IP
wi m S'Jp-Î*Hl
'1
'ffaMPUta-mUstZnårtLl t/fpk «*>"J.
J.N.
DeCONCUPISCENTIA
RENATORUM
Exfchedisanteaprivatisufibus apparatis-J
àdverfusCardinalis R< Bellarminicon- /
tröverfias de amiffione
gratiae,
delbripta
particula
; QuamAccepta
mandato
S.a Rt< Mjù
ejufå vi
in*
fequutœFaeult: Theai, lîpf. cenfura Ingratam
memoriam
jubelei
primi
Centefimo
poft Concilium
Upfalienfe
anno,Ibidem
Sub
inluftri,
magnifica
nominatiffimaq;s
Regni
Suecias Magnatum
,Epifcopo-rum,
aliorurneß hominum
intelli-gentißimorurn
corona,. Examinipublico fubjicerc voluit «t debuir
JOHANNES
BILBERG
Sae. Theol. Profeff Ord
Refpondeace
OL AO TROILIO
Dalek*
in Audit, Theo),
poftridie Kai.
Mart«
Ae O. R. CID IDcxCHI«
À
San&iflîmis
In Ecclefia DEI &
Regno
Sueci«
Antiftitibus»ver«
religionis
paraftatis
aç defenforibus fumtnis,Reverendiffijmo
Archipifcopo
UpC
Acad»
Pro Cancellario
eminentiflîmo,
D,
OL
A O
SVEBILIO
Reverendiflimo
Epifcopo Scarenâ
folemnis do&oratus
pro-motori,
D, PETRO
RUDBECKI O
Ut Sc
Reverendiflimis, maximeq;
reverendis
Epifcopis, Superincendentibus,
ac
praefulibus
reliquis,
Indulgentia
Clemeritiffimi
Regis
CAROLI
ÜNDECIMI
Do&oratus
infignia
Sub anni
jubelaci
celebratione
pro meriris ac
cruditione
j
capeflentibus,
Ama-Tretcpaliov
hoc
facrum inhonorem folemnis a&us J
d- d-
--vj*
Autor.1 §«Urb Pag' I*
De
Concupifcentia
Renatorum„
§.
I
Agna
quseftioeftde
Con«
cupilcencia, quae poft
Baprif-muminrenatis hominibus eft
reliqua > fitne illa peccatuna
Proprie di&um , anad
pecca-linfeipia~Veram pcccaci
ratio-tum ranratio-tum inclinatio , quae
nem non habere poflic, Orta autem eå haec
dilputacioè certamine
Pelagii, qui docuic
nul¬
luni peccaturn
originale
dari
,&
in bapcizatie
nullasomnino r-eliquias peccstioriginalis
rema-nere ; quandoquidem
his
rcmanencibus,
exo-pinione
illius,
plena
peccatorumremisfio
nequidem
intelligi
poiïet-5
fu
blads
ver©prorfus»
omnia in renacis praetera&ualiaiplbrum
pecca-ta fàna forent Sc bona. Gui haerefî, Scalteri
quoque
Manichaeas anciquiori
Sc
valdè
deteftabi-li, fefe oppofuic
Aureiius
Auguftinus
Hippo-nenfis inAfricaEpifcopus celeberrimus, quam-vis Sc ipfe eodemin certamine
interdumparuna
commodefeiedefenderit, ut ex librisJRetraéh-tionum illius apparec 9 quumdifficilimum
effet
lic mediam inter Manichaeos Sc Peiagianos vi-if
am tenerc , m ali
quand© nimium
in
z
ram partem defle&eret, Sic tarnen genuinam
Auguftini fententiam 6clacris literis conformcm,
pleriqueomnesè veteribustuiti Tunt, eamquc »
ad tempora Scbolafticorum lârtamteélara
tranfi-mifere5 qui codem tramiteveteresfecuti, pa¬ ria ferc pronunciarunt} ficuti nos docere vel
unicus poteft Petrus Lombardus , Theologiae
Scholafticae fulcrum, qui veterum dogmata in ordinemredegit: cuiaddaturSc Thomas
Aqui-nas, doélillimulque ejus Commentator Tho¬
mas A Vioi etfinonnefeiam , quoTdam hoc Sc
fuperiori feculo, his
affingerc
mentemåpriori-busdifiantaneam,
§, 2. Ceterum ab hac Auguftini 8c ve¬
terumScholafticorumfententia longéevagantur
Dolores Romanenfes, ut exBcllarmino,
Bcca-no, aliilque confiât: idque ut ex dodlrina ejus
feftx apparet, non alio fine, -nifi ut remanen.
tem in piis Se ün£lis hominibus legem
mem-ferorum ènuméro
peccatorum eximant,
fiiam-quedeJufiificadonefententiam per inhaerentem fcilicetjuftkiam, dcque legis poffibili ac perfe¬
cta impletione, nec non meritisoperum,
atquc
etiamoperibusfupererogationiscomtnodius
ad-ßruant. Quare cumpericulofam adeo
do&ri-namintcr id
genusalias, fubinitio reformatio«
nistolerarcnon poffcc EcclefiaDei, fadlum eft
utProteftantium quoqueconfefiioni verum do-,
gma infereretur , gravifiimacque Scripturae Sc
Patrum fententiss, à
iophifticis
Theoiogorumillius temporis rixis Sc falfis interpretamentis rep
ur-rcpurgatae ,
în
lucem
reßituerentur.
Hancglo-riam non immerito Autori fuo vindicat, Vir
inter Reformatos magni nominis, Hieronymus Zanchius dicens : Martinus Lutherus fan cl$ nie•
marine Vir , & Dofter Ecclefia fingularis , fecutus
verba ApoUoli & àoclrinam Auçuttivi, prior nobis
veram noßro temporedéfendit(ententiam,cum
all-isin loeis, tumprœfertim inTonio i.in
rejolutioni-bus ad leonem X, Pontificem Jkomanam. Seriem
hujus contcntionis cum Pontinciis nos docet
Apologia
Confeflionis,
dilputatio
interMelan-chtonem 6c Eccium, Radsbonae A:o 1/41. Adla
wormatienfia A:o 1540. 6c praeeipue
dehbera-tio noftrorum antequam adlioncs colloquii in-choarentur, quid in
folutione
hujus argumentipraecipuè
eflet
adtendendum.
