SCRIPTUR/E ANTIQVITATUM

D. D.

DISSERTATIONIS GRADUALIS,

DE

DSU ANTIQVITATUM

R OMANARUM

SCRIPTUR/E SACR/E

INTERPRBTATIONE,

Pars Prior, -··^ ···/'μ

Qj.' A Μ

EX SUFFRAGIO AMPLISS ORD. PHILOS.

academ. upsaliens.

MODERA.NTE

VIRO CELEBERRIM

Eloquenf. PROFESSOR Ε Reg. & Ord.

Mag. Ρ Ε TRO EKERMAN,

PUBLKAE ( ENSUR^E COMMLTTIT

STD END1ARIUS KÄHREANUS,

CAROLES BER G 8 T Ε Ν,

U Ρ L Α Ν D U S.

IN Λ UD. CAROL MAJ. AD D1EM XMXMAJI,

A NN I MDCCLII.

KOR IS, ANTE MERIDIEM, SO LI TIS.

STOCKHOL MISE,

Typis LAURENT II LUDOVICI GREFINGIi,

Kongl. Maj:ts

HÖGTßETRODDE MAN

Och

PRESIDENl

UTI DESS OCH RIKSENS

C AMMAR ^- COLLEGIO,

RIDDARE och COMMENDEUR

Af Kongl. maj ts Orden ,

HOGVÅLBORNE och HERRE, GRE

Herr CARL FREDRIC

PIPER,

NÅDIGE HERRE.

Vara ^fina Bok-Gudinnor Snillelekar dyrka haj va en fina urgammal Gynnares föd, minnen, och atmtdt ibland med dejjas frägdade namn utfira fina finnesjoftery dem de ilju- fet framgifva. De vinna derigenom en dubbel förmån i ty dels

ega dc-pa fådant fått tiljalleför hela ^ver Iden at yttra den odb-

deliga

deliga vördnad och kårlek„ fom de år ^o fina Gudar och Alflrare [kyldige, dels .taga de under detfmmna lik fom til låns några flrålar af det ljus. hvérmed deffe af ve η i den tarda VerIden up-

glanfa. EDER Ε XC EL LE ^{NC Ε} lår _{alt[a fielf finna} orjåken, bvarfhr e jag med flor a bokftåjver rifladt DESS vördade namn på defja oanjenhga blad. fing brukar flott, linne i flalle f hr ^marmor

och Ceder; _ty jag har lättgefedan j hr mår k t, a t de faftafle tråd,

de hwrdafle fl enar af tidens tand få fnarr förtäras, fom de loja-

fie^ papper. EDER EXCEL LENCE har ^{genom egen} Dygd och Ehrtjenft redan uprefi fin odhdclighet och Arefioda alla meölefi.

vandes finnen Minnet ^der af varar fåfänge, fom bloden löper

varm i alla Syenjka Eje nan. GUD lare EDER EXCELLENCES ht blifvaja långvarigt, fom det f or vårt allmänna är nyttigt,

kart och bn(heligt t Öm EDER EXCEL LENCΕ anfer detta ringa offer ^, denna Ulla Academifka frukten med et nådigt

välbehag, ^ar min bnfkqn få fullkomligt ^vunnen, fom jag for all min tid med renafle nit och djupafie vördnad f rami tif ver

EDER EXCELLENCES

Altii'äodiniukafte Tienare

CARL BERGSTEN.

raculorum divinoriim confilia

& mentem qui aliis, ^ea, qua fas eft, dexteritate & fide ex-

pofiturus eft, omnium tan-

tum non fcientiarum & ar-

tium luce indiget a). Anti- quitatum ^certe notitia ii v el orbus, vel levi¬

ter inftruftiis fuerit, aqua ipii ubique fere hx-

rebit. De Habraicis pariter, ac gracis du-

bium eft nullum; ^a Romanis forfitan quis idem'

emolumenti haut exfpe&averit. Noftrum id-

circo duximus, harum ufum qualicunque in-

duftria ftriéiim omnino illufti are. Si vero argii- menti dignitatem traålationis concinnitas haut sequaverit, fcias ^, B. L ^, partim tenuitati vi- rium, partim temporis, quo nunc includor«, anguftiat tribuendum eile,

