Dissertationum academicarum, quæstiones in jure naturæ a recentioribus illustratas recensentium, particula IV, quam venia ampliss. fac. phil. Ups. præside doct. Dan. Boëthio ... pro gradu philosophico p. p. Henricus Gustavus Reinius, Calmariensis. In audi

DISSERTATIONUM

A

CADEMICARUM

QUjESTIONES

jure naturs

4 RECENTIORIBUS illustratas recensentium,

particula iv,

QUAM,

VENIA A MPLISS. FAC. PHIL. UPS,

PR^ESIDÉ

DQCT.

ETH. ET POLIT. PROF. REG. ET ORD.

PRO GRADU PHILOSOPHICO

r. p.

,

HENRICDS

GUSTAVUS RE1NIUS,

CALMARIENSIS.

in audit. gust. _{maj. die iv maji mdccciii.} H. A. M. S.

up sali _JE,

DE

POLITIC/E

JURIS

NATURA

I

divifione Scientiarum

Philofophicarum

" *

Woifiana _{introduéta, Politicam ut Ethicae partem}

confideratam efte videmus. _{Scilicet, Jurisprudentiam na¬} turalem latiori fenfu _fumtam, omnes de reéto, tam juridi«

co _{quam morali, quaeftiones complexuram, docere}

voluit

haec _{Schola, ab Ecle&icis ftabilitum iriter Jus Naturae &}

Ethicam _{discrimen parum curans; at ab hac,}

quam

pro-pofuit, juris naturae _{do&rina, praecepta Legis naturalis}

interpretatura, alio _{reipeftu feparatam conftituerat} Sci-entiam, cui Etbices nomen _{impofuit,quae praxin doceret}

earum _{rerum, quarum theoriam Jus Naturae continet, &}

cujus praecjpuum foret munus, five cum _{jure naturae}

conjunétim , five feparatim pertra&aretur, definiendi

pru-dentiam, qua ad fines, Lege naturali _{praeceptos,eundum}

efiet: _{partem vero hujus difciplinae,}

quae_{Juri Naturae}

Ci-vili _{refpondebat, Politicam vocabat.}

Äntiquas Grseciae Philofophi, Plato (a) & qui illius quodammodo inftiterunt veftigiis, Politices nomine

prse-eepta artis,quae iilos decet, quosUoi^ves Accoov,

denominatio-neinde ab Homeri _{tempore ufitatiffima, vocare folebant,}

feu artemCiviles Societates inftituendi & _gubernandi pro-ponere voluerunt, eademque do&rina & prudentiam, &

fcopum, quem prudentia adfequi voluerunt,

comprehen-derunt. _{Quod quoque a recentioribusplerumque faétum} eile _{conftat, qui inter Prudentiam Civilem & Jus}

Natu-raecivile certis limitibus _{definitum ponere discrimen non} curarunt,

Interea, confenfciente omnium more _{Polificam per}

prudentiam definiendi, fieri faciie potuifte auguramur, ut,

cum _prudentiae notio _{per fe certum} & _{arbitrio exemtum}

non contineat finem, fed Scientiam cuilibet fini apta

ad-minicula adhibendi denotet, fermone hominum detorfutn fuerit Politices vocabulum, ut calliditatem _{potius ftbi} fuisque profpiciendi commodis, quam juftam ad honeftos fines _{promovendos fapientiam vulgo indicare videatnr,} id _{quod conducit, illis, quae honefta funt, opponafc,}

Pru-dentiamque Publicam cum Machiavellismo, & Privatam

cum verfuto fui commodi ftudio confundat.

Socrates exfecrari folitus fuit illos, _{qui primum}

uti-litatem ab honeftate _{fepararunt, docendo aliud vel}

ho-mini vel Civitatibus conducere, aliud honeftum efle; nec

dubito, quin probi omnes cum illo hac in re confentiant.

Ko

Eo _{itaque magis vitio vertitur philofopho, cujus}

eil ho«

neftatem ceu _{uitimam conliliorum}

a&ionumque

humana-rum legem _{omni exceptione majorem defendere,}

fi noti

foliicite _{curaverit, ut theoria faltem farta}

tedtaque eon-ferventur, quae libidine hominum in _{praxi Lepenumero}

fusque deque habita queritur.

Omnis _{prudentia honellatis legibus}

lubjicienda eft*

five illa _{privati hominis in vita communi}

ufum, five

ar-tem, qua alios, qui adhuc fui ehe _{juris nequeunt &}

l)?e-ciali noftrse curae _{committuntur, tnanuducamus,}

fpedlat, fi¬

ve _{denique ad illos pertinet,}

quorum eft cavere?

