&
Q. F. F. Q.
DISSERTATIO PHILOSOPHICA, de
CONSENSU PR/ESUMTO,
QUAM,
VENIA AMPLISSIMI ORD. PHILOSOPH.
IN REGIA ACAD. UPSALIENSI,
PR^ESIDE,
V1R0AMPL1SSIM0 ΕΊ ,
Mag. LAUREN TIO DAHLMAN.
MOR. & Ρ OLIT. PROF. REG. & ORD.
PUBLICE VENTILANDAM SISTIT
PETRUS ELAVUS STRANGH,
WESTMA N(N U.S.
IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. XXX MAJI,
Λ Ν ΝI Μ DC CL II I.
IL Α. Μ. G
UPS ALI JEy
Exc. L. M. HÖJER j Reg. Acad. Typogr.
V 1R0
NOBILISSIMO atque AMPLISSIMO
D »o PETRO
JULIN
AUL/E REGl/f.INTENDENTl
DIGN ISSIMO
ACADEMIiE UPSAL1ENSIS QUjESTORI
VIGISSIL4 N ΊIM Ο
PATRONO et PATRUO
INDULGENΊISSIMo
OB
PRÄSTITA SINGULARE GRATETDOCUMENTA LONGE PLURIMA MAXIMA
HOC UNICUM QUOD POTUIT
TENUIS MINERVA OBSERVANTIÄ PERPETUÄ
ANIMIQUE VENERABUNDI MONUMENTUM
ERIGERE VOLUIT DEBUIT AD CINERES PERMANSURUS
NOBILISSIMI Et AMPLISSIMl NOMINIS TUI
cultor observantissimus
PETRUS E. STRANGH.
V l RO
ADMOD. REVERENDO etPRiECLARISSIMO
PASTORIET PRAPOSHO
FELLINGSBROENSIUM MERITISSIMO
ADJACENTIS. DISTRICTUS
AN τ IS Ί
adcuratissimo FAREN!I ΟΡΊ1ΜΟ
pro
meritis in me tuis vere paternis nulla dicendi copia offic'iis nullis
ut par ert ·
pra:dicandis remunerandis levf. chartagbum 'munus
in tesseram gral issimab mentis do dico dedico
ad deum o. m. pro tua perenni salute suspiria fundens calidissima
0Ρ TIMlPA
FitlUS OBEDIENTISSIMUS
PETRUS E. STRANGH.
PEREXIM10 ac PoLITISSIMO
DOMINO AUCTORI,
AMICO SUAVISSIMO,
QUiQoiquecupitamatgemmasrarumfluviis& folidum mstallumrepofhs,
Nävus hic dura ac lapidofa findac
Viicera terras.
Sicque dodrinse folidae brabium Expetens, omnem lapidem movebit, Atque in abftruios penetret receflus
Denique rerum.
En opus darum placitumque, monftras Quo tuas dotes animique vires;
Quoque do&rinae documenta pulcrae
Rite pateicunt.
O daret Phoebus facilem Thaliam,
Laudibus ficut Tua digna virtus Pofcit; at laudes proprias recuias,
Svavis Amice»
Dulce, quod tellus habet atque ccelum, Plura', quam, Fräter, cupis ipfe, reddet,
Annuat tantum precibus benignus!
Re&or Olympi.
PEPRUS SUEDEL1VS.
PROOEMIUM.
