Q. F. Q_ S.F. y. D. T. 0.
DJSSERTATIO ACADEMICA De
V1RTUT1BUS
ÜRATORIS,
güAM
Ex confenfu'^Amphß. Seitat.
RegInAthen. Upjal.
Sub MODERAMiNE CELE'BERRIMIFfRI,
DN. LAUREN TU ARRHENII,
Hill. PROFESS. Reg. & Ordin.
Candidis modcfle -ßßit ventllandam
ALUMNUS R-ECrlUS
JOHANNES RQSELIUS
CALMARIENS'Sy
InAudit.Guft.Maj. add. 9. Decemb«
ANN! MbCCXXVUL Horis ante' meridiem folitis.
- 1. .1.1; •••" - ■ ■-■■■■ .Ki*irj
UPSALl/ByLiteris WernerlAnis,
K-B -- 5 32
'¥/7Aßt■" - -;gente?
S:/"e R:^e M:tis
MAGNjE FIDEI VIRO,
CHILIARGHM
&Supremo CVBICZJLs4RI0>
Pmlluflri ac Generofiijimo
BARONI,
Dr MARTINO
CRONSTIERNA
M^cenati Summo.
MONSIEUR
JE
den'ai crti pouvoir evifertemeraire & d'importun,le nomen cherchantde Peclatå cepetitou- vrage des rayons de Votre IlluftrOKom, & en Vous offrant cespremi-
ces de me$ étödes> fi je a' écois affez
coß«,
S:je R:JE M:tis
MAGRE fidei VIRO
Reverendiffimo
PATRI ac DOMINO
Dn mgolao
BRAUNER,
S.S. Theologe DOCTORI
Celeberrimo, incluta? Diceces. Cal-
iflarienf EP1SCOPO Eminentifli-
mo , Confift. Eccief. PRffiSIDI GraviffimOjRegii Gymnafii, Scho*
larumque per dioecefin EPHORO
Adcuratiflimo.
MAiCENATI SUMMO,
p^ Ur9 meaSvAda9 tuos cumfis ftolt*
ata colores,
ßulgida frdetfitas tremulor ad lumina gvefjui /
iQnav*
convaineu de Votre generofité, Ia_, quelle Vousempéche de rejetterceux, qui admirentVos rares qualitez>& qui
fe confient å Votre bsenveillance. Je
n' ai pas eu befoin ici de me repofer
fur le temoi^nage d'autrui: j'en fuis
inftruit par lcxperiencej car des lo prerriermoment, que j'eus l'honneur
d'etre connu de Votre IIIuftre Per-
fonne, j'apper^us tant demarquesdo
la faveur & de la bonté toute parti-
culiere , dont Vous avez coinume d'- embraller tout le monde & memo ceux, qui font beaucoup au deftbus
de Votre rang»de forte qtie d'en dou-
ter, ce ne feroit qu' étre ingrat Sc
infenfé . Cela etant, il feroit do
mon obligation, Monfieur» de Vous |
donner deslouanges de tantd'illuftres )
qualités, qui font l'ornement de Vo¬
tre Perfonne.Mais coname I'eclat du foleil n' a pas befoin d'etre relevé
par des feux artificiels, dé méme lo luftrede Votre Nom ne feroit guere
augmenté par la foible lueurde mes
paroles > etant deja infinimcnt au
deftus de mes louanges.Pourcette rai- fon» il m'eft plus convenable de gär¬
der dan? uq coewr refpe&ueux cé
que
Quantum praßaret tacitam latuißfe fub
umbris,
Temporis atque habitum noßri ploraße moleßum ? .
Limina quidve petis , queis itur ad atria Magni
Praefulis 5 aurea cui nitidos te?it Infula
crines ?
Atria non nunquam noßra reverenda ju~
•> venta y
Munerequ*4s lev* rionfunt temeranda mo»
deßo ?
Hacpateantmagnis^vateantcultaq^Minerpaj
Jnfcia,quidpo(cis\timero$\ü!reice conatus9
NonadfersTantO qua muncra digna Pa¬
trone.
Fallor.Namfyiflis adhibentur luminateftie,
! Tammifero ut trißes abigant fulgore te*
i nebras.
