Dissertatio de eo, quod juris naturalis est, circa quæstionem: an emtor stare locationi tenetur? Quam cons. ampl. facult. philos. Ups. præside mag. Dan. Boëthio ... pro gradu philosophico proponit Hans Georg. Malmsten, stip. Stiegler. Vestrogothus. In aud

DISSE RTÄTIO DE _EO,

QUOD

JURIS NATURALIS EST,

CIRCA

_{QUASTIQNEAT¬}

AN EMTOR

STARE

LOCATIONI

TENETURP

QUAM

CONS. AMPL. FACULT. UPS.

PRiESID E

mag.

DAN.

BOETHIO,

ETH. ET POLIT. PBOFESS, REG. ET ORD.

PRO GRADU PHILOSOPHICO

PROPONIT

hans

georg.

malmsten,

Stip. Stiegler, vestrogothus»

IN AUDIT. GUST. MAJ. O. XVII MAJI MDCCC.

UP S _ALI£,

SACRAM REGIAM

_MAJESTATEM

MAGNvE

FIDEI

VIRO,?

-REVEREND1SSIM0DOMINO

DOCTORI

TH.

_WEIBMAN,

DIOECESEOSSCJRENSIS

EPISCOPO

„ . NRC NON a _{'t •; •'} < -• -T"

RÉGIIORDINIS DE STELLA POLARI MEMBSO

MACENATI

_SUMMO

ingularis Tui in mefavoeis documenta _{gråtes hcerent menti}

geni-tus _{infixa. Ducitur hcec loetisfima fpe, veniam audacice impetran}

* ... - , '

di, _{quod has Tuo Nomine Fenerando} ornare voluerit pagellas.

Annos Tibi Deus _{fußentet bene multos, Tuoque dignum pntrocinio}

femperfucerefcere videas v

REVEREND1SSIMINOMINIS TUI

cultörem _{devotisßWiiim}

IN

SACRA AI REGIAM _.MAJESTATEAl

MAGN

IE FWEl

GIRO,

REGI.# CAMER# CONSILIARIO

REG. ORD. de STELLA POLARIEQUITIATJRATO

GENEROSO at_que

N0B1LISSIMÖ

DOMINO

M

MC

EN ATI MA XI

MO

v 'A r- * -> i' > rrrn v . . , . . _;• . . »

Xuis in Parentes meritis _{quod reddat, Höh habet fxiii pietas,} Has _{vero, Vir Generofe, Tibi devote fa.cratas paginas, unicum,}

quod offerre vaJeo, venerabundar mentis pignus, ne renuas,

obteiior. v

GENEROSI _{atque NOSILISSIMI HOMINIS TUI}

cultor fubmisfus

VI RO

SUMME RE VEREISDO et CELEBERR1M0

monjjro

mczreäj

JOHAN.

W1NB0M

S. S. THEOL. PROFESSORI REG. et ORD.

ECCLESIjE WAKSAL. PASTORI ET PRJEPOSITO

1

PATRONO OPTJMO

o/itbmiffe

rogo, ne dedigneris ferena fronte rectpere teme

hoc mece in Te _{pietaüs atqui venerationis documentum.}

DE

EO,

QUOD

JURIS

NATURALIS EST,

GIRCA

_QU/ESTIONEM:

AN EMTOR STARE

LOCATIONI

TENETUR?

§. i.

Si

tutum

non

a

esfe

Prjeroris edifto,

_{jus, concedendum fit, & ad regulas sequi}

Ted

ab ipfa

natura,

confti-juftique necesfarias, & nullius arbitrio fubje&as, in omni

de _{jure inter homines quaeftione provocandi mos non} omni defliruatur _{fundamento, veniam me facile}

impetra-turum _{fore, fperare aufim, fi paucis disquiram, quid Jus}

di&itet Naturae circa iocum _{Legum noftrarum, de jure}

Emtoris in _{rem, a priori domino elocatam; de cujus}

aequitate jam diu multi dubitarunt, & quem ejus esfe

in-doiis _{pro Sua, quam omnes veneramur, fapientia &}

ju-ftitia, cenfuit Sacra _{Regia Majeftas,} ut _congregatis jam Regni Ordinibus permittere clementer voluerit, ut, quae

circa eundem minus commoda & _{corrigenda illis}

obve-niant, decernant. Quamvis enim prasbeptum in civitate,

omni _{exceptione majus, .yenerari}

numquam defiüam, fsocitis femel _{legibus, cujuscunque illse fuerint tenoris,}

obodiendum _{esfe, inculcans, quamdiu ab illo, cui leges} ferendi _{poreftas, pro cujusvis civitatis conftitutione,}

com-perit, non _{abrogarse fuerintj officio} tarnen boni civis &

privati hominis non _{repugnare putavi, de earundem}

fun-ij

♦

(

o

)