Aud inconfulium duxiy Spe*
amen alicmod Academicum
editurus , in nobiltsftma de
Conieniu Morali doBnna,
meam qualemvunque eollo-
care operamt Εβ h&c illa Philolophta Mora¬
lis pars, qua, latisßme per eam fefe dtffundit:
quoties emm de fundamento obltgationis, qua
legibus civilibus obßri&i fumus, de ratioue
poteflatis ρatern&, herilis &V, dißentur, toties
occurnt. Et quis federa, promtfa, paAa, Qf
contrarius, non habita rattone conienfus, quo>
fuo tamquam formali5 nituntur, hå? expltca-
Eime noftra atatis Phtlofophi,
ttquiorthus baud omtffam3 »o» wzorfo wo« -
Etam voluerunt, longe majori coliußra-
runt lumine. Verum emmvero , probe perfpexertm, amplisfimam hane materiem, i«
A oww/i
&& ) Ä c
örnnifuédmbitüpröpoßtam, nequemritim med*
rum tenuiidti refpondéré, neque arBis circum- fcribi pofie limitibus s de Gonfenfu Pradtim«
to pauea tantum dißerere conßituL qua LIuum
in confpeBmn B L jum prodeuni De hac
confenius fpecie xeteres qtiidem9 prßßrtim IQ
ii Romaniτ multum> forte tamen nen fatis ac-
curate , locuti funi$ & qudmvis pasfim a
recentionbus magis illußratd fit, fms tarnen
difßcultatibus n'ondum caret\ quas inter baud
immerito refertur , quod tam "varit a variis definiri Qf explicari foleat, ut arduum omniL
no fit eamexamihatuiro, juftumferre Judicium.,
cmpottsfimumjententia calculum adjiciat. Pra*
terea interpretandus&pmfumtiis confenjus baud facile dtfcernj pojjmt* propter magnam utrius-
quc eonvenientiam. 'Onde fatetnr CL Schu¬
bert. c osdem diffieuker & infüfficienter a
ic invicem diicriminari. Philoh Pradt §4 154 $uod cum ita fit, cluum B. 2. fat
uorem expetere eo magis necejjum dueo , quo
faeiiior efi in arduis lapfus , eaque, qua det
cei nfödtfiidi bemgnum ut agas Interpretern»
rogo & obteßon
i ι
φ® ) 3 ( Φ®
ί. I.
COnfcnfustatis , quoMoraliscommittiin vel omittigenere eilvolumus, quodaflus volum
committi vel omitti yulc alter.
Schol. Etymologia hu jus vocabuli, parjter
ufus loquendi vulgaris, a quo temere non receda-
mus, poflulare videntur, ut in genere dcfiniamus confenfum , per tendentiam plurjum ad idem all·
cjiiod commune, quocunque demum nomine ve- niat, obtinendum ; Confenfum vero Moralen?, qui etjam juris appellari folet, per plurium yplunta-
tum tendentiam ad unum idemque obje&um, quod
ratum habent. Hinc Illuflr. Wolfius ejusmodi vo- luntatum härrnoniam innuit, quando Pbilofi Pract.
Un. Qap% /. ß. ifS) confenfum eße dicit: actum vo?
luntatis, quo idemfieri velnonfieri volumus, quodfit«
ri vel nonfieri mit alter. Sunt tarnen , qui notio-
nem confenfus, de quo loquimur, Moralis in ge¬
nere, aliter determinatam volunt; fc. ut ad eum
non requiratur identitas quiedam voluntatum,
quam dicunt proprie notionem eße confenfus reci-
proci, qui a confenfu generatim ßc di&o , tarn?
quam ipecies a genereiuo differt, Huic fententia?,'
ut robur addant, provocare etjam iolent ad ufum loquendi. Sic Henr. Koshlents Fxercit. VI. jf. 1260.
Neque ab ufu loquendi, inquit, amplior hujusvocis ac-
eeptio, abborret, eumfin eelebrando paffo, alter, eui fit promißum, peculiaritcrin iljud conCentire debeat^ at>
que adeo cidern confenfus fingulariter trihuifoleat. Pr<e-
terea in paäo requiriturconjenjus reeiproeus fi mutuus,
Λ 2 qui
) 4 C
tjuiUnos tonfenfus ßngulares praponit. Huic forte
adftipulatur Canzius, qui Difcipl. Afor. $.311. con- fenfum definit, aSlum voluntatis, /7«^ illa quid
ratum habet: quamquam ab illo nonninil reeedere
videtur, eo fcilicet nomine, quod adhuc latiorem
confenfui tribuat iignificatum; ica quidem, ut pof-
fit extendi ad facta, tam propria, quam aliena,
Ad horum autem iententiam quod attinet, etjam-
fi nulli negamus , ad paftum requiri confenfum
mutuum; in hoc tarnen calculum nodrum illis ad-
dere non poflumus, quod hinc inferant, confen-
tum promictentj tribui pofle, fine habito refpedtu
ad voluntatem acccptantis: nam ille aftus volun¬
tatis, qui a parte promittentis locum habet, & cui
non refpondet voluntas ejus, cui prömittitur, quid
aliud eft, quam declaratio tantum ejus, quod fieri
velim, quae confenfus nomen nulla ratione mereri poteft.
