Dissertatio philosophica de sortilegiis quam ex consensu ampliss. senatus philosophici in regia academia Upsal. sub præsidio ... Johannis Eenberg ... pro solitis in philosophia honoribus ad examen pub

Werner

Eenberg, Johan Monthelius, Jacob

Dissertatio philosophica de sortilegiis quam ex consensu ampliss. senatus

philosophici in regia academia Upsal. sub præsidio ... Johannis Eenberg ... pro solitis in philosophia honoribus ad examen pub

Upsaliæ ex officina J. H. Werner reg. ac. typ.

1705

Uppsala University Library: Sv. Diss. Ups. 8:o, Præs. Eenberg. 1. 1699-1706

Enjoy your EOD eBook!

 Get the look and feel of the original book!

 Use your standard software to read the eBook on-screen, zoom in to the image or just simply navigate through the book

 Search & Find: Use the full-text search of individual terms*

 Copy & Paste Text and Images: Copy images and parts of the text to other applications (e.g.

word processor)*

* Not available in every eBook.

Terms and Conditions

With the usage of the EOD service, you accept the Terms and Conditions provided by the library owning the book.

 Terms and Conditions in English: http://books2ebooks.eu/odm/html/uub/en/agb.html  Terms and Conditions in Swedish: http://books2ebooks.eu/odm/html/uub/sv/agb.html

More eBooks

Already more than 30 libraries in over 12 European countries offer this service.

Search books available for this service: http://search.books2ebooks.eu More information is available at http://books2ebooks.eu

Thank you for choosing EOD!

European libraries are hosting millions of books from the 15th to the 20th century. All these books have now become available as eBooks – just a mouse click away. Search the online catalogue of a library from the eBooks on Demand (EOD) network and or- der the book as an eBook from all over the world – 24 hours a day, 7 days a week. The book will be digitised and made accessible to you as an eBook.

books2ebooks.eu Uppsala University Library

EOD – Millions of books just a mouse click away!

In more than 10 European countries!

R

Qj.

Dissertatio Philosophica Dc

Ex Conjenju AnrpJiJf. Semtus Philofo-

phcihiRegiaAcademiaUpJak

*

- Sub PRjESIDIO

ViriAmpliffimi atqiie Celeberrimi

Mas

fOHANNIS

*

Phil. Praä. Prof. Ord.

Pro folitisin Philofophiahonoribus

ad Examen Publicum modefte

S:x R:ae Mttis

Alamnus

TACOBUS MONTHELIUS

Daiek,

• Addtem 6Decemk,A:o 17o5.in Audi-

tirio GuftXMajori.

* UPSALIiE

SxQfficina]. H. WERNERReg. Ac. Typ*

/7 si /7 ^.

*

FlRO

MaximeReverendoatq-, Celeberrima

DOMINO

OLIN

SerenifT.Regina? Viduse å Conciö-

riibus Supremo ^, S. S. Theologia?

Do&ori & ProfefTori Primario, Ec-

clefiarumque Upfalenfium Antiftiti Graviffimo, &h. t.AcAD.RE-

CTORI MAGMIFICO

PatronoacJV^cenati devota

mcnte venerando.

cyidmodum Reverendo<&*Clarijjimo

Mag. AN DR

TILLMÖ

Retviccnfium Paftori arque Prapofito longeMeritiffimo ^, fautoriquovis

honore profequendo.

Exiguasbajce incomtasque obfervanter

V1RO

tAämodum ReverendoacTr^clarijJt^

DOMINO

Mag.NICOLAQ

DWAN

Dioecefeos Arofienfis Archipra^po^

fito Adcuratiflimo , Confiftorii

AiTefTori Primario, Patrono perpetua

Veneratione cokndo.

^AmplilJimo ér Confultitlimo

Dn. IACOBO

C O L W I N

Confuli apud Fahlut}enfes iFquiflimo*

Evergetae &fautori certiffimo>

femper obfervando.

