• No results found

UiSALIi PETRI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "UiSALIi PETRI"

Copied!
8
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

Q. B. V. D.

Quaeftiones Pragmaticae

Quas

Ex

approbatione

Vener. Vacult. Vbilofophica

SUB PR£SIDIO

V. CL

M. PETRI FONTELII

Mathefeos Profeflbris ordinarij.

Publteo bonorum

inaminifubmittit

DANIEL TILACEVS Dalius.

Ad diem

6. Iunij in Audit. Guftaviano

Anno

1669.

UiSALIi

I —-~

ExeuditHϋ Ν Ulcus Cuκ i o S.R.M·åt

Acädcmix Upfål, Bibliop.

v'

(2)

λ

< ' f

ι

ί

:u*

-

v

g^·

.

.

i , V1 '.'■■· '* Λ .'··.· ·■ - - v . .

.

W -i k' :- ►.. - . vi L. :v

.

.

I

*j '.;· ··.·*-

*:?

-- · ·

■■■.-; *r~

/ fe>

-,.·■·—'.·.. -'; ·>-»; .λ- ■■* ":- *.■-·' -

' .

<*:/ · O - έ

Xi-Svi

i l€ .

?t · · . - c

:.

r-:' · *': J' ,

§$£'%':

' . .'<>ΐΤ ri,ν.-φ..^ - ■·' <

"

•^.

/ V

(3)

Q V Α-S T I O L

AN ßbi ipfi injuriam faciat ? N. volentifieri pofiitinjuria ?&*analiquis

Poteil hasctritanimisacplebeja videriquasflio, dignatamen

mi¬

hi eilvifaj qnacpaulodiligentiorem meretetur

confiderationem:

tumquiaatiquas requiritobfervationcs»ne crude ninais

intelleéia

damnum detin vitacivil·. Tumquiaconivevereimprobiproter-

visfa&isludibria verborumaddere,&inmediisfceleribusnegare feinjuriamfeciiTejitaenimvoluifleeos, cumquibusillisresfuerar.

ficutexTragcedia Euripedis quendam de matricidio accufatum

hacrationefacinusåfeamolientenaintroducitAriil.f.Eth.c9.fed

adrem.itafcribit Arift.j. Eth.6.ctvm

πξοαιςίίτιη βλ&-

w?«v. £ΐο chtιςινahntet αυτόν. Hicobiervandum,utquis injuriaaliquemafficere dicatur,

requiri

non tantum ut

fa&um fit

injuftum ,fed Scfponteac voluntarie faöum c»l.c. 8-

ahnov

U

tezttμην

αδίκημα ht Ιπω

, tetv μη το

(κάτιαν

ρξοτη. Idem «5ί,

utquis injuriam ,pati dicatur, requiri>fcilicetut non folum inju-

fta patiatur> fed eriam contra voluntatem» vid. O 9. cit.

Itb*

βλοί'Μίν^μην χν τις

ittsov* d$/κεΤηχ/

ίΐςtum. Propejama- pudomnesin

proverbium abijt,

volenti non

polfe fieri injuriam.

MultatamenfuntquajobijcipoiTe videntur. Certum eil multlipli-

cemeffenonminus involuntatequamintelle&u hominisdefedu:

utficutomnesaliqnandoerrantinjudicandovero,itaquoquein-

terdum peccant inappetendo» Scid volunt> quodper fe injuitum

eft. Horumfiquis defiderifi expleat, uriqueSc ipfe peccabit,nec

juilefaciet. Noniamloquor de infantibus Sc pueris, quiquid jus

Sc injuria fit ignorant , fepe tarnen multa prave appetuntifed

deadultis,quosetiaminjuila velle, frequentius quam rebus hu-

manis

expedit, monftrat

experientia;

fifatuo&

bona

fna

dilapi-

dare volenti,ea qiiisauferat, tantumquiaille auferri voluit>uti-

que

peccafcit.

peccatetiamquicum

flagrantiifima:

libidinis

fcorto

concumbit. Idcopuniri voltiitDeus nen tantum eum qui cum muliexeremhabet, diiienflum voeiferatione teilatur,fedSc

tumquicumtacente: Deut.XXII. 24. imo&tacenteravirgi-

A 2 nenn

(4)

nemneccontranitentern>viribus Sc voce lapidar!jübetv. 24. jir-

venemqui volentem Saulemocciderat.veloccidifie fedixit,occidi juffit David ». fam.I. 9. feq.non)uiFurti$,fi jufte fécitTec ätter..