Nequeenim
par-vi momenti res erat, cum Sc hunc in Luthero
articulum LeoX.manifeftè damnaffeti6cpoftea
Synodus Tridentina fub Anathematis
fulmine
contrarium fentientes condemnaret.
Diligen-tioreproinde hsc
digna
(tint
examine, cumob
erroreshofeeâPondficiisrcco&os, tumob
dog-jnataejufdem generis
quorundam Seclariorum
jqui Socinianornm
Arminianorumque
partibus
tefe addixerunt.
5. In
ftatu
controverse rite
formnndo
quaeri inprimis oportet,
qualisnam
eafit Gon-
*cupifeentia de qua agitur-, quamque
latè
pate-ati ne contentionem de nudo vocabulo ferere
videamur. Nam inventi fünt quileviculam 6c
tuanemheicfa?ipLa%icu)
fingerent
i-tanquamde
re
dilputaretur,
in quaopinari cuîvî» effet übe-, tum y cumPontificii omnes, teßeßellarmino# vfummo quoque confènfu doceant,
poft baptis- hé
snumin renatis manerc Concupifcemiam
rebel-lem & repugnantem legi mentis
, Sc hanc efïè
malam Sc morbum Scdefedtum»
Nonequidem
res vocabulis, fed vocabirla rebus font
accom-modanda, vocefqueeximpofirionehominumSc lifo natse , non alio ex prineipio cognofêi de- -cu¬
bent quam unde funt compohtae* Notandum
igitur, i. nobis heic cumPhilofophisnihil efle
negotii, qui neque quidrenafei ßt, exlumine
natur* definere queunt, neque de
hacConçu»
pifeentia quidquam exferiptis Gentilium Philo»
föphorum depromerepoflunt, Etfi dolendum».
Pelagianos infitam natura corruptionem &
pra-yitatemcum legeac(àndlitate DEI atque prima hominis creatione pugnantem t nimis pertina»
citer negantes, minus chrißiane philofophari»
quam multos ex numéro Paganorum, quieon»
natum efïe hotnini peccare
Ipontè fua agnove¬
rum, utvelex dodHfßmis Piutarchi Sc Senec*
operibus paflim colligimus» 2. Non intelligt
Concupilcentiam naturalem Sc indifferentem »
qualisilla fuit, velin Adamo antelapfum
, vei
*
in hominibusnonrenatis>
neque fpiritualemad
,
honum
Ipiritualediredlam : fèdcarnalem, qu*Ç\
lsJKSäösJa<^acarnis&fpiritus, rebelliomem?^/^yror*a^veg^"stegem
aDeidicitur-
In generelicet^n^ua^tate denomineturcorporitantumcom- ^
petente» caruistarnen
complexu
>quemadmodämulti abfûrdiflîmé putarunt, non
ctrcumfcribi*
^ tur} multo veromagis inanimo
dominatur,
vi•rejoue animas fupcriores juxtaaç
inferiores
grt-viflimc qpprimit,
Eftque
revera vxç£
cugxèç
;av3-çumç]à,&Trvdjpml^,
t*©ÉS ù
cujusfummum
in
menteconftitutum
cft tabcr.
naculum> &quiaillius noncarnis
eft
cogitare*
i]la quoque
(olît
interdum
graviffime
pecca-mus. Abhisvitiisnecpurgemus
diabo!um,qui
non habetcarnem» Gcutfenfum
Apoftoii
optuinèdéclarâtAuguftinus quando ait: Htec
vitia
quatenentinDiaboloprincipatumcarni
tribuit
Apofiolus,
quamcertum
eftUiabolum
nonhabere', dicit
enim
immicitias, contenttones, amulationes, animoZita¬
tes>invidiaf opera
e([e
carnis, quorumomnium
ma-lorumcaputatque origo
eß fuperbia,
quafine
carne regnatin Diabolo.Simîlia apud D,
Gregorium,
Profperum6c
Thomam
invenies
5unde
conclu-dimus, animamçoncupifcere, etiamtunecumcaro adverfusfpiritum
concupifcir
»hujufq;
ma-li fontem non tarn in corpore quam
nobilior*
hominis parte,
quaerendum.
§. 4. Porro cuti
poft
ipiâm
renatoruni
Concupifcentiam
hocpoftremo
fènfu
fumtam,
etiammotus
ipfius,id
cft
malurnaliquod
defide-rium notetur, conjun&umcum
dele&atione
6c
profecutione ejus
rei
quaexftimulamur
>vel
cum
inclinatione primos
animi
motusad vitia
ibli-citante, Ted quae tamenbeneficio ipiritus,
re~
primitur ne
in
a&um
producatur,
liquido
ap¬
pareildeultimonobispraecipuc
unquam
vitio
6
erigïnali fermonè'm cflê} îta ut cum
Goncupî*
fcentia habituali ôc illum repentinum aélun» conjungamus, qui nobis faepc non
confentien-tibus, & molefte quoqueôc graviter ferentibus
ixonnunquam crumpit. Ita Homo interdum per quiecem
nihilcogitare
aut-concupifcerecreditus,latenténihilominus-habetconcupifeentiam,
quaeea ipfâ radix eft
vitiofaque oorruptio-, naturanv
ejus peflime depravans» Neqae ellr cur incom-niodum quisarbitretur
Concupifcentiaeappella'»
tionem, poft baptifmum in renatis ex
peccato*
originali reliquat} cum longe alia ejusante ba»
pafmum in irregenitis fuerit ratio,rcatumqî
irae-DEl ôcmords-aetern*habuerit
adjun&um, qui
pofteainbaptifmo perremiffionempeecatorum toilitur§
locoque
defe&uumaccendunturôccre-antur novi motus bénéficiéSpiritus
Sj
a&ionek-que carnis mortificantur , ut nos docet Paulus Rom,8*15; Gai,5:7. ôc alibi»
5. Indolcm Concupifcenttaedequa
agi-inus, prolixeôcjufta diïputatione
deferibitPau*
lus in Epiftola ad Romanos
capite in primisfè* ptimo} ubi pracipuamhujus argumenti federn Dolores Hcclefiaeformant,
comprehenditurqî
inuniserfum capitis fexti, v.