Lmeolas, devote facrasfacit,

NominumVeftrorurti cultct devotiffimus,

J. M.

'

v -

SpeäatilJimoatque Prudentijjimo

VIR O

Dno. M A

G

O

2«©<S5»iS5®Sit

Givi & Mercatori inter Fahlunen-

les integerrimo , Nutritio Benignif- fimo, quavis obfervantia

colendo.

Tumultuarias hafcepagellas, oh pluri-

ma<<zVin^numeraperahqnptannosin fet collata bejwficja, in gratijjimi.or

mmiteiieramot

J^> M»

| ' Z A- $

CAPUT PRIMUM.

De Sortilegtis Gmfultoriis.

§. I.

Agmim & multipli-

cem fortmm omni tempore apud va- rias gentes incre-

buide ufum 7 hilto-

riä oranis tam anti- qua quam moderna

teftatur. Hunc autem ob eum praeci- pne adgrefiividentnr fineni^> tit rerum, vel dubiarum, forent certiores j vel plane[.åbfcpnditarum abftri](aromque^7

nt necedariarn fibi pararent ilotitiatm

In quarurn ut perven-irent cognitio-

nem> varios rno^os^{, pro} perfpicacia

&fagacitatefua, excogitavere,quibus^

A ne-

nefcientes per fraudes&illufionesDia-

bolij hasc libi certa & obvia reddero fategerunt. Vel denique fortilegia_>

circa variarum rerum adhibuero Divifiones & diftributiones , utpo-

te munerum, onerum> honorum ^, hsereditatum> aliarumque forti ^com- mittendarum, cum exadius, ^commo- diusque his omnibus, pro rerum va- rietate, remedium , quam fortena in-

venire nequirent. Adhas auternpar¬

tes & circumftantias, quiaomnes gen- dum variarum ufitati in fortiendomo- direferripofie exiitimamus^, rede for¬

tes noftras inConfultorias, Diviforias, 8c DbinatorUs, difpefcimus. De quibus

cum paucis, pro modulo ingenii, no- bis heic agéndumfit ^, TuamB.L.be-

nevolentiam atque humanitatem foli-

tam, animi^j> _qua pareft, obfervantia^,

& verborum honore^compellamus &

exoranaus.

§. II.

Vocem fortis quod attinet illa Hc-

braeis dida efi; Prov. XVI. _33. Efb

IX. 16. quamdive å Perfis mutuati cum

fignificatione frangere^conterere, abo-

lere ₃ quia fors frangit & abolet litesj juxta

*

juxtaillud fapientis^: Contentiones fub-

movetfors få inter robuftos dirimit pl*0V.

XVIII. 18. Sivc ^cum D. Hieronymo

Hebr^am concedamus, & deduci åHö, cadere feu Iabi₅ quia fortes in ^urnam.»

conjefhe labuntur, res erit falva &in~

tcgra; cum utroque modo denotetid,

de quo heic afturi erimus. Dicitur

etiam Graecis yJ.yjqog, 7Tctgci^toyJ.ävégivy

unde yXYjföyoi, qui forte divifum ob-

tinebant agrum , ut notat Bochartus.

Latinumverofors^anå Gixecooglféf', an å _? cumulus acervus,quiaaccu-

mulantur _ea, fuper quibus fors eft du-

cenda, ut notat Vorfius} ^an å crdgyjiv

trahere, quia ^ex vafe aliquo forterrLi

fuam extrahere quisque foleat, in me- dio relinquimus, hancce controverfi-

ara uniuscujusque fubjicientes Iiberta-

ti. Varie vero& diverfimode hancvo-

cem ab auftoribus ufurpari invenimus;

vel enim notatfortuitum alicujus rei

eventum, ut apud Ciceronem de Divi-

natione lib. ^2. £jhtid fors eft, inquit>

Idem propemodum quodmicare^, quodta- losjacere, quod tejferds⁷ quibus in rebus

temeritus & cafus■> nonrdtionec conftlium

valet', vel locumcujusque 1 feuconditionem tffta*

4 k

&ftdtuM) ut quando dicimur forte nofira

contentij velneceffitatemfatalem⁷ut fors afpera, acérba, dura , it. fors durif-

fima fati, apud Poetas, PSures (ignifi-

cationes adhibent Soranus & alii per

plurimi. Quid vero nosheic per for¬

tes vel fortilegia velimus deno-

tatum, ex fequentibus facile pate- bit.