SedutRefpondeamus.I. videndümquid fitinjriiia, qua: nihil

aliud eftquamvisquaeinferturinvito..p. Etb. C. S. *3-gj/

την Αυτχ βχλησιν.ωςί&κ

djixmκ/

åtcl ye tütb, cL}K (ivno

βλαΐτβίτκι.

SCcap. 11.

ix.uvy^

7πχτχα.

άλχ,ίί7Xj

Je ίκων,

Namfieutinemopropriedicittir facere alicuiinjiiriam nifivolensj itanemo

patinifinolens^X^iti

enim patirur injuriam ejus jus vio- latur,quodnonporeft

aeiTneri

quin nolit: At iniufta patipoteft

volens. ficu-t in diftributione,qui de jure «qualitatis cedit fua fponie,hoc ipfo in in*qualitatemconfcntit, acproinde ei nonfit injuria, is

^^.υτοντο'^Λ^ίΚΛττρίί'τΙαν

,τωei^Mtiv,8^iro cL$i-

Kct ττΜτχαν,τω cfJiM&i.dicitphilofp.Eth.G II. Quivo¬

lenti infertaliquidrc&* rationi. bonisque legibusac moribusre-

pugnansfacitqiiidemille injufte, iive facit, idquod injuftum eft::

non tarnen proprie injuriam facit, qua non iaffcrtur nifi-

invito:fiveillüd &ίΜ<»exvivelignorantia proficifcatur. Punitur

ergojuft* quia injuftefeeit, autidquod injuftumerat,jmofinon huicvelilIi homini, Reipublic* tarnen A Reip. re&oribus, qui

nefaceret prohibuerunt, injuriam intulit. punitur. & jufteigno-

miniofafepulctira, quifibi ipfimortem adfcivit,utpotein Remp.

Ipfiufque Deiacnatur*legesinjurius;finonadverfus fe ipfum;

III. Äddooportercvoluntatem effe IiberamSc plenam,11t fimiil refponderi poflit adaliam quseftionem ex hac natam : promittit

viator latronibusfevelievitamdimidiabonorumpartercdimere.

An ergoid volenti,eamauférentes injuriamnonfaciuntlatrones?

Vtique faciunt. quiavoluntas pJena nonfuit, fed interceifitin- juftacoa&io,qti*a&icnemreddiditmixtamv Dico coaäioinjufta,

Eftenimcumiufte quis cogipoteftSccitrainjuriam; Vc quiinjufto- belloaliquem laceflen·,fipofteavi&uscogaturlueretemeritatem belli, malaque damna refarcire,qttamviscoa&usid faciat non ta¬

rneninjuriampatitur. Nam h*ceiljuris a&iOiutquifuumcuiq«' jusnontribuatexconftanti voluntate, etiam prfcter voluntatem

damnapreftarepocnamq;fubirecogatur. Sicut illinorunt

expli-

ct:elatius,qui juraexprofeiTotra&ant IL'

(5)

f

i i: ι

Λη Ludus ollarum

ßt ferenda

>

utßt modus

itcquircndi ? Neg. ^

Human«fortis h*ccftconditio,utnegotijs femper vacare ne- qucat,fedotüimquandoquerequirat,acutalterais vicibus labori quies,quieti viciifim labor fuccedat, Ne fcilicct aifidua raedita-

tioneanimus,&continuislaboribus corpusdebiliteturivelutrum-

quejugidefidia torpefcat. Ludos itaqtte, qui»propter

honeftam

animirecreationem,Sc moderatam corporis exercitationem fu- fcipiuntur,ηοηmodo coramendarunt, fedSc iisdem quandoque indulgere, infra fuam dignitatemnonexiftimaveruntiniignes viri.