♦

fundamentis _{disquirere, Tuaque de illis judicia, ea, qua}

par eß, modeßia

publice

propönere;

hane

enim

uni-cam esfe _{viam, qua} perfici & ad fines, _quos fpeßant,

leges & civilia inßituta magis

tnagisque

adcommodari

pos-funt, extra omnisdubitationis aieatn pofitum esfe arbitror.

Prarterea alio confilio de _{propofita quaeßione} ageremeum esfe nolui, quam ut exemplo qualicunque quaeßionum,,

lege civili deeidendarum, cum Jure Natura? nexum illa—

ftrare _{conarer; quam rem iis noa omnino displicituram}

fore, pr&fumfi, qui, cum ftudio juris

phiiofophiam

con-jungere non ineptum esfe, putant.

§. H.

Sollemnem _{JurisConfultis loquendi formulamj Emtfo} jusy a (ocatione derivatum, Jolvit, n.on in hodierno tantuna noßro _{jure, fed antiquitus quoque de omnibus rebus,}

adeoque etjam praediis &agris, quae venum ire potuerunr, valuisfe conftar. _{Jure Sveonum antiquo ßatuebatu'r}

prae-diorum locatio _{odennis, quam deinde tempore Codicis}

Chriftophoriani ad fexennium reducere mos fuit a). Sed,

Ii _{quis locitum a fe fundum ante locationis terminum alii}

vendidisfet, cesfarejus condu&orisjubebatur, reli&a tantum ei _{poteflare a venditore, partera arrha?, a fe praeßitae,}

repe-tundi, quae tempori, quo ßipulata fibi re condu&a carere

cogebatur, reipondebat. Jure Romano b) fancitum quo¬

que fuit: Emtori necesfe non esfe ßare colono, cuiprior dominus _{locavit, nifi} ea _{lege emit,} Sc _{quod emtori}

con-cedebatur _{jus, id etjam legatario permittebatur, non}

ve-ro _{lege conftituto in bona defun&i locatoris fuccesfori}

feu haeredi. In eo _{tarnen, ut monuit Stiernbök c)>sequius}

Jus

a) Vid. Stiernhok de Jure Sveon. & Goth. vetufto _Cap, V»

b) Vid. Cod. T. LXV. IX. Loco cit.

♦ C o 5

*

'3

Jus Civile Romanum fuit, quod

colono,

qui a

domino

frui fundo _{prohibebatur, tantum pradlari}

_jusferit,

quan-rum _ejus interfuit frui, in _quo etjam lucrum ejus

conrineba-tur. Abhujus vero tenore non rnultum difcesfisfe conftat jus

Norvegicum & Gothicum, cum non tanrum

arrham

reddi

jubent, fed 6c canonis pretiunr,

perinde

ut

mercenario

mercedem _{ftipulatam, fi null-a fua culpa a domino} repu-dietur. Hodiernum noftrum jus eandem non tantum po-teftatem emtori in rem iocatam permifit, fed erjam

an-tiquitus domino eedis vel

praedii concesfam facultatem

co-lonum vel condudorem a re locara removendi, fi ipfi ea-dem fruendi vera oboriatur necesfitas d)\ ea tantum

cau-tione _adhibira, ut demigrandi tempus, legibus conftifcu-tum, ei non denegetur, 6c arrhae pais,

refpondens

ftipu-lato locationis _{tempori, quo frui condudo illi non licuit,}

remittatur, damnumque, quod, rupto locationis

contra-du, condudor in fe derivatum fuisfe probare

poteft,

refarciatur. In _{quo ultimo legis momento sequitati, a}

Jure Romano aliisque, quas nominavimus, legibus erga

colonos fervatae, _magis quam antiquo tempore in

ufu

in-ter nos fuit, confulcre voluerunt Codicis Fredriciani Au-dores, _{quamvis neminem fugere poteft, quam trifte}

_&

parum proficuum plerumque hoc

fit

colonis

jus, dum

res

tangir, certo calculo vix

fubjiciendas.