Α- &
Confenfus depetiaet ex motivis, cf imfutalilis efl*
i. Ex principiis Pfychologicis conftat, ratio-
nem, cur voluntas aliquid ratum habeat, in eo
quaerendam ehe, quod idem antea, tamquam bo-
num , ab intelle&u repraefentatum fuic. Cum ita-
que conienfus fit aftus volontatis, quo aliquid ab
altero committi vel pmitti volumus ($. 1.) patet ,
reprsfentariones boni, quibus voluntas ad appeten-
dum determinatur, in fe continere rationem con-
fenius, eumque adeo ab iisdem dependere. Ejus-
modi vero repraefentationes boni dicuntur motiva,
ergo dependec confenius ex motivis. q. e. unum.
2. Con-
) 5 (
2. Confenfüs in approbatione fafti, ab altero
commiffi vel committendi confiftit (§. i.) Ejusmo-
di fa£tum auc legi repugnat, aut non. Si prius ,
adeil confenfüs ad malum, quem prohibet lex, per-
feftionem quaerendam inculcans, St quss per con·
iequens voluntatis iniungit emendationem , cum
qua appetitus mali coniiflere nequit. Si vero po-
flerius obcinuerit, nempe ii faflum legi convene-
rit, quoniam oppofitorum oppoiita eil ratio; lex
ucique jubet, conienfum in id ipfurn dari. Lex i-
taqueconfenfum , pro diverfitate obje&i, vel prae- cipit vel prohibet; quodcunque autem ita compa-
ratum eil, ut lex ad illud, qua fuum confequens, applicari poflit, ieu quodcunque lex prscipit aut vetat, imputabile dicitur, conienfus itaque impu*
tabilis eil. q. e. akerum.
§. III.
FaQum phyfice proprium dicitur, quod a nobis corporis ope commiflum eil; quod non, phy-
iice alienum appellatur. Fa£lum vero moraliter, C
qua aeflimationem moralem, noflrum audit, cujus
exiiientia ad noilram voliintatem referri potefl;
contra autem , moraliter alienum dicitur.
IV.
Confenfüs efficit, ut factum fhyfice alienum, qui in idcanfenfit, imputetur.
Imputari dicitur faQum, quando quis pro e·
jus auflore ita declaratur, ut illud, qua fuum con-
iequens, ad eum pertineat, fecundum legem. Pot-
eft autem quis, non nid duplici ratione, fo&i au- flor
) 6 (
Stor eile, idque vel phyfice, quando corporis ope idem perficic, vel moraliter, quando fa&um ad e*
jus voluntatem referri poteih Quamobrem fafti
vel phvfice vel moraliter au&or erit, cui imputa?
bitur. ~ At vero non phyfice tantum, qnoniam cor*
pus eft ens compofitum & caret intelle&u (ut ex
Metaph, conftaO; omne autem agens intelle&u &
coniequenter rationc deftitutum non perfpicit, u-
trum a£Ho legi conformis fit, nec ne, atque adeo lege quadam dirigi non poteft, quod per fe patet-r libi vero lex deficit, ibi quoque irnputatio, qua lex
ad faftum applicatur (per defJ Ergo moraliter fa*
auftor eric, fi eidem imputabitur. Quamob*
rem, iiquidem confentiens in factum phyfice alie-
num idem fieri velit (§. i) Sc. moraliter ejus auftor
fit (per def.J, faftum phyfice alienum, per confem fum , ei , qui in id conienfit, imputari apparet.
Schol L Hoc ipfo tarnen non contendimus, fo·
lum conienfum lemper facere, ut fa£tum phyfice
alienum imputetur. Sic e. g. quando omiflio fafti, quod ego phyfice committo , impofiibilis eil:, nec mihi imputatur illud ipfum faftum, nec alteri, qui in id confenfit. Hinc Carpow. in Comment. de Im?
put. fa£t. prop. & alieni; §. 178. fi faftum inquit ?
?,ejusmodi eft, ut ipfi auftori phyfico, propterim·
„poflibilitatem oppofiti imputari nequeat, nec com
„fentienti poterit imputari; quia imputado fafti a-
„lieni regulariter , fine dubio, fupponit imputa·
9,tionem proprii; licet non iemper; Nam fi auttor S)aQ:ionis phyficus obligadonis repipiendas incapax
<£*£ ) 1 C
v. g. infans* furiofus; ipfi quidem fa£lum im-
„putari nequit, .ettamen poteil conietltienti.