Ne dubites igitury luciste cogit egeßas ,
Adradios noßri propius tontendere Phcebi.
Fade . Sed interea (anliefePraefulis aura
Excipiat-, precor , Ipfitque fit tibi magnus Apollo.
. At doleo multum, quumfit tibi copiafandi9
Nil te poße loqui, mentem nec prödere
noßram.
En! animus memorifertpefiore promer e gråtes ,
Com-
qoé j'admire en Vom, que d'entre- prendre d'en étre le panegyrifte. J'- efpere donc , Mon(ieur & Vous en
fupplie tres hurnblement, que Vous
/ me donnerez place parmi Vos cli-
entSf & que Vous ne trouvcrez pas mauvais, que j'aie fak publier
cette petite difTertation Academique
å 1'abri de Votre Illuftre Nonu Recevez la , Monfieur . avec cetex- ces de bonté, que Vous avez tou-
jours temoigné å fon auteur, qui par"
mi des finceres & ardenrs voeux pour Votre profperité > tiendra toujours pour comble de felicité d'etre.
MONSIEUR
Votre Tres bumble intres
obeijjantjerviteur Jean Roseuvs,
Comweruit Tanti quds noflrum cura Pa¬
tron?
En!calidum peftus revocat (ufiiria votis:
ChriftiadtsvigeatDux HicDomutfocelebrt
) Jntaä<evålidum*obur^fbssmagnaclientum
floreat &foß>es vigeat, canarxcjjfcnettatn
Sufiineat muitoi firmatus viribus annoi.
Ghtumfusrit tempusvacuum-,perferre vo¬
lenti
Submittas tacitam te tempeflive legendamt
Etc: venlammi(J<edcMtamenfeprecatur?
AntifteSj quiTe fupplexveneratur ubifo
'ik * /
Reverendiil Norainis
r—* i •
Tm
cftens devotifiimus
Johannes Roselius.
A4ax. Rev.atfyAmpliJ],Domino,
Dn e r i c o
MELANDER,
S. S.Theo!. PROFESS.Celebrrimo,
Ven, Coniift. Ecclef. Adsessori Gravsffimo , Pastori in IVanne*
marci / vicinique diflricEtus Prje«
posito Ifcge rrpitiflimo, Msecenad,
ob rriuka, & quidem fingularia be- neficia, pia mente cetatem
coiendo.
VIRO NobihJJimo atque Gotifultiffimo,
Dn. O L A V O
ÜLIV ENSTIERNA,
Judici Territorialt aequiflirno,
Patrono, Maltis Nominibus Celebrando.
Åämodum Reverendo atque
Mag. ISRAELI
Pastor! in (fHftftélofil & ISttD*
tractus in OElandia medii Pr^epo- obfervantia?gene-
ViRo ac Domino >
Mag P E T R O
DAHLERO,-
Floqv. PROF. inllluflxi quondam
Academia PernaviersfiCeleberrimo Ven. Confift.Calrn.ApsESSORi Pri- irario, Gymnafii Regii, quod ibi¬
dem floret h. t. Rectori Adcura- tiffimo. Avunculo honoratiflimo,
ac Maecenati; ob innumera & pla¬
ne Paterna bene^cia ad cineres usque devenerando.
V1R0 AmpliiJ. atque Conjultifftmo,
Dn. E RICO
WELSTADIQ,
Advocato Fifci Reg'i longe me- ritifTimo, Patrono, orrmioblervan-
tia aeternum fufpiciendo.
Prxclarilfiwo DOMINO)
8SS$U2 5®/
fdttra longe meritifRmo ac Con«
siTo digniffimo, Patrono, quoyis
re jugiter colendo.
Plm\ Rever, atque ClariJJ DOMINO,
Da ANDR E A
WELSTADIO,
Pastori in Calrnar meritiffirno,
' Fautori, omni obfervantia
profequendo
Vlur. Rever. & Ciariß DOMINO >
Da MARTINO
SÖN DELL,
Pastori in JjäftÄ & £iMe me-
ritiiiimo, Nutritio & Bsnefa&o-
ri Propenliffirfio.
Vlur. Rever. atque Ciariß, DOMINO,
Dn. O L A V O
S WEB ILIO,
Pastori in SKunften meritiffimo,
Faurori Optime ,
merito.