Generali hujus

juris, emptori abfolute,

Sc

domino

conditionaliter

con« ccsfi, _rigori tantum

fubtraxerunt

noftrae Leges

eos,

qui praedia ea conditione conduxerunt, ut non

nifl

cum vita cesfaret eorundem _{jus, vim huic locationis} condudionis _{fpeciei tribuentes, quam}

_{JurisConfulti}

Ro-nianorum contradui de fundis, _quem Emphyteufin

vo-care illis mos _fuit, inesfe _docuerunt, quamvis id, quod nos Lifstidsftådja _{appellamus, eorum}

Emphyteuticationi

non ex asfe _refpondeat,

As §. III

4 4 ( ,© ) 4 §. IIL

Frequens eft, quem tarnen omnino

profcripturo

optarem, noflris temporibus mos, dolum in legibus

ci-vilibus, quae huc usque viguerunt, (i forfan de earum

re&icudine _{aliqua dubitandi fubonatur causfa, fufpicandi,}

in favorem _{potentiorum & ad diminuenda debiliorurn}

jura, confuho ftru&um; Ted qui illi inhaerent, non

tan-rum injuftitise, _verum erjam ignorantiae, haud _{raro reos}

fe faciunr. Nec forfan _{deerunc, qui fic fe fatis habere}

causföe arbitrentur, hane, quam examinandam nobis

pro-pofuimns, legem

reprobandi.

Sed, quamvis eandem

re-tinendam esle neque nos fvadere voluerimus, monftrare

tarnen noftrum esfe putamus, _a jufto _{aequoque non}

omni-no abhorruisfe eos, _{qui eandem in Jus civile, vei}

intro-duxerunt, vel retinuerunt.

§. IV.

Difpiciendum iraque, an causfae in Jure Naturat

ad-fint, quaedomino magis, quam locarori, favent,& quous-que extendenda fit earundem vis. Binae plerumque funt, quae allegari folent, rationes, cur emtor ftare locationi

non _{tenetur, quarum altera contenditur: refoluto locantis}

jure, ^efolvi quoque jus conducentis^ altera vero eo

re-dit, ut, cum emrione ipfum dominium adquiratur, non

vero _{conductione, jus, ab hac} derivandum, pari pasfu

cum _{jure, quod ab illa oritur, ambulare nequeat, quippe}

cujus natura id fecum ferre videarur, ut pro potiori ha-befi debeat _{e). Quod ver.o ad priorem, fic ailatarn,} ra-tionem _{atrinet, vereor, ut univerfae, de qua}

agitur,quae-ftioni _{refpondeat; r-eftar enim expficandum , quo pa£lo} venditor in, emtorem transferre posfit jus, _{quo lernet}

du-dum

4 ) o ( 4 j

dum _{privasfe videtur* Sc}

_{ii forfan diceres,}

_id

_eantum

irt-dicatum _{esfe, venditorem,} non vero emrorem, ilare de-bere damno, quod in condu&orem ab emtione,

jus

illius

in rem locatam tollente, redundare potuit, facile _tarnen

invenies, nullam allatam esfe causfam, cur leges Roma¬

ne jus, quod emtori & legatario

concedunr, id

hseredi

denegent, dum morte cesfare jus

locantis

trque

indubium

videtur, ac voiuntario quodam illius fa<fto; nec bac ra-tione efficitur, cur leges noftrae non ennori

folum, fed

ipfi locanti, pofitis cerris

condictonibus,

jus rribuant

con-du&orem a re locata removendi. Causfas itaque Sc ipfam

indolem _{legum, de quibus agimus,}

_nili

_temere

_easdem

fibi _{ipfis contradicere contenderes,}

_altius

_reconditas

_esfe,

fufpicari fas efti easdemque in

ipfa

dominii,

quod

con-duftori numquam competere potuit, natura q uae ren

das

es¬ fe, altera, quas adferri foles, legis ratio

indicat.

"

§• v.

Quousque in Jure Naturae jnftitiae quserimus

regulas,

quales rarionis ope easdem in univerfum

fingimus,

nullo

refpe&u habito ad civitates vel externa illa

inftituta,

quae

ipfae hte regulär pofcunt, ut re ipfa valere

inter

homi-nes _{queant, dominium} ab occuparione primum _enatum

ita mente _{concipimus, ut} fit _{plena de re ipfa}

Sc

omnibus

ejus accesforiis, quatenus vires Sc eandem

in

ufus

coh-verrendi _{peritia permiferint, disponendi}

_poteftas.