5,6,7. n,12,15,14»
16,17-18^19-
cap. feptimi v,7,8, ",1.2,15,14,179*0,-25,24. cap. o&avi v.1.10.commatibus»
Efïè itaque Coucapifcentiam
peccatumpropriè di&amr arguit multiplex Paulina
deferiptio
di-verfis in locis. Laudemagna Guilielmus hittar
kcrus
profèquitur
Marsini Ghemnitiidiligentia
■amîneollîgendis locisPauIinîshuîc inftitutoin-fêrvientibus: aitque iefe in controverfîahac ad«
verfus Stapletonum apertiora non defidcrare. Nam certum eJtApoftolumin capite adRoma¬
nos fexto , Goncupilcentiam minimum quin-quiesj in decimo fexiesj in o&avo ter
pecca-tumappeliare. Gui obfervationi additurlocus
Ep. ad Hebraeos 12, 1, ubi Goncupifcentia
voca-tur peccatum nos circumftans. Hincdicitur:
Concupifçentiam eam non elle bonam. Malum
elfequod noscircumcingit, lllud elle
privati-<rum) quiaimpeditquominus in nobisperficia«
tur bonum: elfê pofitivum quod' rebcllet legi
mentis, ipfamque cogatfacerequod nolic. Elfe
contrapraeceptum legis
: Non concupifces-, Adeo
exercere hominem , ut exclamatione illa opus habuerit ipfe Paulus: Quis meliberabic exhoc corpore mortis ? elle malum crucifigendum
mortifteandum. Deniq, elTeiniquitatemcum le¬ ge pugnantem, acproindepeccatum. Exquibus
omnibuscolligitur, neminem renatumâtrans- v
grefFione legis immunemelïè polie, quiacontra legem & fpiritum omnesconcupifcunt,iccirco
niliin naturanoRrapeccatumremaneret, nullus intotohomme môtusdarecurqui cum lege
pu-gnaret, Nihilominus& hoccertum
eft-,inhqjpni-neregenito, qui jam làndïitatis DE1 particcps
fa&useli, Chriltum& vivere.Se S.Sandlum
o-perari>fietn. uttorporSeignorantiaadfint,
pro-clivitafq*
ad malum , praccipitantia inratiociniif,Novum equidem holpiteni novus
pic,
fêd
tarnen caveteris
adhuceft familiaritas
utper membra corporis ,
oculos
aures,pedes
, manus, fapenumero abripiamurimpediamjurqjinadionibusbonis* membraqîomnia
rekiden-tur»corporisfèrvitiom3gisquamfpiritus
dcfide-rioparcre qflveta.
6. Obfervandum autem probeeftcon¬
tra Socinianos & Arminianos, in explicationc
didorumPauli, per inferioremhominem nonim?
telligi ammam tantum
renati,
fed
totumhomi.
nem r
lacuitatefque
ipfiusquotidic renovandas,Novusvocaturinteriörobregimenipiritualé in¬
trä hominemi vetuftus exteriör, nonquodin membrisconfiftat, Tedquod inmerabri*Tit im¬
periumi ac licet
membra
nequecogitent nequeratiocinentur, quod animas eftpropriumi illam
tamenredoredeftituramimpediunt, Quare
du-plicis hominis
diftindio
nonnifi
exregeneratio-nceft petenda: quo (pedant dida Pauli2»Cor*
4,s6\ Eph. Sci.Pet,^.4, EtquiaTermo hicv Pauli non.eft cv
ctv.&çrtTrlviiç csQlccs
häycig , äA' CV ccyix,
ut ipTé fatetur i.Cor.2, 1$: quinqueapudPhilo«
Tophosleguntpugnam eflè intercorpus Sc
(piri-tum, illud lènfu quoque PhiloTophorum cx<*
plicare debent, demotibusTcilicctanima ratio«
nalis, eiqueoppofito motu Ipirituum incorpa*
re materialium, qua pugnaad hominesin uni~-veriâm omnss (pedat
, tamregenitosquam
ir-regenitos. Idemq; conflidus inter partem
infe¬
do pars meltor corporis
volupratibus
viéhfuc-cumbens, irrcgenitos cxclamare facit:
... video meliora proboquc
détériora fequor ——
§. 7. Varia quaefitafant
Pontificiorum
do-$oribuseffugia, ucprobarcntin locis
fupra
all-atis, Paulumnonloqui defe ipfo tanquamrena-to> neciilumheicproprie Concupifcentiam
ap-pellare peccatum. Feceruntque nobis
hane
do-örinara irnpeditam Sociniani Sc Arminiani, va-riislibris Se fcriptis fupcreo editis verum in di-luendis corumargumentis &argutiis> infignem
Sc utilem quoque navarunt opcram Orthodoxi
Theologi, quaenunc neque in compendio
exhi-beri poUunt; neqjhoc noftri cfk intFicuri.Impii
certc nonquerunturde pugna,
rebellione
,cap.tivitatepeccati > quiapeccatumIn
ipfis
potenter dominatur. Irregeniti queri nonpofTunt
cumprorfus
careant}Paulus
crgo quiamplius
20annis laboravcrat in deftru&ione corporis pec¬
cati, quoque continuo renovatus fuit de
die
indiem ; ilie qui dicit 1.Cor,4,4« Nihil
mihi
con¬fias tum Scc.fatetur , ait Chemnitius, inhabi-tantcm in fc Concupifcentiam
effe
peccatum*De cetero non mirum eft Paulum libcrationem
©ptaJfTe ex corpore illo mortis , Sc
captivitatr
in qua tencbaturper peccatum
quoda
ipfum
in-^habitayit, legique mentisrebellavit. Neque
e-tiam inde concludipoteft, Paulum
de
fua
falu-tc nonfàtis certumfuilTe, quod opere tanto
ab
hoc hofpitc cupiebat liberari j nam eafélicitas
tan-%0
tantum futuro ftatui eratrefervanda, cujus de«
fiderio accenfus vitam cum morts commuta?»