INcipe Pinäaricos,lerenuncnervösincipe, pel-
Terpfichore, doBis fic opus efi di*
gitis.
Profero magnifico celebranäosmmque
Patronos
Carmine3 c[uod Clio non vakt arte
mea.
En pedtbus gracilis titubåt^jctm jam*
que recumbit
Et paribus fruftra nititurtre modts,
Hinc conftat)IsJoßram qiiod, vires tpfe- greffus
In wagnas ländes fcandere rite ve- J?rgo, tu , pr<gconia pollice O-
lymptim,
Pieridumque foror , rejonare
doce.
Vos, Ma?cenates Vos
Patroni,
jgz/oi ;///?^ tangere laude
polum:
In duros ventisJcopulos namqueaSlus
intquis
Incertusque mexprofperiicniseraml
Omm
Quirn mihi Vos dextram tendiflis re¬
bus m%a*-£tis:
Sic lacera ratis anchorafixa fuit.
Hac noftram graviterconftrwgunt de¬
ra Mmervam, UtdeceatVeftrls addere thura foch.
^, äoleo, nullus noflrts in ovnibus agnus,,
Pro meritis tantis viélima digna
% manet.
Accipite hane igitur, quam mens ju¬
venilis opeilam,
Po(l varios ca[us filiere fuftinuit.
Qua meaml Cito, qtiod debetJobe¬
re tentät:
Semper tam jufli debitor <eris ero;
Pignora pro medtisfed grateepenäere
mentis,
Quo decet, officio nou cavitura meo.
Interea, tendam votas adfiderapal-
mas,
Ut Vobisfemperdulcia meIla flnant, Max. Rever. Celeberr. NobilifT.
Atnplift Admod.* 5c Plur Rever.
Mominum Vefcrorum
I ä Cuitor inddeflus \
Joh, Rosehus,
OOOOOOOOOOOOOOOO
o o o o o ooooooooooo
*?*?*¥
ConfpedusTraäationis.
§. I. Viam parat ad Trattationem.
II. Aditum advirtutemprimampandit.
§. III. Probitas, qutcllX qualis ,dtfquirit.
§■ IV. Probitatem cum veracitate jungit«
§. V. Probitatis in Oratore ufutn ulteri-
Ht comprobat.
§. VI. Probitati Prudentiam fubjungit.
§. VII. Prudentia in oratere necejfitatetp
adftruit.
$. VIII. Prudenti* Benevolentidm fub*
neSiit
§. IX. Quid benevolcntia Qratori praßet
per(itingit.
§. X. Ad Modeßiam pvogreditur.
§. XI. Vitiorum quorundam immodeßut/t
Oratorem inßmulat.
§ XII. Modeßia partes leviterdegußat*.
XIII. Hane virtutem clandit.
a D. D.
t
D.
Prooemium.
Nimis mortalium
obverfari , qua? o- culis fubjiciuntun,,
rerum fimulacra-»,
non diffiteor; pne-
judiciorum vero femina faepius ,
quam exquifita? veritatis habitum
inde gigni reor , nifi rationi efTet
addita oratio. Ha?c enim,qua ho-
xnines a brutis diftamus , altera«, dos, varia Variorum de rebus ju-
dicia , per alterius illius difquifi-
tionem, in magnifkum veritatis
theatrum producit; ac pretiofifli-
mos fcientiarum thelauros , qui
alias laterent,mutuatis viribus e-
ruit, depromit. Infigne itaque, in*
ter innumera alia , qua? Creatori p,M. pia mente nunquam non«.
refe-
4W o i» $ referamus,beneficiurn eft loquen-
di facultas , qu® non finit igno-
rantia? tenebris fepultam videri
rationem. Et quid, quod ipffet- jarr vitas humanas parum fine hac
fuiflec profpe&um , cum nullam-j deprehendamus in hominibus ex- ftitifTe focietatem , nifi fignis, per mirabilem organorum difpofitione
articulatis, animi fenfa voluntafi?-
que affVftiones alter alteri porüif-
fec communicare ? Unde IlluftriflT.