§, III.

Ad Sortem itaque Confultoriam ftatitn

me confero, fub _qua videtur omnis comprehendi aclio , quae fub delibera-

tionem&confilium cadere poteft,qua

ratione &c fors diviforia fub hac gene- raliter comprehendi quidem poflet 3 Ceterumcumfors Diviforiain dividen¬

darum rerum negotio nraxime occu- petur, dicimus has fortes differre, cum eadem ratio earum non fit. Diftincle itaque confideranda venit fors conful-

toria, cujus merito duas conidituimus

partes. Unam ^, per quam quaeritur quidfaffium, alteram, quid faciendum_j>,

Prius quod. at-tinet, adhibita fuit haec

fors in revelandis exquirendisque fa-

cinoribns occu!tis& fecretis, _quocun-

que dernurn modocomniiifis^> qtiorum

autor

autor ignotus & incertus inveftigan- ⁴

dus erat. Hujus rci exempla prsbet

nobis Hiftoria ^tam facraquam profana,

quas fortes, refpedu prioris ^, fcripto-

res appellantdivinas,^utpote peculiari

Dei jufiu mandatoque licitas. Et hi-

fce imprimis applicandum videtur fa- pientifiimi eflatum prov. 16. Sortes

mlttuvtur infinum-> fed ^a Domino tcmpe~

ranturj quippe qus å Dominotempe-

rats , rem occultara fecretamque pro- didere. Primoitaquenominandusve¬

nit IocoAchan> Achor, vel Achar, tri-

plici nomine infigrritus ^, Ifraelita^? ex tribu Juda ⁷ fcelerätiffimus ⁷ qui con¬

tra mandatum Dei jfeveriflimum fpe- cialiffimumque ipfis ante expugnatio-

nem Jerichuntis exhibitum, aliquid de urbis anathemate furripuit, populum-

que Ifraeliticum Deo exofum & ab-

ominandum reddidit. Populus itaque

Deo reconciliandus erat, fcelerisquo

autor inveftigandus & necitradendus»"

idque per fortem; utcontextusinnuit.

Vans quidem adhibentur fententis

circa modum hujus fceleris inquiUtiS

ut Rabinorumquidam, ftatuentium^an-

te arcam addudas tribus ^omnes , tri- bum-

6

bumque ream injeda manu velut ap-

prehenfam, &, ut fe loco ^{movere non} poffet, retentam ; deinde familiam_»

fimiliter , tertio domum^{^} & _quarto Pcrfonam. Per urim & Thummiiru hoc fcelus inveftigatum flint etiam qui

affirmant quoad partem: dicunt enim

gcmmamtribus, ^{qux rea} eflet, in ^pe-

doralil Pontincio , obfcuratam quafi nigruifle, ficque deprehenfatn. Do

tribus vero hujusfamiliis, domibuSj&

perfonis qusfitum fortito. Per fortes

autem totum hoc patefadum negoti-

umexiftimamus,confentiente ipfa fcri-

ptura facra hocmodoutentein aliisne-

gotiis in Saulis videlicet eledione, ine- jus lndagatione^ qui indidum violaffet jejunium, aliisquequamplurimis,ubi ea- dem plane Phrafis occurrit, ficut hatc egregie monftrat Serarius ^commenta-

rio in Jofuam. Quo ^vero modo hoc peradum illudex contextupatet&qui-

dem cap. 7. JoC primo ergo jada fuit

fors perduodecim tribus acdeprehenfa

tribusJuda, pofteaper cognationes Ju- dx, 8c inventa eft rea cognatio Zare,

tertio per domos & familias progeni-

tas å Zare^ & rea fadaZabdi, ^ex.do-

mo

7 mo vero Zabdideprehenfusfuit Achan

furti & facrilcgii reus,idque hoc vdt

alio modo fimili(ficutinfortiendova- ria& propemodum infinita adhibita_,

funt inftrumenta\^ut chartulis nomi-

na fingula eorum, qui erant in domo

Zabdi infcriberentur, illaque in ur-

nam injicerentur ^, ut cujus chartula primum educeretur, ille habereturre-

us. Jofiia^veroeducens chartulampri-

mam invenit in ca nomenAchan,qui

ftatimpeccatum confeffus,poena ^pro-

merita ple&itur. Hoctamen ^{ut pro-}

babile adducimus ficutetiam å _quofors

mifTa duftaque incerturn,ut tradit Ma-

fius.