iit teftaturAlex, ab Alex. 1. c. 11. Sedfuntprxcereaaliiltidi,

«juos nonfolumpropterrecreationem ; Verum(uteft humana

indolesalapfu abufibus obnoxia»&in inveftigandis modisiu* cui-

quecupiditati fervientibus fagax )obquxftusquoqueaviditatem,

humanumgenusinvenit. Γη hisΛ ludusollarum: dequo qux- ritur. Et videnturnonpaucahic in partem affirmantem adduci pofl'e. Videriremmediam. Situm efle in ctijutque poteftate

nonfolum rem(uamdonare alterifimpficiter,fed etiam in alte-

rumtransferrefubaliquaconditione,five ea fit fortuita, fiveex iuduftria pendeat.

Äccedere

etiam ejusLufuna apud quoldam frequentiorem. Verum h*ctantinonfunt,ut patiamur nos eo

adduci» uthuncludiim inter artesae modos acquirendi legicti-

xros referatnus. Quatenus ferri poilit infra vifuri. Dicimur itaqueraulto fe&iusrebus humanis confultumefle,fi tales modi

acquirendi

prorfus

proferiberentur,adeoquetutius nos in par¬

temnegantemirepoiTe» Nulliisnamquehic indufti« virtuti ac artividetur effelocus: fortunam Sc cafumfolum dominari. At

prudentis

noa

efle fuas fbrpinas

cafui permittere: Reipub. etiam iütereflenequisrefuamaleabutatur. Vid. Vefenb.dig.L.XI.t»

f. Addo nobis poft perditam integritatem impofitum Gen. z.

χ9. Ut cumfudorevultuslaborisnoftri fru&us paremus,neotio fecuritatemfoveamus,Sc fraudesininvicemraeditemur. Vnde

prudentcrquoquecaventLegesCivilesne ludi hnjusmodihabe-

Α ι antun

(6)

antttffaterlegiffimotacquirendimodos. adeönonconcednntVi»

doriadionem invi&um,utne vidum quidem conveniri vclint

vid.ff. t. 4f.quin potiusperd;tainjudiciorepetijubeant. Vi»

deaturetiamlex noftra titulo iÖu&M* £5. §·2. Itcm Conft. A-

cad. Cap.ΧΧΙΪΙ §.10. tantumigiturabeft.uthujusmodiludos

interartes acmodos acquirendi referant, ut potius hujusmodi quieftuofisIndis deditos mul&atfubijciantfupralaudatacLL. Lu-

disautem virtutiscaufafufceptis, prxmium excontraduinter Iu- ludentesconcedi,utillorumvirtus indemagis reddatur confpi-

cua>Quatft.CXXXIII.in Tacit. oftendit Berneggerus. Sed

fi Sc hic luduspropterquandamanimirecreationemnonutarsac-

quirendiadhibeatur fuomodo toleraripofle videtur. SicutSc ixt

nonnullisRebusp. eundcmvigare conftat,ac graves quandoque

yiros huic fefe immifcerc ,idutiquenonfadurifiin feplaneeffet

vitiofum. minustamen huncludumapud nonnullos liberalem ha-

beri. Non énim omnibus eadern ftmt honefta atqueturpia. V- bi auteminturpibusnon eft,nihtfoniinusprudensaliquodtempe-

ramentumadhibendum effe putamus. Scilicet 1. Ne pretiu»

excedat modumInfus,majorefqueinhos Iufiis impendantur fum- ptusquamfine damnoamittipoiTiint. x.Vtfinis primarius fitcu-

raruir.remiliio acmoderataanimirelaxatio,utnaturaludorumre»

quirit,nonlucrnmiadcoutamorlucrandicumftudiofallendicou-

jungatur, 5. Neillis,quihujufmodiludos inftituunt fubdolisar-

tibus alijsimponere liceat veltechnismechanicisregerefortes,

deoqiteperfraudem ludentiiim emungere crumenas. Id enirn inquitCicero lib 3.off naturanonpatkurjutaliorum fpoliisres noftras augeamus ,fcd fmecuiqueutilitatiquofinealterius injuria

fieri poteft ferviamus. 4. Neresnirnium viles in fortnnasaleam cxponatlirfor, adeoutlucrifpes omnino fit certa* nullus vero damni metus. Puta ii fciat fc decem imperiales lucraturamß

antequam veluniusfaceret preriija&uram.namSc hacrationeres abit advitiumutpote cumlucrum potius quam lufus refpiciatuT·

f.Vtludentes liberam fuarum

rerumhabeantdifpofitionemnonn.