neRes-publ^a quid detrimenti capiat. Si itaque prudentiam ex

ufu rerum addifcendam _{regulis adllridtam in Scientiarum}

numerum _{ponere volurrms, alinm.}

quam vel Ethicam Vel Jus Naturae, conlideratum fecundum eum, _{quem cum}

Ethica habet _{nexum, finem, aliamvenormam}

.hujus

Sci-enfciae _{agnofcere nefas foret.}

Non _{disquiram, an illi, qui vel olim vel noftra}

se-tate(b) prudentiam in familiari Societatis _humanse ufu

profuturam, docere voluerunt, honellatis _{notionem, in}

Ethica _{inculcandae, adulteraverint; nec hujus}

efte volui

loci, judicare, an il!i, _qui artem edncandi _{regulis adftrin*}

gere conati funt, qua in re noftra _{praecipue aetate}

mul-tuin nec line _{fuccefTu defudant}

eruditi, _paedagogicam

A ^

prU"

(ib) Qu-os inter celcbrantur: Lord _{Chesterhelws Ltitres Uf} his _{Son, & v. Kni-ggje über dm}

prudenüam ita ps

ascipiant,

adminiculis,

ad

edu-cationisfinem obtinendom proponunfc, re ipla ducantur eru-diendi ad honeftatem fponte colendam,atquecum

fortitudi-ne, prudentia vere

morali,

jufiitla & decentia in

fufctira

vitas conditione agéndum. Paucis monftrare tantum

vo-lui, Politicam, proprie fic diftam, feir Prudentiam, ad res _publicas gubernandas neceffariam,

finibus

jure

turs _{iiliusque cum Ethica nexu propofitis & adfliingi} aebere5 & fine exceptiöne ad ftr ingi pofie.

Fatentur omnes, non fine Sacrilegi? crimine theo-riam _{prudentise civilis, dirupto hoc illius cum}

Ethica

&

Jure Nafcurse nexu proponi

polfe

Ted

fieri- vix pofle

haud _{pauci, qui oleum & operam in}

_{ejusmodi theoria}

condenda eonfumere voluerunt, autumant, ut non

inter-dum a juftitise Legibus recedei_e Politicoe

neceflarium fit,

Exemplo nobis fit Celeberrimus

Garve

(r), qui in

com-mentatione de _{Jurisprudentice Naturalis} cum Politica nexu,

inpretationi germanicae Librorum

Ciceronis

de Offieiis

adnexa, ingenue confitetur, ad liquidum he

faltem

perducere potuifie, quo

paAo

& qnibus

incipiis

fultus

hic nexus non _{exceptiones a} regula interdum

admittat.

Sed pace Viri, de

Philofophia Populari optime meriti,

contendere tamen fas eil, vacillantibus, quae fine debito

& _{fagaei fatis examine adoptavit tam}

_Ethicae,

_juris

>'.■

Natu-(c) Einige Betrachtungen über die

Frage: In

wiefern

iß

möglich die Moral des

,Privatlebens bei)

der Regierung

Naturse, principiis, non vero ipfarum rertim, de quibus

tfuaetere valuit, na*-urm adfcribéndtun efle, quod, quem

optaverafc probitate, fi quis aliusPhilofophantium

hodier-ni _aevi, maxime iofignis _vir,disquififciönis _{exitum non}

in-venerit.

Dum reduci _{pofle omnem Poiitices} cum Ethica di-verfitatem _{putat, ad differentiam, quae intercedit inter}

fiatum, in quo verfatur Civitas, relpedtu alius civitatis,

& iUum , in quem privati legum civilium vinculo

con-junfti redaébi Tunt; & ad diverfam tu se indolem, quae

iliis _{incumbit, qui civitatum tutelaon fibi commiffarn}

ha-bent, & illam, quas privatus quisque pro fe fuisque

ge-rit, minus diverfitatis Poiiticse a Jure Naturse cumEthi¬

ca _{jurrétae principia ponit,.quam Juris Natura© Privati &:}

Fublici diverfam indoiem indicat. Sed _{quorfuna haec}

dif-ferentia ducat, non _{ipfe perfpexit, cum eprincipiis illam}

djjudicandi vagis nec fatis exploratis

egreltus

e contrario non _{duhitamus, quin magna pars pugnse „}

quae inter Politicam & naturalesjufti & honefti leges vulgo fingitur, fopiafcur, fi modo, quse aRecentioribusmajoriluce colluftrata fuit, juris Natura? Privati & Publici

diverfita-tem bene & e _{juftis principiis dedudtam fibi familiärem}

redderenfc bis de rebus _{judicaturi; & fi fimul noverint}

ca-vere, ne quaeliiones juridicas cum Ethicis confondantur» in _{reliquis quoque optatum inter has fapierifcise humana?}

partes habeant confenfucn. Perfpe£ta enim utraqae hsec diverfitas nos _{fperare jubet fore, ut ea regularum Poii¬} tices theoria tandem condatur, quae ad praxin omni

ex-ceptione majorem honefti & jufti reverentiam idoneam

6 -VI

. - f >

Scilicet ad duo _{praecipue momenta referri, me}

ju-dice, _{pofiunt quaeftiones poiiticae, quae exceptionem a} regulis in dofrrina de jufto & honefto propofifcis