§. IV.

Alterum exemplum de rei occultse inveftigationc per fortes, eft trangref-

fio Jonathanis filii Saulis. Hic enitri->

foluscum armigero fuo Philiftinoscum

invaderet , & Deus illis terrorem &

perturbationem injiceret ^■> Saul audito

hoftiumtumultu, Scfuga, edicit, ^nequis

ad vefperam cibum ftimeret, donec

hoftes fugientes profligaflent. Quod

pratceptum Jonathan filius ignorans ^,

mel in filva repertum comedit. Pan-

lo

8

lo poft Saul nodu irrupturus in cafträ

hoftium, Dorninum de dubio bellihu- jus ^eventu confulensj nullum accepit refponfum. Quare Saul adfortescon-

fugit, perque bas cqufam Dei irati ^ex- quirendo, culpa & delidum in filium ipfius Regis transferebantur. Hujus

vero delidi, quod Saul putabat ^Gra-

vifEmum manifeftationem per fortes deteGamfuide, evincit ipfe facer co- dex 9 & monftrantfereomncs, qui il-

lum tranftulerunt. Huic etiam affer- tioni magni nomiiiis viri non contra- dicunt, adftipulantur Cornelius å la- pide, Serarius, & alii quamplurimb

Rem peradam vult Salianus Ånnal.

Ecclef.V.T. ad A. M. zpdq. num< III.

pertabellas vel Chartulas duas ^, qua-

rum priori Rex cum filio fuo infcrb

bebantur> pofteriori populus^, & rurfus

prakter tabellas has paratas fuiflfe duas alias, in quibus fingula erant nomina

Saulis & Jonathat. Fadumque fic de-

mura ex fingulari fupremi Numinis

moderamine , utfors audorem verum criminis illius proderet. An auterru haec delibatio mellis åJonathanefada>

(it moraliter damnanda nune non di-

1 fputo

9

fputo:obligent licctleges civiles>quas

refpicientes ad bonum publicuiH)non

contraveniuntlegi naturali. Admi-

ratione quoque profedo digna eft

hiftoria Jonse, volentis fuga fcfe fab-

ducefe MalitiaeNinivitarurn, _quosDeo placuit, Jona Miniftro,in viam pieta-

tis reducere. Jonas vero hoc munus

graviflimum humeris fais imponihaud patiens,^terrore perculfusmagno>Tar-

fam abire ftatuit. Cumautemmalitiäe-

orumvitare (ibi propohic, atquefuga,

å periculo ^tutum & fecurum fe red-

dere, ipfc fit vir Deo inobediens $

Dumque unum mortis periculum eva~

dere allaborat, induplex inci.dit.Dens

enim ipfum infequutus,ventum&pro- cellam in mari excitavit tantam,utfe-

re aquis mergerentur ofnnes^> qui in_»

navi erant. Projiciunt itaque fortes,ut

exploraretur^? quis caufatanti maliexi-

fteret, fadumque ^ex peculiari ^nutu

& diredione divina,ut fors Jons acci- dcret, qui reus tantae plagae fuitjquo ftatim eulpam agnofcente ejedoque,

mare tranquillum & quietum fadum.