Pufendorfius : Quam utile, inquit,
&plane neceftaviumßt inflrumentum
focietatii human*Jermo, nemoeft, qui
ignorat\ cum multiex ea (olumfacuU
täte coUegerint, hominem adagendam
vitam Jocialem a natura deftmatum♦
De Off. H, 6t C* L. i. c.io.J. i. Ut
itaque magno eft admota Officio
verborum moderatrix lingva, ita
& mirifice admodum eodem de*
fungitur,non folum provariotem¬
porelocoque varia, (ed 5c ingeniis individuis, prout quemque ratio-*
A ^ »i?
4 o
nis pr^ftantia ac u(us formavit; ue ille loqui , quod hominis, hicor-
nate , quod Oraroris eft, loqui \ } poflit. Hujus virtutes , dum, non pro rei dignicate, fed ingenii mo-
dulo,fortunarurnq} habitu,!evi(Timo penicilio adumbrare conor, Tuum
ß.L. mihi pra?beas favorem huma- nitatemque anxius oro quadoque.
§. I.
BEnefi omnia,equidemqua?fefea naturares haberent,habent bona, ac pertinaci opera parant, in juftum homines converterent u- lum: neque enim tum , ut reliqua jam taceam, eloquentise robur pro variisfceleftorum cauflis defudaret^
Sccontraalmamvirtutum cohortem infeftos ftringeret gladios, quirle potius in id niteretur, quopoflTent,
mutuo adhortamine, omnes in bo-
num ferri, a malo coérceri.Quam feliciatunc röftral Satistum appo-
ßte adperfvadendum perorafle illos
fandi Magiftros , munusque fibi a fummo Oratore injun&um,& pru- denter
devter (pr compoftte &> ornate exple-
vifle, dieerem.Eft fane hic ille fco-
I pus, cui fi collimet qiiidquid Ora«
fori«; fit, fufpicere in fol-io fud ni-
tidiflimo Reginem EloquentiamL,*
neminem e(Te reor , qui indignum judicer. Neque Ciceroni quidquam praß'abilius videbatur, quam pojje di-
cendo tener e hominum coetus , mentes
aUtcere, vohwtatés.quo velit, impellere>
undeautemvelit, deducere a). In quem finem confpirarunt dicendi artifi-
ces> quotquot hane fuam artem ad
I logier ftaterar libramentum exa- j minarunc. Eft vero hare illa Cöl-
) chis , in quam trar.snavigare dif-
ficile eft ae moleßum. Ab Omni¬
bus quidem,qui faciuntpppculum, prartenditur, non famen cuique_»
eft obvium illud aureum vellus, Diferte ioqui , & audientium ani-
mos in quascumque velit parfes perducere, non femper unius eft,
unius autem effe debet perfe<fti con-
fummatique oratoris. Qare ii Ii in-
numera
» -m © S«.
numera?fere a duplieiillo fonte,na*
tura &arre, in fublidium cumulan- åx funt virtutes, cum neque cor¬
poris , nec animi defiderari debe^
ant bona, nec ullus poterit^Sc qui-
dem iententia Ciceronis, ef/e omni
lande cumulatus Grator , ni(i (it omni-
um rerum magnarum atqne artiim fcientiam conjecutus. Et paueis inter-
jedis , nihil licet Gratorem nejcireb).
Qualem tamen Quintilianus fe ad- huc dum non invenifle , nec faei-
!e iri inventum faretur c).MihiSu¬
tern non perfvafum habeo, fuffe-
öuros tanto oneri humeros, ut de omnibus hiice agam, fed pro viri¬
bus eas tanrurn virtutes leviter at-
tingam , quas pra=cipue circa mo¬
res dicentis requirimus , utpote qua? haud parum ad fcopum llius
conducere vrdeantur. Ut funt Tro- bitas cum veracitate , Trudentia, Benevolentta & Modefiia.
a) Ltb t. de Grat„ b) loc. cit.