deftderavir. Quia mifsria & moleftia durant
quamdiu homovivitinhoc corporemortis:
vi-vere in corpore captiviras eft raifèriae, Paulus
tarnen non admodumextimefcebatmalaea,
qu«a Tibi obeunda novit propter nomen Domini 5 quin faepius etiam gavi&s eft, ftbiq; glori* du«
aittot miferias proprerChriftum fubiifle. Irre?
genitorum aliaeft conditio i petuntiiliquidem
â morteremediummalorum ftiorura,
fèdpec-catum non agnofcunt
i neque dum irregeniti
£unt, adregene/ationem fialpirant*
8. Quandoquidera Concupifcentia.haec â norma juftitise in DEO
qu® in lege patefatfta
eft diflidet, & cum sa pugnat, omnino ratio«
nem habetpeccati 6c révéra eft avorta, quam vocem 1Joh.5,4.meliusquam pertransgreflio«
nem legis, explicari
non pofle
Âuguftinus
fate«?turi ScChemnitius commodiusnonpoflè reddi
cenfet, quam fi dicamus, Peccatum eflèquoi
s
iege
DEI diflidet, live quod legi DEIrépu¬ gnât. Bellarminus licet in hoc interdum ipfet
â fe diflideat, tarnen melius peccatum definiri
nonpofl*e agnofeit: quiequidenim infc
ttvopicw
habet, iîve qualemcunque digreflïonem â lege
naturae vel decaiogô
notât, propriê eftpecca<«
tum ; eftque fo*malis illa repugftantia
cum le¬
ge mentis, aliterénim piis hominibusnon
af-ferret tantam moleftiam, auteos adeofatpe ad! peccandum impelletet,ut cum Paulo bçncmuU
11
ti queruntur
quotidianaque
expericntia
confir¬mât. Ac licet vulgô dicatur, illud tantumpec~
catum elfe, quodvel accedente confenfuperfi-citur, & peccatoresreatus obftri&ostcnet; qua
in fignificatione
nonnulla Auguftini loca
expli. candaveniunt; t a men quia Paulusexprefliflimisverbis ait: non noviflem peccatum nifi lex di-ceret: Non concupifces, exlege& leeundum le¬
gemDEIpronunciando,
Concupifcentia eft
pec-vcatum. Quod fi lex illadevoluntariis tantum
aélibus cfiet inoelligenda, non damnaret ullius Concupifcentiam,nequidem hominis renati, ni¬
fi quando
affenfus adeflet.
Denique nonnobis
in Dominicaprecatione injundlaeffet
aServato»res quotidie haec orandi
lex
: Remitte nobis débitatioflra,nifi utfciremus a peccatisnos haud efle immunes, quaenobisnonadvertentibus aut
co-gitantibuscontingunt \ propter quam
etiam
cau*iâm cum Davide ©rabit ad Dominum omnis
iändlus in tempore oportuno, dicetque:
Ab
oc.cultis mundame Domine., occulta quis intelli-git ? Siccumfànélis orat
Ecclefia,
quaeverefan-öa eft, remitti fibi peccata, Sccredit
remiifio-nem peccatorum. Quare renatosSc
juftificatos
peccatum habere., cumSacris
literis
confidcncer
afferimus , adeo utqui horumnumérofe
fub-duxerit, isconfefïione Apoftoli,fèipfum Sc
fal¬
lit, Sc DEUM mendacii reum facit. : ^§. 9, Benc itaqueAuguftinus, Non
concu-pifees,apertiffimum fàluberrimumqjpraeeeptumV elfe ait > quod fi quis
compleveritj
nullum
12
mnino habebîcpcccatum, Sed quialegis illius
implecio in hac morcalicate non eft fperanda $ magis dolendumeft, ex eadem Concupifcenria
tanquam fœcundîJTîma genetrice infinita
pulla-laremala. Quodftenimper unum hominem
pec-tawm in mundum intravit Rom. /, 12 in qu$
0-mnespeccaverunt} invenimus hic 1.
fuccum
vitio-fum qui eft 17
àpaçjîct,
id eft, non tantumre-atus , fed ipïà pravitas omnibus in univerfurrt hominibus communis. 2. stirpem, unum h©.
minem utpoteAdamum, non exclufa m.
femi-nauccaulâ i Tim.2,14. subjeäum trtnfiens
»mnes homincs , uccumque yerba illa
sCf)'
oitransferas, cum omnes homincs aétuali, illa
transgreftione per parcicipadonem
peccaveri-mus. 4. Rationem propaginis
, .ficut ve-nenum fénfim venas fubic &c per
totum corpus
fp3rgicur , ira & peccatum primi hominis cor¬
pusingreiTum, dum faominemrnfecit, totam
quoque maftam ex eo deinceps nalcicuram
eo-dem contagiofoedavit, morbumque hereditär!«
um in pofteros transplantavie.
§ 10. Unum tafnen ab hoc contagio ex«
v cipimus, filiumhominis
, Salvatorem noftrum JESUM Chriftum , qui folus ica pot.uk nalci8
ut ei non opuseffet renafei. Santftus il'Ie
fan-tftorum etficarneab Adamo defcendit, conce«
ptio tarnenejus lege peccati &c Concupifcentia
carnis non eft peraeftai fine enim immundo
fe-mine virili conceptus eft, fola obumbrationc
i3
peccato
fimiîis fa&us.
Nam
natur*humanas
in-firmitates afïumfit, adeoutmorealiorum
homi-num fcicntia proficeret Se quaedam ignoraret.
Pro peccatisnoftris adeo duraante mortem pas¬
sas eft, ut voxejusmemoretur, quamexpreflit
tentationum terrorumSe anguftiarum
infernali-umfenfûsSemagnitude, cumjamfere morti
vi-cinus exciamaret:Deus meus, Dm meus, qttare
medereliquifti?fciiicetpropterpeccatâ hominum
fibi imputata, fie
fenfitiram
Dci,utquamquamvinculum unionisperfonalisnoneflèt ruptum^
tarnen nullum inrra fefentiretexplenitudine
in-habitantis divinitatisfolatium. Mariaveromater
Domini,acquèac aliihominesexconcubituma¬
ris & fgminar pp^"" ^Çhrifiumq» Servatorem fuum Sc ipfaagnovit, Sc lex
lege
pu-rificadonemimplevit> atquelicet
infignibus
do-eibus, Sefupraomnes,
quotquotfugr&jJjeininas
crcata fuit> tarnenficutpeccatoresa\ii2
relidto
corporisj^^ûndano^fiqlpicioipïa
quoqueemi-gravit.