' *• v-

Ex hifcejam allatis exemplis forma-

B n po-

I©

ri potcfl controverfia haud vulgaris:

primuquidemfingulariter ^? an[cUic^etin

horitmfaftaperJortes reffiefttinquifiiutnl

deinde generalitcr anper fortilegia in- fceiusaliquodinquiridebeat?Quod ad^ex- empla allata attinct, & prscipue fur-

tum Achanis, re&:e _per förtes efl; de-

te&um, cum ad id _permotus fucrit

Jofua pecnliari mandato divino, mo-

dusquefortiendi ipfi traditus abIIlo>qui

hane Ibrtitionem itadirigeret,utper-

petrati facinoris deprehenderetur au-

&or. Idem quoquedicendum dejo-

nathane &Jona^> quamvis circa ulti-

mum cxemplum å parte nautarumhoc fortilegium fuerit fuperftitiofam,ytno-

tant Dietericus in Antiquit. Bibi. &

Cornelius å lapide comment. in Jon.,

Deus tamen illud difpofuit & ordina-

vit in bonum : ideo enim excitavit

tempeftatcm, ut jacla å nautis forte ^$ Jonas ejus cauia reus caperetur. An

vero hodieque per fortes, fceleris ali- cujus autorfit invefiigandus^, eft quaeftio

fatis ambigua, imo talis, quac ab utra- queparte difputari iolet. Dicimusau-

tem, quamvisinV.T.^perfortes inqui-

rebatur in transgreflfores legum tam-*

i r

Divinarum quamhumanarum, &Deus fpecialitcr circa has veriatus fit, non

tamen nunc fatis tutum exiftimamus talia fequi exempla, fine maxima ar-

rogantia, cum plane certi non fimus,

anDeus cas paritcr dirigere & difpo-

nere vclit_j nulla enim in forte ipfa_,

ad crimen indicandum vis, nifi hic

fpecialitcr concurrat Deus ^: at vcro hoc futurum incertum₅ ideoque certa

non poterit efle cognitio> é qua ho-

minem criminis damnare , ipfius ^aut

famarri, aut vitam in difcrimen addu-

cere liceat. Aliud eft , quando ccr- tum, Deum ad indicium ejusmodi fpe¬

cialitcr concurrerejut quando fortem jubct.- alioquin fieri non raro poteft>

ut, dolis Satans , innocentiam da- mnetfors. Vanus itaque &fallax eft in- quifitionis modus fors, prcefertim inre tanti momenti, cum de hominis vita-»

agitur, fore alioqum ut hicpericlire-

tur ipfa Salus. Sintenim duo innocen-

tesqui de capitali crimine (brtem ex-

periri cogantur, alterutrum dira cer-

te pctet fors, & tamen ^,innocentem.>.

Quodautemfequioribus temporibugta¬

lis fortitio fuerit ufitatajpatetexjulio

11

Caelare, qui referens Hiftoriam de C.

Valerio Procillo, ^cum å Germamsca- peretur inque difcrimen adduceretur

ultimum, ter beneficio fortium eft li-

„beratus. An verotransgrefTores, e-

,,jusdem criminesrei,morte tamen di- vgni omncsjaliqui fecunduquem eun»

,,que ordinem, reefté per fortem exi-

„mantur, aliqui^veroad mortemabri- 5,piantur } Hane controverliarn adeo

exiftimo elfe difficilem, ut non culvis

planum fit circa hane rnentem luam_>

aperire. Hoc tamen exiftimo nos

pofte affirinare 5 fi^omncsmorte digni, poteft magiftratus aliquos fecunduiru

rneritaletali; afficercfupplicio, quosdam

vero in vita retinere x curru

aliquorum fupplicium fuftkere videa¬

tur. His itaqne omnibus ad fortes^re-

€urrere veniani dåre poteft, quod ^e-

tiam affirmare videtur Grotius eo in cafu, fi duo ^morte digni, unusexima-

tur forte, & åkerins fupplicium fuffi-*

eiat. Sicquidem res fe habere vide¬

tur5 fed diftinefte refpondendurn eft;

ftriefte quidem.fieri non poteft, ut ex- iis, qui unius ejusdemque fceleris fo-

cietatem inivere> aliqui poena! fubji-

cun-

ciantur aliqui non ; ut enim juftitise confulatur, neceilum eft,ut quotdeli-

querunt, tot etiam pledantur. Hxc

res tamen patiturexceptioncm, &ali- quod moderamen⁷ ubi integra com- miinitas, autumiverfi imprimis deli- qucrunf^,tuenimintuitu falutis ^cornu- nis,quscpereuntibus omnibusvix habe-