_Penes

dominum, cui hare tribuitur poteftas, esfe, an res

fuas

Sc qua velit lege locare, fine

contradi&ione

negari non, poteft. Si itaque easdem alii locat, qui nullam

aliatn

conditionem _{expresfe paftus fuir, dubium non}

_eft,

_quin

locans eum a re locata, quando libuerit, _omovere queat.

Sed refolvenda heic _{prascipue obvenit quaeftio, annon}

condu&oris _{erjam fit, dum definkum fibi}

_locationis

tem-pus ftipularur, expresfe fibi refervare, ut in

omni,

qui

um-6 _{4p 7 ) ® ( 4^}

umquam fine fua culpa oriri potuerit, eventu, ante defi-nitum _{pa&o locationis tempus, de jure füo quaefito}

demi-grandi non injungarur necesfiras; vel an locantis esfet

expresfam contradhii addere conditionem, ur, fi vel rem

vendiderit, vel graviori eadem fruendi necesfitate ipfe

urgererur, Tibi liceret rem locatarn repetere. Eo enim, quod in transcurfu monebimus, praecipue fpeftst follicita

de contracluurn indole in _{Jure Naturali disquifitio, ut} in _{unoquoque efEciatur, urrum proniitrentis ap}

accepran-tis, ut _{jus libi refervet, fit de condirionibus, fibi}

corn-modis, providere. Si itaque notionem dominii, qualem

eandem huc usque defcriplimus, mutare noluerimus,

per-fpicuum nobis videtur, nullam aliam admitti posfe legem

in _{propofita lite folvcnda, qu3m illam, quae ftatuit,}

con-du&oris fuisfe _{expresfe cavere, ne dominii jus praevale«}

ret, dummodo rem ad definitum _{tempus locanti}

injun-geretur necesfitas damnum condu&oris, cui

inrerdiceba-tur ante _{elapfum tempus re locata fruendi poteftas,}

re-farciendi. Ke _{itaque ab hac folum parte confiderata,}

re&e dici _{posfe nobis videtur, Juri Naturce confentaneam} esfe fententiam: emtionem _{jus condu&oris in rem}

loca-ram _{tollere', quam fecuta? funt civiles, quarum mentio«}

nem _{fecimus, leges. Quam ob rem rariones etjam, a}

ju-ftitije _{regulis minime abhorrenres, adferri posfe} viden-rur, cur Romana lex, quam haeredi denegarunt, illam emtori & _{legatario tribuendam esfe praeceperunt} pote-ftatem. Scilicet _{quod ad illum attinet, non a domini,}

pleno jure fua rradentis, arbitrio jus fuum derivavir, fed

a _{lege, cujus etiam fuit praecipere, ftandum esfe pa£Eis,}

femel _{initis; dum e contrario emtor & legatarius a} vo-luntate _{illius, cui vi dominii agere non incerdi£lum fuit,} fuum habuerunt _{jus. Nec noftras leges injuftitiae}

accu-fandas esfe cenfemus, dum agnita dominii, quam

de-fcripfimus, idea, ad illus norm am emtori &, pofitis cer-tis

4$e { *O ) 7

tis cdnditionibus, _{ipfi locanti concesferunt jus rem}

loca-fara repetendi, _quatenus id _tantum praecipere

voluerunf^

condudoris fuisle in _{ipfo locationis contra£fu cavendi,}

ne ex hoc jure quid _in fe redundarec damoi. Praetere®

aequitacis oblitas fuisfe has leges vix contendere fas eft,

dum locantis _jus rem elocatam repetendi ea adftringunt

conditione, ut ipft vera, legibus praefcripto ordine fme dubio _{examinands, adesfe debeat necesfitas eodem}

uten-di, & eo, quo primum leges civiles condebantur, tera»

pore facile pracfumi potuisfer, neminem rem

futm

im¬ mobilem, praecipue praedia & agros, venditurum fore

lucri tantuai causfa, fed _{graviori permotus} necesfitate.

.§■ VL

Sed eft quoqne alia res, ad forum civile pertinen«

tes, dijudicandi norma, quam Naturs Jus, fi modo rite

intelie&um _fuerit, non minore munivit au&oritate, ac

idealem illam, quam in defcriptione dominii allata

re-fpicere placuit, Continet vero illa necesfitatem ideas ju¬

ris ita definiendi _{cerrisque limitibus circumfcribendi, ut} habito _{refpe£lu ad intlituta & civirates, fine qutbus}