poiTuntresalienas, velquasalienarenonpoffuntpericnloexpone- re-Vid. Leff.c.16.de ludoSc

fponfionibus

dub. 1. Sc illiusetiam fintconditionisut cxdamnonnllafentiantcalaooitatem,6.Nefint hu-

(7)

Jmjusmodiludinimi"mfrequentes adromiedentfcandafum.mnf- tosque åIiberalionbusexercitiisavocentac quandoque ad malas

anesexcitent»quibus pecuniamvelquibuscunque ludisproipici-

ant, bonaqic fua imitil^er dilapidareaddifcant. a\eruendume- nimeiLnequhn puerjcia aciculana,inviril·xtate Ά cunicam de-

ponar-Vid Horol. Princ. 1. i. c.4f. AddimusporroiUud P'atonis apudLaert: vdentispuerumalea 1 dentem. Parvum eilalealu¬

dere,acnonparvurnalfvefcere. Hisigirurobfervatis caucionibus,

ioreputamus uthicludus,autminusfiabeatincommodi , aut mi¬

nuscenfearurbberalis* Tutiusproinde abhujusmodiludisabiti-

netur,quoadvitiumaccedant pror ms, ducantque in hanc rem 4uanatura proniores facilius. Vtilius autem eliguntuc illi , jn

quibuspr

jcinfiones

advirtutemfieri

poifunt,

qualesfnere Gymni-

civeterumquibus fiiveutus praeterexercitationemcorporis fore¬

busbellicis aptamreddidir.Bern.c.l.Qi^uVbieriamoderarionera prudeiirem adhiberi decec,neidunurnagatur,ut hacrationeci- viumanimiadbeluinamquandam feritateminilruaniur,quo no-

mineabAriftotelelib. S.Pol.c 4. vapnlat Palscftra Lacedxmo- oiorum;quod hifee exercitiis uuiceitudiopotent!«bellic*dedi-

tafuerit»

III.

jin

ludus Schoenobatarumßt probandu* ζ$* qui

inde

cß modus acquirendi > N.

Improbata fatisarsvidefnr cujus exercitatio non nifi obnoxia

periculis

eft.

Talis fane Scharnobatica. Nara ficut inter ludos

quiin

quatftum funt

comparati,nefcioanullus hocmajoremrei.ui-

rataffirmareartemjitanecquenquammajoricumpericuloeflTeconjundüm

fuftineo. quippe velutinaerependulusperfunesita gra- diri,acpedibusdeeuffatim vibratis exfilireSc fubühre, ut men-

furaacpondereligni cujusdantteretis fequisdirigatres longe eil

periculoiiifima, fummaq;

cumtetreritateconjuncla.Dicant artem

minoribu«periculiparari : Itafigi fimesut alaplu minus pericu- ljfitmecuendum; ArtemparatamtutpTel major*audere,Hanc

tarnen

(8)

lamm utimprobemiisfvadentracionc*féquentej. t. Quidqtt2%

fo aliud eiltemerariishujusmodi artibus fidere» quamipfum De-

um centare. proindequi iisfe periculis fine neceifitate committit

aquibusutlrberetur,temereexfpe&atopemNuminis,ftolideeil

audax,(ibiqueipficauia exitiiexiilitit fiquodinde fequatur.re&e igitur huc aliegarepoiTurnus iliwd,quodex Abbate Panortuitaao

citatCamerariusin oper. Subcif. Hor. Cent.x. p. m.j6. Omnee

Judos inquibuspericlitatur hominnm falus ,«utanimarum omni-

XTOtollendes effe quod pugnent cum verbo Dei. %. Qui fair

feexercentnoxisludis,temptis,quodmelioribus lludiisatquene¬

gotii*eosoporteretimpendere, inutiliter coniummuntatquepey-

dunt>qu«ja&uravix pretio «ftitnari

poteft

, aliisque idemfitf-

furautur. undeTerent. inPrologo ad Hecyram dicit Populum

itudioihipiduminfimambulo fuiiie, 3. H*cfpeäacula nullam

babentjucunditatem j ficuthaberepöfluntfpe&acula& ludi fce- nich, fi(utadillos paucisdigrediamur ) inbisquodmonent pru»