Sckol. IL Obfervari praecerea debet differerltia,
qu£ iiiter forum humanuni & Divinum obtinet:
hoc enim fepe id declarat lnjuftum, ple&ique ju-
bet ι ad quöd illud non adtendit: Sic e. g. turtum ab aliquo commiffum, ei, qui gaudium inde per-
cipit, in förö quidem Divino irnputatur , in hu*
rnaiio autem non item, quatenus ea, quae tantum*
modo mentis funt, tranquillitacem publicam nori turbant4
δ· V.
Meum dlcitur , quo ita initru&us fum, tit mi¬
hi Facultas i?c de éodem , in me um eommodum ,
pro arbitrio diiponendi, aliosque vi externa cogen- dij né eödeni me privent. Älienum vero, quod
ad alios ita pertinet, ut ill! eadem facultate gau-
deaiit. Ha^c ipia vero facultas, qu£ mihi com- petit, fefpcchi ejus, quod meunl elf, jus perfe-
ffcum audit, qudmadmödum obligatio perfe&a nun-
cupatur (latus > in quo id agendurn eil, quod al¬
ler poftulandi jus perfeftum habet*
§· VL
Ex mutuö aliquid prceßandi cohfenfu5 jus & ol·*
ligatio oritur perfeffd*
Praefhre dieitur, qui aliquid dat vel facit 5 dare autem non poilumus, niß rds cofporales vel incorporales 5 quemadmodum nec facere aliud,
quam quöd aniniae vel corporis opefa perßeitur 2 fe&c yerö omnia ad τά meum pertinere debent;
<ξ£2) ) 8 (
liquidem alias nihil omnino datum vel fa&um ef-
ibc, b darem vel facerem, de quo difponendi fa-
cultatem non haberem. Prydare itaque non pof- fiim, nid quod meum eil; &, per confequens,
a mea voluntate pendet, utrum aliquid alten pras- dare velim, vel non ; & ab ejus voluntate, utrum
id , quod ego prrebare volo , ratum habere velits
nec ne ($. V.) Quod fi ergo aliquid prydare ve¬
lim , & ille hoc ipium ratum habeat, ita ut8z mea
& alterius adfit volnntas de eadem re efficienda, 8z confequenter mutuus confenius (§. i.), patet, ad-
ede rattonem fufficientem mutationis tS mei in a·
lienum vel alieni in meum: quoniam vero podta
ratione fufficienti, ponitur id, quod per eam ed, intelligitur, accedente mutuo conieniu aliquid pras-
dandi, id, quod meum ed, mutari in alienum,
vel alieni in meum. Quamobrem a parte mea ob¬
ligatio aded perfecta, a parte vero alterius jus per- fe&um , vel contra (§. V.) Ex mutuo icaque ali¬
quid probandi conieniu, jus 8z obligatio oritur
perfe&a.
Schol. Quisq; facile videt, nobis iermonem heic
ede de conieniu utrinque ferio .* nec difficilius erit intelle&u, quod error abede debeat, metus inju-
dus 8z cetera, quaz Pfiilofophire Moralis Dolores, pailum irritum reddere , demonftrant, Per ie quo- que patet, nullam ede vim ejusmodi conienfus mu- tui, nid dgnis quibusdam declaretur, ut alteri de
alterius voluntate condare podit: nam fecundum
tritum illud: non effe Cf non apparere, inforo Juris
Nat.
) s (
.Mz/. externo, quando de paäis loquimur,
ambulant. Hinc Kcehlerus & alii conienfum perde*
clarattonem voluntatis explicarunt.
§. VII.
Si· voluntas noftra, qua aliquid ratum habe- mns', aliis fignificabitur, aut ipfi certis determinatis iignis , illam exprimamus , oportet, aut afctio, quae
tamquam objeffcum voluntatis noftrae fiftitur, ita ε¬
πί comparata, ut, ex ejus indole, ad noftram re- lata conditionem, confter, quod a nobis vel adpro-
betur vel laltem adprobari debeat. Voluntas prio¬
ri ratione declarata confenfus formatus f. perfonalis;
pofteriori vero fociatué audit. Ille in expreilurn Sc
tacitum diflinguitur; hic in praefumtum & interpre-
tandum.