$ 11. Placet adhuc, five dilplicet potàus infelicem alium Concupifcenti* infpicere par¬
tum ex Epift:Jacobijc.'i, 14iÇ.
Unufquijqtte
lentAtur'à fua concupijeentia abïlraâus & illetlm ;
ÂelnàeConcttpsfcentia cum conceperit, parit
pecca-tum. Heic totaratio confpiciturfœtusformati* nempe: seminatio, Conceptio, FOmentum Se
de-niqVPanus, Quos omnesaéiusvel inuno
Davi-dis cum Bethlàbara peccato oblervarelicet. Nam
I. vif* Davidem libido cepitfœmin*, cui
H
tui cum nonlitis refifteret, 2.
concepit
illici-taeejufdemobledlationis 6ccupiti defideriiima¬
ginera ; quaconcepta^fovit eam magis
magif-que, accerfireque mox julfit mulierera quo in
amplexus cupitos fecurius ruere poffet: 4 de-nique cura copia fœminac libi fa&a fuiiïêc, ul¬ timumadlum perpctravic peccatumque peperit.
Primus6cfgcundus horurnadluura, inhomines landlos 8c regenitos cadere^ppiTuntj 5c laepc eadunt, propter mentera corruptam, vitiofolq; in CorporehumoresT quietiamh caufaenonfunc
momates; inftrumenta taraenpeçcatLelTe
pof-lùntLdumeorum motibus inordinatis
obfequi-mur. Å tertio 6c quarto
lamSTcIebent
elTe im¬munes. Tentationibus hifce 5c addi polïiint
a-liae, per accidens â rebus creatis nobis objedlae, unde harai 5c laquei infidiolè hominibus
*e-dluntur, adeo ut omnesferè creaturae nobis in
Ihr arboris vetitae efïèpolfinc, lïcut poft
Au-guftinum 5c Chemnitium erudité concludic
V Danhawcrus. In primo enim praccpto arbores vetitae funt: Sol, Àftra,Homo, 5cquîcquidad idololatriam arripuit vêtus infania : In fecundo
creaturae admagicas benedidtiones ufurpatae: In
tertio eœii iêrenitas â làndlificatione Sabbathi
admundanas delicias invitans» In quar.to hono¬
res alio.rum, quos caro noftra impie auc
a^Te-dlat aut invidec: In quinto vita proximi: In
fexto mulieres : vinum &c. Inleptinioaurum,
argentum? prxdia: inodlavo fama proximi;In
nono5cdecirnovolupeas carnis, ocplorum, 5e
fuper-faperbîa
vitae,
omnis
deniquè félicitas
proximi,§. il. De adultis egimus hactenus, ubi
Concupifcentiararo fine atfiu
aliquo
cerniture-rumpente. Infantes
huic
quoque vitioobno-xiosrecens natos Se ufu rationis deftitutos (à-craelitcraenon uno inIoco affirmant} unde nos
concludimus,cofdem inutero matris antequam
in lucem edantur,pravis quoque ilJis Concu¬
pifcentia motibus uon carere. Ridet
Bellarrai-nus Chemnitiura,
propterea'quod
in examineConcilii Tridentini doceat, Embryoncm non-dum animatum habeiß-verara Se propriam
pec-cati rationem» appellatque illud incredibile pa-radoxon, five potius Illyrici Se Manichai deli¬
rium , cum tarnen ex verbo DEI hanc
verita-tem adftruat. Confiât ex Plàlm. /t , v. 7.
Eccein iniquitatibus conceptusfum, & in peccatis
calcfecit me mater mea: Ubi David non culpac
parentes fiuos ,
quafi
extralegicimum
torum(è
concepifiènt ; tune enimrévéra inadluali
pec-cato fuiiTet conceptio , fed in fummo angore
quo nunc erat
conflitutus,
ob
perpetratumfee-lus cum Urix conjuge , non
hyperbolice
, utGrorius,Curcellaeus, aliiqueex Arminianis arbi¬ trante, fèd confcicntia pungente ac
vllicante,
fontern Iceleris fui repetit} &quialias eft
ap-pellatus â Spiritu Santfio Vir
fecundum
corB£l,
hujusmali perpetrati adlum
â
fui ipfius prima
deriuat origine. Unde vocem ,quae quam-visperverfitacem dénotât, interprètes
hoc
ioco
fiérimt
prxcipuè
peccati
originalis
in homine
cor-ï6
corruptionem
fignîfîcarc.
Quareadditur inma¬jorem
illuftrationem
mox vocabulurn NDHpro quavis
ctvoplct
lumtum. Peculiarem vero«mpbafin
habet vox "ïJHDrP Pro calore illo in «onceptione fëfe exerente, quam LXX Inter¬prètesper
xios-àv
ideft ut Suidasexqiicat ex hoc loco : qiïovfjçav?^a.^.ßciveivt
Sed & aliahocconfirmant. Adde> quod fèmcl concefto
animam hominis per traducem propagari, quo
primum transmifïà eft ibi tota quoqoe
reperi-tur; neque ut ex Corporeincrementum accedit
ièmint fœtuique formando , ita etiam aliuude
immateriali, individu» ac immortali aiiquid ad
perfetftionem cflènti» addi poteft. Capax ita-queipfà eft eorümaccidentiüm qu» intimé
in-h»rent,&üt contaminata fernen lequitur : iti
poft: conceptiönem talis quoque manet, Arquô
ïicut eft^SKrt'Ko»Peccati: ita illud totutft
totadetinet, in corpus formandum ex materià
item eorrupta (parfura ^unde cum corporis in*
creniento, ducftusinutero fequunrur in humo*
ribus pares, ufque dam totum domicilium
ftï-eritcompletum.