dentiores,resmaximeierias Scå yeneranda antiquitate pr*clare aclaudabilirergeitas graphicedepingant,qui

fibi

hanc fuatmunto·

peram, utindehabeant lpeftantes quod tacite illorummenrespe- uetretScadegregia«mulationemftimulet.Vttaceam avcteribus

adhibitosnon folu propterhaneratione,ac titindereficianrurho-

minu animi,fedSc proptervimquamhabebantinanimisvtilgi ad

firmandaimperia.UtapudTacit.Hiiü.4.64vdicüturvohiptatibu«

plus adverfus hibje&osquaarrnii valuifle Romani, hacarteAu- guftumprocaptando popuhfavore,ufum fuiiiemonflratIdeAnn«

l.i.c.2.Q11* igiturfpe&aculanil probi moris infecontinent» vele-

ventufaepiflimefninttriftia, uthacc fcaenobatarum>non cordatus quisquamprobat. Experientianamqjteftaturhos talestemerita-

tisfu*pcenasnuncmembrorumcomminutione,ituncvit» amiifio-

nef»pms dediife. At pericula,quachoneftefufcipinon

poiTunt

ag- gredihominiseft projcftjcaudaciaeSctemcritatis.honeßeautcmiufcipiturpro

faluteReip.acproximi5prohonorcDeiScvirtutisdefenftone3non vero pro¬

pter tuipelucrum. 4. Solet etiamfaepius hocgenushominumgulseeflfc ad-

diftum«cuiutieryiant,ηοηmodopcriculofa fed&temeraria audcnt,ac ne-

glcftistutioribus feacfuosfuftentandi mcdiis vitamacfalutem fuam adquat- ftumproftitunntpraifentiffimisquepericuüsfcexponunt. Qualishinc nafca-

turmodusacquircndifacile eftcolligcre.cumnullum fit turpiuslucrumquam

quodtantofalutiscumdifpcndioparatur.de his nihilampliusaddimus, quam

UtcumC®lioÜb. 8. ad Cic. dicamus. Nosejuscfuiiti»quiScbccnebati-

camfacit,mifeieri.

References

Related documents

vi ur, &amp; cui pcena naturalis ufiratum non minus quam ineptum eft nomen, in pcenis recfce numera- tur, cum imprudentibus non minus quam naalignis accidat, 8z ad emendaionem

aliud eft ulcro ac fponte quid facere, aliud ad idex- fcquendum obligatione teneri .· Quod enim quis. Iibero motu facit, in ejus prarjudicium torqueri non dcbet,nec jadatjonis ^ba

Den amerikanska lagstiftningen om statsimmunitet (FSIA 76 ), medgav undantag från statsimmunitet blott vid privaträttsligt hand- lande enligt den restriktiva teorin.

diffenfus, non poteft pro bonitate fua Deus aliquid facere, 'quod juftitiae ejus effet contrarium. Sapientise prseterea Divinae convenit, fi fine fatisfaftione peccata

Av or iti £ etiam plurima onginem debere praqudkia non eil, quod dnbitemus, nec illud longa eget probatione. Quemadmodum enim illi, qui hoc fe

5,rum pompa.,, a) Qvum igitur externus librorum fulgor omnino non compos fit exftingvenda? famis, qua eruditionis avari laborant, &amp; numeri magnitudo non augeat nobiiitatem

omni orationis cultu &amp; ftore JaEtus fit &amp; fpleridéfcat, tum certe nullum orationis efle lumen , quod non admittatftilus Orato- rius,&amp;non illo quaii nitefcat 5 longe

ta infuper eft haec Deorum trias ; narn quam vis Jo vi &amp; Baccho id genus facrificii proprium cenferetur, quod animalia haec belli figna e(Tent&gt; tarnen &amp; Terrae