A a) Prae-

<5 USUS ANTIQUITATUM

a) Praeter alios hoc egregie declararunt Jo. Fr. Bud-

deus in Miic. S. p. III. ^p. m. 1234. ieqq. & in compen- dio Jo. Jac. Rameach Inft. Herm. S. Lib. I. c. I.

j. II.

Ad Codicem V. T. Hebraeum quod atti-

net, vel nihil, vel parum admodum luminis

ex vetufiate ipfi Romana adfunditur; ad Novi

Foederis fcripta ^ea inprimis redundat utilitas,

quam brevibus jam oftendere in animum in-

duximus ä).

a) Non curamus heic _neque VocabuJa in N. T. Latina,

qii3E lingiue ^, non vero antiquitatum ^, notitiam poftu- lant,(C£ difp.M. A_nd, Lundquist Geftric. de Vccab. La¬

tin. textai Foederis Graci immixtis Upiäl. A. 1746.) neque

voces illas , eccleßaftico ufu recept as, quarum (enliim licet

ex priicis in Latio fcriptoribus optime didiceris, Theo- logo ramen, quam Scriptune Interpret!, Familiärem

xhagis effe debere merito dixeris.

5. III.

Sed fiulla unquam in re cautione opusefly

heic proie&o circumfpeftionem adferamus

maximam a), ne, quod aliis accidit, male fa-

no profana antiquitatis ftudio in devia abre- pti, ubivis locorum aliquod priftinam illam

&tatem olens in venire nobis videamur b*) ^:

quo conftat, Scripturae S. mentem in peregri-

num,

ROMANARUM. ₁ num, eumque falfiffimum, haut raro fenfum

torqueri, & paganismi veftigia in ipfodivinx

fapientiie facrario, fumma ^cum iändiorum

litterarum ignominia, nefarie notari c),

d) Duplici ratione hoc in negotio peccatur : alii ^an-

tiqua monumenta nimis extollunt & fupra modum in

deliciis habent; alii, quicquid ex veteri paganoram litteratura reliquum eil, e civitate Chriftiana profcri-

ptum omne vokint & exterminattim.

b) Fit hoc vel ad oilentandam ττολυμοίΒ-elccv, vel ad lpcupletandas commentationes, ^ut pererudite oilendit

Calovius in prolegom. Bibi. Illuft. p. ig., cujus verba

!e£tu funt digniifima.

c) Nota funt Jo. Marshami & Jo. Spencer i nomina.

5. IV.

Propius ad inftitutum noitrum venturi

certa quacdam capita, melioris ordinis ergo,

cdnftituemus, ad qux omnia ea, quoad fieri poteft, Scripturic ioca reducenda volumus,

quie ex Romanis monumentis iliuftrari & _pos-

iunt & debent.

§■ V.

Qua damloca de Magifiratibus notiiim

Rom. requirimt.

Judatorum ^terra in Romanorum ditio-

nem & provinci« formam reda&a a), omnia

fere

8 USUS A NT QUITATUM

fere Romano moreibiadminiftrabantur. Prö- curatori f. Pratfidi h) gubernatio regionis committebatur; tributa publice imponeban-

tur; vecKgalium cura Publicanis d~) concede-

batur: qui horum igitur & fimilium cogni-

tione deftituitur, magno fe Iumine ad Evan- gelii Hiftoriam rite inteliigendam orbatum

certo deprehendet. 4,,j; ^· 1 ^{« ·}

a) Poll: mortem Herodis Μ., in exfilium ejeclo, ob

crudelem dominationem, Archelao Ρilio. JosEphi An- tiq. L. XVII. Impletum ergo vaticinium Gen. 49:10»

b) Omnium primus fuit Goponius ; uitimus ^vero Florus, qui iniolenti nimis & avara imperandi ratio-

ne Judaeam gentem ad rebellandum incitavit. · Eam defecBonem infelix illud Hierofolymae excidium con- fecutiim eil. Qualis ^autem Procuratorum Pnefidum-

que dignitas atque officium fuerit, docent nos Lipsius

aa.Tacit. Ann. 12. 60. _{p. 175.} & Rosinus in Anr-iq. R.