ho-minum _{jura farta te&aque neque dari neque confervari}

posfunt, fecum omnino confpirent. Male enim quamvis

interpretaremur hane necesfitatem, fi eidem ideas re&i,

quae rationi per fe adfunt, tollendi vel immutandi

pote-ftatem coneederemus , contendere ramen fas eft, has ad

focietatem humanam non rite _{adplicari, nifi ira} definia-tur earum _{ambitus, ut ordini, ad fuum euique}

tribuen-dum _{inftituto, fibi ipfi confiante St confentiente ratione}

eonveniat. _{Ipfae enim, ne vanae St omni realirate priva¬}

tas _{reddantur, limites fibi ponendas esfe jubent, nec um*}

quam abfolurum fibi valorem vindicant, nifi prius de-monftratum fuerit, nihil e _{jufto omnibusque sequa}

civili

ordine illis _{oppofitum esle,}

8 _{4- ( ° ) 4*}

§. VII,

Refpiciamus itaque alteram hane, a Jure

Natu-rae oblatam, judicandi _{normam , ut appareat, quid in}

emtoris _{jure in rem locatam aequum habere debeant}

le-ges civiles. Abfoluta, ab occupatione enati, dominii idea, ne juribus aliorum contradicat, pofirum

commu-nem omnium confenfum _{femper fingit, haec quidem}

fi-&io, reguloe inftar, valet, quousque nemo eidem

con-tradixeritj ut vero Iis de dominio in re _{occupata ab}

alio movetur, non quidem omne, _{per occupationem}

ad-quifituna, jus exftinguirur, artamen eo vertitur, ut

facul-tatetn _{posfesfori impertiat dominium in difcrimen} vocan-tern _{adigendi, ut vel ab eo loco decedar, quo fecum}

lites movere _{posfet, vel in communi fecum confentiat}

lege, cujus vi res occupabiles cuique adfignabuntur; &

quae fingulis femel publica hac & communi voluntate

concesfae _{fuerint, illae publica quoque au&oritate fartae}

te&aeque cuique confervabuntur/). Diftrihutiva haec lex,

quam fancire idem eft, ac focietatem civilem _inftituere,

utpote communem omnium voluntatem expresfura,

do-minia rerum _{privatis concedere nequit, nifi ea primum} conditione, ut nihil in £e _{contineant, quod} impedimen-to _{fit, ne omnes, eadem lege adftri&i, fi ipfis libuerit,}

honeftam vitam fuftentare _{queantj unde altera deinde}

ori-tur _{legum diftribuentium, feu, ut vocari folent,}

cecono-micarum in civitar© _{norma, fcilicet ut in omni jure,}

quod in res, ut _{priori legis condirioni fatis fiat,}

quis-que _{adquirere poteft,} adlint tuta & alterius arbitrio exempta incitamenta res ad omnem, & privarim &

pu-/) Confer Max Rever. Praefidis Lärobok i Naturrätten p. 53

4 ) o C 4 f

v

publice

profuturum,

proventum

induftria

augendi &

ex-colcndi _gy

§. VIII.

Haec _{generaliter allata}

_(i

_ad

_propofitam

_quaeftionem

adplicentur, ftatim patere

arbirramur,

Legislatorem

ju¬

ris, Tibi concesft, terminos haud migraturum,

(i

in

diftri-butiva civitatis, cui praeeft, lege certum omnis rei, quae

labore 8c induftria ad _majorem proventum excoli

poteft,

praediorum praecipue öc agrorum,

locationi

tempus prae-fcribit, pro cujusvis loci

diverfa

natura

fufficiens ad

fti-mulandam condu&oris de eisdem excolendis curam; 8c

deinde _{quoque concludimus, ftipularum inter}

_locantem

Sc condu£lorem locationis tempus, ft de ejus, quam nu-per defcripftmus, indoiis

rebus, vel de ufu

rerum, quae

impenfas a

condu&ore,

ut

fini, cui

locatae

Tunt,

infer-viant, majores requirunt, quam ut ante certum tempus

lucrum, iisdem refpondens, ab earundem

ufu

exfpe£tare

posfit,

contradlum

inierunt,

nullo locantis

fa£lo, absque

propria condu&oris culpa

vel illius

confenfu,

diminui

vel tolli debere; adeoque emtori circa has res ftandum locationi esfe _{lege civili (andre}

_{juftum eft,}

_fervato

_ple¬

no dominii jure _in omnibus aliis rebus, _{quse non}

ejus»

dem ac illae, _quas jam indicavimus,

(unt

_natura?,

dum.

modo circa res immobiles definira condu&ori concedatur,

ut noftra _{Lege dudum}

fa£lum

eft, demigrationis

_mora.