é) Trocem. ad Infif Oral,
$. ii.
o 7 IL
SOnoramtharam omniquisexlibenterparte audiatdifcordé?ci-
Quis cantui Sirenum aures pra?«
beat, quo Iingva? earum madeant
veneno , pr^fentiens ? Quis deniqj s
exiftimet, captaturum auditorum
auram vel eloquentiflimum quem- que,fi vitiis, qua? ad orcum usque damnat, ipfe obrutus, virtutumq;,
quas multis celebratnominibus,ex-
pers ab omnibuj judicatur? Ne¬
minem reor. Ut enim omniutiL#
excludit rerum ignorantiam exaäa
dicendi facultas , ac maximaqua?<#
e iuculentifiima eruditionis gaza_#
adperfvadendum ornate deprome*
re novit atque expendere 5 ita et- jam virtutum exemplar neceflum^
eft exftet ipfe orator, qui ejfe ni[t
vir bonus non poteß, in quo non di-
cendi modo eximiam facultatem, fed
tmnes animi virtutes exigimusi).Non.
defpinofis fentibus, flofculis licet fuperbiant, uvas, neque de fplen-
A 4 dido
%
s o
dido vitiorum monftro,(olida virtu-
tum prascepta colligere licet. Un- de eleganter Gallus quidam : No
tre di/cours n eß qiiune copie de - | original, qui efl en notre tete, il tfya
point de bonne copie d'tm mechant ori¬
ginalé).
d) Quintil. infl. Orat. L.ii.cap. 2.
e) D* /'07t ^ parierliv. 1. cbap. 1.
§. III.
PRimumtutes , proutitac# interhic confiderandseoratoris vir-
veniunt, Probitati locum affigno, Quae eft vitae integritas, morum* j que,ad jufti normarn conformitas, produ&a? docente Ariftotele , per animi operationem fecundum virtutem optimamin vita perfeäat), Cui qui
vacat-
Integer vitee [celerisque purus g)
- - »
turpi fecermt honeßum,
Non patrepraclaro./edvita &peäore puro h )
Eftque
•4^ o o
Eftque idem ille Aretophilus, qui
ab alio iterum Poeta ingeniofifii-
mo celebratur.
Conjciusin culpa non fcelusefjefua i\
H#c probitas morumque innocen-
tia ut homines in univerfum o- mnes non parum commendat, ita
Oratorem pra?primis adeo reddit
commendabilem , nt fine illa tan- to nomine dignus non cenfeatur*
Non enim , inquit or atoris inftru- öor Quintiiianus, uiiquam malus i-
dem homo &perfefius Oratork) Idqj
! aut propterea, quod bene dicen-
di faculratem non fortiatur, cum
pulcherrima res eloquentia a?gre admodum cum mentis vitiisqueaC
mifceri, & in eodem pe&ore non melius fit honeftorum turpiumque confortium, quam frugum interra
cum fentibus & rubis ; adeo , uc
talisfere hominis oratio, qualisvi¬
ta, fit, nec poffit efie alius inge»
nii alius animi color, fed quibus quisque moribuspr^dituseft, eos
etjam transmittat in orationens
A 5 OTog
t® 43-g o
OTogyctf otpöitcg, tqiSrov km tov Xo-
yov, dicit Ariftides. Id quod irL_»
Meflala & Casare deprehendimus
notatu dignum, quorum illum pras
fe tuiiffe indicendo nobilitatem., huric eodem , quo bellåvit,animo dixifTe,tettaturFabius/).Autetjam,
fi vel maxime diferte loquereturL#
vitiis inquinarus Orator, & flori-
bus aliquot non invenuftis men- tis fax labem oecultaret,in iis fai¬
rem ne langvefcat impetusvereor,
quorum ipfum confcientia reum convincit. Bonus autem zir non mo-
dofacere, jed ne cogitarequidem quic-
quam audebit, quod non audeat pra-
dicare m\
f) Lib. /. Rhet*g) Hor. Carm.lib.t.
cd zKh)id, lib.i herm.fat 6. t) Ovid.
tri.fi /.5.4. k) Infi Orat lib. 11 cap%2,
1)Infi.to c.ijn) Cic. Offic. lib. 1.
§. IV.