Hocloco tantummodo obfervamus, Judaeae praffiectum dignitate inferiorem fuiffe illo, cujus curae & regimit

ni Syria fuberat. Cf. Hollberg Hift. Jud. Tom. IL

p. m. 173. Quodii Bynckershus. obf. Jur. Rom. 2.

c. 27. fides habeatiir, famo'fiffimus iile Pontius Pila¬

tus univerfk Syrix procurator fuit cum poteflate prae- iidis in Judaea.

/>1 Vix.Augusti imperium venerari nova provincia

cceperat, cum jufto hui c alias oneri obnöxiam fe red-

di invita fentiebat. Commovebatur eo facilius contu- max & difficilis ad parendum populus, quod, male

intel-

ROMANARUM. ⁹ intelie&Q locpDeut. 17:15,'accedentibus faKs Pharlfai-

cx Scholz interprstationibus, omnem tnbuti folutio--

nem peregrino domino improbantibus, (Cf. Math. 22:17..

17: 24.) contra recetitem magiilratum evocaretur, la¬

de _, confpiratis ia£tionum partibus ^, perduelliö orta,-

duce Juda gralilieo, cujus mentio injicitur A£t. 5: 37.,

Memoratur quoque cenfus, tempore prior, Luc. 2:1.

feqq., qui habitus eft ultima Herodis Μ. tEtate, impe-

rante Augusto , Syriae pneiidium, loco Sentii Sa¬

turnini, tenente Ρ. Sulpitio Quirinio Qwfviov 1. κυ-

(Jivicv Grtcci adpellant, CRStrapo Li b. XII. p. 569.); ita

enim vocem ^^vkvwros intelligi volunt plurimi, qui

Lucäm Josepho & Romanis annalibus conciliare ftu-

dent, quanquam rion deiint, qui, aliäm ingrefii in-·

terpretationis viam, enalkgen gradus in vocabulo

ττξωτν] quxfiverunt. Cujus verb indölis hic, de quo agimus, cenfus fuerit, republica judaica a Romano¬

rum dominatu adhiic libera, mukiim difputatur. Cf.

HollI). Hi it. Jud. p. m. 145, 146, 154, 155, & Janus

de céniu Romanorum primo. Modum ^, quo Cenfus a- gebatur, i ^ηter alios exponunt Lipsius i. ^{c. c.} 1. p. 47.

& Kosinus.

-

- - ·

d) A public orum ve&igalium locatione fic di£H, vel,

ut JLTlpianus de Publ. ·& vect. & GornmiiT. 1. 2. hic

Pubticam , inquit, fünf, qui Ρ üb 1 i ^co fruuntur & c. Ge-

neralius ^vero nomen accipit, & ad vecEgalium & ad.

tributoruny exa&ores conductoresque extendendo.