ripoteft,^tcrroremad^omnes, fuppliciu

ad paucos transmittendum^> idque fe-

cundum verba Ciceronis pro Cluen-

tio : Statuerunt ita majores noflri⁵ utfe

A multisfiagitiumfit comm\fJum rei miiitA~

ris,fortitionc inquosda animadverterctury

ut metus adomnes_, poena adpaucos per- veniat. Hi _autem, qui pereunt, non

aIlorum, fed {uumproprium luuntde^

lidum_{j nam} licet aliqui ^tantum ple-

dantur, non tamen pro falvis vel in- columibus mortem obeunt, cum hia^- que nocentes efifent, & reliqui, ^eum

fortitio inftitucretur, nonde vitafiia_*

certi & confirmati. In Bellis ha?c for*

titioadmodum ufitata fuit, & etiam-

numviget intercaptivos, cumad^mor¬

tem judicantur, & aliqui eximimtur ^, cujus rei Hiftoriam refert Barclajus-,

In Belgio ² inquit, cum ftudia partium

nuper

14

»nuper & armaiäevirent, milmes Hl- ^,

„fpanicarum partium aliquot å Bata- ^,

^vis capti erant , & fufpendio confi- ⁵

,jciendi: fita vifum referrc vicciiL» ,

jjhofti, qui captivos eodem lethi ge- , nere perdiderat) fedin omnes fsevi- ^,

vre non placuit. Exquatvor & vigin- ^,

,,ti( tot enim capti erant) o&o adla- ^<

„queumdcftinantur: ceteris incolu- i

j,mitas promifla eft. Demiflse igitur

5,incaifidcm fortes,juiliqucfingulifa-

„tum fuum extrahere ^: qui tefTeram-» .]

vfuftulilfet nulla nota infignem , peri- i

jjculum effugeretjqui ferali imagine |

„imprelfam, ftatim ab infelici arbore ⁱ

*,penderet. Omnium mentibus in- I

,,gens periculi imago inerrabat} qui-

„dam prscipue Hifparius votis lacri-

3,misquemifericordiam plurimorurru,

„etiam aliquorum rifum, elicuit. E-

^ratin illa forte ac periculo Anglus ^>

,,émilitum vulgo, qui ingentx vitas

i,negleéluaccemt ad caffidem & tef-

„feram nil cun&atus adduxit: favit

»fors;erat illa falutaris. Exemptus pe-*

„riculo acceditad Hifpanum ^, adhuc

I »fatali calfidi manum credere dubi-

* «tantem : decemque aureos pa&us (fides

If

Cfidcs Numinis) judices rogat, ut

,,Hifpano ^extra aleam mifib,fibi ite-

vrum liceat fortunam experiri. Fu-

„riofo,vitamquetantulisnummissefti-

j,manti,judiccsannuerunt, & is ^rur-

57fus felici teflfera evafit: nonhacgc-

„mina modo ,Ted & fimplici falutein~

dignusj quam adeo vilem habuerat.

fed h<ec intranfcurfu.

£. VI.

Sors denique etiam confultoria eft,

per quam infiocentiam alicujus inccr-

tis faclis, huic vel illi imputatis, ^pro»

bamus , vel experimur, Quod per

quinque modos pr^cipue fadum pro- batiflimi audores aiTerunt? per Duel-

la> feu monomachias 5 per ignemj ferrumque candens,aquamferventeiti

vel frigidam j per ufum f. ccenée, per

provocationem ad Tribunal Dei; &

per fangvinis effluxum ex corporo

mortiftcato. In focietateenim huma¬

naadmirandse interdumeveniuntadio-

nes, transgrcfliones legum tam Divi-

nariim quam Humanarum j quarum*

multi conftituuntur rei fepe malitia^

& odio, quamvis innocentiam fuam

declarare voluerunt. Talibus ergo iru

16

in negotiis variafbrtilegiapro demon-

ftratione innocentia: invenere > quac

tamen noftro nunc tempore> ut du-

bia, & ^non fufficientia rediilime funt abolita & abrogata. Horum primum

locum tribuimus Duelhs, de cujus o-

rigine hic parUm ioliciti fumus ^> cum

non adeo direde fpedet ad noftrum fcopum & hoc abunde inveniatur in

Thomae Garzonii Difcurf.

yt. Se in excellenti difputatione Joh.