HÄuddatos fuosgravatemihi calculositaque omnes cor-reor
conje&uros, ftatuenti,neminem>in
quo
"4®^ ® å*®-* i* quo non luceat honef^a vivendi ratio, Oratoris titulo efle ma&an- dum, ac proinde illi, qui tantum deeus ftudet demereri, incumbtrn- dum, quo bonis moribus, a?que ac dicendi arribus erudiatur , audito-
ribus nontantum do$rina pra^eun- do, Ted & egregia vivendi ratio-
ne, & hane quidem prius forman- dam, ad effacum D. Ambrofii: an- te vita, quam doärina qu&rendaeßi
vita bonaJini doärina gratiam habet,
doärina vero Jme vita tntegritatem
non habet n). Ha=c icaque Probitas
ut redte fe fe habeat , veraåtatem feu finceritatem includit, qua? eft
rei exa&a cum figno convenientia,
ne quis ab alterutra parte feduca-«
tur,&confiftitjpraeeunte nobisRe*
chenbergioo), in conformitate ier-
monis aut orationis cum animico-
gitatis. Ut enim exaåum horolo- gium, emifla ad radiosfolares um-
bra, temporis emetitur curfum f fic fincerefit agendum, manisjer-
mom
i
-m © £<§*►
frone, aut almßgnis ad exprimenäa
fenja inflitutis alterum deapiat p), Quam veritatem, quod prascipue
dicentis intentionemrefpicit>Ethi*
ce lumtanv& ira a lcgic3 , quae in conforrr itate & inteile&us <k
v rborum confiflit,diflin&am volo.
Hujus inträ cancellos conftan-
tereft manendum , nifi sliter fva- deant',gloria Dei ncftraque fuffici-
ens neceflitas. Quo refpeétu inter-
dum fingere , fimulare ac diffi-
mulare , neque naturales, neque_»
pofirivae leges prohibent. In quam
rem fufius videri merentur Cele- 1 berr. Buddeus, Inff Theol.Moral;
cjleft. 5. §. 9 Vftelmannus 1.c c.9.
10. Lt hmannus in not. ad Puf.
de oii c. (erm. & Titius Obf. in Puf. 250.
fi) conf. Plin. Lib*%.Ep.t)>& Schef.
Inform. Nob♦ p. m. 14. o) lin. Pb.
C. part. i. c. 17. 0) Puf. de O. H.
& C cap. 10. i.
§. v.
LUcidius(it h«c Gnceraadhnc apparebit,mor um probitasquam
Öratori neeefTaria, fi paulo tena- cius illam adipfum dicentis fcopum
examinemus. Docet experientia_»
probarque ufus , opinionem illam,
quam quis in optimas quasque-*
partes, de oratore concepit, haud
minimam effe illius eloquentiaspar-
tem , quippe qua», antequam di- cit,quce dicat,poliicetur di&urum.
Eft autem hxc prasfamta opinio a
vana probe difcernenda : illaeriim,
ne quis fibi verba dari fufpicetur,
multum juvat, hxc vero, ut falla, femper decipit. Alloquium dein-
de , quod de pe<ftore,virtutis ar- dore pleno, egreditur, Herculeo quali impetu audientium cordauj invadic, expugnat, ac in quas- curnque velit, partes eo facilius perducit, quod fidem tum non fa- cere,led firmare habeat necefTum,
nam
Tum
14 o £®l-
Tumpietategravem ac meritis fifor-
te virum quem
Conßexere, [ilent arreäisque attribus
adflant ,
ltte regit diÜis animos pedora
mühet q),
Unde dicit Auguftinus , au$ori-
tati credere, magnurn compendi-
um & nullum Iaborem efle. Et Solon:probitatem,;nquit,morum habe-
re debesy quaeplus fidet mereatur quam
jus jurandum r). Quin & egregie«*
hac de re Fabius , cujus a Gf.
Wofifio s) citata hxc elUententia:
Pion id quidemprateribo , quantam
aßerat fidem expofttioni narrantis audoritas, quam mereridebemusfan-
te omnia quidem vita , fed &iploge-
nere orationis. Quod, auo fueritgram vius , fanäws, hoc plus habeat ne-
cejje eß, in affirmando qnoqueponde¬
ris„ Effngienda itaque in hac pr<eci-
pue parte omnis calltditåtis fußticio:
nihil videaturfidum, nihil Jollicitum.