§. ij. Hx antedicftîs tarnen de
Concù-pifcentia,qu» apud renatos manetin hac
mor-talttate, non fequitur nos dotftrinam deBapti£
rao extertuare aut ejusdern efficaciamminuere,
quafipeccatum originale poft fâcrum hoc
lava-crum etiamintegrum remaneret, Praeclara vox eft Auguftini,
qu» adeo placuit *vo fequenti,
utetiam inDecretisfitrecitata: Peecattm in ba-ptifmo remittiturnon ut non
fit, (ed
utnonimpute•tur-, locuseft de Nupc,ScConc,1.i.c.z/. Quar«.
rit autem cur Parens baptizatus prolem carna*
lem generet, cujusreatus non peraeque ac
fuus
fit folutus i caulâmque ipfe fubdit non
aliam,
quamquodConCUpifce""a in fegem-rara parpn.
te remifta,infilionondumrenato maneac. Cum
itaque remittitur, non
prorfus extingvkur, led
debxlitatur &minuitur} adeoque quamdiurena-ti vitammortalem vivunt,necefle eftlegem
Pec-cati efiein membriseorum, Ceterumutfuae
fa-veantcaufa: BellarminusScBecanus5 novam Ted
frigidam ex hoc loco
Auguftini
comminifcun-turiuterpretationem>ac
ille
quidem
beatum
Pa-trem ait dicere: manere Concupifcentiampolt baptifmum; fed non
folum
nonimputari,
led
fïcque eftc peccatum,
nift ratio
vitfta
illi ccdat.
Hicduplieem Autori
affingit
concupifcentiam,
quarum prior conjunxfta
fit
reatui
peecati
origi¬
nale: pofterior ab eodemlèparata. Atque ita
inentemAuguftinihane
elle
contendit: Concu¬
pifcentiam remitti in baptifmo qnoad reatum,
nonquoad fej id oftantebaptifmum
conjunéiam
efåTcum peccato
Originali,
poft
baptifmum
ve-ro lèparatam. Hacctamcerta
videtur interpreta¬
tioBecano,uthoc epiphonemate
claudat
:Quod
yerilfimum eft. Sed mirorhoshomines
erudi-tos alios pro fungis
habere
: namcontrarium
ipfius Auguftini
vetba
expreftè
indicant,
Nos
icaquequi
baptifmi
gratiam
agnofcimus
6c
dicamus,plenamqueîn ilîo ac perfedam fiera
peccatorumremiflkmem afièrimus:nihiltameti
impedire concupifeencis reliquias credimus* quo minus illi qui baptifântur &credunt,DEO placeant, regniquecœleftis reddantut haeredes.
Quod adeo verum eft,utfirmiter cumAugufti«
no^ondudere non dubitemus: h continu© le-quatur'ab hac vita migratio, non erit omnino
A
quod obnoxlumhorninemteneat.(blutisomni» Dusquae tenebanc^
§.14. Non minus firmumexrénovation®
hominis petiturargumentum,concupilcentiam
&mauere& peccatum e(Te, Hane enim inrena»
tis dedie in diemfieriScripturaSacranosdocet».
nec unquam tarneninhac mortalitate
perledam
jreddi. Qvum enimmukis-reliquiis
vetuftatisla-horemuS)exparterenovati, cum
langvoribus
& *infirmitatibus illis confiidamurj haut lêcus ac
ifraelitae potiti terra fanda, regibusvicinarum gentium oceifis, affiduo tarnen cumvicinis
re-^
lidis pugnabantv Goncupifcentia
quasin bapti-fino regnum fuum amifit malitiam non exuit» liluftrat hoc Philippus Mclanchthon exemplo
Samaritani,quifauciumnonfubito curat,ledpro
conditione ac natura vulneris medicamina tem- *•
pore commodo applicat. Alii aliter; ut mon« firent: Fundamenta relinqui relationibusexftin- ji dis. Requirit autem omninoimperfeda
ac
in-coatarenovatiolûosgradus» Lapfu
eteninvAda-mi nos nonfbluminquinati, fedetiamvulnerati i
gravilïimeq*
qualïàtifumusjquarelavariquidcni
sj19
cito poflumus,ad fånandum vero opuseftcura,
tione multa, quaenon
nifi
co inloco perficitur
ubi Deum facie ad faciem videntespraeceptum
jpfius compkbimus. Bernhard,Sermone de
cce-tvaDomini.
§. I/. Contendunt Adverfârii Concupk
kentiam renatorum non polîe dici peccatum,
quia non eftin nqftra poteftate nequemédiate
neque immédiate illam cohibere. liaenim
Bel-larminus lib,f. deam,gr. teBat.pecc, c.15ad-duntque porro pœnam tanturn
elfe peccati
exlocoRom.5,12. Piurimieorumconcédantante
baptiiînum concupifcentiam te pœnam te
cul-pamfuiiîe
\ poftbaptifmum
veropœnalitatem.
Sed Paulus illam in renatis 8cculpam 8cpœnam eflenonobfcute indicatjimo verohaberetalem
rationem ut nonpoftit effe nifi malum, 8c
taie
quoque quod tamprivative
quàmpofitive
repu-gnetlegiD£I, ut th,/. oftenlum
eft
j8c
quod
in-de fequitur, «cerna morte
puniendura
nifi
per Chriftumforetredemtio, Quodfi
innoftra
non,eftpoteftate?motUs p-ritflö-primos,un
appellant
fcholaftici, cpjiib<îJC£4 eratolim in
poteftate
na¬îtra in iumbis Ad amijÔçnuncquoque
eftjh]£f>
tes inde actus malos, p?ecibus&^ratia
DEI_r^-frcnare.\ Ae
ïicet
nihil damnationisfit
inillis
quifunc inGhrifto Jefai
eft
tarnen damnabilira-tis. Non_enim eftquatftio
anDeus
renatosjob^
hocvitiumaÏÏHirensexofoshàbeac:JedânTexo-^
*
foshabere
po9itFpenique
quiapeccatum8c
pœ-naeft ôcculpai fanat Deus, ut
ait
^yguftinus,
a20
reatuftatim ab infïrmitate
paullatim,
Eflque ex mente Çhemnitii, illuftrts fententia ejpsdemquae omnibusobje&ionibusopponi poteft: Re-novati parentes non ex primitiis Novitatis, fed
exreliquiis vetuftatis earnaliter générant, lib.2;
de merit,pecçat.0.17,
§. 16. Speciemaliquamveri prima fronte
vidctur haberequod dicuntPontificii: Omnia peccataexvoluntatependerei illamq', propriam omnium peccatorum federn.&caufTam effe,neç
unquam hne aliqua ejus inclinatione peccari, Hinc aliqui eorumeo progrefïî (une audaciae ut
non dubitarentaffçrere : Concupifcentiam.ante
baptifroum iq irregenitis non fuiflL-p^cctfom,
fed conditionem naturae fânflambonam ôc
ju-ftamrÄUquiremindifferentem efïe probare
co-nati funt exemplo affedluumin.homine., quiin foro philofophicononnimquam. pro
indifferen-ttbus,hoç eft,nequebonisnequemalis
haben-tur. Praeterquam enim quod apudPhilofophos
ctiam affe&us occurrunt derivati.ipfo quoque nomine ac rc. mali: jam ante Çonçupifcentiam
de qua nosloquimurindefegregavimus:Quod
attinetad Toluntarium, ex antedi&is confiât,
peccatum
originisnonexarbiitia^xiLCQnfènfio-ne nortra; voluntatis origioem duxifïè.