Zwingeri de Duellis, Ufitatum vero fuifle hunc probandi modum Hiftoria

fere omnis teftatur. Palaeitinis fuiffe in ufu patet ex Goliathi provocationc*

quern David fuperavit. Poft Barbaro¬

rum in Italiam irruptionem/a»udLon- gobardos & apud Germano^vFrancos

&JHifpanos hic modus vari^as ob ^cauc

fas^iit fafceptus. Etiam apud Danos

in*dfa fuit tempore Regis Frothonis

III. quiiegem hane tu]it, ^ut cives en- le litcs (iias componerent, rationem

addens> melius ene viribus corporis?

quasnaturadedit,quam verbispugnare*

quod etiam de Mofcovitis aHerit Ola¬

us Magnus. An vero Duellum apud

Gothos olim ufitatum, non in totum

iiego ^> jam vero legibiiÄ fcvcriflimis prohibitum aflertunfc ^eo. Quicquid

autem fitad probandam innocentiam

Duella non valent,fcd ^vana funt& in- jufta. Habentenim originem vitio-

fam & rcpugnant omrii legi Naturali, Humanae,&divinae. EtNaturali quidem

quae jubetut nocens puniatur ^? inno-

ccns vero falvetur. Sed aliter inter- dum interitadecertantes proeedit,hic

innocens faepe luit culpam ^,vi&oriam

obtinet_{nocens, ut}exemplapaflimpro- bant. Quod Juri Civili fintcontraria probarenon opus> cumtamexjureRo-

manoquamaliis clarifiimumt Divinte

vero repugnare legi fatis patet ^cunu hasc vindidlam privatam qua talem,

itidem damnet.

§. VII.

Alter modus innocentiam probandi

in gravibus deliftis, fuit per ferrurn-* ^y'

candens>aquamferventem &frigjdam,

qui ohm apiicT Ethnicos fatis luiF^ce- lebris, poftea etiam a Chriftianis re- ceptus, denique ut fraudulentus ^> in-

certus, & incantatorius improbatus.

Quemadmodum enim Dei fimia Dia- bolus ex facrificio Ifacb apud Ethni-

C cos

vv •• *

i*** V ' ^.

cos introduxifife videtur facrificiumj 1 humanum; ita ab excmplo juvenuirb i

& fodalium Danielis, qui in fornace :

Babylonica confervabantur verofimile

efteum,etiamhominibus Ethnicis_per- ' fvaviffe perignem tranfire,, qui horum exemplo illis neutiquam noceret. Si-

cutetiamtraditur,quodtemporeRegis

Manaffis inJuda, homines incolumes

per ignem tranfiverint. Lcgitur qui-

dem i Cron. 33.6. quodManadesfilios

fuos _per ignemtranfire fecit, quos fi-

nedubio multi alii in Juda fecuti3 nus-

quarå tamenreperimusillosincolumes

evafifle, fed aduftos corpora fua Mo-

locho infäcrificium obtulifle. De i-

gnibus quidem naturaliter ferventibus

non tamenadurentibus>multalegi pof-

funt apud Majolum ,quod ad noftrurrL»

inftitutum non fpedat. Qui etiatnj

fcribit facerdotes Ethnicos ignem olim accendifTe, in _quo in prxfentia totius populi ambulärunt (urnma omnium

cum admiratiorie incolumes. Quod

fane ludibriis Satanae adfcribendum_pu¬

tamus. Quid ^vero de virginibus Sco-

Ijtix tenendum ^, quse, ut hiftoriaé tra- dunt_{j non} femel fed fepius ^> non fo-