adrrwfc-tere, _{pugnamque utilis & jufli nan fine alterius}

dilpen-dio _{fopiendam parere videntur.}

l:o _{Jus Naturse commune, quatenus hominem ut}

hominem _{confiderat, omnes jurium nan tantum capaces,}

fed etiam ad _{jura, quae iliis tribuenda funt,} adminiftran-da _{aptos praefumit, & ex hae praefumtiona egreditur,}

quando ad communes _{propter jurium fecuritatéiu Ieges,}

focietatemque civiiem inftituendam cogendi _poteftatem illis

tribuit, ex _{quoprincipio deinde efficitur, ut quod Civitati}

e-jusque Refrori competit, ieges ferendi jus, quando

feor-lim & a ceteris _{Majeftatis juribus feparatum mente}

con-cipitur, ita excercendum fit, ut _{quilibet eidem immediate}

fubjefrus, ut extra setatem pupillarem dudum egreflus

confideretur; fi autem, _{quid fupremae in. Civitate}

potefta-ti, in fe _{jura fingula complefrenti, quae, ut omni juribus}

fociatorum _{profuturae rei praefidio}

_effe

neceffarium _{fit, quaeris, occafiones frequentes adefie vi¬}

debis, in quibus fine excideret fuo, qui habenas imperii

tenefc, fi cives fibi _fubjefros eam judicii maturitatem

at-tigifTe unquam crederet, ut nullo modo Parentum & Tu¬

torum mors eos, ut _{pupillos & ex ephebis adhuc non}

egrefTos, trafrare liceret (d). Sed quis contendere

fu-■

—-*— — —— '

(d) Anfam, quorfiim.hasc tendant, judicandi, präster multa

å-lia in vita communi obvia, dåre _{potefl, quseftiojj ab}

fuftineret, Parentalem hane vel tufcelareni _poteftafcem

ho-neftatis _{jurisque regulis non adflrift&m effe ? vel eandem} aliter adminiftrari non _{polTe, quam ut facultatem, olim}

fui effe _{pofle juris, tuteJse commiffis adimat? In ipfa}

ita-que rei natura fita efTe nequit circa res huc _pertinentes

Politices & _{Juris naturse contraditio, fed, quae in praxi} adefle videtur, _{utriusqne pugnam ex eo nafci auguramur,} quod vel ii quibus tutelaris poteftas commiffii eft, vel ii, qui de eadem judicant, aut quasftiones Juridicas a Mora-libus rite _{feparare nefciverint, aut Jus Natura? privatum}

cum Publico _{confuderint, aut denique verum utriusque} cum Ethica nexum a bene _{exploratis principiis definire} non valuerint.

2;o Circa fan<5Iitatem datas fidei & _{paélorum tam ju¬}

re _{externo, quam interno commendatam verfari videtur}

haud _{exigua pars pugnas, quae inter Politicam & jufti}

honeftique regulas fingitur. Etiamfi heic non

quseren-dum efle facile _{intelljgitur de eo, quod fieri loiet, fed de}

eo, _{quod fieri debet & poteft, tarnen fines, quos} Civi-tatum _{Antiftites fibi proponere debent, feenm ferre}

vi-dentur _{neceflariam fidem datam fallendi & foedera} rum-pendi licentiam, quam fine honeftafis_{ja&ura privato}

con-cedere non _{pollumus. Circa quasftiones hinc oriundas}

prascipue verfatus fuit Laudatns Garve, at in illis ita

folvendis, ut omnis a communibus _{jufti regulis}

exceptio-nes

-PeupU <?etre trompe? Ad quam jfolvendatn du* _typis

vulgatac exftant Contimentationes, altera gallico idiomafc,

quas aftirmativam, altera germanico confcriptam, qu«

s

nes adnfittendi _{neceflitastollatur, aquam fibi hserere}

con-fesfus eft. Sed fi noftro ftare _{judicio licet, facilem &}

expeditam ad fiftam hatic pugnani feliciori fucceflu

fini-endam inveniremus viatn, fi modo debita attentione the-oriam _{paclorum in genere examinaverimus. Sine uila}

honefii _{& utilis pngna concedi pofle omnes}

fatentur,pa-éta, _{turpia non obligare, feu, cum in quocunque paéto} neceflariam efle _{acceptationem docetur, acceptari autem} nulla _{poteft promiffio fub conditione ab alterutra parte}

turpi, hoc eft ea, quae moralitatem ejusque neceflarias

conditiones alieno arbitrto _{fcradit, fequitur, nullum efle}

pa&Um, ubi locum habere non potuerit acceptatio. Jam

vero, fiCivitas, feu _qui ejus _{nomine ågit, fidem daret,an}alia

conditioneeam _{acceptare liceret, fi fubditis data fuifc, quam}

cautione tacite _{pofita, ne Anarchiae porta aperiatur, & fi} alii data fuit civitati _{illiusque Principi, quam cavendo, v}

ne _{civitatis, cui praeeft, Autonomia pericletetur? Nemi¬}

nem non _{intelligere pofle arbitramur, de rupio foedere}

heic non _{magis queri pofle, quam privato licentiam jus}