Undc
cumnaturali propagationeirrepfit, primi quo¬que motus voluntatis noflrae hoc çontagio vi-tiantur. Quamobremôcillae cogitationes quae
poft ufum ratiodis feie exerunt,a&ionesqj
qua-rum nos î£fiJDomini fumus, folae voluntatis
cdn-ti
Confenfumrequirunt,îndeque vcî bonaevelma¬
la: nuncupantur. De talibus valet omnino
axio-maPhilofophorum: Nihil habet
ratiûae«i-pec-cacinifiIkyoluntariuiii. Priortsautemeftdilpar
ratio. .. Etiamfi, enim confenfus requirattjJLjdL.
a£tum peccad eliciendum, non tamen
neccfia-y
rio requiritur ad habicum illius innatum
reci-piendum. Ethoc amplius fi concupifcentia non
eft peccaturn anteconfènfum, nequein parvulis
ante baptifinum , neque in irregenids adultis
aliam rationem habebit, Haccveraelle ipfa
ra-tiogenerationis facileperlvadebit. Morbi
vide-licetaliqui danturheredirariiquipropaganturin
liberos, & fine dubio absque ullo eorum
con-fènfu: ita&péceatummorbusgraviftimus, Ac
licet taies morbividafintnaturalianon moralia;
tamen refpeflu fubje&i quod inficit
concupi-feentia non immerito morbus dicitur: ratione
autem legisquamyiolat^proprie
cenfetur
pec-catum , «que ac peocatum originale cujus eftfurçulus. Quidquodnoninfrequens eft
pecca-tajtn dici, ubi nefeienter irapingitur in leges?
fieapudHebracos definitum eft,utNazaraeusqui infeius contigiftèt,proeopeccatodeberet
öfter-re. Num.6,12. De cetero fi vocem voluntarii
adeo late velis extendere ut cumLombardo
fa-eiunt nonnulli exScholafticis qui originale
pec-catum appellant voluntarium, non
voluntate
ejus in quorii fcrtynltmrare ejuga_-qno eft; erit omnino ypluntas fedes acrauffa illius. Tune
cou-tz
fentire antecedenter m.Ädamo,
&.jconfèquen-terjam adultij dum tam libéré&uitro delcdla-mur malae illiusradicis venenatis frutftibus,
§. 17. Reftat nunc unum,quodinhacdi£
quifitione
ultimum
Tibi locum pofcit, ip(â ni-mirumhujus vidi ablatio , ad quambeatitudi-nemomnespiidebent anhelare. Statuuntautem
orthodoxi quatuor communiter â quibus
übe-rari opuseft. 1 Reatum 2 Dominium $ Scnfum
4Radicerm Senium peccati nihil aliud tollere
poteÏÏ'quatn
animae ôc corporis fèparatio, cumquaomnis fènfâcio exfpirac. R.adixveroin cor-pore altiffime defixa, non nifi per
deftruclio-nem corporis animalis tolliturj (deanima
nul-la eft controverfïapurgatorii ignemnegantibus)
radix inquam , aut manet donec corpus manet
anmiseque rurfus in beatorum fede jungatur,
quod intervallum cinefa&ionem appellare fu¬
ient , aut per transmutationem illam fubitam corporum in corporagloriofä, ut in Henocho,
Elia,& piis hominibus, qui in adventümDo¬
minivivent, i.Cor,if, 51. e priftina le de
eycl-litur. Neque alia videtur elfe caufïà cur etiam poft mortem corruptio dominetur in
fanefto-rum corpora, a qua folum Chrifti corpus
exa-ninie in fepulcro fuit liberum ,cumineo nulla radix effetpeccati excirpanda, Pluribus haec
ex-ponitiÇgidiusHunnius Comment, in Epift. ad
Rom.c.6. qui etiam exemplo piorum
homi-num permiracula refufeitatorum abElia/Elifaeo
Chrifto velApoftolis, probat, corpora illorum
na-naturaliavereguidem emortuaano ndum.jamen_
in cineres Converfa aut immutata peccati
reli-ejuias
habuiftè,
acproinde poftquam
rcvixerunshoraines illipropter peccatum adhaerens denuo xnori debuiftc. Sic adlum eîFcum fîlio Suna.
jnitidis, qui mukös abinde annos in
contuber-nio hominum verfàcus, ad juftam Seadultam hominisftatarampervenit. peregrinatusq,cum
matrefua inrégionsPhiliftacorum integro
fèp-tennio , poftea rediit in terram
Ifraclis huma
*Roque morerurftis mortemfubiit. Unde
colli-fiturdenuoipft nonfuiftè moriendum,fi caulïa
mortis» ideftpeccatum, penitus fuiiiet
fubla-tura. De reatu ante diétura eft. De ablationle
Dominii, quomodo per renovationem
fingil-latim peragatur, non omnes idemfentiurrt.