Ebrxis di ti i funt pCDU), teile Aug. Pfeiffero ^, An-

tiq. Ebr. ρ. 107. De his & ve&igalibus eonfuli mére-

tur laudatus. Kosinus , Cf. D.iip. M. Anpr. Walden-

b strom

10 USUS ANTIQUITÄTUM

strum Verml. de Public anis Upfal. ^{A. 1744.} Equeftris plerumque ordinis fuerunt, ideoque in magno hono·

re habiti, quod paffim Cicero in orationibus fuis in-

culcat. Cf. _pro Leg. Manil. c. 7. Non tarnen, exce-

ptis principibus ülorum, omnes Romani erant; po-

tuerunt enim effe Judsei: hinc forte Math, ig: 17.

o &VMOS kW ^ο τελώνη diftingauntur. Hi cum avare

& injufte fungi ^munere fuo coepiffent, & repetun- darum fepins damnati, & omnibus ^{tantum non ex-}

oii fa£H iunt. Plutarchus Harpyjis eos comparavit,

Luculi. p." 96. Judaeis autem, tarn propter hoc,

quam ob Pharißeorum doftrinam, cujus ante me-

minimus, (Cf. Deyling obf. Sac. Ρ. I. p. 185.) inprimis male audiebant, Luc. ig: 11. unde apud Evangeliorum Scriptores Pubiicani & peccatores to- ties jun&i leguntur ^, Math. 9:10, 11. 11; 19» 21:31, 32.

Marc. 2: 15, 16. Luc. 15: 1. Hinc etiam benignis-

iimus Salvator in eo reprehenfus eil, quod, operq miferis laturus, am-ice eos haut ^raro exceperit, cum

tarnen omnem iis familiaritaterq ceteri Judxorum penitus denegare folerent: 11t ex Evangelicae Hifto-

riae narratipne identidem videre licet.

5. VI.

JLoca nonniitta a Juäiciis & Pcenis Roma-

norum optime illußrantar.

Huccumprimis paffionis Dominica Hiito-

ria referenda eft, in _{qua quot} circumftantias,

tot fere Romani moris documenta obfervave-

ris

ROMANARUM.

ris λ). Caufe cognitio b\ flagellatio infe-

cuta c), mortis genus d), titulus trilinguis

e), & alia plurima fententise f)fidem ^no-

ilra indubitatam faciunt. Aliarum poena-

rum, apud Romanos ufitatarum, mentionem

Scriptores quoque iacri paffim injiciunt. Ta¬

les iünt: κκτοίτϊονησ/χόε Math.Ig: 6.g), Αξιόμαχα

i.Cor. _15:32. h), Tufx7rocvia[xo£ ί ), & Serrae diiie-

ftiö Ii) Hebr. π: 35,37.

d) Neque hoc mirura; fceptro enim remoto, ms

fuppliciorum capitalium judxis, Γι non penitus adem-

tiim, ut aVbitratur Hollberg in Hift. Jud. & ante eum

fummi philologi, citati a Carpzovio annot. ad Goodw.

Mof. & Aar. pag. 582., quibus - contrariam fententiam

opponnnt Otto Lex. Rabb. p. 634. & Salom.Dey-

ling n: 33. Obf. Sacr. attamen valde limitatum & im-

minutum fuit. cf. Carpz. 1. c.

b) Militibus cuftodiendus Salvator noder tradeba-

tur; crebris de crimine iibi objecto interrogationibus

admonebatur _; a Judseis magna voce ad crucis fuppli-

cium depofcebatur; folita abfolutionis formula a Ju¬

dice pagano primum infons criminis deciarabatur Luc.

231 14,15., poftmodum, lotis aqua manibus, Judseis

ira & odio irementibus necandus committebatur; ad

ignominiam augendam, purpura candidisque veftibus,

tanquam Regise majeidatis iniignibus, induebatur: quae fingula, & plura ejusmodi, quin cum ritibus Romahse

gentis apprime conveniant, non dübltabk ^, qtii in an-

B 2 tiqui-

ta \ USUS ANTIQUITÄTUM

tiquitatürn Seriptoribps & CoMectoribiis 'vel medio-

criter veriatus fuefit. Breviter hoc, _pro fuo inftitu-

to, monftravit M. Nie. Feltsr6oi dill. Upålias ^1755»

hab. de deUili 'Κξχ-xtoX. Kom. inSacris.cf.Differt. binas

M. Petri Longren O-gothi de Vefvigiis ritus Romani

in Raßione Dominica. Up ial. Α. 1744. & 1746»

c) Diverfa multo ab illa 40 plagarum, de ^qua Deut.