Schol. I. Duas tantummodo primum obferva-
runt Philofophi conienfus fpecies, taciti nimirum
& expreffi. Deinde vero, cum Jurisprudentia a ICtis Komanis excoli ccepit, his additus eft pras-
fumtus;, cujus tarnen a tacko difFerentiam muki
poilea neglexerunt, quorum in numerum referri
folet PufFendorffius, fua setate, Philofophorum fa-
cile princeps: vid. ejusd. J. N. & Gent· Lib. III.
Cap. VI. 2. Thomafius vero in Jorisprud. Div.
fex potiffimum notas adfert, in quibus tacitus &
praefumtus conienfusa fe invicem difFerunt. Tem¬
poris denique FucceiFu , magis magisque diFciplina
Morali illuilrata, quarta confenfus fpecies addita eil, quam per confenfum interpretandum exprk
munt.
B Schol,
£22? ) ίο C
Schot. TL Non eft, quod aliquis exiftimet, qua«
drimembrem iftam confenfus diviftonem omni pror- fus carere fundamento: Alia namque ratione praev betur expreflus, alia praetnmtus, alia tacicus & alia
denique interpretanda*. Qui verbis expreftis iuam
declarat voluntatem, exprefte confentit, qui fa&isj
vcl non fa£Hs, quid velit, declarat, tacite; qai
vero nec exprefte, nec tacite confentire poteft , quando ramen motiva defumta ab ipfa rei asquitate
& propria ejus ütilftate adfunt, confentire prafu-
mittir; cujus antem confenfus exfolo membrorum
nexu cum focietatis capite deduci poteft, interpre¬
tanda ratione confentire dicitur·
Schot. III Quae natura & indoles fit confenfus
formati, expreffi nimirum & taciti, velex ipfis de-
finitionibus fatfs conftat, modo obfervetur, quod
ufu rationis gaudere debeat utriusque fubjectum ;
cum alias perperam ornnino a fa&is 8z verbis ad
voluntatem alicujus concluderetur. Unde patet^
infantes, furiofos menteque captos Formate confen¬
tire non pofte. Confenium autem interpretandum,
cum phyftca nongaudeat exiftentia, confenfus: no-
men non mereri, facile quisjudicaret5 interim ta¬
rnen veritatem ejus in dubium vocare non poteft, qui naturam focietatis paiillo diligentius adtenden'r.
Scilicet, colligitur hie confenius ex nexu membro-
rum cum focietatis capite, poftulat verofinis,quem
fibi prsefixum habent focietati cuidam adfcripti, uc
unum velint; quod fi itaque quis in eadem focie-
tatejure gauderet, ejus nomine aliquid agendi, &
re-
om )-« (
reipfa aliqtiid ageret, adefi: reliquorum in id ipfiim;
fa£him confenfus interpretanda. Sed hsc in träns·»
curfu.
VIIL
Confenfus prsefumtus eft, qui fubje&o, quod
formate confentire nequit, tribuitur, quando ad·
iunt motiva conientiendi defumta ex ejus utilitate
& ipfa rei aequitate.
Scholton. Quamvis multum inter fe difFerant
Philofophi in vera confenfus priefumti notione de·
terminanda, in eo tamen omnes, quantum fcio,
conveniunt, quod ejus précipua fedes fit in quafi contracbbus, quos ICti Romani primum excogita-
runc, cum perfpexerint obligationes däri, quae ne-
que ex contra&u, neque ex delido , derivari pof- fint; quemadmodum vero ad pa&a £ eontradus
veri nominis requiritur confenfus, ita in quafi con- traftibus confenfum prsefumtum £ quafi conien- fum finxere. Cfr, Thomafii Infi:. Jurisprud. Div.