Difficultatem videlicet in hac quaeftionc
auxe-xunt Scholafticorum iubtiiia magis quam uti»
lia ratiocinia, adeo ut hanc iêntentiam inter
alios Meifnerus voluerit in
medio^relinque-re. Quicquid vero
difputent de abatione
perpartes five intégrantes
five
potefhtivas.
illud
iatis certum eft . deletionem totius peccati
per renovationem in
hac
vita
noncontingere.
Atque ficut defctjp ejusdemaliter
fit
in
jufti-fiçatjpne , aliter in j(àn<ftificatione9 aliter
dc-niqne îng|prificatione , quaPontifîcii
tameminalc confondant j ceïTante fênfu acradicc in
corpore glorificato >
cefTabit
omnino
plent
dominium, quando reteéla
faciegloriam
Do-y
a mini ipeculantes in eandem imaginem trans.
for-*4
formamur a gloria in
glorïam
tanquam a Do»
mini Spiritu.
§ ig. Colophonisloco vifum eft
anne&e-re quaedatn de locis Patrum,
quae in examine
çoncilii Tridentini Chemnitius circa hunc
ar-ticulum adduxit, Jn illis live (olvendis five eludendis multum operse pofuerunt
Stapleto-nus, Bellarminus, Becanus aliique ex Pontifi-ciorum fchola dolores » in quorum tarnen curis viri do<äi ac ingenui & Judicium &
fi-dem merito defiderant. Quod autem attinet
•d autoritates patrum in
genere, non eft ubi¬
que par ratio. Nam ex Origenis comnjentarii*
plura nonnunquamcolligi poflùnt S. Scripturae adverfà. Ex reliquis Graecis
patribus nonnulli
Platonic* vel Ariftotelicae dodlrin* defenfores
nimii, lêcurius feripferunt ante certamen Pela*
gianum > ac proinde hoc argumentopaucain*
ftituto noftro reliqueruntconvenientia. Apud Hieronymum , multa reperiuntur quae
Pelagi-anifmum (âpiunt, certe hoc loco ftippofkiti* pro veris venditantur, ut Sixtus in
Bibliothe-ca Sc Bellarminus
iplè teftantur. Ambrofio
cum Pelagianis nullum fuit
certamen, itaque
inlocutionibus illjus major eft libertas.
Jllum tarnen vindicat Auguftinus
» locumque Pauli
praecipueanobis anteallatum. Quocircaunua
fere ille e patribus eft in hac controverfta re¬
liquis opponendus, qui data opera hocfaxuni
volvit. Sequimur autem illum nunc eo
tuti-ui , quod antea locum Paulinura
interpréta*
atus erat de homine irregenito; demde re
peni-tius inlpetfta vidit Apoftolum loquide homine
(üb graciaid eft ad DHumconverlo. Undenon puduitb.patrem erroremillum retra&are, Pro
-lixior locus eft quam utheic exfcribatur, qus habetur Üb« i. Reer: C» 2$. & libro quoque5«
contraJulian. C. ultimo. Hanc
vero fencenti.
am lacris literis conformera totiusdeineepsan*
tiquitatis fuiftenon magno labore probari po-teft, iEgerrime itaque ferunt Dolores
pon-tificii, vim veritatisac verborum apud
Augu-ftinum adeo perfpicuam elTe
, ut ejus
teftimo-nio longefirmiflirnocontra
ipfos
utamur.Qua-obrem etiam Bellarminus fuper hunc locum
Auguftinum Lutheranorum, quo fe ja&ant, patronum appellat , atque cum alia rations
hoc telum evitare nequeat contra
maniieftifti*
mamveriratem non dubitatpronunciare üb./.
C.$. de ami£ Grat. Sc ftat. pecc, di&um Pa¬
trem nunquam
afïèruiflè concupifcentiam e£
fe peccatum: imo vero contrarium in omni¬ busTomis operum fuorum
ftaeuifte
: quoquid
impudentius â tanto viro dici potuit non vi¬
deo , cum vel fola Retralfcationum loca heic
addu&aipfum crafliffimi mendacii convincant.
Sednoneft ignotum
pontificiorum
arrificium»
ut ex Patribus fententias quafdarnmala fide
corrradant,eo tantumfineut delèrtia(criptura
facra fuara inde ftabilianr fententiam eidem
contrariam etiamfi nonignorent eos
aübi
rc-ilius Sc loqui Sc fentire. Quare
illos
errori fuofuo r&h'nqùimissfêduélis fanioremrtieatem pre*
cati; exfacris literis & puriorisEcclefi*
con-lenfu contenti veritatem demonftralîè. Cum piis denique omnihns&Apoflolo quotidie
ex-clamamus: Quis me eripiec
ex hoc corpore mortis; Amen,
T Utherus enarrat: in Pf. /i. Sc Comment,
C. /.ad Gal.Tom.4.
Jen. Sc paffimPhi¬ lipp. Mel,C.de pecc.Or. Chemn. L. dep.
Or-C.7.Gerhard.1. C.P»O. ScConf,Cathol.l.z.p. x. Difp.
ifag.zf.zp.th^.Meifn.
antrop.dec.i.Dilp.g«JE.Hun, L.C.Art.5.Comment: inEp.adRom«
C.6.Sc7. Huiterus I, C. Contr,
4. Broc hm. T,
j. Art. 2, Eckhard,pand, de pecc.Franziusin A«
C.diip.x.Dorfchaeusinpented. d, 11.Danh. hod.
p. t, 2» Hodof ph,4. Tarn.excrc.bit 1. p. 1/4. Stegm. Phot.difp. Feuerb.fafc.2.4.Grav. in
1. A. C, Menzer»1.dcp. 0.12- in A. C,Hülfen»,
brev. C, f. Calov. Tom, 4. Syft.arc. 4.^USeln».
Syft.p.Carpz, Syft.p.i. art. iy, Mußeus dilp. dè
p,O.Scherz- Syft.C. tç. Olear. difpp.antip.
an-tim&pluresex
quibusprofeùjeme&integram
qun-que alieubi fententtarntranliuliße in hanc opeüam
confiteor: àç *•" '
'i^o^cà^a*
a?h' ùç
1 gno*
jßutoret èi