alloquitur Davidem, Jex

uxores habentem: _Ego _unxi

te in _{Regem &c,} _& fl parum hoc ef!, adjiciam tibi njmt rUTD ficut illae & ficut illa:,

qxict verba eodemgauderefenjuperbibent,acfi dicatur:Adjiciam Cot, quof fuere , & tot, quot fuere, feu totidem &

toci-dem. i. e. bis fex, _unde _Oclodecim _fingunt. _Daviais

e-nim _fex _{uxores ex} _IL _{Sam 111} _2._Jeq. _numerant, _unde

Ge-mara Babylonica _{ita concludit} _: _{totidem fex} _funt, _{& totidem}

fex _funt, ut fe. Oclodecim indicarentur. _Cujus _mentem

u-berius _{explicat Mijcbna:} _{Non multiblicabit} _fibi _uxores _ul¬

tra Oclodecim Vid. _SELDENI _Uxor. _Ebr.L._1.

Cap. FUL

DELANl Gedan cken von der _vielveiberey _p,

j$.

Habuevunt olim _praeter _uxores _prim_arias, _etiam fecun-darias _Jeu_{fecundi Ordinis,} _cum _quibus _folennem

non celebra'

rent _{dejponfationem} _cf _{copulationem,} _fed

erant fervce, & u-xovi _primi _{ordinis [ubjefta.} _{RECHENBERG1US} _in _Rit,

Antiquit. Judßoriim p. 5q. fi 19. dicit\ _{Polygamiam hac} ratione _concedebant, _ut una uxorum eilet _reliquarum

domina ; hze cum liberis fuis certam _pecunias _fummam

acciperent& familia exirent , Ger. XXV. illa vero cum

fuis heres eflet bonorum mariti fui. _{Cfr. DiSlion.} _EncycL

fuh tit. Polygamie. Sed notatu _dignum, _omnes. _filii

Ja-cobi _aqualia _{jura, privilegia} _cf _beneficia

(16)

habitam, pari

ratione , qua polygamia fuccefliva, noftro _jam

a£vo,fre-quentari folita habetur. Scio _equidem non omnibos te*

que placera hanc de _{polygamia fententiam, quippe} _qui concendunt, Deum _polygamiam _{iftaro perrnififfe} _ac to-leraffe, quantumvis ipfi mimicarn, prsfertim quum

Pa-triarchas _polygami, _praeter _hunc

narvum, eumque orcura

tum ex infirmitate & _ignorantia,

tum ex ardennffimo

zelo accelerandi adventum _Medice, _de _cetero _pie fänffe-que vixerint; fed multis iaborat ifthtec adfertio

difHcul-tatibus, & inde oriuntur _qureffiones, _qu<e _{vix enodari}

pof-lunt, _quum _permittere _ad _tolerare idem _fit, _ac non

pu-nire,

linde

(equeretur polygamiam e. g. Abrahami,

ja-eobi & _reliquorum _peccatum _fuilTe

, eosque in _.peccato

perfeveraffe, quod nemo facile oncelTerir. Sin*autem

ponamus, Daum monogamiam _tantum, _{lege quadam}

Pofftitra, inffituide, cujus ratio dum exfoiravit, _etiam

ad certum _tempus _ejus _obligandi _vis

defiit, turn

prc-no inde fluit alveo, _Patres _per _fuam

polygamiam non peccade ; unuonquemque vero

_{Chriüianum'Polygamum}

peccare, poilquam Sanffiffinous noffer Servator hoc

fta-tutum in _{priftinum fuum} _rigorem

reffituit q.)Hjnc AU¬

GUSTINUS L. XXff. c. _47. _contra _Fauffum

expreffe

di-cit: _Quando _mos _erat _{plures habere}

uxores, crimen non erat i

nunc _proptera _crimen _eß

■> quin _mos non eß. &

CHRYSO

-

STQ-tnshereditate, habuerunt, quod_Jpecialis

fait exceptioa vul¬ gäri recepta confvetudine. Queenam ulterius ßt _differentiain*