Lib. II. Cap. VI. §. XXlV. Nos duo potiffimum
ad hane confenfus prasfumti notionem determinan-
dam requirimus, alterum ratione iubje&i, quod contendimus, ita debere comparatum efie, ut for¬
mate confentire nequeat, alterum ratione objefH ?
cum quo motiva volumus conjunfla; illnd facit,
ut ab expreflo tacitoque differat conienfu, hoc ut iisdem sequipolleat. Quemadmodum vero confen¬
fus formatus haberi non poteft, partim, quando fubje&um , cujus confenfu opus eft, formate con¬
fentire nequit, partim, quando vere quidem con¬
ti ζ ien«
) is C
féntic, certäs ramen ob cauflas impeditnr, quomi-
BUS , conienfum, quem probet, iis quorum iηter*
eil declarare queat, ita confenfus priefumtus du- plicis generis eile videtur: velenim verus a&us vo- luntatis in eandem rem eidem, qui confentire prat-
iumicur, competic, vel non. Illum, ut ab hoc di- ilinguatur, verum, adpellare liceat. Ceterum,qua5
jam di£ba iunt ut magis elucefcant,&ne quis, diilin-
öionem hang, a nobis fine fundamento adhibitam eile, iufpicetur, exemplum afferre juvabit. Pona-
mus, Cajum apud exteros verfari, ejusque nomi¬
ne, aliquod negotium vere utile, certo quodam
tempore, a Sempronio domi gerendum eile, quod
tarnen illo invito fierinon debet. Fae iempronium,
per literas , a Cajo , veniam illud efåiciendi flagi^
tare, nihil vero, ad id tempus, quo negotium per- ficiendum eil, accipere refponfi. Fac etjam , a
Sempronio, juxta Caji conienfum pneiumtum, ne¬
gotium illud jam iufceptum eile, quando tandem
literae ejus advcniunt, quibus fe,quamprimum Sem- pronii literas accepiilet, non tantum, quod egerit Sempronius , ratum habuiile, verum etjam mul-
tum eidem hoc nomine obilri£lum efle fatetur. In hoc cafu , nemo non videt, conienfum Caji, quem
pnefumebat Sempronius , verum fuiile a&um vo-
luntatis in idern cum fempronio, illumque vere
confeniifle. Quod ii autem Cajus ignoraverit, fu-
um negotium a Sempronio geri, eo minus conien¬
fum ejus in idcm pnefumtum verum aflumvolunta-
tiseilepoile,conilat,quocertius eil, fecundum tritum
il-
) 1} (
il]ud proverbium: ignotinuüam effecupidinem. Pateti-
taqiie conienfum praefumtum vel veri nominis efle
confenfum , ve! non. Si prius, liquido conftat, e-
jus fubje&um motiva confemiendi habere: Sin ve-
ro pofterius, aeque claret fubje&um ejus iisdem ca- rere; interim tarnen etjam in hoc cafu tanquam praefentia fpe&ari poftunt, quatenus , obje&um, quod velie praefumitur, bonum erit, bonum
hic loqnor relativum. Quemadmodum itaque
verus, five formatus iive praefumtus fit, confenfus
adeft, ubi quis , quod ad fe relative bonum eft, fi-
bi repraefentat, ica conienfus praefumtus, quem ve*
ro conlenfui praefumto opponimus, locum habet, quando non ipfe, ied alii cognofcunt, hoc vel illud
ad eum relative bonum effe, eamque ob cauflam
idem ejus nomine fufcipiunt. Hinc J. G. Canzius
Ontol. Mor. §. 394, confenfus, inquit, prcefumtus col- ligitur exprivata alterius, qui confentirejudicatur ,
utilitate.
Coröll. Concipitur itaque confenfus alicujus praefumtus in id ornne, quodftatum ejus vere per- fe£tiorem reddit.
§· ix.
Qiii tiec formale, nec interpretanda ratione con-
fentiunt, confenium pr&fumtum pr<ebere concipiuntur ;
quando confenfu illorum opus eft.
Confenfus Moralis, de quo Ioquimur, for-
matus efl: vel fociatus fj. VII.J; fociatus vero prae¬
fumtus & interpretanda (per eandeny). Quamob-
rem ii & formatus & interpretandus deeft, apud
eos, quorum confenfus , per hypothefin riihilomi-
nus
££$ ) 14 C 5Ä3?
nus requintur, confenfus pradumcus adfit, necefle
eft. Conienium itaque prsefumtum prabent, quan- do requiritur, ut confentiant, quorum formata vd interpretanda volunras deeil.
$. X.
Jnfontes , per cmfen/um prefumtam , tonfentiunt,
niβ tamquam memhra focietatis inaqualis, interpre-
tanda ratione confcntientes juåicari poffunt.