Uc jam taceam , quod mores a
cun-
4M o **
confvetudine Jumantur t). Unde-t
difficile admodum do&rina erigit, quod vita perpetuo deftruit. Hinc probum ac integrum fefe fiftat O-
rator , qui, flatus inftar, bafi (uas
innixae, bono propofito, fuam i- pfius , in formatidis a&ionutn re-
gulis, fecutus confcienciam , lar- giter, non de vafe,led animoau-
reo ( utcum Chryfoftomo loquar)
u) falutarem vitas fuccum in au-
dientium corda transfundat. Et, quemadmodum fragrantia aroma-
ta odore faiutifero circumfufmiL*
complent aérem,ita vel fola prae-
fentia talis Oratoris proximos quosque juvat. Vid Anton.MeiifE part. 2. ferm. 51.
q) Virgil. ÅLneid. lih. 1, r) Stoh Jerm. 54. s) lib. 2. cap. 14. Intt.orat.
t) Ter. And. aä.u (c.u u)In Matth,
cap. 14. Horn. 51.
5. VI.
ÜTeratveroeoprobushiccemeliusvimmentisfuamoris<£ex-
con-
concentus , aPrudentia , omnibus fuperftru&a fcientiis, arma mutu- ari necefium habet. H^c dirigit
ad rationis normara univerfa,qu&
cogitet & agat, ac adhibito con-
fibo , bona & mala , quseque in_,
vita eligenda & fugienda fint,di(-
cernit, ac in juftos ufus conver-
tit,opportunitatibus, opera & (er- monejfagaciter utens. Eli namq;, definiente Ariftotele , virtus men- tis, qua de boms &malls, qu<£ ad fa-
lutem pertineant, bene pojjimt conftn
lere v). Quöd idem Auguftinus:
Trudentia eß appetendorum & vi* ,
tandorum Jcientia w). Cujus, (ecun*
dum Ciceronem, partes funt:åje» |
moria , Intelligentia & Providentia.
Hujus virtutis , pro ut latifiime |
fe extendit, cum fingula percur-
rere a propofito fit alienum, fuf-
ficiat in praefentia Oratori iilam, |
docente Quintiliano, totam con- ceffifie , non ve ro ulterius pro- duxifie in icenam » quam prouc
mo-
o l?
mores illius componit, eumque^
dignum, qui audiatur, reddit.
§• VII.
QUantum&rix orafori fitmorum ului,ha?cce dire-,eumc^-
reddar äfyoTur&fVeI mc tacente pa¬
ret : 'Nam , praterquam quod iis fidem habemus , quos plus inteiligere,
quam ms , arbitramur , quosque &*
Juiura profiliere credimus, &" cum
res agatur, indifcrimenqne ventum
ßt, expedire rem, ér confilium ex tempore caperepo(]ex), orr.nia quo- que , quibus fe commendet orator,5 moderat, difponit, ipfiusque prin- cipis virtutum fapipntise vires pro- ducere videtur in^alaftrarri. Quo-
modo enim , vel fapiengflimus
quisque fine Prudetitia alns pro-7
derit ? Immo ut profuit in com-]
muni periculo, pulvere fuo inten-
tus Archimedes. Nec invenifle-i iufiieit, debent quoqueinventadis- poni} difpofica exornari, exorna*
B t»
l'S o
ta enunciari, neque eodem femper
modo invenire, difponere,exorna-
re & enunciare ufu venit;quin ra¬
tio fit habenda materiarum & mo-
fum, quas, pro diverfitate gentis inffcicutl, affe&us, habitus , astatis atque fortuna? variac. Perfvafio e- nim eft impreflio mentis ,boni vel mali, faciendi vel omittendi, qu#
Inclinationi contraria radices non
agit.Unde circumfpe&e agendum,
ac pro hujus diverfitate tå får/M
immutandum Orätori eft. Quo
verba pertinent, a CI. Wofiio y)
in fcenam produéta , Julii Firmici:
Schytbarum rabiem nunquam mitigat Jupiter: nec ltali^aliquando jol dene- gabit imperia:nec levitati Gr corum Saturnk fteüapondus imponit: nec A*
fiana lafcivitas Jobria jovis modera-
hone corrigitur: nec Hi/pauorum ja-
Üantiampigrumpoterit Saturnilumen
hebetare : nec Gallieam ßoliditatem
Mercuriifapiejttijßmum fidusÖcc.Hoc ipfum oblervafle inter alios Ale¬
xandrum