25:2. cf. 2. Cor. ^{n: 24.} Erat vero Komana flageliatio longe acerbiifima, qua in carcere & ad columnam adtici folebant crucis datnnati. C fr. Kipping. Ant. R.

L. 2. c. 8· _{p 479·} & Gerh. Joh. VossiusLib. II.Harm.

Paff. c. V. Grotius ad Math. 27: 19, 26.

d) Crucis fupplicium apud plurimas gentes, Berfas, iEgyptios, Syros, ^ceteros, adhibitum éue, hiiloriarum paiftm monurqenta memoria produnt. Cf. J.LiPS. Lib.

3. de· cruce. Quid de Alex. M. Curtius referat, vid.

Lib. IV. ^c. _4. Ebneis quoque antiquitus in ufu fuiffe,

multi contendunt, fenténtiam vero adverfam propii-

gnant fummi Philologi, quo rum nomina videiis in

Aug. Pfeiff, Ant. Ebr. c. 2. §. 10. & Jo. Alb. Fa¬

bri cii Bibliog. Antiq. p. 511. Latronum inprimis, quin immö iervorum fceleftorum, ^peenam apud Ro¬

manos exftitiffe, obfervant viri vetuftatis confuki. No-

tabilis eil: locus apud Plautum in MoftelL Act. I.

Scen. I.

O carnificum eribrum, quod credo fore,

Ita te perfor abunt patibulatum per vias Stimulis, ii huc reveniat Servus.

Cum-

ROMANARUM.

•Cximque ignominioiiihmum mords genus hoc ha-

beretur , fa&um eft, ut Crux inf auflag infelix, damna-

ta, infamis Scriptoribus identidem audiat.

e) Grsecis vocatur W/f«<£>57, quam vocem, praeter Johannem, omnes Evangeliorum Au&ores ufur-

parunt; Romanis autem titulus vel elogium adpellari

i'uevit. Ejusmodi vero infcriptiones in ferculis, in

libris, in aris, inftatuis, infepulcris, in aliis frequen-

ter adhibuerunt. Facinorofis ad poenam luendam

traducendis vel praeferebantur, vel adpendebantur,

ut de ffågibo commiffo omnibus eonilaret. Nigris

enim litteris in tabulis plerumque iignabantur. Sx-

penumero cauffa praeeonis voce etiam publicabatur.

Hinc P. Pilatum Latialem morem & legem fervaffe,

minime negari poteit. Ceterum & de his & de cete-

ris ad hoc argumentum pertinentibus conferri meretur

Honoratus NicquETUS in Libb. II. de titulo SanB&

crucis. Vid. diif. iVL Olavi Sebrelii de Titul. trilingut

cruc.Dommicx habit. Upf. A. 1743.

f) E. g. quod crucem ipfe fuam, ex confuetudiné

Rom., portaret; quod veftibus nudatus fufpenderetur;

quod clavis ligno adfigeretur ; quod crura latronum

una pendentium confringerentur; quod denique latus

demortui JEfu ftimulo aperiretur, de quo ritu cfr.

Plautum nuper citatum.

g) A plurimis hoc pcenae genus populis adoptatum

eile, _Syris prseiertim, Phcenicibus, Philiftxis & c. con- tendit Stark in Ν. T. T om. I. _{p. 430.} De Grxcis idem

B 3 perhi-

USUS ÄNTiQUITATUM

perhibet valrdisque argumentis demonfirat Casaubqnds

in not. ad Ν. T. & quidem Math. 1. c. Romanis in uiii fuifie, fideSuETONii L. 2. c. 67. & Iis exemplis, quce fubminiftrat Bucherus in Antiq. Bibl. ^ex Ν. T. col.-

le£L _p. 616 ^j coiligimus. Num vero inter iupplicia

a $ud<zis uiitata numerandum fit ² utolim ceniiiit Hie¬

ronymus- , valde dubitant Drusius ^, Hoornbeckius

& Lightfootus, quorum hac de re obfervationes

adfert Carpzov. annot. in Goodwin Mof. & Aar. p.