Etenim infantes folis lenfuum perceptionibus
ducuntur (per experient.); coniequenterrationis u- fu carent, quo deflituti formate confentire neque- unt, cum ad formatum conienfum verus requira-
tur aftus voluntatis, qui fine intelleftu & rationis ufu concipi non potefl, quod vel ex ipia notione
voluntatis conflat. Infantes itaque formate confen¬
tire neqüeunt. Fac vero, eos nec interpretanda
ratione confentire, tum, quoniam conienium pra>
iumtum praebere dicuntur, qui ncc formate nec
interpretanda ratione conientiunt ($. IX.), locus u- tique praefiimto relinquendus eft. Infantes itaque
per conienfum prsefumtum conientiunt, nif? tan- quam membra focietatis inasqualis interpretanda ra¬
tione conientiunt.
CorolL I· Quoniam furiofi, tempore furoris,
funime ebrii, menteque capti eandem ob caufiam formate confentire nequeunt , illis confenium tri-
buimus praefumtum, quando formatus & interpre¬
tanda apud eos loeum non habent.
CorolL II. Par etjam eil ratio abientium , qui
jiee exprefle confentire, nee per mandatarium,
auf
CSX3) 0 *5 r
am alra quacunque ratione tacite fuam voluntatepi
declarare poflunt, & interpretanda ratione non
confentiunt*
Scbol. I. Quando heic ftatuimus, infantes fu«
riofos, &c. per confenfum praefumtum confenti-
re, ratio debet adefie, cur illis confenfum tribua-
mus , cum, illa deficiente , eonfenfui praeiumto
locus non fit §. VIII.
ScboL IL Conienfus non datur fine objedto ;
quoniam eft vel efie concipitur adtus voluntatis^
Objedtum conienfus interpretandi conftituit adtio y
a capite focietatis réprasfentativo , föciatorum no¬
mine commifia vel omifia, objedtum vero con¬
ienfus prasfumti eft, quod ab alio quocunque fuf·- cipitur in emolumentum alterius, quiformate con- iencire nequit.
§ XL
Quibus deefl facultas formate conßntiendi , adim·
itmdasJodetates. inxquäles> conjenfu prajumto conjen*
tiunt„
Societas inasqualis eil duorum vel plurium
communis utilicatis· promovendas caufia, mutuo
confenfti, ita facta conjundtio , ut uni. perfonx phyficas vel rnorali facultas fit, eorum adtionesad eundem dirigendi finern. Requiritur itaque eo¬
rum , qui ejusmodi focietates ineunr, conienfusr.
qui aut formatus erit, aut pratiumtusaut inter- pretandus (§. VII.) Sed non formatus (per hy- pothj nec interpretandus; quippe qui ex nexu
menibrorum cum focietatis capite colligitur (per
<ÖS> ) I6f
rief-) & loaum non habet, ηίίϊ apud eos, qui ca- pite iuo nexu locietatis adhasrent. Adeft itaque
conienfus prasiumtus. Ergo confenfu praeiumto conientiunt, quibus deeft facultas formare con- fentiendi ad ineundas focietates inxquales.
Coroü. Liberi itaque, fervorum progenies,
non dum exiftentes, vel qui aliam quamcunque ob cauflam formate confentire nequeunt ad con- trahendas iocietates inaequales conienfu prasium-
to ferri judicantur (§. X.)
$. XII.
Quoths alter, alterins nomine, aliquid facit,quod
ad hujus utilitatem tendit, toties ejus, in id tpfitm faftum, confenfus reffe frxfumitur.
Quod ftatum noftrum perfe&iorem reddit
utile utique eft; quodfi igitur aliquis alterius no¬
mine facit, quod ad hujus utilitatem tendit, eo
ipfo, flatus etjam ejus perfe&ior redditur. Jam
vero conienfus alicujus prasfumtus in id omne
concipitur, quod ftatum ejus perfeftiorem reddit.
(coroll. §. VIII.) Ergo quoties alter alterius no¬
mine facit, quod ad hujus utilitatem tendit, to¬
ties ejus in id ipium fa&um conienfus re£te pra:·
fumitur*
$. XIII.
Fingere dicitur, qui notiones ita combinat vel
leparat, ut idea* totali, per notionum combina-
tionem vel ieparationem formatae, nihil, quod a- fhi exiftit5 extra mentem , reipondeat. Hinc fi-
ftnm appellamus, cui, qua ideam totalem, nihil, quodaäu exiftit, extra mentem, refpondet.
§. XIV