luni

l9 lum ignes tranuere> föd etiam* in ^ea-

minis ardentibus ineolumes ambula-

runt. Quodque.pedem vel manumin, ignemqnnjeeerint* quoties ipfis libi-

tum fueritvquodfe in aquam ferven-

tifiimam ad umbilkunl _usque5 imo ad

é

pedus immiförint^> & quidemfineullo

dolore aut damno. Apud Ethnicos ^

autem gravium de lidorumaccu(ati,pep y

ferrum candens,- innoGentiam proba-

runt_y eujus tadu ^cum ladione vel in- |.i

columitate perado,nocentesvel inno-

centes declarabanmr*,, Apud Chriftia-

nos antiqui GaMÄnunc morcm recc- t § perunt ut Boechelius disq- publ.

tradit & alii rnulti, eujus rei exemplis ^

totas paginas implere poffemus, fi ad

rem faceret. Quod vcro attinet ad

förteminnoccntiaeprobandzeper aquam calidam vel frigidam, tales fortes tijmrgg

tatac erant kolim apud Longobardos ,'s ' faxones, Frislandos & alios, qui fecuti *

morem in V.T. apud Judaeos ufitatum

ex poculo Zelotypiae ad probandaniL»;

innocentiam uxoris, quas fofpicionis*

reaapud maritum fuit de adulterio

commiflb Num. _f. Quo autem modo-

Sioc fuerit peradum^? multis probare^

non

19

& $-nonVacat;idtantumdicimus,_receptum

»a fuifle, ut fi innocens manum rel bra-

^ chium in lebetem ferventiftima aqua

^^plenum intinxiftet fine dolore ^, liber

i & pronunciaretur. E contrario>fi ^nocens

manu fua lapidem ex aqua frigida tol-

^leret, manusipfius itaaduftaeftetquafi

eam acllJa calidiffima tcnuififet.fl Cujus

# £ _| ^ rei exemplum de Gangulpho quodam

- narratur, qui fufpeftam fuam uxorem

^ fornicationis de aqua frigida lapidem

t fe tollere fecit, manu veroinje<fta into®

B ^- tum eft adufta, ut refert Anhorn.

5.3 VIII.

Tertium genus fe purgandi fuit per venerabilis farramenti fumtionem ^, quod kderis &malitiae accufoti homi-

nes ea famferunt proteftatione, ut mfi

innocentes eftent, hoc in aeternum illis cederet exitium. Primushocmo-

do fe purgafte dicitur Rex Lotharius ^/ qui pacftis cum Nicolao Pontifice^non_>

fteterat, fed adulteram iterum in tha-

lamipartemreduxerat. Profedus Ro¬

marn abfolvi petit å Pontifice Hadria-

no dicens le promiftis ftetifte. Pon-

tifex _pro comprobatione innocentia*

ad examinationen! corporis & fangvi-

nis

21

nis ChriftitamRegem qtiam optimates

invitavit. Illi nihil Deum veriti cor-

pus Chriftitemere &perperamaccepe-

runt. Quid fa&um, Rege inItinero\j

Placentia? ftatim moriente, ^omnes in¬

trä annum reliqui perierunt- Hocfa-^

fto, inConcilio Vormatienfi conftitu- tum, cum Epifcopus, facerdos, ^{aut a-}

lius, Caedis, adulterii, furti, aut alius facinoris accufati, celebratione miflse

& f. coenas ufarpatione fe purgarent.

Idem deinde in monafteriis ftatutam

crat, fi furtum eftet commiftum 5 tunc cnim fratres itafe expurgarent: mifta

celebraretur in eorum prsfentia, qua

expletaomnes inhxc verba comnmni-

carentur.CorpusDominifit tibiinprohdtiö- //

vem, credebant enim, neminem tam

perfridtas frontis efte, utf ^coenam fti-

rheret, fiin confcientia fu.a fciret ^fo

reum elfe. Sed quisque videt fantftif-

firnurn hoc facramentum non eum in finem inftitutum efte, _perque hunc u- fum fieri velamen fcelerum , ne quid

gravius commemorem adeoque eum.»

penitus abrosandum fuiffe.

§. IX.

Ut homo animal glorias 8c honoris

cu-