598* Φ· Utcunque fit, vel ^nunquarn, vel raro ad- modum, in Pakeftina hanc pcenam adhibitarn fuifie ^, jure arbitramur. Modum, eunique in tribus genti-

bus triplicem, ^quo exercita creditur ^a inter alios ex-

poniE Goodwin L c. p. m. 445,

b) Gemmen quidem cum Iiominibus ferina indo-

le & prorfus immambus intelligere Apofiolum, ve¬

ro fimifiimum efi; locum ^{vero 2.} Tim. 4 : 17., pa- rallelismi verbalis _ergo, ad hoc probandum re&e ad- duci, nos quidem negamus. Quin autem ad pri-

fcum illum cum feris animantibus congrediendi mo-

rem, quo fupplicio feditiofi homines adficiebantur,

Paulus refpexerit, non efi, quod fnficias eamus. E-

um vero ritura apud populum Rom. viguifie quondam,

docent nos eruditi, qui de ludis vcrerwn fcriplere.

Ceterum de Paulina hac cum beluis _pugna eonfuli pofiunt Wolf ^{ii cur#} ad 1. c., qui ingen ^teru de ea Scriptorum Catalogum recenfet.

2) Cum Romanorum equuleo hanc pcenam nonntil?

li compararunt, vocabuli origine in eam (ine dubio

opinio-

;' RO'MANARÜM,] i?

opinionem indu&i, adeoque credentes, hoc torturx

genere hominem ^, tanquam tympani pellem ^, diften*

tum fuiffe; aliam tarnen alii, ob diveriäs rationes,

fententiam ampleäuntur ^, vix ut quidquam certi hac

in ^re ftatuere _queamus.,

A) Uiitatum quandoque apud Romanos internecio^

nis modum, quo facinoroft pleö:erenmr> hunc fuif¬

fe, vel ex Caligula notißimum eft, qui, tefte Sueto-

ήιο in vita ejus, eo immanitatis proceiiit, ut multos honefti ordinis medios Jerra üjje-

aierit ·> Lib» _{4. c* 27.}

MONSIEUR.

La ^{éclaircir peine, Moniieur une} madere d'une teile ^{que Vous avez} importancs, ^{prife pour ·}

eil digne de Vous & de- votre induitrie. Il ne *

faut pas écouter un certain nombre de ^gens, qui en- nemis declarés de tout ce, qui fentle favoir ^ou Fefprit

humain, rejettent tous les avantages, dontFEcriture Sre enpeutétre föurnie, tantpourl eclairciffement que ρ o ur ^_

affermiffement de fes verités. Gar ii eil inconteftable, que plus on ait de iumieres dansune affaire, plus onen

eil convaincu, &plus onys attaché. Gette belle diifer-

tation ne fauroit donc que gagner Fapplaudiffement gene¬

ral des gens de lettres & de ^tous les vrais Chrétiens, qui pour peu quil fe tro u ven t inilruits ou advertis

α unechofe deconfequence, nelaiffent jamais favoir bon gréa lauteur. Moi netant 1 uti, maisfouhaittantardem-

mentunepetité place entre les autres, je manqueroiifans

doute aux devdifs dun ami, ii je me tairöiVa cetteheure, quandVous alléz lJairVos travaux Acadefriiciens avec ce

beauChef-doeu^res, & ne V ^ous eri feliciteroiipas. Voici

Pallas Elle méme arbore le laurier, dont eile s'eil re- folue de couronner Alans _{peu un} ii digne & coura- geux combattant. Qu'il me foit donc pennis d y join-

dre ce voeu folemnel: A la bonne -heure!

L. M. K.